BANGHAY- ARALIN SA KOMPOSISYON NG FILIPINO 4 PANUNURING PAMPANITIKAN
IKATLONG MARKAHAN- IKAWALONG LINGGO
I. PAKSA/MGA KASANAYAN/MGA KAGAMITAN
Paksa : Pagsulat ng Salin
Mga Kagamitan : Flash card, Tsart
Pangunahing Kasanayan : Nakasusulat ng isang salin matapos na marebisa
II. MGA INAASAHANG BUNGA (BAWAT ARAW)
A. Nababatid ang pangunahing batayang simulain sa pagsasalin B. Nakapagsusuri ng isang salin
C. Nakapagbibigay ng sariling opinion tungkol sa istilo ng pagsasaling ginawa ng iba.
D. Nabibigyang-pansin ang kawastuhang gramatikal sa pagsasalin. E. Nakapagsasalin ng isang tiyak na texto.
III. PROSESO NG PAGKAKATUTO UNANG ARAW
A. Panimulang Gawain
Pagganyak : Pangkatang Gawain
a. Gagamit ang guro ng Flash Card (kung saan nakasulat doon ang saling wika na kailangan, na ibibigay sa bawat pangkat).
b. Pagpapakita na ng guro ng Flash Card, mula rito ang bawat pangkat ay pipili ng salitang angkop upang maisalin ang salitang Ingles sa Filipino.
1. Hello - kumusta
2. Till we meet again – Hanggang sa muling pagkikita 3. Goodbye my love – Paalam, giliw/mahal ko
4. I love you – Iniibig kita/Minamahal kita 5. Forgive me – Patawarin mo ako 6. I’m leaving – Aalis ako
7. Fight! – Makibaka!
8. Good luck! – Swertihin ka sana!
c. Pagkakaroon ng talakayan sa patnubay na tanong.
1. Anong kasanayan ang maaaring makuha sa pangkatang gawain?
2. Ang pagsasalin bang ginawa salita bawat salita?
3. Gumamit ba ng angkop na panumbas sa mga pahayag o eksresyon?
B. Paglalahad Mga Gawain :
1. Pagpapabasa ng isang halimbawa ng pagsasalin.
Palanca literary winners announced
The Don Carlos Palanca Memorial Awards, the country’s most prestigious literay recognition, were announced at the Rigodon Ballroom of the Manila Peninsula with Secretary Andrew Gonzales of the Department of education, Culture and Sports and Awards Secretary General Sylvia Palanca Quirino presenting the awards to 50 winners in various categories.
For almost half a century now, the Palanca Awards have earned the distinction of being country’s literary benchmark. Its roster of winners include national artist for literature Franz Arcillana, Nick Joaquin and N.V.M. Gonzales.
Mga Nagwagi sa Palanca
Ang mga nagwagi sa Don Carlos Palanca Memorial Awards, ang itinuturing na pinakamataas na pagkilala na panliteratura sa buong bansa ay inihayag sa rigodon Ballroom ng Manila Peninsula. Sina Kalihim Andrew Gonzales ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports at ang Awards secretary General na si Sylvia Palanca Quirino ang nagkaloob ng karangalan sa 50 nagwagi sa iba’t ibang kategorya.
Sa loob ng halos kalahating bilang ng pangunahing moog-panliteratura sa buong bansa. Ang Talaan ng mga nagsipagwagi ay kinabibilangan ng mga national artists sa literature na sina Franz Arcillana, Nick Joaquin at N.V.M. Gonzales.
C. Pangkatang Gawain : Pagbubuo ng reaksyon
Pangkat 1 : Pansinin mo ang ginawang salin. Ano ang inyong masasabi? Pangkat 2 : Malapit ba ang salin sa isinasalin? Patunayan.
Pangkat 3 : Naging matapat ba ang tagapagsalin sa kanyng ginawa? Pangkat 4 : Aling bahagi ang hindi mo sinasang-ayunan? Bakit?
D. Pagbabahaginan ng bawat pangkat.
E. Pagbubuo ng sintesis sa paggamit ng pamatnubay na tanong. 1. Madali ba ang pagsasaling-wika?
2. Ano sa inyong palagay ang kahalagahan ng pagsasaling-wika?
PAGTALAKAY SA ARALIN IKALAWANG ARAW
A. Mga Panimulang Gawain
Pagganyak : Ipasasalin sa bawat pangkat ang tula.
“If I couldn’t say “I love you’ I should have said it many times But I don’t want you to know
Because you do not seem to mind. I tried myself to forget you
But my heart doesn’t seems to follow The more I try to forget you
The more my heart says, “I love you”. B. Pagbabahaginan ng bawat pangkat.
