MODÉL INVÉSTIGASI KELOMPOK
PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NULIS SAJAK (Studi Kuasi Éksperimén ka Siswa Kelas XI MIA 2
SMA Pasundan 8 Bandung Taun Ajaran 2014/2015)
SKRIPSI
diajukeun pikeun nyumponan salasahiji sarat
nyangking gelar sarjana pendidikan departemen pendidikan bahasa daerah
ku
Andri Tri Sulistian NIM 1100740
DEPARTEMEN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH
FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA
LEMBAR PENGESAHAN
ANDRI TRI SULISTIAN NIM 1100740
MODÉL INVÉSTIGASI KELOMPOK
PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NULIS SAJAK
(Studi Kuasi Eksperimen ka Siswa Kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8
Bandung Taun Ajaran 2014/2015)
Disaluyuan jeung disahkeun ku:
Pangaping I,
Prof. Dr. H. Rahman, M.Pd. NIP 195704011984121001
Pangaping II,
Dr. Hj. Nunuy Nurjanah, M.Pd. NIP 196707101991022001
Kauninga ku
Pupuhu Departemen Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Sastra
Universitas Pendidikan Indonesia,
PERNYATAAN
Dengan ini saya menyatakan bahwa skripsi dengan judul “Modél Invéstigasi Kelompok pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Sajak (Studi Kuasi
Eksperimen ka Siswa Kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8 Bandung Taun Ajaran 2014/2015)” ini beserta seluruh isinya adalah benar-benar karya sendiri, dan saya tidak melakukan penjiplakan atau pengutipan dengan cara-cara yang tidak sesuai
dengan etika keilmuan yang berlaku dalam masyarakat keilmuan. Atas pernyataan
ini, saya siap menanggung resiko/sanksi yang dijatuhkan kepada saya apabila
kemudian ditemukan adanya pelanggaran terhadap etika keilmuan dalam karya
saya ini, atau ada klaim dari pihak lain terhadap keaslian karya saya ini.
Bandung, 8 Februari 2015
Yang membuat pernyataan
BAB I
BUBUKA
1.1 Kasang Tukang Masalah
Nulis sajak memang sok aya anggapan hésé pikeun nu awam mah.Luyu jeung
fakta dilapangan, contona di sakola masih kénéh loba siswa anu can bisa nulis sajak.
Sajak mangrupa hiji karya sastra. Sastra téh teu béda jauh tina karya seni anu
miboga unsur éstétis nu nyangkaruk dina tulisanna. Ku kituna dina nulis sajak
kudu bisa ngahirupkeun basa nu digunakeun dina tulisanna. Nulis sajak
ngabutuhkeun kréativitas, intuisi, imajinasi sarta pangaweruh jeung pangalaman
nu nulis. Dina nulis sajak kudu bisa ngébréhkeun gagasan nu aya dina pikiran nu
antukna ngajanggélék jadi hiji tulisan. Saacan jadi tulisan kudu ngaliwatan heula
prosés mikir pikeun ngébréhkeun eusi gagasan nu satuluyna éta gagasan téh
mangrupa hiji téma. Dina prosés mikir éta sok mindeng loba bangbaluh pikeun
ngalaksanakeunana.
Pangajaran nulis memang geus aya dina kurikulum. Salah sahiji anu kaasup
kana pangajaran nulis nya éta nulis sajak. Pangajaran nulis sajak geus kaunggel
dina Kompetensi Inti jeung Kompetensi Dasar Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra
Sunda. KIKD éta aya dina Peraturan Gubernur Jawa Barat No.69 taun 2013, anu
nétélakeun yén pangajaran Bahasa dan Sastra Daérah kaasup kana kelompok B
(wajib) di unggal jenjang pendidikan (Peraturan Gubernur Jawa Barat, 2013, kc.
23). Salah sahiji kompetensi dina pangajaran nya éta siswa kudu miboga
kaparigelan nulis. Dina nulis téh siswa kudu mampuh ngébréhkeun eusi pikiran,
rasa sarta kahayang sacara tinulis dina wangun nulis sajak. Luyu jeung salah sahiji
KD nya éta 11.4.2 Menanggapi dan mengekspresikan sajak sesuai dengan
kaidah-kaidahnya secara lisan dan tulisan(Kurikulum Tingkat Daerah Muatan
Lokal Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda Berbasis Kurikulum 2013, 2013,
kc. 57). Hasil ahir tina éta KD nya éta siswa bisa nyieun sajak buah tina pikiran
jeung perasaan siswa anu diébréhkeun dina wangun tulisan.
