Kagawaran ng Edukasyon Rehiyon III SANGAY NG PAMPANGA
MODYUL SA FILIPINO IV
Inihanda ni: JANET Y. PARASPandistritong Tagapag-ugnay sa Filipino ng Sto. Tomas
Modyul sa Filipino IV
I. Pamagat: Pandiwa
II. Mag-aaral: Ikaapat na Baitang III. Lagom – Pananaw:
Ang modyul na ito ay sadyang nakalaan para sa iyo.
Mahalagang pag-aralan mo ito dahil makakatulong ito sa iyo sa pag-aaral ng mga pandiwa. Nakapaloob dito ang tatlong aspekto ng pandiwa sa pamamagitan ng mga gawain sa
pagkatuto. May mga pagsasanay kang sasagutin upang
IV. Mga Layunin
Pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito,
ikaw ay inaasahang:
1. Makilala ang mga pandiwa.
2. Matukoy ang salitang-ugat at panlapi sa pawatas
ng pandiwa.
3. Matukoy ang aspekto ng pandiwa sa
pangungusap.
V. Panuto sa mga Mag-aaral
1. Sagutin ang unang pagtatayang pagsusulit pagkatapos sagutin, iwasto ito.
2. Basahin at unawaing mabuti ang mga gawain sa pagkatuto at sagutin ang mga pagsasanay at iwasto rin ang mga ito. Kung
handa ka nang sagutin ang pangkalahatang pagsusulit. Kung hindi naman, muli mong balikan ang mga gawain sa pagkatuto at sagutin muli ang pagsasanay.
3. Iwasto ang mga gawain sa pagkatuto at ang kasagutan sa pangkalahatang pagsusulit o pagsasanay.
4. Maaari mo nang kunin ang susunod na modyul kung matapos maunawaan nang lubos ang mga gawain.
VI. Mga Kakailanganing Kahandaan Gawi:
Bago mo simulan ang modyul na ito,
nararapat na alam mong pumili at kumilala
ng mga pandiwa.
VII. Unang Pagtatayang Pagsusulit
Ikahon ang mga pandiwa sa sumusunod na pangungusap
1. Nanood ng sine si Rey kahit malakas ang ulan. 2. Malakas na sumigaw ang natakot na babae. 3. Susulat ako sa iyo sa isang Linggo.
4. Si Vina ay naghiram ng aklat sa kanyang guro.
5. Kailangan ang pag-iingat lalo na kapag bumabagyo. 6. Nagdasal si Marian sa Mahal na Birhen.
7. Magalang na sumasagot sa nakatatanda ang mga batang iyon. 8. Iinom ako ng gatas mamaya.
9. Sasali ka ba sa paligsahan sa pag-awit? 10. Ang inahin ay hinabol ng tandang.
VIII. Mga Sagot sa Unang Pagsusulit
1. nanood
2. sumigaw
3. susulat
4. nanghiram
5. pag-iingat
6. nagdasal
7. sumasagot
8. iinom
9. sasali
10. hinabol
IX. Mga Gawain sa Pagkatuto
Aralin I
Pandiwa
Ang pandiwa ay salitang nagpapakita ng kilos o galaw. Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng salitang ugat at panlapi. Ang pinagtambal na salitang-ugat at panlapi ay tinatawag na pawatas. Sa pawatas makukuha ang mga pandiwa.
Hal.
Salitang-ugat panlapi pawatas pandiwa Aral mag mag-aral mag-aral
mag-aaral
mag-aaral
Kain um kumain kumain
kumakain
Pagsasanay 1
Ikahon ang pandiwang ginamit sa pangungusap. 1. Nagtawag ng miting si tatay.
2. Sasabihin ng nanay ang balak niya.
3. Ang buong pamilya ay aakyat ng Baguio. 4. Pumalakpak ang mga anak.
5. Natuwa sila sa magandang balita.
6. Magsisimula nang maghanda ang lahat, 7. Dadalhin ng tatay ang kotse sa talyer.
8. Nag-usap ang nanay at mga anak tungkol sa mga pagkain at gamit na kailangan nila.
9. Ang dalawang anak na lalaki ay manghihiram ng tent sa kanilang lolo.
Pagsasanay 2
Lagyan ng ekis ang pandiwa sa pangungusap. Sabihin ang
salitang-ugat at tukuyin ang panlaping ginamit dito.
________ _______ 1. Si Mang Edgar ay nagpahinga
sa duyan.
