• Tidak ada hasil yang ditemukan

I B KONSTRUKSI PEMBERITAAN RUU HUKUM MATERIIL PERADILAN AGAMA BIDANG PERKAWINAN (Analisis Framing Tentang Pemberitaan RUU Hukum Materiil Peradilan Agama Bidang Perkawinan Di Koran Tempo Edisi Februari 2009 – Februari 2010).

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "I B KONSTRUKSI PEMBERITAAN RUU HUKUM MATERIIL PERADILAN AGAMA BIDANG PERKAWINAN (Analisis Framing Tentang Pemberitaan RUU Hukum Materiil Peradilan Agama Bidang Perkawinan Di Koran Tempo Edisi Februari 2009 – Februari 2010)."

Copied!
45
0
0

Teks penuh

(1)

1 .

A LatarBelakang

i r r i S h a k i

N adalah nikah r ahasia, l azim j ugadisebu tnikah d ibawah t angan ,

i k il a M h i k if t u r u n e M . r a il h a k i n u a t

a nikahs irridiaritkans ebaga inikahyangata s , a y n h a a m a j u a t a a y n ir t s i k u t n u a y n n a k a i s a h a r e m i s k a s a r a p , i m a u s n a s e p

t a p m e t e s a g r a u l e k n u p il a k e

s (AnsharyMK ,2010:25). n a k u j a g n e m a m a g A n a ir e t n e m e K i u l a l e m h a t n ir e m e

P Rancangan Undang

-g n a d n

U tentang Hukum Materii lPeradlian Agama Bidang Perkawinan ke DPR U

U

R Hukum Materii lPeradlian Agama Bidang Perkawinan yang d idalamnya h a k i n n a d i ri s h a k i n i tr e p e s i m s e r n e m u k o d a p n a t n a h a k i n r e p n a k a n a d i p m e m n a k a

k a rt n o

k (Yuntia , 2010 . Diakses tangga l 18 Me i 2010 dar i h

il i p / 0 1 / 4 9 4 0 0 3 1 / 4 1 4 0 2 1 / 6 1 / 2 0 / 0 1 0 2 / d a e r/ m o c .s w e n k it e d . w w

w -nikah-dairpada

-a n i

z - ul -al diitnggal-begtiu- as - aaj a -p manusiawi .) u

s

I pemidanaan pelaku nikah sri imenjad isorotan karena itmbu lpro dan i

s i p a d a h r e t a rt n o

k RUU yang melengkap iUU Nomo r1 Tahun 1974 tentang i s k n a s n a a n e g n e p t u k g n a y n e m i s r e v o rt n o k i d a j n e m g n a y l a s a p i s I . n a n i w a k r e p

p a d a h r e t a n a d i

p perkawinan si ir ,perkawinan mutah ,perkawinan kedua ,keitga , h a n i z r e b , n a li d a g n e p a k u m i d n a k u k a li d a p n a t g n a y n a i a r e c r e p a tr e s , t a p m e k n a d

(2)

a l u m , i s a ir a v r e b n a m u k u h n a m a c n A . k a h r e b k a d it a y n l u t e b e s l a h a d a

p idar i6

, i d u b m a P ( a t u j 2 1 a g g n i h a t u j 6 p R i r a d i a l u m a d n e d n a d n u h a t 3 a g g n i h n a l u b

.) 6 3 : 0 1 0 2

n a u t n e t e k i a n e g n e m n a g n a r e b e s r e b g n il a s g n a y k a h i p a u d a d a i n i u s i m a l a D

a m a tr e P . n a n i w a k r e P g n a d i b A P M H U U R m a l a d i d a d a g n a y a n a d i

p ,kelompok

k a d it g n a

y setuju , pengenaan sanks i berpendapat ,pemidanaan mengandaikan i h u n e m e m g n a y n a n i w a k r e p u ti a y , n a g n a t h a w a b n a n i w a k r e p u a t a i ri s n a n i w a k r e p

t a t a c n e p i a w a g e p n a p a d a h i d n a k u k a li d n a d n a k t a t a c i d k a d it i p a t e t a m a g a t a r a y s

e s ,) a m a g A n a s u r U r o t n a K s a g u t e p ( h a k i

n bagais ah( Pambudi ,2010:3 6 .)

n a g n a t h a w a b n a n i w a k r e p a d a p a n a d i p i s k n a s u j u t e s g n a y k o p m o l e k , a u d e K

i a g a b e s a m a g A n a ir e t n e m e K i n i l a h m a l a d , ) k a rt n o k n i w a k ( h a t u m n i w a k n a d

n a u j u T . n a n i w a k r e p n a k o l e b m e p i d a jr e t k a y n a b n a s a l a r e b , U U R t a u b m e p

l e k k u t n e b m e

m uarga sakinah yang membawa kebahagiaan tak tercapa ikeitka n

a k u k a li d k a rt n o k n i w a k n a d n a g n a t h a w a b n i w a

k dengan mudah dan

i r a d r i h a l g n a y k a n a n a d i rt s i n a u p m e r e p a d a p a m a t u r e t , h a l a s a m n a k l u b m i n e m

: 0 1 0 2 , i d u b m a P ( u ti n a h a k i n r e

p 3 6 .)

g n i a y n e m m u l e b i k s e

M i"kepopuleran"Pansu sHakAngke tBankCentury -g

a l n a k e p a u d l a g g n it a y n a jr e k a s a m g n a

y i-polemik nikah sri imeilbatkan banyak i a l u M . k a h i p i a g a b r e b i r a d m a g a r e b g n a y i s k a e r g n a d n u g n e m i n i a w it s ir e P . k a h i p

t n e m e K i r a

d eiranAgama ,KomnasHAM( Komis iNasiona lHak Asas iManusia) , a m a l U l u t a h d h a N , h a y i d a m m a h u M , i s u ti t s n o K h a m a k h a M , n a u p m e r e P s a n m o K

h a l m u j e s a g g n i

(3)

i r a d 0 1 0 2 i e

M bertia.ilputan6.com/produce/r201002/264693/Mempidana Pelaku u

a t a i ri S h a k i

N Pelacuran? .) i a n e g n e m a w it s ir e

P isu RUU Hukum Materii lPeradlian Agama Bidang n

a n i w a k r e

P tersebu tmenjad ibertia yang bernlia i itngg ibag ibeberapa media .

o p m e T n a r o K k u s a m r e

t Bag iKoran Temposendri,itelah menurunkan12 aritkel n

u h a t u t a s u t k a w n u r u k m a l a

d . Penuilsanaritkelt ersebu tdimula idar ipersetujuan i r a u r b e F n a l u b a d a p o n o y o h d u Y g n a b m a B o li s u S n e d i s e r P h e l o n a s a h a b m e p

n u h a

t 2009 sampa i itmbulnyapolemikterhadap penetapan RUUHukumMaterii l Peradlian Agama dimana is ipasalnya membeirkan sanks ipidana bagi pelaku

0 1 0 2 i r a u r b e F n a l u b a d a p i ri s h a k i

n yangmengemukakepubilk .Aritkelt ersebu t a

ti r e b 1 1 i ri d r e

t straigh tnewsdans atubertiafeature .

i g a b n a a n a d i m e p u s i n a g n e d n a ti a k r e b g n a y o p m e T n a r o K l e k it r a s a l e b e S k a l e

p unikahsri idar ihasi l irse tpenelti idar ibulanFebruar i2009 sampa iFebruar i a

ti r e b l e k it r a k u t n u , 0 1 0

2 straigh tnews dan feature dtiempatkan pada halaman k e j b o i d a j n e m g n a y l e k it r a m a n e k u s a m r e t( 7 A n a m a l a h a y n t a p e t , L A N O I S A N

)i ti l e n e p n a it il e n e

p .Aritke lbertiai supemidanaanpelakunikahs ri idtiempatkand i k

u s a m t u b e s r e t a ti r e b a n e r a k L A N O I S A N n a m a l a

h desk kesejahteraan

. t a k a r a y s a

m Deskkesejahteraanmasyaraka tmasukdalamkompatremenNasiona.l s

n a n a M l u d b A i a r a c n a w a w e m t a a s u ti a y k ir a n e m g n a

Y elaku Redaktu r

a ti r e b , l a n o i s a N g n a d i

B -bertia yang masuk d i halaman A5-A7 merupakan a

ti r e b n a l u p m u

k -bertia yang dianggap menairk .Isu penyusunan RUU Hukum i g a b n u m a n , i g g n it i a li n r e b n a d k ir a n e m n u p u a l a w a m a g A n a li d a r e P l ii r e t a M

i s k a d e

(4)

e n il d a e

h .Penentuan menairk dan penitng oleh redaks iKoran Tempo diilha tdar i

l a ir o ti d e a y n k a d it u a t a a d

a atau tajuk rencana pada saa t bertia tersebu t k

il b u p e k a k u m e g n e

m .Oleh karena tiu aritke lbertia mengena iisu penyusunan a d a p n a k t a p m e ti d n a n i w a k r e P g n a d i B a m a g A n a li d a r e P l ii r e t a M m u k u H U U R

a d a p a y n t a p e t , 7 A g n a k a l e b n a m a l a

h desk NASIONAL (sumber : wawancara n

a n a M l u d b A n a g n e

d pada tangga l1 1 Maret 2011) .Dar ihasi l irse tpeneilit l ii r e t a M m u k u H U U R n a g n e d n a ti a k r e b g n a y o p m e T n a r o K l e k it r a p a d a h r e t

i d a j n e m g n a y a d a k a d it a m a g A n a li d a r e

P head ilne .

l e k it r

A -aritke lbertiayang disusun oleh Koran Tempo berkatian dengan i su .

i s k u rt s n o k l i s a h n a k a p u r e m i ri s h a k i n n a a n a d i m e

p Fakta atau peirsitwa adalah

. i s k u rt s n o k l i s a

h Bag ikaumkonsrtuksioni ,sr ealtia sbersfia tsubjektfi .Realtia s tiu t a w e l a t p i c r e t s a ti l a e R . n a w a tr a w fi t k e j b u s p e s n o k h e l o n a k ri d a h i d a n e r a k , ri d a h

u b s a ti l a e r u a t a a t k a F . n a w a tr a w i r a d u t n e tr e t g n a d n a p t u d u s , i s k u rt s n o

k kanlah

s a ti l a e r u a t a a t k a F . a ti r e b i r a d n a h a b i d a j n e m n a d , a d a , li b m a l a g g n it g n a y u t a u s e s

a y n r a s a d a d a

p dikonsrtuksi( E iryanto ,2002 :19) .

a i a y n m a l a d i d , a j a s n a s e p n a k r u l a y n e m k u t n u t a l a r a d e k e s h a l n a k u b a i d e M

