Lampiran 1
Lampiran 1.1 Tabel Diameter Poros
4 4,5 5 5,6 6 *6,3 7 *7,1 8 9 10 11 *11,2 12 *12,5 14 (15) 16 (17) 18 19 20 22 *22,4 24 25 28 30 *31,5 32 35 *35,5 38 40 42 45 48 50 55 56 60 63 65 70 71 75 80 85 90 95 100 (105) 110 *112 125 130 140 150 160 170 180 190 200 220 *224 240 250 260 280 300 *315 320 340 *355 360 380 400 420 440 450 450 480 500 530 560 600 630 Keterangan :
1. Tanda * menyatakan bahwa bilangan yang bersangkutan dipilih dari bilangan standar
2. Bilangan didalam kurung hanya dipakai untuk bagian dimana akan dipasang bantalan gelinding
Lampiran 1.2 Tabel Baja Paduan untuk Poros
Standard dan macam Lambang Perlakuan panas Kekuatan tarik ( kg/ mm2) Baja Khrom Nikel
(JIS G 4102) SNC 2 SNC 3 SNC 21 SNC 22 - - Pengerasan kulit Pengerasan kulit 85 95 80 100 Baja Khrom Nikel
Molibden (JIS G 4103) SNCM 1 SNCM 2 SNCM 7 SNCM 8 SNCM 22 SNCM 23 SNCM 25 - - - - Pengerasan kulit Pengerasan kulit Pengerasan kulit 85 95 100 105 90 100 120 Baja Khrom ( JIS G 4104) SCr 3 SCr 4 SCr 5 SCr 21 SCr 22 - - - Pengerasan kulit Pengerasan kulit 90 95 100 80 85 Baja Khrom Molibden
(JIS G 4105) SCM 2 SCM 3 SCM 4 SCM 5 SCM 21 SCM 22 SCM 23 - - - - Pengerasan kulit Pengerasan kulit Pengerasan kulit 85 95 100 105 85 95 100
Lampiran 1.3 Tabel Standar Baja
Nama Standar jepang (JIS)
Standar Amerika ( AISI), Inggris( BS) dan Jerman (DIN)
Baja Karbon Konstruksi Mesin S25C S30C S35C S40C S45C S50C S55C AISI 1025, BS060A25 AISI 1030, BS060A30
AISI 1035, BS060A35, DIN C35 AISI 1040, BS060A40
AISI 1045, BS060A45, DIN C45, CK 45
AISI 1050, BS060A50, DIN St 50.11 AISI 1055, BS060A55
Baja Tempa SF 40,45,50,55 ASTM A 105-73 Baja Nikel Khrom SNC
SNC 22
BS 653M31 BS En36 Baja Nikel Khrom
Molibden SNCM 1 SNCM 2 SNCM 7 SNCM 8 SNCM 22 SNCM 23 SNCM 25 AISI 4337 BS830M31 AISI 8645, BS En100D AISI 4340, BS817M40, 816M40 AISI 4315 AISI 4320, BS En325 BS En39B Baja Khrom SCr 3 SCr 4 SCr 5 SCr 21 SCr 22 AISI 5135, BS530A36 AISI 5140, BS530A40 AISI 5145 AISI 5115 AISI 5120 Baja Khrom Molibden SCM 2 SCM 3 SCM 4 SCM 5
AISI 4130, DIN 34CrMo4
AISI 4135, BS708A37, DIN34CrMo4 AISI 4140, BS708M40, DIN42CrMo4 AISI 4145, DIN50CrMo4
Lampiran 2
Lampiran 2.1 Tabel Sifat-Sifat Baja Yang Dipakai Untuk Pembuatan Cakra
Kategori cakra Tegangan Ultimit Kg/mm2 Titik searah Kg/mm2 Perpanjang an relative, % Pengecilan luasan relative, % Kelentingan spesifik Kg/mm2 Kekerasan Brinell Kg/mm2 I II III 63 75 90 32 40 75 17 17 15 35 35 35 4 4 3 170 sampai 207 187 sampai 223 289 sampai 231
Lampiran 2.2 Tabel Analisis Kimia dan Beberapa Sifat Fisis Baja-Baja Yang dipakai Untuk Konstruksi Cakra-Cakra Turbin
Ca k ra Jen is B a ja Analisis Kimia G ra v ita s sp e sif ik g /c m 3 Ela stis ita s pa da 20 0C C Si Mn Cr Ni Mo S P
Tidak Lebih dari
