هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
804
نازرواشک یدنمناوت رب رثوم لماوع یسررب راکمدنگ
یمیلقا تارییغت هب تبسن
رنهاب رسای
،ولناتخوس یبتجم،1
یرقاب رغصا2 3
،دشرا یسانشراک یوجشناد1
،یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد
،یلیبدرا ققحم هاگشناد
،رایداتسا2
،یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد یلیبدرا ققحم هاگشناد
،رایشناد3
،یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد یلیبدرا ققحم هاگشناد
* لووسم هدنسیون [email protected]؛
هدیکچ تارییغت نیا هب هنوگچ هورگ نیرتریذپ بیسآ ، هکنیا نتسناد ، اوه و بآ تارییغت تیمها هب هجوت اب هنوگچ و دنهد یم خساپ
یم
دراد تیمها ،دشاب راگزاس دیدج تیعضو و تارییغت نیا اب دناوت .
و اه للع ییاسانش و یمیلقا تارییغت هلئسم هب هجوت نیاربانب
شهاک یارب لح هار یوجتسج هب راداو ار ام شیپ زا شیپ تارییغت نیا اب هلباقم یاه شور و هار نینچمه و راذگ ریثات یاهرتماراپ یلیلحت شور هب قیقحت نیا اذل .دیامن یم ار تارییغت نیا هب تبسن اهی راگزاس نینچمه و هلئسم نیا زا یشان تارطخ یرورم–
هب یمیلقا تارییغت و میلقا موهفم نییبت نمض دراد رظن رد هتفرگ تروص یاه شهوژپ و هنیشیپ کمک
و نارگشهوژپ طسوت
،ناققحم رواشک یدنمناوت رب رثوم لماوع یلک روط هب .دزادرپب یمیلقا تارییغت هب تبسن ناز
ناوت یم ؛نوچمه ییاه یگژیو هب
شناد و نازرواشک شرگن ،یمیلقا یاه یگژیو ،یعارز یاه یگژیو ،یداصتقا یاه یگژیو ،نازرواشک یعامتجا و یدرف یاه یگژیو .دومن هراشا نازرواشک یتیریدم ،نازرواشک ،یمیلقا تارییغت ،یدنمناوت :هژاو دیلک ،مدنگ
یراگزاس
همدقم هزورما زا رییغت میلقا هب ناونع یکی زا نیرتمهم شلاچ
یاه تسیز یطیحم نرق تسیب و مکی دای یم دوش هک یدج یاهدمایپ
یداصتقا هب
لابند .دراد هچ رگا یاهشخب فلتخم
یداصتقا معا
زا
،یزرواشک
،یرادلگنج
،بآ
،یرگشدرگ ،تعنص یژرنا
و یتح
یاهرازاب یلام و همیب زا تارییغت میلقا دنرثأتم اما. رد نیا نایم هتسباو یزرواشک شخب نیرت
شخب هب میلقا تسا و میلقا نییعت
هدننک یلصا
،ناکم عبانم دیلوت و هرهب یرو یاه تیلاعف ،ناراکمه و ینیسح ( تسا یزرواشک
1392 .) تارییغت تیمها هب هجوت اب
تیعضو و تارییغت نیا اب دناوت یم هنوگچ و دنهد یم خساپ تارییغت نیا هب هنوگچ هورگ نیرتریذپ بیسآ ، هکنیا نتسناد ، اوه و بآ دراد تیمها ،دشاب راگزاس دیدج Kaushik., and Sharama,2015 (
رد .) یاهلاس
،ریخا هلأسم رییغت میلقا یکی زا نیرتمهم
ییاهشلاچ هدوب
هک نهذ ناققحم یاهنامزاس یلم
و نیب یللملا ار هب دوخ لوغشم هدرک سا .ت عوقو لیس یاه رایسب
،برخم امرگ و
یاهامرس یب
،عقوم کشخ یلاس
،اه لااب نتفر حطس بآ سونایقا اه و
،اهایرد عویش تافآ و یاهیرامیب یهایگ
و
،یروناج شهاک
تماخض هیلا نزا و هریغ زا هلمج یدراوم دنتسه هک ثحب رییغت میلقا ار رد لفاحم یملع ناهج حرطم هتخاس تسا (
،ناشرب 1386 .)
