Pagsusuri sa Isang Maikling Kuwento Pagsusuri sa Isang Maikling Kuwento
(Ulat sa Binasang Aklat Blg. 3) (Ulat sa Binasang Aklat Blg. 3)
I.
I. Ipaliwanag ang pamagatIpaliwanag ang pamagat
Ang pamagat ng kuwento ay “Tata Selo”. Ito ay ibinatay ng Regelio R. Ang pamagat ng kuwento ay “Tata Selo”. Ito ay ibinatay ng Regelio R. Sikat sa pangunahing tauhan ng istorya na isang lalaking magsasaka na Sikat sa pangunahing tauhan ng istorya na isang lalaking magsasaka na nagngangalang Selo. Bagamat may pagkakaiba sa Tata Selo na
nagngangalang Selo. Bagamat may pagkakaiba sa Tata Selo na
ipinakilala satin ni Rizal sa ilang kabanata ng isa sa kanyang nobela, hindi ipinakilala satin ni Rizal sa ilang kabanata ng isa sa kanyang nobela, hindi maitatatangging maaring inspirasyon ng may-akda ang naturang tauhan maitatatangging maaring inspirasyon ng may-akda ang naturang tauhan sa pagbuo ng “Tata Selo”.
sa pagbuo ng “Tata Selo”.
II.
II. TeTeoryoryanang Pag Pampmpananitiitikankan
Ang kuwento na “Tata Selo” ay nabibilang sa teoryang sosyolohikal. Ang Ang kuwento na “Tata Selo” ay nabibilang sa teoryang sosyolohikal. Ang teoryang sosyolohikal ay may paksang nagbibigay ng kaapihang dinanas teoryang sosyolohikal ay may paksang nagbibigay ng kaapihang dinanas ng tauhan sa kwento. Ang akda ring ito ay syang nagiging salamin sa mga ng tauhan sa kwento. Ang akda ring ito ay syang nagiging salamin sa mga tunay na nangyayari sa lipunan, masasalamin ang aktwal na pangyayari tunay na nangyayari sa lipunan, masasalamin ang aktwal na pangyayari sa lipunan, ang pang-aapi sa mga mahihirap at pagturing dito na
sa lipunan, ang pang-aapi sa mga mahihirap at pagturing dito na mababang uri.
mababang uri. II
III.I. TaTagpgpuauann
a.
a. Pook-Pook- sa iskated ng munisipyo sa bayan ng San Roquesa iskated ng munisipyo sa bayan ng San Roque
b.
b. Panahon-Panahon- sa pagitan ng mga dekadang 1980-1990 (kung kelansa pagitan ng mga dekadang 1980-1990 (kung kelan
nailathala ang kuwento) nailathala ang kuwento)
IV.
IV. Mga Tauhan (IlaMga Tauhan (Ilahad ang kanilanhad ang kanilang mga katangiang mga katangian))
Tata Selo:
Tata Selo: Isang biyudo na may anak na dalaga. Pagsasaka ang kanyangIsang biyudo na may anak na dalaga. Pagsasaka ang kanyang ikinabubhay. Ikinulong siya dahil tinaga niya ang
ikinabubhay. Ikinulong siya dahil tinaga niya ang kabeza de barangay kabeza de barangay ngng kanilang bayan. Siya’y may anyo ng isang dukhang isang kahig isang tuka kanilang bayan. Siya’y may anyo ng isang dukhang isang kahig isang tuka lamang.
lamang.
Binatang Mayaman:
Binatang Mayaman: Siya ay maputi, matangkad at nakasalaminng maySiya ay maputi, matangkad at nakasalaminng may kulay. Siya ang unang naroon sa munisipyo, nakapamaywang, naninigarilyo kulay. Siya ang unang naroon sa munisipyo, nakapamaywang, naninigarilyo habang inuusig niya si Tata Selo buhat nang ito ay naroon sa iskated. Siya ay habang inuusig niya si Tata Selo buhat nang ito ay naroon sa iskated. Siya ay anak ng pinakamayamang propirtaryo sa bayan ng San Roque.
anak ng pinakamayamang propirtaryo sa bayan ng San Roque.
