ﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﻞﮐ ﺖﺧادﺮﭘ موﺰﻟ ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺪﻘﻋ ﺲﻠ
و ﻪﯿﻣﺎﻣا ﻪﻘﻓ رد ﺖﻨﺳ ﻞﻫا ﻪﻘﻓ
دﺮﻓ یﺪﯿﻣا ﷲﺪﺒﻋ ﻢﺠﻧ ﺮﺒﮐا ،1
2
:ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ) 24
/ 12 / 1400 - :ﻪﻟﺎﻘﻣ شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ 4/
6/
1401 (
هﺪﯿﮑﭼ
هﺎﮔﺪﯾد زا ﻦﯿﻠﻣﺎﻌﺘﻣ ﯽﯾاﺪﺟ زا ﻞﺒﻗ و ﻒﻠﺳ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﻞﮐ ﺖﺧادﺮﭘ ﻠﺒﻨﺣ ،ﯽﻌﻓﺎﺷ یﺎﻬﻘﻓ ،ﻪﯿﻣﺎﻣا یﺎﻬﻘﻓ ﻦﯿﺑ رﻮﻬﺸﻣ
،ﯽﻔﻨﺣ و ﯽ مﺪﻋ ترﻮﺻ رد و ﺖﺳا مزﻻ
،ﻦﻤﺛ ﻞﮐ ﻪﯾدﺄﺗ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ
ﻢﻠﺳ تﻼﻣﺎﻌﻣ عﻮﻧ رد ﺮﺿﺎﺣ ﺮﺼﻋ رد .دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻞﻃﺎﺑ -
نآ زا ﻪﮐ
ﯽﻣ دﺎﯾ شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ ﺎﯾ ﺪﯾﺮﺧ ﺶﯿﭘ ﺮﯿﺒﻌﺗ ﺎﺑ دﻮﺷ
- ﯽﻣﺎﻤﺗ نداد رد یﺮﺘﺸﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ مﺪﻋ
ﻦﻤﺛ ﻂﯿﺴﻘﺗ ﺎﺑ و هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﻃﺎﺴﻗا ترﻮﺻ ﻪﺑ تﻼﻣﺎﻌﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﻦﻤﺛ ﯽﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ نداد یاﺮﺑ یﺮﺘﺸﻣ یاﺮﺑ نﺎﮑﻣا ﻦﯾا عﻮﻧ رد ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و دﻮﺷ
ﯽﻤﻧ ﻞﻤﻋ رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ ﻪﺑ تﻼﻣﺎﻌﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا یور ﺶﯿﭘ لاﻮﺳ لﺎﺣ .دﻮﺷ
ﺎﯾآ و ﺖﺳا ﻪﺟﻮﻣ ﯽﻠﯿﻟد یاراد ﯽﻬﻘﻓ ﺚﯿﺣ زا ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻦﺘﺧادﺮﭘ ﺎﯾآ ﯽﻣ ﺎﻣ ﻪﻘﻓ و ﻪﯿﻣﺎﻣا ﻪﻘﻓ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ناﻮﺗ
؟داد ﺦﺳﺎﭘ ار قﻮﻓ ﺶﻟﺎﭼ ﻪﯿﮑﻟ ﻪﺑ ﻪﮐ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا
ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ شور -
ﻪﻟدا ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ ﺎﺑ ،ﻪﺘﻓﺎﯾ شرﺎﮕﻧ ﻪﯿﮑﻟﺎﻣ ﻪﻘﻓ ﺮﺑ ﻖﯿﺒﻄﺗ ﺎﺑ ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ
زا ﮏﯾ ﺮﻫ ﯽﺳرﺮﺑ و ﺪﻘﻧ و رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ یاﺮﺑ ﺎﻬﻘﻓ یﻮﺳ زا هﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺎﻬﺘﻧا رد نآ
ﯽﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ نداد و هدﻮﺒﻧ ﺢﯿﺤﺻ قﻮﻓ طﺮﺷ ﻪﮐ ﺪﺳر
زا ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ
.ﺖﺴﯿﻧ ﺮﺒﺘﻌﻣ ﻪﯿﮑﻟﺎﻣ و ﻪﯿﻣﺎﻣا ﻪﻘﻓ رد یﻮﻗا لﻮﻗ هﺎﮔﺪﯾد
:یﺪﯿﻠﮐ نﺎﮔژاو عﺎﻤﺟا
، ﻊﯿﺑ
، ﻒﻠﺳ
، رﺮﻏ
، .ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ
1.
ﻢﻗ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻣﻼﺳا قﻮﻘﺣ ﯽﻧﺎﯿﻣ و ﻪﻘﻓ هوﺮﮔ رﺎﯿﺸﻧاد )
ﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ل
(
؛
Email: [email protected]
2.
ﻟﺎﻋ حﻮﻄﺳ دﺎﺘﺳا ﯽ
ﻮﺠﺸﻧاد ،هزﻮﺣ ی
ﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﯽ ﻧﺎﺒﻣ و ﻪﻘﻓ ﺪﺷرا ﯽ
ﻣﻼﺳا قﻮﻘﺣ ﯽ
ﻢﻗ هﺎﮕﺸﻧاد
؛
Email:[email protected]
ﻪ و ﯽﺎﺒ قﻮ
ﯽ ﻼﺳا
لﺎﺳ هﺎﺠﻨﭘ و ﻢﺠﻨﭘ ، ۀرﺎﻤﺷ لوا ، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ و رﺎﻬﺑ 1401
ﺺﺻ 52 - 31 (ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ)
Jurisprudence and the Essentials of Islamic Law Vol. 55, No. 1, Spring & Summer 2022 DOI: 10.22059/jjfil.2022.340259.669325
ﻪﻠﺌﺴﻣ حﺮﻃ
و مﻮﺳﺮﻣ ﯽﺗﻼﻣﺎﻌﻣ عاﻮﻧا زا ﯽﮑﯾ ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﺿﺎﺣ ﺮﺼﻋ رد ﺞﯾار
ﯽﯾﺎﻫ
زا یرﺎﯿﺴﺑ و ﺖﺳا هدﺮﮐ اﺪﯿﭘ دﻮﻤﻧ ،ﺪﯾﺮﺧ ﺶﯿﭘ/شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ دﻮﻘﻋ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ار ﻪﻌﻣﺎﺟ دﺎﺣآ
ﻪﺑ مدﺮﻣ زا یرﺎﯿﺴﺑ .ﺖﺳا هدﻮﻤﻧ دﻮﺧ ﺮﯿﮔرد ﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ ﺮﻃﺎﺧ
ﻦﯿﺣ ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﺧادﺮﭘ یاﺮﺑ
ﺪﯾﺮﺧ ﺶﯿﭘ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺪﯾﺮﺧ ﻪﺑ ماﺪﻗا ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﯽﻣ
ﺖﺧادﺮﭘ ﺎﺑ نآ ﻦﻤﺿ رد ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ ﺪﻨﻨﮐ
نﺎﮔﺪﻨﺷوﺮﻓ ﺮﮕﯾد ﯽﯾﻮﺳ زا و ﺪﻨﻨﮐ اﺪﯿﭘ ﻦﻤﺜﻣ ﺪﯾﺮﺧ ﺮﺑ ترﺪﻗ ﯽﻄﯿﺴﻘﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻦﻤﺛ ﺰﯿﻧ یاﺮﺑ ﻦﯿﻣﺎﺗ ﺸﺨﺑ شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ ﻪﺑ ماﺪﻗا ﺶﯾﻮﺧ ﯽﻟﺎﻣ ﯽﻣ ﺶﯾﻮﺧ یﻻﺎﮐ زا ﯽ
ﻦﯾا و ﺪﻨﻨﮐ
ﻬﻣ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد تﻼﻣﺎﻌﻣ زا عﻮﻧ ﻦﯾا جاور ﺐﺒﺳ ﻤ
ور ﻪﮐ ﯽﺸﻟﺎﭼ ﻦﯾﺮﺘ ﺑ
ﻦﯾا یوﺮ
ّﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ) ﻪﯿﻣﺎﻣا یﺎﻬﻘﻓ رﻮﻬﺸﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا دراد دﻮﺟو ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ زا عﻮﻧ ﯽ
، 1413 ،ق
5/
148
،داﺪﻘﻣ ﻞﺿﺎﻓ ؛ 1404
،ق 2/
143 ﯽﻠﺒﻨﺣ یﺎﻬﻘﻓ و (
،ﻪﻣاﺪﻗ ﻦﺑا)ﯽﻔﻨﺣ و ﯽﻌﻓﺎﺷ و
1388
،ق 4/
223 ؛ 1 ، 1425
،ق 3/
218
،ﯽﻨﯾوﺰﻘﻟا ﯽﻌﻓاﺮﻟا ؛ 1417
،ق 4/
391 طوﺮﺷ زا ﯽﮑﯾ (
ﻦﯿﻠﻣﺎﻌﺘﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﺧادﺮﭘ ار ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﯽﻣ
رد ﻊﺒﺗ ﻪﺑ و ﺪﻨﻧاد
ﻠﻣﺎﻌﻣ دﺎﺴﻓ ﻪﺑ ﻢﮑﺣ طﺮﺷ ﻦﯾا نﺪﺸﻧ ﺖﯾﺎﻋر ترﻮﺻ ﯽﻣ رﻮﮐﺬﻣ ﻪ
ﺪﻨﻨﮐ
،ﯽﻠﺣ) 1414 ،ق
11 / 341 ﻨﯿﻤﺧ ؛
،ﯽ 1424 ،ق 2/
232 ،یزاﺮﯿﺷ ؛ 1429
،ق 337 ﻪﻨﻣﺎﺧ ؛ یا 1424
،ق 365 ؛
،ﻪﻣاﺪﻗ ﻦﺑا 1388
،ق 4/
223
،ﯽﻤﺨﻠﻟا ؛ 1432
،ق 7/
2964
؛ ﺪﺒﻋﺪﻤﺤﻣﻮﺑا
،ﷲ 1423 ،ق
2/
750
؛ ﯽﻌﻓاﺮﻟا
،ﯽﻨﯾوﺰﻘﻟا 1417
،ق 4/
391
،ﯽﻗﻮﺳﺪﻟا ؛ ﯽﺑ
،ﺎﺗ 3/
195 یرﺎﯿﺴﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و (
ﯾا و هدﻮﺑ موﺮﺤﻣ تﻼﻣﺎﻌﻣ زا عﻮﻧ ﻦﯾا زا ﻪﻌﻣﺎﺟ دﺎﺣآ زا ﯽﻣ ﺐﻠﺳ نﺎﺸﯾا زا نﺎﮑﻣا ﻦ
و دﻮﺷ
ﺷ مﺎﺠﻧا تﻼﻣﺎﻌﻣ ،تﻼﻣﺎﻌﻣ زا عﻮﻧ ﻦﯾا ﺮﺑ ماﺪﻗا ترﻮﺻ رد دﺎﺠﯾا ﯽﺘﯿﮑﻠﻣ و هدﻮﺑ ﻞﻃﺎﺑ هﺪ
ﯽﻤﻧ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺾﺒﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻧﺪﻣ نﻮﻧﺎﻗ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ .دﻮﺷ
دراﺪﻧ دﻮﺟو ﯽﺤﯾﺮﺼﺗ قﻮﻘﺣ زا ﯽﻀﻌﺑ ﯽﻟو ،
ﺪﯿﻗ دﻮﺟو ﻪﺑ ﮏﺴﻤﺗ ﺎﺑ نﺎﻧاد
» ﻗ ﻪﮐ ﯽﻌﯿﺑ ﺒ
ﺾ
ﺖﺳا نآ ﺖﺤﺻ طﺮﺷ «
،ﺖﺳا هدﻮﺑ لﺎﺜﻣ بﺎﺑ زا درﻮﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ ﻦﯾا و ،فﺮﺻ ﻊﯿﺑ رد نﺎﺸﻧ
هﺪﻨﻫد نﻮﻧﺎﻗ ﺮﻈﻧ رد ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ی طﺮﺷ ﻦﯾا ﺰﯿﻧ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺪﻘﻋ رد ،ﺪﻘﻋ ﻦﯾا رﺎﻨﮐ رد راﺬﮔ
دراد دﻮﺟو .