Stratégi pangajaran anu hadé nya éta bisa nyiptakeun kondisi diajar anu
éféktif pikeun ngahontal tujuan pendidikan.Dina hal ieu guru miboga peran
2
pangajaran ogé kudu hadé. Tangtuna waé loba cara pikeun ngamaksimalkeun
pangajaran di kelas contona ngalarapkeun modél pangajaran. Rahman(2007, kc.
1) ngadéfinisikeun, modél pangajaran (model of teaching) nya éta rarancang dina
nyusun kurikulum, ngatur matéri pangajaran, sarta méré gambaran pikeun guru
dina setting pangajaran di kelas. Modél pangajaran anu digunakeun kudu luyu
jeung matéri nu rék diajarkeun. Tapi dina kanyataanna di lapangan panalungtik
masih kénéh manggih guru anu ngalarapkeun modél pangajaran tradisional atawa
modél pangajaran anu monoton salah sahijina ngagunakeun téhnik ceramah.
Antukna siswa kurang kamotivasi jeung karep diajarna kurang. Anu jadi
bangbaluh dina pangajaran nulis sajak nya éta siswa masih kénéh can bisa
ngébréhkeun eusi pikiranna kana hiji tulisan anu mangrupa sajak. Siswa can bisa
ngetrukkeun krátifitas, intuisi jeung imajinasina dina nulis sajak contona nyokot
tina pangalaman anu karandapan ku siswa. Dina hal ieu guru kudu bisa jadi
fasilitator anu ngaping sarta méré jalan pikeun siswa ngahontal éta kompeténsi.
Éta kompeténsi bisa kahontal kalawan hadé upama stratégi pangajaranna luyu
jeung tujuan pangajaranna, salah sahijina bisa ngalarapkeun modél
pangajaran.Modél pangajaran kudu ngirut siswa sangkan siswa leuwih kataji
jeung daria dina diajarna. Tangtuna waé ngalarapkeun modél pangajaran kudu
kréatif jeung variatif. Hal ieu dibuktikeun ku panalungtik ngaliwatan
panalungtikan ngeunaan nulis sajak di kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8
Bandung.
Kondisi kelas anu ngirut bakal ngarojong kana kaaktifan siswa nulis. Ku
kituna, siswa pelru disodorkeun suasana kelas anu dinamis jeung variatif. Dina hal
ieu modél pangajaran jadi pamiangan pikeun ngahirupkeun suasana diajar di
kelas. Modél pangajaran Invéstigasi kelompok dipiharep jadi bongbolongan
pikeun numuwuhkeun karep siswa dina prosés diajar nulis. Modél pangajaran
Invéstigasi kelompok disebut ogé modél pangajaran kooperatif. Pangajaran
kooperatif ngondisikeun sakabéh siswa sangkan bisa aktip dina nuntaskeun
pasualan atawa masalah matéri anu dibikeun ku guru sacara kelompok.
Asumsi-asumsi anu jadi dadasar pikeun ngamekarkeun pangajaran kooperatif
(cooperatitive learning) nya éta : 1) hubungan anu ditingkatkeun dina gawé
3
lingkungan kompetitif individual; 2) anggota-anggota kelompok kooperatif bisa
silih diajar antar anggota anu lianna, 3) interaksi anggotana bakal ngahasilkeun
aspék kognitif saperti kompléksitas sosial, nyiptakeun aktivitas inteléktual anu
bisa ngamekarkeun pangajaran; 4) gawé babarengan ningkatkeun rasa positif,
ngaleungitkeun rasa sosoranganan, sarta ngawangun hubungan anu positif; 5)
gawé babarengan ningkatkeun ajén diri, teu ngan ukur dina pangajaran anu mekar
tapi ngaliwatan rasa silih ajénan ka nu lian dina hiji lingkungan; 6) siswa anu
ngerjakeun pancén sarta ngarasa kudu gawé babarengan, bisa ngaronjatkeun
karepna dina gawé sacara produktif; 7) siswa bisa diajar tina latihan-latihan
pikeun ngaronjatkeun kamampuhna dina gawé babarengan (Joyce, spk, 2009, kc.
302).