Presidente o Ang Alkalde Mayor:
Presidente o Ang Alkalde Mayor: Siya ay may katabaan. Nakabihis ngSiya ay may katabaan. Nakabihis ng pangmayaman at may napakakintab na sapatos. Pinapunta niya si Saling sa pangmayaman at may napakakintab na sapatos. Pinapunta niya si Saling sa kanilang tahanan pagkatapos na kausapin si Tata Selo sa kanyang
kanilang tahanan pagkatapos na kausapin si Tata Selo sa kanyang tanggapan sa munisipyo at sa kulungan nito kinabukasan.
tanggapan sa munisipyo at sa kulungan nito kinabukasan.
Hepe:
Hepe: Siya ay isang malaking lalaki na namumuno sa pulisya ng San Roque.Siya ay isang malaking lalaki na namumuno sa pulisya ng San Roque. Kinabog niya si Tata Selo at walang-awang pinagmalupitan sapagkat ang Kinabog niya si Tata Selo at walang-awang pinagmalupitan sapagkat ang nasawing
nasawing kabeza de barangay kabeza de barangay ang nagrekomenda sa kanya sa puwisto.ang nagrekomenda sa kanya sa puwisto.
Kabesang Tano:
Kabesang Tano: Ang kabesang nasawi dahil tinaga ni Tata Selo. Ito angAng kabesang nasawi dahil tinaga ni Tata Selo. Ito ang nagmamay-ari ng lupang sinsasaka niya.
nagmamay-ari ng lupang sinsasaka niya. Saling:
Saling: Ang maglalabimpitong taon gulang na dalagang anak ni Tata Selo naAng maglalabimpitong taon gulang na dalagang anak ni Tata Selo na namasukan ng tatlong buwan sa tahanan ng kabesa. Siya ay umuwi ilang namasukan ng tatlong buwan sa tahanan ng kabesa. Siya ay umuwi ilang araw bago mataga ng tatay niya ang kabesa.
Batang Magbubukid:
Batang Magbubukid: Isang batang bumisita sa kulungan ni Tata Selo. SiyaIsang batang bumisita sa kulungan ni Tata Selo. Siya ay nautusan na sunduin si Saling sa bahay ng presidente o alkalde at yayain ay nautusan na sunduin si Saling sa bahay ng presidente o alkalde at yayain itong umuwi. Subalit siya ay nabigong makapasok sa tahanan ng alkalde at itong umuwi. Subalit siya ay nabigong makapasok sa tahanan ng alkalde at ang makausap man lang si Saling.
ang makausap man lang si Saling.
V
V.. SSiimmuullaa
Maliit lamang sa simula ang kulumpon ng taong nasa bakuran ng munisipyo, Maliit lamang sa simula ang kulumpon ng taong nasa bakuran ng munisipyo, ngunit nang tumaas ang araw, at kumalat na ang balitang tinaga at napatay si ngunit nang tumaas ang araw, at kumalat na ang balitang tinaga at napatay si Kabesang Tano, ay napuno na ang bakuran ng
Kabesang Tano, ay napuno na ang bakuran ng
bahay-pamahalaan.Naggitgitan ang mga tao, nagsiksikan, nagtutulakan, bawat isa’y pamahalaan.Naggitgitan ang mga tao, nagsiksikan, nagtutulakan, bawat isa’y naghahangad makalapit sa istaked.
naghahangad makalapit sa istaked.
VI.