تارییغت یمیلقا هب تعرس رد لاح لیدبت ندش هب یکی زا نیرتیدج یتارطخ
تسا هک تیرشب اب نآ وربور سا .ت کناب یناهج ملاعا
هدرک تسا هک میلقا نیمز رییغت هتفای و نیا رییغت رد هدنیآ زین بانتجا ریذپان دشابیم نیدب. بیترت مه یتسیاب ددصرد شهاک رییغت
میلقا دوب و مه تبسن هب تارییغت میلقا ی گزاس یرا و لیدعت داجیا درک (
،نایرتشوش 1386
.) تایح رب یمیلقا تارییغت كانرطخ راثآ
دهاوخ ربرد ار نانآ یگدنز بناوج یمامت ًابیرقت رشب بآ حطس ندمآلااب ،یلاسکشخ .تفرگ
عبانم شهاک ،نیگمهس یاه نافوط ،اهایرد
،نیریش بآ راثآ نیا هلمجزا ترجاهم و اه یرامیب شیازفا ،ییاز نابایب ،اه لگنج یزوس شتآ ،اوه ندش مرگ
رگید تاریثأت زا .دنتسه
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
805
و برش بآ نازیم رد رییغت و اه باناور شهاک هب ناوت یم ،هدیدپ نیا درک هراشا یزرواشک
lane et al., 1999 ( و)
شیازفا یفرط زا
ناونعب یزرواشک شخب اذلو .تسا ینونک رصع تلاکشم نیرتمهم زا تشیعم نیمات و اذغ هب نوزفا زور زاین و ناهج تیعمج نوزفا زور دهاش رگید یوس زا .تسا هدوب لکشم نیا ندرک فرطرب یارب ییاه هار یوجتسج رد هراومه ،ییاذغ یاهزاین یلصا هدننک نیمات اکح یرایسب ،ناراکمه و یلع ربمق ( دنراد یزرواشک رد هرطاخم ای کسیر دوجو زا تی
1391 .) نیب نیا رد هک مینادب تسا مزلا
تارییغت اوه و بآ روط هب
میقتسم رب دیلوت یزرواشک تلاوصحم ریثات
دراذگیم و زا یفرط
،رگید شخب یزرواشک ساسح اتاذ
ب ه طیارش
ییاوهو بآ تسا
و نیا رما بجوم هدش هک یکی زا نیرتریذپ بیسآ اه شخب
هب تارطخ و تارثا رییغت یناهج
،اوه و بآ شخب
واشک یزر
اینوپام( دشاب و
،یلدناپم 2012 .) هتشذگ زا نآ تارییغت و اوه تیعضو تخانش .تسا هدوب فلتخم مولع نادنمشناد هجوت دروم رود یاه
ب رظن شیپ زا شیب عوضوم نیا ،یمیلقا دیدش تارییغت هب هجوت اب .تسا هدرک بلج دوخ هب ار نارگشهوژپ زا یرایس
ت نامز زا لیکش
( میلقا تارییغت یللملا نیب هورگراک 1998
فده اب هک دحتم للم نامزاس تسیز طیحم ی همانرب و یسانش اوه یناهج نامزاس طسوت )
،یملع تاعلاطم ،دش لیکشت نآ اب هلباقم یاهراکهار و میلقا هدیدپ عوقو یملع لیلاد یسررب یا هدرتسگ یعامتجا و یداصتقا ،ینف
ش ماجنا ،ناراکمه و یکرهش( تسا هد 1396
.) شیپ ینیب تیمک و تیفیک یمیلقا تلاوحت یکی
زا لئاسم هدیچیپ یا تسا هک ا ناهذ
میلقا ناسانش هب ار دوخ لوغشم هدرک تسا . نونکا هب ددم یبایتسد هب
نیون یاه یروآ نف و
رد رایتخا نتشاد یرس یاه ددعتم د هدا
یاه مزلا زا یمیلقا یاهریغتم و
هب یرای
،شناد كرد طباور نیب نیا اهریغتم یاه ماگ رد یساسا كرد
و شیپ ینیب یاهدنور یلقا یم
رادیدپ هدش تسا نونکا هک یوحن هب یاه لدم
یرتویپماک یگمه
رد هطیح یئاناوت دوخ هب شیپ لئاسم ینیب
میلقا و لماوع م رثؤ رب
رییغت میلقا خساپ یم ،یزردوگ( دنهد 2011
.) تیلاعف هزورما یم ناسنا یاه
یم طیحم یازجا زا یکی هک ار میلقا دناوت تحت دشاب
ماد و ناسنا ییاذغ عبانم ،یزرواشک رب دوخ هبون هب زین میلقا و دهد رارق ریثأت یم ریثأت اه
شلات .دراذگ هزادنا تهج یرایسب یاه
گ یری
صحم درکلمع رب میلقا رییغت یاهرثا ،ناراکمه و یکچوک ( تسا هتفرگ تروص لو
1385 ،تیعمج شیازفا نوچمه یلماوع کش نودب .)
لماوع زا یزرواشک یاه تیلاعف رانک رد یتعنص یاجبان هعسوت ،یضارا یربراک رییغت ،اه لگنج دیدش بیرخت ،بآ یاضاقت شیازفا راکمه و دار یریصب( دوش یم بوسحم فلتخم قطانم رد میلقا رییغت کیرحت
،نا 1394 یلاسکشخ زورب ببس یتارییغت نینچ هجیتن .)