• Naririto ang ilang tiyak na hakbang na maaari mong maging gabay:
a. Basahin mo muna ang buong akda isasalin upang makuha mo at maunawaan ang kabuuang diwa nito.
b. Isagawa na ang unang pagsasalin. Dapat mong isipin na ng isasalin ay diwa at hindi ang mga salita.
c. Pagkatapos mong maisalin ang akda, itabi mo muna ang orihinal. Basahin mo ang salin.
d. Muli mong basahin ang salin at alamin kung may salita kang dapat palitan, pariralang dapat na alisin o idagdag upang mabuo ang hinihinging diwa o kaya naman ay mga pangungusap na dapat baguhin ang balangkas upang maging malinaw ang kahulugan nito. e. Ipabasa mo nang malakas sa iba ang salin at obserbahan ang mga
bahagi ng salin na hindi mabasa nang maayos.
f. Rebisahin ang salin at saka muling ipabasa nang malakas sa iba (hindi ang unang bumasa) hanggang sa maging maayos ng lahat ang dapat ayusin.
C. Pagbibigay ng input ng guro sa tiyak na pamantayan upang makapagsagawa ng isang makabuluhang salin.
D. Pagbibigay ng reaksyon ng mga mag-aaral sa input na ipinakita ng guro.
E. Pagpapabasa ng isang tiyak na halimbawa ng salin.
THE LOVE OF VIRGIL AND CELY Lazaro Espinoza
Virgil was only senenteen years old-still young but his mother thought he was old enough, and so she courted a girl for him.
Strange? Perhaps in the city, but in the provinces, it is a common thing. Mother usually choose the “heart’s choice’ of their children. The is why so many unfortunate young people find themselves tied to mate they hardly know, at lest in the beginning.
But virgil was in luck. His mother fell in love with a girl who was also the silent choice of his heart. He made her a month before and she smiled at him. E had smiled at her too but had lacked the couraged to speak to her.
His mother took Virgil to the girl’s house one afternoon and introduce him to the girl. After that she and the girl’s mother left them together and went off to talk about some business of their own.
Virgil was still very young. Though good-looking and a bit mischievous with the girls at times, he had never made love to any of them. So now, he sat before the girl, staring out of the window and desperately trying to think of something to say.
“A beautiful sunset, is it not?”, he finally said stiffy. The girl look at him, smiled and nodded saying “yes” at the same time.
He smiled although there was really nothing to smile at in what either the girl or he had said. Nevertheless he smiled again.
The girl did not move and kept on looking at hi. Evidently she expected something more from him. But he had nothing else to tell her.
And so they sat, hardly moving, their mouth shut. Occasionally their glances would meet and then both would look away.
“Excuse me”, Virgil burst out suddenly. The girl stared at him a little surprised. “Why?”, she asked.
“I…may I know your name? I didn’t hear clearly what my mother said”. “My name is Cely. Cely Toreno”.
“Cely, what a nice name!”, he said in an attempt at flattery. “And yours?”.
“Whose? Mine? It is Virgil. Virgil carillo”. “Virgil? Are you an American?”.
“An American”, he echoed. “How could that be?”.
The girl laughed and he was surprised. Why did she laughed? Was there something funny in what he had said? Maybe. He laughed too.
And so for a whole minute they stared at each other smiling ly. The girl’s shyness was disappearing, but Virgil had not yet conquered his timidity when the two mothers returned. Virgil looked at his mother and saw that she was happy about something. And then Virgil and his mother bade Cely and her mother goodbye, Virgil’s mother stating that they would call again and Cely’s mother nodding in agreement.
Virgil and his mother visited Cely and her mother on the afternoon of the next day. And again Virgil and Cely were left alone while the mothers went into another room. The two young people were now less restrained. Virgil told Cely about his childhood and Cely told Virgil about hers and their afternoon together ended with tales about each other’s childhood days, while in the other room the two women making agreements looking to the future.
Every afternoon for two weeks Virgil and his mother called at the girl’s home and beginning the third week, Virgil went alone. At the end of the month, Virgil learned from his mother that he and Cely would soon bu married.
“Why mother”, he said. “I have not asked her yet”. “But I have”, she said.
Cely, too, learned from her mother that she and Virgil would soon be joined in wedlock.
“But mother”, she cried. “He has not ask me yet”. “But Virgil’s mother ask me”, said Cely’s mother.
And so Virgil and Cely found themselves engaged, hardly knowing how it was happened. They had not yet told each other what was in their hearts, and yet they were engaged. Yesterday, they were just friends, now they soon be married.
