• Tidak ada hasil yang ditemukan

M. SOETEDJO.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "M. SOETEDJO."

Copied!
24
0
0

Teks penuh

(1)

. . . Pagerakan kabangsan Indonesia bakal bisa njandhak marang gegajoehane. jen oleh sokongan oe~

tawa pambijantoe saka rakjat sa-oemoeme kabeh Merga saka ikoe, wis samesthine jen tetalesing pa gerakan ikoe koedoe digoleki ing dalem kekoewata kang soemendhe ing kejakinane rakjat kang mantep_

manoet dhapoekan kahanan lahir Ian batin .

. . . Jen kita arep ngoedidaja apa wae, koedo njinaoni sepira kekoewatane rakjat kita sarta apa

· kang dadi idham-idhamane rakjat kira maoe ing b lahir Jan batine pisan. Jen mengkono, kita bakal ne moe dalan kang njata.

M. SOETEDJO.

(Ing sav.'atara \ers basa Indonesiat

(2)

¥ 3# S*MIMMSC&¥MNSMW''f4iW - - - 1 1 1 1

PENGOB1\TAN~G I

(Occults Genesswi/ze)

Olih : OJQCO <Occultist)

SIDOKAPASAN Vlli47 (Hankowstraat) SOERABAJA.

~~~--smrmn,~-~--

Sb'ja, 18 Oct. 1937.

K E T E R A N GAN.

Jang bertanda tangan dibawah ini saja: P. Tompokarso alias Djaie beroemah di Leboagoeng ( Soerabaja). Soedah 1 tahoen saja poenja kesehatan selaloe terganggoe oleh penja- kit menjebabkan soesah boeat bekerdja, tidak enak makan, baclan sangat lembeknja dan waktoe malem soesah ticloer.

I

Begitoe djoega saja soedab ichtiar beberapa kali, selainnja !;>!

makan obat2, soentik clan cljoega oeroetkan baclan kepada

Ei

orang jang soedah terbilang mengerdjakannja, tetapi toch ~ tersia-sia belaka.

Tetapi sesoedahnja saja di~awat oleh T. Djoco (Occul- tist), baroe sadja 14 kali rawatm, mencljadi semboeh kem- bali dan cliclalam pengrasaan kesehatan saja sekarang se- perti sediakala.

Lain tida menghatoerkan banjak trima kasih atas perto- longan toean Djoco adanja.

WetfR'

- - - -

-~----

·----

,,H 0 TE L KAW I".

Kidoel Pasarstraat 60.

MALA NG.

Soeatoe Hotel Indonesia jang segala-segalanj!i teratoer radjin, kamar-kamar terhijas dengan waschtafel, sedang tariefnja ha- nja

f

0.75 seorang clan

f

1.25 doea orang.

Hormat saja.

TOMPOKARSO.

V E R K L A R I N G.

Saja Soemartono, pegawai pa- da Gouvrs. kantoor, tinggal di Grogol ,.. Kaoeman Soerabaja.

Menerangkan : Lebih I tahoen saja sakit nier. Kalau malam sa- ngat tergoda oentoek bisanja ti- doer. karena berkali-kali pergi

\ kentjing. Menjebabkan serba ta' enak. makanpoen begitoe poela.

Kemoedian 10 kali saja dibehan- deld toean REKSODIPOETRO Plampitanstraat No. 7 Soera- baja, saja mendjadi semboeh adanja.

Poedjian tak goena. Saksikan-

lah.

I

De Eigenares

Mevr. WARSINI. SOEMARTONO.

A Al ll!&

IESl

Bertanda tangan di bawah ini Raden Mas Notokoe-

I

soemo, jang mendapat sakit Bawasir (aambeien) soeda

ii

7 taoen lamanja. - Sering-sering ini penjakit meng]oe~

warkan darah, semangkip. lama semangkin ganggoe kasehatan saja. - Soeda memakai roeQa-roepa obat, aken tetapi tida bisa teeloeng semoewa.

Paling belakang pada tanggal 2 September 1937 itoe pen1akit begitoe keras koemat, sampe tiga hari meng- loewarkan clarah - Kemoedian ia dapet pertoeloengan#

nja Toewan TABIB ABDULHAMID di Baliwerti 29 kota Soerabaja, dalam 12 hari sadja zonder Operatie (potong) itoe penjakit lantas semboeh sama sekali.

Maka saja dengan familie mengatoerkan beriboe riboe trima kasih atas pertoeloengannja Toewan TABIB ABDULHAMID.

Pada sekalian toewan-toewan, saudara~saudara,

jang ada mempoenjai itoe penjakit, baik lekas berobat sama toewan T ABIB terseboet.

W assalam clan hormat,

I

RADEN MAS NOTOKOESOEMO,

Assistent W edono Politie,

I

Hoofdbureau van Politie

iiiii . . iiiaiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiii8iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

50

mermambaajam.iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii~

____ -:_-::.= --===---

Hla iki, saiki! Bakal metoe :

Wewenang koempoelan Ian parepatan.

jaikoe boekoe kang gedhe ba- nget goenane toemrap sapa wae, didjarwakake saka karangane :

Mr. Iskaq Tjokrohadisoerjo.

Loewih betjik pesen saiki, rega- ne

f

0.20 wae. Sing adol lan sing mbabar: Poestaka Nasional, Soe- rabaja.

~

INDISCHE WA SSCHERIJ

NGAGLIK WETAN No. 19.

So er ab a j a.

..-o...-

Toean2 pembatja P. S. jang terhormat.

Disini kita personeel dari was- scherij terseboet diatas hoendjoek pirsa pada Toean2 semoeanja.

djika ticla ada keberatan apa2, kita harep, soedilah berlangga- nan wasscherij pada ini peroe- saan, sebab berhoeboeng dari adanja djaman soesah, kita lan- tas terpaksa mengadakan peroe- saan boeat sama2 kerdja peker- djaan boleh clisaksikan doeloe, clan sesoedahnja Toean2 berlang- ganan pada kita, kita semoeanja bilang banjak trima kasih atas Toean2 poenja pertoeloengan.

Tabe clan hormat Pengoeroes MOCH. MARSOEM.

TJAHTIAN DOEl<OE 23 SOEILOAIA

Adres jang terkenal boeat bi- kin stempel clan cliche.

Pekerdjaan bagoes, tjepet, te- tapi moerah.

SCHOOL VEREENIGING

AMONG-SISWO

Patjarkembangstraat no. 40 ( Patjarkeling) Soerabaja.

Pei] sebagai

I-J,

I. S. sampai kl. 4

Pendidikan terpelihara, alat me:- ngad1ar tjoekoep, goeroenja be~

voegd.

Pendoedoek Patjarkelmg dan sekitarnja, masoekkanlah anak- anak toean dalam pergoeroean

ini.

---~---_ ,

___ ··-

M#¥¥&W

GRATIS No. 3.

Boekoe peladjaran A.B.C. hoeroef Latijn - Arab ~ Tionghoa jang harganja

f

0.75 seboeah, kepada tiap2 pembeli boekoe kita

f

2 . ...- banjaknja moelai tanggal 18-25/12~'37.

Djoega berlakoe boeat advertentie kita lainnja.

Hikajat Pemberontakan Woordenboek 1938, Ing-

Rusland ...

f

1.55 gris-Melajoe. . . . .. . .. 2.50 Hikajat Napoleon Bona- Adji Asmaragarua ber-

parte ... ,, 1.50 gambar. . ... . Resia Soerabaja-DJ'ember B am b ang D · A w1 s a ... t

telah kedjadian th. Bima Boengkoes

.. 0.45

" 0.85 .. 0.55 1918-1919. .. ... ,, 2.55

k L d ... ..

R K cl' ·

1 Ja. a o ang ... ,, 0.12 esia e in · .. " · .. " .. · · · " · - Dar mo Gandoel ( Kalam

Babat Tjirebon ... ., 1.75 W d') l 90 Babat Toeban ... ., 0.50 a 1 • .. •• " · •• •• · • .. • • ,,

Recept masakan Vege- Kala Tida · · · ·. · .. 0.22 tarisch ... ,, 0.75 Hypnotisme ... ,, 1.75 Recept Masakan clan Spiritisme . . . ,, 0.85 Manisan bergambar. " 0 55 · N ge moe I p· 11' asat .. • • • • .. • ,, O 45 Recept (Primbon) ratji-1 D D N p d

30 gelmoe enoe joeman ,, 0.40 Kan jampi jawi ... ,. 1. N k K

R P El k 0 32 iti raton ... ,, 0.40

ecept aras o .,. . I? b d

Alamat mengimpi dan rim on menga oe djago 0.55 artinja (Droomboek) ,, 0.58 Mentjapai Persatoean ... ,, 0.40 Hak Perkoempoelan clan Perb. Rantj. Ordon. Per-

Persidangan ... ,, 0.55 kawinan Burg. Stand ,, 0.27 Zakwoordenboek Holl.- Sjarat Sjahnja Nikah ... 0.27 Maleisch gebonden . .. ,, 1.50 Krisnamurti .. . .. . . .. .. .. 0.22

Kirimlah lekas Postwissel pada kita. - Prijscourant tida se- dia, semoea harga soedah berikoet ongkos kirim.

Menoenggoe pesanan, TOKO ,,M A C H M 0 E D"

Baliwerti 42 - Soerabaia.

(3)

No. 16 Taoen V. ,- 18 December 1937. Sabtoe Paing 14 Sawal 1868 ,... 1356.

PANJEBAR SEMANGA T

Dir~cteur : Dr. R. SOETOMO Hoofdred. IMAM SOEPARDI

Soerat kabar minggon basa Djaw;.i adhedhasar kebangsan, njebar seman gat manoenggale hangsa Indonesia.

Adrese:

Regane langganan 1 kwartaal ( teloeng sasi)

f

1.50. Kena dibajar saben sasi

f

0.50. Koedoe dibajar dhisik.

R

e

d

a c

t i

e oeta wa

A d

m

i

n

i

s

tr

a t

i

e

Paviljoen G. N. L Boeboetan

SOERABA.IA..

Diwetokake saben dina Sab- toe dening N. V. Plandel Mij Drukk.

.,Indonesia" Soerabaja.

Sawajah-wajah kena ndjaloek dadi langganan, nanging jen leren koedoe

ing wekasane kwartaal.

Telt>fo{m Redactie

Administratie

' z.

3489.

Advertentie I regel

f

0.20; apese

f

2 . .- sak-pasangan. Kena ndjaloek tarief

marang Administratie.

DAJA INTERNASIONAL. [

JEN wong mawas marang le-

! l

lakon kang wis kedadejan ing saindenging boewana iki, ora ke- na ora: mesthi ngakoni marang anane daja internasional.

Filipina bisane oleh kamardi- kan loewih awal, kedjaba pan- tjen kahanane negara wis kena dietjoelake, nanging swasana pe- dhoet ing Pacific ora kena dise- Jaki, jen ikoe ija gedhe prebawa- ne ambijantoe toemoeroE;:ning wahjoe kamardikane negara iki.

Kamardikane Me sir saka pangrehe lnggris. oega kadedel saka anane swasana internasio- nol ing sakoepenge Segar a Te- ngah, kang djalari Inggris asikep .,logro" marang Mesir mace.

Mengkono oega toemrap ma- djoe moendoere ekonomine sawi- djining negara ija kedajan dening prebawa internasional. Toela- dhane wae. nalika perang donja bijen, negara kita meloe nan- dhang kasangsaran oega ing ba- bagan reregan barang kang noe- moesi marang lakoene ekonomi oemoem.

Swasana Jng Asia kang ka- soesoel pasoelajane Tiongkok Ian Ojepang. oega ndajani ma- rang obah-obahan ing kene, ka- tandha saka grengsenge weer- machtactie.

Oega noemoesi marang lakoe djantrane ekonomi ing kene:

dene wong bandjoer sengkoet ada-ada lan ndandani saroepa- ning bebadan kang bisa ngredja- kake negara.

Swara kang wekasan dhe- we kang ngenani babagan eko- nomi, jaikoe kabare departement E.Z. arep ngoedidaja leboene dagangan katoen saka Indhija ( doeweke lnggris) mrene. lki ki- ra-kira oega saka daja interna- sional. soepaja silatoerachmine Nederland lan lnggris saja ra- pet. Pers Walanda, ora roedjoek, merga barang saka Indhija mes- thi loewih larange tinimbang sa- ka Djepang. bakal agawe toena- ne importeurs saiki.

Toemrape kita. kang agzwe kabotan kita ora lija. jaikoe: .. apa apa kang gawe rekasane rakjat,"

dadi ilange barang moerah. ija dadi kabotan kita.

-o-

Saprakara lantoeking bangsa.

Oedfa,D ro..11igg.o.eo.kOh-, toetoer.

kOhg, u.oeo11ito.ee.

KAPIJANDELAN GOEGON TOEHON.

SABAB lijane maneh kang ndja!ari bangsa kita doemoe- noenoeg ing kaasoran, jaikoe sa- ka dene gampange pratjaja ma- rang temboeng babaratan. toe- toer kang katawoer-tawoer .

rvianawa ana pawarta kaproe- ngoe, loewih2 kang gandheng

karo bangsaning kaelokan. doe- roeng sah ing panitipriksa ban- djoel' enggal2 pratjaja.

Moeng loetjoene, samoebarang prakara kang woes tetela bener Ian njatane, kang tinemoe ing na- lar. malah ora diandhemi.

Dadi prasasat ilang kodrating Pangeran anggonne paring pa- ngangen-angen marang kita, soe- paja kanggo nglimbang ala betjik laa bener loepoet.

Kapratjajane bangsa kita ma- rang oedjar panggorohan. jaikoe oedjar kang ora tinemoe ing na- Iar, isih kandel banget. Goegon toehon isih angel ilange.

Manawa kroengoe ana barang aneh sathithik, bandjoer diothak- athik mathoek, dienggak-enggok gathoek.

Oedjar goegon toehon kang loemrah padha diakoni ora be- tjike, isih kena disrekal jen ing kono ora nedya oganakake rem- boeg lalawora ( tanpa-teges). na- nging mengkoe pralambang kang lerege isi pitoetoer menjang ka- oetaman. Iki gandheng karo moernining djiwa

w

etai.an loe- hoering kaboedajan anggonne oelah-boedi: samoebarang praka- ra sanadyan ora dieblakake, mek- sa bisa ngira-ira kang dadi ka- repe. Lan pambatange kerep pa- titis !

Papadon mangkono ikoe ita akoni benere. pantjen akeh tetem- boengan piningit, wong kang na-

lar bisa ngontjeki, ora dadi apa ; marga ing kono bakal nganakake bobot timbang dhewe, preloe di- Jakoni oetawa digoegoe, apa ora, dadi ora gawe pitoena:

Oepamane : Mitoeroet kang kaloemrah ing kalangane bangsa kita jen ana wong ngandheg oleh 7 sasi ikoe noeli nganakake slametan ; kadjaba oebarampe lija-lija, ing kono mawa tjengkir gadhing sapasang ginambar pe- pethane Koemadjaja lan Ratih, Ardjoena Ian Soembadra, oetawa Pandji Ian Tjandrakirana.

Karepe pepethan gambar· ma- oe. soepaja noemoesana marang roepa pambekane djabang baji kang ana kandhoetan ; jen ing tembe lair Janang oetawa wadon, ngiribana karo salah sidjine kang digambar maoe.

Dadi jen manoet tandjaning pi- woelang. karepe pantjen betjik, jaikoe nggambarake pangestining wong toewa menjang anak, soe- paja pinaringan momongan kang bagoes oetama,

Ing ndhoewoer dak kandhak- ake, pangesthi .. jaikoe lakoening·

angen-angen, keplasing batin.

Saiki oepama pangesthi maoe ora soesah digambar ana ing tjengkir.

lan nganggo oebarampe slametan apa ora kena ?

Jen saka pamikir kita ora dadi apa. Marga sing perloe rak ken- tjenging pangesthi, doedoe ang- gonne slametan sarta nggambari tjengkir. Jen sing bakoe doemoe- noeng anggonne nggambari tjengkir bae. djeneh djagade wis me:>thi tetrem, awit para ka- koeng padha doewe lalabetan lan pambekan kaja Ardjoena, oetawa Pandji .Koedawanengpati, kang ana ing dongeng Djawa oetawa

TIRA, T ANGI MANEH.

A.KEH wong kang sawise ora kaleksanan sedyane, bandjoer moepoes ; sawise ora ketjandhak karepe bandjoer ilang tekade.

Ora ngerti. jen kabegdjan Ian katekaning sedya ikoe saka:

panggajoeh kang rambah ram- bah, kano bola-bali.

Botjah ~tjilik wae, nalikane isih mentas bisa mlakoe, kawit thi- mak thimik, tiba kroengkeb, na- nging bandjoer tangi maneh, mlakoe maneh, tiba maneh, nga~

deg maneh, menjat maneh, we- kasane bisa plajon.

Sedoeloer Basir eigenaare toko .. Moerah" ing Toendjoe- ngan, ija ora sakala bisa madjoe peroesahaane. Wis taoe ngalami pengalaman ka09 pait Ian getir, wis tiba bola bali. nanging sa- oeger mentas tiba. enggal tangi, ndengengek maneh, mlakoe dje- djeg, wekasane saiki ora ana toko tjita bangsa kita kang ge- dhe dhewe ing Toendjoengan Soerabaja ngoengkodi tokone sedoeloer Basir maoe.

- o -

Indhonesijah dadl tembang ki- doeng. Apa maneh jen lair wa- don padba darbe lalaboehan Ian watak kaja Soembadra. Tjandra- kirana, poetri ahli pamardi kang setya boedi.

Mangka manawa tinloesoer.

saakeh-akehane wong kang ngen- tjengake pangesthi isih loewih akeh kang nindakake sarat ma- sroet slametan nggambari tjeng- kir, tekaning ndon kadadejan~

loemrahe poetrane ja ora adoh karo bapa bijoenge. notjogi karo babasan .,katjang mangsa ting- gala landjaran".

Ana maneh oedjar panggoro- han lijane. Sawenehing baji kang nembe lair ana kang preloe disa- rati binoewang ana ing pakara- ngan oetawa kebon.

Sanadyan ora soesah ngoeloer- oeloer nalar nganti ngeloe, tjara mangkono maoe woes tjetha jen mblasar. Gawe tiwasing baji, nja- ta. nanging jen gawe f:lamet· wis ora babar-pisan.

Manawa didjembreng kabeh, isih pirang2 warnaning oedjar panggorohan kang wekase moeng

(4)

Katja 2.

gawe beka.

Temboeeng lalawora kang nga- :wag-ngawoer, zandjoer kerep dadi pirantining para djoeroe apoes kang moeng nedya golek kasil misil.