اه
، ،یزرواشک روما رد یتلاکشم زورب بیترت نیدب و هدوب یترارح یاه صخاش و یگدنراب رادقم و عون دننام یسانشاوه یاهرتماراپ رییغت
ا ( تسا یتارییغت نینچ تاعبت زا بآ عبانم شهاک و ،ییاذغ داوم دوبمک ،یعامتجا یتح و یداصتقا ،ناراکمه و هداز یفسلف دس
1391 .) نیا اب هلباقم یاه شور و هار نینچمه و راذگ ریثات یاهرتماراپ و اه للع ییاسانش و یمیلقا تارییغت هلئسم هب هجوت نیاربانب
ب تبسن اهی راگزاس نینچمه و هلئسم نیا زا یشان تارطخ شهاک یارب لح هار یوجتسج هب راداو ار ام شیپ زا شیپ تارییغت ه
نیا
خساپ .دزاس فوطعم فده هب ندش کیدزن یارب ارام دناوت یم یلک تروص هب لاوس ود هب خساپ نایم نیا رد اما .دیامن یم ار تارییغت لاوس هب
"
؟تارییغت نیا اب هلباقم یاهراکهار و ییاسانش یگنوگچ و ؟ددرگ یم یمیلقا تارییغت ببس یاه تلع هچ
"
دناوتیم هب ارام
هک نامفده ررب
یس ناوت رب رثوم لماوع یدنم
تسا یمیلقا تارییغت هب تبسن ،نازرواشک
، .دیامن رتکیدزن سانش میلقا هاگدید زا
روشک ،ی
لک زا .تسا هدش عقاو کشخ همین و کشخ یا هقطنم رد ناریا 1648195
دودح روشک تحاسم عبرم رتمولیک 400000
رتمولیک
دزن و یناتسهوک و درس یاوه و بآ یاراد نآ عبرم هب کی
400000 زا شیب و لدتعم یاوه و بآ یاراد رگید عبرم رتمولیک
1200000
زا شیب ینعی .دشاب یم کشخ همین و کشخ یاوه و بآ یاراد زین عبرم رتمولیک 73
% همین و کشخ یاوه و بآ ار روشک تحاسم
،یدیوه( تسا هدناشوپ کشخ 1389
یاه یگژیو رب یزرواشک تلاوصحم دیلوت هک ییاجنآ زا .) زورب دشاب یم یکتم ییاوه و بآ
.تخاس دهاوخ رثاتم ار لوصحم نیا دیلوت ،یمیلقا تارییغت لاح نیا اب
ریثات نیرتشیب ،ناریا رد تلاغ تشک ریز حطس هب هجوت اب
دشاب یم مدنگ صوصخ هب و مید تلاغ رب یمیلقا تارییغت .
وب یژتارتسا یاهلااک زج و یدربهار تلاوصحم نیرتمهم زا هک مدنگ د
،ه
دودح ،مدنگ هنلااس دیلوت .دشاب یم ماد و ناسنا هدافتسا دروم مه و هدوب هجوت لباق رادقم ظاحل زا مه 600
و دشاب یم نت نویلیم
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
806
ابیرقت 20 و یژرنا دصرد 25
دیلوت رب ار ریثات نیرتشیب لاامتحا میلقا رییغت .دنک یم نیمات ار ناهج تیعمج ینیئتورپ یاهزاین دصرد
ن رد و مدنگ ،ناراکمه و یدلاخ( تشاد دهاوخ رشب ییاذغ عبانم رب هجیت
1392 .)
یمیلقا تارییغت تیهام و موهفم یرما ناونع هب نآ زا ناوتیم میلقا تارییغت هنیمز رد هک دیآ یم باسح هب یتلاکشم نیرتگرزب زا یکی هدنیآ ینیب شیپ رد رشب یناوتان هک تسا یلاح رد نیا .دروآ دای هب یرورض و مهم نیرت تخس ،اه ارحص ات هتفرگ اه بطق زا ، اه میلقا نیرت تخس رد هتسناوت ناسنا
یتح و هداد همادا دوخ یگدنز هب و ،دنامب هدنز و هدرک تمواقم مکاح طیارش هب تبسن ،اهزور نیرتمرگ ات هتفرگ اهامرس نیرتدیدش و اغآ ینامز لکشم اما .دیآ هبلغ دوجوم طیارش رب قطانم زا یرایسب رد هب .درذگب دوخ دح زا یلحم یاه میلقا تدح هک ددرگ یم ز
یم ار نآ لیلد .داح رگید یا هیحان رد و هدیدرگ یقلت یعیبط اتبسن ،یا هیحان رد ،یلاسکشخ و امرگ جوم ،نافوط ،لیس لاثم روط ناوتیم هک ییاوه و بآ هرتسگ ینعی ،دراد یراگزاس هرتسگ کی یا هعماج ره هک درک نایب نینچ ناوت (دنک رس نآ طیارش اب د
،نایداهرف 1392
هب دوخ زاین دروم یاذغ نیمات یارب هنوگچ هک تفای تسد كرد نیا هب نامز تشذگ اب ناسنا ،میلقا تیبثت لوط رد .)