،یﺪﯿﻬﺷ) 1385
ص ، 38 هﺪﻋ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد (
،نﺎﻧاد قﻮﻘﺣ زا ﺮﮕﯾد یا نﺎﯿﺑ
ﯽﻣ ﯽﻬﻘﻓ ﺐﺘﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ ﺺﺨﺸﻣ نآ ﻒﺋاﺮﻇ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ و
ﯽﻣ طاﺮﺘﺷا ﻪﮐ دﻮﺷ
ﻪﺑ ﻪﭼ نآ و ﺖﺴﯿﻧ ﺪﻨﺴﭘ ﻪﻤﮑﺤﻣ و ﺮﺒﺘﻌﻣ ﯽﻠﯿﻟد یاراد ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺾﺒﻗ تﻮﮑﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽﯾﻮﺳ زا و ﺖﺳا هدﻮﺑ ﯽﺸﯾﺪﻧا ﺖﺤﻠﺼﻣ ،ﺖﺳا هﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﻞﯿﻟد ناﻮﻨﻋ ﻧ ،فﺮﺻ ﺪﻘﻋ رد نآ ﻪﺑ ﺢﯾﺮﺼﺗ دﻮﺟو ﺎﺑ رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ و ﻊﯿﺑ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻧﻮﻧﺎﻗ زا نﺎﺸ
ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺾﺒﻗ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و دﻮﻤﻧ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﯽﻠﮐ ﻂﺑاﻮﺿ ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﻊﯿﺑ ﻦﯾا رد ﻪﮐ دراد ﻦﯾا
ﺖﺴﯿﻧ طﺮﺷ ،ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ،نﺎﯾزﻮﺗﺎﮐ)
1387 ص ، 175 .(
دﻮﻤﻧ ﻪﺟﻮﺗ ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻣ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﯾا رد ﻒﯿﻠﮑﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﮐ
یدﺪﻌﺘﻣ تﻼﮑﺸﻣ یﺎﺸﮕﻫار ﺪﻧاﻮﺗ
ادراﺮﻗ زا ﯽﮑﯾ ،ﺖﺳا هﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻦﯿﻔﻠﮑﻣ یاﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ مﻮﺳﺮﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺮﺼﻋ رد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫد
ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ ﻪﮐ داد راﺮﻗ ﻦﯾا .ﺖﺳا شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ دادراﺮﻗ ،ﺖﺳا
» ﺪﯾﺮﺧ/شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ دادراﺮﻗ «
ﯽﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪﻘﻌﻨﻣ ﻦﮑﺴﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻪﺑ عوﺮﺷ زا ﻞﺒﻗ دادراﺮﻗ هﺎﮔ ؛دراد ترﻮﺻ ﺪﻨﭼ دﻮﺷ
ﯽﻣ ،نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ هﺪﻧزﺎﺳ ،لوا عﻮﻧ رد .نآ ﺖﺧﺎﺳ مﺎﻤﺗا زا ﺪﻌﺑ هﺎﮔ و ﺖﺧﺎﺳ ﻦﯿﺣ هﺎﮔ و دﻮﺷ
ﯽﻃ ﯽﮔﮋﯾو و ﻂﺋاﺮﺷ نآ رد ﻪﮐ ار ﯽﻧﺎﻤﺗرﺎﭘآ یدادراﺮﻗ ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ جرد نآ ﻞﻣﺎﮐ یﺎﻫ
ﯽﻣ راﺪﯾﺮﺧ ﯽﻣ ﺪﻬﻌﺘﻣ راﺪﯾﺮﺧ و ﺪﺷوﺮﻓ
یﺎﻬﺑ ﺞﯾرﺪﺗ ﻪﺑ ﯽﺼﺨﺸﻣ ﯽﻧﺎﻣز تﺪﻣ رد دﻮﺷ
ﺎﺑ ﺖﻫﺎﺒﺷ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ یﺎﻫدادراﺮﻗ زا ترﻮﺻ ﻦﯾا .دزادﺮﭙﺑ ار نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ
،ﯽّﻤﻗ ﻦﻣﻮﻣ) ﺖﺳاراد ار ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺪﻘﻋ 1415
ص ، 209 ﻦﯾا رد ﻪﺘﻓر رﺎﮐ ﻪﺑ ﻦﯾوﺎﻨﻋ و (
نﻮﭽﻤﻫ ،دادراﺮﻗ
» شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ «
و
» ﺪﯾﺮﺧ ﺶﯿﭘ
« دادراﺮﻗ ﺮﮔا .دراد ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ رد رﻮﻬﻇ ﺰﯿﻧ
ءﺎﻬﻘﻓ ؛ﺖﺳا ﻢﻬﻣ ﯽﻟﺎﮑﺷا رﺎﭼد ﯽﻬﻘﻓ ﺚﯿﺣ زا ﻢﯿﻧاﺪﺑ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ قاﺪﺼﻣ ار ﺪﯾﺮﺧ/شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ ﯽﻣ مزﻻ ار ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﺧادﺮﭘ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ رد رد ﻦﯾا ؛ﺪﻨﻧاد
ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻟﺎﺣ
ﯽﮔﮋﯾو و ﻊﯿﺒﻣ ﺎﺗ دراد دﻮﺟو ﯽﻧﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﻪﻧ ﺪﯾﺮﺧ /شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ دادراﺮﻗ رد مﻮﻠﻌﻣ نآ یﺎﻫ
ﯽﻣ ﺖﺧادﺮﭘ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻪﻧ و ﺪﺷﺎﺑ نﻼﻄﺑ ﻪﺑ ﻞﺋﺎﻗ ﺪﯾﺎﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد .دﻮﺷ
ﻦﯿﻨﭼ نﻼﻄﺑ ﻪﺑ ﻞﺋﺎﻗ ﺰﯿﻧ ﺮﺻﺎﻌﻣ یﺎﻬﻘﻓ ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﭼ ؛ﻢﯾﻮﺷ ﺪﯾﺮﺧ /شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ دادراﺮﻗ ﭘ مﺪﻋ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ یﺪﻘﻋ
،ﯽﻨﯿﻤﺧ) ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﺧادﺮ 1426
،
ص 433
،ﯽﻧاﺮﮑﻨﻟ / 1428
ص ، 357
،ﺖﺠﻬﺑ / 1428
ص ، 321
،ﯽﻧﺎﺳاﺮﺧ ﺪﯿﺣو / 1428
،
ص 418 ،یﺮﯿﺒﺷ / 1430
ص ، 439 ،یزاﺮﯿﺷ / 1429
ص ، 337 ( ﻦﺗ و رﻮﻬﺸﻣ هﺎﮔﺪﯾد ﻪﺑ نداد
ﺟ زا ﯽﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﯽﺸﺨﺑ و هدروآ دﻮﺟﻮﺑ یدﺎﯾز تﻼﮑﺸﻣ تﻼﻣﺎﻌﻣ زا عﻮﻧ ﻦﯾا نﻼﻄﺑ ﻪﻌﻣﺎ
ﻒﯿﻌﺿ ﺪﯾﺮﺧ ترﺪﻗ یاراد ﻪﮐ ﯽﻣ موﺮﺤﻣ ﺖﯾﺰﻣ ﻦﯾا زا ،ﺪﻨﺘﺴﻫ یﺮﺗ
.ﺪﻧﻮﺷ
ﮐا ﯽﻣ ﺎﯾآ ﻪﮐ ﺖﺳا حﺮﻄﻣ ﺶﺳﺮﭘ ﻦﯾا نﻮﻨ ﺗ ﺎﺑ ناﻮﺗ
ﺄ ﺎﻬﻘﻓ یﻮﺳ زا هﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﻪﻟدا رد ﻞﻣ
و رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ یاﺮﺑ رﺎﺠﻨﻫ ﺮﺑ ﻪﯿﮑﺗ ﺎﺑ نآ ﯽﺳرﺮﺑ و ﺪﻘﻧ
ﺎﺑ ﻪﻘﻓ ﻢﻠﻋ رد هﺪﺷ ﻒﯾﺮﻌﺗ یﺎﻫ
ﺬﻣ طاﺮﺘﺷا ،ﯽﮑﻟﺎﻣ ﻪﻘﻓ ﺮﺑ ﺪﯿﮐﺎﺗ و ﻖﯿﺒﻄﺗ تﻼﻣﺎﻌﻣ ﺖﺤﺻ ﻪﺑ ﻞﺋﺎﻗ و هدﻮﻤﻧ رﺎﮑﻧا ار رﻮﮐ
؟ﺪﺷ ؛دﻮﺷ ﯽﻤﻧ ﺖﯾﺎﻋر نآ رد رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ ﻪﮐ ﯽﻔﻠﺳ
ﯽﺳﺎﻨﺷ مﻮﻬﻔﻣ
1 (تﺎﺣﻼﻄﺻا و ﻂﺋاﺮﺷ نﺎﯿﺑ) ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ .
یﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﻌﯿﺷ حﻼﻄﺻا رد ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ
» ﻻﺎﮐ ﮥﻠﻣﺎﻌﻣ ی
تّﺪﻣ ﺎﻬﺑ ﻪﺑ راد ی
ﺪﻘﻧ
« ﻌﻤﺟ) زا ﯽ
ﺮﯾز ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ دوﺮﻫﺎﺷ ﺮﻈﻧ
ی
، دﻮﻤﺤﻣ ﺪﯿﺳ ﻤﺷﺎﻫ
ﯽ
، 1426 ق
، 2/
181 یﺎﻤﻠﻋ ،ﺖﺳا (
ﯽﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا ،ﺮﮕﯾد یﺮﯿﺒﻌﺗ رد ﻪﻌﯿﺷ :ﺪﻨﻨﮐ
» ّلﺎﺣ ﻦﻤﺜﺑ ﻞّﺟﺆﻣ ﻲّﻠﮐ عﺎﯿﺘﺑا ﻮﻫ
ﺔﺌﯿﺴﻨﻟا ﺲﮑﻋ
« ﻧﺎﻬﻔﺻا) ﯽ
، 1422
،ق 369 ﻧﺎﺘﺴﯿﺳ ؛ ﯽ
، 1417
،ق 2/
83 راوﺰﺒﺳ ؛ ی
،
1413
،ق 18 / 26 .(
هﺪﻋ ﻪﺘﺒﻟا ا
ﺮﮕﯾد ی ﻗﯿ
ﺪ
» ﻓ ﯽ ﻪﻤﮑﺣ
« ار قﻮﻓ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻪﺑ ا
وﺰﻓ هد ﺪﻧا
رﺎﺴﻧاﻮﺧ) ی ، 1405 ج ، 3 ص ، 316 راوﺰﺒﺳ / ی
، 1423 ج ، 1 ص ، 520 ،داﺪﻘﻣ ﻞﺿﺎﻓ / 1404
،
ج 2 ص ، 140 ﻠﺣ ﻖﻘﺤﻣ / ﯽ
، 1408 ج ، 2 ص ، 55 ﻔﺠﻧ / ﯽ
، 1404 ج ، 24 ص ، 267 ( ﻦﯾا ﻞﯿﻟد ؛
ﻪﮐ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻦﯾا ﺮﻣا ﻒﻠﺳ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ رد ﻦﻤﺛ
ﯽﻣ ار ترﻮﺻ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﺮﯾﻮﺼﺗ یدﺪﻌﺘﻣ یﺎﻫ
،دﻮﻤﻧ هﺎﮔ
،ﻦﻤﺛ ﻌﻣ ﯿ ﻦ ﻫﺎﮔ و ﺖﺳا ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﺲﻠﺠﻣ رد ﺮﺿﺎﺣ و ﯽ
ﺮﺿﺎﺣ ﺪﻘﻧ و ﻧﯿ ﺖﺴ
، ﻪﮑﻠﺑ
،ﻊﯿﺒﻣ ﻠﮐ ﯽ ندﻮﺑ مﻮﻠﻌﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ
ﺖﺳا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺐﺒﺒﺳ ﻪﺑ .
ﻬﺷ) ﯿ ﺪ ﻧﺎﺛ ﯽ
، 1413 ج ، 3 ،
ص 404 ( ﻦﻤﺛ ﺰﯿﻧ ﯽﻫﺎﮔ ﯽﻣ ﺪﻘﻋ ﻦﯾا رد
ﺪﻧاﻮﺗ ﻫﺎﮔ و ﺪﻘﻧ ﯽ
دﯾ ﻦ ﺪﺷﺎﺑ ،داﺪﻘﻣ ﻞﺿﺎﻓ)
1404 ج ، 2 ص ، 140 ( ﺰﯿﻧ ﯽﻫﺎﮔ و ﻋ ﻦﻤﺛ
ﯿ ﻦ ﺣ رد ﻪﺒﺋﺎﻏ ﯿ
ﻦ ﺖﺳا ﺪﻘﻋ
، ﺎﻣا هﺪﻨﺷوﺮﻓ ﻞﺒﻗ
قﺮﻔﺗ زا ار نآ
ﺮﺿﺎﺣ ﯽﻣ ﮐ ﺪﻨ و د ﺺﺨﺷ ﺾﺒﻗ ﻪﺑ ﯾ
ﺮﮕ رد ﯽﻣ روآ د ﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ) ﯽ
، 1407 ،
ج 2 ص ، 473 ﺒﻣ زا رﻮﻈﻨﻣ .(
ﯿ ﻊ ﻠﮐ ﯽ ﺮﻌﺗ رد ﯾ ﻒ قﻮﻓ
، ﻠﮐ ﯽ ﺿﻮﺗ ؛ﺖﺳا ﻪﻣذ رد ﯿ
ﺢ اﯾ ﻦ ﻪﮐ
زا داﺮﻣ ﻠﮐ ﯽ ﻠﮐ هﺎﮔ ﯽ ﻌﻣ رد ﯿ ﻦ ﺖﺳا
، ا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯾ ﻦ هﺪﻨﺷوﺮﻓ ﻪﮐ ﻦﻣ ﺞﻨﭘ
زا راﺰﻫ ﮐ ﯿ ﻮﻠ ﺐﯿﺳ
دﺮﻓ ﻪﺑ ار ی ﻣ ﯽ ﺪﺷوﺮﻓ ﺳا هﺪﺸﻧ ﺺﺨﺸﻣ ﻊﯿﺒﻣ ﻪﺼﺨﺷ ﻪﺑ نﻮﭼ ترﻮﺻ ﻦﯾا رد . رد ﺎﻣا ،ﺖ
ﺐﯿﺳ ﻦﯿﻤﻫ .دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻦﯿﻌﻣ رد ﯽﻠﮐ ،ﺖﺳا دﻮﺟﻮﻣ یﺎﻫ
داﺮﻣ زا ﻠﮐ ﯽ ا ﺚﺤﺑ ﻞﺤﻣ رد ﯾ
ﻦ
ﻠﮐ زا ﻢﺴﻗ ﯽ
ﻧﯿ
،ﺖﺴ ﻠﮐ داﺮﻣ ﻪﮑﻠﺑ ﯽ
؛ﺖﺳا ﻪﻣذ رد ندﺮﮐ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﺎﺑ هﺪﻨﺷوﺮﻓ ﺪﯿﻨﮐ ضﺮﻓ
ﯽﻣ ﺶﯾﻮﺧ هﺪﻬﻋ ﻪﺑ ار نآ ،ﻊﯾﺎﺑ یاﺮﺑ ﻊﯿﺒﻣ ﯽﻣ ﺪﻬﻌﺗ و دﺮﯿﮔ
هﺪﺷ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﻊﯿﺒﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ
هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ نﺎﻣز رد ار ﯽﻣ ﻪﻣذ رد ﯽﻠﮐ ﻢﺴﻗ ﻦﯾا ﻪﺑ ،ﺪﻫد ﻞﯾﻮﺤﺗ راﺪﯾﺮﺧ ﻪﺑ
اﺮﯾز ؛ﺪﻨﯾﻮﮔ
ﯽﻣ راﺮﻗ دﺮﻓ ﻪﻣذ رد .دﺮﯿﮔ
،ﻢﯿﮑﺣ) 1415 ج ، 2 ص ، 101 زاﺮﯿﺷ / ی
، 1427 ج ، 3 ص ، 160 (
؛
ا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯾ ﻦ ﻪﮐ نآ و ﺪﺷﺮﻔﺑ راﺪﯾﺮﺧ ﻪﺑ ار ﯽﻧاﺪﻨﻔﺳﻮﮔ هﺪﻨﺷوﺮﻓ ار ﺎﻫ
ناﺪﻧد ﻪﺑ ﺎﻫ ﯾ ﺶ ﻒﯿﺻﻮﺗ
ﻦﯾا ﺎﯾ ﺪﯾﺎﻤﻧ ﺎﻌﻃ و ﺶﺿﺮﻋ و لﻮﻃ ﺎﺑ ار ﻪﭼرﺎﭘ ﻪﮐ
ﻒﯿﺻﻮﺗ نآ هزاﺪﻧا و ﺲﻨﺟ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﺎﺑ ار م
ﺪﯾﺎﻤﻧ رﺎﺗ رد و ﯾ ﺨ
،ﺖﺳا هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺪﻘﻋ رد ﻪﮐ ﯽ ﺮﺧ ﻪﺑ
ﯾ راﺪ ﻮﺤﺗ ﯾ ﻞ ﺎﻤﻧ ﯾ ﺪ
،ﻢﯿﮑﺣ)
1415 ج ، 2 ص ، 103 ﻪﺟﻮﺗ .(
دﻮﺷ ﺑ رد ﻪﮐ ﯿ ﻊ ﻢﻠﺳ ﻪﮐ دراﺪﻧ ﯽﺘﯿﻤﻫا ﺒﻣ
ﯿ ﻊ ﻠﺜﻣ ﯽ ﯾﺎ ﻗﯿ ﻤ ﯽ