I 45 A 43 H 45 X 0,42-0,47 0,40-0,45 0,40-0,50 0,17-0,37 0,17-0,37 0,17-0,37 0,50-0,80 0,50-0,80 0,50-0,80 ≤ 0,20 ≤ 0,2 0,80-1,80 ≤ 0,30 0,90-1,20 ≤ 0,30 - - - 0,030 0,030 0,04 0,04 0,04 0,025 7,81 7,84 7,816 20.400 - 21.020 II 34XM 35XHM 0,30-0,38 0,32-0,38 0,17-0,37 0,17-0,37 0,40-0,70 0,30-0,60 0,90-1,20 0,80-1,20 ≤ 0,40 1,40-1,80 0,25-0,40 0,25-0,40 0,03 0,03 0,035 0,035 - - 21.950 20.400 III 32XHM 0,28-0,35 0,17-0,37 0,30-0,80 0,60-0,80 2,75-3,00 0,30-0,40 0,03 0,035 - -
Lampiran 3
Faktor Konversi Satuan
Panjang Massa
1 m = 1010 angstrom 1 kg = 1000 gram
= 106 mikrometer = 2,205 pound-massa = 1000 milimeter = 6,023 x 1026 amu = 100 centimeter = 0,01 metrik ton
= 39,37 inch = 0,001102 short ton
= 3,281 feet Luas Volume 1 m2 = 10,76 ft2 1 gal = 0,13368 ft3 = 104 cm = 3,785 liter = 0,155 x 104 in2 = 0,264 x 10-3 m3 Energi Daya 1 J = 1 W.s 1 Watt = 10-3 kW = 6,241475 x 1012 Mev = 1,341020 x 10-3 hp = 2,778 x 10-7 kWh = 0,4425366 ft.lb/min = 3,72506 x 10-7 hp.h = 6,241457 x 1018 eV/s = 0,7375622 ft.lbf = 107 erg/s = 107 erg = 0,2388549 = 6,241457 x 1018 EV = 3,412141 Btu/h = 0,2388459 kal = 9, 478172 x 10-4 Btu Temperatur Tekanan 1º C = 1º Kelvin 1 Pa = 7,501 x 10-3 torr.mm Hg (0º C) = 1,8º Fahreinheit = 1,450377 x 10-4 lbf/in2 = 1,8º Rankine = 1,019716 x 10-5 kgf/cm2 = 4,0191 x 10-3 in air (60º F) ºR = ºF+ 459,67 = 2,953 x 10-4 in Hg (32º F) ºF = 32 + 1,8 (ºC) = 3,349 x 10-4 ft air (60º F) ºK = ºC + 273,16 = 10 dyn/cm2 ºC = 5 (ºF - 32)/9 = 7,501 x 10-4 cm Hg (0º C) = 10-5 bar = 9,869233 x 10-6 bar
Kerapatan Viskositas 1 kg/m3 = 10-3 g/cm3 1 Poise = 1000 cp
= 1 g/l = 0,1 kg/det.m
= 6,242795 x 10-2 lbm/ft3 = 241,9 lbm/ft jam = 8,3454 x 10-3 lbm/gal (us) = 0,002089 lbf.det/ft-2 = 0,01 lbm/gal (imperial)
= 3,612728 x 10-5 lbm/in3 = 8,427773 x 10-5 ton/yd3
Lampiran 4
Gambar Penampang Sudu Gerak
Tabel Momen Perlawanan sudu terhadap sumbu Y-Y
No. F e F x e e0-e (e0-e)2 F(e0-e)2
1 1,49 1,5 2,24 17,7 313,29 467,59 2 3,55 3 10,64 16,2 262,44 931,01 3 5,84 4,5 26,26 14,7 216,09 1260,89 4 7,94 6 47,66 13,2 174,24 1383,90 5 10,90 7,5 81,73 11,7 136,89 1491,76 6 15,91 9 143,17 10,2 104,04 1655,02 7 46,90 10,5 492,42 8,7 75,69 3549,67 8 45,70 12 548,37 7,2 51,84 2368,96 9 44,44 13,5 599,91 5,7 32,49 1443,77 10 43,26 15 648,90 4,2 17,64 763,11
11 48,88 16,5 806,52 2,7 7,29 356,34 12 42,10 18 757,76 1,2 1,44 60,62 13 40,89 19,5 797,36 0,27 0,07 2,98 14 39,68 21 833,33 1,77 3,13 124,32 15 38,47 22,5 865,52 3,27 10,69 411,33 16 37,19 24 892,44 4,77 22,75 846,07 17 35,82 25,5 913,41 6,27 39,31 1408,19 18 34,035 27 918,95 7,77 60,37 2054,79 19 31,3875 28,5 894,54 9,27 85,93 2697,22 20 27,7125 30 831,38 10,77 115,99 3214,45 21 22,5225 31,5 709,46 12,27 150,55 3390,83 22 13,6725 33 451,19 13,77 189,61 2592,48 ΣF=638,27 Σ(Fxe)=12273,14 ΣIY=32475,28 Keterangan :
F = Luas penampang bilah elementer (cm2)
e = Jarak sumbu y-y ke titik bobot bilah elementer (cm) F x e = Momen luas terhadap sumbu y-y
(e0-e) = Jarak dari sumbu utama y0-y0 ke titik bobot bilah elementer (cm)