Ana wong Iara. wong ilang, wong gol·~k pagawejan ora oleh2, ,wong njamboetgawe ora sempoe- loer redjekine. padha mlajoe ngoengsi marang djoeroe apoes kang atetopeng kijai oetawa dhoekoen, sarana menehi pitoe- ,was. Glethek pethele moeng boe- n gah oleh temboeng saketjap rang ketjap kang doeroeng ka- roewan njata, moeng kena sa- moedana, oedjaring adjar kepa- oeng, melok melik moeloek bra- na.

Bangsa kita kang isih bodho, goemoenan, weden, saka daja- ning sipat teloeng roepa maoe sadjak kelangan kakoewa- tan kanggo mikir barang kang njata. Ora ngarani j-en bangsa pangadjaran oetawa wong kang woes djernbar sesoe- roepane; nanging toemrap bang- sa kita oemoeme, isih mangko no!

Jen kroengoe kabar Kandjeng Ratoe Kidoel arep mantoe oepa- mane, boetoeh manoengsa kang- go rewang, doeroeng nglarasake nalar woes kasoesoe anggonne ngoepaja srana soepaja adja nganti katekan oetoesane K. R.

Kidoel.

Djoeroe apoes oleh dalan ; kre- nahe dipasang : si boesoek kate- koek-tekoek dadi koerban.

Sing anjar nembe kalakon ; anane dhoewit sen bolong bae wis menehi dalan marang sawe- nehing djoeroe apoes : jen bolong diawadake kelip, si bodho dikon ngidjoli pangadji patang sen bae.

Goegon toehon ora bakal ga- we pitoena, jen ditegesi : .. nggoe- goewa barang kang toehoe", lire soepaja ngandel marang kang njata bae."

Bareng saiki, goegon toehon ora ateges nggoegoe barang kang satoehoe, nanging owah sipat da- di goegon-goegonen, jaikoe gam- pang nggoegoe ing samoebarang.

Wong kang awatak goegon- goegonen, pagedhongane ateges ora ndarbeni kapratjajan marang diri pribadi.

Ora pratjaja marang awake dhewe padha bae karo ora pra- tjaja marang Pangeran kang Agoeng.

Samoebarang ing alam donja kang doemadine saka karsa Ian pangoewasaning Pangeran, ban- djoer loewih dipoedja-poedja Ian diadji-adji tinimbang kang nitah- ake, mesthi bae ora bisa gawe rahardjaning oerip.

Mitoeroet wewarah ing ka Is~

laman, mangkono ikoe dosa; de- ning njakoethokake ( nganggep ana sakoethone, oetawa toengga- le) marang Pangeran, kang djoe- meneng pribadi tanpa wiwitan Ian tanpa poengkasan.

Apa salawase bangsa kita isih bakal gampang katjemploeng ing toetoer kang i:gawoer-awoer bae?

Bangsa kita kang pinter, pre-

loe ndjelir-ndjelirake bangsane prakara iki; pantjen katone sa- pele, nanging satemene oega dadi papalanging kamadjoean.

Jen ora toemoeli ditjandhak, mesthi bakal kadaloewarsa, ka- toetoeh kepatoeh.

- o -

LEBARAN POEWASA:

RIJAOI.

Jen

diwawas tjoendhoek Ian rasa kabatinan.

ING dina lebaran kita wis padha ngakoni saben saben ija padha nindakake alal bahala1 marang sedoeloer kadang mitra, sarana teka tinekanan padha se- salaman perloe apoera ing nga- poera, sapira kaloepoetane sa- djeroning setaoen kang wis ka- poengkoer lineboer ing wektoe ikoe.

Djaman kang bakal dilakoni diangkah betjike. kang maoene wis pasoelajan bisa ditoentoen- ake maneh. bisaha poelih tresna sabandjoere.

Jen mitoeroet agama Islam se~

salaman maoe ana tatanane dhe- we-dhewe, sing wis dak soemoe- roepi teloeng perangan, kajata :

1. Toemrape: moerid aweh salam marang Goeroe oetawa sa- laman karo sing pangkat loe- hoer, patrape si Goeroe nge- wehake tangane tengen si moe- rid nampani tangan loro pisan, bandjoer tangane Goeroe oetawa

wong loehoer diloemahake epek- epeke noeli ditjoetjoep.

2. Toemrape wong moedha ma- rang wong toewa. Patrape sing toewa ngoeloengake tangane si- dji sing tengen, sing moedha nampani tangan Iara lan tanga- ne wong toewa maoe diloemah- ake epek-epeke diamboeng.

3. Toemrape marang mitra sapadha-padha bebarengan tje- 'kelan tangan sarampoenge ta- ngane padha dioesapake ing dhadhane dhewez.

Kadjaba sesalaman kasboet ing dhoewoer ana maneh tata tjara sadjroning kraton sing wis dipatjak kanggo salawase, sing wis dak soemoerc;)l kaja ngisor iki:

Ing dina lebaran. tanggal Sawal Sang Sri Nara nata sini waka lenggah dhampar kentjana moenggeng sitinggil angrasoek kapraboning Narendra, ginare- beg para bijada Manggoeng Srimpi Bedhaja sarwi ngampil oe- pa tjara kaprabon Narendra, den adhep prijagoeng Pangeran poe- tra santana miwah sang Mantri moeka saandhahanira kang pangkat Boepati, najaka sapa- ngisor toemeka loerah, peranga- ning prijaji ija ikoe pangreh pra·- dja, Nara pradja, Karti pradja atap moenging pagelaran Ian djinaga para wadija bala pra- djoerit aneka neka goeme!ar ana ing ngaloen naloen, ana maneh para tamoe sedje bangsa 1~ang

sedija ngesthi Pandjcnengan- dalem Nata.

Antarane djam 12 awan Sang Praboe djengkar koender ange- dhaton, para abdi dalem kang sowan boebaran djoedjoeg ing kagoengan dalem Masdjid nge- poeng kendhoeri adjadda!em :-i-

18 December 1937.

· ~

IJ,

Germa kang arep golek matjan, djeboele dheke dhewe sing di-

goleki matjan ...

jaja, sawoese kemboel dhaharan boebaran moelih ing padoenoe- ng ane dhewe2.

Katjarita kondoerdalem Sang Nata tata lenggah ing djroning Dhatoelaja tatrap ngabekten, Sang Praboe nampa pisowane para poetra santana sagarwa poetra, !an sang Mantri moeka sakalerehanira prijaji kang pa- dha pangkat Boepati, genti-genti angoendjoekake setija soemoeng- keme marang Narendra linanta- ran patrap sembah pangabekti.

Sa-wise ngabekten ing Kraton para Agoeng maoe ija bandjoer

Djendral Tjiang Kai-shek Ian o, "~ of.:lli1' 1 ti.it m1.;ni dening para djoernalis kang minden1:1 kahamw pernnuc.111 ing N~nking

(5)
(6)

poete jen correspondent maoe di- blandja bebarengan dening s.k.

kang gedhe gedhe.

Sabetjik betjikane kabar Ian wawasan saka wong mantja, loe- wih betjik saka bangsa dhewe.

Nanging kaBg wekasan iki, isih lagi tjita tjitakoe wae. Sapa we- roeh jen ing tembe, klakon pers kita nglandjak ing dradjad kang ndhoewoere kaja kang kate- rangake maoe ?

Saka andharane toewan Dr.

M. Amir ing ndhoewoer iki, para maos kita bisa woewoeh kaman- tepaning atine ing bah kaperloe- waning lajang kabar kang soesi- la, kanggo pasadhijan rampa- dane pikir kang oega i.vadjih oleh pasadhijan menu kang mirasa lan kang paed<!!.h.

- o -

SAKA ADMINISTRA TIE.

Ahn. 15468 Solo. Katjathet wi- wit Dec. 1937 P.S. Nov. '37 wis entek.

Abn. 9517 Bodjonegoro. Ja be- ner. Ian wiwit 1 e kw. 38 iki sli- ramoe moeng mbajar

f

1.25 sa- kwartale Ian S. 0.

f

1.50 sasa- sine. kena kakirimake bebare- ngan.

Ahn. 15242 Kediri. .. Soeara-

·oemoem" Ian .,Tempo", karo- karone nganggo hasa Indonesia (Mlajoe).

Abn. 7316 Koedoes. Saka kle- roene adm., kalebokake kanggo sasi Oct. 1937. kabeh.

Ahn. 5932 Djombang. Noeng- gak 4e kw. '37

f

1.50.

Ahn. 13988 Bondowoso. Idem Dec. '37

f

0.50.

Ahn. 13280 Kedir.i. Wis ka- tampa. Kalender 1938 ora sedhi- ja. Minangka persenan, wis ka- kirim ,,Pengadjaran di Djepoen".

Sdl. Wirjoatmo Batavia. Sa- thithike

f

o.25.

Ahn. I 5243 Poehdjadjar. Idem.

Abn. 11433 Semarang. Karo- karone katampa kanggo sasi Mei Jan Juni 1937.

Sdl. Badrioedin Malang. Wis katampa. isih noenggak sasi Dec.

'37. awit katjathet wiwit Oct. '37 Lija dina jen kirim lajang oeta-- wa postw. kaothenana nomer abonne.

NGATOER EKONOMINE DHEWE.

Loewoeng kanggo tambahing pangati-ati.

...-0...-