،ﺪﺷﺎﺑ ﺖﺳا ﻦﯾا دراد ﺖﯿﻤﻫا ﻪﭽﻧآ لﺎﻣ ناﻮﺘﺑ ﻪﮐ
ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ درﻮﻣ ار
ﯽﺗرﻮﺻ ﻪﺑ ﺻﻮﺗ
ﯿ ﻒ ﺮﮐ د
رﺮﻏ ﻪﮐ ی ؛ﺪﺷﺎﺒﻧ حﺮﻄﻣ ﻦﯾا ؛رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ ﺢﯿﺿﻮﺗ رد ﺮﺻﺎﻌﻣ یﺎﻬﻘﻓ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﻬﺟ ﻦﯾا ﻪﺑ
ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﻪﻧﻮﮔ :ﺪﻨﻨﮐ
» ﺗرﻮﺻ رد ﯽ ﺿﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﯿ
ﺢ و و تﺎﻔﺻ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ی ﺒﻣ ﯿ ﻊ نآ فﺮﻋ دﺰﻧ رد
ﻌﻣ ﻻﺎﮐ ﯿ ﻦ ﻮﺷ ﺎﻔﮐ ؛د ﯾ ﺖ ﻣ ﯽ ﺪﻨﮐ
« ﻤﺧ) ﯿﻨ ﯽ
، 1426 ص ، 433 ﻧاﺮﮑﻨﻟ / ﯽ
، 1428 ص ، 357 /
،ﺖﺠﻬﺑ 1428 ص ، 321 ﺣو / ﯿ ﺪ ﻧﺎﺳاﺮﺧ ﯽ
، 1428 ص ، 418 ﺒﺷ / ﯿ ﺮ ی
، 1430 ص ، 439 /
ﺷ ﯿ زاﺮ ی
، 1429 ص ، 337 ( نآ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد . ﯽﻣ ﻦﺷور ﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﻪﭼ
دﻮﺷ ﺑ ﻪﮐ ﯿ ﻊ رد ﻢﻠﺳ
زا ﯽﻀﻌﺑ ﯽﻤﯿﻗ رﻮﻣا
رﺎﺟ ی ﻧﯿ ﺖﺴ و دراﻮﻣ رد ی
ﺻﻮﺗ نﺎﮑﻣا ﻪﮐ ﯿ
ﻒ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ یرﺎﺟ ﺻ)
ﯿ ﺮﻤ ی
، 1420 ج ، 2 ص ، 125 ﻠﻣﺎﻋ / ﯽ
، 1417 ج ، 3 ص ، 321 ﻠﻣﺎﻋ / ﯽ
،
1419 ج ، 15 ص ، 146 / ﻔﺠﻧ ﯽ
، 1404 ج ، 16 ص ، 25 (.
ﺮﯿﺒﻌﺗ ﺎﺑ ﯽﮑﻟﺎﻣ ﻪﻘﻓ رد ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ
»
ًﻼﺟﺆﻣ ﻪﺴﻨﺟ ﺮﯿﻐﺑ ﺔﻣﺬﻟا ﻲﻓ فﻮﺻﻮﻣ ءﻲﺷ ﻊﯿﺑ «
،ﯽﻨﯾوﺰﻘﻟا ﯽﻌﻓاﺮﻟا) 1417
،ق 4/
390 ﯽﻧﻮﻤﻀﻣ نﺎﻤﻫ ﻪﺑ ﮏﯾدﺰﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻒﯾﺮﻌﺗ (
؛ﺖﺳا ضﺮﻗ ندﻮﻤﻧ جرﺎﺧ یاﺮﺑ ﻪﺴﻨﺟ ﺮﯿﻐﺑ ﺪﯿﻗ و ﺖﺳا هﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﻪﻌﯿﺷ یﻮﺳ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﺎﻌﻣ نآ رد ﻪﮐ اﺮﯾز .ﺖﺳا ﺲﻨﺠﻤﻫ ﺎﺑ ﻪﺿو
ﻪﺘﻔﮔ ﻪﯿﻓ ﻢَﻠﺴﻣ ،ﻊﯿﺒﻣ ﻪﺑ و ﻢَﻠﺴﻣ ،ﻦﻤﺛ ﻪﺑ و ،ﻪﯿﻟا ﻢَﻠﺴﻣ ،ﻊﯾﺎﺑ ،ﻢِﻠﺴﻣ ،یﺮﺘﺸﻣ ﻪﺑ ﯽﻣ ﻠﻣﺎﻋ) دﻮﺷ ﯽ
، 1427 ،ق 4/
530
ّﻤﻗ ؛ ﯽ ﻘﺗ ﺪﯿﺳ ، ﯽ
ﯾﺎﺒﻃﺎﺒﻃ ﯽ ، 1426 ،ق 8/
219 هﺪﻋ .(
یا
ﻧﺎﺳاﺮﺧ) هدﺪﺸﻣ مﻻ ﺎﺑ ار تﺎﺣﻼﻄﺻا ﻦﯾا ﺎﻬﻘﻓ زا ﯽ
، 1428 ،ق 3/
71 ﻨﯿﻤﺧ ؛ ﯽ ، 1404 ،ق
149 ا هﺪﻋ و ( ﻓﺎﺻ) ﺪﯾﺪﺸﺗ نوﺪﺑ ی
ﯽ ،ﯽﻧﺎﮕﯾﺎﭙﻠﮔ 1416
،ق 1/
334 ﻮﻔﻄﺼﻣ ؛ ی
، 1423 ،ق
149
، ﺖﺠﻬﺑ ؛ 1423
،ق 478 نﺎﻤﻫ ﺎﻣا .ﺪﻧا هدﺮﮐ ﻂﺒﺿ ( هﺪﻋ ﻪﮐ رﻮﻃ
یا ،ﯽﻧﺎﺛ ﺪﯿﻬﺷ)
1413 ،ق 3/
405 هدﺮﮐ ﺢﯾﺮﺼﺗ ( هدﺎﻣ ﺪﻧا
» ﻢﻠﺳ « لﺎﻤﻌﺘﺳا لﺎﻌﻓا بﺎﺑ رد ﻪﯾﺪﻌﺗ ترﻮﺻ رد
ﯽﻣ ﻢﺳا ﺪﻫاﻮﺨﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻞﯿﻌﻔﺗ بﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﯾﺪﻌﺗ و دﻮﺷ بﺎﺑ ﻦﯾا زا ﺶﻟﻮﻌﻔﻣ و ﻞﻋﺎﻓ
ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ ﺰﯿﻧ ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﻪﺑ .ﺪﺷﺎﺑ دﻮﺷ
،ﻪﻣاﺪﻗ ﻦﺑا) 1388
،ق 4/
207 ﻔﺠﻧ ؛ ﯽ
،
1404 ،ق 24 / 267 .(نﺎﻤﻫ) ﺖﺳا فوﺮﻌﻣ ﻢﻠﺳ ﻦﮑﻟ ؛(
هدﺮﮐ ﺮﮐذ ﯽﻃوﺮﺷ ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ یاﺮﺑ ﯽﻣ نآ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﮐ ﺪﻧا
ﯽﻓﺎﺻوا ندﺮﮐ نﺎﯿﺑ :ﻪﺑ ناﻮﺗ
ﺸﻣ ﺖﻗو نﺎﯿﺑ ؛دراد ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻊﯿﺒﻣ ﺖﻤﯿﻗ رد ﻪﮐ ،نآ ﻢﯿﻠﺴﺗ نﺎﮑﻣ نﺎﯿﺑ ،ﻊﯿﺒﻣ ﻞﯾﻮﺤﺗ رد ﺺﺨ
ﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ) ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ زا ﻦﯿﻓﺮﻃ نﺪﺷاﺪﺟ زا ﻞﺒﻗ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ ﯽ
، 1405 ،ق
2/
173 ؛ 1 ، 1425
،ق 3/
218 .دﺮﮐ هرﺎﺷا (
2 (نآ یﺎﻨﻌﻣ و ﻪﻄﺑﺎﺿ) ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ .
ﻦﯿﻓﺮﻃ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ رد ﺖﺳا مزﻻ ﺎﯾآ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا رد ﺚﺤﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ ناﻮﻨﻋ رد رد ار ﻦﻤﺛ ﺪﻘﻋ ﻦﯾا نﺎﯿﺑ یاﺮﺑ ﺎﻬﻘﻓ ؟ﺖﺴﯿﻧ مزﻻ ﺎﯾ ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ضﺎﺒﻗا و ﺾﺒﻗ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ
،ﯽﻠﺣ) ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ موﺰﻟ نﻮﭽﻤﻫ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ﺮﯿﺑﺎﻌﺗ زا ﺎﻨﻌﻣ 1414
،ق 11 / 335 ﺎﯾ (
،ﯽﻠﺣ) ﻊﯿﺑ ﺲﻠﺠﻣ 1410
،ق 2/
243
،لوا ﺪﯿﻬﺷ) قﺮﻔﺗ زا ﻞﺒﻗ ﺎﯾ ( 1417
،ق 3/
255 (
هدﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺳا ﻦﯾا ﺖﺳا ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﮐ ﯽﺒﻠﻄﻣ ﺎﻣا .ﺪﻧا
ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﺾﺒﻗ ﺎﯾآ ﻪﮐ
ترﻮﺻ ﺾﺒﻗ قﺮﻔﺗ و ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ مﺎﻤﺗا زا ﺪﻌﺑ ﻪﻘﯿﻗد ﮏﯾ ﻼﺜﻣ ﺮﮔا و هدﻮﺑ یﺪﺒﻌﺗ ﯽﺒﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﺎﯾ ؟دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ ﻪﺑ ﺮﻀﻣ دﺮﯿﮔ دﻮﻟآ ﺰﻣر و یﺪﺒﻌﺗ طوﺮﺷ زا طﺮﺷ ﻦﯾا ﻪﮐ
ﯽﻣ ﻦﯿﻓﺮﻃ ﺮﻃﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳآ یاﺮﺑ ﺎﻓﺮﺻ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺴﯿﻧ ﻦﯾا زا نﺎﺸﻧ ﻪﻟدا رد ﻞﻣﺎﺗ ؟ﺪﺷﺎﺑ
ﯽﻣ ﻪﮐ ﺪﻫد ﺮﻃﺎﺧ ﺶﻣارآ یاﺮﺑ ﺎﻓﺮﺻ و ﺖﺴﯿﻧ دﻮﻟآ ﺰﻣر و یﺪﺒﻌﺗ ﯽﻃﺮﺷ ،طﺮﺷ ﻦﯾا
ﺰﯿﻧ ﺪﻘﻋ زا ﺲﭘ یدوﺪﺤﻣ ﯽﻧﺎﻣز رد ﺾﺒﻗ ﻦﯾا ﺮﮔا ﻞﯿﻟد ﻦﯾا ﻪﺑ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻌﺟ ﻦﯿﻓﺮﻃ نﺎﻤﻫ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺨﻧ رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ ﻪﺑ ﺮﻀﻣ دﻮﺷ ﻊﻗاو ﺐﺣﺎﺻ ،ﻪﻠﻗ ﺮﺑ هدﺎﺘﺴﯾا ﻪﯿﻘﻓ ﻪﮐ رﻮﻃ
هدﻮﻤﻧ ﻦﻄﻔﺗ ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾا ﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﺮﻫاﻮﺟ ﻦﯾا و ﺪﻧا
ﻪﻧﻮﮔ ﯽﻣ :ﺪﻨﯾﺎﻣﺮﻓ ...»
ﻦﻤﺜﻟا ﻞﯿﺟﺄﺗ طﺮﺷ ﻮﻟ و
ﻪﺿﺮﻓ ﻦﮑﻤﯾ ذإ ،طﺮﺷ ﺾﺑﺎﻘﺘﻟا نﻻ ﻻ هﺪﺟأ فﻼﺧ ﻼﺑ ،ﻞﻄﺑ (ﺾﺑﺎﻘﺗ)
ﺮﺼﻘﻟ ﻪﯿﻓﺎﻨﯾ ﻻ ﺎﻤﯿﻓ
ﻞﺟﻷا « ﻔﺠﻧ) ﯽ
، 1404 ،ق 24 / 295 .(
ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﺧادﺮﭘ موﺰﻟ ﻪﺑ ﻞﺋﺎﻗ ﯽﻔﻨﺣ و ﯽﻌﻓﺎﺷ ،ﯽﻠﺒﻨﺣ یﺎﻬﻘﻓ ﺖﻨﺳ ﻞﻫا ﻦﯿﺑ رد ﺎﻣا ﯽﻣ ﺪﻘﻋ ﻞﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ،ﻪﻣاﺪﻗ ﻦﺑا) ﺪﻨﺷﺎﺑ
1388
،ق 4/
223 ؛ 1
، 1425
،ق 3/
218 ﯽﻌﻓاﺮﻟا ؛
،ﯽﻨﯾوﺰﻘﻟا 1417
،ق 4/
391 زاﻮﺟ ﻪﺑ ﻞﺋﺎﻗ و هدﻮﻤﻧ در ار قﻮﻓ ﺐﻠﻄﻣ ﯽﮑﻟﺎﻣ یﺎﻬﻘﻓ ﻦﮑﻟ (
ود ﺎﯾ ﮏﯾ تﺪﻣ ﻪﺑ ﻦﻤﺛ ﺖﺧادﺮﭘ رد ﺮﯿﺧﺄﺗ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻞﺋﺎﻗ ﯽﮑﻟﺎﻣ یﺎﻬﻘﻓ .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﯿﺧﺄﺗ ﯽﻤﻧ ﺪﻘﻋ ﺖﺤﺻ ﻪﺑ ﯽﺒﯿﺳآ ﺮﯿﺧﺄﺗ زا ناﺰﯿﻣ ﻦﯾا طاﺮﺘﺷا ترﻮﺻ رد زور ﻪﺳ ﺎﯾ
،ﺪﻧز ﺮﮔا ﺎﻣا
ﻪﺑ ،دﻮﺷ ﺮﯿﺧﺄﺗ طاﺮﺘﺷا ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد دﺮﯾﺬﭘ ترﻮﺻ ﺖﺧادﺮﭘ رد ﺮﯿﺧﺄﺗ زور ﻪﺳ زا ﺶﯿﺑ ﯽﻣ ﺐﯿﺳآ ﻊﯿﺑ ﺖﺤﺻ ،ﯽﻓاﺮﻘﻟا) دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺢﯿﺤﺻ ﻊﯿﺑ ،دﻮﺸﻧ ﺮﯿﺧﺄﺗ طاﺮﺘﺷا ﺮﮔا و ﺪﻧز
1994
،م 5/
230
،ﻪﻣاﺪﻗ ﻦﺑا ؛ 1388
،ق 4/
223
،ﯽﻤﺨﻠﻟا ؛ 1432
،ق 7/
2964 ﺪﺷر ﻦﺑا ؛
،ﺪﯿﻔﺤﻟا 1425
،ق 3/
218 ا ﯽﻌﻓاﺮﻟا ؛
،ﯽﻨﯾوﺰﻘﻟ 1417 ،ق 4/
391 .(
نآ ﯽﺳرﺮﺑ و ﺪﻘﻧ و ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺾﺒﻗ موﺰﻟ ﻪﻟدا
1 عﺎﻤﺟا .