Modél pangajaran invéstigasi kelompok dipilih sabab dina hakékatna modél
pangajaran Invéstigasi kelompokmangrupa stratégi dina prosés ngajar pikeun
ngarojong guru dina nepikeun matéri, sangkan siswa bisa aktip sarta bisa
ngahirupkeun kelas tur matéri anu ditepikeun ku guru bisa leuwih kacangking ku
siswa sacara maksimal.
Panalungtikan anu ngalarapkeun modél investigasi kelompok (Group
Investigation) pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis téh geus aya nu nalungtik
saacanna. Panalungtikan Skripsi Rahmat Hidayat (2011) ngeunaan “Éféktivitas
Modél Invéstigasi Kelompok (Group Investigation) pikeun Ngaronjatkeun
Kamampuh Ngalarapkeun Éjahan dina Nulis Pedaran (Studi Kuasi Ékspérimén ka
Siswa Kelas IXB SMP Sekolah Laboratorium Percontohan UPI Taun Ajaran
2010/2011)” anu hasilna ngaronjat 32,67%. Panalungtikan Skripsi Rita Meilani(2010) ngeunaan“Évéktifitas Modél Group Investigation dina Nulis
Tarjamahan pikeun siswa kelas X SMA Negeri 1 Cicalengka Kab. Bandung” anu
hasilna ngaronjat 76%.
Miang tina masalah-masalah ngeunaan kurangna kamampuh siswa dina nulis
sajak, ku kitunaperlu pisan ngaronjatkeun sarta ngamekarkeun kamampuh guru
dina ngokolakeun kelas sangkan kacipta suasana kelas anu ngirut pikeun prosés
diajar siswa. Utamana pikeun numuwuhkeun kualitas guru dina cara ngajarna ku
cara ngalarapkeun modél-modél pangajaran anu leuwih modern, variatif, kréatif
4
kana sababaraha hal anu geus diébréhkeun di luhur,ieu panalungtikan
dijudulan“Modél Invéstigasi kelompokpikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis
Sajak (Studi Kuasi Éksperimén ka Siswa Kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8
Bandung Taun Ajaran 2014/2015)”.
1.2 Idéntifikasi jeung Rumusan Masalah
Ieu di handap dijéntrékeun masalah jeung rumusan masalah.
1.2.1 Idéntifikasi Masalah
Aya sababaraha masalah dina ieu panalungtikan anu katampung dina
idéntifikasi masalah, nya éta:
1) kurangna kaweruh siswa dina nulis sajak;
2) kurangna kamampuh siswa dina ngajembarkeun téma anu dipilih;
3) kurangna inovasi guru dina nepikeun pangajaran anu ngabalukarkeun kurangna
motivasi jeung karep siswa kana diajar;
4) pangajaran di sakola masih monoton.
1.2.2 Rumusan Masalah
Rumusan masalah dina ieu panalungtikan nya éta:
1) kumaha kamampuh siswa dina nulis sajak saacan dilarapkeun modél
InvéstigasiKelompok?
2) kumaha kamampuh siswa dina nulis sajak sabada dilarapkeun modél
Invéstigasi Kelompok?
3) naha aya béda anu signifikan antara kamampuh siswa kelas XI MIA 2 SMA
Pasundan 8 Bandung dina nulis sajak saacan jeung sabada dilarapkeun modél
Invéstigasi Kelompok?
1.3 Tujuan Panalungtikan
Ieu panalungtikan miboga tujuan umum jeung tujuan husus.
1.3.1 Tujuan Umum
Ieu panalungtikan miboga tujuan umum nya éta pikeun ngalarapkeun modél
5
ti éta, pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis siswa sarta dipiharep bisa leuwih
ngaronjatkeun deui kualitas pangajaran basa Sunda di kelas.
1.3.2 Tujuan Husus
Tujuan husus ieu panalungtikan pikeun ngadéskripsikeun:
1) kamampuh siswa dina nulis sajak saacan dilarapkeun modél Invéstigasi
kelompok.
2) kamampuh siswa dina nulis sajak, naha aya parobahan sabadadilarapkeun
modél Invéstigasi kelompok.
3) signifikansi antara kamampuh siswa kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8
Bandung dina nulis sajak saacan jeung sabada dilarapkeun modél Invéstigasi
kelompok.
1.4.2 Mangpaat Panalungtikan
Ieu panalungtikan tangtuna ngahasilkeun sababaraha mangpat. Diantarana
aya mangpaat tioritis jeung mangpaat praktis.