BIJEN ing P. S. wis taoe ne- rangake bab wong desa kang dadi memangsane kaoem min- dringan. Sanjatane ora moeng ing desa Ian wong kang doeroeng mamboe sekolahan bae, nanging ing koetha gedhe-2 kang wonge wis tjoekoep kawroehe, ja ora koerang-koerang kang isih dadi memangsane kaoem mindringan c.s. maoe.

Saperangan gedhe kaanane bangsa kita iki isih akeh banget kang doeroeng meroehi dalan ka-economie-an kang bener.

nganti dadi memangsane kaoem mindringan c.s. maoe.

Wong' kang isih padha doe- roeng melek iki, mesthine wadjib di goegahi, soepaja padha ngli- lir.

Bab nggoegah wong kang isih padha doeroeng nglilir maoe mes thi kita kabeh wadjib.

Jen enggonne nggoegah moeng angger di demek bae, tangine doeroeng kena ditamtokake jen wis tangi temenan. tangine isih moeng lajap-lajap bae. Semono oega kang nggoegah koedoe pra · jitna banget, djalaran akeh hae wong-wong maoe, saka doeroeng

ngertine akeh kang bandjoer ora ngandel. pangirane: .,Angger a- koe isih koewat njamboetgawe mesthine ja bisa mbajar adjeg sa- ben dinane." Wong maoe ora mikir jen kasep pambajare,barang kang di mindringake maoe kena di djoepoek bali maneh.

Jen

kabener wong kang di- toedoehi dalan maoe wong kang manoetan, ja gampang bae. na- nging jen nanggor wong kang tjekakan nalare. pangirane mbok- manawa malnh sing ora-ora. Sa- nadjan di kira sing ora-ora, ja adja bandjoer moendoer. Kita koedoe ngelingi jen tindak nge- lingake maoe toemoedjoe njang kabeneran.

Kaja sak weroehe panoelis bae, ing Djakerta oepamane. Ojaker- ta ikoe sa',vidjining koetha kang gedhe banget. tjatjahe kaoem boeroeh ora karoe-karoewan.

V./ ong samono akehe .mace akeh banget kang padha njewa omah, amarga ingkono manggonne ora kena di tamtokake soewe apa moeng sadhela.

Kaoem mindringan (kleboe oega bangsa dhewe!) akehe oe- ga prasasat ora kena diwilang.

Samangsa ana omah se- wan kang lagi diengonni anjar.

ing kono salah sidjine para mindringan maoe woes mesthi ana kang meroehi. Jen kirn-kira kaug ngenggoni omah maoe de- lengane ora ndoeweni prabot ba- le kang akeh2 bandjoer di parani lan di tawani barang-barange.

Toemrape wong kang doe- roeng ngerti. roemangsane ja ora bakal gawe katjilakan apa-apa ing tembe mboerine: .. Ach, wong barang wis padha teka dhewe

Garnbare para manggala nalika komprensi sangang negara ing Brussel.

---~--~,,.,,,..._ ...

bae, kok. Blandjakoe ing saben woelane jen dak enggo bajar tji- tjilan sithike

f

5 . ...- gedhene te- kan

f

10.- rak ora apa- ana ta!" O.ra ngerti bareng enggonne nitjil . wis meh loenas dalak ana aral. ngan- ti ora bisa hajar tjitjilan rt aoe Ian barang-barang maoe ban- djoer di djoepoek bali maneh

( beslag). Kaja ngapa rasaning, ati jen nandhang kasangsaran kang mangkene iki.

Para maos dak atoeri nggalih, kaja mangkene iki kang salah sapa? Kang adol. apa kang toe-- koe barang maoe? Jen saka pa- ngirane panoelis kaja-kaja pan- tjen ora ana kang salah. Saoe- pama kang adol kang salah, wis- ora banget, djalaran ikoe wis pagawejane, Ian mesthine kang akeh.2 dheweke wis entoek pali- lah saka pamarintah. Lan maneh kagawa saka wis banget koeli- nane nganti padha pinter-pinter, moelane saoepama ,.kaoem min- dringan"' ikoe di ala-ala panoe- lis ora roedjoek babar pisan.

Malah pagawejan kang mangko- no ikoe kena kanggo katja-matac marang kita.

Loemrahe kang dadi bangsa kaoem mindringan ikoe bangsa Tionghoa Ian Arab. (Bangsa dhewe, ija ana ta?!). Ananging:

sak weroehe panoelis ing Dja- kerta jen bangsa Tionghoa ora pati ketara. Kang ketara akehe jaikoe bangsa Arab maoe.

Sangking akehe maoe nganti prasasat di oemoemake mangke..- ne: Bangsa Arab tekane moeng nggav.ra sandhangan sak panga- deg. Jen mlakoe tanpa nganggo- apa-apa. Samangsa wis nganggcr sandhal ikoe djarene dhoewite wis atoesan. Loewih-loewih jen wis nganggo sepatoe ikoe dhoe- wite wis ewon.

Toemrape wong kang asal~

saka desa adoh lor Ian kidoel, kang lagi ngalih anjar-anjaran ing koetha gedhe njatane pan- tjen mesakake banget, djalaran ora ana kang noedoeh-noedoe- hake oetawa ngelikake. Mang- kene iki benere kang doewe tang- goengan sapa. rak ja bangsa ki- ta dhewe.

Dene jen kang toekoe barang:

maoe pantjen wis salawase wi- wit tjilik meroehi bab kaanane kaoem mindringan ikoe, pantjen sa1ahe dhewe. ing ngatase wis ngerti jen ana bloembangan dje..- ro kebak endhoet kok dadi ma..- lah di tjemploengi, mesthi bae awake sakodjoer bandjoer lemot kabeh.

Jen nitik saka akehe abonne's P. S. kang nganti 8500 tjatjahe, mesthine jen sadoeloer samene iki padha gelem mlakoe bebare- ngan ngrewangi m,eloe nggoegahi '\Vong kang doeroeng padha ngli- lir maoe rak ja kaetoeng wis loe-

majan banget. ·

Moelane ajo ta teka adja ri- kal1-rikoeh. kedjaba meloe nje- bar sesoeroepan. oega padha- ndandani ekonomi dhewe2.

DJAJOESMAN~

Ba t.-C.

....-e-

(7)

18 December 1937.

BEKTINE WANITA.

Apa ija lestari ? dening

S. M. MINTARDJO.

- o -

DHEK malem sanga mbeneri tanggal nom.

Kanggone kaoem boeroeh, semangate tambah anjar. Tam- bah, awit mentas nampa bajar.

Kabeneran gandheng karo ana- ne Rijaja. sabagejan gedhe wis ana kang vrij. Antarane ana kang padha leloengan in lija koetha, perloe tilik sanak sedoe- loer, soemrambahe marang wong toewa.

Kotjapa ing statioen Poerwo- dadi. wajahe djam 7 esoek. Ra- me swarane wong2 lana.1g wa- don gedhe tjilik. toewa anom.

Kabeh menganggo sarwa bre- gas, ing semoe padha djor-djo- ran. Apa maneh kanggone para moedha2, een goede gelegen- heid, djarene l Kahanan kang mengkono maoe didjoeloeki. ..

oogensport l ! !

Ora soewe keproengoe swa- rane sempritan, pratandha 11:'.l\

sepoer ngadhepake teka. Teme- nan, rong menit maneh sepoer saka Blora teka. mbandjoer k~­

soesoel tekane kang saka Goen- dhih Ian Semarang. Sepoer:! pa- dha leren, wah sangsaja rnmene ing setasioen maoe. Bakocl sa- te riboet anggonne nawakake da- ganganne. Sanadjan mangkunoa, toh pepajonne ora sepiroa, krnna sabagean kang padha leloengan maoe padha pasa. Beda karo djoeroe adol kaartjis, wah sadja- ke riboet banget, djengglang- djenggleng ora ana rampoeng- rampoenge.

Ing cabine mboeri, sepoer kang saka Semarang. ana wanita njangking tas tangan. Di iringake wong wadon setengah toewa, njangking kemarang. Ing mboe- rine maneh manggoel tas ge- gedhe. Wanita maoe lakoene si- grak, nanging aloes, ora petjitha- tan. Menganggo sarwa loerikan.

toer potongan njara 'Sala modern.

Awak koening nemoe giring, ma- thies banget manawa nganggo- anggo kang mengkono maoe. Si- nomme soemilak mengarep, ka- nginan, saka mentas noenggang sepoer, kang ndadekake saja woewoeh manise.

Singa kepethoek kepeksa ... . mlengak.

Wanita maoe noenggang dho- kar, mengetan paranne. Prapatan gedhe menggok mengidoel. prate- lon Regentschapswerken meng- gok mengetan, teroes ngliwati H.I.S. noedjoe marang Gempol- pajoeng. Ing kene lakoene dho- kar sadjak patjek goeloe, awit dalane pantjen ledhok geneng, wah watoene pathing pandhoe-

koel, toer arang di dandani pisan.

Ing ngarep loeroeng dhokar man- dheg greg, kang noempak moe- dhoen. \/Vanita maoe lakoene sa- djak soentroet, ana kang nggo- dha pikiranne. Tekan panggonan kang sinedya. mingak-mingoek kaja2 ana kang di goleki. Bareng wis ketemoe, mbandjoer sila se- timpoeh, sinambi ngresiki kajoe loro kang ngadeg ana sangarepe, kang salah sidjine mawa oenen2 ,.Bambang Pramoedi, manggon kang sedjati".

