Mga Salitang Pangkayarian.docx

Mga Salitang Pangkayarian

Mga Salitang Pangkayarian ( ( Function Wo Function Wordsrds)) 1.

1.Mga Pang-ugnayMga Pang-ugnay ( (ConnectivesConnectives)) a.

a. PangatnigPangatnig ((ConjunctionConjunction) ) – – mga mga salsalitaitang ng nag-nag-uugnuugnay ay ng ng daldalawaawang ng salsalitaita, , paripariralrala a o o sugsugnaynay ((ssaappaaggkkaatt, , aatt, , rraaww, , ppaattii))  b.

 b. Pang-angkopPang-angkop (( Ligature Ligature) – mga katagang idinudugtong sa pagitan ng dalawang salita upang) – mga katagang idinudugtong sa pagitan ng dalawang salita upang ma

maginging g kakaayaya-aa-aya ya anang g papagbigbigkagkas s ng ng mgmga a itito o (n(na, a, -n-ng g at at -g-g) ) (m(matataasaas nana  tao, malaya  tao, malayang ng   isipan)  isipan) c.

c. Pang-ukolPang-ukol (( Prepositi Prepositionon) – mga salitang nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita) – mga salitang nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita Pangkat:

Pangkat: ➤

➤ Ginagamit bilang pangngalang pambalana ( Ginagamit bilang pangngalang pambalana (Common NounCommon Noun) (Ang mga donasyong ibinigay ng mga) (Ang mga donasyong ibinigay ng mga  pulitiko

 pulitiko ayay  para  para sasa mmgga a nnaassuunnuuggaann..)) ➤

➤ Ginagamit na pantukoy sa ngalan ng tanging tao (Ang librong kanyang binabasa ay Ginagamit na pantukoy sa ngalan ng tanging tao (Ang librong kanyang binabasa ayukol kayukol kay

IImmllddaa !!aarrccooss..))

d.

d.PandamdamPandamdam – mga salitang nagdadamdam ng malakas na mosyon. ("oy, wow, grab) – mga salitang nagdadamdam ng malakas na mosyon. ("oy, wow, grab) #.

#.Mga PanandaMga Pananda ( ( Markers Markers)) a.

a. PantukoyPantukoy ( ( Article/Determiner  Article/Determiner ) – mga salitang laging nangunguna sa pangngalan o pang"alip (ang,) – mga salitang laging nangunguna sa pangngalan o pang"alip (ang, si)

si)  b.

 b. PangawPangawing o ing o PangawPangawilil (( Linking  Linking o o CopulativeCopulative) – salitang nagkakawing ng paksa o simuno) – salitang nagkakawing ng paksa o simuno ((Suject Suject ) at panaguri () at panaguri ( Predicate Predicate))

!ga $alitang Pangkayarian (

!ga $alitang Pangkayarian ( Function Wo Function Wordsrds)) 1. !ga Pang-ugnay (

1. !ga Pang-ugnay (ConnectivesConnectives)) a.

a. PangatnigPangatnig ( (conjunctionconjunction) - mga salitang nag-uugnay ng dalawang salita, parirala o sugnay) - mga salitang nag-uugnay ng dalawang salita, parirala o sugnay  b.

 b. Pang-angkopPang-angkop ( (ligatureligature) - mga katagang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan) - mga katagang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan c.

c. Pang-ukolPang-ukol ( ( prepositi prepositionon) - mga salitang nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita) - mga salitang nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita #. !ga Pananda (

#. !ga Pananda ( Markers Markers)) a.

a. PantukoyPantukoy ( (articlearticle%%determiner determiner ) - mga salitang laging nangunguna sa pangngalan o) - mga salitang laging nangunguna sa pangngalan o  pang"alip

 pang"alip  b.

 b. PangawingPangawing o oPangawilPangawil ( (linking linking  o o copulativecopulative) - salitang nagkakawing ng pak) - salitang nagkakawing ng paksa (o simuno)sa (o simuno) at panaguri

Tagalog/Pang-ugnay

Pang-ukol[baguhin]

Ang pang-ukol (Ingls: preposition) ay kataga o salitang nag-uugnay sa pangngalan o pang"alip sa ibang salita sa pangungusap.

 sa para sa ayon

 para kay tungkol sa na may

&alimbawa: Ang kanyang nilutong ulam ay para sa kanyang asawa at mga anak. Mga Gamit ng Pang-ukol[baguhin]

1. 'agpapakita ng kinalalagyan o patutungu"an ng isang bagay. &alimbawa: Ang pra aynasa loob ng kuwarto ni oby.

