Ոչ վերբալ հաղորդակցություն
Голос 38%
Слова 7%
Язык тела
55%
Невербальная коммуни к ация
Вербальная коммуникация
Ըստ հետազոտությունների, վերբալ լեզվին է պատկանում շուրջ 35%: Մնացած ինֆորմացիան մենք ստանումենք ոչ վերբալ և պարավերբալ միջոցների շնորհիվ:
Դիագրամմայի վրա տեսնում ենք, որ հոգեբանների կողմից անցկացրած գիտափորձը ցույց է տալիս, որ 55% մարմնի լեզուն է /դիրքը/կեցվածքը, շարժումները, դիմաշարժությունը/, շուրջ 30%
ձայնը /տոն, ինտոնացիա, ռիթմ, տեմբր/ և 7% խոսքերը: Վերբալ մասը ընդհանրապես զբաղեցնում է 5 – 20 %, մնացած ինֆորմացիան վերաբերվում է ոչ վերբալ լեզվին: Բնական է, որ տարբեր կոնտեսքներում դրանց հարաբերակցությունը կարող է մի քիչ տարբերվել: Օրինակ, հեռախոսազրույցի ժամանակ, մարմնի լեզուն բացակայում է, կամ շատ քիչ է մասնակցում, և ինֆորմացիայի մեծ մասը փոխանցվում է ձայնի միջոցով:
Այն ինչ մարդը ասում է, վերաբերում է գիտակցականին, այն թե
ինչպես է ասում – անգիտակցականին: Իսկ եթե խոսում են տարբեր
բաների մասին – գիտակցությունը ասում է այո, իսկ
ենթագիտակցությունը ` ոչ, ապա հաղթում է անգիտակցականը:
Ոչ վերբալ հաղորդակցությունը իրենից ներկայացնում է մարդկանց փողներգործության բարդ գործընթաց, որում մասնակցում են թե բառերը, թե ձայնի տոնայնությունը, թե ժեստերը, և թե մարմնի շարժումները:
Հաճախ մենք կարող ենք լսել, որ մարդիկ ասում են. »ինտուիցիան ինձ հուշում է, որ նա ստում է»: Իրականում, մենք նկատում են տարաձայնությունները/ անհամապատասխանությունը մարդու բառերի և նրա մարմնի լեզվի միջև:
Մարմնի լեզու
Մարմնի կամ նրա մասի ցանկացած շարժում, որի օգնությամբ մարդը հայտնում է իր հույզերը արտաքին աշխարհին կոչվում է մարմի լեզու:
Ոչ վերբալ միջոցներին են վերաբերվում `
-դիմաշարժությունը /միմիկան, ժեստերը/ ձեռքի շարժումները,
մարմնի շարժումները /մարմնի լեզուն, հայացքը/ աչքերի
կոնտակտը, շփման դիստանցիան/ :
Գոյություն ունեն նաև պարավերբալ /արտալեզվական/ միջոցներ – ինտոնացիան, ձայնի տեմբրը, խոսքի արագությունը և այլն:
Ոչ վերբալ լեզվում կարևոր տեղ են զբաղեցնում ժեստերը: Ժեստ ասելով հասկանում են ձեռքերի շարժումները: Ժեստերը կարելի է բաժանել 3 մասի.
- էթիետով պահանջվող/նախատեսված
/,
- չեզոք,
- անթույլատրելի:
Ժեստը կարող է փոխարինել բառը և բառակապակցությունը:
Բոլորիս հայտնի է, որ տարբեր ժեստերը տարբեր մշակութներում կարող են ունենալ տարբեր նշանակություն: Գոյություն ունեն ժեստեր, որոնք բնորոշ են միայն այս կամ այն մշակույթին, և այդ մշակույթից դուրս դրանք նշաանկություն չունեն:
Ժեստերը կարող են լինել հոմանիշ և հականիշ: Նույն ժեստը տարբեր երկրներում կարող է ունենալ հակառակ նշանակություն: Օրինակ, ռուսները /ինչպես և շատ ժողովուրդներ/ հրաժեշտ տալիս թափահարում են ձեռքը հետ ու առաջ, բայց ձեռքի ափը նայում է դուրս: Իտալացիներնել են նույնպես հրաժեշտ տալիս, սակայն ափը ուղղված է դեպի ներս: Մեր կամ ռուսների լեզվով դա կնշանակի «արի այստեղ»: Ճապոնացիների մոտ նույն ժեստը նշանակում է հրավեր:
Բոլորիս հայտնի օ”քեյ ժեստը, որը շատ տարածված է անգլալեզու
երկրներում, Ասիայում: Սակայն որոշ երկրներում այն ունի բոլորովին այլ նշանակություն. Ֆրանսիայում այն նշանակում է” 0” – ոչինչ, Ճապոնիայում` փող, միջերկրական բասսեյնի որոշ երկրներում այն օգտագործվում է տղամարդու հոմոսեքսւալիզմը նշելու համար: Այնպես որ, ճանապարհորդելով տարբեր երկրներով պետք է զգույշ լինել ժեստերի կիրառման ժամանակ: Դրանց նշանակությունը փոփոխվում է տարբեր մշակույթներում:
Վերև բարձրացրած մեծ մատը – Ամերիկայում, Ավստրալիայում, Նոր
հայհոյանք է: Հունաստանում այն նշանակում է ձայնտ կտրիր (заткнись).