Lodhong kang di gawa wong toewa maoe di djaloek, isine kembang di ~iramake ing pang- gonan kang sadjak methoeng- kroek. karo oemik-oemik.

Lamat2 swarane kaja mengke- ne: ,.Assalam moealaikoem salam.

Dhoeh kangmas, pepoenclhenkoe, rajimoe kang nresnani ~liramoe

ana ing ngalam padhaf'g sowau.

sowan ing dina betjik ngatoerake tandha katresnan, ora liwat rinta njenjoewoen mring Soeb:wanata 'Allah moega2 pinaringana tetep ing ngendi padoenoenganmoe, ngapoeroa moenggoeh ing kado- sanmoe. Ora liwat njoewoen tam- bahing p,angestoe. moega2 kate- kan apa kang dak sedja, pina- ringana slamet anggonkoe ang- goela-wentlwh marn:lg botjah:?

kang wetoe iki dadi tanggoe- ngankoe. Amien, amien, amien !!"

Rampocng memoedji, ngadeg njat. lakoene gembira, mbal.eni dhokar kang di tinggal maoe.

Sawise njengklak, prentah koesir moeter bali mengoelon. Dhokar poeter mengoelon. pratelon meng- gok mengalor, gang tjilik mleboe mengoelon. Ing plataran kang katonne resik goemrining, dho- kar mandheg greg, kang noeng~

gang padha medhoen. Barang di oedhoennake dening koesir, wa- nita maoe troes memboeri.

Kotjapa wong wadon kang wis setengah toewa, bareng weroeh jen ana tamoe, enggal2 marani.

Bareng tjedhak karangkoel ga- pjoek, atawan2 tangis. Temboe- nge pega{2 : ,.Dhoeh anak ... a ...

anakkoe . . . ko . . . ko . . . kowe ngg ... ngg ... ngger."

Kang di rangkoel ora bisa mangsoeli, kedjaba moeng na- ngis sesenggoekan. Sadjrone pa- dha tangis tangisan, prija kang wangoene tilas prijaji loehoer metoe karo njangking oepet, mantjoeng. Kanthi ndomblong prijaji maoe ngawasake bae, ora ngerti apa kang bakal di tindak- ake. Nganti soewe prija maoe, kar::g om lija bodjone kang lagi

Saperangarn~ barisan wadyabala Tiongkok.. kang baris oeroet tembok gedhe ing Nankowpas kang sawapta mapagake tekane

moengrneh.

nangisi tamoe maoe, lc·qi bisa mboekak swara, temboenge:

,.Wis ta boene, adja kedawa-da-

\Va. Iki dina betjik. Ora apik me- nawa ngroentoehake loeh. Wis ta ning linggiha kang kepenak, mengko jen wis gek enggal me- njang koelah." Oedjare marang tamoene maoe.

Sawise karo karone padha li- lih, mbandjoer padha bage-bina- ge.

Sapa ta sedjatine wanita maoe, Ian sapa wong kang di dhajohi

maoe? .

Endhang Hermienningsih, ja- ikoe djenenge wong wadon ma- oe asale saka Cheribon. Dhek te- loeng taoen kepoengkoer dhe- weke taoe njamboet gawe ana ing koetha Poerwodadi kono.

Sas.oewene njamboet gawe, ing koetha kono ana salah sawidjine pemoedha kang bisa njolong ati- ne klakon nganti dadi toenangan.

Nalika semono pemoedha maoe isih dadi siswa H. B. S. ing Soe- rabaia. Sawise di moepakati de- ning wong toewa karo-karone, idjabe di pasthekake mbesoek manawa pemoedha maoe wis ta- mat pasinaonne. Di lalah, jen pantjen doeroeng dadi djodhone, limalas dina karo idjabe, bakal penganten lanang ndadak di se- rang penjakit dysentri kang he- bat banget, kang dadi Ian patine.

Sapira soesahe wong toewane ja ikoe kang di dhajohi Hermien maoe, apa maneh pengantene wa- don kaja2 ora tjoekoep manawa jen moeng di gambar dening poe- tjoeke pen bae.

Sawise pendhak sasi karo ke- sripahan maoe, Hermien kaja2 ora betah manggon ing koetha kor:o. awit, tansah kelingan wae marang kekasihe.

Sabandjoere dheweke njoe- woen leren saka pagaweanne.

mbandjoer ing Semarang. Ing ka- na dhewekne ngedegake pamoe- langan partikelir wadon, kang oleh perhatia1_me rakjat, katan- dha saka akehe moeride.

Wis pendhak teloeng bakda iki, saben2 Hermien mesthi nili- ki koeboere kekasihe jaikoe Bambang Pramoedi kang kase~

boet ing dhoewoer. Karepe ora lija moeng nglestarekake praseti~

jane marang kekasihe, awit dheic bijen wis taoe soempah ora bakal omah2 jen ora oleh wong kang di tresnani, sanadjan ta wong maoe nganti tekane pati pisan.

Bab soempah kang mengkono maoe, ora anggoemoenake, djer koewi wis dadi kaloemrahane para moedha2 kang lagi maboek ketjintaan.

Apa maneh moeng di obahake lambe ngisor klawan ndoewoer.

dadi gampang klakone ( metoe- ne). Sa pa weroeh wektoe iki isih bisa ngoegkebi soepata, sesoek bae ngidak soepatane dhewe, mbalik aloean, krana manoengsa mono moeng saderma nglakoni, lir wajang kang di lakokake de- ning Kjahi Dhalang.

-o-

(8)

Katja 6.

BAB ?LINH DOE.

W oewoehan katrangan.

-o-

AKOE arep nerangake kara- ngane sedoeloer Soemarto bab:

,.Lindhoe" ing Panjebar Sema- ngat 9 October bagejan Taman Kawroeh.

Saka wawasankoe theorie kang kapatjak maoe, saiki wis ora ma- remake, moela ja wis ora diang- gep dening para sardjana.

1. Apa ja njata. jen antarane aardkorst Jan NiFe ikoe tjoewer?

Mitoeroet kinetische gasmo- leculetheorie, mesthi ora bi- sa. Ja bener ien ing kono ikoe panas banget. dadi sa- moebarang bisa adjer, na- nging kosokbalike spanninge ing kono gedhe banget. Mangka mi- toeroet gasmoleculetheorie jen spanninge ikoe moendhak, adje- re samoebarang oega moendhak angel. Dadi ing kono ikoe kabeh plastisch bisa, nanging jen tjoe- wer mesthi ora bisa.

2. Saiki keprije kok dadi bisa ana lahar?

Saka kang woes dikandhaka- ke Sdr. Soemarto bengkah ikoe ana papan kang mlengkoeng. Jen aardkorst bengkah, spanning kang kaseboet ndhoewoer mes- thi soeda. Mangka ing kono pa- nas banget, dadi samoebarang bandjoer tjoewer.

3. Kabeh pagoenoengan berg- keten), ora soesah katon, kang doemadining ing dalem tertiair, jaikoe akeh banget, doeroeng bi- sa soemeleh, dadi isih obah.

Saiki bisa oega nganti loewih sangka elasticiteite, bandjoer bengkah. Iki nganakake lindhoe kaja kang kerep krasa ing tanah Djawa; sarta njoeda spanning, dadi nganakake kawah.

Sdr. Soemarto ja bener Jen goenoeng Merapi I.I. bisa ngana- kake lindhoe, nanging ora bisa gedhe sarta kang krasa moeng ing sak tjedhaking kono. ( 60 km.).

Dadi lindhoe kaja kaseboet dhoewoer dhewe ikoe saka gong- sor sap aardkorst salah sidji, iki diarani tectonisch.

Kanggo poengkasan arep ma- toer jen doemadining goenoeng (bergketen) mitoeroet contractie theorie saiki woes arang2 diang- gep. W ektoe iki kang maremake theoriene radioactieve stoffen.

Jen kita moedhoen menjang pelikan steenkool, panase pen- dhak 33 m. moendhak I graad

· Celsius, ( geothermische diepte- maat). Dadi mitoeroet iki pana- se ing kern 200.000 graad Cel- sius. Mangka iki ora bisa loewih saka 8000 graad Celsius, djala- ran s.g. - II. Dadi saka X km. pa- nase koedoe adjeg.

,.PANJEBAR SEMANGAT"

Saiki pan_ase ikoe saka ngendi?

Sangka radioactieve stoffen!

Kabeh watoe kang ana aard- korst ikoe doewe radioactieve stoffen akeh, nganti sak cm3 bi- sa nganakake l 0-12 calorien/se- cunde. Watoe, kang maoene zuur, selot tjedhak kern selot basisch. mangka kang doewe ra- dioactievestoffen ikoe moeng djasad kang ;i;uur.

Panase kang kakejan, kang kena dipadhakake karo energie, nganakake strooming. Ja stroo- ming iki kang gawe goenoeng.

Mitoeroet papriksan geologie, dhek bij en Afrika. Europa Ian Amerika itoe gandheng. malah wektoe iki isih katon jen Ame- rika .. mlakoe" ngoelon.