(e0-e) = Kuadrat jarak dari sumbu utama y0-y0 ke titik bobot bilah elementer(cm)
F(e0-e)2= Momen inersia bilah terhadap sumbu utama y0-y0 (cm)
Wy = Momen perlawanan lengkung terhadap sumbu y (cm)
Maka :
e0 = Σ(F x e)/ΣF = 12273,14/638,27 = 19,23 cm
Wy = I13/e0 = 2,98/19,23 = 0,15502 cm3
Lampiran 5
Kondisi uap pada setiap tingkat
a Satuan I II 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Laju alir uap, Go kg/det 12.06190 12.06190 12.06190 12.06190 12.06190 10.14343 10.14343 10.14343 10.14343 10.14343
Tekanan uap masuk, Po bar 39.9 15 10 6.47 4 2.48 1.48 0.86 0.47 0.25
Temperatur uap, to 0C 478.6 370.56 328.55 285.51 240.43 196.19 153.64 110 79.78 64.97
Entalpi uap masuk , io kkal/kg 811.33 762.977 742.412 721.477 700.191 681.140 662.097 643.623 624.050 604.299
Penurunan kalor, ho kkal/kg 70 26.65 25.90 25.78 22.78 22.54 22.10 22.93 22.69 29.46
Derajat reaksi, r % 2 + 5 + 3 5 5 5 5 6 6 8 12 15
Penurunan kalor pada nosel, ho1 kkal/kg 63 25.32 24.60 24.49 21.64 21.19 20.77 21.10 19.97 25.04
Penurunan kalor sudu gerak, ho2 kkal/kg 7 1.33 1.29 1.29 1.14 1.35 1.33 1.83 2.72 4.42
ho1 + hepr 63 25.32 25.35 25.35 22.52 22.43 22.38 23.36 22.80 27.99
Kecepatan uap teoritis, C1t m/det 726.259 338.119 460.396 460.729 460.647 434.217 433.338 432.854 442.231 436.954 484.064
Koefisien nosel,φ 0.95 0.88 0.95 0.955 0.96 0.965 0.966 0.966 0.97 0.975 0.978
Kecepatan uap mutlak, C1 m/det 689.946 297.544 437.376 439.997 442.221 419.020 418.605 418.137 428.964 426.030 473.414
ho + hepr kkal/kg 70 26.65 26.65 26.63 23.66 23.78 23.70 25.19 25.53 32.41
Cad m/det 765.544 472.356 472.349 472.216 445.061 446.211 445.491 459.270 462.303 520.879
u/cad 0.246 0.462 0.463 0.470 0.525 0.550 0.575 0.580 0.590 0.528
u/c1 0.273 0.499 0.497 0.502 0.558 0.586 0.613 0.621 0.640 0.581
Kecepatan keliling, u m/det 188.324 218.229 218.698 221.941 233.657 245.416 256.158 266.377 272.759 275.024
Diameter rata-rata, d mm 631 731 733 744 783 822 858 893 914 922
α1 derajat 20 36.47 12 13 13 13 13 14 16 17 18
Kecepatan relatif uap masuk,w1 m/det 517.007 184.054 228.467 232.176 231.418 198.439 187.777 180.556 187.850 183.431 228.262
Sudut masuk uap relatif, β1 derajat 27.15 74 23.46 25.23 25.45 28.36 30.09 34.07 39 42.77 40
Sudut keluar relatif relatif ,β2 derajat 24.15 35 21 22.23 22.45 25.36 27.09 31.07 35 35 30
w2t m/det 526.936 226.791 251.716 254.470 253.680 221.177 215.849 209.065 225.076 237.610 298.541 Koefisien sudu, ψ 0.86 0.90 0.86 0.865 0.865 0.866 0.867 0.867 0.877 0.88 0.90 w2 m/det 453.165 204.112 216.476 220.117 219.433 191.540 187.141 181.259 197.391 209.096 268.687 C2 m/det 291.684 118.965 79.237 84.606 85.954 101.978 116.074 137.593 154.198 157.103 140.856 α2 derajat 39.47 100.23 102 100.2 102.86 126.44 132.76 137.17 133 130.24 107.50 C1u m/det 648.337 239.276 427.818 428.720 430.887 408.280 407.876 405.717 412.347 407.414 450.244 C2u m/det 225.168 -21.128 -16.474 -14.982 -19.131 -60.573 -78.806 -100.907 -105.163 -101.487 -42.356 ηu 0.7016 0.8047 0.8111 0.8196 0.8203 0.8112 0.7868 0.7759 0.7809 0.8269