In the afternoons, Virgil and Cely took long walks in the fields. She would ask him for flowers and he would pick them for her. They were no longer sa bashful together and felt as they had know each other for years.
Once Cely asked Virgil jokingly, “If I married somebody else, will you feel sad?”.
“But that can never happen”, he answered. “But suppose”, said the girl.
“Of course I woukld be unhappy, Cely”, he replied. He came near and said, “Cely, once you were nothing to me. But now though we have only known each other for a month, I truly love you”.
“Virgil’s words made Cely very happy. She too loved him.
The two mothers were also glad their children showed each other affection. “They would make a good pair”, they said.
But one day, Virgil’s mother came to him, with worried look on her face.
“Virgil”, she said “your marriage with Cely is off”.
“Why mother?”, he eclaimed, astonished. “Cely and I have not quarreled”.
“No”, said the mother, “But we…”. She did not finish the sentence but turned away.
“But mother”, she cried. “Virgil and I did not quarrel.
“No”, said her mother, “But we – Virgil’s mother and I – did”. ANG PAG-IIBIGAN NINA VIRGIL AT CELY
(SALIN)
Labimpitong taong gulang pa lamang si Virgil. Napakabata pa ngunit para sa kanyang ina, siya ay nasa hustong gulang na upang manligaw. Dahil dito, ang kanyang ina ay nanligaw ng babae para sa kanya.
Nakapagtataka. Marahil magtataka ka nga kung ikaw ay isang laki sa lungsod subalit sa mga lalawigan ay nangyayari pa rin ang ganoon. Ang mga ina ang pumipili ng mapapang-asawa ng kanilang mga anak. Dahil dito, maraming kabataan ang nagiging mag-asawa ng simula ay ni hindi magkakilala.
Subalit nagging mapalad si Virgil. Ang babaing napusuan ng kanyang ina ay nagugustuhan din naman niya. Minsan silang nagkita at minsan na rin niya itong ningitian. Tinugon naman ng dalaga ang ngiting iyon. Dangan nga lamang at hindi siya nagkalakas ng loob na sabihin ang kanyang niloloob.
Isang hapon, sinamahan si Virgil ng kanyang ina sa bahay upang ipakilala dito. Pinabayaan naman ng ina ng dalaga ang dalawa na magkasarilinan. Sila ng ina ni Virgil ang nagkwentuhan.
Bata pa si Virgil. Magandang lalaki siya. Bagama’t may kapilyuhan sa mga babae subalit wala pa itong karanasang umibig. Sa pagkakataong ito, hindi niya matitigan ang dalaga at hindi rin malaman kung ano ang sasabihin dito.
“Ang ganda ng paglubog ng araw, hindi ba?” , ang kanyang sabi.
Tiningnan lamang siya ng dalaga., tumango ito kasabay ng isang ngiti at saka nagwika ng “Oo nga”.
Napangiti rin siya kahit hindi naman dapat. Wala naman kasing dahlian upang siya ay ngumiti. Samantala, hindi pa rin kumikilos ang dalaga. Tinitingnan lamang nito ang kausap. Halatang may nais itong marinig mula sa binata. Subalit wala naming masabi si Virgil. Nanantili silang nakaupo at manaka-nakang nagsusulyapan. Wala kang maririnig na usapan.
“Excuse me”, ang biglang sabi ni Virgil.
“Bakit?”, ang kanyang tanong.
“Ma…maaari ko bang malaman ang iyong panglan? Hindi ko masyadong nalinawan mula kay Nanay”.
“Ako nga pala si Cely”, ang tugon ng dalaga. “Cely Toreno”. “Cely, napakagandang pangalan”.
“Ikaw”.
“Ako?”. Virgil. Virgil Carillo”. “Virgil? Amerikano ka ba?”
“Ako, Amerikano?”, ang ulit ng binata na parang nagtataka. “Pa’no mangyayari ‘yon?”.
Biglang tumawa ang dalaga at nabigla naman ang binata. “Bakit siya tumawa”, ang naisip nito. “May nakakatawa ba?” ang naisip pa rin niya. “Siguro nga”, sabay tawa na rin.
Mula noon, may mga ngiti sa labing nagtitigan na ang dalawa. Hindi na lubusang nahihiya ang dalaga subalit hindi pa man lubusang nakapagpapahayag si Virgil ng kanyang saloobin ay dumating na ang kanilang mga nanay. Nakita ni Virgil na maligaya ang kanyang ina. Pagkalipas ng ilang saglit ay nagpaalam na ang mag-inang Virgil sa mag-mag-inang Cely. Nagsabi ang ina ni Virgil na muli silang babalik samantalang labis naman ang pagpayag ng ina ni Cely.