, s a ti l a e r i s k u rt s n o k g n e m g n a y k e j b u s a g u

j lengkap dengan pandangan ,bias ,dan a

y n n a k a h i m e

p termasukKoranTempos ebaga iKoranNasiona lyangbesar .Media g n a d n a p i d g n a y s a ti l a e r i s k u rt n o k n a k u k a l e m g n a y k e j b u s i a g a b e s n a r e p i k il i m e m

. n a a ti r e b m e P k e j b O i a g a b e

s Konsrtuks irealtia stentang isu penyusunan RUU n

a n i w a k r e P g n a d i B A P M

H yang dliakukan oleh Koran Tempo dengan media a

y n n i a l k a t e

(5)

r o t k a f n a k r a s a d r e

B -fakto ryang mempengaruh i kebjiakan redaks idalam a d a P . n a l a o s r e p a p a r e b e b a d a p n a k p a d a h i d a i d e m , a y n a ti r e b n a k n u r u n e m

n a a ti r e b m e

p mengena iisu penyusunan RUU Hukum Materii lPeradlian Agama n

a n i w a k r e P g n a d i

B ,media dihadapkan pada apakah media mampu membe irkan .

i n i u s i g n a t n e t r a n e b n a d k i a b g n a y i s a m r o f n

i Untuk menjawab petranyaan

, t u b e s r e

t p u elr diketahu ibagaimana Koran Tempo melakukan pengkonstuksian g n a d i B a m a g A n a li d a r e P l ii r e t a M m u k u H U U R n a n u s u y n e p n a a ti r e b m e p

. n a n i w a k r e

P Selain mengetahu i konsrtuksinya , peneilitan in i juga ingin i

u h a t e g n e

m pandangan Koran Tempot erhadap i su penyusunan RUU HMPAdan .i

ri s h a k i n u k a l e p n a a n a d i m e

p

n a k u k a l e m o p m e T n a r o K a n a m i a g a b i u h a t e k i d t a p a d , i n i n a it il e n e p i u l a l e M

n a li d a r e P l ii r e t a M m u k u H U U R n a n u s u y n e p g n a t n e t n a a ti r e b m e p i s k u rt s n o k

n a r o K n a a ti r e b m e p a d a p g n i m a r f s i s il a n a n a k u k a l e m i ti l e n e p n a s a l A . a m a g A

A P M H U U R n a n u s u y n e p u s i t i a k r e t o p m e

T dan pemidanaan bag ipelaku nikah n

a r o K n a k a p u r e m o p m e T n a r o K a n e r a k h a l a d a i ri

s Compact Nasiona l yang

, n a li d a e k , n a r a n e b e k h u g e t g n a g e m e m p i s n ir p i k il i m e m n a d a i s e n o d n I i d a m a tr e p

n a a s a u k e k n a n a k e t ir a d s a b e b g n a y a i d e m k u d o r p n a d k it e e d o k h u g e t g n a g e m e m

( o p m e T n a r o K i s i m n a d i s i v i a u s e s k it il o p a tr e s l a d o

m Company Proflie Koran

t a g n a s o p m e T n a r o K u ti n i a l e S . ) 1 1 0 2 t e r a M n a l u b a d a p l i b m a i d g n a y o p m e T

. s il u ti d g n a y a ti r e b p a d a h r e t i s n e d n e p e d n i g n u j n u j n e m

w it s ir e p n a k a p u r e m A P M H U U R n a n u s u y n e p u s i a w it s ir e

P a besa rdimana

s i s il a n a i u l a l e m i u h a t e g n e m n i g n i it il e n e p a g g n i h e s g n a r o k a y n a b i h u r a g n e p m e m

g n i m a r

(6)

u s i i a n e g n e m n a a ti r e b m e p a d a p k a p m a d r e b o p m e T n a r o K h u g e t g n a g e p i d

H U U R n a n u s u y n e

p MPA?J ikabenar ,bagaimanabentukdampakt ersebut ,apakah p

u t u n e m o p m e T n a r o

K -nutup iha lnegait fdalam kasust ersebu tdengan berbaga i n a r o K u a t A ? a y n n a a ti r e b m e p m a l a d n a s a i k a n k a m n a a n u g g n e p i tr e p e s a r a c

e m n a d n a h a l a s a m r e p s u k o f i r a d r a u l e k a h a s u r e b o p m e

T mbertiakan ha llainnya

n a a y n a tr e P ? A P M H U U R n a n u s u y n e p u s i ir a

d -petranyaan t ersebu takan t ejrawab .

n a k u k a li d i n i n a it il e n e p m a l a d g n i m a r f s i s il a n a h a l e t e s

g n i m a r

F adalah sebuah prose s atau cara bagaimana isu dan peirsitwa

n a g n e d a i d e m h e l o n a k u k a li d g n a y n a ij a y n e P . a i d e m u t a u s h e l o n a k ij a s i d

a r a c n a k r a s e b m e m , u t n e tr e t k e p s a n a k l o j n o n e m , u t n e tr e t n a i g a b n a k n a k e n e m

u t n e tr e t k e p s a n a k g n a li h g n e m n a d , u t n e tr e t a ti r e c r e

b dar i suatu realtia s atau

. a w it s ir e p

a d n o s m a G t u r u n e

M lamE iryanto (E iryanto ,2002: 66 )framing adalah cara e

d i n a s u g u g u a t a a ti r e c r e

b -ide yang terorganisi r sedemikian rupa dan a

w it s ir e p a n k a m i s k u rt s n o k n a k ri d a h g n e

m -peirsitwayangberkatiandenganobjek suatu wacana .Cara bercertia tiu terbentuk dalam sebuah kemasan (package) .

u d i v i d n i n a k a n u g i d g n a y n a m a h a m e p r u t k u rt s u a t a a m e k s m a c a m e s u ti n a s a m e K

n a s e p i s k u rt s n o k g n e m k u t n

u -pesan yang ia sampaikan ,setra untuk menafsrikan n

a s e p a n k a

m -pesanyangi at eirma.

a s s a m a i d e m n a k i a p m a s i d g n a y a ti r e b , s i v it k u rt s n o k n a g n a d n a p t u r u n e M

a t k a f n u m a n a c a b m e p a d a p e k n a k ir e b i d a j a s u ti g e b k a d it a c a b m e p a d a p e k

h a l e t a y n m u l e b e s g n a y a w it s ir e p h a u b e s i a n e g n e m a s s a m a i d e m h e l o n a k t a p a d i d

a y a d a a g g n i h e s a s s a m a i d e m h e l o h a l o i

(7)

i r a d t a h il i d a s i b a s s a m a i d e m h e l o n a k u k a li d g n a y n a l o j n o n e p n a d i s k e l e s

l u d u j n a g n e d o n o m a r P i d A h il a G h e l o n a k u k a li d g n a y a y n m u l e b e s n a it il e n e p

a ti r e B h a l a j a M i d A I C n a h u d u T n a d k il a M m a d A n a k o s o y n e P n a it il e n e p

u g g n i

M an Tempo Edis i 1-7 Desembe r 2008 dengan Mode l Gamson dan P

. i n a i g il d o

M eneilitan tersebu t dimaksudkan untuk meilha t dan mengetahu i u s i m a l a d k il a M m a d A l a n o i s a n h o k o t n a k k o s o y n e m o p m e T h a l a j a M a n a m i a g a b

. A I C n a h u d u t n a d k il a M m a d A

li d g n a y n a it il e n e p l i s a

H akukan oleh Gailh Ad iPramono t erhadap Majalah n a d k il a M m a d A u s i m a l a d k il a M m a d A l a n o i s a n h o k o t t a k g n a g n e m g n a y o p m e T

k il a M m a d A n a a i s u n a m e k i s i s t a k g n a g n e m o p m e T h a l a j a M h a l a d a A I C n a h u d u t

a g g n i h e S . k ir a n e m g n a y i s i s i k il i m e m g n a y l a n o i s a n h o k o t i a g a b e

s sosok posiit f

k u t n u a r a c u t a u s i d a j n e m O P M E T h a l a j a M h e l o n a k li p m a ti d g n a y k il a M m a d A

l a H . A I C n e ji l e t n i i s a r e p o m a l a d k il a M m a d A n a t a b il r e t e k n a a g u d n a w a l e m

k a d it k u t n u n a k n a k e ti d i s k a d e r t a p a r m a l a d a n e r a k n a s a l a a p n a t n a k u b t u b e s r e t

m a d A i l e b a l e m t u k

i Mailk sebaga i sosok yang negait f dan tetap haru s i

s i s n a k li p m a n e

m -sis iposiit fyang nyatanya meleka tpada sosok Adam Mailk . n a i g a b n a k a p u r e m f it i s o p g n a y k o s o s i a g a b e s k il a M m a d A n a k o s o y n e p a g g n i h e S

: 9 0 0 2 , o n o m a r P ( O P M E T h a l a j a M i s k a d e r n a k a ji b e k i r a

(8)

B . RumusanMasalah

u ti a y , n a k s u m u r e m s il u n e p a k a m s a t a i d g n a k a l e b r a t a l n a k r a s a d r e B

n a l u s u n a g n e d n a ti a k r e b g n a y n a a ti r e b m e p s a m e g n e m o p m e T n a r o K a n a m i a g a B “

n a k l u b m i n e m g n a y n a n i w a k r e P g n a d i B a m a g A n a li d a r e P l ii r e t a M m u k u H U U R

i d i s r e v o rt n o

k masyarakat?”

.

C Tujuan

n a ir a h r a b a k t a r u s a n a m i a g a b s a l e j a r a c e s t a h il e m n a d i u h a t e g n e m k u t n U

n a li d a r e P l ii r e t a M m u k u H U U R i a n e g n e m n a a ti r e b m e p i s k u rt s n o k g n e m o p m e T

. n a n i w a k r e P g n a d i B a m a g A

D . Manfaa tPeneilitan

1 .

D Akademis

i g a b i s u b ir t n o k n a k ir e b m e

M peneilitan yang menggunakan metode anailsi s .i

s a k i n u m o K u m lI i d u t S m a r g o r P a d a p g n i m a r f

D 2. Prakits

.

1 Peneilitan in idjiadikan referens ibag ipeneilitan lain yang akan melakukan .

g n i m a r f s i s il a n a n a k a n u g g n e m n a g n e d n a it il e n e p .