#. pang ipakita ang da"ilan o pagmamay-ari. &alimbawa: Ang bagong damit ay para kay *ita.

+. Ang layon ng pang-ukol ay maaaring pangngalan o pang"alip. &alimbawa: Ang kanyang talumpati ay para sa kababai"an. !arami siyang kinuwnto tungkol sa pagpapalago ng ngosyo.

Pangatnig[baguhin]

Ang Pangatnig (Conjunction sa salitang Ingls) ang tawag sa mga kataga o salitang naguugnay sa dalawang salita, parirala o sugnay na pinagsusunod-sunod sa pangungusap:

at pati saka o ni maging sualit ngunit  kung ago upang sana da!il sa sapagkat 

Dalawang salitang pinag-ugnay[ baguhin] Pamukod[baguhin]

&alimbawa:

Ang paglalaba ng damitat  paglilinis ng ba"ay ang kanyang "anapbu"ay. ma"al kitamaging sino ka man

=Paninsay[baguhin]

Ito ay nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, o sugnay.

at saka pati ngunit maging datapu"at sualit  &alimbawa:

Gusto niyang bumili ng damit,ngunit  wala siyang pra.  'aglinis muna si &anna",saka siya nagluto.

Pantulong[baguhin]

Ito ay nag-uugnay ng di-magkapantay na salita, parirala o sugnay. kung kapag upang para nang sapagkat da!il sa &alimbawa:

 'ag-traba"o siya ng mabuti, para makabili siya ng damit. masnso ang kanyang bu"ay,dahil  sa kanyang pagsisikap.

Pang-angkop[baguhin]

Ang pang-angkop (ligatures sa wikang Ingls) ay ang salitang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan. atlo ang pang-angkop na ginagamit:na,-g, at-ng.

astong Paggamit ng Pang-angkop[baguhin]

Inilalagay angna sa pagitan ng salitang naglalarawan at inilalarawan na ang nauunay nagtatapos sa katinig maliban sa n. &alimbawa: masarap na pagkain, malinis na ba"ay, masinop na tao, matatag na kinabukasan, marangal na pag-uugali, maayos na pamumu"ay.

Ikinakabit ang -g sa nauunang salitang nagtatapos sa ltrang n sa magkasunod na salitang naglalarawan at inilalarawan. &alimbawa: bayan g  magiliw, ma"ina"on g  pakikipag-usap, makabulu"an g  gawain, maalinsangan g  lugar, pa"ayagan g  makatoto"anan.

Ikinakabit ang -ng sa nauunang salitang nagtatapos sa patinig (a, , i, o, u) sa magkasunod na salitang naglalarawan at inilalarawan. &alimbawa: bagong  bayani, magandang  binibini, mabuting  anak,

matinding  takot, makataong  pulitiko, masayang  naglalaro.

Mga salitang inuugnay ng pang-angkop[baguhin]

Pang-uri at Pangngalan[baguhin]

&alimbawa: !asama sa may diabts ang matatamis na pagkain. Pang-abay at Pang-abay[baguhin]

&alimbawa: Sadyang  mailis lumangoy ang isda. Pang-abay at Pang-uri[baguhin]

&alimbawa: Likasna maganda ako. Pang-abay at Pandiwa[baguhin]

&alimbawa: $i "lo at an ay natulognang  natapos siya maglaro.

Pananda - ito ay nagpapakilala o nagsisilbing tanda ng gamit na pambalarila ng isang salita sa loob ng  pangungusap.

&alimbawa ng mga salitang pananda/

1. Ang % Ang mga - ginagamit sa pantukoy ng isang pangngalan na ginagamit na simuno ng  pangungusap. Ginagamit ang ang mga kapag marami ang tinutukoy.