دودح ناسنا هک تفرگ تروص یلاحرد نیا .دز تسد زین تاناویح ندرک یلها هب رورم هب یتح و دزادرپب یزرواشک 10000
شیپ لاس
یا هب یکاخ هرک یور رب ار دوخ طلست و دروآ یور نردم یزرواشک هب هتفر هتفر ناسنا دیدرگ ببس اتیاهن هک تفای تسد تافاشتکا ن هک تفای شیازفا یا هنوگ هب تیعمج دشر نامز تشذگ اب .ددرگ نیمز هرک یور رب یداینب رییغت ببس رورم هب و دهد ناشن نیمز
و نیمز هرک لمحت تیفرظ زا شیب یتح نایب نینچ ناوت یم کش یب .تفرگ تروص زاین دروم عبانم و اه تیدودحم هب هجوت نودب
و عرز و تشک هب تسد اه تیدودحم هب هجوت نودب ،دنتساوخیم هک یکاخ هرک نیا یاجکره و دندوب دازآ هیلوا نازرواشک هک درک د عوضوم نیا هب اه ناسنا لاس نارازه تشذگ اب اما .دنتخادرپ یم یزرواشک دناوتیم لرتنک نودب یزرواشک هعسوت هک دنتفای تس
رد ادتبا نآ یفنم تاریثات ندناسر لقادح هب و عوضوم نیا اب هلباقم یارب .دروآ دراو یکاخ هرک نیا هب ار بیسآ و بیرخت نیرتشیب کم هچرد و نامز هچ رد و طیارش هچ رد یزرواشک هک دندرک صخشم یلحم نیناوق بیوصت اب و یلحم هدودحم ددرگ ماجنا ییاه نا
( یدابآرشب و
،نادیواج 1390
و تیعمج شیازفا اب وسمه نامز تشذگ اب و هتفر هتفر ،یلحم نیناوق و اه تیدودحم نیا لابندب .)
لکتورپ هب ناوت یم نآ زا هلمج نم هک تفریذپ تروص یناهج و یا هقطنم حطس رد ییاه تیدودحم و نیناوق ،تعنص تفرشیپ 1987 اداناک لارتنوم یتعنص یاهزاگ یخرب لرتنک یارب یتامادقا ،یملع تادنتسم ساسا رب یناهج همانقفاوت نیا رد هک دومن هراشا
.دریذپ تروص دیدرگیم نوزا هیلا بیرخت ببس هک (ناراکمه و هدازیلع لاح نیا اب 1387
دنب زا لقن هب ) 2
نایب نینچ ار یمیلقا تارییغت ،یفیرعت رد ،یمیلقا تارییغت نویسناونک م
دننکی
هدوب یرشب یاه تیلاعف زا یشان هک میقتسم ریغ ای و میقتسم تروص هب هک دشاب یم میلقا رد یتارییغت یانعم هب یمیلقا تارییغت هک .دیآ یم دیدپ فلتخم ینامز یاه هرود رد هک تسا میلقا یعیبط تارییغت زا ادج و هدش ناهج وج بیکرت ندومن رییغت ببس و شهوژپ هنیشیپ روپ فجن ( 1385 ) هک داد ناشن جیاتن .تخادرپ روشک رد یمیلقا تارییغت تارثا شهاک اب هلباقم یاه راکهار یسررب هب یا هعلاطم رد
یمیلقا تارییغت شهاک و دنا یمیلقا تارییغت و یریذپرییغت تارثا شهاک اب هلباقم یارب مهم راکهار ود نارحب و کسیر تیریدم زا یا هنومن هک تسا یناهج یراکمه مزلتسم .تسا وتویک نامیپ نآ
( ناراکمه و یلعربمق ،هنیمز نیمه رد 1391
هب هاشنامرک رد )
راثآ یسررب تارییغت هک دنتفای تسد هجیتن نیا هب اهنآ .دنتخادرپ نازرواشک هاگدید زا یمیلقا تارییغت
تاریثأت ،یمیلقا ن
رب یبولطما
تسا هتشاد نازرواشک یگدنز .
اهریثأت نیا نیرت مهم هلمجزا م
،دمآرد شهاک ،یراکیب ،لوصحم شهاک ،ناوج دارفا ترجاهم هب ناوت ی
و بآ ةریخذ شهاک هراشا یهایگ ششوپ نتفر نیبزا و ،كاخ یزیخلصاح شهاک ،ماد یتملاس نداتفا رطخ هب ،هفولع
.درک
( داژن یکوزاپ و یحلاص ةعلاطم 1393
صوصخرد رسلباب نازرواشک رواب و شناد شقن ) ر ییاوهو بآ تارییغت
تسایس زا تیامح رد ا
دندرک یسررب یزرواشک رد یراگزاس یاه .
صوصخرد شناد نازیم هک داد ناشن نانآ یاه هتفای بآ تارییغت
و ،نآ عوقو هب رواب ،اوه
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
807
حطس و تسا طسوتم دح زا شیب ،هلباقم یاه تسایس زا نازرواشک تیامح .
تخانش نازرواشک ،نیاربانب دنراد اوهو بآ رییغت زا یبوخ
هب و دنراد رواب اوهو بآ رییغت عوقو .
