BAB VII
RINGKASAN
Telah dilakukan percobaan pengaruh pemakaian cam puran Natrium Benzoat dan Asam Sorbat maupun pemakaian pengawet secara tunggal terhadap bakteri Staphylococcus aureus. Staphylococcus aureus yang digunakan sebagai bajc teri percobaan didapatkan dari Laboratorium Mikrobiologi Fakultas Kedokteran Universitas Airlangga. Metode yang digunakan untuk raengetahui daya baktereostatik Natrium Benzoat dan Asam Sorbat dipakai Metode Pengenceran yang dimodifikasi atau lebih dikenal dengan istilah "serial Diluted Method".
Hasil yang diperoleh diolah secara statistik dengan uji F (Varian) dengan rancangan "sub sampling in a
Randomi-ti it
zed Complyte Design dan dilanjutkan dengan uji Hones tly Significant Difference".
Dari hasil hasil perhitungan yang didapat ternyata terdapat perbedaan daya baktereostatik yang bermakna
( o C = 0,05) antara pemakaian secara tunggal maupun campu-r ran.
Perhitungan Anova dari data hasil percobaan daya baktereostatik Natrium Benzoat, Asam Sorbat dan Campuran Natrium Benzoat + Asam Sorbatdengan kadar 0,001^-0,01^ terhadap Staphylococcus aureus.
Dengan menggunakan data tabel IX, diperoleh harga harga sebagai berikut : l a m p i r a n I nll = 5 =11 “ 34 n12 = 5 ® L 2 a 26 n13 - 5 ^ 3 = 24 nlU = 5 20 n15 = 5 *15 = 5 n16 = 5 *16 = 5 n17 = 5 h ? = 5 n18 = 5 h s 88 5 n19 = 5 ®L9 = 5 n110= 5 h i o s 5 n21 = 5 E21 = 58 n22 3 5 E22 = 48 n23 = 5 e23 = 30 n24 = 5 E24 = 29
“25 = 5 E25 28
"26
= 5E26
= 24 n27 = 5 E27 = 21 n28 = 5 E28 = 16 n29 = 5 E29 = 11 n210= 5 E210= 5 “31 = 5 *31 “ 29 n3 2 = 5 *32 = 35 "33 = 5 *33 = 39 v * 3 -P - II 5 *34 = 44 “ 3 5 = 5 *35 46 “ 3 6 = 5 *36 = 51 “37 = 5 *37 = 56 II C O C 5 *38 = 61 n39 = 5 Ej9 = 72n«L = jumlah perlakuan untuk Natrium Benzoat = 10
T x = 1 3 4
n2
= jumlah perlakuan untuk Asam Sorbat = 10T2 = 270
n^ = jumlah perlakuan untuk Campuran = 9
65 N = 145 T = 837 t = 3 I T = 6987 Myy = 4831* 503 yy
£
yy <l$ >2 * <2g >2* ^ ] - '*8 3 1 ' 5103 ■ 1 1 5 2 ,0 3 1 9 (|k)2 + (|i)2 + (|i)2 + (|0)2 + (|)2 + (|)2 + ( 5 ) 2 + ( 5 ) 2 + ( 5 ) 2 + ( 5 ) 2 + ( 5 8 ) 2 + (Mi)2 + ( 5 £ ) 2 + 5 5 5 5 5 5 5 (§2)2 + (28)2 + (2it)2 + (21)2 + (16)2 + (ll)2 + 5 5 5 5 5 5(£)2 + (2£)2 + (££)2 + (22)2 + (/ii)2 + (k6)2 +
5 5 5 5 5 5 (51)2 + (5£)2 + (61)2 + (22.)2 ] -yy 5 5 5 5 = 9 8 6 ,6 5 7 8 .= 2 1 Y2 Myy - Tyy - Eyy
= 6987 - 4 8 3 1 ,5 1 0 3 - 1 1 5 2 ,0 3 1 9 - 9 8 6 ,6 5 7 8
=
16, 8.
tt II Perhitungan uji Honestly Significant Difference untuk daya baktereostatik Natrium Benzoat, Asam Sorbat dan Campuran Natrium Benzoat + Asam Sorbat dengan kadar 0,001# - 0,01# terhadap Staphylococcus aureus*
LA M P IR A N I I :,k,N-k H.S.D. = ^ w_t \/ m s e N = 145 k = 5 n = 2 9
MSE = 37,9484 (data tabel XI).
q*=0,05= 5 ,91 (tabel k pada lampiran IV).