________ ________ 2. Kumain na si Rose ng almusal.
________ ________ 3. Bukas ay sasamahan kita sa
kilala kong denstista.
________ ________ 4. Kahapon ay binigyan ng
parangal ang aming punungguro.
Mga Sagot sa pagsasanay 1
1. nagtawag
2. Sasabihin
3. Aakyat
4. Pumalakpak
5. Natuwa
6. Maghanda
7. Dadalhin
8. nag-usap
9. Manghihiram
10. Napalukso
Mga Sagot sa pagsasanay 2
Salitang-ugat/panlapi
1. Pahinga
mag
2. Kain
um
3. Sama
han
4. Bigyan
in
5. Sayaw
um
Aralin 2
Pandiwa sa Aspektong Naganap
May iba’t-ibang panahon ng paggawa ng kilos o pandiwa.
Ang panahon ng paggawa ng kilos o pandiwa ay tinatawag na panahunan o aspekto.
Ang mga pandiwang naapula, nasunog, nakinig, natupok, kumalat at tumuntong ay mga kilos na tapos na o nangyari na. Ang mga pandiwang tapos na o nangyari na ay nasa aspektong naganap.
Ang mga salitang pampanahong kanina, kahapon, kagabi, noon at iba pa ay nagpapahiwatig na tapos na ang kilos kaya ginagamit ang mga ito sa aspektong naganap.
Narito ang paraan sa pagbubuo ng pandiwa sa aspektong naganap na.
1. Ang pawatas na may panlaping um at ang panahunang pangnagdaan o aspektong naganap ay pareho.
Hal.
S. U. + panlapi = pawatas = naganap inom + um = uminom = uminom kain + um = kumain = kumain
2. Ang panlaping mag, ma, mang, sa isang pawatas ay magiging na, nag, nang sa aspektong naganap
Hal.
S. U. + panlapi = pawatas = naganap dapa + na = nadapa = nadapa suklay + mag = magsuklay= magsuklay hingi + mang = manghingi= manghingi
3. Ang panlaping in sa isang pawatas ay magiging
unlapi kung ang salitang-ugat ay nagsisimula sa
patinig at magiging gitlapi kung ang
salitang-ugat ay nagsisimula sa katinig.
Hal.
S. U. + panlapi
= pawatas
=
naganap
alis + in = alisin
=
inalis
mahal + in
= mahalin
=
minahal
Pagsasanay 3
Lagyan ng ekis ang pandiwang nasa aspektong naganap.
1. Ang mag-anak ay sama-samang nagdasal.
2. Sumama ba si Bantay sa bukid?
3. Tinupad ba ni Pang. Noynoy Aquino ang kanyang
pangako?
4. Naglaro sa tubig-baha si Kisha kaya siya napalo.
5. Ako’y naghiram ng mga aklat sa silid-aralan
6. Naku, tinangay ng aso ang mga isda!
7. Mabuti’t huminto na ang ulan.
8. Nagluto ng sinigang si Crisostomo Ibarra.
9. Tinahi ni Aling Dodeng ang mga damit.
Mga Sagot sa pagsasanay 3
1. nagdasal
2. Sumama
3. Tinupad
4. naglaro/napalo
5. Nanghiram
6. Tinangay
7. Huminto
8. Nagluto
9. Tinahi
10. Nagligtas
Aralin 3
Pandiwa sa Aspektong Nagaganap
Ang pandiwa ay nagaganap din sa panahong pangkasalukuyan o ngayon. Ang kilos sa aspektong nagaganap ay hindi pa tapos, bagkus nangyayari ngayon o ginagawa sa kasalukuyan. Ang mga pandiwang tinatapos, nagsisimula, dumarating at nagmamadali ay nasa aspektong nagaganap.
Nakikilala ang mga pandiwang nasa aspektong nagaganap sa tulong ng mga salitang araw-araw, palagi, tuwing, taun-taon at iba pa.
Ang pagbubuo ng pandiwa sa aspektong naganap ay ganito. 1. Alamin ang salitang-ugat at panlapi sa isang pawatas
2. Alamin ang unang pantig o unang dalawang titik sa salitang-ugat.
3. Kung ang pawatas ay may panlaping um, ulitin lamang ang unang pantig o unang dalawang titik ng salitang-ugat.
Hal. pawatas nagaganap
uminom umiinom
tumakbo tumatakbo
4. Kapag ang panlapi ng pawatas ay ma, mag o mang, gawing na, mag at mang at ulitin ang unang pantig o unang dalawang titik ng
salitang-ugat.
