ISO 14731 Kaynak Koordinasyonu – Görev Ve Sorumluluklar

ISO 14731

ISO 14731

Kaynak koordinasyonu – Görev ve

Kaynak koordinasyonu – Görev ve sorumluluklar

sorumluluklar

Önsöz

Önsöz

ISO;

ISO; ulusal ulusal standart standart kurumlarkurumlarıından olundan oluşşan uluslararasan uluslararasıı  bir federasyondur. Uluslararas  bir federasyondur. Uluslararasıı

standartlar

standartlarıı hazhazıırlama irlama işşi ISO nun teknik komiteleri taraf i ISO nun teknik komiteleri taraf ıından yapndan yapııllıır. Teknik komiter. Teknik komite

taraf 

taraf ıından tespit edilmindan tespit edilmişş  bir konu ile ilgili her bir üye grup o komitede temsil hakk  bir konu ile ilgili her bir üye grup o komitede temsil hakkıınana

sahiptir. Uluslar aras

sahiptir. Uluslar arasıı  organizasyonlar, kamusal veya özel, ISO ile ili  organizasyonlar, kamusal veya özel, ISO ile ilişşkili her kurum bukili her kurum bu

çal

çalıışşma içersinde yer almaktadma içersinde yer almaktadıır. ISO elektroteknik konularr. ISO elektroteknik konularıındaki standartlandaki standartlaşşttıırmarma

iişşlerinde de Uluslar araslerinde de Uluslar arasıı elektroteknik komisyonu (IEC) ile de yak elektroteknik komisyonu (IEC) ile de yakıın işşbirlin i birliğği içersindedir.i içersindedir.

Uluslar aras

Uluslar arasıı standartlar , ISO/IEC direktifleri, K standartlar , ISO/IEC direktifleri, Kııssıım 2 de verilen kurallara uyumlu olarakm 2 de verilen kurallara uyumlu olarak

haz

hazıırlanmrlanmıışşttıır.r.

Teknik komitenin ana görevi uluslar aras

Teknik komitenin ana görevi uluslar arasıı  standartlar  standartlarıı hazhazıırlamaktrlamaktıır. Teknik komiter. Teknik komite

taraf 

taraf ıından benimsenmindan benimsenmişş taslak standartlar, üye komitelerin oylar taslak standartlar, üye komitelerin oylarıına sunulur. Bir uluslarna sunulur. Bir uluslar

aras

arasıı standard standardıın yayn yayıımlanmasmlanmasıı için , üye komitenin en az %75 oyu gerekmektedir. için , üye komitenin en az %75 oyu gerekmektedir.

Bu dökümandaki baz

Bu dökümandaki bazıı  elementlerin patent hakk  elementlerin patent hakkııyla iliyla ilişşkisi olabilir ve ISO bu konudakisi olabilir ve ISO bu konuda

herhangi bir sorumluluk almamaktad herhangi bir sorumluluk almamaktadıır.r.

ISO14731; Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) Teknik Komitesi CEN/TC 121, ISO14731; Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) Teknik Komitesi CEN/TC 121,  “Kaynak”

 “Kaynak” komitesi komitesi taraf taraf ıından, ISO/TC 44 teknik komitesi;ndan, ISO/TC 44 teknik komitesi;Kaynak ve ili Kaynak ve ili şşkili prosesler kili prosesler ,,

Altkomite SC11;

Altkomite SC11;Kaynak ve ilgili proseslerle ilgili personelin vasKaynak ve ilgili proseslerle ilgili personelin vasııfland fland ıırmarma şşartlar artlar ıı, i, işşbirlibirliğğee

ISO ve CEN aras

ISO ve CEN arasıındaki Vienna anlandaki Vienna anlaşşmasmasıı do doğğrultusunda ile hazrultusunda ile hazıırlanmrlanmıışşttıır.r.