2 Menambah pengetahuan tentang adanya frame bertia pada seitap media a

y n s u s u h k , a s s a

m frame tentang pembertiaan isu penyusunan RUU Hukum i r a u r b e F i s i d E o p m e T n a r o K i d n a n i w a k r e P g n a d i B a m a g A n a li d a r e P l ii r e t a M

9 0 0

(9)

E .KERANGKATEORI

u a t a t a k g n a r e p i a g a b e s n a k i s g n u fi d i n i n a it il e n e p m a l a d i r o e t a k g n a r e K

. n a it il e n e p a t a d i a n k a m e m k u t n u s i s il a n a u a s i p i a g a b e

s Kerangka teor i in i

u t a u s i a g a b e s a m ir e ti d a s i b a g g n i h e s i ti l e n e p i s a t e r p r e t n i t a u k r e p m e m u t n a b m e m

h e l O . n i a l k a h i p i g a b n a r a n e b e

k karena tiu ,aga rlebih mudah dipaham idan i a g a b e s i r o e t a k g n a r e k a p a r e b e b m a l a d e k a y n i g a b m e m s il u n e p , r u l a i k il i m e m

:t u k ir e b

E.1HukumPerkawinandanPernikahanSiri

E.1.1HukumPerkawinan

( m u k u h s a t a n a k s a d n a lr e b g n a y a r a g e n h a u b e s h a l a d a a i s e n o d n

I rechstaat) .

t a g n a s g n a y n a k u d u d e k n a d s u t a t s i a y n u p m e m m u k u h , u ti a n e r a k h e l O

t u b e s r e t n a a t a y n e k i r a d s i g o l i s n e u k e s n o K . n a a r a g e n a t a t e k n a p u d i h e k n a k u t n e n e m

r u t a g n e m u p m a m g n a y m u k u h t a k g n a r e p / n a n a t a t a y n a d a n a s u r a h e k h a l a d a

n a b r e b , t a k a r a y s a m r e b n a p u d i h e

k gsa ,dan bernegarasecara nasiona lberdasarkan g

n a d n U n a d a li s a c n a

P -Undang Dasa rRepubilk Indonesia Tahun 1945. Hukum s

a g u t i a y n u p m e

m -tuga s untuk menjamin adanya kepasitan hukum dalam n a d a g a j n e m m u k u h a w h a b n a k t u b e s i d a l u p t a p a d , u ti n i a l e S . t a k a r a y s a m

mencegah aga rseitap orang itdak main hakim sendri i(eigenrich itng )(Anshary .)

5 : 0 1 0 2 , K M

, l a i s o s k e p s a i tr e p e s t a k a r a y s a m n a p u d i h e k k e p s a h u r u l e s u ti a n e r a k h e l O

n a r u t a n a g n e d r u t a i d u lr e p n a n a m a e k n a d n a n a h a tr e p , a m a g a , a y a d u b , k it il o p

g n u f r e b g n a y m u k u

h s iuntukmenjagaketeritbandan keseimbangan .Aspeksosia l .

(10)

g n a r o e s n a d a ir p g n a r o e s a r a t n a p u d i h n a u t u k e s r e p h a l a d a n a n i w a k r e P

i r a d s a b e b n a u j u t e s r e p n a g n e d l a t o t g n a y h i s a k a t n i c n a t a k i r a s a d s a t a a ti n a w

a y n a u d e

k yang itdak dapa tdtiairk kembal idengan tujuan kelangsungan bangsa , :

1 0 0 2 , o s r a li G ( a g r a u l e k n a a r e t h a j e s e k , i d a b ir p n a g n a b m e k r e

p 16) .D i dalam

u t a s i a g a b e s g n a d n a p i d n a n i w a k r e p a y n m u m u t a k a r a y s a

m -satunyal embaga yang

i n a w n a d a ir p n a u t u k e s r e p n a k l a l a h g n e

m ta ,hubungan sek sdan mendapatkan n a d t a d a m u k u h h e l o r u t a i d n a d i g n u d n il i d n a n i w a k r e p u ti a n e r a k h e l O . n a n u r u t e k

i m a u S . a r a g e n m u k u

h -ister i dan anak-anak hanya diaku i sah dalam wadah .

h a s g n a y n a n i w a k r e p

u lr e p g n a y i m s e r n a t a k i h a u b e s n a k a p u r e m n a n i w a k r e

P disahkan ,karena tiu

a r a g e n n a k a y n a b e K . a y n a g r a w n a n i w a k r e p h a l a s a m m a l a d r u p m a c t u k i a r a g e n

n a k l a l a h g n e m g n a y i m s e r m u k u h a g a b m e l i a g a b e s n a n i w a k r e p r u t a g n e m

s u r a h n a h a n i z r e p / n a g n e w e l e y n e P . n a n u r u t e k n a k h a s e g n e m n a d s k e s n a g n u b u h

k i n r a u li d k a n a ; h a g e c i

d ah itdak diaku isebaga ianaksahmenuru thukum( Gliarso :

1 0 0 2

, 17) .

. I. R U U m a l a d n a n i w a k r e p g n a t n e t r u t a g n e m a i s e n o d n I k il b u p e R a r a g e N

: i y n u b r e b g n a y 1 l a s a p m a l a d , n a n i w a k r e P g n a t n e t 4 7 9 1 n u h a T 1 . o N

g n a r o e s a r a t n a n it a b r i h a l n a t a k i h a l a d a n a n i w a k r e P

“ p ira dan seorang wan tia

g n a y ) a g g n a t h a m u r ( a g r a u l e k k u t n e b m e m n a u j u t n a g n e d , ir e t s i i m a u s i a g a b e s

” . a s E a h a M g n a Y n a n a h u t e K n a k r a s a d r e b l a k e k n a d a i g a h a b

a y n a m a tr e p a li s g n a y , a li s a c n a P n a k r a s a d r e b g n a y a r a g e n i a g a b e s a i s e n o d n I

a h a M g n a Y n a n a h u t e K h a l a

(11)

g n a g e m e m g n a y i n a h o r r u s n u i a y n u p m e m a g u j i p a t e t i n a m s a j r u s n u i a y n u p m e m

. g n it n e p n a n a r e p

t n a c r e t g n a y i tr e p e s n a n i w a k r e p n a it r e g n e

P um dalam Undang-Undang

, a k it r u M n a d o s o k a r P ( u ti a y i c n ir e p i d a li b , 1 l a s a p 4 7 9 1 n u h a t 1 . o N n a n i w a k r e P

:) 3 : 7 8 9 1

x Perkawinan i alah i katanl ahi rbathinantaraseorangp iradengan seorang .

ir e t s i i m a u s i a g a b e s a ti n a w

x Ikatan lahi rbathin tiu d tiujukan untuk membentuk keluarga (rumah .

a r e t h a j e s n a d l a k e k g n a y a i g a h a b g n a y ) a g g n a t

x Ikatan l ahi rbathin dan t ujuan bahagiayang keka l tiu berdasarkan pada .

a s E a h a M g n a Y n a n a h u t e K

n a u t n e t e k u t a u s a y n a d a u lr e p n a n i w a k r e p u t a u s n a n i w a k r e p m a l a d i

D

-i d a j n e m g n a y n a u t n e t e

k dasa ratau p irnsip dar ipelaksanaan suatu perkawinan . p

i s n ir p g n a t n e t n a k i a r u i d n a k a i n i t u k ir e

B -p irnsip atau asas-asa s mengena i l a n o i s a N n a n i w a k r e P U U i r a d m u m u n a s a l e j n e p m a l a d r u t a i d g n a y , n a n i w a k r e p

: 7 8 9 1 , a k it r u M n a d o s o k a r P ( 4 7 9 1 n u h a T 1 . o N U

U 1 3 :)

.

1 Tujuanperkawinanadalahmembentukkeluargayangbahagiadankekal . r a g a , i p a k g n e l e m n a d u t n a b m e m g n il a s u lr e p i r e t s i i m a u s u ti k u t n U

g n i s a

m -masing dapa tmengembangkan kep irbadiannya membantu dan .l

a ir e t a m n a d l a u ti ri p s n a a r e t h a j e s e k i a p a c n e m .

2 DalamUndang-Undang i n idinyatakan ,bahwasuatu perkawinan adalah g

n i s a m m u k u h t u r u n e m n a k u k a li d a n a m a li b h a

(12)

p a it u ti g n i p m a s i d n a d ; u ti a y n n a a y a c r e p e

k -itapperkawinanharu sdicata t n

a r u t a r e p t u r u n e

m -peraturanperundang-undanganyangbe lraku. .

3 Undan -gundang in i menganu t asa s monogami . Hanya apab lia i r a d a m a g a n a d m u k u h a n e r a k , n a t u k g n a s r e b g n a y h e l o i k a d n e h e k i d

h i b e l i r e t s ir e b t a p a d i m a u s g n a r o e s e s , n a k n ij i g n e m n a t u k g n a s r e b g n a y

. g n a r o e s ir a d .

4 Undang-undang in i(UU No .1 Tahun 1974 dan Peraturan Pemeirntah s u r a h u ti i r e t s i i m a u s n o l a c a w h a b p i s n ir p t u n a g n e m ) 5 7 9 1 n u h a T 9 . o N

r a g a , n a n i w a k r e p n a k g n u s g n a l e m t a p a d k u t n u a y n a g a r a w ij k a s a m h a l e t

r i k if r e b a p n a t k i a b a r a c e s n a n i w a k r e p n a u j u t n a k d u j u w e m t a p a d a y a p u s

n a n u r u t e k n a k t a p a d n e m n a d n a i a r e c r e p a d a

p yangbaikdans ehat .

.

5 Karena tujuan perkawinan adalah untuk membentuk keluarga yang g

n a d n u a k a m , a r e t h a j e s n a d l a k e k a i g a h a

b -undang i n imenganu tp irnsip .

n a i a r e c r e p a y n i d a jr e t r a k u s r e p m e m k u t n u .

6 Hak dan kedudukan i ster iadalah seimbang dengan hak dan kedudukan n a l u a g r e p m a l a d n u p u a m a g g n a t h a m u r n a p u d i h e k m a l a d k i a b , i m a u s

a g r a u l e k m a l a d u t a u s e s a l a g e s n a i k i m e d n a g n e d a g g n i h e s , t a k a r a y s a m

.i r e t s i i m a u s h e l o a m a s r e b n a k s u t u p i d n a d n a k g n i d n u ri d t a p a d

s a s a n a g n e d i a u s e

S -asa sperkawinan t ersebu td iatas ,makadapa tdiketahu i , g n it n e p t a g n a s h a l a d a n a p u d i h e k g n a d i b i a g a b r e b m a l a d a ti n a w n a n a r e p a w h a b

n a d a s g n a b n a a n i b m e p m a l a d n a k u t n e n e m t a g n a s g n a y a y n i s g n u f t a g n i g n e m

i a g a b e s a g g n a t h a m u r n a p u d i h e k p a d a h r e t a y n h u r a g n e p a m a t u r e t t a k a r a y s a m

li c e k r e t n a u t a s e

(13)

. n a n i w a k r e p u t a u s n a h a s b a e k g n a t n e t i s ir e b a g u j 4 7 9 1 n u h a T 1 . o N U U

a n e r a k , li p i s n ir p t a g n a s g n a y l a h u t a u s n a k a p u r e m n a n i w a k r e p u t a u s n a h a s b a e K

t a b i k a n a g n e d t a r e n a ti a k r e

b -akiba tperkawinan ,baik yang menyangku tdengan )

n a n u r u t e k ( k a n

a maupunyangberkatiandenganhatra .Undang-UndangNomo r1 u t a u s n a h a s b a e k a ir e ti r k n a k s u m u r e m n a n i w a k r e p g n a t n e t 4 7 9 1 n u h a T

:) 2 1 : 0 1 0 2 , K M y r a h s n A ( t u k ir e b i a g a b e s , 2 l a s a p m a l a d i d r u t a i d g n a y n a n i w a k r e p

.