VI. SagSaglit na kasiglit na kasiglahlahanan
Mag-aalas-onse na nang araw ding iyon nang dumating ang alkalde mayor Mag-aalas-onse na nang araw ding iyon nang dumating ang alkalde mayor kasama ang hepe ng mga pulis. Galing sila sa bahay ng kabesa. Abut-abot kasama ang hepe ng mga pulis. Galing sila sa bahay ng kabesa. Abut-abot ang busina ng diyip na kinasasakyan ng dalawa upang mahawi ang
ang busina ng diyip na kinasasakyan ng dalawa upang mahawi ang
hanggang noo’y di pa nag-aalisang tao. Itinaas ng may-katabang alkalde ang hanggang noo’y di pa nag-aalisang tao. Itinaas ng may-katabang alkalde ang dalawang kamay upang payapain ang pagkakaingay. Nanulak naman ang dalawang kamay upang payapain ang pagkakaingay. Nanulak naman ang malaking hepe.
V
VIIII.. SSuulliirraanniinn
Pinuntahan ni Kabesang Tano si Tata Selo sa sakahan nito. Pilit na Pinuntahan ni Kabesang Tano si Tata Selo sa sakahan nito. Pilit na
pinalalaysa ng kabesa si Tata Selo dahil ipapasaka nito ang kanyang lupa sa pinalalaysa ng kabesa si Tata Selo dahil ipapasaka nito ang kanyang lupa sa iba. Nang makiusap si Tata Selo, sa halip na pakinggan ay tinungkod siya iba. Nang makiusap si Tata Selo, sa halip na pakinggan ay tinungkod siya nang tinungkod ni Kabesang Tano kaya nataga ito ni tata Selo. Pagkatapos, nang tinungkod ni Kabesang Tano kaya nataga ito ni tata Selo. Pagkatapos, nakulong si Tata Selo sa iskated ng munisipyo.
nakulong si Tata Selo sa iskated ng munisipyo.
V
VIIIIII.. TTuunnggggaalliiaann
Unang naroon sa munisipyo ang binatang anak ng pinakamayamg propirtaryo Unang naroon sa munisipyo ang binatang anak ng pinakamayamg propirtaryo sa San Roque. Inusig nito si Tata Selo kung bakit niya pinatay si Kabesang sa San Roque. Inusig nito si Tata Selo kung bakit niya pinatay si Kabesang Tano kaya ipinagtanggol ni Tata Selo ang kanyang sarili sa pamamagitan ng Tano kaya ipinagtanggol ni Tata Selo ang kanyang sarili sa pamamagitan ng pagsasalaysay sa kung paano nagsimula ang insidente. Huling dumating ang pagsasalaysay sa kung paano nagsimula ang insidente. Huling dumating ang alkalde at ang hepe ng pulisya na galing pa sa bahay ng nasirang kabesa. alkalde at ang hepe ng pulisya na galing pa sa bahay ng nasirang kabesa. May pagkayamot na tiniyak ng alkalde ang hatol na pagkakabilanggo kay May pagkayamot na tiniyak ng alkalde ang hatol na pagkakabilanggo kay Tata Selo. Pinangatwiranan pa rin ni Tata Selo na siya ang unang
Tata Selo. Pinangatwiranan pa rin ni Tata Selo na siya ang unang
inagribiyado at ipinagtanggol lamang niya ang kanyang sarili ngunit tila wala inagribiyado at ipinagtanggol lamang niya ang kanyang sarili ngunit tila wala nang ibang naririnig ang mga may kapangyarihan.
nang ibang naririnig ang mga may kapangyarihan.
IX.
IX. KapanapKapanapanabik anabik na panna pangyayarigyayari
Kinabukasan, mga dakong alas dos, dumating si Saling na anak ni Tata Selo. Kinabukasan, mga dakong alas dos, dumating si Saling na anak ni Tata Selo. Pagkakita sa lugmok na ama, mahigpit itong napahawak sa rehas at malakas Pagkakita sa lugmok na ama, mahigpit itong napahawak sa rehas at malakas na humagulgol. Nalaman ng alkalde na dumating si Saling at ito’y ipinatawag na humagulgol. Nalaman ng alkalde na dumating si Saling at ito’y ipinatawag sa kanyang tanggapan. Di nagtagal at si Tata Selo naman ang ipinakaon. sa kanyang tanggapan. Di nagtagal at si Tata Selo naman ang ipinakaon. Dalawang pulis ang umaalalay kay Tata Selo. Nabubuwal sa paglakad si Tata Dalawang pulis ang umaalalay kay Tata Selo. Nabubuwal sa paglakad si Tata Selo. Nakita niya ang babaing nakaupo sa harap ng mesa ng presidente. Selo. Nakita niya ang babaing nakaupo sa harap ng mesa ng presidente.