1.4.1 Mangpaat Tioritis
Ieu panalungtikan dilakukeun pikeun ngeuyeuban stratégi dina prosés ngajar
sangkan matéri anu ditepikeun ku guru bisa leuwih maksimal. Sarta jadi bahan
référénsi dina prosés ngajar sarta sangkan pangajaran basa Sunda leuwih
dipikaresep.
1.4.2 Mangpaat Praktis
Mangpaat anu dipiharep tina ieu panalungtikan nya éta:
1) pikeun siswa
Dipiharep bisa jadi motivasi sakaligus pangalaman anu anyar sarta bisa
nambahan pangaweruh dina nulis sajak.
2) pikeun guru
Bisa jadi nambahan pangalaman dina ngalarakeun modél pangajaran nalika
6
3) pikeun panalungtik
Nu nalungtik bisa mekarkeun kamampuh dina pangajaran nulis ku cara
ngalarapkeun modél pangajaran anu variatif, sangkan gancang maham kana
prosés nulis sajak.
4) pikeun paélmuan
Ieu panalungtikan dipiharep bisa méré gambaran atawa pangaweruh nu
leuwih jembar ngeunaan pangajaran nu maké modél Invéstigasi kelompokkana
pangajaran nulis sajak, sarta dijadikeun référénsi ngeunaan modél Invéstigasi
kelompokanu bisa diterapkeun kana rupa-rupa widang pangajaran.
1.5 Raraga Tulisan
Ieu skripsi disusun jadi lima bab. Bab I mangrupa bubuka anu ngawengku
kasang tukang masalah, idéntifikasi jeung rumusan masalah, tujuan
panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung raraga tulisan.
Bab II mangrupaulikan pustaka, panalungtikan saméméhna, kalungguhan
tioritis panalungtik, raraga mikirjeung hipotésis, anu ngawengku hakékat modél
pangajaran, rumpun modél pangajaran, komponén-komponén modél pangajaran,
oriéntasi modél, konsép dasar model invéstigasi kelompok, léngkah-léngkah
modél pangajaran invéstigasi kelompok, dampak instruksional, wangenan nulis,
fungsi nulis, tujuan nulis, mangpaat nulis, wangenan sajak, jenis-jenis sajak,
unsur-unsur sajak, sarat nulis sajak, léngkah-léngkah nulis sajak, kamampuh nulis
sajak, modél pangajaran invéstigasi kelompok dina nulis sajak, panalungtikan
saméméhna, kalungguhan tioritis panalungtik, raraga mikir jeung hipotésis
panalungtikan.
Bab III mangrupa métodologi panalungtikan anu ngawengku sumber data
panalungtikan, desain panalungtikan, métode panalungtikan, variabel jeung
wangenan operasional, instrumén panalungtikan, téhnik ngumpulkeun data, jeung
analisis data.
Bab IV mangrupa déskripsi jeung analisis data anu ngawengku kamampuh
7
kelompok, uji sipat data anu ngawengku uji normalitas jeung uji homogénitas, uji
gain, uji hipotésis jeung kacindekkan analisis data.
Bab V mangrupa panutup anu ngawengku kacindekan tina hasil
panalungtikan jeung saran pikeun panalungtikan anu dilaksanakeun sabada ieu
BAB V
KACINDEKAN, IMPLIKASI, JEUNG SARAN
Dina ieu bab diébréhkeun kacindekan tina hasil panalungtikan. Dumasar kana
éta kacindekan, dipedar ogé implikasi jeung saran anu aya patalina jeung judul
panalungtikan.
5.1 Kacindekan
Dumasar kana hasil analisis data dina bab IV, hasil ieu panalungtikan bisa
dicindekkeun yén kamampuh nulis sajak siswa kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8
Bandung taun ajaran 2014/2015 saméméh dilarapkeun modél pangajaran
invéstigasi kelompok aya dina kritéria can mampuh. Skor rata-ratana nya éta 65,9.
Dumasar hasil analisis data, tina 30 siswa kakara 3 urang anu geus aya dina
kritéria mampuh nulis sisindiran. Upama diperséntasekeun, 10% siswa anu geus
mampuh nulis sajak, sedengkeun 90% siswa anu can kaasup dina kritéria mampuh
nulis sajak.