H.S.D. = 3>91 \ J 37.948k
= 4,4728 = 4,47.
6? l a m p i r a n n i a; C « c q £ 1 f , Q IN
L
* ° 1 I s ! ! S £ *> — r* IN fN fN <N IN <N fN fN fN <N <N © O* f-» Vi ©o ®c r-N r-N r-N Ir-N (r-N (N f S N f S - ^ • J ail J J J ^ O' 'fi ^ — O' O' O' O' O' «C t IN fN r^ <N <N <N<N<NIS<N — — — — — — — — — — fN IN <N <N <N IN N <N fN N <N<N<NJNIN *> fN <N **> 'O 00 f*** *C ^ ^ JN<N<NJN<N IN fN <N IN <N W% ^ *> — p*. IN — — — © IN IN N (N fS <N<NC<<N<N <NJN<N<N<N O w“i — r** f-i V ^ ^ n N <N <N <N <S IN IN <N <N fN fN rs ON»n n ^ >o ^ ^ r*» ^ — © O © © O' o« ^ O' os cc n «o vn fN IN IN <N fN <N IN IN <N <N <N IN IN <N <N ^ ^ f*S <•> fn fN <N <N <N IN <N IN IN <N <N fN fN fN fN ^ <N fM <N IN IN <N <N IN IN IN t NO^ao IN <N <N — — IN IN fN fN <N fN fN — — — ^ S « 8 ^ Os m >o IN r« tn ■» e> *>> m o N » n « 09>o>« ifl ^ in « n IN O' r~ ■*■ fN © K\ ^ ^ ^ »•% «*S «*\ «»% «*\ fN r< ri fs <nin rs in fN nN N N N N N N M N N n N •» -o -o> «-o r* r» M fN IN IN f«i fN fN <N IN IN (N N N (N N fN «N IN f>« f>l IN ri ri N -^ — f»l SO — vO ~ 00 - « ^ v N O » M0^ f*» l/% »»■ O' «* > O » W r- r; <C so w; tr> t n n n n m H - O O ft « N N « <N IN IN fN <N f4 fN IN fN <N «N IN fN fN »N NNN<NN 1®5f*> »*s c«i fN fN ISNNNNr~4 !“■; h* « IN fN fN IN fN NINNNIN IN fNIN "tf «"> f» © T « N - - IN fN IN IN IN
© vi — r*. ^ os oo ao r» r- n n i« in N in in in ci in • «o so «r in o . ^ ^ ^ ^ i i IN f>5 fN fN fS ifNfSri fN <N IN IN IN so oo os ~«M rs<o — <rr>mq«e v*> O' o> so »<-i V >*’ V fi fS "“
>o -■ f*i © i~ ^ <N © «e >© **<■>> — o 9, »i io !«• OOOsOsOs oo «a oo oo r- t»- «•» -© -® vs -s* »*\ <"i «-i IN fN IN fN f4 IN IN IN fN IN fN IN fN IN IN IN «N fS » » 0« n o m o w
-fS fN IN — — . — © © © ©
f*l •-! i»! f! i*? n n i«i ri m • fN fN inin <N in M fN fN in
Os r; - p; * N O' Os Os >0 « « • * » ’» •— O' O ' IN «N in n - so tri v» v> vj >a ^ v-i r~ O O' ao r* so <o V v t . t V f-1) f“"l r^s f~i ©> r» *• fN © O. vs •» <-s ^ ^ v ▼ n«nm <> n rs n rt **i n n m n n p>«O N « — © P O; OO V r V t « " i
l a m p i r a n £g
Table K
P e rc e n ta g e P o in ts o f th e S tudcuU zed K unge fo r 2 th ro u g h 20 T re a tm e n ts U p p e r 5% p o in ts E rro r d f 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 17.97 26.98 32.82 37.08 40.41 43.12 45.40 47.36 49.07 2 6.08 8.33 9.80 10.88 1.74 12.44 13.03 13.54 13.99 3 4.50 • 5.91 6.82 7.50 8.04 8.48 8.85 9 . IK 9 .46 4 3.93 5.04 5.76 6.29 6.71 7.05 7.35 7.60 7.83 5 3.64 4 .60 5.22 5.67 6.03 6.33 6.58 6.80 6.99 6 3.46 4.34 4.90 5.30 5.63 5.90 6 ! 2 6.32 ti.49 7 3.34 4.16 4.68 5.06 5.36 5.61 . 5,82 6.00 6.16 K 3,2ft 4.04 4.53 4.89 5.17 5.40 ' . 