#. $a % Para sa - ang sa ay ginagamit bilang isang panandang ganapan kung saan naganap ang kilos ng pandiwa. Ito ay nagiging panandang kalaanan kung sinasama"an ng salitang para. +. $i % $ina - ginagamit sa pagtukoy ng tao o mga tao. Ang si ay ginagamit sa isa"an at ang sina

ay para sa dalawa"an o marami"an.

0. 'g % 'g !ga - ginagamit bilang pananda sa pangngalang ginagamit na layon ng pandiwa,  panuring na paari o tagatanggap ng pandiwa.

. 2ay % 2ina - ito ay mga pananda ng pangngalang ginagamit na layon ng pandiwa at panuring. Ang kay ay isa"an at ang kina ay marami"an.

3. Ay-isang pang-angkop o panandang pagbabaligtad na binabaligtad ang pangungusap mula sa  payak na panaguriang pangungusap.

MG! P!"!"D! "! G#"!G!M#T S! P!GP!P!$#!T#G "G %#&'S

Pananda - ito ay nagpapakilala o nagsisilbing tanda ng gamit na pambalarila ng isang salita sa loob ng  pangungusap. &alimbawa ng mga salitang pananda:

1. $a % Para sa - ang sa ay ginagamit bilang isang panandang ganapan kung saan naganap ang kilos ng pandiwa.

#. 'g % 'g !ga - ginagamit bilang pananda sa pangngalang ginagamit na layon ng pandiwa,  panuring na paari o tagatanggap ng pandiwa.

+. Ay-isang pang-angkop o panandang pagbabaligtad na binabaligtad ang pangungusap mula sa  payak na panaguriang pangungusap. 2araniwang makikita ang ay sa di-pangkaraniwang ayos

ng pangungusap.

() !nu-ano ang mga uri ng pang-ugnay at

magbigay ng halimbawa nito*

. Pangatnig- Ang pangatnig ay kataga, salita o grupo ng mga salitang nagpapakita ng  pagkakaugnay ng isang salita sa isa pang salita o isang kaisipan sa isa pang kaisipan.

A'G !GA &A*I!4A5A 'G PA'GA'IG A6 A'G !GA $!$'78: at, o, ni, kapag, pag, kung, dahil, sapagkat, kasi, upang, para, kaya, nang  &alimbawa:

Si +yan ay nag-aral ng mabuti kaya siya pumasa)

Pang-ukol- Ang pang-ukol ay bahagi ng pananalitang nag-uugnay sa pangngalan, panghalip,  pandiwa at pang-abay na pinag-uukulan ng kilos, gawa, balak, ari o layon.

A'G !GA &A*I!4A5A 'G PA'G-27* A6 A'G !GA $!$'78:

ng, laban sa/kay, sa, hinggil sa/kay, para sa/kay, labag sa, ukol sa/kay, tungo sa, ayon sa/kay, mula sa, alinsunod sa /kay, nang may, tungkol sa/kay, nang wala

&alimbawa:

!ng p,ra ay nasa loob ng kuwarto ni &ana)

Pang-angkop- Ang pang-ankop ay ang salitang ginagamitan ng mga pang-ugnay upang maging madulas ang pagbigkas. Ang mga pang-ugnay na ito ay tinatawg na "pang-angkop". Ginagamit ang angkop bilang ugnay ng salita sa kapwa salita. May tatlong pang-angkop ang ginagamit sa pag-uugnay ng mga salita.

) Pang-angkop na na - ginagamit kung ang salitang sinisundan ay nagtatapos sa katinig) $alimbawa. Mataas na kahoy ang kanyang inakyat)

) Pang-angkop ng ng - ginagamit kung ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa patinig) $alimbawa. Masayang naglalaro ang mga bata)

$alimbawa. #sang masunuring bata si "onoy)

Tatlong Pang-angkop

 Posted by Bokals on Sunday, January 20, 2013  Labels: Pang angkop / Comments: ( 1 

Ang Pang-angkop (Ligatures)

Pang-angkop - ay mga katagang idinudugtong sa pagitan ng dalawang salita upang maging kaaya-aya ang pagbigkas ng mga ito at magkaroon ng ugnayang panggramatika. Ito ay maaaring matagpuan sa pagitan ng pang-uri at pangngalan. Ang pang-angkop ay ang mga katagang na, ng at g.