عﺎﻤﺟا ،ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ یﺎﻬﺑ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﺧادﺮﭘ طاﺮﺘﺷا ﺮﺑ ﻞﯿﻟد ﻦﯾﺮﺗ یﻮﻗ و ﻦﯿﻟوا ﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ) ءﺎﻬﻘﻓ زا یرﺎﯿﺴﺑ .ﺖﺳا ﯽ
،فﻼﺨﻟا ، 1407
،ق 3/
201
،هﺮﻫز ﻦﺑا ؛ 1417
،ق
227 ﻘﻧ طﺮﺷ ﻦﯾا ﻦﯾا ﺮﺑ ( هدﺮﮐ عﺎﻤﺟا ﻞ
.دراد لﺎﮑﺷا دﺪﻌﺘﻣ ﻞﯾﻻد ﻪﺑ عﺎﻤﺟا ﻦﯾا ﺎﻣا .ﺪﻧا
ﻻوا ،ﻮﻤﻫ) قوﺪﺻ ﺦﯿﺷ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻖﺒﺳا یﺎﻬﻘﻓ : 1415
،ق 372 ،(
،ﻮﻤﻫ) ﺪﯿﻔﻣ ﺦﯿﺷ 1413
،ق 610 و 611 و 569 ،ﻮﻤﻫ) ﯽﺒﻠﺣ حﻼﺼﻟاﻮﺑا ،(
1403 ؛ق 354 و
358 ﺪﯿﺳ ،(
ﯽﻀﺗﺮﻣ
،ﻮﻤﻫ) 1417 ص ؛ق 369 و 370 و 371
،ﻮﻤﻫ ؛ 1415
،ق 444 ﻮﻤﻫ ؛
1405 ،ق 4/
305 رﺎّﻠﺳ و ( ،ﻮﻤﻫ)
1404 ،ق 181 ﯽﺳرﺮﺑ ار ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺪﻘﻋ ﻪﮐ ﻦﯾا دﻮﺟو ﺎﺑ (
هدﺮﮐ هرﺎﺷا قﻮﻓ طﺮﺷ ﻪﺑ ﮏﯾ ﭻﯿﻫ ﺎﻣا ؛ﺪﻧا
هدﺮﮑﻧ ﺮﺑ یﺮﺼﻣ نﺎﻤﻌﻧﻮﺑا ﯽﺿﺎﻗ مﻮﺣﺮﻣ ﺎﻬﻨﺗ .ﺪﻧا
ﺑﺮﻐﻣ) ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺢﯾﺮﺼﺗ ﯽﺘﯾاور ﮏﯾ ﻪﻣادا رد طﺮﺷ ﻦﯾا ﯽ
، 1385 ،ق 2/
51 ﺢﯾﺮﺼﺗ مﺪﻋ .(
قﻮﻓ یﺎﻬﻘﻓ ﺮﮐﺬﻟا
ﯽﺗرﻮﺻ رد طﺮﺷ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺖﯿﻟﻮﺒﻘﻣ مﺪﻋ زا نﺎﺸﻧ ؛هدﻮﺑ نآ ﺚﺤﺑ ﻞﺤﻣ ﻪﮐ
ﻦﯾا ﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﻢﺋﺎﻋد ﺐﺣﺎﺻ ﺢﯾﺮﺼﺗ و ؛دراد نﺎﺸﯾا ﻦﯿﺑ نآ تﺮﻬﺷ مﺪﻋ ﻞﻗاﻻ ﺎﯾ نﺎﺷدﺰﻧ طﺮﺷ ﯽﻤﻧ تﺮﻬﺷ مﺪﻋ یﺎﻋدا ﻪﺑ ﯽﺒﯿﺳآ طﺮﺷ نآ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ﺺﺨﺷ و ﻢﺋﺎﻋد بﺎﺘﮐ رد اﺮﯾز ؛ﺪﻧز
ﺖﻗﺎﺛو درﻮﻣ و ﺐﻫﺬﻣ ﯽﻠﯿﻋﺎﻤﺳا یو اﺮﯾز ؛ﺖﺳا لﺎﮑﺷا بﺎﺘﮐ ﻦﯾا تﺎﯾاور ﯽﻣﺎﻤﺗ و ﺖﺴﯿﻧ
ﻧﺎﺘﺴﯿﺳ) ﺖﺳا ﻞﺳﺮﻣ ﺰﯿﻧ ﯽ
، 1414 ،ق 65
،ﯽﻧﺎﺤﺒﺳ ؛ 1424
،ق 30 و 31 .(
ﺎﯿﻧﺎﺛ ﺮﯿﺑﺎﻌﺗ زا طﺮﺷ ﻦﯾا نﺎﯿﺑ مﺎﻘﻣ رد ﯽﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ زا ﺲﭘ یﺎﻬﻘﻓ زا یرﺎﯿﺴﺑ :
:نﻮﭽﻤﻫ
» طﺮﺷ ﺲﻠﺠﻤﻟا ﯽﻓ ﻦﻤﺜﻟا ﺾﺒﻗ نأ رﻮﻬﺸﻤﻟا «
ّﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ) ﯽ
، 1413 ،ق 5/
148 (
ﺎﯾ
» بﺎﺤﺻﻻا ﻦﯿﺑ رﻮﻬﺸﻤﻟا ﻮﻫ اﺬﻫ «
،داﺪﻘﻣ ﻞﺿﺎﻓ) 1404
،ق 2/
143 ﺎﯾ (
» ﺮﻬﺷﻻا ﯽﻠﻋ «
ﻧاﺮﺤﺑ) ﯽ
، 1405
،ق 20 / 15 ﺎﯾ (
» ﺎﻨﺑﺎﺤﺻا ﻦﯿﺑ رﻮﻬﺸﻣ
« ﻧاﺮﺤﺑ) ﯽ ﯽﺑ ، ج ،ﺎﺗ 11 ص 336 ﺎﯾ (
» ﺾﺒﻘﻟا ﺔّﯿﻃﺮﺷ ﯽﻠﻋ عﺎﻤﺟﻻا ﯽﻋّدإ
« رﺎﺴﻧاﻮﺧ) ی
، 1405
،ق 3/
317 ؛ﺪﻧا هدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا (
ﻤﻫ) مود ﯽﺴﻠﺠﻣ نﻮﭽﻤﻫ ﺎﻤﻠﻋ ﺮﮕﯾد ﻂﺳﻮﺗ نﻮﻤﻀﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﮏﯾدﺰﻧ یﺮﯿﺑﺎﻌﺗ ،ﻮ
1406 ،ق
10 / 547
،ﻮﻤﻫ) ﯽﻧﺎﺛ ﺪﯿﻬﺷ ،(
1413
،ق 3/
412 (
،ﻮﻤﻫ) ﯽﯾﻮﺧ ﻢﺳﺎﻘﻟﻮﺑا ، 1418
،ق
9/
123
،ﻮﻤﻫ) یزاﺮﯿﺷ مرﺎﮑﻣ و ( 1425
،ق 294 ﯽﻟﺎﺣ رد ؛ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺰﯿﻧ ( ﻪﮐ
هدﺮﮐ لﻻﺪﺘﺳا عﺎﻤﺟا ﻪﺑ ﺪﯾدﺮﺗ نوﺪﺑ و تﻮﻗ ﺎﺑ ،یرﺎﯿﺴﺑ یدراﻮﻣ رد قﻮﻓ یﺎﻤﻠﻋ ﻦﯾا ؛ﺪﻧا
ﻦﯾا زا نﺎﺸﻧ ﺮﯿﺒﻌﺗ رد فﻼﺘﺧا راﻮﺘﺳا و ﻢﮑﺤﻣ ،ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﯾا رد دﻮﺟﻮﻣ عﺎﻤﺟا ﻪﮐ دراد
ترﺎﺒﻋ ،ﺎﻬﻘﻓ ﺢﯾﺮﺼﺗ ﻪﺑ ﻪﮐ ﻦﯾا ﺮﺑ ﻪﻣﻼﻋ ؛ﺖﺴﯿﻧ
» ...رﻮﻬﻤﺸﻟا «
ﻪﺑ هرﺎﺷا دراﻮﻣ زا یرﺎﯿﺴﺑرد
ﻠﻣﺎﻋ) دراد ﻪﻠﺌﺴﻣ رد فﻼﺘﺧا دﻮﺟو ﯽ
ﯽﺑ ، ،ﺎﺗ 2/
553 و 6/
613 ،یﺮﺋﺎﺣ ؛ 1418
،ق 2/
354 و
13 / 393 و 15 / 366 ،ﯽﻗاﺮﻧ ؛ 1415
،ق 4/
381 ﻔﺠﻧ ؛ ﯽ
، 1404 ،ق 38 / 91 ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ نﺎﻤﻫ (
ترﺎﺒﻋ
» ﺮﻬﺷﻻا « ﻔﺠﻧ) دراد فﻼﺧ دﻮﺟو ﻪﺑ هرﺎﺷا ﯽ
، 1404 ،ق 25 / 174 ،ﯽﻧاﺮﮑﻨﻟ ﻞﺿﺎﻓ ؛
1421 ،ق 117 .(
ﺎﺜﻟﺎﺛ ) ﯽﻓﺎﮑﺳا ﺪﯿﻨﺟ ﻦﺑا نﻮﭽﻤﻫ ﯽﯾﺎﻤﻠﻋ دﺰﻧ رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ :
ّﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ ﯽ
، 1413 ،ق
5/
149 ﻓﺎﮑﺳا و ؛ ﯽ
، 1416 ،ق 176 ترﺎﺒﻋ ﺎﺑ ﯽﻧﺎﻬﺒﻬﺑ ﺪﯿﺣو ﻪﮐ ذﺎﺷ یداﺮﻓا و (
»
ّﺪﺑ ﻼﻓ ﻦﻣ
ّذﺎﺸﻟا ﻦﻣ ﻊﻗو ﺎﻤﮐ ﺎﻀﯾأ ﺾﺒﻘﻟا رﺎﺒﺘﻋا ﻲﻓ ﻞّﻣﺄﺘﻟا
« نآ زا ﯽﻣ ﺮﺒﺧ ﺎﻫ ﻧﺎﻬﺒﻬﺑ) ﺪﻫد
ﯽ ،
1417 ،ق 197 ﻦﺑا ﺪﯿﺳ رداﺮﺑ ﻒﻗﻮﺗ زا ﺖﯾﺎﮑﺣ ﯽﺧﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ؛ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ لﻮﺒﻗ درﻮﻣ (
ﻠﻣﺎﻋ) ﺪﻧراد ﻖﺋاﺪﺣ ﺐﺣﺎﺻ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و یﺮﺸﺑ ﺐﺣﺎﺻ ،سووﺎﻃ ﯽ
ﯽﺑ ، ،ﺎﺗ 4/
456 ﻔﺠﻧ ؛ ﯽ
،
1404 ،ق 24 / 289 ﺗ ﺎﺑ ﺮﮕﯾد ﯽﻀﻌﺑ ؛(
ﺮﯿﺒﻌ
» طﺮﺷ ﺲﻠﺠﻤﻟا ﻲﻓ ﺾﺑﺎﻘّﺘﻟا ّنا ﻲﻓ فﻼﺧ ﻻ
ﺎﻨﺑﺎﺤﺻا ﺪﻨﻋ كوﺮﺘﻣ ﺎﻤﻬﻨﻣ ّﻞﮐ ﻲﻓ ﺾﻌﺒﻟا فﻼﺧ و ﻢﻠّﺴﻟا و فﺮّﺼﻟا ﻲﻓ «
دﻮﺟو ﻪﺑ هرﺎﺷا
رﺎﺴﻧاﻮﺧ) ﺪﻧراد طﺮﺷ ﻦﯾا ﻦﯾا رد ﯽﻨﯿﻔﻟﺎﺨﻣ ی
ﯽﺑ ، ،ﺎﺗ 312 .(
ﺎﻌﺑار ﺞﻨﭘ ﻪﻟدا دﻮﺟو ﺎﺑ : ﺮﮕﯾد ﻪﻧﺎﮔ
- ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ نﺎﯿﺑ ﻞﯾذ ﺚﺣﺎﺒﻣ رد ﻪﮐ -
،عﺎﻤﺟا زا ﺮﯿﻏ
ﺑ هﺪﺷ نﺎﯿﺑ لﻮﺻا ﺶﻧاد رد ﻪﮐ رﻮﻃ نﺎﻤﻫ .ﺪﺷﺎﺑ رﻮﮐﺬﻣ ﻪﻟدا ،عﺎﻤﺟا ﺪﻨﺘﺴﻣ ﻪﮐ ﻞﻤﺘﺤﻣ رﺎﯿﺴ
ﻞﻤﺘﺤﻣ ﺐﺒﺳ ،لﺎﻤﺘﺣا فﺮﺻ ،ﺖﺳا ددﺮﮔ ﯽﻣ ﺖﯿﺠﺣ زا عﺎﻤﺟا طﻮﻘﺳ و ندﻮﺑ ﻪﯿﮐرﺪﻤﻟا
،یدوﺮﻫﺎﺷ ﯽﻤﺷﺎﻫ) 1433
،ق 1/
48 ﯽﻣ تﻮﻗ ﯽﻧﺎﻣز قﻮﻓ عﺎﻤﺟا ندﻮﺑ ﯽﮐرﺪﻣ لﺎﻤﺘﺣا .(
دﺮﯿﮔ
ﺎﻬﻘﻓ زا یرﺎﯿﺴﺑ ﻢﯿﻨﮐ ﯽﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﮐ نﺎﯿﺑ ار ﻞﯾذ ﻪﻧﺎﮕﺠﻨﭘ ﻪﻟدا ،عﺎﻤﺟا ﻪﻣادا و داﺪﻋ رد
ﯽﻣ
،ﯽّﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ) ﺪﻨﻨﮐ 1413
،ق 5/
149
،ﻮﻤﻫ ؛ 1414
،ق 11 / 336
،لوا ﺪﯿﻬﺷ ؛ 1417
،ق
3/
256 ،ﯽﻧﺎﻘﻣﺎﻣ ؛ 1316
،ق 3/
498 ،ﯽﯾﺎﺴﺣا ؛ 1410
،ق 122
،یﺮﻤﯿﺻ ؛ 1420
،ق 2/
120 .(
ﺎﺴﻣﺎﺧ دﻮﺧ ﻪﮐ ﯽﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ : بﺎﺘﮐ رد ؛ﺖﺳا عﺎﻤﺟا هﺪﻨﻨﮐ ﻞﻘﻧ
» ﻪﯾﺎﻬﻨﻟا
« ﻪﮐ ﺶﯾﻮﺧ
،ﺲﯾردا ﻦﺑا) ﺖﺳا ﺖﯾاور ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ 1410
،ق 1/
146 ﻔﺠﻧ ؛ ﯽ
، 1404
،ق 6/
85
،یرﺎﺼﻧا و
1415 ،ق 2/
172 ﯾﻮﺧ ؛ ﯽ ﯽﺑ ، ،ﺎﺗ 1/
498 ،ﯽﮐارا ؛ 1413 ،ق 2/
26 هرﺎﺷا ( ﺾﺒﻗ طاﺮﺘﺷا ﻪﺑ یا
نآ ﻞﯾﻮﺤﺗ نﺎﻣز و ﻊﯿﺒﻣ ندﻮﺑ ﻦﯿﻌﻣ ﻪﺑ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ طوﺮﺷ رد ﺎﻓﺮﺻ و هدﺮﮑﻧ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ) ﺪﻧراد هرﺎﺷا ﯽ
، 1400 ،ق 395 نﺎﺸﻧ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا .(
نﺎﺸﯾا دﺰﻧ رد ﻪﮐ ﺪﻫد ﯽﻣ –
ﺖﺳا رﻮﮐﺬﻣ عﺎﻤﺟا ﻞﻗﺎﻧ ﻪﮐ -
ﯽﯾاور ﯽﻠﯿﻟد ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺾﺒﻗ طﺮﺷ
هدﻮﺑ ؛ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ هرﺎﺷا ناﺪﺑ یﺪﻌﯾ ﺚﺣﺎﺒﻣ رد ﻪﮐ یﺮﮕﯾد ﻪﻟدا ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﻪﮑﻠﺑ ،ﻪﺘﺷاﺪﻧ یاﺮﺑ ار نآ ﻞﯾﻮﺤﺗ نﺎﻣز و ﻊﯿﺒﻣ ﻦﯿﻌﻣ طﺮﺷ ود ﻂﻘﻓ یﺪﻧاور ﺐﻄﻗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ؛ﺖﺳا هدﺮﮐ نﺎﯿﺑ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺖﺤﺻ ﺪﻧوار) ﺪﻧا
ی ، 1405 ،ق 2/
51 .(
:ﺎﺳدﺎﺳ ﯽﻠﻋ تﺎﻋﺎﻤﺟا زا یرﺎﯿﺴﺑ رد هﺮﻫز ﻦﺑا ﺪﯿﺳ و ﯽﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ یﺎﻫ عﺎﻤﺟا
؛ﺪﻨﺘﺴﻫ هﺪﻋﺎﻘﻟا هﺪﻋﺎﻗ ﺮﺑ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺴﯿﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ و عﺮﻓ ﺮﺑ ،هﺪﺷ ﺎﻋدا عﺎﻤﺟا ﻪﮐ ﺎﻨﻌﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ
یا
ﻋ ود ﻦﯾا ﺮﻈﻧ رد ﻪﮐ ﺖﺳا رد ؛دراد ﻖﯿﺒﻄﺗ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ ﺮﺑ ،ﻢﻟﺎ
ﺣ ﯽﻟﺎ ،عﺎﻤﺟا یﺎﻋدا ﺮﻫﺎﻇ ﻪﮐ
ﺰﯿﻧ نﺎﺸﯾا ﺮﺼﻋ ﻢﻫ یﺎﻤﻠﻋ زا ﮏﯾ ﭻﯿﻫ ﯽﺘﺣ ﯽﻫﺎﮔ !ﺖﺳا ﻪﻠﺌﺴﻣ رد لﻮﻗ ﻞﺻا ﺮﺑ عﺎﻤﺟا
،یﺮﻈﺘﻨﻣ) ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ نﺎﺸﻟﻮﻗ ﻖﻓاﻮﻣ 1409
،ق 3/
310 ﯽﺑ ،ﻢﯿﮑﺣ ؛
،ﺎﺗ 5/
330 ،یزاﺮﯿﺷ ؛
1425 ،ق 610 .(
2 . ﻒﻠﺳ ناﻮﻨﻋ قﺪﺻ مﺪﻋ
ﯽﻣ ﺎﻋدا ﺎﻬﻘﻓ زا ﯽﺧﺮﺑ درﻮﻣ ﺪﻘﻋ ﺮﺑ ﻢﻠﺳ ناﻮﻨﻋ قﺪﺻ ﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﺎﻣز ،ﺮﻈﻧ
ﻔﺠﻧ) دﺮﯿﮔ ترﻮﺻ ﺾﺒﻗ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽ
، 1404 ،ق 24 / 289 ﻊﯿﺑ ترﻮﺻ ﻦﯾا ﺮﯿﻏ رد و (
ﯽﻤﻧ قﺪﺻ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﺮﺑ ﻢﻠﺳ
ّﻤﻗ ﻦﻣﻮﻣ) ﺪﻨﮐ ﯽ
، 1415 ،ق 214 .(
:ﺖﺴﯿﻧ ﺢﯿﺤﺻ ﻞﯾذ تﺎﻬﺟ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ مود ﻞﯿﻟد
ز ؛ﺖﺴﯿﻧ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ نﻼﻄﺑ ،نآ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻪﺠﯿﺘﻧ ،لﺎﮑﺷا شﺮﯾﺬﭘ ضﺮﻓ ﺮﺑ :ﻻوا مﺪﻋ ﺎﺑ اﺮﯾ
ﺮﺑ ﻒﻠﺳ ناﻮﻨﻋ ﻖﯿﺒﻄﺗ ،ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﻦﯾا رد ﺾﺒﻗ ﻖﻘﺤﺗ ﯽﻣ ﯽﻔﺘﻨﻣ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﻦﯾا
ناﻮﻨﻋ ﯽﻟو ،دﻮﺷ
ﯽﺑ ،ﺮﻔﻈﻣ) ﺎﻋﺮﺷ ﻢﻫ ،ﺖﺳا قدﺎﺻ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ نآ ﺮﺑ ﺪﻘﻋ و ﻊﯿﺑ ،ﺎﺗ
2/
96 ﻧﺎﻬﺒﻬﺑ) ﺎﻓﺮﻋ ﻢﻫ و ( ﯽ
،
1417
،ق 60 قﻼﻃا ﺖﻟﻻد ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و (
»
َﻊْﯿَﺒْﻟا ُﻪّﻠﻟا ﱠﻞَﺣَأ ) «
هﺮﻘﺑ - 275 مﻮﻤﻋ و (
»َأ اﻮُﻓْو
ِدﻮُﻘُﻌْﻟﺎِﺑ
« هﺪﺋﺎﻣ) - 1 مزﻻ قﻮﻓ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ( ﻤﺷﺎﻫ) دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ءﺎﻓﻮﻟا
ﯽ دوﺮﻫﺎﺷ ی
، 1423
،ق
2/
258 ﻠﺑﺎﮐ ضﺎﱠﯿﻓ ؛ ﯽ
، 1426 ،ق 356 و 384 ﻌﻤﺟ ؛ ﯽ دوﺮﻫﺎﺷ ﺮﻈﻧﺮﯾز ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ زا ی