Teknik olarak tekrar revize edilen bu ikinci bask

Teknik olarak tekrar revize edilen bu ikinci baskıı, ilk bask, ilk baskııyyıı (ISO 14731:1997) iptal eder (ISO 14731:1997) iptal eder

ve yerine geçer. ve yerine geçer.

İçindekiler

Önsöz 1

Giriş 3

1. Kapsam 4

2. Standartla ilgili referanslar 4

3. Terimler ve tanımlamalar 4

4. Görev ve sorumluluklar 4

4.1. Kalite ile ilgili görevler 4

4.2. Görev ve sorumlulkukların sınıflandırılması 4

5 İş tanımı 5

5.1. Genel 5

5.2. Görevler 5

5.3. Sorumluluklar 5

6 Teknik bilgi 5

6.1. Tüm kaynak koordinasyon personeli için gerekli genel bilgi 5 6.2. Kaynak koordinasyonundan sorumlu personel için gerekli özel bilgi 5 Ek A Kaynakta, teknik bilgi için tavsiyeler 7 Ek B

Uygun durumlarda düşünülecek ISO 3834 ile uyumlu kaynak ile ilgili temel

görevler 8

Giriş

Kaynak işlemi, kaynaklı  imaltta ve hizmette güvenilebilirliğin sağlanması  için kaynak

operasyonun koordinasyonunu gerektiren özel bir prosestir. Kaynak ve ilgili uygulamalarla (planlama, yürütme, denetleme ve muayene gibi) ilgili personelin görev ve sorumlulukları açıkça belirtilmelidir.

Kaynak koordinasyonu – Görev ve sorumluluklar

1-Kapsam

Bu uluslar arası  standart kaynak koordinasyonu ile ilgili kalite ile ilgili olarak görev ve

sorumlulukları tanımlar.

2-Standartlarla ilgili referanslar

Aşağıdaki refere edilmiş dökümanlar bu dökümanın uygulamaları  için zorunludur. Tarihi

belirtilen referanslar için, sadece o baskısı  uygulanır, tarihi belirtilmeyenler için ise, o

dökümanın en son baskısı (düzeltmeler de dahil olarak) kullanılır.

ISO 3834-1, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı  için kalite şartları-Kısım 1: Uygun

kalite şartları seviyesinin seçimi için kriterler

3-Terimler ve Tan

ı

mlamalar

Bu doküman için aşağıdaki tanım ve terimler geçerlidir.

3.1. İmalatçı

Kaynaklı imalattan sorumlu kişi veya organizasyon

3.2. Kaynak koordinasyonu

Tüm kaynak ve kaynak uygulamaları için imalat işlemlerinin koordinasyonu

3.3. Kaynak koordinatörü

Kaynak koordinasyonunu yürütmek için uzman ve sorumlu ki şi 3.4. Kaynak denetimi

Ölçüm veya test gibi uygun gözlem ve kararlarla kaynakla ilgili konuların uyum

değerlendirmesi

Not: Kaynak denetimi kaynak koordinasyonunun bir parçasıdır.

4-Görev ve sorumluluklar

4.1. Kalite ile ilgili görevler

Kaynak koordinasyon personelinin kalite ile ilgili görev ve sorumluluklarını belirlemek için

Ek-B rehber olarak kullanılır. Özel uygulamalar için ek yapılabilir. Tüm maddeler bütün

imalat organizasyonları veya kalite sistemi şartları  için gerekli değildir ve bunlar içinden

seçim uygun bir biçimde yapılmalıdır. Örneğin, tahribatsız muayene yapılmadan

tahribatsız muayene için B.14 b) ve c) uygulanmaz.

4.2. Görev ve sorumlulukların sınıflandırılması

Kaynak koordinatörünün görevleri ISO 3834-1 de (bakınız Ek-B) tanımlanan kriterlere

uyumlu olacak şekilde ISO 3834 ün uygun kısmından seçilir

Ek-B deki her bir uygulama bir görev ve sorumlulukla ilgilidir, örne ğin; - şartname ve hazırlık

- Kontrol

Kaynak koordinasyonu birden fazla kişiyle yürütülüyor ise, görev ve sorumluluklar açık

bir şekilde ayrılmalıdır. Örneğin sorumluluk açıkca tanımlanmalı ve kişiler herbir spesifik

kaynak koordinasyonu görevi için vasıflandırılmalıdır.