1 Perkawinan adalah sah apab lia dliakukan menuru t hukum masing -.

u ti a y n n a a y a c r e p e k n a d a y n a m a g a g n i s a m .

2 T -iap itap perkawinan dicata t menuru t peraturan perundang-undangan .

u k a lr e b g n a y

s u r a h g n a y m u k u h s ir a g a u d n a k p a t e n e m t u b e s r e t 4 7 9 1 n u h a T 1 . o N U U 2 l a s a P

. n a n i w a k r e p u t a u s n a k u k a l e m m a l a d i h u t a p i d

E.1.2PernikahanSiri

n a g n a t h a w a b i d h a k i n t u b e s i d a g u j m i z a l , a i s a h a r h a k i n h a l a d a i ri S h a k i N

, i k il a M h i k if t u r u n e M . r a il h a k i n u a t

a nikahs irridiaritkans ebaga inikahyangata s , a y n h a a m a j u a t a a y n ir t s i k u t n u a y n n a k a i s a h a r e m i s k a s a r a p , i m a u s n a s e p

n u p il a k e

s keluargas etempa t(AnsharyMK ,2010:2 5 .)

K M y r a h s n A m a l a d a f o t s u M i t u y u S n a d li W . H t u r u n e

M (2010 : 2 6)

n a k a d e b i d t a p a d i r ri s h a k i n , n a g n a p a l i d n a t a m a g n e p i r a d a w h a b n a k s a l e j n e m

i k a l g n a r o e s h e l o n a k u k a li d g n a y h a k i n d a k a , a m a tr e P . s i n e j a u d a d a p e

k -lak idan

m a l a D . n a u p m e r e p i s i l a w / a u t g n a r o a y n ri d a h a p n a t n a u p m e r e p g n a r o e s

i k a l h e l o i ri d a h i d a y n a h h a k i n d a k a i n i a m a tr e p k u t n e b n a h a k i n r e

p -lak i dan

(14)

l o r e p m e m a p n a t n a k h a k i n e m g n a y a m a l

u eh pendelegasian dar iwal inikah yang k a d it m a l s I m u k u h n a g n a d n a p m a l a d t u b e s r e t a m a l u u a t a u r u g l a h a d a P . k a h r e b

i l a w s a ti r o ir p m a l a d k u s a m r e t k a d it a i a n e r a k , h a k i n i l a w i d a j n e m g n a n e w r e b

a u d e K . h a k i

n , adalah akad nikah yang telah memenuh isyara tdan rukun suatu k a d it i p a t e t , m a l s I m u k u h n a u t n e t e k n a g n e d i a u s e s l a g e l g n a y n a n i w a k r e p

g n a d n U k a d n e h e k n a g n e d i a u s e s n a k t a t a c i

d -UndangPerkawinandiI ndonesia. h

a ll u d b A i n a G l u d b

A dalam Anshary MK (2010: 62 )mengatakan ,bahwa u

t a u s a d a p h a k a p a i u h a t e g n e m k u t n

u perkawinan tiu terdapa tunsu rsirri atau u t a u s i a tr e y n e m u l a l e s s u r a h g n a y u ti r o t a k i d n i a g it i r a d t a h il i d t a p a d , k a d it

u ti n a n i w a k r e p , i h u n e p r e t k a d it a j a s r o t k a f u t a s h a l a s a li b a p A . l a g e l n a n i w a k r e p

n a n i w a k r e p i a g a b e s i s a k if it n e d ii d t a p a

d sriri .Tigai ndikato r tiu adalah ,Pe trama , i l a w n a d , ir t s i n o l a c , i m a u s n o l a c i r a d i ri d r e t g n a y , h a k i n d a k a m u k u h k e j b u s

, a u d e K . i s k a s g n a r o a u d n a d , il a w i a g a b e s k a h r e b g n a y g n a r o h a l a d a h a k i n

a t a c n e P i a w a g e P a y n ri d a h t u k i u ti a y , t u b e s r e t n a h a k i n r e p i r a d m u k u h n a it s a p e

k t

, a g it e K n a d ; n a k g n u s g n a li d h a k i n d a k a t a a s a d a p h a k i

N wailmatu l‘arusy ,yatiu

t a k a r a y s a m a d a p e k n a k k u j n u n e m k u t n u n a k a t p i c i d a j a g n e s g n a y i s i d n o k u t a u s

.i rt s i i m a u s i d a j n e m i m s e r h a l e t i d a t ir t s i i m a u s n o l a c a u d e k a r a t n a i d a w h a b s a u l

k u t n u n a k g n a d e

S perkawinan sri iatau perkawinan d ibawah tangan ,dar ikeitga k

a d it e s t u b e s r e t i h u n e p r e t k a d it g n a y t u b e s r e t r o t a k i d n

i -itdaknya adalah unsu r

i a w a g e P a d a p n a k t a t a c i d k a d it t u b e s r e t n a n i w a k r e p u ti a y , a g it e k n a d a u d e k

a d a p e k n a k m u m u i d k a d it n a d h a k i N t a t a c n e

P masyarakatl ua .s

h a s i a n e g n e m n a ri s f a n e p u a t a n a g n a d n a p a u d l u c n u m , ir i d n e s t a k a r a y s a m i D

(15)

k a d it a n e r a k m u k u h a r a c e s h a s k a d it i ri s h a k i n a w h a b n a p a g g n a r e b a m a tr e p

d a p e k n a k t a t a c i

d a KUA atau Pegawa iPencatatan Pernikahan . Pandangan in i n a p a g g n a r e b a u d e k n a g n a d n a P . i s a rt s i n i m d a n a d f it i s o p m u k u h i g e s i r a d t a h il e m

n a d . m a l s I m u k u h i a u s e s i n i l a h m a l a d m u k u h a r a c e s h a s u ti i ri s n a h a k i n r e p a w h a b

k u j u r e m i n i n a g n a d n a p a u d e K . fi ti s o p m u k u

h padapasa l2aya t1 dan 2UUNo.1

. 4 7 9 1 n u h a T

U U n a k r a s a d r e b h a s k a d it i ri s h a k i n p a g g n a g n e m g n a y a m a tr e p n a g n a d n a P

a w h a b n a k a t a g n e m g n a y 2 t a y a 2 l a s a p 4 7 9 1 n u h a T 1 . o

N it -ap itap perkawinan

g n a d n u r e p n a r u t a r e p t u r u n e m t a t a c i

d -undangan yang berlaku .Sedangkan Suatu k a d it n a g n a t h a w a b i d n a n i w a k r e p u a t a i ri s a r a c e s n a k u k a li d g n a y n a n i w a k r e p

m a l s I m u k u h k e p s a i r a d t a h il i d k i a b h a s k a d it g n a y n a n i w a k r e p n a k a p u r e m u l a l e s

U U 1 t a y a 2 l a s a p a d a p n a k r a s a d r e b i n i l a H . fi ti s o p m u k u h k e p s a i r a d n u p u a m

7 9 1 n u h a T 1 . o

N 4 tentang Perkawinan pun menyatakan bahwa keabsahan suatu n a k u k a l e m g n a y g n a r o a m a g a n a r a j a n a g n e d i a u s e s n a k u k a li d a li b a p a n a n i w a k r e p

a li b a p a i n i m a c a m e s n a g n a t h a w a b i d /i ri s n a n i w a k r e p , u ti a n e r a K . u ti n a n i w a k r e p

n e m h a k i n n u k u r n a d t a r a y s i h u n e m e m h a l e

t uru thukum Islam maupun hukum

i d h a k i n n a k a t a k i d a g g n i h e s n a k t a t a c i d k a d it u ti n a n i w a k r e p , a j a s a y n a H . fi ti s o p

.) 8 2 : 0 1 0 2 , K M y r a h s n A ( n a g n a t h a w a b

n a s a d n a l i k il i m e m k a d it n a d n a k l a g e li d k u t n u t il u s g n a y i ri s n i w a k k it k a r P

k k it k a r p h a l a d a s a l e j g n a y m u k u

h awin sri/ikawin d i bawah tangan yang u r u g n a u t , a m a l u , u k g n e t , i a y k n a p a d a h i d m a l s I t a m u n a i g a b e s h e l o n a k u k a li d

: 0 1 0 2 , K M y r a h s n A ( t u k ir e b i a g a b e s i d a jr e t g n a y n a u c n a r e K . n i d o m u a t

(16)

.

1 Pada saa tdliangsungkan akad nikah ,yang menjad iwal inikah kyai , i l a w k a h n a i s a g e l e d n e p a d a k a d it u ti a r a t n e m e s , n i d o m , u k g n e t , u r u g

n i d o m u a t a u k g n e t , i a y k a d a p e k k a h r e b g n a y h a k i n i l a w i r a d t u b e s r e t

h a k i n i l a w h e l o i l a k e s a m a s i u h a t e k i d k a d it t u b e s r e t n a h a k i n r e P . t u b e s r e t

s k a d it s a l e j i n i m a c a m e s h a k i n d a k A . h a s g n a

y ahkarenacaca td ibidang

.i l a w s a ti r o ir p l a n e k i d m a l s I m a l a d i d , n a k g n a d e S . h a k i n i l a w .

2 Pada saa tperkawinan dliaksanakan , itdak diperhtiungkan apakah calon . k a d it u a t a n i a l i m a u s n a g n e d n a n i w a k r e p n a t a k i m a l a d h i s a m i rt s i

n a a t a y n r e p n a k r a s a d r e

B -pernyataan d i ata s bahwa masalah pencatatan h a k i n e m g n a y i rt s i i m a u s n a g n a s a p h e l o n a k a n a s k a li d k a d it g n a y n a n i w a k r e p

i a u s e s n a k a n a s k a li d h a l e t g n a y n a n i w a k r e p u t a u s n a h a s b a e k u g g n a g g n e m h a l k a d it

.f it a rt s i n i m d a k e p s a t u k g n a y n e m a y n a h a n e r a k m a l s I m u k u h

n i s n e u k e s n o

K ya ijka suatu perkawinan itdak dicatatkan ,maka suami-isrt i u t a u s n a k a n a s k a l e m h a l e t a k e r e m a w h a b k it n e t o i t k u b i k il i m e m k a d it t u b e s r e t

t u b e s r e t n a n i w a k r e p , s i d ir u y k e p s a i r a d t a h il i d , a y n t a b i k A . h a s g n a y n a n i w a k r e p

k a d it a g g n i h e s , h a t n ir e m e p i u k a i d k a d

it mempunya ikekuatan hukum (no lega l e

c r o

f ) .Oleh karena tiu ,perkawinan tersebu t itdak diilndung ioleh hukum ,dan u

a t a a d a h a n r e p k a d it p a g g n a i d n a k h a

b neve rexi tsed .