Hal. pawatas nagaganap
mahilo nahihilo
magdasal nagdadasal
manghingi nanghihingi
5. Kung ang pawatas ay may panlaping in .
a). Kapag ang salitang-ugat ay nagsisimula sa patinig, ilagay ang panlaping in sa unahan at ulitin ang unang pantig o unang
dalawang titik ng salitang-ugat.
Hal. Alis + in = alisin = inalis
b). Kapag ang salitang-ugat ay nagsisimula sa katinig, gawing gitlapi ang in at ulitin ang unang pantig o unang dalawang titik ng salitang-ugat.
Pagsasanay 4
Bilugan ang pandiwang nasa aspektong nagaganap.
1. Ang mga manlalaro ay (nagsanay, nagsasanay) araw-araw. 2. (Natuwa, Natutuwa) ang mga mamamayan sa kinalabasan ng
eleksyon.
3. Tuwing umaga, ang nanay ay (nanggising, nanggigising) ng mga kasambahay.
4. (Sumunod, Sumusunod) ka ba sa tuwina sa mga magulang mo? 5. (Tinutupad, Tinupad) ni Clara ang bawat pangako niya.
6. Ngayon, (mamamalas, namalas) ninyo ang pinakabagong imbensyon ni Dr. Joseph Dy..
7. (Inalis, Inaalis) ni Tony ang kanyang sapatos tuwing pumapasok sa bahay.
8. (Nahilo, Nahihilo) si Aling Emy ngayon.
9. Palaging (sumusunod, sinunod) sa utos ng ina si Kate. 10. Kasalukuyang (gamutin, ginagamot) si Aling Madel.
Mga Sagot sa pagsasanay 4
1. nagsasanay
2. natutuwa
3. nanggigising
4. sumusunod
5. tinutupad
6. namamalas
7. inaalis
8. nahilo
9. sumusunod
10. ginagamot
Aralin 4
Pandiwa sa Aspektong
Magaganap
May mga kilos na mangyayari o magaganap pa lamang. Ang mga kilos na gagawin pa lamang ay nasa aspektong magaganap. Ang mga pandiwang isusuot, bibili, pupunta at magluluto ay nasa aspektong magaganap.
Ang mga salitang mamaya, bukas, sa isang Linggo, sa susunod na bakasyon ay mga hudyat na ang pandiwa ay nasa panahunang panghinaharap o magaganap.
1. Kapag ang pawatas ay may panlaping um, alisin ang um at ulitin ang unang pantig o unang dalawang titik ng salitang-ugat.
Hal. Pawatas magaganap
umiyak iiyak
2. Kapag ang pawatas ay may panlaping ma, mag o mang, mananatili ang ma, mag o mang at uulitin ang unang pantig o unang dalawang titik ng salitang-ugat.
Hal. Pawatas magaganap
maupo mauupo
magdala magdadala
manghingi manghihingi
3. Kapag ang pawatas ay may panlaping in, ulitin lamang ang unang pantig o unang dalawang titik ng salitang-ugat.
Hal. Pawatas magaganap
yakapin yayakapin
Pagsasanay 5
Isulat sa patlang ang aspektong magaganap ng pandiwang nasa loob ng panaklong.
(sumiklab) 1. Lumayo ka riyan at mukhang _____ na ang apoy sa siga. ( maghagis) 2. ________ ako ng barya sa mga batang Igorot.
(ganapin) 3. Sa aming bayan ____ ang popular na programa sa telebisyon.
(umindak) 4. Sabay-sabay tayong _____________ sa pagtugtog ng banda.
(makita) 5. Huwag kang mawalan ng pag-asa dahil _________ rin natin ang kanilang bahay.
( mangharana)6. Ang mga lalaki sa baryo ay __________ sa mga dalaga bukas ng gabi.
(gayahin) 7. Hinding-hindi ko ___________ ang masamang ugali niya. (magturo) 8. Si Gng. Santos ay ______________ ng pagbasa sa mga mag-aaral.
(punitin) 9. _______ ko ang mga papeles na ito kung hindi mo ibibigy sa akon ang batang iyan!
Mga Sagot sa Pagsasanay 5
1. sisiklab
2. Maghahagis
3. Gaganapin
4. Makikita
5. Iindak
6. Manghaharana
7. Gagayahin
8. Magtuturo
9. Pupunitin
10. Magugutom
X. Panukatang Sangguniang Pagsusulit
Ilagay ang aspektong nawawala sa hanay upang mabuo ang anyo nito.