W oesana njoemanggake.

D e l f t.

B.K.P.H. DJATIKOE- SOEMO.

- o -

DADI GAGASAN.

Bo t j ah : Pak. pak, pendje-- nengan iki lahir ing ngendi?

B a p a k : Akoe lahir ing Soe- rabaja.

B o t j a h : Hla siboe?

B a p a k : lboemoe klahiran Solo.

B o t j a h : Hla akoe lahir ing ngendi?

B a p a k : Ing Malang.

B o t j a h : ( karo mikir): Kok aneh ja, hla bisane wong teloe ketemoe ana ing ngendi?

~o~

LORD NUFFIELD

Wiwit toekang sepedhah nganti toemekane dadi radja auto.

ING antarane wong2 kang misoewoer ora koerang-koerang kang asale saka wong tjilik, wong miskin oetawa wong mla-

LORD NUFFIELD.

rat. Nanging marga saka teka- 1 de atine kang santosa banget, . tansah roemagang gawe angga- 1 joeh gagajoehan kang moelja Ian

loehoer, nganti wekas-wekasan- ne apa kang digajoeh mesthi ka- tekanne. andadekake ing kami- soewoeranne. .l\na kang misoe- woer ing bab ngelmoe techniek.

saweneh ana kang misoewoer

·13 December 1937 ..

ing kasoegihanne sarta ambeg darmanne.

Ing kene akoe nedya arep ngandharake sawidjining bangsa Inggris, kang nalika isih enome dadi toekang sepedhah, nanging lawasing-lawas dadi wong kang soegih banget Jan ambeg darma.

Wong ikoe asmane W. R. Mor- ris oetawa LORD NUFFIELD kang gambare katjetha iki.

Wiwit tjilik moela Morris dhe- men banget marang pagawejan noekang. Nalikane isih botjah dheweke dhemen dolanan kreta- kretanan. Ana ing pamoelangan waktoe ngaso, mboekak oeta-...va mbetjiki piranti-pirantine sepe- dhahe. Jen wis betjik, toemoeli dibalekake maneh.

Bareng wis metoe saka pamoe- lang an, dheweke bandjoer golek pagaweian menjang sawidjinin9 toko sepedhah tjilik, ora adoh sa- ka koetha Oxford ( lnggris). Ana ing toko kono Morris rlitampa, ndadekake ing boengahe atine.

Lagi 9 sasi enggonne njamboet gawe, wis mangerti marang thE:>k liwere pagawejanne. Sadjrone njamboet gawe, dheweke ora la- li njelengi. dene perloene kanggo pawitan ngadegake toko Ian re- paratie dhewe.

Sangang sasi bae tjelenganne wis akeh, W. R. Morris noko dhewe. ora njamboet gawe nggandhol wong lija, dadi dhe- weke ikoe netepi oenen-oenen:

opor bebek mentas awake dhe-

wek. .

Ing wiwitan ing goedhange ora ana sepedhahe sidji-sidjija,

<manging sanedjan mangkonowa dheweke saja mempeng njam- boet gawe, sarta garapanne mi- soewocr betjike. Marga saka a- pike garapanne, akeh para stu- dent-student universiteit Oxford padha dadi langgananne. Mana- wa para student:! padha pinoe,...

Nalika pradjoerit Djepang gawe karangabang koetha Sjanghai sarana migoenakake mesin kang modern ban9et.

(9)

.djoe liboer, W. R. Morris noe- koe sepedhahe2. Tokone saja Jawas saja madjoe, ora gantalan taoen dheweke ngadegake bing- kil kang loewih gedhe. Ing nga- :repe tokone diwenehi merk kang nerangake jen dheweke sang- goep ndandani sepedhah kang roesak sarta mesin-mesin lija-li- jane.

· W. R. Morris panjamboet ga- -wene sregep banget, dene rega- ne barang daganganne Jan opa- he ndandani apa-apa, loewih moerah tinimbang toko-toko lija- ne, moelane dheweke lawas- lawas dadi soedagar sapedhah .kang gedhe dhewe sak Oxford.

Nalika oemoer 30 taoen dhoe-

·wite wis akeh, nganti dheweke _bisa toekoe omah tjilik, nanging tjekli, dipanggoni babarengan karo bodjone kang aran: Elisa- beth Maud, anake William Jo- nes Anasty ing Oxford.

W. R. Morris lawas2 weroeh

·wawadine auto kang wiwitan di- soemoeroepi. Rikala dheweke gawe tjoban, gawe auto tjilik fan entheng, dheweke malah die-

I

tje Ian digegoejoe para langga- 11an apa dene pawong mitrane.

Sanadjana dheweke dietje para 1angganan sarta para kantja kan-

tjane, ewasemono dheweke ora maeloe marang panjedane kan- tja-kantjane babar pisan.

Marga saka kandele tekade, nalika taoen 1912, bisa gawe au- to sidji, kang meh kabeh piran- -tine gawejanne dhewe. Auto ikoe

entheng Ian bakoeh. mangkono oega motore koewat apa dene moeng ngentekake bensin se- thithik. Sing loewih wigati ba- nget dene regane loewih moerah tinimbang auto-auto lijane. Sa- dhela wae dheweke wis oleh langganan sapirang-pirang ngan- ti ora bisa ngoeroes kabeh.

Dheweke koedo_e jasa pabrik fan sawise perang donja wis rampoeng, Morris dadi sawidji-

·ne soedagar auto kang misoe- woer ing negara Inggris. Ana- nging dheweke doewe moeng- soeh (concurrent) jaikoe toe- wan Austin. Austin loewih 11 ta- oen toewane tinimbang Morris sarta Austin ikoe sawidjining Insinjoer. Loro-lorone padha re- obet oenggoel, djor-djoran, loe- wih-loewih nalika semana lng- gris isih. toekoe auto menjang A- merika, Perantjis, Ian Djerman.

W ekas-wekasanne karo-karone oleh pangasilan kang n)enenga- ke. Ing dalem sawatara taoen wae wis padha dadi millionair.

Nalikane toewan W. R. Mor- ris didjoemenens:rake .. LORD:', dje:.lioeloek LORD NUFFIELD pandjenenqanne ngandika meng-

kene : .. Kanqgone awakkoe dhe- we, om petloe akeh:! dhoewit, karo clene anane pabrikkoe da- di gedhe iki djalaran saka pitoe-

loenga~ne poenggawa-poengga- wa koe .

Moelane panel jenenqanne ka- goengan acla-ad<i, iaikoe: kira- kira ana dhoewit 2000.000 pond .'lterling, didadekake aandeel2 kanggo para poenggawane. Ba- ba then kang saka aandeel ikoe

diparingake marang kabeh poenggawane. Kadjaba saka ikoe kanggo ngenggar-enggar atine para kaoem boeroehe, dijasani papan kanggo vacantie, roemah sakit, pa pan sport, clubgebouw.

Ian lija-lijane.

Marga saka soegihe, LORD NUPFIELD ikoe gesange sadi- na-dina ajem tentrem, prasasat gesang ana ing swarga loka bae.

Ananging ngawoeningani akehe wong mlarat, kang padha Iara, toewin kasangsaran, pandjene- nganne roemaos ora tentrem bae, ora saged enggar. Ing wekasan toewoeh beboedenne kang moe1- ja Jan loehoer. jaikoe remen de- dadana maran.g omah-omah mis- kin ,hospitaal='. lan babadan lij;::- ne kang pedoe oleh sokongan, apadene kang pantjen moeraka- bi marang oemoem.

LORD NUFFIELD ora kersa dadana sanadjana moeng sapen- ny marang sapa bae, kang saka wawasanne pitoeloengan maoe bakal ilang moespra. Sabab saka kajakinann¢. jen radja branane ikoe diparingake marang wong sing moeng mboeroe senenge dhewe bae, wis mesthi bae akeh wong ka'ng nampa kaboengahan moeng sadhela. Lan maneh ora ana kang oleh bantoewan kang tetep.

Marga saka ikoe sing ditoe- loeng ikoe moeng babadan-baba- dan kang sakira moerakabi ma- rang pasrawoengan oemoem.

Oepamane: roemah-roeI1,lah mis- kin. roemah-roemah sakit, pa- moelangan, Ian sapanoenggalan- ne. Marang univcrsiteit Oxford

Katja 7.

Moerah nanglng pepak.

Dagblad Oemoem

,_ ... __________ ... ________

,_,

ttTEMPOt'

Hoofdredacteur: R. W I iN A R N 0 S a k a b

e

h i n g p e k a b a r a n k I e b o e.

f

1.- sesasi.

Manawa doerneng nate. pirsa, kersaa moen<lhoet proefnum- mer klawan gratis menjang:

,.,... .

derma dhoewit 200.000 pond, soepaja dipigoenakake ngadjoka- ke iwoelang babagan kadokte- ran. Meh saben dina wong-wong mesthi matja ing lajang-lajang kabar, derma-derma an jar kang diparingake dening LORD NUF FIELD marang babadan warna- :warna.

Anjar iki pandjenenganne da- dana dhoewit, tjatjahe ana se- prene kasoegihanne, koerang loewih ana 10.000.000 pond, sa- bagejan gedhe kanggo kaperloe- wanne kadokteran. awit saka panggalihanne pagawejan ngo- bati tjotjog karo pagawejanne techniek dhewe. Ing saikine pa- gawejanne, jaikoe matja-matja boekoe kang wetenschappelijk lan tansah pados akal an jar, ka-