V - հիմնականում նշանակում է հաղթանակ, բայց այն դեպքում, երբ ուղղված է դեպի խոսողը ետևի կողմից: Եթե այն ուղղված է ափի մասով, ապա դա նշանակում է «ձայնտ կտրիր»: Երբ մենք ցանկանում ենք մատնանշել ինչ-որ բանի, ապա դա անում ենք, ափը պահելով ներքև, ճապոնացիները ափը պահում են վերև, ինչը նման է մեր մշակույթում ողորմութուն խնդրելու ժեստին: Եվ բոլորիս հայտնի մեր և բուկղարների «այո» կամ «ոչ»-ը:
Ձեռքսեղմում – այս ժեստը կարող է օգտագործվել տարբեր
իրավիճակներում` ողջունելիս, հրաժեշտ տալիս, շնորհավորելիս, ցավակցելիս և այլն:
Գոյություն ունեն տարբեր վարկածներ այդ ժեստի առաջացման մասին, որից մեկը հետևյալ է: Հին ժամանակներում, երբ մարդիկ ձեռքը սեղմում էին, նրանք ցանկանում էին դրանով ցույց տալ, որ իրենց ձեռքում զենք չկա:
ԱՄՆ-ում ուժեղ ձեռքսեղմումը համարվում է բնավորության ուժի ցուցանիշ, մինչդեռ ասիական երկրներում ընդունված է ավելի թույլ,
բայց երկարատև ձեռքսեղմում: Մահմեդականների կամ
օրտոդոկսալ հրյաների հետ շփվելիս, հատկապես հակառակ սեռի ներկայացուցիչների հետ պետք է զգուշավորություն դրսևորել, քանի որ հավատացյալ տղամարդը չպետք է դիպչի կողմնակի կանանց: Այս արգելքը ներառում է նաև ձեռքսեղմումը:
Համբույր
Համբույրը ավելի տարածված էր հին ժամանակներում, քան մեր օրերում: Որոշ երկրներում անգամ գոյություն ուներ արարողակարգ: Հին Հռոմում գոյություն ուներ ողջույնի 3 տարբերակ: Կայսրի
մոտիկներին թույլ էր տրվում համբուրել նրա շուրթերը, սովորական պալատականներին ` ձեռքերը, իսկ ծառաներին` ոտքերը:
Անգլիայում 16 դ., Գենրիխ VII կառավարման օրոք էթիկետը պահանջում էր, որ հրավիրված հյուրը համբուրի տանտիրոջը,
տանտիրուհուն, նրանց երեխաներին և նրանց տան
կենդանիներին:
Մեր օրերում գործնական հաղորդակցումը հիմնականում չի ենթադրում համբույրների փոխանակում: Սակայն Լատինական Ամերիկայի, Միջերկրական և Աֆրկյան երկրներում ընկերական հարաբերություններում շատ տարածված է համբույրը, ողջագուրվելը:
Ժպիտ
Ամերիկացիները ժպտում են լայն, ամբողջ դեմքով: Նրանց տեսակետից միայն այդ դեպքում է ժպիտը ընկալվում որպես բարյացակամ:
Ճապոնացու ժպիտը` դեմքին սառած , նրանց թվում է անբնական և կեղծ: Ի դեպ, ճապոնական մշակույթում ընդունված չէ ցույց տալ իրենց զգացմունքները վշտի պահին, ուստի նրանք այդ ժամանակ էլ են ժպտում:
Արևմտյան երկրներում ժպիտը նախորդում է հաղորդակցումը: Մերձավոր Արևելքում ժպիտը կարող է թաքցնել զայրույթը, արհամարհանքը: Ասիական մշակույթում, հատկապես չինական,
ճապոնական, ինդոնեզիական` ժպիտը քաղաքավարի
վարվեցողության մի մասն է: Գերմանիայում ընդունված է ժպտալ ընտանիքում, ընկերների շրջապատում, բայց ոչ գործնական հաղորդակցման ժամանակ
Աչքերի կոնտակտ
Արևմտյան մշակույթում ընդունված է խոսելիս նայել զրուցակցի աչքերի մեջ:
Ճապոնացիները խուսափում են նայել ուղիղ աչքերի մեջ, քանի որ նրանց մշակույթում պատմականորեն ընդունված էր, որ միայն տերը կարող է նայել ենթակաների վրա: Իրար աչքերի մեջ նայում էին միայն ոխերիմ թշնամիները` մենամարտելուց առաջ:
Այդ պատճառով ամերիկացի կամ եվրոպացի գործարարները, հանդիպելով ճապոնացու”փախցնող” /մի կողմ նայող, կամ ներքև նայող/ հայացքին սկսում են նրան կասկածել ոչ անկեղծ լինելու մեջ: Հիշենք հայկական կամ ռուսական արտահայտությունը. “Նայիր աչքերիս մեջ”: Մարդու ազնիվ և անկեղծ լինելը մենք փորձում են փնտրել նրա աչքերի մեջ”
Երբ ամերիկացիները խոսում են, նրանց աչքերն ու հոնքերը շարժման մեջ են: Նույնն էլ վերաբերվում է հայերին: Իսկ երբ նրանք
հանդիպում են ոչինչ չարտահայտող ճապոնացու դեմքի
արտահայտությանը, դա նրանց վրդովվեցնում է, քանի որ պարզ չէ, իրեն հասկանում են, թե ոչ: Մինչդեռ ճապոնացու տեսանկյունից դա քաղաքավարության դրսևորում է:
Լատինական Ամերիկայում հաստատակամ հայացքը համարվում է ագրեսիվ: Երբ երկու արաբները զրուցում են, ապա, նրանք լարված նայում են իրար աչքերի մեջ: Այլ մշակույթներում դա ընդունված չէ և կարող է մարմնի լեզվով ընկալվել որպես, օրինակ, ինտիմ հարաբերությունների ցանկություն:
Հին ժամանակներում մարդու արտաքին տեսքը վկայում էր նրա հասարակական դիրքի մասին: Օրինակ, ազատ գերմանացիները
կրում էին երկար մազեր, բռնավորները` կարճ, իսկ
Բրազիլիայի հնդիկ ցեղերից շատերի համար մազերի սանրվածքը միայն մոդայի դրսևորում չէ: Դրանով կարելի է որոշել կնոջ սոցիալական դիրքը, նրա տարիքը և այլն: Օրինակ, բորորո ցեղի հնդկուհիները որպես սքո նշան սափրում են գլուխները: Ապինա ցեղի կանայք երկար մազեր են կրում, եթե ամուսինը երկար ժամանակով բացակայում է: Նրա վերադառնալուն պես կինը կտրում է մազերը:
Հին Ռուսաստանում մազերը նույնպես նշում էին կնոջ սոցիալական դիրքի մասին: Չամուսնացած, ազափ աղջիկը մի հյուս էր անում, իսկ ամուսնացած կինը` երկու:
Ամենօրյա վարք /Ðóòèííîå ïîâåäåíèå/
Դա այն ամենօրյա կենցաղային վարքն է, որը մենք դրսևորում ենք յուրաքանչյուր օր տարբեր իրավիճակներում, և դա այնքան է մտած մեր մեջ և այնքան բնական մեր համար, որ մենք չենք ել զգում կամ մտածում դրա մասին: Օրինակ, ինչպես ենք քայլում, նստում, գնում հանդիպման և այլն:
Մեր մշակույթում ընդունված չէ մեծահասակների կամ
անծանոթների ներկայությամբ նստել ոտքը ոտքին գցած, կամ փռված: Առավել ընդունված չէ ոտները սեղանին դնել: Մինչդեռ ամերիկացին, օրինակ, ոտները սեղանի վրա դնելը, համարում է շատ բնական և չի մտածում, որ դրանով կարող է վիրավորել այլ ազգի հաղորդակցին:
Եվրոպական երկրներում, որպես կանոն, չափազանց բարձր է
գնահատվում հանդիպմանը ժամանակին ներկայանալը:
Լատինական Ամերիկայում դրան նշանակություն չեն տալիս: Եվ եթե ուշանում են, դա ամենեվին էլ չի նշնակում, որ ձեզ չեն հարգում, կամ բարեկիրթ չեն: Ընդհանրապես նրանք շատ անմիջական են շփումների ժամանակ: Հանգիստ կարող են մոտենալ ձեզ փողոցում, զրույց վարել եղանակի, միջազգային դրության, իրենց անձնական խնդիրների մասին, պատմել անեկդոտ:
Մի առանձնահատկություն ևս: տարբեր ազգի ներկայացուցիչները տարբեր հեռավորություն են ընտրում մեզ հետ շփվելիս, և դա նրանք անում են ակամա: Եթե մենք հետևենք, օրինակ,
լատինաամերիկացիների և հյուսիսամերիկացիների,