Kerugian pada nosel, hn kkal/kg 6.138 3.08 2.467 2.229 1.986 1.548 1.498 1.495 1.380 1.125 1.217
Kerugian pada sudu gerak, hb kkal/kg 8.630 1.166 2.194 2.165 2.151 1.567 1.390 1.285 1.264 1.170 1.459
Kerugian akibat kecepatan keluar, he kkal/kg 1.689 0.749 0.854 0.882 1.241 1.608 2.260 2.838 2.946 2.368
ηu 0.7042 0.7970 0.7974 0.8053 0.8088 0.8005 0.7719 0.7610 0.7690 0.8288
error % 0.378 0.950 1.694 1.747 1.410 1.321 1.897 1.920 1.518 0.224
Volume spesifik uap sesudah nosel, v1 m3/kg 0.2030 0.2110 0.2774 0.4026 0.6000 0.8938 1.3253 2.0699 3.4200 6.1463 13.9482
Vol.spesifik uap sesudah sudu,v2 m3/kg 0.2091 0.2123 0.2800 0.4077 0.6058 0.9000 1.3344 2.0913 3.4332 6.1760 14.000
Berat jenis uap, γ1 kg/m3 4.9261 3.6049 2.4839 1.6667 1.1188 0.7545 0.4831 0.2924 0.1627 0.0717
Nge.a kW 47.675 21.435 14.928 10.782 9.361 8.070 6.401 4.711 2.951 1.355
Kerugian kalor akibat gesekan, hge.a kkal/kg 0.9442 0.4245 0.2956 0.2135 0.1854 0.1900 0.1507 0.1109 0.0695 0.0319
hi" kkal/kg 48.35 20.82 21.11 21.40 19.12 19.09 18.51 19.60 20.22 27.33 Penampang kebocoran, fs m2 - - 0.00020734 0.00020734 0.00020734 0.00020734 0.00020734 0.00027645 0.00034557 0.00034557 0.00034557 Gkebocoran kg/det - - 0.1453 0.1007 0.0684 0.0440 0.0291 0.0243 0.0161 0.0090 0.0046 hkebocoran kkal/kg - - 0.2508 0.1700 0.1166 0.0665 0.0512 0.0405 0.0275 0.0154 0.0110 hi' kkal/kg 48.35 20.57 20.94 21.29 19.05 19.04 18.47 19.57 20.20 27.32 hkebasahan kkal/kg - - - 0.4515 1.344 hi kkal/kg 48.35 20.57 20.94 21.29 19.05 19.04 18.47 19.57 19.75 25.98
Σhkerugian kkal/kg 21.65 6.08 5.71 5.35 4.61 4.74 5.23 5.62 5.33 5.09
η0itk 0.6908 0.7717 0.7856 0.7992 0.8052 0.8008 0.7793 0.7769 0.7737 0.8016
Lampiran 6
Lampiran 6.1 Tabel Berat Cakram
Tingkat ke- I II 2 3 4 5 6 7 8 9 10 d (mm) 631 631 731 733 744 783 822 858 893 911 923 l"(mm) 20,97 34 19 26 37 54 62 84 110 181 356 r2 (cm) 30,50 29,86 35,60 35,37 35,33 36,46 38,02 38,69 39,17 36,51 28,33 r1 (cm) 15,25 14,93 17,80 17,68 17,67 18,23 19,01 19,35 19,58 18,26 14,17 r0 (cm) 11,2 11,2 11,2 11,2 11,2 11,2 11,2 11,2 11,2 11,2 11,2 Y0 (cm) 3 3 3 3 3 3 3 3 4 6 16 Y1 (cm) 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 2 3 8 Y (cm) 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 2 Berat (kg) 25,13 23,71 37,61 36,99 36,90 39,89 44,20 46,10 60,93 73,92 103,93
Lampiran 6.2 Tabel Berat Sudu Gerak
Tingkat ke- I II 2 3 4 5 6 7 8 9 10
l"(mm) 20,97 34 19 26 37 54 62 84 110 181 356
Jumlah sudu, zs 124 133 129 136 139 159 173 196 215 223 216
Luas penampang sudu gerak, F (cm2) 0,48 0,52 1,21 1,32 1,45 1,5 1,8 2,48 3,3 3,4 4,47 Berat sudu, kg 0,98 1,83 2,32 3,60 5,89 10,04 15,08 32,02 61,20 107,43 259,21
Lampiran 7 Lampiran 7.1 Tabel Uap Panas Jenuh
A A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15