Adm ... Tempo"

Boeboetan G. N. I.

Sqerabaja.

prije tjarane nambani kang gam- pan_g apa dene golek obat kang mandjoer, amrih bisaa mbantoe kamadjoewanne wetenschap.

Lelampahanne LORD NUF- FIELD ikoe moega-moega dadi- ja katja benggalane bangsa kita saoemoeme, loewih-loewih para soegih-soegih ing tanah Noes- wantara kene.

- o -

SAKA ADMINISTRATIE.

Abn. 13338 Semarang. Moeng tampa sepisan nalika sasi Augus- tus 1937.

Ahn. 13651 Semarang. Katja- thet wiwit sasi Sept. 1937.

Sdl. Saridjan Tandjoeng Enim.

Wis 'katampa Ian dipasrahake marang sing wadjib.

Abn. 10930 Bonosare. lsih noenggak

f

0.50 awit Juni ·37 ora ana pembajaran.

Abn. 15325 Baoereno. I Loe- wih betjik adja ditjampoer. II Kena nganggo briefkaart.

Abn. 10366 Bandoengredjosa- ri Ora noenggak.

Abn. 6559 Djatiroto. Wis he- res. ora noenggak.

Abn. 13975 Semarang. Wis tam pa.

Ahn. 14897 Probolinggo. Loe- wih betjik kirimna dhewe ing Soerabaja.

Ahn. 9660 Klaten. Kanggo kw.

If

I 938.

Abn. 13792 Grisee. Wis ka- tampa.

Abn. 12834 W alikoekoen. Kli- watan ora katjathet, bakal dile- bokake ing sasi Dec. 1937.

Merga ana perangan, wons:r-wong toewa akeh kang bingoeng ngoengsi rnrana-mrene, moedh slamete .awake kaja patrape wong toewa bangsa Tionghoa iki, nalikane Sjanghai isih di pera-

Abn. 9632 Poerworedjo. Wis

I

dilebokake kanggo oeroen lot sa- si October 1937.

f;! ngi dening Djepang.

-·-

(10)

Katja 8.

PEST POETIH.

NJIRNAKAKEN INGKANG SAJEKTOSIPOEN.

Kaperloeanipoen grija sakit Sanatoria.

-o- v.

SAK.ING bab2 ingkang sam- poen kaatoeraken dhoemateng para maos, mesthinipoen pandje- nengan sadaja sampoen sami ma- ngertos menggah maksoed.ipoen sanatoria. Menggah padamelan toewin paedahipoen inggih poe- nika kangge njarasaken - mbok manawi saged - tijang-tijang ingkang liakit paroe.

Bilih tijang ingkang sakit t. b.

c. saged saras, ing nginggil sam- poen katerangaken.

Mitoeroet tjathetan2 taoenan Sanatorium Batoe taoen 1936 ing ngrikoe saged njarasaken tijang 72 saking tijang 129 ingkang sa- kit t.b.c.

Wonten malih Sanatoria poe- nika paedahipoen ingkang lang- koeng ageng, inggih poenika ane- bil1aken tijang ingkang sakit t. b.

c. saking tijang ingkang saras, dados sesakit waoe mboten gam- pil angambrah-ambrah.

Toewin achiripoen, Sanato- rium ingkang tansah ngoedi el- moe bab kasarasan poenika, da- dos poendjering elmoe kawroeh, ingkang andadosaken kasaenan kangge nanggoelangi t.b.c. poe- nika. mila poenika ing salebeti- poen njinaoe elmoe kawroeh Ian papriksan, manawi sampoen sa- ged kapanggih, ladjeng kakin- toenaken dhateng consultatie-bu- reau ( kantor kangge paring na- sehat toewin penerangan)"; poe- napa malih manawi salaminipoen kantor2 poenika teksih dereng gadhah dokter ingkang mligi kangge nanggoelangi t. b. c. tek- sih dados tanggelan ingkang a- geng.

Saoepami mboten won ten Sa- natoria, manawi badhe nanggLe- langi t.b.c. ingkang saestoe, bo- ten badhe saged kalampahan.

Sanatoria poenika kedah ge- sang gegandhengan kalijan Con- sultatie-bureau.

Ing sarehning tanggoengani poen Consultatie-bureau poenika ngoepados tijang-tijang ingkang sakit paroe, toewin milihi oegi ing antawisipoen tijang-tijang ingkang sakit waoe, poendi ing··

kang saged karimat ndadak, poendi ingkang perloe dipoen oe- pakara ing Sanatorium, soepados Sanatoria waoe saged angsal ti- jang tijang nandhang sakit paroe.

mgkang dipoen kintoenaken sa.-

.,PANJEBAR SEMANGAT"

king Consultatie-bureau.

Langkoeng mempeng panjar,.1 ..

boetdamelipoen Consultatie-bu- reau, 1angkoeng perloe sanget Sanatorium dipoen agengakcn..

Sanatorium ing tanah Djawi wetan sampoen kekirangan pang genan sanget.

Poenapa malih ing salebeti- poen Badan Provincie ngriki ba- dhe langkoeng rekaos sanget.

manawi sesarengan kalijan nga- gengaken padamelanipoen crm- sultatie ·bureau ing poendi-p \en- di panggenan. Sapoenika sam- poen kirang sanget panggenan ing Sanatorium poenika.

Sanatorium ingkang na11:9eng satoenggal poenika ing Batoe, tansah kebak kemawon· ngantos teksih kathah para tijang-t;jang ingkang sami sakit njot>woen mondhok ing ngrikoe, nanging kapeksa dipoen tolak. d ia!G1rc:n saking mboten wonten pangge- nan.

Ingkang dipoen wastani ,.Daf- tar tengga" kanggenip0e11 tijang ingkang sakit badhe mondl-;ok ing Sanatorium kaetang radin2 -+- 150 nami; anggenipoen tengga kirang langkoeng 2 oetawi 3 woelan. Tjatjahipoen tijang2 ing- kang sakit poenika saja dangoe saja kathah.

Poenapa mtdih manawi dipoen tandhingaken kalijan ing L·.nah Ojawi kilen, Badan Provincie ngriki poenika teksih kantoen r-a- nget.

Sanatorium ing Batoe poenika namoeng tjekap kanggc papan patileman 75. dene Sanatorium- complex Patjet-Tjisaroea ing ta- nah Djaw.i kilen poenika saged tjekap 120 papan patileman.

Ing tanah Djawi kilen (Beta- wi) inggih wonten Sanatorium

l ,

I

Zeerust ( i.vonten pasisir) ing- kang teksih wonten pasadhijani- poen kangge papan patileman.

Pramila poenika kawontenan ing tanah Djawi wetan ngriki sampoen mboten saged katengga . kedangon malih, prakawis ang-

genipoen badhe nanggoelangi t.

b.c. ingkang perloe sanget poe- nika.

Prakawis karibedan toewin kasisahan ingkang badhe kang- ge ngawontenaken kasaenan poenika, mboten sanes ing ngri- ki namoeng saking kekirangani- poen arta.

Djalaran saking· toemoet ang- sal-angsalan ipoen lotre. Pengoe- roes Badan Provincie Djawi we- tan ladjeng saged toembas ge··

dhong patilasanipoen Hotel pa- siraman ing Songgoriti (Batoe), awit panggenanipoen djembar toer doenoengipoen angresepa- ken manah, miia poenika prajogi sanget manawi kangge sanato- rium. minangka pondhokannpoen tijang sakit, toer inggih saged tjekap tijang 120.

Ing sapoenika gedhong poeni-·

ka kedah dipoen dandosi kados Sanatorium, djendhelanipoen ke- dah dipoen tambahi ingkang l'a- thah, marginipoen inggih kedah dipoen saeni, soepados mboten mbledoeg, panggenan kangge ndjampeni kedah dipoen wonte- naken, papan patileman kedah katoembasaken. toewin sanes-sa- nesipoen malih.

' l

Kangge bperloean poenika j kedah ngawontenaken arta l

f

25.000.- La mangka arta ing-

kang samanten katha~ipoen poe~

nika Pengoeroes teksih dereng gadhah, toewin Pengoeroes Loe- hoer inggih mboten saged mari- ngi, makaten oegi Pamrentah inggih sampoe,1 rnboten sagcd

Senapati Davis saka golongan kaoem nasiondis kang menang perange mg .,i~ih lor.

ing Spanjol

'18 Decemoer 1937.

Cordell Hull minister ndjaban rangkah ing Amerika nalika mi- kir ontran-ontran seindenging

donja.

- o -

njokong malih .

Mila saking poenika Pengoe- roes ladjeng moendhoet pitoeloe- ngan kita, soepados pendhoe- clhoek ing tanah Djawi W etan ngriki saking sadaja golongan, kersaa paring sokongan - sana- djan ta namoeng sakedhik - la- cljeng moegi kakintoenaken dha-·

teng: Javasche Bank kangge S.

C. V. T. Malang.

Pcngoeroes anggenipoen njam~