صوصخرد نازرواشک هاگدید ،نویسرگر لیلحت ساسارب .دش یبایزرا تبثم زین هلباقم یاه تسایس
رواب و یعارز نیمز طسوتم یراگزاس یاه تسایس زا نازرواشک تیامح رب راذگریثأت لماوع نیرت مهم ،اوهو بآ رییغت عوقو هب
نش هتخا
دندش . یکلم نینچمه و
( ناراکمه 1393
) و لازرام و لاو Wall & Marzal, 2005(
) اب هطبار رد ییاهصخاش هئارا هب دوخ شهوژپ رد
رگا هک داد ناشن جیاتن .دنتخادرپ یراگزاس ناوت شجنس ا یشان یاهتراسخ و یگتفشآ اب دناوتن هعماج کی
ز یمیلقا تارییغت طیحم
هار دناوتیمن هعماج نآ ،دیآرب دوخ ادیاپ هعسوت
هئارا بوچراچ .دریگب شیپ رد ار ر نیا رد هدش
هیامرس حوطس هب میقتسم روط هب هعلاطم
جنپ یاه هناگ
هب یسرتسد هک دننکیم نایب ناققحم نیا .دوشیم طوبرم هیامرس
،یناسنا ،یعامتجا ،یلام ،یکیزیف( هناگجنپ یاه
دشابیم یراگزاس ناوت شیازفا یارب مزلا طرش )یعیبط .
و نابراس یردیح ( یراختفا
1394 هجیتن نیا هب ،لیبدرا ناتسا نازرواشک یزاسدنمناوت رب رثوم لماوع لیلحت دروم رد یقیقحت رد )
ا لماع نیب ،هک دندیسر ج
لیلحت زا هدافتسا اب نینچمه .دراد دوجو یراد ینعم هطبار نازرواشک یزاسدنمناوت اب یداصتقا و یعامت
صتقا ،یطیحم :لماش یلصا لماع راهچ ،ریسم و ساسا نیا رب .داد رارق یسررب دروم ار لماع هس نیا زا یبیکرت و ،یعامتجا ،یدا
هنومن یاهاتسور رد یزاسدنمناوت نازیمرب ار ریثات نیرتشیب بیترت هب یداصتقا و یعامتجا لماع ،دوجوم یگتسبمه بیارض ساسارب قتسم تارثا رب هولاع یداصتقا و یعامتجا لماع ساسا نیا رب .دنا هتشاد هنومن یاتسور رد یزاسدنمناوت نازیم شیازفا رب هک یمی
هتکن .دریگب رارق یهجوت یب دروم دیابن هک تسا هتشاد هنیمز نیا رد زین یمیقتسم ریغ تارثا ،رگید لماع ود رب یراذگ ریثات اب ،هتشاد .تسا یداصتقا و یعامتجا لماع تیمها دروم رد فلاتخا نیرتشیب هک تسا نیا رگید و یدلاخ ( ناراکمه
1394 رس ناراک مدنگ :یدروم هعلاطم میلقا تارییغت ربارب رد نازرواشک یراگزاس ناوترب رثوم لماوع یشهوژپ رد )
،دنتفایرد شهوژپ نیا رد .دنداد رارق هعلاطم دروم ار هاشنامرک ناتسا ، باهذ لپ یمیلقا تارییغت اب نازرواشک یراگزاس ناوت هک یلماوع
تحت ار د رارق ریثأت راک ةبرجت هک دنداد ناشن نویسرگر لیلحت جیاتن .تسا یزرواشک ةبرجت و تراهم ،دا
نیا رد تراهم و یزرواشک
تسا هتشاذگ ریثأت باهذ لپرس ناراک مدنگ یراگزاس ناوت رب هنیمز هب یراگزاس ناوت ةدمع یاه هدننک ییوگ شیپ زا ناراک مدنگ و
نیا .دنیآ یم رامش اب وس مه هجیتن
ن تاعلاطم ( نسح و انچام
2007 تسا ) .
( ناراکمه و یدیبز 1395
اب ییاوه و بآ تارییغت هب تبسن راک یزبس و راک مدنگ نازرواشک كاردا یسانش عون هرابرد یقیقحت رد )
.دنتخادرپ ناتسزوخ هیدیمح ناتسرهش رد ویک شور زا هدافتسا قا تارییغت اب طبترم یشناد هزوح رب قیقحت نیا هک یرثا نیرتمهم
ل می
نازرواشک نیب یرکف ینگمهان هب ،دراد نازرواشک كرد و ب نیا هرابرد
ایلا هب .تسا طوبرم یعیبط ی ترابع
بس قیقحت نیا رگید دش ب
نوگمه یلک ضرف ریز نازرواشک ندوب
هقبط دوجو هب و دور لاوئس هاگدید نیب رد فلتخم یاه
رما نیا .دوش هدرب یپ نازرواشک یاه
تسایس رب دناوتیم یراذگ
هنیمز رد روشک یاه ب نیا اب هزرابم
ایلا هب یعیبط ی تسایس داجیا ثعاب و دشاب راذگرثا میقتسم تروص
رد و هقبط ره یارب یصاخ یاه رترثؤم هجیتن
مایپ ندوب هنیزه شهاک و اه
دوش اه .