Sa sumunod na hapon, muling bumisita sa bahay nina Cely ang mag-inang Virgil. Muli ay nagkasarilinan na naman ang dalawa gayundin naman ang kanilang mga ina. Nawala na ang hiya sa pagitan ng binata at dalaga. Ikinuwento ni Virgil kay Cely ang kanyang kabataan at gayundin naman ang dalaga. Lumipas ang hapong iyon sa pagpapalitan ng mga kwento tungkol sa kani-kanilang mga karanasan noong sila ay mga bata pa. Sa mantala, sa kabilang silid, ang dalawang babae ay patuloy sa pagpaplano para sa kinabukasan ng kanilang mga anak.
Sa loob ng dalawang linggo, nagkikita sina Virgil at Cely tuwing hapon. Subalit ng sumapit ang ikatlong lingo, nag-iisa na lamang si Virgil sa pagbisita kay Cely. Pagsapit ng katapusan ng buwan, nalaman na lamang ni Virgil mula sa kanyang ina ang tungkol sa nalalapit niyang kasal kay Cely.
“Pero bakit Nanay?”, ang kanyang tanogn. “Hindi pa ako nakapagtatapat sa kanya”.
“Ginawa ko na”, ang sagot ng kanyang ina.
Nalaman din ni Cely mula sa kanyang ina ang tungkol sa nalalapit nilang kasal ni Virgil.
“Pero Nanay”, ang tila naiiyak niyang sabi. “Hindi pa naman siya nakapagtatapat sa akin”.
“Nagsabi na sa akin ang kanyang ina”, ang tugon ng ina ni Cely.
Bagama’t hindi pa nakapagtataoat sa isa’t isa tungkol sa nilalaman ng kanilang mga puso, ang dalawa ay naging magkasintahan na. Hindi nila malaman kung paano ito nangyari. Kahapon, sila ay magkaibigan lamang. Ngayon, sila ay magiging mag-asawa na.
Sa maraming mga hapon, ang dalawa ay namamasyal sa bukid. Minsan, ang dalaga ay humihingi ng mga bulaklak na agad naming ipinagkakaloob ng binata. Hindi na sila nagkakahiyaan sa isa’t isa at para bang kaytagal na nilang magkakilala.
Minsan ay nagbiro si Cely. “Kung magpakasal kaya ako sa iba, masasaktan ka ba?”.
“Pero hindi mangyayari iyon. Ikakasal na tayo” , ang sagot ni Virgil. “Kung sakali lang”, agaw ni Cely.
“Syempre, malulungkot ako”, ang sagot ng binata. Lumapit ito sa dalaga at saka muling nagwika. “Cely, noon, balewala ka sa akin, subalit ngayon, matapos ang isang buwang pagkikilala natin, mahal na mahal na kita”.
Ang mga narinig mula kay Virgil ay nagpataba ng puso ni Cely. Siya man ay umiibig din sa binata.
Sa kabilang banda, tuwang-tuwa ang dalawang ina dahil sa nagkakaunawaan na ang kanilang mga anak. “Bagay na bagay sila’, ang kanilang sabi.
Isang araw, tila nag-aalalang lumapit kay Virgil ang kanyang ina. “Virgil”, ang sabi nito. “Hindi na matutuloy ang inyong kasal ni Cely”.
“Pero bakit?”, ang bigla niyang tanong. “Hindi naman kami nagkakagalit ni Cely”.
“Hindi”, ang sagot ng kanyang ina. “Subalit kami…” ang sabi sabay talikod. Nalaman din ni Cely na hindi na matutuloy ang kasalan.
F. Pagbibigay ng puna ng mga mag-aaral sa binasang pagsasalin. 1. Naisaalang-alang ba ang pamantayn sa pagsasaling-wika. 2. Anu-ano ang inyong napuna sa ginawang pagsasalin? G. Pagsasanay (Pangkatang Gawain).
He was silent again. I could hear the low voices of my Mother and Sister Aurelia downstairs. There was also the voice of my brother Leon, and I thought that Father’s voice must have been like it when he was young. He had laid the roll of tobacco on the window sill once more. I watched the smoke waver faintly upward from the lighted end and vanished slowly into the night outside.
The door opened and my brother Leon and Maria came in. “Have you watered Labang?”, father spoke to me.
I told him him tha Labang was resting yet under the barn. “It is time to watered him my son”, my father said.
I looked at Maria and she was lovely. She was tall. Besides my brother Leon, she was tall and very still. Then I went out and in the darkened hall the fragrance of her was like a morning when papayas are in bloom.