Kaynak koordinasyonu, imalatçının ana sorumluluğudur.

İmalatçı en az bir kaynak koordinatörü sorumlusu tayin etmelidir.

Kaynak koordinasyonu taşere edilebilir. Bununla birlikte, bu uluslar arası  standarda

uyum, yine ana imalatçının sorumluluğundadır.

5-İş tan

ı

m

ı

5.1. Genel

Kaynak koordinasyonu personeli için görev ve sorumluluklarını  kapsayan bir iş  tarifi

gereklidir. 5.2. Görevler

Kaynak koordinasyon personeline atanan görevlerin tanımlanması için, bölüm 4.2. ve

Ek-B ye bakınız.

5.3. Sorumluklar

Kaynak koordinasyon personelinin sorumlulukları aşağıda tanımlanmıştır:

- imalat organizayonundaki pozisyonları ve sorumlulukları

- Prosedür şartnamesi ve denetim raporları gibi, imalat organizasyonunda tarafların

yetkilendirme kapsamı

- Sorumluluklara göre , tahsis edilen görevleri yerine getirmek için yetkilendirme kapsamı

6-Teknik Bilgi

6.1. Tüm kaynak koordinasyon personeli için gerekli genel bilgi

Verilen tüm görevler için kaynak koordinatörleri,verilen görevlerde tatmin edici performans için yeterli teknik bilgiyi gösterebilmelidirler.

Aşağıdaki faktörler düşünülebilir :

- Genel teknik bilgi

- Kaynakta uzmanlaşmış  teknik bilgi ve teorik bilgi, eğitim veya tecrübe ile elde

edilmiş görevlerler ilgili işlemler

Gerekli tecrübe,eğitim ve teknik bilginin kapsamı  üretici taraf ından karar verilir ve işe

konulan görev ve sorumluluklara bağlıdır.

6.2. Kaynak koordinasyonundan sorumlu personel için gerekli özel bilgi

Sorumlu kaynak koordinasyon personeli (bakınız 4.2.), imalatın basit ya da zorluğuna

göre aşağıdaki gruplardan birine ayrılmalıdır :

a) İleri düzey teknik bilgiye sahip personel, 6.1 e göre full teknik bilgi gereken, tüm görevlerin planlama,yürütme, denetim,test ve kaynak imalatındaki sorumluluklar

için

b) Spesifik teknik bilgiye sahip personel, yeterli seviyede teknik bilgi gerektiren, kaynak imalatında,teknik olarak sınırlanmış belirli bir alanda planlama,yürütme,

c) Temel teknik bilgiye sahip personel, yeterli seviyede teknik bilgi gerektiren kaynak imalatında,teknik olarak sınırlanmış  belirli bir alanda ve sadece basit kaynaklı

Ek-A

Kaynakta, teknik bilgi için tavsiyeler

Uluslar arası  kaynak enstitüsü (IIW), gönüllü olarak, kaynak koordinasyonu ve

muayenesi ile igili personelin eğitimi, pratiği, sınav ve vasıflandırması  için kılavuzlar

hazırlamıştır.

Kaynak koordinasyonu ile ilgili personel için minumum şartlar aşağıdaki dökümanlarda

belirtilmiştir:

-Uluslar arası Kaynak Mühendisi (IWE)

Doc. IAB-002-2000/EWF-409;

-Uluslar arası Kaynak Teknolijisti (IWT)

Doc. IAB-003-2000/EWF-410;

-Uluslar arası Kaynak Uzmanı (IWS)

Doc. IAB-004-2000/EWF-411.