رون و ( د 2000 ار یتاعلاطم اکیرما سازناک تلاایا گرزب یاه تشد رد مید مدنگ تشاک دروم رد ) یمیلقا یاهرتماراپ ریثات وا .داد ماجنا
یحاون كاخ تبوطر و ،ریخبت ،امد ،یگدنراب ریظن یمیلقا یاه هداد لیلحت اب یو .داد رارق یسررب دروم مید تشک قطانم یور رب ار یلقا لماوع ریاس هب تبسن یگدنراب و ریخبت هک دیسر هجیتن نیا هب و درک ییاسانش ار مید مدنگ تشک یارب بسانم م
ریثات نیرتشیب ،ی
.دنراد مید مدنگ دشر لحارم لوط رد ار ثورگ م پ و ن تا ( )2005 Patt and Grothmann سررب هب دوخ ةعلاطم رد
ی یفرظ ت نآ كرد و یراگزاس دنیارف و
راگزاس اب دارفا ی
بآ تارییغت و
دنتخادرپ اوه نیا .
علاطم رد ه اتسور قطانم و ناملآ یرهش قطانم ةعماج ود یی
یز اب ،هوبابم تفر لدم زا هدافتسا
را ی (
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
808
تفرگرب م شزیگنا لدم زا ه ساسا رب و تفرگ تروص )تظفاح
جیاتن ماـگنه نازرواشک ،نآ كرد هـک ی
رتلااب بآ تارییغت رطخ زا ی و
اوه رثا و هتشاد یی راگزاس هـب طوـبرم تامادقا یشخب
ک كرد ار ی ر
رتلااب لامتحا ،دنشاب هد هناراگزاس راتفر هک دراد ی
تارییغت اب بآ
و شن دوـخ زا ار ییاوه نا
دنهد . او راکفا یاراد هک ینازرواشک ،نینچمه بآ تارییغت رطخ و دنشاب چوپ و یه
و اوه ار یی ،دننکیم راکنا
راگزاس راتفر هک دراد یرتمک لامتحا بآ تارییغت اب هنا
و شن دوـخ زا ار ییاوه دنهد نا
( ناراکمه و نایرب 2011
لماوع ةنیمز رد ) تارییغت اب یراگزاس رب رثؤم
یمیلقا هک دندیسر هجیتن نیا هب تیسنج نوچمه یلماوع
تسرپرس هب زرواشک یسرتسد ،راوناخ یاضعا دادعت ،یزرواشک هب لاغتشا نامز ،تلایصحت حطس ،راوناخ
یاه هورگ رد تیوضع ،عبانم
هب یسرتسد ،یشیامن عرازم زا دیدزاب ،نیمز تیفیک ،یعامتجا تامدخ
جیورت تاعلاطا ،یزرواشکریغ و یزرواشک دمآرد نازیم ،ی
هب یسرتسد و یسانشاوه دنرثؤم یراگزاس یاه هویش باختنا رد یمسر تارابتعا و اه ماو
.
رگید یقیقحت رد ،
(Smit & Pilifosova) (
اووسوفیلیپ و تیمسا
، 2011 رد ) ناوت نییعت هک دندیسر هجیتن نیا هب دوخ هعلاطم
طوبرم یراگزاس و ینامزاس ،یعامتجا ،یداصتقا طیارش هب
تامادقا ندرب راکب ای لیهست ثعاب عبانم نیا هک تسا ینف اگزاس
.دوشیم یر
عبانم اب هک یعماوج ،دندقتعم اهنآ نف حطس ،یداصتقا دودحم
تخاسریز و یروآ و فیعض یاه
ور هبور عبانم هب یسرتسد رد یرباربان
ناوت ،دنتسه و دنراد ینییاپ یراگزاس
لباقم رد عماوج نیا هجیتن رد بیسآ رایسب یمیلقا تارییغت
دنتسه ریذپ .