boetdamel mempeng sanget; pa- damelan andandosi toewin nga- toer Sanatorium enggal poenika sampocn dipoen wiwiti, awit sampoen kajakinaken bilih sada- ja pendhoedhoek saking satoeng- gal-satoenggalipoen golongan bangsa ing tanah Djawi wetan ngriki, mboten badhe saged neng ga kedangon toernrap padamelan ingkang perloe sanget poenika, minangka kangge njirnakaken t.

b. c. ingkang dados penjakiti- poen pendhoedhoek sadaja, soe- pados sampoen ngantos tambah kathah.

Koela sadaja inggih mboten badhc semang2 malih dhateng sadaja pendhoedhoek ing tanah.

Djawi wetan ngriki, ingkang ba- dhe l·ersa noeroeti panjoewoenan koela sadaja kados ingkang sam- poen katerangaken ing nginggil w:ioe - sanadjan ta namoeng saaed njokong sakedhik pisan.

Pramila poenika sadaja para maos dipoen soewoen soepadosa miqatosaken dhoemateng kaper- loean ingkang badhe nanggoela- ngi t.b.c. poenika, toewin kersaa ngintoenaken sokongan dhatcng:

Javasche Bank kangge S. C. V.

T

Mn1ang.

(11)

18 December 1937.

~==========~!

I

Tako dan Kie ermalter I

,,D HAR'' I

Kalianjarstraat 23 - Soerabaja.

!

Satoe~satoenja toekang bikin pakejan Boemipoetra jang sang, goep membikin toean2 poenja pa~

kejan jang netjes dan menjenang- kan. Dan djoega sanggoep bikin jas costuum poetih boeat Ambte- naren B. B. Boemipoetrea seba- gai jang termaktoeb dalam bij- blad 4 April 1937 no. 13825.

Selaloe sedija boekoe2 jang penting bagi pergerakan:

l. Pemimpin Pergerakan se- kerd;a harga

f

0,40 franco

f

0,45

2. Brosoere I perbandingan rantjangan Ordonansi perkawi- nan di Burgelijk~ stand dengan

Peratoeran~peratoeran Agama Is.- lam

f

0,25 franco

f

0,30 3. Sjarat sahnja nikah me- noeroet Agama Islam

f

0,25 frc.

f

0,30 clan lain boekoe kloeara11 Boekhandd Tan Koen Swie.

DJANGAN POETOES ASA :

BERHARAPLAH.

Siapa tahoe kalau sekarang da- tang peroentoengan toean

dengan beli

£oteeif iJa.r:oe

Hoofdprijs E 75.000.- pada

Paviljoen G. N. I. - Soerabaj~

?4

IJ ~

Harga

.. f

3,35

..

6,25

..

.. 12,-

)

) soedah terhi"

) toeng ongkod ) kirim. Rem ..

) hours tJdak ) diterima.

Oentoek meringankan ongkos, oeang pesanan bisa dikirim ber- sama oeang langganan ,,P. S."

sesoedah mandi, sebeloem pergi menoenggang koeda, naik kreta angin, bermain sepak raga, tennis d.1.1., djikalau pakai sedikit Bedak Purol koelit tinggal njaman dan segar. T eta pi toean djoega mene- gahkan sakit djanggoet, pantat tidak kena loeka, kaki tinggal sehat, pedih dan sarap dihilang- kan poela. Kalau pakai Bedak

Purol satoe kali, maoe pakai sela manja.

Dlsegafa roemah obat dan toko2 t Q, 90 etau I 1 .50 sekoepl.

'

KODRAT LAN ORADJATE

WANITA.

Gedhe adjine toemrap bangsa.

PARA wanita ing djaman sai- ki, apa maneh kang padha lagi kasengsem niroe adat koelonan, ana sawatara ( ora kabeh) kang bandjoer padha lali marang ko- drate.

Apa baja bakal kadadejane jen bakal mengkene sateroese 1 Bab kodrat, ing samesthine kita para wanita wis koedoe ngerti Ian oega bisa mbedak-mbedakake.

jen ing bab iki jen kita para wa- nita sedje banget karo para pn- ja.

Sabenere oeripe kaoem poetri ikoe kena kanggo perlambang kaloehoeran, awit jen ta kaoem poetri ilang dradjate ikoe ate- ges roesaking bangsa kita.

Moela ing bah iki kita para wanita kang bakal dadi iboe Ian oega bakal anggoelawen~

thah poetrane ing tembe mboe- ri. koedoe ngerti marang kodra- te.

Ora koerang para wanita kang doeroeng bisa mbedak-mbedak- ake bah kodrat Ian hak-e wanita.

iki mboeh saka dajane djaman saiki mboeh saka keprije. Jen ni- tik kahanane saiki. jaikoe anane olah raga kang dietjakal<e dening para wanita ana kang satemene ontjat saka kodrate. .

Moela bener apa kang dian~

dharake dening Wanita Sema- rang, patrap kang mengkono ma- oe : megah-megahi jen dinoeloe.

awit tan ana beda tandang gra- jange karo para prija, kena dia- rani moerang kasoesilan. Apa kang mengkono ikoe ora soeda dradjate kawanitan 7

Kita wis ngerti, jen botjah la- nanga wadona, jen wis oemoer

14 moenggah, ikoe rasa birai lagi nedheng-nedhenge metoe. Moela pantjen bener, jen wons, toewa tansah ngoelat-ngoelati poetra- poetrane ka,ng moenggoc.ha kem- bang mono Iagi mekar~mekare.

Kawoeningana, jen botjah wa- don Ian lanang kang ngantjik oemoer semono maoe. ora kok bandjoer ora kena sesrawoengan bareng, nanging malah kosok ba- line; watonne nganggo doega prajoga wae.

Apa ta preloene kok malah di- srawoengake bebarengan 7

Ora lija moeng soepaja ngcrti , marang ses.rawoengan kang laras (natuurlijk), dadi ing tembe ora doewe rasa ewoeh Ian oega ban- djoer ora doewe rasa isin.

Soemoeroepa ta, jen botjah wis doewe rasa isin (minder- waardigheidscomplex) ikoe ban- djoer bakal ora doewe daja kanggo ngetjakake samoebarang.

Sadjroning botjah wadon wis ngantjik oemoer kaseboet maoe.

koedoe wineleg ing kasoesilan, awit kasoesilan ikoe toemrape botjah wadon dadi pager raha- joe. Botjah wadon kang wis ngerti marang kasoesilan ikoe.

mbok sesrawoengana karo para prija, kasoesilane tansah ora ke- ri.

T oemrape para prija jen pi- noedjoe sesrawoengan karo para wanita kang tansah ngoegemi kasoesilane, ikoe bandjoer ke- peksa aloes tandang tandoeke Ian oega doewe .rasa wedi, tege- se ora wani sembrana. Moela pa- ra wanita kang teroes ngoegemi kasoesilane Ian ing tandang tan- doeke tansah linaras karo kodra- te ikoe ora bakal ilang dradjate kawanitan, Dadi kita para wani- ta koedoe ngati-ati ing solah ting-

Kaoem poet.ri Koelonan eng- gonne ngreboet kamardikan Ian kemadjoewane ora ngemoengake ing babagan .,kodrat wanita" na- nging wis nglandjak ing bah oelah raga .Jangen" barang, ka- tandha Miss Jenny Kamme:rs- goord ing ndhoewoer iki wis ka- leksanan dadi kampioen nglangi saka Ze.~land menjang Jutland ing dalem 29 djam

-o-

Katja 9.

Mode-ne penganggone para wanita saiki kang bisa mranata Ian nglarasake rnarang dedeg pijadege.

- o -

~ ... -~-. ·-~-.,_,

__ _

kah kita, adja doepeh bisa niroe Ian bisa ngetjakake, nanging koe- doe ditimbang-timbang apa kang ditiroe Ian dietjakake maoe wis laras karo kodrate wanita.

Jen

ta ora mengkono, kita bandjoer ke- na diarani moeng arep manoet oetawa anoet groebjoeg obahing djaman. ora ngelingi marang dra- djating kawanitan.

· Ora lija kita moeng moemoe- dji, soepaja para wanita nono- man kang doeroeng ngerti ing bah iki, dadi insjaf, a wit iki ate- ges ngloehoerake bangsa Ian tanah woetah rah kita.

IMPI.

-·-

KANG GO PARA IBOF.

Bab lelarane baji.

~o-

GETIH mandhek kang ana sirah. bisa andjalari sirah pating penjonjong.

Dene kang djalari jaikoe pe,

· tjahe boengkoese baloeng, kang bandjoer bi~a ngemoe getih.

woesanane getih bandjoer ngoem, poel ana sandhoewoere baloeng sangisore boengkoes baloeng.

Dene kang njebabake jaikoe jen lake baji maoe ngeged, djalaran kerosan enggonne ngeden.

Aboeh kang kaja ngono ikoe beda karo geboorte ge::wel.

(Aboeh ana ing sadjroning kan~

Referensi

Dokumen terkait

2 ensure the implementation of the goals and objectives of the work , preparation of policy formulation in the areas of salaries and benefits, the welfare of human resources , and

Sarehne panggaotan bebek ikoe te- rang Ian liata bisa dadi panggaotan loe- mintoe, moda ora ana alane menawa kita gawe wawasan bab iki, mbok· warna ikoe kang prajoga sarta moerah,