Chương 2: ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG
2.3 Một số hạn chế của thị trường chứng khoán Việt Nam
bắt đầu “hạ nhiệt”. Đa số giá các loại cổ phiếu trên thị trường đã giảm bình quân so với giai đoạn trước từ 5-10%. Ngoại trừ một số cổ phiếu của các công ty có các thông tin tốt như bán cổ phiếu cho đối tác nước ngoài, chuẩn bị niêm yết trên sàn giao dịch...
Như vậy, thị trường OTC Việt Nam bước đầu đã làm tốt chức năng giao dịch chứng khoán chưa niêm yết, đặc biệt là cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có đủ điều kiện để niêm yết tại sàn giao dịch chính thức, nâng cao tính thanh khoản cho các loại chứng khoán này.
Ở Việt Nam hiện nay, trên TTCK tập trung có quy mô niêm yết là 7.737 tỷ đồng (khoảng 483 triệu USD), tương ứng với mức vốn hóa thị trường là 42.046 tỷ đồng (khoảng 2,62 tỷ USD)1. Trong khi đó, theo ước tính của các chuyên gia chứng khoán thì thị trường OTC hiện có khoảng hơn 01 tỷ USD được mua bán; nếu TTCK chính thức có hơn 67.000 nhà đầu tư đăng ký giao dịch thì trên thị trường OTC có hơn 200.000 nhà đầu tư tham gia. Như vậy có thể kết luận rằng, thị trường OTC của Việt Nam không hề nhỏ nhưng lại đang không được kiểm soát. Theo đánh giá của các tổ chức tài chính quốc tế có uy tín như Merrill Lynch, Dragon Capital... thì thị trường OTC ở Việt Nam hiện nay và trong tương lai có tiềm năng rất lớn, nhất là khi số lượng công ty cổ phần hóa chưa đủ điều kiện niêm yết sẽ tăng rất nhanh trong thời gian tới.
2.3 MỘT SỐ HẠN CHẾ CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
• Số lượng và chất lượng hàng hóa trên thị trường chứng khoán chưa cao nên kém hấp dẫn các nhà đầu tư. Mặc dù hiện nay trên thị trường đã có gần 1000 công ty cổ phần đủ điều kiện niêm yết, nhưng tại TTGDCK Tp.HCM mới chỉ có 45 công ty niêm yết và 11 công ty đăng ký giao dịch tại TTGDCK Hà Nội, với giá thị trường bình quân mỗi công ty đạt khoảng 918,4 tỷ đồng1. Đây chủ yếu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ nên chưa thật sự thu hút mạnh mẽ sự tham gia của các nhà đầu tư.
• Số lượng nhà đầu tư chứng khoán còn rất hạn chế, với khoảng hơn 67.000 tài khoản giao dịch được mở, tính bình quân gần 1.300 người dân Việt Nam mới có một người tham gia đầu tư vào TTCK. Ngoài ra, các nhà đầu tư tham gia vào thị trường chủ yếu là nhà đầu tư cá nhân, ít vốn và chịu ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố tâm lý “bầy đàn”, còn các nhà đầu tư có tổ chức và nhà đầu tư nước ngoài còn quá ít, chỉ chiếm khoảng 10% tổng số nhà đầu tư vào thị trường. Tuy nhiên, trong tổng số tài khoản đã được mở, số tài khoản không giao dịch thường xuyên chiếm một tỷ lệ khá lớn.
• Hệ thống văn bản pháp quy liên quan đến thị trường có tính pháp lý chưa cao, thiếu đồng bộ và vẫn còn nhiều bất cập như chính sách ưu đãi thuế cho công ty niêm yết, vấn đề liên quan đến niêm yết cổ phiếu của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, tỷ lệ nắm giữ cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài trong công ty niêm yết...
• Tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhằm thúc đẩy quá trình tạo hàng cho thị trường vẫn tiến hành rất chậm, thiếu quyết liệt. Do vậy, việc huy động vốn của doanh nghiệp thông qua TTCK vẫn chưa phát huy được hiệu quả và chưa thực sự trở thành động lực để thúc đẩy doanh nghiệp niêm yết lên sàn giao dịch chứng khoán.
• Hoạt động tuyên truyền và phổ cập kiến thức chứng khoán và TTCK còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của thị trường. Do vậy, nguồn lực tham gia vào thị trường còn nhiều hạn chế. Chất lượng hoạt động và cung cấp dịch vụ trên thị trường chưa cao, tính minh bạch và hiệu quả thông tin mặc dù được cải thiện nhưng còn rất hạn chế, thể hiện ở chất lượng công bố thông tin, chất lượng hoạt động của TTGDCK cũng như các thành viên tham gia thị trường. Các biểu hiện vi phạm của một số CTCK
1Tính tại thời điểm 31/07/2006, bao gồm cả tại TTGDCK Tp.Hồ Chí Minh và Hà Nội
cũng như một số CTNY trên thị trường đã ảnh hưởng đến lòng tin công chúng đầu tư.
• Hiện nay, TTGDCK Tp.Hồ Chí Minh đang áp dụng hình thức khớp lệnh định kỳ 3 lần/phiên nên số lần khớp lệnh trên một đơn vị thời gian rất thấp so với hình thức khớp lệnh liên tục. Chính vì vậy, đã làm hạn chế rất lớn độ thanh khoản của thị trường.
KẾKẾTT LLUUẬẬNN CCHHƯƯƠƠNNGG 22
Chương 2 đã trình bày một cách chi tiết kết quả đánh giá tình hình hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian qua. Kết quả đánh giá thực trạng cho thấy rằng, qua sáu năm hoạt động mặc dù trải qua những bước thăng trầm nhưng TTCK Việt Nam thực sự đã có những bước phát triển khả quan về nhiều mặt; trở thành địa chỉ đầu tư khá hấp dẫn của công chúng đầu tư. Số lượng công ty niêm yết, quy mô thị trường, số lượng và chất lượng nhà đầu tư... đều gia tăng nhanh chóng. Đặc biệt, TTCK đã trở thành một kênh đầu tư gián tiếp hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và tổ chức tài chính nước ngoài. Nếu như trước đây, trong mắt của nhà đầu tư nước ngoài, TTCK Việt Nam chỉ là một thị trường mới nổi, dễ bị thao túng do qui mô nhỏ bé, hàng hóa nghèo nàn và kém thanh khoản thì đến thời điểm này vị thế của TTCK Việt Nam đã có bước đột phá lớn trong quá trình phát triển. TTCK Việt Nam cũng đã tạo được một hệ thống các tổ chức trung gian hoạt động trên thị trường khá hoàn chỉnh với 14 CTCK thành viên. Mặc dù, thời gian hoạt động còn rất khiêm tốn so với nhiều TTCK trên thế giới và gặp không ít khó khăn trong bước đầu phát triển. Nhưng TTCK Việt Nam đã khẳng định được Quyết định hình thành thị trường chứng khoán của Chính phủ là một quyết định hoàn toàn đúng đắn và phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam theo cơ chế thị trường và hội nhập ngày càng sâu rộng với nền kinh tế thế giới. Tuy nhiên, mức độ hiệu quả của thị trường chứng khoán Việt Nam thời gian qua như thế nào sẽ tiếp tục được phân tích ở chương 3 tiếp theo.