یموهفم لدم
(لکش 1 لدم :) یموهفم هب تبسن نازرواشک یدنمناوت رب رثاتم لماوع یمیلقا تارییغت
اه شور و داوم نیا هلاقم زا عون یرورم هدوب و هب روظنم لیلحت و جاتنتسا
،ییاهن
،بتک تلااقم و تلاجم و رگید عبانم دوجوم رد ی هنیمز
عوضوم
،هلاقم دروم یسررب و لیلحت رارق هتفرگ .تسا
هجیتن یریگ زا رثاتم و یشان هک تفگ ناوت یم ار دیآ یم رامشب یطیحم تسیز تلاکشم زا یکی هک یناهج شیامرگ و ییاوه و بآ تارییغت
.تسا هتفرگ رارق تسیز طیحم نارادفرط و ناققحم ، نارگشهوژپ هجوت دروم ههد دنچ یط رد هک هدوب یناسنا یاه تیلاعف ساسارب
تاشرازگ مراهچ
تایه نیب لودلا رییغت میلقا تحت ناونع
"
تاشرازگ یبایزرا
تارییغت میلقا
" (IPCC, 2007)
شیامرگ یناهج
امد و عوقو رییغت میلقا اب هدافتسا زا تادهاشم امد
هک زا حطس یکشخ اه و بآ یاه ناهج هب تسد
،هدمآ .تسا هدش دییات
دنمناوت ی ازرواشک
ن
و یدرف یاه یگژیو یعامتجا یاه یگژیو
یعارز
یاه یگژیو یمیلقا یاه یگژیو
یداصتقا
شرگن نازرواشک یتیریدم شناد
نازرواشک
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
809
رب رثوم لماوع و اه تلع و یمیلقا تارییغت هلئسم هب هجوت لاح نیا اب هکنیا و .دسر یم رظن هب یرورض تارییغت نیا
تخانش هفلوم
راذگرثا یمیلقا تارییغت هب تبسن نازرواشک یراگزاس و یدنمناوت رب ار دوخ تارییثات دناوتیم هک ییاهروتکاف و اه
،دشاب ب کش ی
رد .ددرگیم یقلت مهم یرما و یرورض نیا
ت هک یفلتخم یاه شهوژپ و اه هنیشیپ رب هیکت اب نایم و ناققحم و نادنمشناد طسو
هب ناوت یم هتفرگ تروص نارگشهوژپ هب یلک روط
ار ریثات نیرتشیب هک یاه هفلوم و اهروتکاف نیرتمهم هک تفای تسد هجیتن نیا
نوچمه ییاه یگژیو ار دنراذگرثا نازرواشک یدنمناوت یور رب یمیلقا تارییغت هب تبسن یاه یگژیو ،یعامتجا و یدرف یاه یگژیو ؛
.دومن دای نازرواشک یتیریدم شناد و نازرواشک شرگن ،یداصتقا یاه یگژیو ،یمیلقا یاه یگژیو ،یعارز
عبانم
1 .
،ینیسح ص .،
،یرظن .م . ر و یقارع
،داژن ش . ( 1392 یسررب .) رثا رییغت میلقا رب شخب یزرواشک اب
،دیکأت شقن یریگراک هب یاهدربهار
قیبطت رد
نیا شخب تاقیقحت. داصتقا و هعسوت یزرواشک
،ناریا هرود 16 - 44 هرامش ، 1 ، راهب 1392 ص 1
2 . م،ناشرب . 1386 هرامش ،بآرهم ،هشیدنا و شناد شرتسگ رد یلاسکشخ . 44
صص ، 11 - 15
3 . آ ،نارتشوش .
1386 عسوت ،؟دش دنهاوخ راگزاس یمیلقا تارییغت هب تبسن نازرواشک هنوگچ . ه
هرامش ،یرو هرهب و 3
و 4 صص ، 43 - 46 .
4 . ر ،یلع ربمق .
ع ،نز پاپ ، .،
و هدازراشفا ، ن . 1391 رب . ر :یدروم هعلاطم ( یراگزاس یاه یژتارتسا و اوه و بآ تارییغت صوصخ رد نازرواشک هاگدید یس
هرامش ،موس لاس ،ییاتسور یاه شهوژپ .)هاشنامرک ناتسرهش 3
زییاپ ، 1391 صص . 192 - 213
5 . ج ،یکرهش . م ،ینوباص یحوبص ، .
، و م ،یبوقعی . 1396 ا لیلحت . طیحم تارطاخم هلجم ،یفداصت دیلوت عبات درکیور اب مدنگ دیلوترب میلقا تارییغت رث
تاحفص ،مهدزای هرامش ،مشش لاس ،یعیبط 69
- 84 .
6 . ع ،یکچوک . یریصن ، م ،یتلاحم .،
،یفیرش ح . ، دنز ا ، .،
و
،یلامک غ . 1385 طیارش رد میلقا رییغت رثا رد مدنگ ماقرا دیلوت و یژولونف ،دشر یزاس هیبش .
هرامش ،نابایب هلجم ،دهشم 2
صص ، 117 - 128 .
7 . م ،دار یریصب .
ف ،یدابآ دیب یناریش ، .
، و ع ،هداز تمارک .
1394 هطقن زا یمیلقا رییغت تارثا اب قیبطت یاه یژتارتسا یریگراکب هار رس رب دوجوم عناوم .
.ناریا یزرواشک و تسیز طیحم یاه شهوژپ یلم شیامه نیموس ،رسلباب ییاتسور قطانم ناییاتسور رظن 8 . ن ،هداز یفسلفدسا .
م ،یحوبص ، .
1391 ،یزرواشک هعسوت و داصتقا .)زاریش ناتسرهش یدروم هعلاطم( یزرواشک تادیلوت رب میلقا هدیدپ راثآ یسررب .
1391 .
9 . ح ،یدیوه . 1389 اوه و بآ رییغت . ناتسبات ،ملق یاوآ تاراشتنا ،رادیاپ هعسوت و وتویک لکتورپ یاهراکوزاس رب یرورم اب تسیز طیحم و
90 هحفص .
73 .
10 . ف ،یدلاخ . ك ،یناشفارز ، .
ع ،هداز كریم ، .،
و ل ،یفرش . 1394 یدروم هعلاطم ،میلقا تارییغت ربارب رد نازرواشک یراگزاس ناوت رب رثوم لماوع یسررب .