Bu dökümanlardaki şartları sağlayan veya kabul edilebilir vasıflandırmaya sahip aynak

koordinasyonu ve denetimi ile ilgili personel, bölüm 6.2 de verilen ilgili şartları karşıladığı

Ek-B

Uygun durumlarda düşünülecek ISO 3834 ile uyumlu kaynak ile

ilgili temel görevler

B.1 Şartların gözden geçirilmesi

Şartlar gözden geçirilirken aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a) Gerekli eklerle birlikte kullanılan ürün standardı

b) Tanımlanan şartları karşılıyabilmesi için imalatçının kapasitesi

B.2 Teknik gözden geçirme

Teknik değerlendirmede aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a) Ana malzeme ve kaynaklı birleştirmelerin özellikleri

b) Dizayn şartlarıyla ilişkili birleştirme konumu

c) Kaynaklar için kalite ve kabul şartları

d) Denetim ve tahribatsız muayene için ulaşılabilirlik de dahil olmak üzere konum,

ulaşılabilirlik ve kaynak sırası

e) Diğer kaynak şartları, örneğin : Sarf malzemelerin testi –mekanik,kimyasal (batch

test), kaynak metalinin ferrit içeriği, hidrojen içeriği, yaşlanma, kalıcı altlık, çekiçle

dövme, yüzey işlemi, kaynak profili gibi.

f) Kaynak birleştirme hazırlığı ve bitmiş kaynağın boyutları ve detayı

B.3 Alt Sözleşme

Alt sözleşme denildiğinde, kaynaklı imalat için taşeronun uygunluğu hesaba katılmalıdır.

B.4 Kaynak Personeli

Kaynak personeli denildiği zaman, kaynakçıların,kaynak operatörlerinin, lehimcilerin ve

lehim operatörlerinin vasıflandırılması hesaba katılmalıdır.

B.5 Ekipman

Ekipman denildiği zaman aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır.

a- Kaynak ve ilgili ekipmanların uygunluğu

b- Ekipman desteği, tanımlama ve kullanım

c- Direkt olarak alakalı imalatla ilgili kişisel korunma ve diğer güvenlik ekipmanları

d- Ekipman bakımı

e- Ekipman sağlanması ve geçerliliği

B.6 Üretim planlaması

Üretim planlaması denildiği zaman aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır.

a- Kaynak ve ilgili prosesler için uygun prosedür şartnamesine referans b- Kaynakların yapılış sırası

c- Çevresel koşullar (örneğin, rüzgardan korunma, sıcaklık ve yağış)

d- Kalifiye personelin dağıtımı

e- Termometre ile ön ısıtma ve kaynak sonrası ısıl işlem için ekipman

B.7 Kaynak prosedürlerinin nitelendirilmesi

Kaynak prosedürlerinin nitelendirilmesi denildiği zaman, nitelendirme metodu ve aralığı

hesaba katılmalıdır.

B.8 Kaynak prosedür şartnamesi

Kaynak prosüdür şartnamesi denildiği zaman, nitelendirme aralığı hesaba katılmalıdır.

B.9 İş talimatları

İş  talimatları  denildiği zaman, iş  talimatlarının yayınlaması  ve kullanılması  hesaba

katılmalıdır.

B.10 Kaynak sarf malzemeleri

Kaynak sarf malzemeleri ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- uyumluluk b- teslim koşulları

c- kaynak sarf malzemeleri denetim dökümanının tipi de dahil olmak üzere kaynak

sarf malzemeleri satın alma şartnamesindeki her bir ek şartlar

d- kaynak sarf malzemelerinin depolanması ve kullanımı

B.11 Malzemeler

Malzemeler ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- malzemenin denetim dökümanı  dahil olmak üzere, malzeme satın alma