Nagyakap ang mag-ama pagkakita, sabay sabi ni Tata Selo na, “Hindi ka na Nagyakap ang mag-ama pagkakita, sabay sabi ni Tata Selo na, “Hindi ka na sana naparito, Saling” wika niya na napaluhod. “May sakit ka Saling, may sana naparito, Saling” wika niya na napaluhod. “May sakit ka Saling, may sakit ka!?”
sakit ka!?”
X
X.. WWaakkaass
Mag-iikapat na ng hapon. Padahilig na ang sikat ng araw, ngunit mainit pa rin Mag-iikapat na ng hapon. Padahilig na ang sikat ng araw, ngunit mainit pa rin iyon. May kapiraso nang lilim sa istaked, sa may dingding sa steel matting, iyon. May kapiraso nang lilim sa istaked, sa may dingding sa steel matting, ngunit si Tata Selo’y wala roon. Nasa init siya, nakakapit sa rehas sa dakong ngunit si Tata Selo’y wala roon. Nasa init siya, nakakapit sa rehas sa dakong harapan ng istaked. Nakatingin sitya sa labas, sa kanyang malalabo at tila harapan ng istaked. Nakatingin sitya sa labas, sa kanyang malalabo at tila lagi nang nag-aaninaw na mata’y tumatama ang mapulang sikat ng araw. Sa lagi nang nag-aaninaw na mata’y tumatama ang mapulang sikat ng araw. Sa labas ng istaked, nakasandig sa rehas ang batang inutusan niya kangina. labas ng istaked, nakasandig sa rehas ang batang inutusan niya kangina. Sinasabi ng bata na ayaw siyang papasukin sa tanggapan ng alkalde ngunit Sinasabi ng bata na ayaw siyang papasukin sa tanggapan ng alkalde ngunit hindi siya pinakikinggan ni Tata Selo, na ngayo’y hindi na pagbawi ng saka hindi siya pinakikinggan ni Tata Selo, na ngayo’y hindi na pagbawi ng saka ang sinasabi. Habang nakakapit sa rehas at nakatingin sa labas, sinasabi ang sinasabi. Habang nakakapit sa rehas at nakatingin sa labas, sinasabi niyang lahat ay kinuha na sa kanila, lahat, ay! ang lahat ay kihuan na sa niyang lahat ay kinuha na sa kanila, lahat, ay! ang lahat ay kihuan na sa kanila...
kanila...
XI.
XI. KalutasaKalutasan sa n sa suliranisuliraninn
Inutusan ni Tata Selo ang batang magbubukid na bumisita sa kanya sa Inutusan ni Tata Selo ang batang magbubukid na bumisita sa kanya sa kulungan. Sinabihan niya itong
kulungan. Sinabihan niya itong pumunta sa bpumunta sa bahay ng alakalde ahay ng alakalde dahil naroroondahil naroroon ang anak niyang dalaga na si Saling. Sinabi niya sa bata na sunduin mula sa ang anak niyang dalaga na si Saling. Sinabi niya sa bata na sunduin mula sa tahanan ng alkalde, yayaing umuwi si Saling at bayaan na lamang siya kung tahanan ng alkalde, yayaing umuwi si Saling at bayaan na lamang siya kung saan man siya ilalagak.
saan man siya ilalagak.
