آیا حقوق دانش مستقلی است؟ - مطالعات حقوق انرژی

(1)

ۀرود ،یژرنا قوقح تاعلاطم 8

ۀرامش ، 1 ناتسبات و راهب ، 1401

تاحفص ، 110

- 91 )یشهوژپ یملع هلاقم(

شلاچ اه ی قوقح ی هدافتسا زا

شور اه ی کناب ی اج ی زگ ی ن رد رد ی تفا

هوجو لصاح زا شورف تفن ماخ و هدروآرف اه

ی تفن ی رد ارش ی ط

رحت ی م



ی

دیس یوضر نسحدمحم



یمومع قوقح هورگ رایداتسا ۀدکشناد

نارهت هاگشناد یسایس مولع و قوقح ناریا ،نارهت ،

یتوبرم لایژ

شناد تخومآ ة ا یسانشراک دشر

ةتشر زاگ و تفن قوقح ۀدکشناد

یسایس مولع و قوقح

نارهت هاگشناد ناریا ،نارهت ،

کچ ی هد

رحت ی م اه ی داصتقا ی رمآ ی اک رد زوح ۀ کناب ی

، تعنص تفن ا ی نار ار ب ی ش زا ره تعنص د ی رگ ی

سآ ی ب ذپ ی ر هدرک تسا . عقاورد رحت ی م اه ی وناث ی ة رمآ ی

،اک هن اهنت کناب اه ی غ ی رمآر ی اک یی ار زا

هنوگره تلادابم کناب ی اب ا ی نار عنم م ی

،دنک هکلب عونمم ی ت سرتسد ی هب اهزرا ی وق ی ار ن ی ز ررقم

هدرک تسا . لاقم ة پ ی ش ور م ی دشوک خرب ی زا شور اه یی ار هک ا ی نار رد دروخرب اب رحت ی م اه ی

کناب ی رمآ ی اک یارب سرتسد ی هب مهم رت ی ن عبنم دمآرد ی دوخ ( اهدمآرد ی تفن )ی هب راک هتفرگ

تسا

، زا رظنم لمع ی لحت ی ل رک هد و اهراکهار یی هک ناکما هدافتسا یارب رد ی تفا هوجو لصاح

زا شورف تفن ماخ ار اد

،تسار دروم سررب ی رارق دهد .

ناگژاو لک ی د :ی

رحت ی م اه ی کناب ی رمآ ی

،اک تکرش لم ی تفن ا ی نار

، تفن ماخ و دروآرف ه اه ی تفن ی

،

اهداهن ی لام .ی

ناونع اب هلاسر زا جرختسم هلاقم

« رد اکیرمآ یداصتقا یاه میرحت تشگزاب طیارش رد ناریا ماخ تفن شورف طیارش یسررب

یکناب هزوح » یم .دشاب

ئسم ۀدنسیون

لو

hassan.razavi@ut.ac.ir Email:

:تفایرد خیرات 7

تشهبیدرا 1400 :بیوصت خیرات ، 30

دادرخ 1401

DOI: 10.22059/JRELS.2022.321835.434 © University of Tehran

(2)

92 ۀرود ،یژرنا قوقح تاعلاطم

8 ۀرامش ، 1 ناتسبات و راهب ، 1401

همدقم رحت ی م هب ناونع ژاو ه ا ی انشآ اب تعنص تفن و زاگ ا ی

،نار هب اج ی ای هکن راکوزاس ی قوقح ی

،دشاب رازبا ی س ی سا ی ارب ی ای داج غت یی ر رد شنم تلود تساه . رد م ی نا هنوگ اه ی فلتخم رحت ی

،م

رحت ی م داصتقا ی

، لوادتم رت ی ن تسا . رحت ی م داصتقا ی ترابع تسا زا ی ک هلسلس س ی تسا اه ی

همانرب ر ی ز ی دش ی ۀ ک تلود ی ا زاس نام ب ی ن للملا ی ارب ی دودحم رک ند تابسانم داصتقا

ی تلود

د ی رگ ( هب روط لک )

، هب روظنم تسد ی با ی هب فادها س ی سا ی و داصتقا ی

( دص ی

،ق 1393 : 4

.)

ای ن رحت ی م اه

هب ود تسد ة لک ی سقت ی م م ی دنوش : رحت ی م اه ی راجت ی و رحت ی م اه ی لام

1ی . رحت ی م راجت ی اب

دودحم ی ا عطق ندرک طباور تارداص ی و تادراو ی هارمه تسا

، اما رد رحت ی م لام ی

،

امرس ی ه راذگ ی

، مأت ی ن لام ی و تلاماعم لام

ی روشک رحت ی م هدش رد راشف رارق م ی گ ی در

( رذآ ی

، 1396 :

7

هک)

لماش دراوم ز ی ر م ی دوش : ای داج دودحم ی ت اه ی لام ی و کناب ی

، رحت ی م لقن تلااقتناو لام

ی

،

ای داج للاتخا رد اشگ ی ش رابتعا دانسا ی

، هکولب ندومن اراد یی اه ی جراخ

،روشک ا ی داج عونمم ی ت

رد شورف تفن ماخ و هدروآرف اه ی تفن ی

( ،یرذآ 1396 : 8

.)

اربانب ی ن رحت ی م اه ی کناب

2ی ار م ی ناوت

ز ی عومجمر ة رحت ی م اه ی لام ی رارق داد . مهم رت ی ن فده رحت ی م اه ی کناب ی

، ای داج للاتخا رد ماظن

کناب ی و تلادابم لام ی و تنرد ی هج شهاک جت ترا جراخ ی تسا هک هب ازفا ی ش زه ی هن

،اه ازفا ی ش

ر ی کس اه ی

،کناب شهاک دامتعا مومع ی هب ماظن کناب ی و شهاک تلاماعت کناب

ی بی ن للملا ی

م ی ماجنا د

( لاصو ی و نارگید

، 1389 : 40

.)

1 . رحت ی م اه ی کناب ی رمآ ی اک

.1 1 . رحت ی م اه ی کناب ی رمآ ی اک پ ی ش زا ماجرب

1.1.1 . تاررقم کناب ی س ی

3اداس ( نوناق عماج رحت ی م ا ی نار ) 2010 یدلایم

مهم رت ی ن دنب ا ی ن

،نوناق دام ۀ 104 نآ تسا هک انبم یی ار ارب ی لامعا رحت ی م همه هبناج رب ا ی نار

ای داج م ی دنک

( فن ی

،و 1397 : 39

.)

دام ۀ 104 س ی اداس هب روط هدرتسگ ا ی هب لابند عنم ندومن کناب اه ی

جراخ ی زا ماجنا هلماعم رد رمآ ی

،اک رد ص ترو ماجنا شنکارت ارب ی هاپس نارادساپ و

تاسسؤم

تسباو ة

،نآ ی ا اس ی ر اهداهن ی ای نار ی عوضوم رحت ی م اه ی بی ن للملا ی ی ا رحت ی م اه ی ای تلاا هدحتم

تسا .

1 . Financial Sanctions

2. Banking Sanctions.

3. Comprehensive Iran Sanctions, Accountability, and Divestment Act 2010.

(3)

شلاچ شور زا هدافتسا یقوقح یاه صاح هوجو تفایرد رد نیزگیاج یکناب یاه

...ماخ تفن شورف زا ل 93

2 . 1.1 . دام ة 311 نوناق م ی نه تسود ی رمآ ی

1اک

دام ۀ 311 نوناق م ی نه تسود ی رمآ ی

،اک زو ی ر هنازخ راد ی ار مزلم م ی نک د م ؤ تاسس م لا ی و

اپ ی هاگ اه ی لصا ی لاعف ی ت اه ی طبترم اب وشلوپ

2یی ار ساسارب عم ی اهرا ی اضق یی و نوناق ی عت یی ن

امن ی

( د

Carter & others, 2013: 10

.)

زو ی ر هنازخ راد ی رمآ ی اک ملاعا درک قبط دام ۀ 311 نوناق

م ی نه تسود ی رمآ ی

،اک ا ی نار هب ناونع

« قطنم ة لوا لاعف ی ت اه ی طبترم اب وشلوپ یی

» عت یی ن ش هد

3تسا . نچمه ی ن کناب اه یی هک اب اظن م لام ی ای نار تراجت م ی نک

،دن رد کسیر ضرعم امح

ی ت زا

مانرب ة ای نار یارب تسد ی با ی هب بمب هتسه ا ی

، امح ی ت زا رورت ی مس و راکمه ی هب روظنم رود ندز

رحت ی م اه ملاعا

(دندش

Katzman, 2012: 28 )

.

3 . 1 . 1 . رحت ی م تخادرپ لوپ تفن هب کناب رم زک ی ا ی نار : دام ة 1245 لا ی ح ة تخا ی تارا عافد

لم ی رما ی اک ( لاس لام ی 2012

4)

قباطم اب دنب 311 نوناق م ی نه تسرپ ی

، هب ناهب ة مادقا کناب زکرم ی ای نار هب وشلوپ یی و شلات ارب ی

رود ندز رحت ی م اه و اب فده دودسم ندومن سرتسد ی ای نار هب دمآرد لام ی

( م ی ازر یی ناراکمه و

،

1394 : 17

م )

تاررق ی یارب لامعا دودحم ی ت و رحت ی م رب کناب اه ی جراخ ی رد لا ی ح ة تخا ی تارا

عافد لم ی رمآ ی اک هدناجنگ دش . تمسق

« د

» دام ۀ 1245 تاررقم تلود ی 81 - 112 هب رارق ریز

تسا : 1 . ئر ی س روهمج رمآ ی اک فظوم تسا هچنانچ کناب جراخ ی دصق ماجنا شنکارت اه ی طوبرم

هب کناب زکرم ی ا ی نار ار تشاد ه

،دشاب ا ی ن کناب ار زا حاتتفا باسح رازگراک ی ی ا باسح

رازگراک ی لباق تخادرپ رد

ا ی تلاا هدحتم مورحم و باسح اه ی دوجوم و ی رد رمآ ی اک ار

دودسم نک د

؛ 2 . ای ن تاررقم رب کناب زکرم ی اهروشک ی د ی رگ رد تروص ی هک اب کناب زکرم ی ا ی نار

هلماعم ا ی یارب رخ ی د تفن ماخ هتشاد دنشاب

، معا لا م ی دوش

؛

3 . م ؤ تاسس لام ی جراخ ی م ی دنناوت زا ا ی ن دودحم ی ت

،اه فاعم ی ت رد ی تفا نک دن ( ارب ی

هنوگره هلماعم اب کناب زکرم ی

، هن

ًافرص تلاماعم طوبرم

هب تفن )

، طورشم هب ا ی هکن

ئر ی س روهمج رمآ ی اک ت یأ ی د دنک هک روشک عوبتم م ؤ هسس

، رخ ی د تفن دوخ ار زا ا ی نار شهاک

ردت ی ج ی و نعم ا

5راد هداد

(تسا

Katzman, 2012: 18

.)

1. USA Patriot Act

2. Money Laundering

3. See: http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg1367.aspx 4. National Defense Authorization Act (FY 2012).

5. Significant Reduction

(4)

4 . 1 . 1 . نامرف ارجا یی رامش ة 13599 یارب دودسم رک ند اراد یی ا ی نار رد رمآ ی

1اک

رد نمهب هام لاس 1390

، ئر ی س روهمج تقو رمآ ی اک نامرف ارجا یی رامش ۀ 13599 ار رداص رک د .

ای ن نامرف م ؤ تاسس لام ی رمآ ی اک ار مزلم م ی زاس د هنوگره اراد یی قلعتم هب کناب زکرم ی ار رد

دودحم ۀ رمآ ی اک دودسم ننک د و هنوگره داهن ی هک رد لرتنک تلود ا ی نار

،تسا رد رهف تس س ی ها

رارق دنهد . نچمه ی ن صاخشا رمآ

ی اک یی زا هنوگره هلماعم اب نچ ی ن اهداهن یی عنم دندش

( Katzman, 2012: 28

.)

5 . 1.1 . نامرف ارجا یی رامش ة 13622 (2

عونمم ی ت تنا لاق تازلف نارگ اهب هب تموکح ا ی نار )

ای ن روتسد لماش شخب اه ی ددعتم ی رد ۀراب عونمم ی ت م ؤ تاسس لام ی زا شزادرپ شنکارت اه ی

تکرش لم ی

،تفن تکرش ن ی وک و کناب زکرم ی تسا

، اما ی ک ی زا مهم رت ی ن شخب اه ی نآ ( شخب

مجنپ ) طوبرم هب عونمم ی ت صاخشا زا

هنوگره تیامح و کمک لام ی

، هلمجزا ت أ م ی ن تازلف

نارگ اهب ارب ی تموکح ا ی نار

(تسا

Katzman, 2012: 28

.)

6 . 1.1 . نوناق شهاک دهت ی د ا ی نار و قوقح رشب روس ی

3ه

ربارب دام ۀ 504 ا ی ن

،نوناق هنوگره عبنم لام ی قلعتم هب تلود ا ی نار هک رد ازا ی تلاماعم زاجم ی ا

فاعم زا رحت ی م ( ًلاثم ارب ی شورف تفن ) هب تسد هدمآ شاب

،د اب ی د هب ی ک باسح دوجوم رد

روشک ی راو ی ز دوش هک حلاص ی ت لوا ی ه ( تاذ ی ) تبسن هب کناب جراخ ی ماجنا دنهد ۀ شنکارت

هتشاد

(دشاب

Katzman, 2012: 28 )

.

7 . 1.1 . نامرف ارجا یی رامش ة 13645 ( شنکارت ر ی لا )ی

ای ن روتسد ارجا یی

، شنکارت اه ی ر ی لا ی ار ارب ی گولج ی ر ی ای نار زا سرتسد ی هب اخذ ی ر ر ی لا ی دوخ

رد جراخ زا

،روشک عونمم رک د

( م ی ازر یی و اراکمه ن

، 1394 : 19

. )

قبط ا ی ن

،نامرف کناب اه ی جراخ ی رد

تروص ماجنا شنکارت اب زرا ار ی ج ا ی نار - ی نع ی ر ی لا - ی ا رادهگن ی باسح اه ی ر ی لا ی دزن

،دوخ

زا نتشاد باسح رد کناب اه ی رمآ ی اک یی مورحم و ناشلاوما ن ی ز دودسم م ی دش .

8 . 1.1 . شخب

« د

» لا ی ح ة تخا ی را عافد لم ی رمآ ی اک ( لاس لام ی 2013

4)

دام ۀ 1245 لا ی ح ة تخا ی تارا عافد لم ی لاس 2013

، هب لابند ا ی داج دودحم ی ت رد سرتسد ی ای نار

هب تازلف نارگ تساهب اریز ؛ تازلف نارگ اهب ن ی ز هب لزنم ة لوپ دنتسه . سپ ا ی ن

،هدام تسد جنپ مک

1. Executive Order 13599 of February 5 2012, Blocking Property of the Government of Iran

& Iranian Financial Institutions.

2. Executive Order 13622 of July 30 2012, Authorizing Additional Sanctions With Respect to Iran.

3. Iran Threat Reduction and Syria Human Rights Act (ITRA).

4. National Defense Authorization Act (FY 2013).

(5)

دروم

،تازاجم فا

نوز رب تازاجم اه ی نوناق رحت ی م ا ی نار (ا ی اس ) ار ارب ی اهداهن یی رد رظن

م ی گ ی در هک تازلف نارگ اهب ( هلمجزا لاط ی ) ا تازلف ن ی هم هدامآ ی ا مرن اهرازفا یی ار هب روظنم مامتا

رف ای اهدن ی تعنص ی ( تخاس تازلف نارگ اهب )

، ارب ی ره درف ی ا تکرش ا ی نار ی مهارف م ی زاس دن

( Katzman, 2015: 13

.)

2 . 1 . میرحت ماجرباسپ رد اکیرمآ یکناب یاه

سیئر خیرات رد ،اکیرمآ تقو روهمج 18

تشهبیدرا 1397

ش

،

« ای ادد تش یلم تینما

سیئر روهمج

1» ملاعا نآ یط و اضما ار رک

تلاایا د دحتم ه میرحت ،اکیرمآ ای وغل یداصتقا یاه

قیلعت یمرب ار ناریا هیلع هدش .دنادرگ

اب ارا ةئ د وتس ار معل یل هک سپ ا زا لاع م نک هرا ریگ آ ی اکیرم زا

وت ا قف اجرب کفوا طسوت ،م رشتنم

دش ، اهمیرحت ا ی اصتق ید هیوناﺛ سپ ا زا اضقن ۀزاب ود ی 90

و

180 هزور هب وط ر لماک رقرب دندش را

وضر(

و ی نارگید ، 1397 : 40

.)

رحت ی م اه ی زوح ۀ لام ی کناب و ی

رود مامتا زا سپ هک ۀ

90

2هزور گید رابر دراوم هب طوبرم ،دندش رارقرب تسه ریز

:دن

1 .

؛ناریا تموکح طسوت اکیرمآ رلاد لیصحت ای دیرخ 2 . تیلاعف رد ناریا یراجت یاه ۀراب

نارگ تازلف نارگید و لاط .اهب

لاماعم ت اسسؤم ت یلام اخ ر یج اب کناب زکرم و ی اسسؤم ساسارب ناریا یمیرحت یلام ت

وناق«

ا ن ایتخ د تار اف ع یلم 2012 م » ارا و ةئ امدخ ت ایپ م ر یناس یلام و ﮋی ه هب کناب زکرم ی

سؤم ـ اس ۀرود زا دعب ،اداسیس رد هدشرکذ یناریا یلام ت 180

زور

، زا لبق تیعضو هب هرابود

دنتشگزاب ماجرب یاضما

؛ هب هنوگ یا عانقا هب اپورا شلات دوجو اب ،هرود نیا مامتا ضحم هب هک

اکیرمآ یارب یا هب ناریا یسرتسد موادت هکبش ن

کناب هب دوخ تامدخ ةئارا تفیئوس ،3

یاه

عطق ار یناریا رک

نینچمه .د نوزفا

میرحت نیا رب زا ماجرب بجوم هب هک ییاهداهن و دارفا ،اه

رهف تس دراو هرابود ،دندوب هدش جراخ اکیرمآ یمیرحت رهف

تس سا . ید . نا ( دندش دننام

.)وکین ،یزکرم کناب ،تفن یلم تکرش نیاربانب

عم هنوگره تکرش طسوت اهداهن نیا اب هلما

یاه

خیرات زا ییاکیرمآریغ 13

نابآ 1397 میرحت لومشم ، اکیرمآ ةیوناﺛ یاه

تفرگ رارق

یوضر(

و

نارگید ، 1397 : 42

.)

1. National Security Presidential Memorandum (NSPM).

2 . 16 دادرم 1397 .

3.Europe Trying to Exempt Swift From Iran Sanctions. October 9, 2018:

https://financialtribune.com/articles/economy-business-and-markets/94351/europe-trying-to- exempt-swift-from-iran-sanctions

(6)

2 . راثآ رحت ی م رب طباور کناب ی تکرش لم ی تفن

تراجت و رما تارداص و

تادراو

، اهروشک ار رد هرب ة نونک ی بی ش زا ره نامز د ی رگ ی هب طباور

کناب ی بی ن للملا ی هتسباو هدرک تسا . نیازا ور عضو رحت ی م اه ی کناب ی لع ی ه اهروشک

، مهم رت ی ن

درکراک کناب اه ار هک لقن لاقتناو لوپ رد حطس ب ی ن للملا و ماجنا لمع ی تا ی ظن ی ر اشگ ی ش رابتعا

دانسا ی

،تسا لتخم م ی دنک . مه ی ن عوضوم روشک ا ی نار ار روبجم هب هدافتسا زا شور اه یی یارب

سرتسد ی هب اوع ی د و اهدمآرد ی تفن ی دوخ هدرک تسا . ای ن رحت ی م اه طباور کناب ی تکرش لم ی

تفن ار زا ود هجو تحت ت أﺛ ی ر رارق هداد تسا :

1 . 2 . فقوت راکمه ی اب کناب اه ی گرزب و ربتعم ند ی ا

ی ک ی زا ناکرا ساسا ی یارب رارقرب ی طباور راجت ی

، دوجو طباور کناب ی اب کناب اه ی گرزب ند یا

رد قطانم ی نوچمه اپورا و رمآ ی تساک . عقاورد اکتا ی ای نار هب شورف عبانم تفن ی و زاگ ی دوخ

و تسد ی با ی هب اهدمآرد ی شان ی زا

،نآ ا ی ن روشک ار هب اظن م لام ی بی ن للملا ی هتسباو

(هدرک

Zarate,

2013: 298

و )

ترازو هنازخ راد ی رمآ ی اک هراومه هتسناوت تسا زا ا ی ن سآ ی ب ذپ ی ر ی ۀرهب

رثکادح ی ار دربب .

ِشیوپ لامعا راشف هک اب راکتبا ترازو هنازخ راد ی رمآ ی اک زا لاس 1384 ش

، عورش هب

لاعف ی ت رک د

، نوزفا رب عطق لماک سرتسد ی ای نار هب اظن م لام ی رمآ ی

،اک شخب ی زا شلات دوخ ار

یور لامعا راشف رب کناب اه ی رسارس ند یا

، هب هﮋیو

،اپورا اب فده فقوتم خاس ت ن ماجنا هلماعم

اب ا ی نار تشاذگ . نیازا ور ادتبا دهت ی د و

،رادشه سپس رج ی م ة رتگرزب ی ن کناب اه ی اپورا

هب ردت ی ج زاغآ ؛دش رتگرزب ی ن لاثم رد ا ی ن مز ی هن

، رج ی م ة درک ی ت ئوس ی

1س تسا هک مزلم هب

تخادرپ رج

ی هم ا ی لداعم 536 م یل ی نو رلاد هب رمآ ی

،اک هب لد ی ل شزادرپ غ ی زاجمر م تلاماع

رلاد ی ای نار اب کناب اه ی رمآ ی اک

(دش

Katzman, 2011: 24

.)

اب هجوت هب ور ی نادرگ ی کناب اه ی ربتعم اپورا زا رارقرب ی طابترا اب کناب اه ی ای نار ی

رحت ی م هدش و شزادرپ هنوگره

شنکارت طبترم اب ا ی

،نار ی ک ی زا شور اه ی ای نار ارب ی ماود

ندروآ رد نچ ی ن ارش ی ط ی ور ی روآ ند هب کناب اه ی لحم ی رد اهروشک ی رطخرپ ی دننام

تاراما

،هدحتم کرت ی ه و زلام ی

2دوب . کلاه کناب کرت ی ه و رون کناب بود ی

، شقن مهم ی رد ا ی ن

مز ی هن ا ی اف دندرک . رون کناب تاراما هک م یل ی نو اه رلاد زا هوجو طوبرم هب تفن ا ی نار ار زا رط ی ق

باسح اه ی دوخ رد لاس اه ی پی ش زا اضما ی ماجرب هباج اج رک هد

،دوب تحت اهراشف ی هدراو زا

1. Credit Suisse

2. See: https://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2011/1014/Iranian-oil-sales-foreign- exchange-taking-a-hit-from-US-UN-sanctions. Last visited: October 8, 2020.

(7)

حان ةی رمآ ی اک طباور کناب ی دوخ ار اب ا ی نار عطق رک

1د . نچمه ی ن ا ی نار ارب ی ماجنا تلادابم

،دوخ

هب سأت ی س کناب اه ی دج ی د رد جراخ زا روشک ی ا تح ی رخ ی د کناب اه ی جراخ ی نی ز رک مادقا هد

،تسا هلمجزا کناب آی هدن رد رحب ی ن و کناب ت تراج امرس ی ه رد سورلاب .2

ی ک ی د ی رگ زا

تامادقا ا ی نار یارب هست ی ل لاعف ی ت اه ی لام ی دوخ رد نچ ی ن ارش ی ط ی

، سأت ی س کناب زا رط ی ق

امرس ی ه راذگ ی کرتشم اب اهروشک یی تسا هک طباور هناتسود ا ی اب ا ی نار

،دنراد دننام ا ی داج کناب

راجت ی ای نار ی - اپورا یی رد ناملآ و کناب لمود یت ی ای نار ی - لائوزنو یی رد لائوزنو

3.

2.2 . غت یی ر رد وحن ة رد ی تفا هوجو لصاح زا شورف تفن و زاگ

زا ار ی ج رت ی ن و ا ی نم رت ی ن ش ی هو اه ی تخادرپ هجو

رد تراجت ب ی ن

،للملا رابتعا دانسا ی تسا .

رابتعا دانسا ی رد ینونک راگزور

، ات دح ز ی دا ی هتسناوت تسا ر ی کس اه ی دوجوم ارب ی ود فرط

هلماعم ر ا داد شهاک ه

و عفانم ناش ار مأت ی ن دنک . هب گراک ی ر ی ای ن ش ی هو یارب تخادرپ هجو

رد

ارش ی ط غ ی رحتر ی م ی

، رما ی فراعتم هدرمش م ی دوش

، اما رد ارش ی ط نونک ی هک رحت ی م اه ی وناﺛ ةی

رمآ ی اک و نچمه ی ن عطق سرتسد ی ای نار هب ئوس ی

،تف کناب اه ی رسارس ناهج ار زا ئارا ة هنوگره

تامدخ لام ی و ب کنا ی هب عفن ا ی نار ی نا ی ا تموکح ا ی نار عونمم و تنامض ارجا ی مدع سرتسد ی

هب رتگرزب ی ن اظن م کناب ی ند یا ار ارب ی نآ اه ررقم م ی

( دنک

Zarate, 2013: 296

.)

دب ی ه ی تسا هک

د ی رگ نچ ی ن شور ی سرتسد رد ای

نار دهاوخن دوب . رد نچ ی ن ارش ی ط ی تکرش لم ی تفن ارب ی

اقب ی دوخ رد صرع ة تراجت تفن ماخ و بطت ی ق اب ارش ی ط رحت ی م ی

، هراومه ن ی دنمزا یروآون و

هدافتسا زا ش ی هو اه ی د ی رگ ارب ی رد ی تفا هوجو لصاح زا شورف تفن و زاگ تسا . ای ن ش ی هو اه

هک خرب ی زا نآ اه کناب ی و خرب ی د ی رگ غ ی کنابر ی تسه

،دن هراومه تلاکشم ی ار هب هارمه دنراد هک

زا دراوم مهم نآ اه

، ازفا ی ش زه ی هن اه ی هطساو ا ی تسا . رد ثحابم دعب ی

،شهوﮋپ اهراکهار

ی

غ ی کنابر ی تکرش لم ی تفن یارب دم ی ر ی ت ا ی ن ارش ی

،ط دروم هعلاطم رارق هتفرگ تسا .

3 . یکناب یاه میرحت راثآ شهاک یارب ناریا تفن یلم تکرش یاهراکهار

تکرش لم ی تفن هب ناونع دصتم ی لک ةی روما تسدلااب ی و اپ یی ن تسد ی طوبرم هب ن تف و زاگ رد

ای نار

، هلمجزا شورف نآ اه و نچمه ی ن تکرش ناگرزاب ی تفن ا ی نار (ن ی وک ) هب ناونع وزاب ی

1. See: Uppal, Rachna, and Martina Fuchs. 2012. "U.S. targets Dubai bank over Iran dealings". February 29, 2012: https://www.reuters.com/article/us-iran-sanctions-noor/u-s- targets-dubai-bank-over-iran-dealings-idUSTRE81S0HF20120229. Last visited: October 12, 2020.

2. Trade Capital Bank in Belarus.

3. See: Farah, Douglas. 2008. "Iran Moving Banking Operations to Venezuela". Friday May 30, 2008: http://blog.douglasfarah.com/article/356/iran-moving-banking-operations-to- venezuela.com. Last visited: October 12, 2020.

(8)

کمک ی تکرش لم ی تفن رد جراخ زا ا ی

،نار اب هجوت هب لئاسم یب یرامش هک ارب ی ای نار رد

زوح ۀ کناب ی دوجو

،دراد اب ی د اهراکهار یی ار ارب ی ماود ندروآ رد ا ی ن ارش ی ط هب راک گ ی دنر . ای ن

،اهراکهار

ًامومع زا رط ی ق رازگربخ ی اه و قحت ی تاق ی هک طسوت اهداهن ی رمآ ی اک یی ماجنا هدش

،دنا

شاف هدش و هجیتنرد زا یگﮋیو گنامرحم ی رادروخرب ن ی دنتس .

1 . 3 . اهراکهار ی

غ ی کنابر ی

دوصقم زا هار اه ی غ ی کنابر ی

، شور اه یی زا تخادرپ و رد ی تفا هجو تسا هک کناب اه ار گرد ی ر

سم لئ ة تخادرپ من ی دننک .

1 . 1 . 3 . لدابم ة لااک اب لااک ( رتاهت

1)

رتاهت رد ۀراب عوضوم نیا

،شهوﮋپ هب

انعم ی تارداص تفن

و زاگ طسوت ا ی نار هب اهروشک ی

رخ ی راد و رد ی تفا اهلااک ی ساسا ی زا نآ

،اهروشک رد

ازا ی نآ تسا .

رتراوشد ندش سرتسد ی ای نار هب اظن م کناب ی بی ن للملا ی و هزرا ا ی وق ی

، تلود ار هب تمس

شور اه یی قوس م ی دهد هک رد نآ ن ی زا ی هب هدافتسا زا ا ی ن اظن م ن ی تس . رتاهت هراومه ی ک ی زا

بلاغ رت ی ن هار اه ی ماود ندروآ رد نچ ی ن ارش ی ط ی

، رد حطس هقطنم ا ی و ناهج ی هدوب تسا .

تلادابم رتاهت ی

، رارقرب ی طباور راجت ی ار م نای فرط ی ن هست ی ل م ی

،دنک نودب ا ی هکن ترورض ی

تلاخد یارب م

ؤ تاسس لام ی و رابتعا ی ارب ی هست ی ل هلماعم دشاب هتشاد دوجو

( ش ی ور ی

، 1393 : 334

.)

هچرگا اهدادرارق ی رتاهت ی هب ا ی نار هزاجا م ی دهد تفن دوخ ار هب اهروشک ی د ی رگ نودب

نی زا هب هطساو ندش تاسسؤم لام

ی بی ن للملا ی و هدافتسا زا اهزرا ی وق ی دشورفب

، اما مه ی ن

،رما

تلاکشم یب

رامش ی هب هارمه دراد :

)فلا بجوم یناوتان ا ی نار رد سرتسد ی هب شزرا قح ی ق ی تفن ماخ دوخ م ی

( دوش

Hsgac,

2013: 42

؛)

)ب اخذ ی ر زرا ی روشک ب رایس شهاک م ی ی دنبا

؛

م )ج بجو شهاک شزرا لوپ لم ی ای نار و هب دوجو ندمآ فاکش مع ی ق ی بی ن خرن مسر ی و

خرن غ ی مسرر ی لایر م ی

(دوش

Barbara, 2011: 2

.)

2 . 1 . 3 . تخادرپ اب تازلف نارگ

(اهب

FinCEN Advisory, 2018: 14 )

هدافتسا زا لاط هب ناونع رازبا ی ارب ی رد ی تفا

،هجو دعب زا رحت ی م اه ی زوح ۀ تفن ی و کناب ی

مها ی ت ب ی رتش ی تفای ه تسا .

،عقاورد تلاکشم یب

رامش ی هک تخادرپ اه ی رلاد ی

، عت یی ن فقس

1. Barter

(9)

ارب ی تلادابم ی ورو یی و هب روط لک ی هدافتسا زا ماظن لام ی بی ن للملا ی ارب ی تلود ا ی نار و اکرش ی

راجت ی و ی ای داج هدرک

،دوب ا ی نار ار مزلم هب هدافتسا زا اهراکهار ی اج ی زگ ین ی هدومن تسا هک ات

دح ناکما کناب اه ار گرد ی ر لئسم ة تخادرپ دنکن . تنرد ی هج ا ی نار هتسناوت تسا اب هدافتسا ا ز ا ی ن

ش ی

،هو هچ رد لاس اه ی پی ش زا اضما ی ماجرب و زا رط ی ق صخش ی هب مان اضر بارض و هچ سپ

زا جورخ رمآ ی اک زا ا ی ن

،قفاوت شخب ی زا تارداص تفن

و زاگ دوخ ار زا رط ی ق رتاهت اب لاط

وست ی ه دنک

( م ی ازر یی و اراکمه ن

، 1394 : 39

.)

روشک لائوزنو ن ی ز دننام ا ی

،نار هراومه زا وس ی

ای تلاا هدحتم رمآ ی اک دروم رحت ی م رارق هتفرگ تسا و م ی ناوت تفگ ا ی ن رما ی ک ی زا لماوع مهم

امت ی ل ود روشک هب راکمه ی رد لاس ی نا خا ی ر هدوب تسا . عقاورد روشک لائوزنو رد ازا ی لاسرا

هلومحم اه ی تخوس ی دننام زنب ی ن و تخوس ِج ت زا بناج ا ی

،نار لداعم نآ لاط تخادرپ م ی دنک

و رد ه م ی ن اتسار اوا ی ل لاس 1399 ش

، لومحم ة لاط هب شزرا لداعم دصناپ م یل ی نو رلاد هب ا ی نار

لاسرا

1دش . نچمه ی ن م ی ناوت ُا تف ناهج ی قی تم تفن رد رﺛا روهظ و ی سور انورک و شهاک

دمع ۀ اهدمآرد ی تفن ی ود روشک ار ی ک ی د ی رگ زا لماوع دزن ی ک ی ود روشک رد مز ین ة تفن و زاگ

و هب روظنم شهاک آ راﺛ رحت ی م اه ی ای تلاا هدحتم

؛تسناد هکارچ روشک ا ی نار زا ا ی ن رط ی ق عبنم

دمآرد ی دج ی د ی هب تسد هدروآ و زا نآ وس

، روشک لائوزنو مطا ی نان ی هتفا تسا هک زا سم ی ر

نچ ی ن رتاهت ی

، زنب ی ن و اس ی ر تلاوصحم تفن

ی دروم ن ی زا دوخ دننام م ی تاناع ( یارب کرت ی ب اب

تفن ماخ گنس ی ن دوخ ) ار مأت ی ن م ی

2دنک

3و

. ینتفگ تسا هک هب گراک ی ر ی ای ن شور ن ی ز دوخ اب

شلاچ اه ی هدمع ا ی هب حرش هبور ریز ور تس :

1 . ر ی کس لاقتنا لاط زا اهروشک ی اسمه ی ه هب ا ی نار

؛

2 . مدع لباق ی ت گدنوشدقن ی

ناسآ رد اهرازاب ی ناهج ی و دبت ی ل نآ هب اهزرا یی دننام رلاد و

ی ورو

؛ 3 . ناکما قوت ی ف هلومحم اه ی لاط ی لاسرا ی هب ا ی نار زا رط ی ق پاوه ی ام و تشک ی رد اس ی ر

اهروشک

4.

4

3 . 1 . 3 . هدافتسا زا زمر اهزرا دننام ب ی ت وک ی ن

قبط رعت ی ف کناب زکرم ی روهمج ی ملاسا ی ای نار

،

« زمر زرا ی ک عون اراد یی لام ی تسا هک رب

رتسب ی د ی ج ی

،لات ان زکرمتم و فافش هب مان کلاب چ ی

5ن دوجوم ی ت م ی ی دنبا . ای ن اراد یی اه

1 . https://oilprice.com/Latest-Energy-News/World-News/Venezuela-Is-Buying-Iranian-Oil- With-Planes-Full-Of-Gold.html

2 . https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-04-30/iran-is-hauling-gold-bars-out-of- venezuela-s-almost-empty-vaults

3. https://www.reuters.com/article/venezuela-iran-cargo-idUSL1N2IQ1OZ 4 . https://bipartisanpolicy.org/blog/the-case-of-reza-zarrab/

5. Blockchain

(10)

100 ۀرود ،یژرنا قوقح تاعلاطم

م ی دنناوت رد ارش ی ط ی درکراک لوپ ی هب دوخ گ ی دنر »

( کناب زکرم ی

، 1397 : 5

.)

اربانب ی ن

، ا ی ن عون اهزرا

دننام اهزرا ی ار ی ج رد

،ناهج دوجوم ی ت ف ی ز ی ک ی

،دنرادن هکلب رد اضف ی زاجم ی لوت ی

،د

رادهگن ی و هلدابم م ی دنوش . ب ی ت وک ی ن و اس ی ر اهزرا ی د ی ج ی لات هس و ی گﮋ ی مهم دنراد هک

هجو امت ی ز نانآ اب اهزرا ی تنس ی ار ی ج ناهج ی تسا :

1 راشتنا. ان زکرمتم : ای ن یگﮋیو بجوم هدش تسا هک ه ی چ داهن صخشم ی

، هلمجزا کناب اه ی

زکرم ی اهروشک

، دنناوتن لرتنک کبش ة ب ی ت وک ی ن ار هب تسد گ ی دنر و تلادابم رد نآ غراف زا

لئاسم د ی تاملپ ی ک تسا

؛

2 دازآ . ی رد تخادرپ و

تسد سر ی بی ن للملا

( Chuen. 2015: 15 )

زمر :

اهزرا م ی دنناوت ارب ی

تخادرپ زه ین ة اهلااک و تامدخ فلتخم هب تروص نورتکلا ی ک ی دروم هدافتسا رارق گ ی دنر و رد

ای ن صوصخ نوچمه

د ی رگ اهزرا ی تنس ی دننام رلاد و تح ی ر ی لا لمع م ی نک ن د

؛

3 سانشان . ندوب هلماعم ناگدننک

( European Central bank, 2021: 21 )

و :

ی گﮋ ی دعب ی

، ناهنپ

ندوب وه ی ت رخ ی ناراد و ناگدنشورف زمر

تساهزرا هک

اناوت یی در ی با ی و دصر ار ارب ی اهداهن و

نامزاس اه رد لمع ان نکمم م ی دنک . تنرد ی

،هج تراظن رب ا ی ن هتسد زا اهدتسوداد رد

لمع راوشد

تسا . رد ارش ی ط نونک ی ای نار هک لرتنک اه ی بی ن للملا ی رب تلادابم لام

ی روشک ماجنا م ی وش د

،

هدافتسا زا زمر اهزرا هب لد ی ل غ ی لباقر لرتنک

،ندوب غ ی لباقر رحت ی م ندوب و شهاک اکتا هب رلاد و

اس ی ر اهزرا ی ناهج ی

، بجوم هدش ات فرظ ی ت و ناکما هب گراک ی ر ی نآ اه رد ارش ی ط رحت ی م ی

لام ی - کناب ی دروم ثحب و سررب ی رارق گ ی در . رد ا ی ن م ی

،نا ورگ ه ی هدافتسا زا زمر اهزرا ار

هب و ی هﮋ اب هجوت هب س ی تسا شورف وم ی گر ی تفن هب اج ی گرهاش ی

، ارب ی رد ی تفا زرا لصاح زا

شورف تفن و هدروآرف اه نآ ی صوت ی ه م ی دننک هک هتبلا مزلتسم هب مسر ی ت نتخانش نآ اه طسوت

کناب زکرم ی تسا

، اما هورگ ی د ی رگ نآ رب دن هک هدافتسا زا ا ی ن شور و س ی تسا راذگ ی رد ۀراب

،نآ هب لد ی ل روهظون

،ندوب ادتبا مزلتسم تخانش شلاچ اه ی نآ تسا . شلاچ اه یی هک رد هدافتسا

زا ا ی ن اهزرا نکمم تسا زورب دنک ترابع ، زا دنا :

1 . تاناسون و

یب تابﺛ ی ق ی تم ( گدننکش ی لااب ی ق ی تم زمر اهزرا )

؛

2 . عضت ی ف کناب زکرم ی و اهداهن ی طساو : تنرد ی هج ا ناکم لامعا س ی تسا اه ی لوپ ی -

کناب ی و تراظن رب شنکارت اه زا ب ی ن م ی دور

؛

3 . ناکما که و تقرس درتسگ ۀ زمر اهزرا

؛

(11)

...ماخ تفن شورف زا ل 101

4 . هدافتسا زا نآ اه طقف ارب ی تلادابم اب

مجح کچوک ناکما ذپ ی ر

1تسا . نیازا ور

نچ ی ن اهزرا یی زا لباق ی ت تلادابت لام ی اب مجح لااب

، دننام تخادرپ اه ی طوبرم هب ن

،تف

رادروخرب ن ی دنتس .

4 . 1 . 3 . هدافتسا زا کبش ة درتسگ ة فارص ی

2اه

( FinCEN Advisory, 2018: 12 )

تلاکشم ا

ی هدشداج ارب

ی ماظن زرا ی روشک زا ی ک

،وس شطع رازاب لخاد ی هب لد ی ل ن ی زا هب

تادراو لااک زا وس ی د ی رگ

، تیاهنرد بجوم

دش شور ی سب ی را نهک ارب ی گولج ی ر ی زا زورب

نارحب رد ن ماظ لام ی ا ی نار هب راک هتفرگ دوش و نآ مه امح ی ت و عسوت ة فارص ی اه رد ا ی نار

3دوب .

نیازا ور شخب صوصخ ( ی اب امح ی ت تلود ) اب ا ی داج کبش ة درتسگ ۀ فارص ی رد اهروشک ی

فلتخم لثم

،تاراما کرت ی

،ه

،دنه زلام ی

، تلام و اضعا ی داحتا ةی اپورا

، مادقا هب باج ه اج یی

اهرلاد ی تفن ی م ی درک .

رحت ی م اه ی لام ی لع ی ه ا ی نار هب روط لک ی بجوم جاور ی نتفا عاونا غ ی مسرر ی رت لاقتنا لوپ هب

جراخ ا ی نار و مک رترﺛا ندش رحت ی م اه م ی دوش . هچرگ وست ی ه باسح زا رط ی ق فارص ی

،اه زه ی هن ا ی

بی رتش زا لدابت لام ی زا

ُط

ُر ق لومعم کناب ی دراد و باج ه اج یی مجح اه ی لااب اب یراوشد ییاه

هارمه تسا

، هب ره لاح رود ندز رحت ی م اه ی کناب ی هراومه زا ا ی ن سم ی ر لصاح هدش

4تسا .

نچمه ی ن قبط دروآرب کناب ناهج ی

، شنکارت اه ی دازام رب دصناپ رازه رلاد رما ی ان فراعتم

هدرمش من ی دوش

5.

مادقا ا ی نار نبم ی رب هدافتسا زا فارص ی اه رد اهروشک ی ثلاﺛ یارب لقن لاقتناو لوپ ن ی ز رد

لاس 1392

، دروم هجوت رادا ۀ لرتنک اراد یی اه ی جراخ ی رمآ ی اک رارق تفرگ . زا نیا ور رادا ۀ

هزرابم اب میارج یلام ترازو هنازخ راد ی

، صوت ی ه همان ا ی رشتنم درک و رد نآ باطخ هب اهداهن و

تاسسؤم لام

ی رمآ ی اک یی و غ ی رمآر ی اک یی روآدای دش هک فارص ی اه ی فلتخم ی رد اهروشک ی

،ثلاﺛ شلات اه ی ددعتم ی یارب لاقتنا لوپ هب تروص غ ی زاجمر زا ةکبش لام ی رمآ ی اک هب عفن

ای نار ماجنا هداد

( دنا

OFAC Advisory. 2013: 1

.)

زا هاگدید

،کفوا خرب ی دهاوش دوجو دراد هک

ناشن دنهد ۀ غ ی نوناقر ی ندوب شنکارت فارص ی تساه و اهداهن ی لام ی اب ی د نآ اه ار رظندم هتشاد

دنشاب زا ، هلمج :

1. See: https://tejaratnews.com/.ربخدک; 319031, Last visited: October 9, 2020.

2. Exchange Houses

3. See: http://jamejamonline.ir/online/1085055471378830956

4. See: https://www.ft.com/content/6ca69788-0a48-11dd-b5b1-0000779fd2ac

5. Fineren, Daniel. 2012. "Barter, other steps help Iran firms beat sanctions". February 29, 2012:https://www.reuters.com/article/us-iran-trade/barter-other-steps-help-iran-firms-beat- sanctions-idUSTRE81S12G20120229

(12)

102 ۀرود ،یژرنا قوقح تاعلاطم

1 . مجح شنکارت تساوخرد ی زا م ی ناز عقاو ی مجح تلادابم و تراجت طبترم اب نآ داهن

بی رتش دشاب

؛ 2 . خرب ی زا ا ی ن اهداهن ارب ی لاقتنا لوپ زا رط ی ق اظن م لام ی رمآ ی اک

، هنوگره طابترا ا ی نار اب

نچ ی ن شنکارت ی ار زا هار یاه فلتخم ی دننام هدافتسا زا مان یاه غ ی عقاور ی ی ا مهبم ناهنپ م ی دننک .

2 . 3 . هویش اه ی غت یی ر وه ی ت

ش ی هو اه ی ی هک رد ا ی ن ثحبم دروم سررب ی رارق م ی گ ی

،دنر فلاخرب اهراتفگ

ی پی ش ی ن زا یگﮋیو

ناهنپ هناراک دنرادروخرب و

فلاخرب عم

ی اهرا ی ناهج ی طبترم اب وشلوپ یی تسه دن . نچمه ی

،ن

یگﮋیو ناهنپ هناراک ندوب نآ اه بجوم هدش تسا هک علاطا تا و عبانم فاک ی و م ؤ قﺛ یارب ثحب

و سررب ی عوضوم رد سرتسد دنشابن . اب دوجو نیا

، عس ی رب نآ تسا هک ا ی ن ش ی هو اه و

شلاچ اه یی هک هب لابند دنراد دروم سررب ی رارق گ ی دنر .

1 . 2 . 3 . تکرش ششوپ

1ی / تکرش ذغاک

2ی

( FinCEN Advisory, 2018: 12 )

تاحلاطصا تکرش

ششوپ ی ی ا تکرش ذغاک ی

، ب ی ش زا هکنآ راب انعم یی قوقح ی هتشاد

،دنشاب

تاحلاطصا ی

هناسر ا ی تسه دن و هب روط لک ی زا ا ی ن عون تکرش اه یارب هب ماجنا ناسر ی ند تامادقا

فخم ی هنا هدافتسا م ی دوش . هب روظنم نشور رت ندش

،عوضوم م ی ناوت خرب ی زا راعت ی ف هئارا هدش زا

نآ اه ار رد ا ی اجن ب ی نا درک . قبط رعت ی ف ک هورگرا و ی ﮋ ۀ مادقا لام ی

، تکرش ذغاک ی

، داهن ی تسا

هک لمع ی تا

،لقتسم اراد یی لباق

،هجوت لاعف ی ت راجت ی رمتسم هب روظنم بسک دمآرد ی ا دنمراک

درادن . 3

ای ن تکرش

،اه روضح ف ی ز ی ک ی دنرادن ( طقف ور ی ذغاک دوجو دنراد )

، لو ی نکمم تسا

باسح کناب ی هتشاد دنشاب . تنرد ی هج هب ناونع سو ی هل ا ی یارب ماجنا شنکارت اه ی طوبرم هب

تلاماعم ذ

ی عفن لصا ی دروم هدافتسا رارق م ی گ ی دنر . نچ ین ی تکرش اه یی

، مه ارب ی فادها

نوناق ی و مه غ ی نوناقر ی ظن ی ر وشلوپ یی ای داج م ی

4دنوش

؛ ز ی ار ا ی داج و هار زادنا ی نآ اه رما ی هداس

و مک زه ی هن تسا . تکرش ششوپ ی نی ز هنوگره داهن ی تسا هک ت طسو نامزاس ی د ی رگ سأت ی س و

لرتنک م ی دوش . ای ن عون تکرش اه م ی دنناوت تامادقا ی ار ارب ی تکرش ردام دوخ ماجنا

،دنهد

نودب ا ی هکن ا ی ن تامادقا لباق ی ت باستنا هب ردام ار هتشاد

5دشاب .

ًلاومعم زا ا ی ن عون تکرش اه

یارب فخم ی هگن نتشاد لاعف ی ت اه ی لام ی غ ی نوناقر ی تکرش د ی رگ و رد تن ی هج تظفاحم زا

نآ رد

ربارب ا ی داج هنوگره لوئسم ی ت قوقح ی هدافتسا م ی دوش .

1. Front Company

2. Shell Company

3. See: https://aml-cft.net/library/shell-company/. Last visited: October 12, 2020.

4. See: https://en.wikipedia.org/wiki/Shell_corporation. Last visited: October 12, 2020.

5. See: https://en.wikipedia.org/wiki/Front_organization. Last visited: October 12, 2020.