4 7 9 1 n u h a T 1 . o N U U t u r u n e m n a g n a t h a w a b i d n a n i w a k r e p u a t a i ri s h a k i N

n i w a k r e p n a k a p u r e

m anyangmenyalah ihukum ,yatiu perkawinanyangdliakukan . a i s e n o d n I i d f it i s o p a r a c e s u k a lr e b g n a y n a n i w a k r e p m u k u h n a u t n e t e k r a u l i d

(17)

i m a c a m e s n a n i w a k r e p , u k a lr e b g n a y m u k u h n a r u t

a tu itdakmempunya ikepasitan

m u k u h h e l o i g n u d n il i d k a d it , a y n a n e r a k n a d m u k u h n a t a u k e k n a d

g n a y n a n i w a k r e p / n a g n a t h a w a b i d n a n i w a k r e p a y n n a k u k a li d n a g n e d i d a J

n a d t a b i k a i k il i m e m k a d it u ti k u t n e b m a l a d n a n i w a k r e p a k a m , n a k t a t a c i d k a d it

e t m u k u h i s n e u k e s n o

k rhadap kejelasan hak dan kewaijban masing-masing pihak i

m a u

s -ist ir ,kejelasan t erhadap hak anak dan kewaijban orang t ua t erhadap anak , k

a h n a k t a p a d n e m k u t n u n a s a l e j e k n a

d -haks ipi lmasyaraka tdalaml ayananpubilk. a

ti r e B i s k u d o r P s e s o r P 2 . E

a t a k it s il a n r u

J u journalsime secara eitmologis ,berasa ldar ikata journal u

a t a ) s ir g g n I

( du j ou r(Prancis )yang bera tr icatatanhairan atau catatanmengena i ir

a h e s n a i d a j e

k -har iatau bisa juga diaritkan sebaga isura tkaba rhairan .Kata u

a t a l a n r u o

j du jou r tiu sendri iberasa ldar ibahasa Laitn ,yatiu diurnail syang i s a k i n u m o k n a d , l a i s o s , e m s il a n r u j r a k a p k a y n a B . ” ir a h p a it “ u a t a ” n a ir a h “ a y n it r a

g n a y n a g n a b m e k r e p n a k r a s a d r e B . k it s il a n r u j g n a t n e t i s i n if e d n a k ir e b m e m g n a y

s i a g a b e s n a k it r a i d t a p a d k it s il a n r u j , i n i t a a s a d

a e -luk beluk mengena ikegiatan a i d e m i u l a l e m a s s a m u a t a k a y a l a h k a d a p e k n a s a g a g u a t a n a s e p n a i a p m a y n e p

, i s i v e l e t , o i d a r , ) k a t e c a i d e m ( h a l a j a m /r a b a k t a r u s i tr e p e s r i s i n a g r o r e t i s a k i n u m o k

( m li f n a d , ) k i n o rt k e l e a i d e m ( t e n r e t n

i news- lree)( Barus ,2010: .2 ) m

e m s il a n r u j i s i n if e d u t a s h a l a

S enuru tMacDougall ,sepetr iyang diku itp n a t a i g e k h a l a d a e m s il a n r u j a w h a b n a k t u b e y n e m ) 5 1 : 6 0 0 2 ( t a r g n i n a m u s u K h e l o

t a g n a s e m s il a n r u J . a w it s ir e p n a k r o p a l e m n a d , a t k a f i r a c n e m , a ti r e b n u p m i h g n e m

u p n a p a k n a d n u p a n a m i d g n it n e

(18)

n a h a b u r e p n u p a p a i l u d e p k a T . s it a r k o m e d a r a g e

n -perubahanyangt ejrad id imasa n

a p e

d -baiks osial ,ekonomi ,poilitkmaupunl ain-lainnya.

n e m n a t a i g e K . k it s il a n r u j u a t a e m s il a n r u j k e t k a r p i r a d l i s a h h a l a d a a ti r e

B uil s

u t a u s k u l e b k u l e s n a k r o p a l e m g n a y k it s il a n r u j k e t k a r p u t a u s n a k a p u r e m a ti r e b

i tr a r e b i n i s i d n a k r o p a l e M . i d a jr e t n a k a u a t a , g n a d e s , h a l e t g n a y a w it s ir e p

k o p m o l e k e s u a t a g n a r o e s e s i m a l a i d u a t a , r a g n e d i d , t a h il i d g n a y a p a n a k s il u n e m

il u ti d a ti r e B . g n a r

o ssebaga irekonsrtuks ite truil sdar iapa yang tejrad i(Sriega,r :

8 9 9

1 19) .

h a li m e m ( r it o y n e m n a g n e d s k e l p m o k s e s o r p i r a d r i h k a l i s a h h a l a d a a ti r e

B

-a m e t n a d a w it s ir e p n a k u t n e n e m n a d ) h a li

m -tema tetrentu dalam satu kategor i n

a k a t a k i d g n a y i tr e p e S . u t n e tr e

t McDougall ,seitap har iada jutaan peirsitwa d i a

w it s ir e P . a ti r e b i d a j n e m t a p a d l a i s n e t o p a r a c e s a y n a u m e s n a d , i n i a i n u

d -peirsitwa

a n a m , g n u ti h i d n a d n a k a i d e s i d n a s a t a b a n e r a k a ti r e b i d a j n e m a tr e m a tr e s k a d it u ti

, a y n a n e r a k , a ti r e B . a ti r e b n a k u b n a d a ti r e

b peirsitwayangt elahd tientukans ebaga i :

2 0 0 2 , o t n a y ir E ( .i ri d n e s u ti a w it s ir e p n a k u b , a ti r e

b 102 .)

n a w a tr a w a n a m i a g a b h a l a d a a ti r e b i s k u d o r p i r a d l a w a g n il a p p a h a T

t u b e s i d a w it s ir e p u t a u s a p a n e K . t u p il i d n a k a g n a y a t k a f/ a w it s ir e p i s p e s r e p m e m

ti r e b i a g a b e

s as ementarape irsitwayangl ain itdak?I nis emuameilbatkankonseps i n

a s a t a b n a k u t n e n e m g n a y n a w a tr a

w -batasannamayangdianggapbertiadanmana .

k a d it g n a y

i s k u d o r p s e s o r p a n a m i a g a b i d u t s n a g n u r e d n e c e k a u d a d a , n a m h s i F t u r u n e M

p n a g n a d n a P . t a h il i d a ti r e

(19)

i tr e p e s i r o e t n a k ri h a l e

m getekeepe .r In itnya ,prose sproduks ibertiaadalahprose s n

a g n a p a li d n a w a tr a w i r a d i n i i s k e l e S . i s k e l e

s yang akan memiilh mana yang

a n a m n a d , n a k a ti r e b i d a s i b g n a y a w it s ir e p a n a m , k a d it g n a y a n a m n a d g n it n e p

n a d i g a l i s k e l e s i d n a k a , r u t k a d e r n a g n a t e k k u s a m u ti a ti r e b h a l e t e S . k a d it g n a y

n a i g a b n a d i g n a r u k i d u lr e p g n a y a n a m n a i g a b n a k a k e n e m n a g n e d g n it n u s i

d mana

h a l o e s n a k i a d n a g n e m i n i n a g n a d n a P . h a b m a ti d u lr e p g n a

y -olah adarealtia syang

r a n e

b -bena rrii lyang ada d ilua rwatrawan .Realtia syang rii l tiulah yang akan m

a l a d k u t n e b i d n a i d u m e k k u t n u n a w a tr a w h e l o i s k e l e s i

d sebuh bertia (E iryanto ,

0 0

2 2: 01 -0 101)

( a ti r e b n a k u t n e b m e p n a t a k e d n e p h a l a d a a u d e k n a t a k e d n e

P creaiton o f

s w e

n ) .Dalam perspektfii n ipeirsitwai n ibukan diseleksi ,melainkan sebailknya , n a d a ti r e b t u b e s i d g n a y a n a m , a w it s ir e p k u t n e b m e m g n a y h a l n a w a tr a W . k u t n e b i d

n a d a w it s ir e P . k a d it g n a y a m a

n realtia sbukanlah diseleksi ,melainkan dikreas i a n a m i a g a b h a l a d a n a a y n a tr e p i d a j n e m g n a y i n i fi t k e p r e p m a l a D . n a w a tr a w h e l o

s a ti n it u r m a l a d n a k s u k o fi d a m a t u r e t n a it a h r e p k it i T . a ti r e b t a u b m e m n a w a tr a w

i a li n n a

d -nlia ikejrawa trawan yang memproduks ibertia te trentu .Keitka bekejra g

n a r o e s e s n a g n e d u m e tr e b n a w a tr a

w (E iryanto ,2002: 101)

n a d i d a jr e t g n a y a p a t a t a c n e m g n a y f i s a p g n a y m a k e r e p h a l n a k u b n a w a tr a W

n a w a tr a W . fi t k a a i , a y n k il a b e s n a k n i a l e M . g n a r o e s e s n a k a t a k i d g n a y a p a

a e r ( a i n u d n a g n e d i s a k a r e t n ir e

b ltias )dan dengan orang yang diwawancarai ,dan . n a k li s a h i d g n a y a ti r e b i s i n a d k u t n e b a n a m i a g a b n a k u m e m e n k a y n a b t i k i d e s

s a ti l a e r a d a a n e r a k n a k u b , n a ri k i p n a d n a u h a t e g n e p i r a d n a k li s a h i d g n a y a ti r e B

a k a g n a r o a n e r a k n a k n i a l e m , r a u l i d a d a r e b g n a y f it k e j b

(20)

a tr e s n a r u t a r e b n a d n e r e h o k g n a y a i n u d i d a j n e m i n i k a rt s b a g n a y a i n u d

n a g n e d p ir i m k a d it a ti r e b a y n k u t n e b r e t s e s o r p , a l u p i g a L . a n k a m i a y n u p m e m

u ti i s a m r o f n i , n a w a tr a w l i b m a i d g n a y i s a m r o f n i a d a n a k a e s : n a ri l a s e s o r p

g a l li b m a i d n a i d u m e

k ioleh r edaktur ,danseterusnya .Seitapbagianpadadasarnya a

y n s a ti l a e r n a d i s k u rt s n o k k u t n e b m e

m masing-masing.( E iryanto ,2002: 01 -0 101 .) u a l a k , a w it s ir e p a u m e s k a d it n a k b a b e y n e m u d i v i d n i k it s ir e t k a r a k n a a d e b r e P

u a t a g n it n e p , a ti r e b i a g a b e s n a k s il u ti

d menairk bag iseitap orang .Selain tiu , n a k a ti r e b i d a w it s ir e p a u m e s k a d it n a k b a b e y n e m n a i s k a d e r e k k it il o p n a a d e b r e p

a p a i s a d a p g n u t n a g r e t t a g n a s n a k a ti r e b i d g n a y a w it s ir e P . a s s a m a i d e m u t a u s h e l o