هرود ،ییاتسور یاه شهوژپ .هاشنامرک ناتسا ،باهذ لپ رس ناتسرهش ناراک مدنگ(
6 هرامش 3 زییاپ ، 1394 هحفص . 655 - 678 .
11 . ح ،هدازیلع . ح ،یهوکزارط یفیرش ، .،
و ق ،ینامز . 1387 ا تارییغت . هجرد همان نایاپ .ملاس تسیز طیحم زا یرادروخرب قح رب نآ ریثات و یمیلق
.ییابطابط هملاع هاگشناد رشب قوقح دشرا یسانشراک 12 . فجن .ب ،روپ ( 1385 .) همانرب رد میلقا شقن کیپ هلجم .)ناریا رب دیکأت اب( طیحم تیریدم و یزیر
.،رون 2 : 126 - 116 .
13 . .ز ،داژن یکوزاپ ،.ص ،یحلاص 1393
، لیلحت هعماج یتخانش ةلباقم نازرواشک اب راثآ ایز رابن رییغت بآ ةعلاطم( اوهو یدروم
: ناتسرهش رسلباب )
،
ةرود ،ییاتسور یاه شهوژپ 5
ةرامش ، 2 .صص ، 355 - 374 .
14 . ( .م ،زرواشک و ،.ك ،یناشفارز ،.ط ،یکلم 1393
.) :دروم( یلاسکشخ ربارب رد زرواشک یاهراوناخ یراگزاس ناوت شجنس رد نامارفدورد ناتـسهد
لاس ،ییاتسور هعسوت و اضف داصتقا ،هاشنامرک ناتسرهش 3
هرامش،
1 صص،
138 - .123
15 . و ،نابراس یردیح .
ع ،یراختفا ، .
1394 هرود ،یزرواشک هعسوت و داصتقا تاقبقحت هلجم ،لیبدرا ناتسا نازرواشک یزاسدنمناوت رب رثوم لماوع لیلحت .
2 - 47 هرامش ، 3 لاس ، 1395 صص . 743 - 754 .
16 . ف ،یدلاخ . ك ،یناشفارز ، .
ع ،هداز كریم ، .
، و ل ،یفرش . 1394 یدروم هعلاطم ،میلقا تارییغت ربارب رد نازرواشک یراگزاس ناوت رب رثوم لماوع یسررب .
هرود ،ییاتسور یاه شهوژپ .هاشنامرک ناتسا ،باهذ لپ رس ناتسرهش ناراک مدنگ(
6 هرامش 3 زییاپ ، 1394 هحفص . 655 - 678 .
17 . م ،نیلسام . 1392 ،رصاعم گنهرف ،نایداهرف انادنام ؛همجرت ،یناهج شیامرگ . 1392
:ییوید هدر . 363
/ 73874 .
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
810
18 .
،یدابآرشب ح .،
نادواج .ا ، ( 1390 .) ریثأت قیقحت و هعسوت رب دشر و یروهرهب رد شخب یزرواشک
،ناریا هیرشن داصتقا و هعسوت یزرواشک ( مولع و
عیانص یزرواشک )
، هرامش 2
، دلج 25
، صص 172 - 180 .
19 . ط ،یدیبیز .
م ،هانپ نادزی ، .
ینازورف ،
، م .،
و ب ،روپ یورسخ .
1395 . عون مدنگ نازرواشک تاکاردا یسانش یزبس و راک
بآ تارییغت هب تبسن راک و
شور زا هدافتسا اب ییاوه ویک یسانش
( ناتسزوخ هیدیمح ناتسرهش :هعلاطم دروم هرود ،ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف .)
7 ، هرامش 2 ص ، 377 - 391 .
20. Kaushik., and Sharama, K. (2015) Climate change and rural livelihoods-adaptation and vulnerability in Rajetan, Global NEST Journal, Vol 17 No 1, pp 41-49.
21. Lane, M.E., Kirshen, P.H. & Vogel, R.M., 1999, Indicators of Impacts of Global Climate Change on US Water Resources, Journal of Water Resources Planning and Management, 125(4), PP. 194-204.
22. Maponya, Ph., & Mpandeli, S. (2012). Climate Change and Agricultural Production in South Africa: Impacts and Adaptation options. Journal of Agricultural Science, 4(10), 48-60.
23. Goudarzi, M. 2011. Evaluation of the effects of climate change on surface runoff occurs in Upper Karkheh, Physical Geography (Climatology) PhD thesis, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz. (In Persian).
24. Bryan, E., Ringler, C., Okoba, B., Roncoli, C., Silvestri, S. & Herrero, M., 2011, Adapting Agriculture to Climate Change in Kenya: Household and community strategies and determinants, In International Conference on May, Vol. 18.
25. Norwood, Charles, A (2000). Dry land Winter Wheat as Affected by Previous Crops, Agronomy Journal.
26. Grothmann, T. and Patt, A. )2005(, “Adaptive capacity and human cognition: the process of individual adaptation to climate change”. Global Environmental Change, 15 )3(: 199-213
27. Smit, B., and Pilifosova, O. (2003). Adaptation to climate change in the context of sustainable development and equity.
Sustainable Development. 8 (9), 877-912.