Kamampuh nulis sajak siswa kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8 Bandung taun
ajaran 2014/2015 sabada dilarapkeun modél pangajaran invéstigasi kelompok
geus aya dina katégori mampuh. Skor rata-ratana nya éta 86,8. Dumasar hasil
analisis data, tina 30 siswa ukur 3 urang anu masih aya dina kritéria can mampuh
nulis sajak. Upama diperséntasekeun, 90% siswa nu geus mampuh nulis sajak,
sedengkeun 10% siswa anu masih keneh aya dina kritéria can mampuh nulis
sajak.
Kamampuh nulis sajak siswa saméméh jeung sabada dilarapkeun modél
pangajaran invéstigasi kelompok, tétéla hsilna ngaronjat. Kamampuh nulis sajak
siswa kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8 Bandung taun ajaran 2014/2015
saméméh dilarapkeun modél pangajaran invéstigasi kelompok masih aya dina
kritéria can mampuh, sedengkeun sabada dilarapkeun modél pangajaran
invéstigasi kelompok hasilna ngaronjat, jadi aya dina kritéria mampuh.
Ngaronjatna kamampuh nulis sajak siswa sabada dilarapkeun modél invéstigasi
kelompok, katitén tina ayana parobahan skor rata-rata siswa tina hasil pretest
72
antara kamampuh nulis sajak siswa kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8 Bandung
taun ajaran 2014/2015 saméméh dilarapkeun modél pangajaran invéstigasi
kelompok. Ieu hal dumasar kana ui hipotésis anu ngahasilkeun yén ti ng nya éta
16,35 sedengkeun t él tina db (29) kalawan kapercayaan 99% nya éta 2,46.
Mangka ti ng (16,35) > t él (2,46), hartina hipotésis ditarima. Jadi modél
pangajaran invéstigasi kelompok bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis sajak siswa
kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8 Bandung.
5.2 Implikasi
Modél pangajaran invéstigasi kelompok dilarapkeun pikeun ngaronjatkeun
kamampuh nulis sajak. Ieu hal meunang réspon anu positif pikeun prosés
pangajaran. Sabab dina prak-prakanna, modél invéstigasi kelompok ngalibetkeun
siswa diajar aktip jeung miboga peran penting dina hiji lingkungan. Modél
invéstigasi kelompok munjulkeun prosés démokrasi jeung interaksi sosial pikeun
ngungkulan pasualan ngaliwatan invéstigasi. Ku cara gawé bareng, éta bisa jadi
salah sahiji lolongkrang pikeun siswa leuwih mekarkeun gagasanna sarta siswa
bisa leuwih percaya diri yén dirina miboga peran penting di hiji lingkungan sosial.
Kukituna, dina migawé pancén ngaliwatan invéstigasi kelompok, hususna pikeun
nulis hiji sajak siswa bisa mekarkeun ide, jeung ngalegaan gagasanna pikeun
diébréhkeun kana tulisan dina wangun sajak sarta miboga rasa empati pikeun silih
ngabantuan jeung siswa nu séjénna.
5.3 Saran
Sabada ngalaksanakeun ieu panalungtikan anu dijudulan Modél Invéstigasi
Kelompok pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Sajak (Studi Kuasi
Éksperimén ka Siswa Kelas XI MIA 2 SMA Pasundan 8 Bandung Taun Ajaran
2014/2015) aya sababaraha saran anu patali jeung ieu panalungtikan nya éta,
dumasar hasil panalungtikan, modél pangajaran invéstigasi kelompok bisa
ngaronjatkeun kamampuh nulis sajak, ku kituna modél pangajaran invéstigasi
kelompok bisa dijadikeun alternatif dina nepikeun pangajaran nulis sajak pikeun
73
Saupma modél pangajaran invéstigasi kelompok rék dilarapkeun dina
pangajaran nulis sajak, aya sababaraha hal anu kudu diperhatikeun nya éta guru
kudu ngabagi kelompok anu hétérogén sangkan siswa bisa silih bantuan, téma anu
dipilih pikeun nulis sajak kudu anu luyu jeung kamampuh atawa pangaweruh
siswa sangkan siswa bisa leuwih ngamekarkeun jeung ngajembaran deui sajakna
dumasar kana téma anu geus ditangtukeun.
Ieu panalungtikan ngagunakeun métode kuasi ékspérimén, ku kituna perlu
diayakeun deui panalungtikan ngeunaan ieu modél ku ambahan anu leuwih lega,
teu ukur ngagunakeun métode kuasi ékspérimen tapi ngagunakeun métodé