H. Pagbabahaginan ng bawat pangkat sa kanilang ginawang pagsasalin.
I. Pagbibigay ng feedback ng guro sa mga pagsasaling ginawa ng bawat pangkat.
IKATLONG ARAW
A. Mga Panimulang Gawain Pagganyak
Pangkatang Gawain : Itatanong ng guro sa mga mag-aaral kung anong awiting Ingles ang kanilang paborito buhat dito ay magsasagawa ng pagsasalin ang bawat pangkat.
Pangkat I : Pag-awit ng orihinal na awit sa Ingles. Iisa-isahin ang bawat linya ng awit at ipasasalin ito sa susunod na pangkat.
Pangkat II : Paawitin ding isasalin ang linya ang inawit ng pangkat I sa wikang Tagalog.
Pangkat III : Paawitin ding isasalin ang linyang inawit ng pangkat II sa rehiyonal na dayalekto (hal. Ilokano, Kapampangan atbp.).
Pangkat IV : Irarap ang kanilang reaksyon sa isinagawang pagsasalin ng bawat pangkat.
B. Pagbibigay ng input sa katuturan ng pagsasaling-wika.
Ang pagsasaling-wika ay ang paglilipat ng pinakamalapit na katumbas ng diwa o mensaheng isinasaad ng textong isinasalin.
Sa pagsasalin, lalo na ang tekstong Ingles sa Filipino ay dapat pumili ng mga salita at pariralang simple at abot ng pang-unawa ng mga babasa ng texto.
D. Pagpapasulat ng salin sa bawat mag-aaral.
BAHALA NA
One of America’s gifts to us is efficiency, the scientific coordination of planning and action, the philosophy of correct and timely execution. Though long schooled in our Oriental disrespect for Time and encouraged, though unwittingly, to expect the Will that causes the palay to grow to also do our work for us, we realize at last that Time is an element to reckon with, that life here and now, being spread thinly over a limited period of years, must be economized and put to some profitable use.
Our special significance is this realization in the economic life of our people. The bureaucratic system has impressed upon most of us that we must observe punctuality or lose out; that out pay envelop comes to many of us during stated periods of the month and not before or after, although we may spend its content in advance; and that our efficiency of times detrmine our income.
Mang Doro goes to the cockpit this morning, caressing his talisain gamecock, in his pocket several pesos representing his week’s wages and few additional pesos borrowed from Aling Iska, the salt seller. Suppose he loses the money as he invariably does and returns home in the evening with his dead talisain dangling from his hand, where would the family’s meals came from? And the debts just incurred, how would they be paid? Bahala na! How would Aling Iska feel about it if she does not get back the money she earned from selling salt? Bahala na! Everything is left to bahala na: our inability to plow our fields in time, our colds and fevers, the leak in our nipa huts, the camotes in the backyard, our poultry and hogs, the rise and fal of prices, the future of our children….
E. Pagpapabasa sa ilang pagsasaling-wikang nagawa.
IKAAPAT NA ARAW
PAGWAWASTO O PAG-EEDIT
A. Pansariling pagwawasto : Ipasusuri ang ginawang pagsasalin batay sa sumusunod na tseklist.
a. Matapos basahin ang ginawang salin, nakasunod ka ba sa pamantayan ng pagsasaling-wika?
b. May mga parirala, salita, pangungusap bang dapat palitan?
c. Wasto ba ang baybay, bantas, istruktura at gramatika ng komposisyon?
B. Pagpapasulat na muli ng salin at isama ang pagbabagong ginawa.
C. Dalawang pagwawasto.
Humanap ng kapareha at magpalitan ng ginawang pagsasalin. Iwasto ito muli batay sa tseklist na ibinigay ng guro.
D. Pagwawasto ng guro sa isinulat na balita batay sa tseklist.
IKALIMANG ARAW MULING PAGSULAT Mga Gawain
A. Pagbibigay ng input ng guro sa muling sulatin. 1. Paglalahad ng mga tagubilin sa pagsulat
a. Huwag susulat ng palimbag b. Sumulat ng malinaw at maayos
c. Gumamit ng malaking letra at wastong bantas kung kailangan 2. Pagwawasto sa ilang halimbawa kamalian sa sulatin sa pisara. B. Muling pagpapasulat sa iniwastong pagsasalin.
C. Pagpapabasa ng ilang sulating isinulat.
D. Pagbibigay-puna sa pagsasaling-wika na narinig. E. Pagbubuo ng sintesis (Pagtatanong ng Guro).
• Bakit mahalaga ang pagsasaling-wika sa panitikan at sa ating pang-araw-araw na buhay?