X
a.
a. BisaBisang panng pandamddamdamin (Eamin (Epektpekto sa iyono sa iyong damdg damdaminamin))
Lubhang nakakaawa ang hirap dahil sa pagmamalupit na dinananas ng Lubhang nakakaawa ang hirap dahil sa pagmamalupit na dinananas ng mag-amang Tata Selo mula sa kabesa, sa hepe at maging saalakalde. mag-amang Tata Selo mula sa kabesa, sa hepe at maging saalakalde. Halos nahubaran na
Halos nahubaran na sila ng anumang sila ng anumang dignidad ng pagiging tao. dignidad ng pagiging tao. GanunGanun kalupit
kalupit kung silaý itrato ng kung silaý itrato ng mga nasa mga nasa kapangyarihan sa bayan kapangyarihan sa bayan ng Sanng San Roque.
Roque.
b.
b. BisaBisang Panng Pangkaigkaisipsipan (Epean (Epekto sa iyokto sa iyong isipang isipan)n)
Hindi lamang sa kuwento nagyayari ang pagmamalupit ng mga nasa Hindi lamang sa kuwento nagyayari ang pagmamalupit ng mga nasa kapangyarihan. Maraming uri ng pagmamalupit o human rights vilations. kapangyarihan. Maraming uri ng pagmamalupit o human rights vilations. Isa na rito ay ang kawalan ng hustisya, pagsikil sa karapatang pantao ng Isa na rito ay ang kawalan ng hustisya, pagsikil sa karapatang pantao ng mga mahihirap at
mga mahihirap at pagkawala ng due pagkawala ng due process process sa pagpaptupad ng sa pagpaptupad ng batas.batas.
X
XIIIIII.. BBuuoodd
Ang kwentong Tata Selo ay patungkol sa isang matanda na hinangad Ang kwentong Tata Selo ay patungkol sa isang matanda na hinangad lamang na makapagsaka sa kanilang lupa na naibenta dahil sa nagkasakit lamang na makapagsaka sa kanilang lupa na naibenta dahil sa nagkasakit ang kanyang asawa. Nais ni Tata Selo na mapabalik ang lupa nila sa ang kanyang asawa. Nais ni Tata Selo na mapabalik ang lupa nila sa kanila pero dahil sa kawalan ng pera hindi na
nakiusap na lang sya kay Kabesa Tano na sya na lang ang magsaka sa nakiusap na lang sya kay Kabesa Tano na sya na lang ang magsaka sa kanyang lupa. Hanggang isang araw na habang nagsasaka si Tata Selo kanyang lupa. Hanggang isang araw na habang nagsasaka si Tata Selo kinausap sya ni Kabesa Tano na umalis na sa sinasaka nyang lupa dahil kinausap sya ni Kabesa Tano na umalis na sa sinasaka nyang lupa dahil may iba ng magsasaka noon. Nakiusap si Tata Selo ngunit hindi sya may iba ng magsasaka noon. Nakiusap si Tata Selo ngunit hindi sya pin
pinakiakingnggagan n ni ni KaKabebesa sa TanTano o kakaya ya nanagagawanwang g tagtagain ain ni ni TatTata a SeSelo lo sisi Kabesa Tano na syang ikinamatay nito. Kaya nakulong si Tata Selo.
Kabesa Tano na syang ikinamatay nito. Kaya nakulong si Tata Selo.
Nagsimula ang kwento sa Istaked na kung saan pinagkakaguluhan ng Nagsimula ang kwento sa Istaked na kung saan pinagkakaguluhan ng mga tao si Tata Selo sa kadahilanang napatay nito ang Kabesang Tano mga tao si Tata Selo sa kadahilanang napatay nito ang Kabesang Tano na nagmamay-ari ng lupang sinasakahan ni Tata Selo, na ayon sa kanya na nagmamay-ari ng lupang sinasakahan ni Tata Selo, na ayon sa kanya ay pag-aari niya noon subalit naisanla niya at naembargo.
ay pag-aari niya noon subalit naisanla niya at naembargo.