5.60 5.77 5.92 9 3.20 3,95 4.41 4.76 5.02 5.24 5.43 5.59 5.74 10 3.15 3.88 4.33 4,65 4.91 5.12 5.30 5.46 5.60 n 3.11 3,82 4.26 4,57 4.82 5.03 5.20 5.35 5.49 12 3. OH 3.77 4.20 4.51 4.75 4.95 5.12 5.27 5.39 13 3.06 3.73 4.15 4.45 4,69 4.88 5.05 5.19 5.32 14 3.03 3.70 4.11 4.41 4.64 4.83 4.99 5.13 5.25 15 3.01 3.67 4.08 4.37 4.59 4.78 4,94 5.08 5.20 16 3.00 3.65 4.05 4.33 4.56 4.74 4.90 5.03 5.15 17 2.98 3.63 4.02 4.30 4.52 4.70 4.86 4.99 5.11 IK 2.97 3.61 4.00 4,28 4.49 4.67 4.82 4.96 5.07 19 2.96 3.59 3.98 4.25 4.47 4.65 4,79 4.92 5.04 20 2.95 3.58 3.96 4.23 4.45 4.62 4.77 4.90 5.01 24 2.92 3.53 3.90 4.17 4.37 4.54 4.68 4.KI 4.92 30 2.89 3.49 3.85 4.10 4.30 4.46 4.60 4.72 4.82 40 2.86 3.44 3.79 4.04 4.23 4.39 4.52 4.63 4.73 60 2.83 3.40 3.74 3.98 4.16 4.31 4.44 4,55 4.65 120 2.80 3.36 3.68 3.92 4.10 4.24 4.36 4.47 4.56 00 2,77 3,31 3.63 3.86 4.03 4,17 4.29 4,39 4 4 7 E rro r d f 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 50.59 51.96 53.20 54.33 55.36 56.32 57.22 58.04 58.83 59.56 2 14.39 14.75 15.08 15,38 15.65 15.91 16.14 16.37 16.57 16.77 3 9.72 9.95 10.15 10.35 10.52 10.69 10.84 10.98 11.11 11.24 4 8.03 8.21 8.37 8.52 8.66 8.79 8.91 9.03 9.13 9.23 5 7.17 7.32 7.47 7.60 7.72 7.83 7.93 8.03 8.12 8.21 6 6.65 6.79 6.92 7.03 7.14 7.24 7.34 7.43 7.51 7.59 7 6.30 6.43 6.55 6.66 6.76 6.85 6.94 7.02 7.10 7.17 8 6.05 6.18 6.29 6.39 6.48 6.57 6.65 6.73 6.80 6.87 9 5.87 5.98 6.09 6.19 6.2B 6.36 6.44 6.51 6.58 6.64 10 5.72 5.83 5.93 6.03 6.11 6.19 6.27 6.34 6.40 6.47 II 5.61 5.71 5.81 5.90 5.98 6.06 6.13 6.20 6.27 6.33 12 5.51 5.61 5.71 5.80 5.88 5.95 6.02 6.09 6.15 6.21 13 5.43 5.53 5.63 5.71 5.79 5.86 5.93 5.99 6.05 6.11 14 5.36 5.46 5.55 5.64 5.71 5.79 5.85 5.91 5.97 6.03 15 5.31 5.40 5.49 5.57 5.65 5.72 5.78 .5-85 5.90 5 .%
69 ( Table K continued) E rro r dr 1! 12 13 14 15 16 17 18 19 20 16 5.26 5.35 5.44 5.52 5.59 5.66 5.73 5 7 9 5.84 5.90 17 5.21 5,31 5.39 5.47 5.54 5.61 5.67 5.73 5.79 - 5.H4 18 5.17 5.27 5,35 5.43 5.50 5.57 5.63 5.69 5.74 5.79 19 5.14 5.23 5.31 5.39 5.46 5.53 5.59 5 6 5 5.70 5.75 20 5.11 5.20 5.28 5.36 5.43 5.49 5.55 5.61 5.66 5.71 24 5.01 5.10 5. IX 5,25 5.32 5.38 5.44 5.49 5.55 5.59 30 4.92 5.00 5.08 5.15 5.21 5.27 5.33 5.3X 5.43 5.47 40 4.82 4.90 4.98 5.04 5.11 5.16 5.22 5.27 5.31 5 .3ft 60 4.73 4K I 4.88 4.94 5.00 5.06 5.11 5 1 5 5.20 5.24 120 4.64 4,71 4.78 4.84 4.90 4.95 5.HO 5.04 5.09 5.13 00 4.55 4.62 4.68 4,74 4,81) 4.85 4.89 4.93 4,97 5.01 Upper \"/„ Points E rro r df 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 90.03 135.0 164.3 185.6 202.2 215.8 227.2 2 '7 .0 245.6 2 14.04 19.02 22.29 24.72 26.63 28.20 29.53 30.68 31.69 3 8.26 10.62 12.17 13.33 14.24 15.00 15.64 16.20 16 69 4 6.5! 