Tatlong pang-angkop sa pag-uugnay ng mga salita

1. Pang-angkop na -NA – Ito ay nag-uugnay ng dalawang salita na kung saan ang naunang salita ay nagtatapos sa mga katinig (consonant) maliban sa titik n. Isinusulat ito nang kahiwalay sa mga salitang pinag-uugnay.

Halimbawa:

1. malalim – bangin  malalim na bangin !. mataas – tao  mataas na tao

". #$$l – #$$l  #$$l na #$$l

%. yamot – yamot  yamot na yamot &. tulay – bato  tulay na bato

!. Pang-angkop na -NG – Ito ay isinusulat karugtong ng mga salitang nagtatapos sa mga patinig ('ow$l). a, $, i, o u.

Halimbawa:

1. malaya – isipan  malayang isipan !. malaki – bahay  malaking bahay ". buo – buo  buong-buo

%. madamo – hardin  madamong hardin &. sombr$r o – pandan  sumbr$rong pandan

". Pang-angkop na -G – ginagamit kung ang salitang durogtungan ay nagtatapos sa katinig na n

Halimbawa:

1. aliwan – pambata  aliwang pambata !. balon – malalim  balong malalim

". pamayanan – nagkakaisa  pamayanang nagkakaisa %. pamilihan – bayan  pamilihang bayan

&. institusyon – pangm$ntal  institusyong pangm$ntal

 TULAD NG KAKABANGGIT LAMANG, SA BAGONG PAG-UURI AY IPINAPASOK ANG ISANG BAGO AT MALIIT NA KATEGORYANG TATAWAGIN NATING PANGAWING, ANG AY. SA DATING BALARILA, ANG AY AY ITINUTURING NA PANDIWANG WALANG BANGHAY NA MAY

DALAWANG GAMIT: PANDIWANG PANGAWING AT PANDIWANG PANTULONG. PANGAWING ANG AY KUNG NAG-UUGNAY NG SIMUNO AT PANAGURING PANGNGALAN, PANAGURING PANGHALIP, PANAGURING PANG-URI O PANAGURING PANG-ABAY. PANTULONG ANG GAMIT NG AY KUNG KASAMA NG PANDIWA SA PANAGURI. SA AKLAT NA TO, ANG AY AY ITINUTURING NA ISA NA LAMANG PANANDA NA NAGPAPAKITA NA ANG SIMUNO NG PANGUNGUSAP AY NAUUNA SA PANAGURI NITO. ANG AY, SAMAKATWID, AY

PALATANDAAN NG AYOS NG PANGUNGUSAP. AT SA DALAWANG SUBKATEGORYANG

PANTUKOY AT PANGAWING, ANG AY AY TATAWAGIN NATING PANGAWING SAPAGKAT ITO’Y NAGSISILBING KAWING SA SIMUNO AT PANAGURI NG PANGUNGUSAP. HINDI ITO

IBINIBILANG SA MGA PANG-UGNAY SAPAGKAT HINDI ITO NAGPAPAKITA NG RELASYON NG DALAWANG ELEMENTO SA PANGUNGUSAP, KUNDI NAGSISILBI LAMANG NA PARANG

KADENA UPANG MABUO ANG PANGUNGUSAP KUNG ITO AY NASA AYOS NA UNA ANG SIMUNO KAYSA PANGUNGUSAP KUNG ITO AY NASA AYOS NA UNA ANG SIMUNO KAYSA PANAGURI. NAWAWALA ANG AY KAPAG NAUUNA ANG PANAGURI SA SIMUNO. ANG AY, SAMAKATWID, AY TIYAK NA PALATANDAAN LAMANG NG AYOS NG ISANG PANGUNGUSAP. HINDI ITO PANDIWA, SAPAGKAT ANG PANDIWA AY HINDI DAPAT MAWALA KAHIT BAGUHIN ANG AYOS NG PANGUNGUSAP.

Answr:

ang mga "alimbawa ng pantukoy ay:

Ang Pantukoy ay ang katagang ginamit sa pagpapakilala sa pangngalan. Ito ay tinatawag na Articl sa wikang Ingls.

ri ng Pantukoy

Ang, Ang mga -Ito ay ang pantukoy sa ngalan ng bagay, lunan o pangyayari. &alimbawa:

Ang kots ni 9aul ay maganda.

