هدنیآ یهوژپ تارییغت خ یعامتجا
هداونا
( ئارا ة کی لدم یرظن یبیکرت )
داوج نهکراشفا
1
لیعامسا یللاب
2
هدجاس ظعاو
3هداز
:تفایردخیرات
22 / 12 / 79
:شریذپخیرات 19
/ 20 / 79
هدیکچ
نیآ تارییغت یسررب عماج یرظن لدم دنمزاین هداوناخ هد
ی
هک تسا
دناوتب
ییاتسیا و ییایوپ
تارییغت رد ار دریگرب
یلدم نینچ نیودت یاتسار رد هلاقم نیا . هئارا
هدش
.تسا شور هعلاطم
لیلحت یرظن تسا
هک
رد
نآ
زاهدافتسااب هس
درکیور یرظن
،ییارگدرف یامرس ة ا
یعامتج و نیوکت
لکش
هئارایبیکرتیلدم
دش تساه .
ساسارب نیا لدم
،
تارییغت دنیآ ة
هداوناخ جیتن ة
یاهدربهار
لسن رضاح
یارب
یراتخاسطیارشابیراگزاس
ا.تسا
نی لسن
اب طیارشیشیدنازاب یراتخاس
هعماج
رولبت نانآ یتیبرت یشم و یگدنز تسایس رد هک یم
دبای
، رد کش ل
نداد هب یاهراتخاس
توافتم رودرد ة
دعب درادشقن
.
سن
زارثأتممودل
یاهدربهار تداعدوخنیدلاو
هراو
توافتمیا
دراد
و باختنا
اه ی ی
دهاوخ دوخ یگداوناخ یگدنز رد
تشاد
تسا نکمم هک مکت
ی ل
هدننک
ای
دننکدیلوتزاب ة
.دشابنیشیپیاهراتخاس یشهوژپماجناابیداهنشیپلدم
ابیفیک 33
تکراشم
هدننک
نایمزا
ومدرممومع 12
تکراشم
نک هدن
نایمزا بحاص
نارظن
زوح ة
هداوناخ
یبایزرا .دش
جیاتن
هب
تسد
هدمآ
ناشن یم
دهد
زاهدافتسااب لدمنیا
،
تروصرد دوجو
پ ی ش
ب ین ی
اه
د ةرابر
تیعضو
یعامتجاویداصتقا روشک
،روشکتیعمجلکزایعامتجاتاقبطزاکیرهمهسنییعتو
ناکما
پی ش
ب ین ی
رانسحرطابهداوناختارییغت .دراددوجوفلتخمیاهوی
هژاو اه یدیلک ی : آی هدن
هوژپ
،ی
یشیدنازاب
،
نیوکت لکش
،
تارییغت
،هداوناخ یامرس ة
،یعامتجا
تداع
هراو .
1
.
شناد ی را
هورگ
مولع
عامتجا ی
هاگشناد
لعوب ی س ی ان
( ون ی دنس ة
لوئسم ) j.afsharkohan@yahoo.com،
2
.
شناد ی را
هورگ
مولع
عامتجا ی
هاگشناد
لعوب ی س ی
،ان balali_e@yahoo.com
3
.
ارتکد ی
هعماج
سانش ی
،
هاگشناد
لعوب ی س ی
،ان sawaez@yahoo.com
و همدقم حرط
هلئسم
هدنیآ
یهوژپ
هک تسا یرظن لدم کی زا هدافتسا مزلتسم هداوناخ تارییغت هب
ناوتب نآ کمک
ارهداوناختارییغتییایوپوییاتسیا م
درادرارقرظند
.
هب
ترابع
رگید
دنکنییبتدیابلدمنیا،
فلتخمینامزعطاقمردهداوناختارییغتربرثؤملماوعهک دک
ا م
دنا
یراتخاسطیارشبیکرتو
دنیآیاربییاهدمایپهچطلسمیگنهرفیاهوگلااب ة
هداوناخ رد درادرب
.
لدم
یاه
دوجومیرظن
ردیعماجتاعلاطا راب
ة
اختارییغت
مهارفهداون یم
نک دن
؛
هب
هنوگ
یا
هک
،رضاحلاحرد
هوبنااب
شهوژپ
یاه
ماجنا
هدش
نیا اب لدم
اه
تارییغت یمومع لیلاد ،روشک زا جراخ و لخاد رد
تسا نشور ًلاماک هداوناخ
؛
فلتخم عماوج رد یدودح ات تارییغت تیفیک و تیمک دنچره
تساتوافتم
؛
ب یار
،لاثم درومردنارگشهوژپةدیقع
هکتسانیاربناریاردهداوناختارییغت
داوناخ ة
یناریا
مه
اتسار
عماوجردهکیتارییغتاب هعسوت
هتفای
،هدادخر
مه زا
رظن
واهراتخاس
مه زا
رظن
تسا هدش یقیمع تارییغت راچد اهدرکراک
،
تارییغت اما
یگنهرف یاضف زا رثأتم
عماج ة
ا ی نار ی
،
زاتوافتم
هکتسایتارییغت برغرد
هداتفاقافتا
تسا
،مانهب(
1393
،یکمرا؛
1392
و
1371
،تیانع؛
1393
،یلضاف؛
1371 یعناق؛
،دار 1370 .)
لدم
یاه
یرظن هدافتسا
هدش
رد
هداوناختارییغتیسررب
اتسیا دنتسه
ییاسانشناکمااهنتو
عطقم کی رد هداوناخ تارییغت رب راذگریثأت لماوع بیکرت
ینامز
مهارف ار یم
دننک
.
ا ییاتسی
یسانش
،
اما ،تسا تیعضو کی رب راذگریثأت لماوع هعومجم تخانش رب رظان
ییایوپ
یسانش
طیارشبسحربفلتخمینامزعطاقمردرثؤملماوعییاسانشرب هنیمز
یا
ریغتم
درادتراظن
.
ساسارب
تاقیقحت ماجنا
هدش
نیااب لدم
اه
صخشم یمن
دوش
ربرثؤملماوعهک
هداوناختارییغت مرد
هچفلتخمینامزعطاق هدوب
یتشابنارثاو نآ
اه
یاهراتخاساببیکرترد
یگنهرفیاهوگلاابلماعتردویداصتقاویعامتجا
هنوگچ
رب
هداوناخ ریثأت
تساهتشاذگ .
نینچمه
رد لدم
یاه
دوجوم
،
یراتخاسطیارشزا هب
ناونع
یگنهرفیاهوگلازاورییغتلماوع
طلسم هب
زنم
ةل اقملماوع
دایتمو یم
دوش
(
،نوتنروت 2229
؛
کاپوشخباون
،این 2211
نونکات.)
رد شهوژپ
یاه
ماجنا
هدش
نیمزرد ة
هبرتمکوهدشدیکأتیراتخاسطیارشرب،هداوناختارییغت
تمواقملماوع هتخادرپ
هدش
.تسا یلاحرد
هک
عنیا و
شقنلما نییعت
هدننک
یا
تارییغتعوقورد
هداوناخ راد ن
لماوع.د
یتنسگنهرفایتمواقم هب
ةلزنم هنیمز
یا
ارتارییغتزالابقتسانازیمهک
نییعت یم
نک ن د
،
رادروخربیدایزتیمهازا دنتسه
قیرطزاگنهرف.
هعماج
یریذپ
،
زایشخبهب
تیوه
یدرف یم لیدبت
دوش
هب و میمصت
یریگ
اه
تهج یم
دهد
. عقاورد
یراتخاس طیارش
یداصتقا و یعامتجا تیعقاو
اه یی
دنتسه
ار تارییغت هک هب
یم دوجو
،دنروآ
یبایزرا رتلیف زا
ینوردگنهرفروضحردیصخش
روبعنارگشنکردهدش یم
دننک
و میمصت
یریگ
یمییاه
دننک
دنیآتارییغتتیفیک وتیمکهک ة
مقر ارهداوناخ یم
دننز
.
،تشاد هجوتدیاب
هبهجوتموزل
یبایزرا
یاه
آانتاریثأت رانکرد یصخش ناهاگ
،ه
ییاهدربهار
ابههجاومرد نارگشنکهکتسا
یداصتقاویعامتجاطیارش یمشیپرد
دنریگ .
ردلدم هعماج
سانش ی
یتوافتمیاهدربراکویناعم دراد
نیادربراکوموهفمکردیارب.
لاقمردهژاو ة
تسامزلا،رضاح نایب
یناعمهچرظندروملدمهکدوش
یا
ردار منرب ی
گ ی در
یکی.
زا نومنوتکامموهفمیاربلدمناونعزاهدافتسا،یناعمنیا ة
ءیشکیزاکچوک گرزب
رت
لدمینعمنیارد.تسا
،
هنومن
ا ی
زاسزاب ی
هدش
ابدرکراکرظنزاهکتساگرزبءیشکیزا
،یقازر(تساناسکییعقاوءیش 1391
عوننیا.) لدم
اه
،
یدودحمیشهوژپویرظنشزرا
،یکیلب( دنراد 1379
: 211
راب لدم ،ینعم نیا رد .تسوگلا و قشمرس ،لدم رگید ینعم .)
نینچ .نآ دننام و هنومن نامزاس ،هنومن ردام و ردپ دننام ،دراد ینامرآ و یراجنه لدم
اه یی
دنشابهتشادندوجوتیعقاوردزگرهتسانکمم
،
اما هب
ناونع
نامرآ
اه یی
تهجردهک نآ
اه
م ی
ناوت
حرطمدرکتکرح م
ی
نوش د هدیاپیت،موهفمنیاهباشم.
تساربولآ
.
وا
زا
نیا
پیت
ار
سیاقمیارب ة
هدافتسادوجومقیداصم م
ی
ک ن د
دحاوهیبشیزیچو هزادنا
گ ی ر ی
رظنردار دراد
.
رد عومجم
لدمعوننیا م
ی
دناوت
هب
ناونع
دشابدنمدوسهسیاقمرایعم
،
یانعمردنآدربراکاما
ابیطابترایراجنه شهوژپ
اه ی
نامه(درادنیعامتجا
،
210 .)
مولع رد لدم مهم یاهدربراک زا یکی
زین هلاقم نیا رد هک یعامتجا
هدش هدافتسا
،تسا
رلیوداقتعاهب.تسایرظنلدمحلاطصالیکشتوهیرظن ابنآبیکرت
( 1770 )
یرظنلدم
ومیهافمیواح ای
هد
اه ی
دیدپهبهکتساینییبت ة
طوبرمیصاخ م
ی
دوش
راتخاس.
نایمطباور
لکش ار لدم مسیناکم ،میهافم م
ی
دهد
هک هب
کمک
نآ م ی
ناوت
.تفای تسد نییبت کی هب
عقاورد
،
نیا
یمتسیسهبلدم
هراشا هبهکدراد
نآکمک مرد
ی
ی با ی م
ازجا ی
فلتخم کشت ی ل
دنهد ة
طابترامهابیقطنمیلاوتولسلستمادکساساربوهنوگچهیرظنکی
راد
،نهوک(دن 1373
.)
د
طباورنیاهکیتروصر هب
تروص
قد ی ق
رت
و مظنم
رت ی
وشنایب ن د
،
لیکشتاریروصماظنکی
م ی
دنهد
دنوشیتایلمعفیرعتیروصماظنطباوررددوجوممیهافمرگاو
،
ماظن ی
یتایلمع
هب
تسد م ی
آی د
هک م ی
ناوت
ومزآارنآ د
للادتسارلیو.
م ی
دنک
لدم
اه
وهدرتسگیشنادساسارب
تددمهب
هتخاسربفاشتکانتمردلیخ م
ی
دنوش
.
نآ
اه
هنار م ی
ناوت
زاسایقاب هداد
اه
جاتنتسا
ییارقتسامیمعتابهنودرک هداد
اه
،
تسامزلاماهفتسازایدنیارف،لدمنتخاسیاربهکلب
هک
تیقلاخولیخت
یملماشار
دوش
،یکیلب(
1379
:
223 .)
لدم
یاه
یرظن هدافتسا
هدش
رد شهوژپ
یاه
هداوناخ
ار یم
ناوت
رد
بلاق ود
هورگ هدمع
رظندم
رارق
داد :
1
.
لدم
یاه
یزاسوندرکیورربینتبمیرظن
و یناهج
ندش
هداوناختارییغتهک
شرتسگ زا یشان ار
نوچمه هتینردم رهاظم
شهاک ،ینیشنرهش تردق
،یدنواشیوخ ماظن
عسوت ،ییایفارغج کرحت شیازفا ة
روانف ی
نآ دننام و یم
دناد
،
2
. لدم
یاه
یرظن
رب ینتبم
درکیور یداقتنا
جیتن ار هداوناخ تارییغت هک ة
یرباربان و رقف
یداصتقا
،
و یتیسنج یرباربان
رلااسردپ یاهراتخاس یم
دناد
. شهوژپ
یاه ماجنا
هدش
اب
درکیور
یزاسون هب
هژیو
ناریا رد
یعناق(درادیرتشیبیناوارف
،دار 1397
:
109 .)
ب ر
ساسا
نیا شهوژپ
یاه
،
هتینردم
و یناهج
ندش
ببس
،ییایفارغجکرحت،ینیشنرهششرتسگ
یاهداهنعونتونانزلاغتشا،تلایصحتشیازفا
.تساهدشیعامتجا هجیتنرد
هدشراذگاورگیدیاهداهنهبهداوناخیاهدرکراکزایرایسب
هک
رمانیا هکبش
یاه
نیزگیاجاریعامتجا هکبش
یاه
یدنواشیوخ
هدرک ادمایپ.تسا
لوحتنی
داوناخ لیدبت ة
داوناخ هب هدرتسگ ة
هتسه
یا
اب ییارگدرف جاور .تسا هدوب ییارگدرف و
ینلاوط
ندش میمصت
یریگ
،جاودزا ریخأت و
رییغت ویش ة
زا تاراظتنا شیازفا و ینیزگرسمه
ییوشانزطباور
تساهدوبهارمه
شهاک،جاودزانسشیازفاابنانزتیعقومدوبهبنینچمه.
لصاف ة
ینس
تردقشیازفا،نیجوزنیب میمصت
یریگ
مهیرورابشهاکوهداوناخردنانز
هتسب
،یناخوراس(تسا 1397
،هراصع؛
1397
،ناراکمهویکمرادازآ؛
1397
،یکمرادازآویروکش؛
1391 یناجنز؛
،یداوجوهداز 1391
،دحوموتیانع؛
1393
،یکمرادازآ،
1371
.) شهوژپ
یاه
ماجنا
هدش
درکیوراب نا
یداقت
ارهداوناختارییغتزین نیا
هنوگ
نییبت یم
دننک
هک
ویداصتقارقف
یعامتجا یرباربان باختنا
یاه
دودحم ار دارفا هدرک
یگدنز تیعضو هب یسرتسد طیارش و
یگداوناخ لومعم
.تساهتفرگنانآزاار هجیتنرد
ردییوشانزطباوروهداوناخزاییاهوگلا
ناریا لکش
هتفرگ
هک رد
ذگ هتش
تساهتشادنجاور
،یرضخ(
1392
،یدیمحورفدیعم؛
1390
؛
ظعاو
،هداز 1371 ) نینچمه .
جاودزا
اه
یرادیاپ و هداتفا ریخأت هب نآ
اه
هب
تدش
شهاک
هتفای
تسا
(
،نشودنیثایغویلسوت 1372
،
،ناراکمهوینیسح 1371
)
.
پ تسینیمفنارگشهوژ
اب
،درکیورنیمهزاهدافتسا داوناختارییغت
ه
ار ناشن
دنهد ة
یتیسنجیرباربانویرلااسردپموادت
یم
دنناد
یداش(
،بلط 1392
،یزازعا ؛ 1393
و داردوار ، ینیئان
، 1390 )
یارب ؛
شیازفا ،لاثم
یاهراتخاس تیوقت رب لاد و نانز تسدورف تیعقوم و یتیسنج رباربان راتخاس دمایپ قلاط عماجطیارشردروکذم ة
.تسانردم
اب کیور ودره در
،
یسرربناکما
تلاامتحا ةرابرد
تارییغت دنیآ ة
هداوناخ
.دراد دوجو
رد
تارییغت،یزاسوندرکیور
دنیارفبسحرب هعسوت
یگتفای
رد فلتخمعماوج
داضتدرکیورردو
باج بسحرب ه
نایم رد تردق بیکرت ییاج هورگ
یاه
لباق یعامتجا شیپ
ینیب
.تسا
ًلاوصا
لدم
یاه
نلاکدربابیرظن
،
اب ضورفم
رییغتتباثلماوعنتفرگ
،
شیپ
ینیب
هدنیآ
دوخرد ار
دنراد
،
اما
نیا شیپ
ینیب
تسایرظنشنیبربینتبم درادقلعتهفسلفورملقهبو
.
ب ر
ساسا
قطنم
شور
یتخانش
ةتفریذپ
،اهدرکیورنیا دنیآورملق
ة
نومزآتیلباق
درادنارندش
و هعماج
سانش
اهنت یم
ناوت
د هدیدپ
یاه
رینیع
ا دنکیسررب
،فوکلاو(
2210
:
7197 )
.
هب
ترابع
رگید
،
ورملق
هبهدنیآ
لیلد هکنآ
ضورفم
و تساینهذ
،
ن یم
ناوت
د
رظنزا
یملع دوشهعلاطم .
زاهاگدیدنیا
دنچ هیواز
دقن یم
دوش لوا:
هکنیا
دنچره
هدنیآ
یرما تساینهذوضورفم
،
هبهجوتاب هکنیا
رثاأشنم
تسا
راثآو
دوهشم ررد درادنارگشنکراتف
،
ن یم
ناوت
مود.دشابتینیعزایلاخد
هکنیا
اهنت رگیدکی زا هدنیآ و لاح ،هتشذگ کیکفت
لکش هب
یروص
نکمم
تسا
و هب
روظنم
هداس
یزاس
قیقحت دنیارف
تروص یتابثا ملع قطنم یاتسار رد و یم
دریگ
؛
یلاحرد
هک
رما
نامزردوهتسویپتیعقاوکییعامتجا
یراج تسا
آ(
،ماد 2221
:
10 ).
زا یکی دنیآ شجنس تاموزلم ة
هداوناخ عماج یرظن لدم نتشاد ، ی
ییایوپ مه هک تسا
دنیآ تارییغت ة
هداوناخ
طباور زا یشان تاریثأت(
لسن
اه )
ییاتسیا مه و
زا یشان تاریثأت(
)لسنکیتامیمصت ردار
رب یم
دریگ دنیآتارییغتزایلدمنینچنیودتیاتسارردهلاقمنیا.
ة
هداوناخ هئارا
هدش
نیاهبوتسا
شسرپ
خساپیساسا یم
دهد
هک
یرظنلدم لباق
هدافتسا
رد
علاطم ة
دنیآتارییغت ة
هچزادیابهداوناخ
یئازجا دشابرادروخرب
؛
هب
یوحن
هک
وییایوپدناوتب
تارییغتییاتسیا دنیآ
ة
ارهداوناخ رد
دریگرب .
لدم
یداهنشیپ
زاهدافتسااب هاگدید
یاه
هس
زانت
ناگرزب هعماج
سانش رچرآوویدروب،زندیگ،ی
نیودت یم
دوش
و وحنیسرربناکما ة
یراذگریثأت
یارجم زا اهراتخاس
تامیمصت
درف ی
هداوناخ تارییغت رب
ار
رد
هدنیآ لسن
مهارف یم
دنک
.
دنچره هدنیآ
یهوژپ
تیعمجیرامآدرکیورابهداوناختارییغتیسرربرد
ناسانش
یدایزجاور
اد در
،
هلاقم نیا رد
هک تسا نآ فده
لدم یبیکرت
دنیآ تارییغت ة
هداوناخ
اب هیکت
رب
تفرشیپ
یاه
ویرظن شور
یتخانش
زوحرد ة
هعماج
سانش ی
هدنیآ
هئارا وش .د
شور یسانش شهوژپ
هدنیآ
یهوژپ
ناهجحطسرد هب
تدش
زوحنیازینناریارد.تساشرتسگلاحرد ة
یشهوژپ
یاج هاگ
دوخ
ار انک رد
ریاس ر شور
یاه
موسرم یم
دبای
. اب
نیا
لاح
، هعماج
هب ناسانش
هدنیآ
یهوژپ
رد شهوژپ
یاه
رتمک هداوناخ
؛تسا هدرک هجوت
هب
هژیو
دودعم ناریا رد
شهوژپ
یاه
رب هدنیآ
یهوژپ
ربهداوناختارییغت شیپ
ینیب
یاه
تیعمج
زکرمتمیتخانش هدوب
دنا
.
رد
همادا مهم
نیرت
شهوژپ
یاه
یلخاد دنیآعوضومابیجراخو ة
یفرعم هداوناختارییغت
و
لدم
یاه
یرظن هدافتسا
هدش
رد نآ
اه
یمنایب
.دوش
شهوژپ یاه یلخاد
زایکی مهم
نیرت
زوحردیملععبانم ة
دنیآتلاوحت ة
هداوناخ
ار
لاسردمانهب 1772
هدادماجنا
.تسا
ب ر
ساسا
یرظنلدم وا
دمایپهداوناختارییغت،
ینوگرگد
یاه
یعامتجا -
تارییغت،یگنهرف
ویتیعمج تفرشیپ
یاه
تسایملع .
موادت شزرا
یاه
یگنهرف
ببسزین یم
دوش
تارییغت اب
شزرا
یاه
.دنشاب هتشاد یراگزاس هعماج
نایناجاقآ
( 2221 )
شقن
ناریا رد ار یتنس گنهرف
گنررپ
رت
تسادقتعموهدید
یگنهرفیاهراجنهلاقتناویلمارفتاطابتراشرتسگ
للمریاس
نایمرداریشرگنتارییغتروشکلخادهب لسن
یاه
شیازفاهبهکدرکدهاوخداجیایدعب
تیسنجربینتبمتاضراعت یمرجنم
دوش .
ییارس ( 1391
) هب
کمک
درکیور یناهج
ندش
نیاهب
هولاع،ناریاردهداوناختارییغتیسرربردهکتخادرپعوضوم
ردلاعفلماوعوطیارشرب
،لحم یناهجزایشانینوریبلماوع
رارقرظندمدیابزینارندش
.داد (دحوموتیانع 1393
)
زین
درکیوربلاقرد یناهج
ندش
اب
ولیلحت شیپ
ینیب
یناهجرصعردهداوناختیعضو
هبندش
زاوداددهاوخهمادادوختایحهبهدنیآردهداوناخهکدندیسرهجیتننیا
نیب تفردهاوخن
،
گرگد اما ینو
و ییاهنت .دش دهاوخ داجیا نآ رب مکاح طباور و هداوناخ یاهوگلا رد ییاه
یگیبرکش
( 1399 )
نایب
رتسبهکدندرک داوناخ
ة
یناریا
هب
ینوگرگدولوحتراچدددجتلیلد
هدش تساددجتهبتنسزاراذگلاحردو .
هطساو،رمانیارد
ییاه
دننام
،ینیشنرهش،داوس
ترفاسم نازیم
خ یاه
و یجرا روانف
ی
اه ی
هتشاد شقن یطابترا نیون
.دنا ( یلضاف 1371
اب )
هیرظنبلاقردهداوناختارییغتدنوریسررب
تسپوهتینردمیاه
ارهداوناخعونهسمسینردم
داوناخ :تسا هداد صیخشت ناریا رد ة
داوناخ ،یتنس ة
داوناخ و نردم ة
یوگلا نیا .نردماسپ
هکتساهداوناخردلوحتیناهج
هببرغرد
هدشیطیطختروص
،تسا
نیاناریارداما
.تسینیطخلوحت (ناراکمهوییاضردمحمریم
1371
تارییغتییانعمیزاسزابوهعلاطماب)
یناهجدنیارفزارثأتمهداوناخ
هداوناخنایمردندش
تسدهجیتننیاهبناجنزرهشیاه
دنتفای
یناهج هک
هناگود یاهدمایپ ندش
خاس رب یا هداوناخ یاهدرکراک و رات
اه دراد
و روانف ی
اه ی
هدرکعیرستارتلاوحتدنوریطابترا
تسا
.
یعناق
(دار 1370 دنیآیسررباب) ة
هداوناختیعضو
تسادقتعمتردقراتخاسدعبزاناریارد
،
هنیمززایکی
عماجردنیداینبلوحتیساسایاه ة
هداوناخردتردقراتخاسردینوگرگد،یناریا
ردهداوناخینونکطیارشرد،واداقتعاهب.تسا
نایمردیتیعضو ة
« یشاپورف
»
و
« یندم
ندش
»
درادرارق
و
زایکیهدنیآردتشادراظتنادیابن
نآ
هبلغیرگیدرباه
،دنک یمضراعتملکشودنیاهکلب
دنناوت مه
نامز
.دنشابهتشاددوجو
(ناراکمهویکمرادازآ 1392
اسیرظنلدمزا) یتخ
-
ودندرکهدافتسازنوسراپیدرکراک
یشهوژپرد
طبترم
نارهتردهداوناختارییغتاب
هجیتن
دنتفرگ
ناریارد تهابشزاییوگلا
واه
توافت
یلسن یاه م
رثأت
زا تینردم ة
یناریا دراد دوجو .
( یکمرادزآ نینچمه 1371
) ةرابرد
دنیآتارییغت ة
هداوناخ
تسادقتعم داوناخ
ة
یناریا نیآرد لکشردمههد
،
وینوردطباورردمه
اهدرکراکردمه دوخی
هدمعتارییغتاب
(ناراکمهوروپدمحم.دشدهاوخهجاومیا 1399
)
علاطمهبیزاسوندرکیورزاهدافتساابزین ة
تخادرپروگنمتلایاردهداوناختارییغت دن
هجیتنو
دنتفرگ
زامههداوناخ
یراتخاسرظن -
ییانعممهویدرکراک -
.تسارییغتضرعمردیریسفت
نینچمه فلؤمهس ة
یزاسون
،
هناسرونردمشزومآ،ینیشنرهشینعی
داعبالوفاربیطابترایاه
هدوب رثؤم نآ نردم لکش شیادیپ و هداوناخ یتنس
.دنا
یمظاک
روپ ( 1397 )
یواز زا ة
تیعمج
یسانش
و
،یزاسونلدمزاهدافتسااب داعبا
فلتخم تابسانم عمج یت ی و
ناریاردهعسوت
ار
یبایزرا
تسا هدرک
و دراد داقتعا
تیعمج ای نار
ضرعم رد لئاسم
روهظون تیعمج ی
و
هعسوت
یا
دننام نی ور ی رحم ک
ه
ای عمجرواتشگ یت
ی
، زوت ی ع رباربان عمج ی
،ت وترجاهم شنرهش
ین ی
رس ی
،ع تیعضو نارجاهم
،یجراخ لاقتنا
یاه راتخاس
،ینس گدروخلاس ی
،تیعمج تارییغت
داوناخ
،ه رباربان ی سنج یت ی
، دشر ازف ی دن
ة دادعت نانز تسرپرس رقف،راوناخ
و
،یرباربان رخت
ی ب
طیحم
تسیز و تاعوضوم طبترم
د ی رگ
درادرارق نافرعوییاسفیقداص.
شنم ( 1372
)
زین
اب
یزاسوندرکیور
نیاهب هلئسم
تخادرپ دن
هتینردمتلاوحتریسردناریایعامتجایاهداهنهک
هب
،لماک روط مه و ناسکی
هدشن رییغت راچد نامز
دنا
،
رد نلاک و هنایم ،درخ حوطس هلمجزا
هبهداوناخراتخاس
هنوگ
گنهامهانیا اب
هعماجرییغت هتفریذپریثأت
.دنا
شهوژپ یاه یجراخ
دوگ ( 1312
)
ارهداوناختلاوحت ب
یسرر
تساهدرک
و
درادداقتعا
یلع
مغر
تمواقم
یاهوگلا
شفرباربردهداوناخ
رسارسردهداوناخیاهوگلاردیمهمتارییغتنویسازینردم،ینوریبیاهرا
هبناهج
دوجو یم
دروآ
.
اب
نیا
لاح
،
تهج تساتوافتمفلتخمعماوجردهداوناختارییغت .
رلفات
( 1373 )
عومجم ة
هنومن
زایراو
تاریثأت
هتینردم
ارهداوناخرب هدرمشرب
،تسا
زا
هلمج
ت نیدلاو یلامتحا ضیوعت
نیدلاو اب یننف هفرح
یا
زا یردام شقن ییادج ، هیاپ
یاه
تسیز
یتخانش
نآ
،نینج لماح ناردام یعامتجا تامدخ و هداوناخ
یاه
یاهردام و ردپ اب ی
تصشدیدج
ای هلاسداتفه
نایاپردهک رود
ة
یلغش
ناش
نینج
ییاه
دوخیارب تسد
اپو
هدرک
دنا
،
و اهردام و ردپ تباقر جوز
یاه
مه
سنج
م و نآ دننا
. شینروک
( 1791
) دنیآ ة
اب ار هداوناخ
یفلتخم یاهویرانس شیپ
ینیب
درک هکتساه
«
موادت شیارگ
یاه
دوجوم
»
،
«
عضوهبتشگزاب
دوجوم
»
،
« هداوناخ یاحما
»
،
« بقع هب تشگزاب
»
،
« هداوناخ یایحا
»
و
«
داجیا هداوناخ
یاه
یعونصم
»
یم لماش ار
دوش
(
:زا لقن هب
،نوکلآ
2221
: 139 .)
ار
لس ( 1797
)
راهچ حرط اب
فلتخم تلاامتحا ،ویرانس
رد
ةراب هداوناخ تارییغت
ار هب
نیا
بیترت
یسررب درک تسا ه
رد :
ریگردنادنچدرف،لوایویرانس داوناخ
ه
داسعمجتهبهداوناخوتسین ة
هباییتقوم
«
نویسناپ
یگداوناخ
»
لیدبت یم
دوش
هداوناخشقن،مودیویرانسرد.
هب
ناونع
« انپ هاگه
»
ایحا یم
دوش
رد.
یراجلوحتتلود،موسیویرانس
،
هب
هژیو
راوگانیتیعضواریرورابنییاپنازیمظفح یم
دناد
و یم
دشوک
تاررقم اب
یگداوناخ یاهراتفر رب مارآ یراذگ
مراهچ یویرانس رد .دنک تراظن
ضرف ی ة
حرطمیتنسیاهداهنهبتشگزاب یم
دوش
،مانهب(
1393
:
112
.) د
لاسر 2212
یشهوژپ
ناونعاب
« دنیآ ة
لاساتهداوناخ 2232
1»
ویداصتقایراکمهنامزاسوضعیاهروشکرد هعسوت
( )OECD
اب شور
هتخانش یاه
دش ة
هدنیآ
یهوژپ دش ماجنا .
ب ر
ساسا
،شهوژپ نیا جیاتن
یناهج
ندش
و هشیدنا
یاه
للاقتسا
هنابلط
دهاوخهداوناخزایدیدجلاکشاروهظبجومیدرف
ه.دش
ورتشیبرمعلوطنینچم یگدروخلاس
روضحهبتیعمج مه
نامز
جنپایراهچلقادح
هداوناخردلسن یم
،دماجنا
دادعتشیازفالامتحا،رگیدیوسزا.دنشابنفقسکیریزدنچره
واهنتنیدلاو هداوناخ
یاه
مه
هناخ
،
هب
هژیو
رد
یاهروشک هعسوت
هتفای
رت
ور
هب
.دوبدهاوخشیازفا
وروتید
ناراکمه (
2229
) یسررب اب
دنیآ تیعضو ة
هرک رد هداوناخ
لسن موادت ناکما یبونج
هرک
یا
اه
ار
قیرطزاهدنیآرد دلووداز
دندرکیسررب .
شهوژپ
یاه
هدشرورم
زا رثأتم و هتینردم تاریثأت هب هجوت اب ار هداوناخ تارییغت ًابلاغ
هکیتلاوحت پی
ش
رت
یسرربهداتفاقافتابرغرد هدرک
ا
دن
هبرتمکو
ردتمواقملماوعشقن
لخاد
هتخادرپ
.دنا لاحرد ی
داقتعا هب هک
رتشیب هیرظن
نازادرپ
، هکنانچ
مانهب
زین هب
یتسرد
روآدای
دش تساه دنیآ،
ة
هبناهجردهداوناخ ریثأت
یعامتجالماوع -
ردداهننیاربیگنهرفویداصتقا
فلتخمعماوج تساطوبرم
،مانهب(
1393
:
191 .)
ابم ثح یرظن
تارییغت هداوناخ هتشذگرد
یرظنلدمزاهدافتسااب ة
ویزاسون اب
هجوت هب تارییغت یراتخاس
،
دننام رییغت رد ویش ة دیلوت زا داصتقا یزرواشک هب
داصتقا یتعنص و
،یتامدخ ترجاهم
زا اهاتسور
هب
،اهرهش شرتسگ
،شزومآ
،نانزلاغتشا شیازفا
تارییغت یدمآرد
...و نییبت یم
دش
،
اما رد
دنچ
هد ة
ریخا ا،
نی رواب تیمومع تفای
تساه هک لماوع یراتخاس ن
یم
ناوت دن تارییغت هداوناخ ار رد
رسارس ناهج
وحن هب ناسکی نییبت دننک اریز ؛
یاهورین یرکف
و یراجنه
رد یمیقتسم شقن
لکش
یریگ
اهرواب
هب هداوناخ دنراد
،ناراکمهویدوکایاج(
2229
.) هب
ترابع
رگید
،
نه یاهراج
فوطعم هب
،جاودزا طباور نیب
،نیجوز طباور نیب لسن
اه و هاگیاج ناکدوک رد هداوناخ م ثأت ر
زا
1. The Future of Families to 2030
یاهورین یرکف رییغت یم
دننک رد.
دروم نیا ک ه
یاهورین یرکف یط هچ یدنیارف تارییغت هداوناخ ار
مقر یم
دننز
،
یاهدرکیور یرظن
یعونتم
دراد دوجو هک
یعون لماعت نایم یاهورین یغت
ری و
یاهورین تمواقم
رد نآ
اه هتفریذپ
دش ه
،
اما نزو کیره زا لماوع و مسیناکم
یاه یراذگرثا
نآ
اه
، ببس عونت هاگدید
اه هدش تسا
.
زایکی شلاچ
اه
مهمی هعماج
سانش
نییبتردی هدیدپ
یاه
یعامتجا زا
هلمج
هداوناخ تارییغت
تیمها نازیم نییعت ،
و
شقن ربارب رد اهراتخاس شقن
ماع هددنچرد.تساهدوبتیل ة
ریخا
،
ئاراهبشلاچنیا ة
هاگدید
یاه
یقیفلت
رجنم
.تساهدش
هئارا ویدروب و زندیگ ار یقیفلت یرظن یاهدرکیور زا هنومن ود هدرک
دنا
رد هک پ ژ شهو
یاه
دربراکرایسبهداوناخ هتشاد
تسا
،
ربینتبمرچرآارموسدرکیوراما عقاو
ییارگ
هئارایداقتنا
رک
هد هک
رد.تساهدشیفرعمنارگشهوژپهبرتمک همادا
،
یاهدرکیورزاکیرهیساسامیهافم
حیرشتروکذم یم
دوش .
یرظن ة ییارگدرف
ی ک ی زا فورعم
نیرت اهدرکیور
ردهداوناختارییغتهب هعماج
سانش
،رصاعمی یرظن
ة ییارگدرف
هعماج
سانش
ینا
دننام
کبوزندیگ تسا
هک ریثأت تینردم
ة رخأتم ار رب راتخاس و درکراک هداوناخ زا
للاخ درف
ی
ندش و ییادزداهن زا
هداوناخ هزیروئت
هدرک
دنا .
ب ر
ساسا نیا
،درکیور یاهداهن
یعامتجا یتنس
دننام نید و هداوناخ رد رود
ة رصاعم هب
تدش رد لاح جورخ زا هصرع
یاه
یگدنز دنتسه
.
هب
تازاوم شهاک یراذگریثأت
،اهداهن
زین دنیارف درف
ی
ندش میمصت
یاه یگدنز زا
للاخ یشیدنازاب توق
هتفرگ تسا
.
زندیگ
( 1371 ) ییارگدرف نار
جیت
ة تیوه
یبای هدنباتزاب رد
تینردم ة رخأتم یم
دناد هک یط نآ ب
لابند شهاک تیمها یاهریسم زا
شیپ نییعت
هدش
،یگدنز
دارفا نروبجم د باختنا دننک و یگدنز
مان ة یصخش دوخ ار دنسیونب
. هب عا داقت
،زندیگ هتینردم
یعون تیصخش ار
رد دارفا هب
دوجو یم
دروآ هک زا قیرط هعماج
یریذپ ققحم یم
دوش
. لیچ
( 2229 )
زین لکش
یریگ ییارگدرف ار
رد نارود یکدوک هب عون هعماج
یریذپ رد رود ة دیدج
هتسباو یم
دناد . هب
نیا
بیترت ناکدوک ب ه
یاج هکنیا اب یاهراشف ینوریب
لرتنک نوش د
، لرتنک
ینورد و یمیظنتدوخ ار
دای یم
دنریگ
. هجیتنرد
نآ
اه شیاپ و تراظن یمئاد رب راتفر دوخ و
یشیدنازاب رد
هداد
یاه ینوریب
دایار یم
دنریگ
عوضومنیاو تیصخش
راگزاس اب کبس یگدنز
نردم ار رد نآ
اه داجیا یم
دنک
،یبیبل(
1373 )
.
یشیدنازاب دنیارف
فیرعت و فیرعتزاب وخ
د زا
قیرط هدهاشم و لمأت رد تاعلاطا رابرد
ة یاهریسم نکمم
یگدنز تسا
،زندیگ(
1391
:
11 .) نیا
موهفم هب ییاهراکوزاس رد
هشیدنا و شنک یناسنا هراشا دراد هک راتفر ار میظنت و نآرب تراظن
یم
دنک
. عقاورد
، فده حلاصا و یجنسزاب شنک
ب ر
ساسا شناد یبرجت تسا
،زندیگ(
1391
:
19 .) شناد یبرجت هراشا
هدش نامه یهاگآ یلمع رد یرظن ة تسویدروب هک
یارب حیضوت شقن
تداع
هراو رد درکلمع یناسنا زا نآ هدافتسا یم
دنک .
یرظن ة یامرس ة یعامتجا
زا
رظن ویدروب
، یامرس ة یعامتجا دننام
ریاس هیامرس
اه هب
ناونع هطبار
یا یعامتجا لمع
یم
دنک و
لماش هعومجم
یا زا هکبش
یاه طباور یعامتجا تسا هک نکمم تسا هب
ناونع
کی
عبنم رد دنیارف
زیامت یتاقبط
راک دنشابهتشاددرب
،زنیکدا(
2221
:
179 .)
کردیارب
نیا
دنچتسامزلاهیرظن
یرکف هاگتسد رد موهفم ویدروب
تداع موهفم نیلوا .دوش یفرعم
ینعم هب هک تسا هراو
ماظن
زاییاه قلخ
یاهوخو
غت یی ذپر ی ر
ایاپو
تس
دارفاهک هب
کمک
نآ
اه
یروادوکاردا یم
دننک
لمعدوخنوماریپناهجردو یم
دننک بلاقنیا.
هاگآدوخانیاه
اب
ینورد
درک ن
تیدودحم
واه
یملکش ینوریبتاناکما
ریگ ن
د
،ویدروب(
1770
: 21
.) تداع
هراو
شیپ زا ییاهدربهارکرادت
هدیشیدنا
ناکمادرفیاربارهدش
ریذپ یم
نک د
(
،ویدروب 1799
:
111 ).
هب
ترابع
رگید
لوصحم
ینهذ
ندرک یاهراتخاس یعامتجا
تسا هک دوخ لصاح تیلاعف یخیرات لسن
یاه یپ
یپرد تسا
،ویدروب(
1372
:
232 .) یرظنردرگیدموهفم ة
وموهفمنیاحیضوترد.تساهیامرس،ویدروب
اب نآ طابترا تداع
هراو
،تفگ دیاب تداع
هراو
م ت رثأ
زا تیعقوم
ییاه
تسا
هک درف
هعماج رد
یملاغشا
دنک .
هب
ترابع
رگید
،
تداع
هراو
هرهبنازیماب
رد .تساطابترا رد هیامرس زایدنم
دنا ی ش ة
هیامرسعوندنچویدروب لباق
صیخشت
:تسا امرس ی ة
،یداصتقا امرس
ی ة
،یعامتجا امرس
ی ة
و یگنهرف امرس
ی ة
درف ره تیعقوم و تیعضو .نیدامن
یلک مجح و بیکرت هب هعماج رد
هیامرس
یا
هتسباو .درادرایتخاردهکتسا
لکش 1 . طبار ة تداع ،هیامرس عاونا اهدربهار باختنا و هراو
یرظن
ة
ویدروب زا
نیا
تهج
هبرتمکهک تارییغت
عامتجا
فوطعم تسا
،
دقن
هدش
.تسا اب
نیا
لاح
،
نارسفم دندقتعم
ییغت
ر رد نطب یرظن
ة یامرس
ة یعامتجا هتفهن تسا
؛
ب
یار ا،لاثم زنیکد
( 2221
)
تسادقتعم یگدامآ
یلبق رظندروم ویدروب
( تداع
هراو ) یربج تسین و هراومه ناکما رییغت دوجو
دراد .
نوب زتیو
( 1370 ) هب موهفم تداع
راو ة هیلوا و تداع
راو ة هیوناث رد راثآ ویدروب هراشا یم
دنک
هک نبم یا دیا ة رییغت یعامتجا رد شیدنا ة تسوا
.
تداع
راو ة یلوا ه حرط
هراو
یاه کاردا و شنک تسا
هک زا یوس هداوناخ هب ناکدوک لاقتنا یم
دبای
،
اما
ناکدوک هب
جیردت هب بسک براجت هزات یم
دنزادرپ
و تداع
راو ة هیوناث ار لکش یم
دنهد
.
یماگنه
هک
نایم طیارش دیلوت تداع
هراو و یطیارش هک دیاب رد
نآ
اه لمع نک ن د
، یراگزاسان ب
ه
دوجو یم
دیآ
، رییغت یعامتجا خر
یم
دهد
. ( نوهلاک 2220
)
اب زین
هبهراشا تداع
راو ة
رداریلمعبراجتوشزومآ،هیوناثوهیلوا لکش
یریگ
تداع
راو ة
هیوناث
رثؤم یم
دناد
،
اما
هجوت رورض هتکن نیا هب دراد ت
زا یشان تارییغت هک لکش
گ یری
تداع
راو ة
تارییغت هب ویدروب هاگدید رد هیوناث هدشداجیا
خرچ رد ة
درف کی یگدنز
فوطعم
و تسا
ن لماش ار یلسن تارییغت یم
دوش .
ققحم ینامز یلسن تارییغت یم
وش ن د
نیدلاو لسن هک
ییاهدربهار
شیپرددوخنادنزرفلابقردار ب
هبهکدنریگ لکش
یریگ
تداع
هراو
زاتوافتمیا
شدوخ
نانآردنا
رجنم
دوش
.
عقاورد
،
درکیورنیااب
،
جیتنهداوناختارییغت ة
ردتوافت تداع
راو ة
ب مود لسن ا
رد تارییغت لولعم هک تسا لوا لسن هتخودنا
یاه
هیامرس
یا
نینچمه .تسا رد
یتروص
ک
ه طیارش
هعماج
یریذپ
اب یکدوک نارود رد دارفا طیارش
رد نانآ یگدنز گرزب
یلاس
یزتوافت دشابهتشادیدا
،
ییاهدربهار راگزاسان
ناوخمهانو
باختنا یم
دننک .
امرس ةی
یداصتقا
امرس ةی
یعامتجا
امرس یگنهرفةی
امرس ةی
نیدامن
یلکمجح امرس ی ه تداع
اهدربهارباختنا هراو