T . a y n n a i a p m a y n e p n a u j u t a p a n a d a c a b m e p i a g a b e s h il i p i d g n a

y idak seitap

n a r u k u a d A . k it s il a n r u j a ti r e b n a k i d a ji d a s i b n a i d a j e

k -ukuran t etrentu yang haru s

t a p a d t a k a r a y s a m m a l a d a w it s ir e p u t a u s u a t a n a i d a j e k u t a u s r a g a i h u n e p i d

( a ti r e b k a y a l a ir e ti r k t u b e s i d i n I .s r e p n a k a ti r e b i

d new svalue ,new sworthy) ,yatiu a

y a

l k itdaknya suatu kejadian dalam masyaraka t dibertiakan oleh per s atau .

s r e p i g a b t u b e s r e t n a i d a j e k a y n i a li n r e b

n a a t u j a d a i r a h p a it e S . n a w a tr a w i s k u rt s n o k i r a d k u d o r p h a l a d a a ti r e b i a li N

j n e m k u t n e b i d l a i s n e t o p a y n a u m e s u ti a w it s ir e p n a a t u j n a d , a w it s ir e

p ad ibertia .

u t n e tr e t i s i s a y n a h a p a n e k n a D ? n a k a ti r e b i d g n a y u t n e tr e t a w it s ir e p a y n a h a p a n e K

h e l o n a k u t n e ti d i n i s e s o r p a u m e S ? n a w a tr a w h e l o s il u ti d g n a y a w it s ir e p i r a d a j a s

p a g g n a i d t a p a d a ti r e b i a li n , a y n a n e r a K . a ti r e b i a li n i a g a b e s t u b e s i d g n a y a p a

b e

s agai i deolog iprofessional ,yang member iprosedu rbagaimanape irsitwa yang :

2 0 0 2 , o t n a y ir E ( k a y a l a h k a d a p e k n a k li p m a ti d n a d g n ir a s i d k a y n a b u ti g e

(21)

: 8 9 9 1 ( r a g e ri S i d a h s

A 27 ) menjelaskan secara umum , kejadian yang a

l u a t a a ti r e b i a li n i a y n u p m e m p a g g n a i

d yak bertia (new svalue ,new sworthy ) u a t a , s r e p h e l o n a k a ti r e b i d t a k a r a y s a m m a l a d n a i d a j e k u t a u s a y n k a d it k a y a l u ti a y

t a m r o f n a g n e d n a k ij a s i d g n a y a ti r e b p a it e S . s r e p i g a b t u b e s r e t n a i d a j e k a y n i a li n r e b

a s a d r e b g n a y , t o b o b r e b n a d i a li n i k il i m e m s u r a h n u p a p

a rpada:

.

1 Signiifcance (penitng) ,yatiu kejadian yang berkemungkinan mempengaruh i p a d a h r e t t a b i k a i a y n u p m e m g n a y n a i d a j e k u a t a , k a y n a b g n a r o n a p u d i h e k

. a c a b m e p n a p u d i h e k .

2 Magntiude(besar) ,yatiukejadianyangmenyangku tangka-angkayangbera tr i a

u m e s i g a

b orang banyak , atau kejadian yang berakiba t yang bisa .

a c a b m e p t a u b k ir a n e m g n a y a k g n a m a l a d n a k h a l m u ji d .

3 Timeilnes s (waktu) , yatiu kejadian yang menyangku t hal-ha l yang baru .

n a k a k u m e k i d u r a b u a t a , i d a jr e t .

4 Proximtiy (kedekatan) , yatiu kejadian yang deka t dengan pembaca . .l

a n o i s o m e u a t a s if a r g o e g t a fi s r e b i n i n a t a k e d e K .

5 Prominence t(enar) ,yatiu menyangku thal-ha l yang terkena latau sanga t .t

a p m e t u a t a , a d n e b , g n a r o i tr e p e s , a c a b m e p h e l o l a n e k i d .

6 HumanI nteres t(manusiaw)i ,yatiukejadianyangmembeirs entuhanperasaan r a u l i s a u ti s m a l a d a s a i b g n a r o t u k g n a y n e m g n a y n a i d a j e k , a c a b m e p i g a b

. a s a i b i s a u ti s m a l a d r a s e b g n a r o u a t a , a s a i b

r u s n u i t a k e d n e m g n a y a ti r e b i a li n k a y n a b n i k a m e

S signiifcance , maka

b n i k a m e s n u m a N . a c a b m e p i g a b t u b e s r e t i s a m r o f n i g n it n e p n i k a m e

(22)

r u s n u i t a k e d n e m g n a y a ti r e b i a li n k a y n a

b human i nterest ,makasemakinmenairk .

a c a b m e p i g a b t u b e s r e t i s a m r o f n i

i a li

N -nlia i bertia tersebultah yang kemudian menjad i panduan bag i u a y n k a d it u a t a k a y a l g n a y a p a i tr e p e s s a ti l a e r n a k u t n e n e m k u t n u n a w a tr a

w ntuk

r a s e b n i k a m e s a ti r e b i a li n i k il i m e m a w it s ir e p h a u b e s k a y n a b n i k a m e S . n a k a ti r e b i d

u ti n i a l e S . a y n k il a b e s n a d , a ti r e b n a k i d a ji d k u t n u t u b e s r e t a w it s ir e p g n a u l e p a l u p

n a k ij a s i d k a y a l g n a y a ti r e b a n a m n a u t n e n e p p a d a h r e t h u r a g n e p r e b a g u j a ti r e b i a li n

a h i

d laman utama (head ilne) .Dalam ha lin imedia itdak hanya menentukan k a d it u a t a k a y a l g n a y a p a i s a g u j i p a t e t n a k li p m a ti d g n a y a p a m a c a m s a ti l a e r

.t u b e s r e t s a ti l a e r m a l a d k u s a m

n a D . n i a l a m a s u t a s a d e b r e b g n a y a ti r e b i a li n i k il i m e m a ti r e b p a it e S

i n i n a a d e b r e

p lah yang menyebabkan adanya beberapa jeni satau ragam bertia . n a k a a y n it n a n g n a y a ti r e b s i n e j u a t a t a m r o f a d a p k a p m a d r e b g n a y n a a d e b r e P

n a k a d e b i d t a p a d r a g a i u h a t e k i d k u t n u g n it n e p i d a j n e m , s il a n r u j h e l o n a k a n u g i d

a j a s a n a m a ti r e b n a r u k u i d a j n e m s u g il a k e

s yangdianggapmempunya in lia ibertia n a d g n u s g n a l a ti r e b s i n e j u a t a t a m r o f m a l a d e k n a k g n a u ti d n a d g n it n e p g n il a p

. a y n s u r e t e s

: 8 9 9 1 ( r a g e ri S i d a h s A t u r u n e m a ti r e b m a g a r u a t a s i n e j t a p m e a d a i n i t u k ir e B 4 5

1 -159 :) .

1 BertiaLangsung( Straigh tNews ,Spo tNews ,HardNews) n a i d a j e k n a k i a p m a y n e m k u t n u n a k a n u g i d g n u s g n a l a ti r e

B -kejadian penitng

t u b e s i D . a c a b m e p h e l o i u h a t e k i d u lr e p a y n t a p e c e s g n a

y straigh tnew skarena

(23)

b e s i D . a c a b m e p a d a p e

k u tspo tnew skeitka watrawan berada atau berhadapan h a d u s t u b e s r e t a w it s ir e p a y n a s a i b , n a k r o p a li d g n a y a w it s ir e p n a g n e d g n u s g n a l

t u b e s i D . l a w d a jr e t u a t a i s k i d e r p r e

t hardnew skeitka peirsitwa yang d liaporkan l

a h h a l a d

a -ha lyang sanga tkrusial ,mengejutkan atau mendadak atau memiilk i

.r a s e b g n a y k a p m a d

.

2 Bertia irngan( Sof tNews)

r u s n u a d a p h i b e l n u m a n , g n it n e p r u s n u n a k a m a t u g n e m k a d it n a g n ir a ti r e B

k ir a n e m n a i d a j e k g n a t e t a ti r e b i a g a b e s n a k u m e ti d a y n a s a i b i n i a ti r e B . k ir a n e m

a t a m e s , g n it n e p n a i d a j e k m a l a

d - am tahanyamembairkansentuhanemosiona lbag i , l a i s r e v o rt n o k , s it a m a r d , )i d e m o k ( l o y n o k g n a y n a i d a j e k a y n l a s i M . a c a b m e p

n a g n e d n a i d a j e k h a l a d a n a g n ir a ti r e b i a g a b e s s il u ti d g n a y n a h a B . k i n u , s i g a rt

n e m e l

e -elemend iitngka tpermukaans aja ,itdakt elralumelacakbelakangnya. .

3 BertiaKisah( Feature)

h u t n e y n e m t a p a d g n a y n a i d a j e k i a n e g n e m n a s il u t h a l a d a h a s i k a ti r a B

a r a c e s n a s a l e j n e p t a w e l a c a b m e p n a u h a t e g n e p h a b m a n e m g n a y n u p u a t a , n a a s a r e p

a ti r e b i r a d h o t n o C . m a l a d n e m a tr e s , p a k g n e l ,i c n

ir featuresebaga ibeirkut ;Koran o

p m e

T edis i Minggu 7 J uil 2 3 01 halaman A 5 mengangka t kisah tentang s

a ti n u m o

k -komuuntia ssasrta yang tumbuh d iwliayah Indonesia bagian itmu r (Irmawat idanTajudin ,2013: )A . 5

.