şartnamesindeki her bir ek şartlar

b- ana malzemenin depolanması ve kullanımı

c- izlenebilirlik

B.12 Kaynak öncesi denetim ve muayene

Kaynak öncesi denetim ve muayene ile ilgili a şağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- Kaynakçıların ve kaynak operatörlerinin nitelendirme sertifikalarının uygunluğu

ve geçerliliği

b- Kaynak prosedür şartnamesinin uygunluğu c- Ana malzemenin tanımı

d- Kaynak sarf malzemelerinin tanımı

e- Kaynak ağzı-Birleştirme hazırlığı (örneğin :şekil ve boyutlar

f- Bağlantı elemanları

g- Kaynak prosedür şartnamesinde belirtilen herhangi bir özel şart (örneğin: çarpılmayı önleme gibi)

h- Çevre koşulları da dahil olmak üzere, kaynak için çalışma koşullarının uygunluğu

B.13 Kaynak esnasında denetim ve muayene

Kaynak esnasında denetim ve muayene ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- Temel kaynak parametreleri (kaynak akımı, ark voltajı ve ilerleme hızı gibi)

b- Ön ısıtma – pasolar arası sıcaklık

c- Kaynak metalinin temizlenmesi, paso şekli ve katmanları

d- Oyuk açma e- Kaynak sırası

f- Kaynak sarf malzemelerini doğru kullanımı

g- Çarpılmanın kontrolü

B.14 Kaynak sonrasında denetim ve muayene

Kaynak sonrasında denetim ve muayene ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- Gözle muayene (kaynağın tamamlanması, kaynak boyutları, şekli)

b- Tahribatsız muayene

c- Tahribatlı muayene

d- Konstrüksiyonun form, şekil, tolerans ve boyutları

e- Sonraki operasyonların sonuçları ve kayıtları (kaynak sonrası ısıl işlem, yaşlanma

gibi)

B.15 Kaynak sonrası ısıl işlem

Kaynak sonrası ısıl işlemde, şartnameye uygunluk dikkate alınmalıdır.

B.16 Uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetler

Uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetlerle ilgili gerekli ölçüm ve uygulamalar ( kaynak tamirleri, tamir edilen kaynakların tekrar değerlendirilmesi, düzeltici faaliyetler gibi)

dikkate alınmalıdır.

B.17 Ölçüm, denetim ve muayene ekipmanlarının kalibrsayon ve geçerliliği

Bu konu ile ilgili gerekli metod ve uygulamalar hesaba katılmalıdır.

B.18 Tanımlama ve izlenebilirlik

Tanımlama ve izlenebilirlik ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- Üretim planlarının tanımlanması

b- Yönlendirme kartlarının tanımlanması

c- Konstrüksiyondaki kaynak konumlarının tanımlanması

d- Tahribatsız muayene prosedürlerinin ve personelinin tanımlanması

e- Kaynak sarf malzemelerinin (gösterim, ticari ismi, imalatçı ve yığın-döküm

numaraları gibi) tanımlanması

f- Ana malzemenin tanımlanması ve izlenebilirliği (tipi, döküm numarası)

g- Tamir yerlerinin tanımlanması

h- Geçici eklerin-birleştirmelerin yerlerinin tanımlanması

i- Özel kaynaklarda full mekanize ve otomatik kaynağın izlenebilirliği

 j- Özel kaynaklarda kaynakçı ve kaynak operatörlerinin izlenebilirliği

k- Özel kaynaklarda kaynak prosedür şartnamesinin izlenebilirliği B.19 Kalite kayıtları

Alt-sözleşme taşeronların uygulamaları  da dahil olmak üzere kalite kayıtları  ile ilgili,

Kaynakça

[1] ISO 3834-2, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı  için kalite şartları- Bölüm 2:

Kapsamlı kalite şartları

[2] ISO 3834-3, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı  için kalite şartları- Bölüm 3:

Standard kalite şartları

[3] ISO 3834-4, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları  - Bölüm 4:

Temel kalite şartları

[4] ISO 3834-5, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları - Bölüm 5 :

ISO 3834-2, ISO 3834-3 veya ISO 3834-4 standardlarının kalite şartlarına