$i, $ina -Ito ay mga pantukoy ukol sa ngalan ng tao. &alimbawa:

$i os 9ial ang ating pambansang bayani.

$ina 9ial at 4oni;acio ay magigiting na mga bayani.

 'g, mga, 'i, 'ina, 2ay, 2ina, $a, $a mga -Ito ay tumutukoy sa mga tao o bagay na nagmamay-ari ng alinmang bagay.

&alimbawa:

2ay !aria ko ibibigay ang mga rosas na ito. $a mga lilipat, mag-ingat po sa dadaanang tulay. 5astong Gamit ng Pantukoy

< 2apag isa"an ang pangngalan, ang pantukoy ay dapat pang-isa"an din. &alimbawa:

$i os 9ial ang sumulat ng 'oli ! angr.

< 2ung marami"an ang simuno, ang pantukoy ay dapat pangmarami"an din. &alimbawa:

Ang mga niluto ni 'n ay para kina uan at Pdro.

< Ang pangngalang pambalana na isa"an ay nangangailangan ng pantukoy na isa"an at pambalana. &alimbawa:

Ang magandang rlo ay suot ni 5altr.

< 2ung ang pangngalang pambalana ay pangmarami, ang pantukoy ay pangmarami"an din. &alimbawa:

Ang mga tulip sa 7ttawa ay tulad ng mga nasa &olland.

< !aaaring gumamit ng dalawang pantukoy kung ang ikalaway umuuri sa unang pangngalan. &alimbawa:

Ang mga 2atipunro ang nagtatag ng katipunan.

Pantukoy at uri ng Pantukoy

Pantukoy 

 Ang pantukoy ay katagang ginagamit sa pagtukoy sa tao, bagay, lunan o pangyayari. Ito'y nahahati sa dalawang uri.

 !ga "al#mba$a:

 %ng bata ay um##yak da"#l $ala s#yang ka#b#gan&

 %ng grupo n# Lapu'Lapu ay nak#tunggal# laban sa mga spa)ol&  S# L#sa ay gumaga$a ng *alent#nes +ard para sa kanyang #na&  #na"anap ka n#na -a.#d at Jul#a&

 ay !ar#a ko #b#b#gay ang mga rosas na #to&  Sa mga l#l#pat, mag'#ngat po sa dadaanang tulay

Pantukoy na Pambalana - tumutukoy sa mga pangngalang pambalana ang, ang mga, mga

ang (isahan) Halimbawa:

 Ang pinuno ay palaging naglilingkod sa kanyang mga nasasakupan. ang mga (maramihan)

Halimbawa:

Nagtulung-tulong ang mga mag-aaral sa paggawa ng ollag!. mga (maramihan)

Halimbawa:

 Ang pinuno ay tinulungan ng kanyang mga tagasunod.

Pantukoy na Pantangi - tumutukoy sa pangngalang pantangi (tiyak na tao) si, sina, ni, nina, kay, kina

si (isahan) Halimbawa:

"i #ng. Arroyo ay nagsisikap upang mapabuti ang kalagayan nating mga Pilipino. sina (maramihan)

Halimbawa:

Nanguna sa paglilinis ng baranggay sina #. at #ng. d!la $ru%. ni (isahan)

Halimbawa:

Napagalitan ni $oah &imagiba ang mga manlalaro dahil hindi sila dumating sa oras. nina (maramihan)

Halimbawa:

Hindi ikinatuwa ng guro ang pag-aaway nina Anton at uis. kay (isahan)

Halimbawa:

Ibinahagi ni "oia ang kanyang k!yk kay "am. kina (maramihan)

Halimbawa:

Nakipagkasundo na si ukas kina uan at P!dro.

Pangawing

 Labels: Panga$#ng

Pangawing – ang A* ay palatandaan ng ayos ng pangungusap. Ibinabadya nito ang karaniwang ayos pangungusap. Ang una ang panag-uri sa paksa ay nilalagyan ng pagbabago. +alataandaan ito na inilipat ng posisyon ang bahaging paksa ng pangungusap. Ito ay pang-dugtong sa mga pangungusap na di-karaniwang ayos

Halimbawa: