اولین همایش ملی ایده اهی نوین رد کشاورزی و منابع طبیعی

(1)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)

672

یبایرثا و یجنس ناکما تسایس

ینیمزریز بآ عبانم زا یرادرب هرهب رب یتایلام یاه

یقوذ یناطلس دمحا

1

نیدلا جارس هناسفا ،*

ومحم و2

د یمیحر یجاح

3

،تسیز طیحم و یعیبط عبانم داصتقا یارتکد یوجشناد1

.زاریش هاگشناد و یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک داصتقا

دزی ناکدرا هاگشناد و یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک داصتقا ،)یزرواشک داصتقا دشرا یسانشراک2

ناتسدرک هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک داصتقا هورگ ، رایداتسا3

* لووسم هدنسیون [email protected]؛

هدیکچ رادرب هرهب ی تسا هدیدرگ ثعاب ار عبانم دیدش بیرخت ینیمزریز بآ عبانم زا .

زا هدافتسا اب هعلاطم نیا رد بآ یاضاقت نازیم

یارب 7 هدمع لوصحم هدودحم ی

یتاعلاطم ی تشد

هداد ساسا رب گولسنارت هنیزه عبات زا هدافتسا اب هورق زا یجارختسا یاه

100 یارب ساسا رب هقطنم ینیمزریز بآ عبانم زا یرادرب هرهب نازیم سپس .دیدرگ دروآرب یرادرب هرهب دروم هاچ هعلاطم ماجنا

هنومن شور زا هدافتسا اب هقبط یریگ

هبو یدنب 3 عمج هبحاصم و همانشسرپ ،هداد تبث شور دیدرگ یروآ

. جیاتن هب تسد هدمآ ناشن

داد هکنآ تلع هب یتایلام تسایس بآ یارب اضاقت ششک

760 / 0 تسا یم بوسحم ششک مک ییلااک بآ یلااک و دوش

ییاناوت

ار ینیمز ریز بآ عبانم زا تشادرب رب یفاک یراذگ رثا درادن

رد دیدش شهاک راظتنا یتایلام یاه تسایس رب هیکت اب ناوت یمن و

صم عطاقتم ششک اب هجوت اب یفطر زا ،تشاد ار ینیمزریز عبانم زا بآ فر دوک و بآ نایم تبثم

663 / 0 نیا تمیق تاناسون دیاب

تسایس رد زین ار هداهن تفرگ رظن رد اه

ناگژاو یدیلک : ، هنیزه عبات هورق تشد

، تسایس یتایلام

همدقم بآ یلااب تیمها یم نارب ار ام ناسانشراک دید زا ینیمزریز یاه

تسایس ذاختا اب هک دراد عبانم نیا دوجوم طیارش اب بسانتم یاه

راتخاس حلاصا هب مادقا هرهب

رادرب .مییامن عبانم نیا زا ی اب

ناسانشراک یوس زا هک یتلاکشم هب هجوت هب

ناونع لاکشم و تلاضعم ت

یم هدرمشرب شخب نیا یلصا تیولوا ات تسا زاین دنوش

یاتسار رد یدیدج یاه هرهب

رادرب هنیهب ی ریز بآ عبانم زا ینیمز

سانش و ییا

هک دوش باختنا مادکره

نیا زا ولوا تی یدنب هب هجوت اب دیاب اه جرت

یداصتقا تاحی هقطنمره یگنهرف و یعامتجا دویق رب هیکت اب و

نارحب داجیا زا ات دنریگ تروص ه

(ددرگ یریگشیپ شخب نیا رد دیدج یا 2

.) هضوح یاه زیربآ یم دنناوت وزج عبانم هرابنا ای هناور دنریگ .

كی هضوح زیربآ هک هیذغت یعیبط نآ رتمک زا رادقم تشادرب نآ

،دشاب وزج عبانم هرابنا بوسحم یم دوش . هرهب یرادرب زا بآ یاه

ینیمزریز و

تسایس یتایلام هتسب هب نیا هک هضوح زیربآ هرابنا ای هناور

،دشاب توافتم تسا ( 6 ).

كی عبنم هناور یتسیاب رد ره هرود ات

اجنآ دروم هرهب یرادرب رارق دریگ هک هنیزه ییاهن ربارب اب دمآرد ییاهن دوش . رد ریغ نیا تروص شزرا یداصتقا ریداقم هدافتسا ن

،هدش

نایز یشان زا هرهب یرادرب ار ناشن یم دهد .

،اما عبنم هرابنا هب لیلد نیا هک یارب دیلوت رد هرود یاه دعب لباق سرتسد

،تسا ئسم هل

تظافح و صیصخت نیب

هرود یا رد هدافتسا زا نآ حرطم یم دوش .

رد نیا

،طیارش حطس و لکش تایلام رب رادقم هدافتسا زا عبنم بآ رد هرود یاه فلتخم دیلوت ریثأت یم دراذگ . رد یتلاح هک یس تسا

تایلام كلاما لامعا هدش رب بآ یاه ینیمزریز هب

تروص تایلام رب یاهدمآرد یراظتنا

یتآ یشان زا هیامرس یراذگ ماجنا هدش رب یمز ن یاه

یرایبآ هدش دشاب ( 3 ) ( تایلام رب ساسا شزرا )،

ثعاب یم دوش هک نیکلام هرهب یرادرب زا بآ یاه ینیمزریز ار

رد تهج لاح قوس دنهد .

لیلد ماجنا نینچ صیصخت نیب هرود یا بانتجا زا رارکت تایلام رب یاهدمآرد صلاخ

،یتآ زا قیرط شهاک دادعت ققحت نیا دمآرد تساه .

نیا رما ات ینامز هک هتخودنا یاه یلیزنت زا

،تایلام شیب زا شهاک یاهدمآرد صلاخ

یتآ یشان زا قوس نداد فرصم بآ یاه ینیمزریز

(2)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

673

هب نامز لاح

،تسا همادا دراد . نیا تسایس یتایلام رجنم هب هدافتسا باتش هدز زا بآ یاه ینیمزریز هب

رطاخ تخادرپ تایلام رتمک

یم دوش ( 5 ).

یزرواشک هعسوت دنور ریخا نایلاس رد هورق تشد

تسا هدوب هجاوم عیرس یدشر اب هب ،

هنوگ تشادرب اب هعسوت نیا هک یا

تشادرب تیعونمم و تشد ود ره رد زمرق تیعضو ملاعا دنور نیا هجیتن هک تسا هدوب هارمه ینیمزریز بآ عبانم زا دیدش و یقطنمریغ هدوب روشک برغ مهم تشد نیا زا ناشن دهاوش دنچره ،تسا

تسا هدوب تیدودحم نیا یارجا رد تیقفوم مدع هدنهد (

7 ).

كشخ یلاس یپ یاه تشادرب و یپرد یب یاه

رد یبآ عبانم زا هیور هورق تشد

بآ حطس تفا تدش شیازفا ثعاب تسا هتشگ هقطنم یاه

،

تشد یغاب و یعارز تلاوصحم یلااب دیلوت ثعاب یبآ عبانم نیمه دوجو اهب یاه

هدمع لوصحم تارداص یلااب حطس و هورق و ر

بیس تسایس نییبت هب زاین شزرااب لوصحم نیا دیدش یبآ زاین و یگتسباو ،تسا هدش ینیمز شیب ار تسرد یاه

ر شیپزا یم نشو .دزاس

شور و داوم اه

تساوخرد مامت عومجم ،اضاقت و دشاب لااک هداهن نیا لاح تسا عبنم كی یارب ام یاه

داوم ای یسررب ،اضاقت یسررب یارب .دیلوت هیلوا

هوحن فرصم دروخرب ی هدیدپ اضاقت تقیقح رد ،تسا یمازلا هدننک

،مینادب تمیق هب هتسباو اهنت ار نآ هک تسین یا اما

كرد اب طابترا

رادقم یلااک هدننک فرصم ناوت رد و لیامت دروم تمیق و

اضاقت موهفم هب یبایتسد نمض نآ د دوجو ناکما نیا

ار لماوع ریاس ات درا

مییامن دراو تلاداعم رد زین .

یم میسرت یفنم بیش اب یطخ عبات كی بآ یارب ار اضاقت هب و دننک

یم شیامن ریز تروص دنهد

( 7 ):

( 1 )

𝑷 = 𝒂 − 𝒃𝒘_𝒕

: 𝑤_𝑡 تشادرب بآ رادقم نامز دحاو رد هدش

( )تعاس رد بعکم رتم : 𝑃،

دحاو ره تمیق بسحرب بآ

10 لایر : 𝑎 , 𝑏 ، بیش بیترت هب

اضاقت عبات أدبم زا ضرع و .

یم ،بآ یاضاقت عبات هب یبایتسد یارب ناوارف دربراک لیلد هب ،درک هدافتسا هنیزه ای و دوس عبات ود زا ناوت

دروم اضاقت عبات ندروآ تسد هب یارب ار ) هنیزه عبات( عبات نیا ام هعلاطم نیا رد هنیزه عبات یم رارق هدافتسا

هب .میهد روظنم ب دروآر

،عبات لکش عبات گولسنارت یارب

عبات هنیزه باختنا هدش لیلد هب هک ،دراد یزرواشک داصتقا تاعلاطم رد یناوارف دربراک هک تسا

فاطعنا هداهن لباقتم طابترا یسررب رگید یوس زا و یریذپ یمومع زا یکی اه

یم و تسا هنیزه عباوت نیرت ناوت

سانم یاضاقت عبات زا یب

دومن جارختسا نآ .

یارب یارب گولسنارت هنیزه عبات زا و یدیلوت لماعn

هب لوصحمm تسا ریز تروص

( 1 )

( 2 ) ln C = α₀ + ∑ α_i ln y_i+

m

i=1

∑ β_i ln P_i+

n

i=1

1

2∑ ∑ δ_ij ln y_i ln y_j

m

j=1

+

m

i=1

+1

2∑ ∑ γ_ij ln P_i ln P_j

n

j=1

+ ∑ ∑ ρ_ijln y_i ln P_j

m

j=1

m

i=1

n

i=1

:نآ رد هک دیلوت هنیزهC

( راتکه رب لایر نویلیم )

q ، دیلوت نازیم (

راتکه رد نت )

P ، دیلوت لماوع تمیق (

هد لایر ) i ، j و رگنایب

هداهن تساه ln ، متیراگل دامن بط

ی ع α₀ ،ی α_i و α_ij و β_i و γ و θ و .دنتسه ینیمخت بیارض هدودحم رد هعلاطم نیا رد

یتاعلاطم ی

و تلاوصحم یاراد یاه هنومن هداهن

:تسا هتفرگرارق یسرربدروم دنا هدوب ناسکی یفرصم یاه

گ :زا دنترابع تشد رد یسرربدروم تلاوصحم بیس ،هجنوی ،وج ،مدنگ

هجوگ ،رایخ ،ینیمز دنقردنغچ و یگنرف

و هداهن فتسادروم یاه هدا

یورین ،نیمز ،بآ :هنومن تلاوصحم دیلوت رد رذب و مس ،دوک ،نیشام ،راک

. رد لک عبات هنیزه گولسنارت نودب

تیدودحم هدزاب

ث تبا

تبسن هب

،سایقم یاراد یگژیو یاه تبثم ندوب عبات

،هنیزه نراقتم و نگمه ندوب یطخ رد تمیق هداهن اه ییاجنآزا ،تسا هک

تم ریغ

هتسباو هب تروص یمتیراگل یم

،دشاب هب روط

،راکدوخ یگژیو یفنم ریغ ندوب

ءاضرا یم ددرگ ( 4 .) نیا ریثأت یسررب و هبساحم یارب

هرهب تیعضو رب تسایس و یرادرب

اپ دروم ینیمزریز بآ عبانم یرادی ادتبا هعلاطم

اب كمک هطبار

،ریز ششک یتمیق یاضاقت آ ب یارب

لوصحم نییعت دهاوخ :دش

(3)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

674

( 3 𝜺_𝒘.𝑷= ^𝝏_𝝏^𝒘 )

𝑷∗_𝒘^𝑷

بآ یفرصم ره راتکه (𝑤 )تعاس رب بعکم رتم تمیق

ره بعکمرتم 𝑃بآ

( هد )لایر ششک یتمیق اضاقت 𝜀_𝑤.𝑃 تسا . هچنانچ اضاقت

یارب بآ ششکاب

،دشاب هاگنآ یم ناوت تفگ هک تسایس تایلام هب یازا ره دحاو زا بآ یفرصم یم دناوت رب هرهب یرادرب زا بآ یاه

ینیمزریز ریثأت

هتشاذگ و رد هجیتن یم دناوت هنیزگ یا بسانم یارب هنیهب یزاس هرهب یرادرب زا بآ یاه ینیمزریز رد

هقطنم م هعلاطمدرو

دشاب . هعلاطم نیا ماجنا یارب 60

هاچ نابحاص زا یفداصت تروصب و هروق فلتخم قطانم رد همانسشرپ .دیدرگ رپ و باختنا دوجوم یاه

ثحب و جیاتن رد تایلام رب ساسا شزرا ینحنم اضاقت هنلااس هب تمس لااب هباج اج یم دوش .

،اما رد تایلام هب یازا ره دحاو فرصم زا عبنم ینحنم

هضرع لااک هب تمس لااب هباج اج دهاوخ دش و هدافتسا هنلااس زا بآ یاه ینیمزریز ار

شهاک یم دهد . ندوب رثؤم تایلام

هب یازا فرصم

ره دحاو زا عبنم هتسباو هب ششک یتمیق یاضاقت هداهن تسا . هطبار ربانب (ی

2 عبات بئارض ) هقطنم رد یزرواشک هنومن تلاوصحم دیلوت

:تسا ریز تروص هب هورق

رتماراپ بیارض

هرامآ t ی رتماراپ

بیارض هرامآ

t ی

α0

642*

/ 1 - 49

/ 1 - β1

851***

/ 0 - 244

/ 3 -

α2

783*

/ 0 309

/ 1 β3

291 / 0 - 427

/ 4 -

α3

393*

/ 0 448

/ 1 β5

387**

/ 0 930

/ 1

α4

342***

/ 0 782

/ 2 β7

719*

/ 0 433

/ 1

α7

265*

/

* 0 472 / 1

لباقتم تارثا لباقتم تارثا

γ11

043**

/ 0 876 / 1 δ14

030**

/ 0 654 / 1 δ77

039**

/ 0 - 713 / 1 - ρ45

045***

/ 0 - 715 / 2 -

γ13

034**

/ 0 696 / 1 δ16

042*

/ 0 - 523 / 1 - ρ11

035**

/ 0 729 / 1 ρ47

080***

/ 0 911 / 1

γ15

030*

/ 0 - 644 / 1 - δ24

060*

/ 0 371 / 1 ρ15

053***

/ 0 983 / 1 ρ51

044*

/ 0 - 578 / 1 -

γ22

039*

/ 0 315 / 1 δ26

095**

/ 0 801 / 1 ρ16

072*

/ 0 - 592 / 1 - ρ53

065**

/ 0 701 / 1

γ24

071*

/ 0 - 456 / 1 - δ33

045**

/ 0 - 787 / 1 - ρ24

061**

/ 0 774 / 1 ρ55

049***

/ 0 903 / 1

γ33

067***

/ 0 - 198 / 2 - δ34

071*

/ 0 294 / 1 ρ25

046***

/ 0 - 984 / 1 - ρ57

078*

/ 0 - 406 / 1 -

γ35

036**

/ 0 930 / 1 δ36

052**

/ 0 - 366 / 1 - ρ31

077***

/ 0 047 / 2 ρ61

060*

/ 0 421 / 1

γ44

076**

/ 0 - 739 / 1 - δ44

053**

/ 0 836 / 1 ρ33

053**

/ 0 766 / 1 ρ63

072***

/ 0 - 034 / 2 -

γ45

088*

/ 0 370 / 1 δ46

072**

/ 0 753 / 1 ρ35

047***

/ 0 150 / 2 ρ65

044*

/ 0 435 / 1

γ55

055**

/ 0 843 / 1 δ55

048*

/ 0 391 / 1 ρ37

050***

/ 0 - 117 / 2 - ρ71

056***

/ 0 018 / 2

γ66

070**

/ 0 953 / 1 δ56

079*

/ 0 - 292 / 1 - ρ41

034***

/ 0 979 / 1 ρ72

059***

/ 0 277 / 2

γ67

044*

/ 0 410 / 1 δ66

057***

/ 0 999 / 1 ρ42

079**

/ 0 713 / 1 ρ75

075***

/ 0 - 102 / 2 -

γ77

060***

/ 0 009 / 2 δ67

084***

/ 0 979 / 1 ρ44

037***

/ 0 - 337 / 3 -

(لودج 1 :) هدودحم ینیمخت یاهرتماراپ هورق تشد یتاعلاطم ی

- نلاگهد

ربارب هدش هبساحم هنیزه عبات زا هدمآ تسدب نییعت بیرض 87

.تسا دصرد رب

ساسا ریداقم یاهرتماراپ هب

تسد هدمآ یاضاقت بآ زا

لودج(دیلوت عبات زا هدش قتشم یاضاقت عبات 1

هطبار ) :دوب دهاوخ ریز تروصب اضاقت

𝑆₁ 𝑄𝑜𝑟𝑣𝑒ℎ = -0/851 -0/043 𝑙𝑛𝑃₁+0/034 𝑙𝑛𝑃₃- 0/030 𝑙𝑛𝑃₅+0/035 𝑙𝑛𝑦₁+ 0/077 𝑙𝑛𝑦₃+0/034 𝑙𝑛𝑦₄- 044

/

0 𝑙𝑛𝑦₅-0/060 𝑙𝑛𝑦₆+0/056𝑙𝑛𝑦₇

هب هورق تشد یارب ار بآ یطخ یاضاقت عبات قوف هطبار زا هدافتسا اب :ددرگیم هئارا ریز تروص

(4)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

675

هورق تشد یارب بآ یاضاقت یطخ عبات نلاگهد–

( 4 𝒘 )

182 /

–0

5 / 5478 𝐏=

رد هطبار هب تسد Pهدمآ Wو هب بیترت تمیق ره بعکمرتم بآ

و نینچمه رادقم

بآ یفرصم رد ره راتکه تسا .

( لودج رد اه هداهن ریاس ربارب رد بآ عطاقتم و یتمیق دوخ ششک بیرض 2

) :تسا هدش دراو

بآ نیمز

راک یورین نیشام

دوک مس

رذب

بآ 760

/ -0 357

/ 0 - 207 / 0 - 287 / 0 663

/ 0 441

/ 0 330

/ 0 -

لودج 2 بآ عطاقتم و یتمیقدوخ ششک :

رب ساسا لودج 2 زین ششک دوخ یتمیق بآ ربارب 760 / 0 هب هورق تشد یارب تسد

تسا هدمآ و

ناشن هدنهد ششک یریذپان یاضاقت

بآ رد ربارب تارییغت تمیق نآ تسا . رادقم ششک قوف ناشن هدنهد نآ تسا هک هرهب نارادرب رد ربارب شیازفا تمیق و هب نیمه ت بیتر

رد ربارب تفایرد

،تایلام شنکاو ییلااب دنهاوخن

؛تشاد ینعی هب یازا 100 دصرد شیازفا رد تمیق بآ اب ضرف تباث ندوب ریاس طیارش

راظتنا یم دور شهاک رد رادقم یاضاقت بآ 76 نلاگهد و هورق تشد یارب دصرد خر

دهاوخ داد . نیدب بیترت ضرف شهوژپ ینبم رب

نیا

" هک راکهار تسایس یتایلام رد هسیاقم اب ریاس

،اهراکهار رجنم

هب هرهب یرادرب رترادیاپ زا عبانم بآ ینیمزریز رد

تشد ود ره

یم

"دوش هتفریذپ یمن دوش . تسایس ذاختا رد دیاب زین اه هداهن ریاس دروم رد رب ریثات اب تسا نکمم هک ارچ دوش تقد راذگریثات یاه

هداهن ریاس هداهن اه

.ددرگ نارحب دیدشت راچد بآ ی

عبانم

1 . ق ،یتشد 1385 هلاسر .ناریا یرادماد تعنص رد یژولونکت رییغت دشر و تیهام یسررب . ،یزرواشک داصتقا یارتکد ی

،یعیبط عبانم و یزرواشک سیدرپ

.نارهت هاگشناد 2 . .م ،یمیحر یجاح .ا ،یقوذ یناطلس 1394

تشد رد بآ تیریدم تلاکشم یسررب ، یلم شیامه نیمتشه ،راهب تشد :یدروم هعلاطم روشک برغ یاه

هتفای .ناتسدرک هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک یاه

3 .

،یحوبص .م ،ییابیز .غ ،یناطلس .م 1386

و مولع هیرشن .ناسارخ ناتسا رد ینامیرن تشد یدروم هعلاطم :ینیمزریز بآ عبانم تیریدم یاهراکهار یبایزرا .

لاس ،یعیبط عبانم و یزرواشک نونف 11

( هرامش ، 1 ص ،) 475 - 484 .

4 . .م ،یدابآ تزع یهللادبع 1386

مک اب هلباقم فلتخم یاه هنیگ یداصتقا یسررب . سرهش یراک هتسپ قطانمرد یبآ

داصتقا سنارفنک نیمشش .ناجنسفر نات

.دهشم یسودرف هاگشناد ،ناریا یزرواشک داصتقا نمجنا ،دهشم ،ناریا یزرواشک 5. Burgess. D. F. 1974 A Cost Minimization Approach to Import Demand Equations. Review of Economics and

Statistics. 55:225-234.

6. Katic,P,. Namara, R,. Hope, L,. Owusu, E,. Fujii, H,. 2013. Rice and irrigation inWest Africa: Achieving food security with agricultural water management strategies. Water Resources and Economics 1. 75-92.

7. Kay, M,. Franks, T,. Smith, L,. 1997. Water: Economics, management and demand. ICID.