8.12 9.17 9.96 10.58 11.10 11.55 11.93 12.27 5 5.70 6.98 7.80 8.42 8.91 9.32 9.67 9.97 10.24 6 5.24 6.33 7.03 7.56 7.97 8.32 8.61 8.87 9.10 7 4.95 5.92 6.54 7.01 7.37 7.68 7.94 8.17 8.37 8 4.75 5.64 6.20 6.62 6.96 7.24 7.47 7.6H 7.86 9 4.60 5,43 5.96 6.35 6.66 6.91 7.13 7.33 7.49 IO 4.48 5.27 5.77 6.14 6.43 6.67 6.87 7.05 7.21 II 4.39 5.15 5.62 5.97 6.25 6.48 6.67 6.84 6.99 12 4.32 5.05 5.50 5.84 6.10 6.32 6.5! 6.67 6.81 13 4.26 4.96 5.40 5,73 5.98 6.19 6.37 6.53 6.67 14 4.21 4.89 5.32 5.63 5.88 6.08 6.26 6.41 6.54 15 4.17 4.84 5.25 5.56 5.80 5.99 6.16 6.31 6.44 16 4.13 4.79 5.19 5.49 5-72 5.92 6.08 6.22 6.35 17 4.10 4.74 5.14 5.43 5.66 5.85 6.01 6.15 6.27 18 4.07 4.70 5.09 5,38 5.60 5.79 5.94 6.08 6.20 19 , 4.05 4.67 5.05 5.33 5.55 5.73 5.89 6.02 6.14 20 4.02 4.64 5.02 5.29 5.51 5.69 5.84 5.97 6.09 24 3.96 4.55 4.91 5.17 5.37 5.54 5.69 5.81 5.92 30 3.89 4.45 4.80 5.05 5.24 5.40 5.54 5.65 5,76 40 3.82 4.37 4.70 4.93 5 .U 5.26 5.39 5.50 5.60 60 3.76 4.28 4.59 4.82 4.99 5.13 5.25 5.36 5.45 120 3.70 4.20 4.50 4,71 4.87 5.01 5.12 5.21 5.30 CO 3.64 4.12 4.40 4.60 4.76 4.88 4.99 5.08 5.16
LA M P IR A N V
Hasil percobaan identifikasl Natrium Benzoat :
1.1. Dengan melakukan test nyala api menghasilkan war na kuning yang intensif.
1.2. Dengan penambahan Zn Uranyl acetat membentuk kris tal putih seperti berlian (gambar 1).
Gambar 1 :
1,3* Dengan melakukan sublimasi membentuk kristal war ns coklat kehitam hitaman seperti pada gambar 2.
Hasil percobaan identifikasi Asam Sorbat :
1.1. Dengan mensuspensikan + 0,1 g zat dalam 10 ml air memberikan reaksi asam terhadap kertas lakmus. 1.2. Pada 1,0 ml larutan zat dalam Aceton (1:100) yang
ditambah 1,0 ml air dan 2 tetes Brom akan membuat warna larutan segera hilang.
Hasil percobaan identifikasi Staphylococcus aureus : 1.1. Dengan melakukan pengecatan Gram akan membentuk
Dengan melakukan test terhadap Manitol, Staphylo coccus aureus yang patogen akan memfermentasi Ma- nitol membentuk warna yang kekuning kuningan se perti terlihat pada gambar
1. Hasil percobaan penetapan kadar Natrium Benzoat : Normalitas HC1 = 0,4233 N.
Volume HC1 0,4233 N yang dibutuhkan = 25,00 ml. Kadar Natrium Benzoat yang didapatkan = 99,97$. 2. Hasil percobaan penetasan kadar Asam Sorbat :
Normalitae NaOH = 0,0973 N.
Volume NaOH 0, 0973 N yang dibutuhkan = 23,00 ml. Kadar Asam Sorbat yang didapatkan = 99,54#.
Dari hasil percobaan diatas maka kadar Natrium Benzoat dan Asam Sorbat uenenuhl persyaratan Farmakope