4 LaporanMendalam( I -n depthRepo tr)

u a t a n a h a l a s a m r e p h a u b e s n a k r o p a l e m k u t n u n a k a n u g i d m a l a d n e m n a r o p a L

u a t a f it a t e r p r e t n i n a t u p il e p i tr e p e s n a t u p il e p a r a C . p a k g n e l a r a c e s n a a t a y n e k

(24)

n a t u p il e P . n a s il u t n u s u y n e m m a l a

d interpretaitve digunakan untuk t a h il e m m a l a d i s a t e r p r e t n i n a u p m a m e k n a k h u t u b i d a w it s ir e p n a k i s p ir k s i d n e m

n a k a n u g i d f it a g it s e v n i n a t u p il e p l e d o M . a t k a f h a l m u j e s r a t n a s i g o l n a u p m a m e k

n a k i y n u b m e y n e m u a t a a y n r a n e b e s n a i d a j e k i p u t u n e m k a h i p h a l m u j e s a k it e k

m u j e

s lahf akta.

k u t n u n a w a tr a w i g a b n a m o d e p i d a j n e m t u b e s r e t a ti r e b n a i s a s ir o g e t a k g n e P

n a d i m a h a p i d , n a k i s i n if e d i d a w it s ir e p h a u b e s a n a m i a g a b n a k u t n e n e m

g n a y a n a m k e p s a t a h il e m a s i b a ti k a ti r e b i s a s ir o g e t a k i u l a l e M . i s k u rt n o k e ri d

a d a n a m n a i g a b n a d n a k it a h r e p i

d r ipeirsitwayangakandtiuils . i

tr e p e s s a t a i d t u b e s i d g n a y a ti r e b i g o r e t a

K hard news ,sof tnews ,feature , n

a

d i -n depth repor tdibentuk dalam prak itk kehidupan sehair-har i watrawan , a K . ir a h p a it e s r i p m a h n a k u k a l a k e r e m g n a y s a ti n it u r n a d a jr e k k it k a r

p tegor i

a g u j n a k n i a l e m , n a k i s a k if i s a l k i d a w it s ir e p n a k u t n e n e m a y n a h n a k u b t u b e s r e t

g n a y i r o g e t a k p a it e S . i s k u rt s n o k i d n a d n a k i s i n if e d i d t u b e s r e t a w it s ir e p a n a m i a g a b

n a k u t n e n e m n a k a n a d n a n i a lr e b g n a y k it s ir e t k a r a k i a y n u p m e m a d e b r e b

h a p i d a w it s ir e p a n a m i a g a

b ami .Aspek apa yang diperhaitkan dan bagian mana u ti a w it s ir e p a n a m i a g a b i r a d t a h il i d a y n a r a t n a i d s il u ti d n a k a g n a y a w it s ir e p i r a d

. u t n e tr e t a ti r e b i r o g e t a k m a l a d t a h il i d k a d n e h

E.3Konstruks iRealtia sdalamMediaMassa

n a d k u t n e b i d n a k n i a l e m , h a i m a l a a r a c e s k u t n e b r e t k a d it s a ti l a e R

a d e b r e b g n a y i s p e s r e p i k il i m e m a s i b g n a r o p a it e s a g g n i h e s i s k u rt s n o k i

d -bedaata s

s a ti l a e r h a u b e s m a l a d a t k a f n a k u m e n e m n a d i r a c n e M . a m a s g y a w it s ir e p u a t a u s

e ti d s u r a h g n a y l a w a h a k g n a l h a l a d

(25)

i d a j n e m a w it s ir e p h a u b e s a g g n i h e S . a t k a f i a g a b r e b h e l o n u g n a b i d s a ti l a e r u t a u s

h a u b e s a k a m , a w it s ir e p a y n a d a n a g n e d a n e r a k a ti r e b n a s il u n e p m a l a d g n it n e p

p a d a ti r e

b a tdimunculkan( E iryanto ,2002: 51 -1 6 .) k

g n a r e

B a tdar ipemahamanparadigmakonsrtuksionisi nliahyangkemudian a d e b r e b g n a y n a m a h a m e p i k il i m e m u d i v i d n i p a it e s a w h a b n a k s a l e j n e

m -beda

n a d , p u d i h n a m a l a g n e p , i s n e r e f e r a n e r a k i d a jr e t i n i l a H . s a ti l a e r u t a u s p a d a h r e t

r a t a

l belakangs osia lantaras atudenganyangl ainberbeda.

, l a rt e n g n a y n a r u l a s i a g a b e s g n a d n a p i d i g a l k a d it h a d u s n u p a s s a m a i d e M

i n i s k e t n o k m a l a d n u m a N . n a s e p n a r a b e y n e p n a k r u l a y n e m a y n a h a y n t a fi s g n a y

i k il i m e m a g u j g n a y f it k e j b u s g n a y u t a u s e s i a g a b e s a g u j g n a d n a p i d a i d e m

ri d n e s r e t n a g n a d n a

p i mengena i suatu realtias .Media mengkonsrtuks i realtia s f it k a g n a y n a r e p i a y n u p m e m a i d e M . a y n i k il i m i d g n a y n e m u rt s n i p a n e g e s n a g n e d

u ti l a H . k a y a l a h k a d a p e k n a k i a p m a s i d g n a y s a ti l a e r n a k ri s f a n e m m a l a d

r a n , a ti r e b r e b m u s , a t k a f n a h il i m e p n a g n e d n a k k u j n u ti

d asumber ,dan sebagainya .

a t k a f n a k k u j n u n e m m a l a d e m s i n a k e m i k il i m e m a i d e

M -fakta dar i sebuah

. a w it s ir e p

g n a y k e j b u s a g u j a i , s a b e b g n a y n a r u l a s r a d e k e s h a l n a k u b a i d e M

. a y n n a k a h i m e p n a d , s a i b , n a g n a d n a p n a g n e d p a k g n e l , s a ti l a e r i s k u rt s n o k g n e m

i d g n a y i tr e p e

S katakan oleh Tony Bennet tdalam E iryanto (E iryanto ,2002: 36) , g n a y l a i s o s i s k u rt s n o k n e g a i a g a b e s g n a d n a p i d a i d e m a w h a b n a k a t a g n e m

. a y n n a g n it n e p e k i a u s e s s a ti l a e r n a k i s i n if e d n e m

n a d r e g r e B n a k a n u g i d g n a y p e s n o k a d a p k u j u r e m s a ti l a e r i s k u rt s n o k p e s n o K k c u

(26)

s u r e t a r a c e s n a k a t p i c n e m a i s u n a m , a y n i s k a r e t n

i -meneru ssuatu kenyataan yang a tr e s f it k e y b o l a u t k a f a r a c e s i m a l a i d g n a y n a d n a a m a s r e b a r a c e s a y n i k il i m i d

r p i d g n a y a n k a M . fi t k e j b u s a r a c e s i tr a h u n e

p oduks idan dtieirma pelaku sosia l t u b e s r e t a n k a M . s a ti l a e r u t a u s p a d a h r e t a y n ir i d n a m a h a m e p k u t n e b n a k a p u r e m

: 6 0 0 2 , a rt u p h a y S ( l a i s o s i s k u d o r p k u t n e b i a g a b e s n a k i s k u rt s n o k i

d 75) .

n a p a r e n e p m a l a d r e g r e B h e l o n a k a k u m e k i d g n a y s i n o i s k u rt s n o k n a g n a d n a P

n e g n e

m a ikonsrtuks irealtia sdalam kontek sbertia dikatakan bahwa sebuah tek s h a l s u r a h a i , s a ti l a e r i r a d i p o k h a u b e s i tr e p e s n a k a m a s a ti k a s i b k a d it a ti r e b

i d a jr e t l a i s n e t o p t a g n a s , a y n a n e r a K . s a ti l a e r s a t a i s k u rt s n o k i a g a b e s g n a d n a p i d

s n o k i d a m a s g n a y a w it s ir e

p rtuks isecaraberbeda .Watrawanbisaj ad imempunya i u ti n a d , a w it s ir e p u t a u s t a h il e m a k it e k a d e b r e b g n a y i s p e s n o k n a d n a g n a d n a p

g n a y , u ti a w it s ir e p i s k u rt s n o k g n e m a k e r e m a n a m i a g a b i r a d t a h il i d t a p a d

: 2 0 0 2 , o t n a y ir E ( a ti r e b s k e t m a l a d n a k d u j u w i

d 1 7 .)

a ti r e

B dalam konsrtuks isosial ,bukanmerupakanpe irsitwaatauf aktadalam h a l a d a a I . a ti r e b i a g a b e s a j a s u ti g e b r e p o i d n a k u b s a ti l a e r i n i s i D . li ir g n a y i tr a

. a t k a f n a g n e d n a w a tr a w a r a t n a i s k a r e t n i i s k u d o r

p Meilha tbertia adalah prose s

il e m a n e r a k s k e l p m o k g n a

y batkan interaks ianta rwatrawan ,sumbe rbertia dan n a k a n u g g n e m n i a l e s a ti r e b n a k u t n e b m e p n a k p a k g n u g n e m k u t n u a k a M . k a y a l a h k

a t a d n a k p a k g n u g n e m u lr e p a g u j l a u t s k e t a t a

d -datasimboilk yang t erdapa tdalam il

a n a n a k a n u g g n e m n a g n e d n a k u k a li d t a p a d a ti r e b h a u b e

s si s framing , yang

(27)

E.4KonsepFraming

g n i m a r

F dapa t diaritkan sebaga imembingka i suatu peirsitwa . Framing k

e p s a i r a d i s k e l e s m a l a d r a s a d i d a j n e m g n a y p e s n o k n a k a p u r e

m -aspek realtia s

n a w a tr a w n a k r a d n i h g n e m k a t i n i n a D . l o j n o n e m h i b e l a w it s ir e p t a u b m e m g n a y

2 t a p a d r e T . n a a ti r e b m e p m a l a d h a l a s a m u t a u s i a n e g n e m i s i n if e d n a ir e b m e p m a l a d

m a l a d k e p s

a framing ,yatiumemiilhf aktadanmenuilsf akta .Dalammemiilhf akta g n a y a t k a f n a d g n a u b i d s u r a h g n a y a t k a f i a n e g n e m f it k e p s r e p i k il i m e m n a w a tr a w

n a ri k i m e p i k il i m e m n a w a tr a w a t k a f s il u n e m m a l a d n a k g n a d e S . h il i p i d s u r a h

j u w r e t g n a y k a y a l a h k p a d a h r e t a t k a f n a k ij a y n e m m a l a

d ud dalam kata ,proposisi ,

. a y n i a g a b e s n a d , o t o f i s a u t n e s k a

g n i m a r

F juga merupakan metodeuntuk meilha tbagaimana mediabercertia h u r a g n e p r e b i n i a ti r e c r e b a i d e m a r a C . s a ti l a e r u a t a a w it s ir e p u t a u s i a n e g n e m

s a ti l a e r s a t a i s k u rt s n o k i r a d r i h k a l i s a h p a d a h r e

t .Dalam pemahaman rfaming

a u d a d a , n a m t n E t u r u n e

m dimens iyang disorot idalamframing ,yatiu :seleksii su i k il i m e m i s k a d e r k a h i p n a d n a w a tr a w h a l a d a a y n d u s k a M . n a n a k e n e p n a d

n a d a y n a s s a m a i d e m m a l a d l i p m a t n a k a g n a y u s i n a k u t n e n e m k u t n u n a ri k i m e p

n a i g a

b - ab gian yang dtionjolkan dalam sebuah pembertiaan . Bukan tanpa .

g n a j n a p g n a y n a g n a b m it r e p n a d n a ri k i m e p

p e s n o k i a n e g n e m i r o e t t u r u n e

M framing ,bertia tersebu tmerupakan hasi l n a a ti r e b m e p m a l a D . n a w a tr a w h e l o n a k ij a s i d g n a y s a ti l a e r i s k u rt s n o k i r a d