Nataga at napatay ni Tata Selo ang Kabesa sa kadahilanang pinaalis ito Nataga at napatay ni Tata Selo ang Kabesa sa kadahilanang pinaalis ito sa kanyang lupang sinasakahan subalit tumanggi at pinagpilitan ni Tata sa kanyang lupang sinasakahan subalit tumanggi at pinagpilitan ni Tata Selo na malakas pa siya at kaya pa niyang magsaka, subalit tinungkod ito Selo na malakas pa siya at kaya pa niyang magsaka, subalit tinungkod ito ng tinungkod ng Kabesa sa noo paliwanag ni Tata Selo sa binatang anak ng tinungkod ng Kabesa sa noo paliwanag ni Tata Selo sa binatang anak ng
ng pipinanakakamamayayamamang ng prpropopititararyoyo, , sa sa AlAlkakaldlde e at at mamagiging ng sa sa HeHepe pe nana nagmalupit sa kanya sa loob ng istaked na pawang mga kilala ng Kabesa. nagmalupit sa kanya sa loob ng istaked na pawang mga kilala ng Kabesa.
Nang makalawang araw, dumalaw ang anak niyang si Saling na dati'y Nang makalawang araw, dumalaw ang anak niyang si Saling na dati'y nak
nakatiatira ra at at nananilnilbihbihan an sa sa KaKabesbesa, a, susubalbalit it umumuwuwi i ito ito sa sa kadkadahahilailanannangg nagkasakit ito makalawang araw bago ang insindente, Nakakahabag si nagkasakit ito makalawang araw bago ang insindente, Nakakahabag si Tata Selo nang maisipan nalang nitong pauwiin si Saling sa kadahilang Tata Selo nang maisipan nalang nitong pauwiin si Saling sa kadahilang wala na silang magagawa, pinatawag si Saling nang Alkalde sa kaniyang wala na silang magagawa, pinatawag si Saling nang Alkalde sa kaniyang tanggapan at pinuntahan niya iyon at hindi nakinig sa ama nito, dumating tanggapan at pinuntahan niya iyon at hindi nakinig sa ama nito, dumating
mu
muli li anang g batbata a na na dumdumalaalaw w sa sa kakanya at nya at inuinutustusan an upupanang g pupumumuntnta a sasa tanggapan ng alkalde subalit hindi ito papasukin pahayag ng bata, Hindi tanggapan ng alkalde subalit hindi ito papasukin pahayag ng bata, Hindi ito inalintana ni Tata Selo at sinabi nalang nito na "inagaw sa kanya ang ito inalintana ni Tata Selo at sinabi nalang nito na "inagaw sa kanya ang lahat".
lahat".
XI
XIV.V. ArAral al (I(Ipapaliliwwananagag))
Ang kuwentong ito ay napapanahon pa rin. Napakaraming nilalang sa Ang kuwentong ito ay napapanahon pa rin. Napakaraming nilalang sa mundo ang hindi masyadong nabiyayaan ng materyal na bagay na mundo ang hindi masyadong nabiyayaan ng materyal na bagay na nagiging sanhi kung bakit sila ay laging inaapi, ninanakawan ng nagiging sanhi kung bakit sila ay laging inaapi, ninanakawan ng
karapantang mabuhay nang matahimik at mapayapa. Isa rin sa mga aral karapantang mabuhay nang matahimik at mapayapa. Isa rin sa mga aral na mapupulot sa kuwento ang satuwinaý pagmamhal ng magulang sa na mapupulot sa kuwento ang satuwinaý pagmamhal ng magulang sa kanyang anak gayundin ang pagmamalasakit ng anak sa kanyang mga kanyang anak gayundin ang pagmamalasakit ng anak sa kanyang mga magulang sa kabila ng dinaranas na kahirapan.
magulang sa kabila ng dinaranas na kahirapan.
ROGELIO SIKAT
ROGELIO SIKAT
TALAMBUHAY TALAMBUHAY