, t u b e s r e

t disaijkan fakta-fakta dar ipernyataan tetruil smaupun ilsan .Fakta-fakta g

n i s a m i s r o p n a g n e d n a k ij a s i d a d a g n a

y -masing .Tentunyai n ibukant anpaalasan . p

e s n o k t u r u n e

(28)

a k h e l O . n a w a tr a w g n a r o e

s rena tiu t entunyaada frameyang berbeda dar iKoran g

n i s a m a n e r a k , a y n n i a l r a b a k t a r u s n a g n e d o p m e

T -masing watrawan mempunya i

.i ri d n e s n a ri k i m e p n a d i g o l o e d i

g n i s a m a d a p s a ti l a e r i s k u rt n o

K -masing mediaberbedameskipun f aktayang a

l a D . a m a s n a g n a p a l i d a d

a m mengkonsrtuks i fakta tergantung kebjiakan g n a y a r a c u t a s h a l a S . a i d e m k it il o p i s a d n a li d g n a y i ri d n e s u ti a i d e m l a n o i s k a d e r

i a k a p i

d atau digunakan untuk menganailsi sdan menangkap cara masing-masing n

a g n e d h a l a d a s a ti l a e r h a u b e s n u g n a b m e m a i d e

m rfaming .

l a h ir e p e d

I framing pe trama kal i dliontarkan oleh Baterson pada 1995 . i s a s i n a g r o g n e m g n a y l a u t p e s n o k r u t k u rt s i a g a b e s i a n k a m i d a y n l a w a a d a p e m a r F

ir o g e t a k n a k a i d e y n e m a tr e s , a n a c a w n a d , n a k a ji b e k , k it il o p n a g n a d n a

p -kategor i

r n a k i s a i s e r p a g n e m k u t n u r a d n a t

s ealtias . Konsep serupa juga dibeirkan oleh n

a g n i p e k i a g a b e s e m a r f n a k i a d n a g n e m g n a y ) 4 7 9 1 ( n a m f f o

G -kepingan perliaku

(strip o fbehavior )yang membimbing i ndividu dalam membacar ealtias( Briowo , i

l h a a r a p h e l o n a k a k u m e k i d g n a y i s i n if e d a p a r e b e B . ) 0 8 1 : 4 0 0

2 yang berkatian

a s i b a i d e m g n a d i b a d a p n a k s u s u h k g n e m g n a y i s a k i n u m o k u m li i d u t s n a g n e d

.i n i h a w a b i d f a r g a r a p i d t a h il i d

r a s a d n a k k a t e l e m g n a y i l h a g n a r o e s , n a m t n E . N t r e b o

R -dasa rbag ianailsi s

g n i m a r

f untuk stud i is i media , mende ifnisikan framing sebaga i seleks i dar i l o j n o n e m h i b e l u ti a w it s ir e p t a u b m e m n a d a m ir e ti d g n a y s a ti l a e r k e p s a i a g a b r e b

s u s u h k a r a c e s n a k ij a y n e m i tr e p e s l a h k a y n a b m a l a D . i s a k i n u m o k s k e t u t a u s m a l a d

n a r a w a t n a d l a r o m i s a u l a v e , t a b i k a b a b e s i s a t e r p r e t n i , h a l a s a m p a d a h r e t i s i n if e d

e y n e

(29)

t a h il e m n a m t n

E framing dalam dua dimens ibesar ,yatiu seleks iisu dan k

e p s a n a l o j n o n e p u a t a n a n a k e n e

p -aspek t etrentu dairr ealtia satau i su .Penonjolan n

e m i s a m r o f n i t a u b m e m s e s o r p h a l a d

a jadil ebihbermakna, l ebih menairk ,bera tr i u a t a l o j n o n e m a r a c e s n a k ij a s i d g n a y s a ti l a e R . k a y a l a h k h e l o t a g n ii d h i b e l u a t a

n a d n a k it a h r e p i d k u t n u r a s e b h i b e l n a n i k g n u m e k i a y n u p m e m k o l o c n e m

2 0 0 2 , o t n a y ir E ( s a ti l a e r u t a u s i m a h a m e m m a l a d k a y a l a h k i h u r a g n e p m e

m : 186 .)

n a g n e

D framing ktia j uga bisa mengetahu ibagaimana perspek it fatau cara . a ti r e b s il u n e m n a d i s k e l e y n e m a k it e k n a w a tr a w h e l o n a k a n u g i d g n a y g n a d n a p

a n a m n a i g a b , li b m a i d g n a y a p a a t k a f n a k u t n e n e m a y n ri h k a a d a p i n i f it k e f s r e P

d n e h n a d n a k l o j n o ti d g n a

y ak dihliangkan ,dan hendak dibawa kemana bertia .t

u b e s r e t

g n a y i n a il g i d n o M n a d n o s m a G a d a a g u j , n a m t n E . N t r e b o R n i a l e S

g n a t n e t n a k i s u k s i d n e m n a d n a k g n a b m e g n e m n e t s i s n o k g n a y i ti l e n e p n a k a p u r e m

p e s n o

k framing .Gamson dan Modigilan imenyebu tcara pandang tiu sebaga i (

n a s a m e

k package )yangmengandung konsrtuks imaknaata speirsitwayangakan ,

a k e r e m t u r u n e M . n a k a ti r e b i

d frame adalah cara bercertia atau gugusan ide- ide a w it s ir e p a n k a m i s k u rt s n o k n a k ri d a h g n e m n a d a p u r n a i k i m e d e s r i s i n a g r o r e t g n a

y

-g n a y a w it s ir e

p berkatiandenganobjeks uatuwacana( Briowo ,2004:180) h

a u b e

S frame umumnya menunjukkan dan menggambarkan range posisi , n a d n o s m a G h e l o t a u b i d g n a y i s a l u m r o f m a l a D . i s i s o p u t a s a y n a h n a k u b

( a ti r e c r e b a r a c i a g a b e s g n a d n a p i d e m a r f ,i n a il g i d o

M story ilne )ataugugusan i de

i r a d a n k a m i s k u rt s n o k n a k ri d a h g n e m n a d a p u r n a i k i m e d e s n u s u s r e t g n a y e d i

g n a y a w it s ir e

(30)

( n a s a m e

K package )adalah serangkaian ide-ide yang menunjukkan isu apa .

n a v e l e r g n a y a n a m a w it s ir e p n a d n a k a r a c i b i d g n a

y Package adalah semacam

i s k u rt s n o g n e m k u t n u u d i v i d n i n a k a n u g i d g n a y n a m a h a m e p r u t k u rt s u a t a a m e k s

n a s e p a n k a

m -pesan yang ia sampaikan ,setra untuk menafsrikan makna pesan .

a m ir e t a i g n a y n a s e

p Packagetersebu tdibayangkan sebaga iwadah atau srtuktu r u a t a i s i s o p n a k k u j n u n e m g n a y i s a m r o f n i h a l m u j e s r i s i n a g r o r e t g n a y a t a d

n a k s a l e j n e m k u t n u r o t a k i n u m o k u t n a b m e m g n a y n a d , k it il o p n a g n u r d n e c e k

n a t a u

m –muatand ibailks uatui suataupeirsitwa.

a d a p n a it il e n e p n a k t a r e b k it i n e m i n a il g i d o M n a d n o s m a G a l u m r o F

i ti l e n e m m a l a d i n i a l u m r o F . o r k i m a r a c e s a i d e m i a k a p i d g n a y a s a h a b n a a n u g g n e p

t a k g n a r e p , a m a tr e p a y n a r a t n a i d , t a k g n a r e p a u d i u l a l e m a s a h a

b framing yang

r a d i ri d r e

t imethapors ,catchphrases ,exemplaar ,depiciton ,visuali mages .Kedua , i

r a d i ri d r e t g n a y n a r a l a n e p t a k g n a r e

p roots ,appeal sto p irnciple ,consequences . p

e s n o k i h u r a g n e p m e m t a g n a s a s a h a

B framing ,karena melalui framing akan ada n

a k l o j n o ti d g n a y u t n e tr e t l a

h dan akan ada yang dikaburkan oleh media dalam .

a i d e m s a ti l a e r k u t n e b m e m

t u r u n e

M Scheufele mende ifnisikan framing sebaga i suatu prose s yang t u p n i i d a j n e m n a k a t u b e s r e t s e s o r p i r a d l i s a h a n a m i d s u r e n e m s u r e t , n a t u j n a l e k r e b

s e s o r P . a y n t u j n a l e s s e s o r p k u t n

u terbentuknya framing tersebu t dapa t dibaca :

9 9 9 1 , e l e f u e h c S ( i n i t u k ir e b a m e k s i u l a l e

(31)

BAGAN 1 l

e d o

M Prose sRisetFraming (Scheufele ,1999:115)

s e s o r p s a t a i d n a g a b n a k r a s a d r e

B framing terbag idalam itga t ahap pokok ; s

t u p n

i ,processes ,dan outcomes kemudian dapa tdiilha tlag idar iprose sframe g

n i d li u

b ,frame setitng , individual-leve leffect s o f framing , dan journails t a s s

e c n e i d u

a (Scheufele ,1999: 41 - 511 .) u

ti a y a m a tr e p p a h a

T frame bu liding .Dalam menciptakan sebuah bertia , n

a w a tr a

w dipengaruh i faktor-fakto r sepetr i nlia i profesionailsme jurnailsme , i

s

Referensi

Dokumen terkait

Analisis kualitatif ini ditujukan untuk mengetahui reaksi yang akan timbul jika larutan yang mengandung kation tersebut direaksikan dengan ion hidroksida yang

Perbedaan status ini muncul sebagai akibat dari perbedaan dalam transaksi pertukaran ketika pengepul memberikan pinjaman dana secara terus- menerus dan pengrajin tidak mampu

In conclusion, a longer average days in milk (DIM) at first AI in dairy cows was found in the present study, subsequently reduced the possibility of the cows to become pregnant in

Partisipan mahasiswa perokok aktif dalam penelitian ini yang mendukung dan patuh terhadap KBBR memiliki sikap setuju pada semua isi SK Rektor UMY tentang implementasi kampus bebas

a) Menggunakan Teknik Repertory Grid dalam mengungkap Konstruksi Personal. b) Mengunakan Principal Component Analysis untuk melakukan reduksi data terhadap Teknik Repertory

Oleh karena itu, penelitian ini bertujuan untuk mengetahui pengaruh website quality terhadap urge to buy impulsively yang dimoderasi dengan impulsiveness pada konsumen online shop

Kuitenkin päätoimittaja Savolaisen palattua lomaltaan Hämeen Yhteistyö muutti kantaansa ja yhtyi SKP:n viralliseen puoluejohtoon suututtaen siten pahasti piirin säilyttäjät.255

Kembali pada beberapa pengertian tentang menerjemahkan diatas, dapat disimpulkan bahwa hakikat menerjemahkan adalah pengalihan makna yang terdapat dalam BaSu kedalam