،
ﺪﯿﺳ ﻤﺷﺎﻫ دﻮﻤﺤﻣ ﯽ
، 1423 ،ق 11 / 393 .(
ﺎﯿﻧﺎﺛ و ﺖﻐﻟ رد ،ﺖﺴﯿﻧ ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو فﺮﻋ و ﺖﻐﻟ دﺰﻧ ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ : ار ﻒﻠﺳ فﺮﻋ
ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﯿﺴﻧ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد لﺎﻤﻌﺘﺳا ﻦﯾا و ﺪﻨﻨﮐ
ﺾﺒﻗ ،ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻪﮐ ﺖﺳا نآ زا ﻢﻋا
دﻮﻤﺤﻣ ﺪﯿﺳ ،یدوﺮﻫﺎﺷ ﺮﻈﻧﺮﯾز ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ زا ﯽﻌﻤﺟ) ﻪﻧ ﺎﯾ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﻦﻤﺛ ،ﯽﻤﺷﺎﻫ 1423
،ق 11 / 393 ﻪﻐﯿﺻ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ شدﻮﺧ ءاﺰﺟا ﻪﺑ مﻮﻘﺘﻣ ﻢﻠﺳ ﺪﻘﻋ ﺮﮕﯾد ﺮﯿﺒﻌﺗ ﻪﺑ .(
ﺧ یﺮﻣا ﺾﺒﻗ و هدﻮﺑ
،ﯽﻧاوﺮﯾا) ﺖﺳا نآ ﺖﻘﯿﻘﺣ زا جرﺎ 1406
،ق 1/
130 و 131 .(
ﺎﺜﻟﺎﺛ زا یرﺎﯿﺴﺑ : ﯽﺗرﺎﺒﻋ ،قﻮﻓ طﺮﺷ نﺎﯿﺑ رﺎﻨﮐ رد ؛ﺖﺳا دﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ نﺎﺷداﺪﻌﺗ ﻪﮐ ﺎﻬﻘﻓ
ﯽﻣ ﺾﺒﻗ ﺮﺑ ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ مّﻮﻘﺗ مﺪﻋ ﺮﺑ ﺖﻟﻻد ﻪﮐ ﺪﻧراد :ﺪﻨﻧﺎﻣ ؛ﺪﻨﮐ
» ﻢﻠﺴﻟا ﺔﺤﺻ طﺮﺷ ﻦﻣ
ﺲﻠﺠﻤﻟا ﯽﻓ ﺾﺒﻘﻟا «
ﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ) ﯽ
،فﻼﺨﻟا ، 1407
،ق 3/
200 ؛ ،ﻮﻤﻫ 1387 ،ق 2/
170 ؛
،ﺲﯾردا ﻦﺑا 1410
؛ق 2/
242 ،ﯽﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ ؛ 1420
،ق 2/
424
،ﻮﻤﻫ ؛ 1414 ،ق 11 / 339 و (
ﯽﻣ لﻮﻃ ﻪﺑ نﺎﺷﺮﮐذ ﻪﮐ ﺎﻬﻘﻓ زا یرﺎﯿﺴﺑ نﺎﺸﻧ قﻮﻓ ترﺎﺒﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﺷور .ﺪﻣﺎﺠﻧا
ﯽﻣ ﺖﺤﺻ طوﺮﺷ زا ﻪﮑﻠﺑ ،هدﻮﺒﻧ تﺎﻣﻮﻘﻣ رد ﻞﯿﺧد طوﺮﺷ زا ،ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ طﺮﺷ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺖﺳا نﺎﺸﯾا دﺰﻧ ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺪﻘﻋ ﻞﻘﻧ ﺰﯿﻧ ﯽﻧاوﺮﯾا مﻮﺣﺮﻣ ترﺎﺒﻋ زا ﻪﮐ
.ﺪﺷ ﺮﻫاﻮﺟ ﺐﺣﺎﺻ
ﯽﻣ ﯾﺎﻣﺮﻓ ﯽﻠﺻا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا فﺎﺼﻧا :ﺪ رﻮﮐﺬﻣ عﺎﻤﺟا ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ طﺮﺷ یاﺮﺑ ﻞﯿﻟد ﻦﯾﺮﺗ
ﺖﺳا ﻔﺠﻧ) ﯽ
، 1404 ﻫ ج ،ق 24 ص 289 مﺪﻋ زا نﺎﺸﻧ ﻪﮐ ( زا ﺮﮕﯾد ﻪﻟدا و مود ﻞﯿﻟد لﻮﺒﻗ
.دراد نﺎﺸﯾا یﻮﺳ
3 . تﺎﯾاور
ﺖﺳا ﯽﺗﺎﯾاور مﻮﺳ ﻞﯿﻟد -
ﺪﺷ ﺎﻋدا ﻪﮐ ﺖﺳا ه
- ﯽﻣ ﺖﻟﻻد طﺮﺷ ﻦﯾا ﺮﺑ :ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ؛ﺪﻨﻨﮐ
ﺔﻘّﺛﻮﻣ
ﻲﺷ ﻲﻓ ﻒﻠﺳأ ﻞﺟر ﻦﻋ مﻼّﺴﻟا ﻪﯿﻠﻋ ﻪّﻠﻟاﺪﺒﻋ ﺎﺑأ ﺖﻟﺄﺳ :لﺎﻗ ؛ﺮﯿﮑﺑ ﻦﺑ ﻪّﻠﻟا ﺪﺒﻋ ﻒﻠﺴﯾ ء
هﺮﻈﻨﯿﻟ وأ ﻪﻟﺎﻣ سأر ﺬﺧﺄﯿﻠﻓ :لﺎﻗ ،ﻪﻔﻠﺳ فﻮﺘﺴﯾ ﻢﻟ و ﺎﻬﻧﺎﻣز ﺐﻫﺬﻓ رﺎﻤﺜﻟا ﻦﻣ ﻪﯿﻓ سﺎﻨﻟا
ﺦﯿﺷ)
،قوﺪﺻ 1413
،ق 3/
260 ﺦﯿﺷ ؛ ﺳﻮﻃ ﯽ
، مﺎﮑﺣﻷا ﺐﯾﺬﻬﺗ
، 1407
،ق 7/
31 رد .(
ﺖﻟﻻد ﺢﯿﺿﻮﺗ ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا یوار لاﻮﺳ ؛ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻔﮔ ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ طاﺮﺘﺷا ﺮﺑ ﺖﯾاور
؛ﺖﺴﯿﻧ ﻦﮑﻤﻣ نآ ﻪﺑ ﻞﻤﻋ ﺎﻣا هﺪﺷ ﻖﻘﺤﻣ ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﯿﻠﻋ مﺎﻣا
ﯽﻣ مﻼﺴﻟا :ﺪﻨﯾﺎﻣﺮﻓ
ﻪﯾﺎﻣﺮﺳ راﺪﯾﺮﺧ ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﯽﻨﺷور ﻪﺑ مﺎﻣا باﻮﺟ .دﺮﯿﮕﺑ ﺲﭘ ار شا
ﻊﯿﺑ رد ﺪﯾﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺎﻤﺗ ﻒﻠﺳ ﺲﭘ ،ﻦﻤﺛ ﺖﺧادﺮﭘ مﺪﻋ ترﻮﺻ رد اﺮﯾز ؛دﻮﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﯽﻣ
ّﻤﻗ ﻦﻣﻮﻣ) دراﺪﻧ ﯽﯾﺎﻨﻌﻣ نآ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﯽ
، 1415 ،ق 213 زا ﺰﯿﻧ مﻮﺳ ﻞﯿﻟد .(
درﻮﻣ ﺮﯾز تﺎﻬﺟ
:ﺖﺳا لﺎﮑﺷا
ﻻوا ﺎﻓﺮﺻ ،نآ ﻪﯿﺒﺷ تﺎﯾاور و قﻮﻓ ﺖﯾاور : ﺖﯾآ یﻮﺳ زا
ﻦﯾا ﻪﻟدا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻦﻣﻮﻣ ﷲ
یﻮﺠﺘﺴﺟ ﺎﺑ و ﺖﺳا هﺪﺷ نﺎﯿﺑ طﺮﺷ ﺮﯿﻏ ﺎﻬﻘﻓ زا ﮏﯾ ﭻﯿﻫ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ؛ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ
هدﺮﮑﻧ نﺎﯿﺑ طﺮﺷ ﻦﯾا ﻪﻟدا داﺪﻋ رد ار تﺎﯾاور ،نﺎﺸﯾا نﺎﺸﯾا ﻪﮐ ﯽﺘﯾاور ود ﯽﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ !ﺪﻧا
هدﺮﮐ نﺎﯿﺑ ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ طاﺮﺘﺷا ﻞﯿﻟد ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺶﯾﻮﺧ ﺐﯾﺬﻬﺗ و رﺎﺼﺒﺘﺳا بﺎﺘﮐ رد ار ﺪﻧا
هدروآ نآ ﺖﻟﻻد ﻪﺑ یا هرﺎﺷا ﭻﯿﻫ نآ ﻞﯾذ رد و ﺪﻧا طﺮﺷ ﺮﺑ ﺎﻫ
هدﺮﮑﻧ رﻮﮐﺬﻣ دﻮﺟو ﺎﺑ ؛ﺪﻧا
بﺎﺘﮐ رد و ﺪﻨﺘﺴﻫ طﺮﺷ ﻦﯾا ﺮﺑ عﺎﻤﺟا ﻞﻗﺎﻧ نﺎﺸﯾا ﻪﮐ ﻦﯾا ،ﺶﯾﻮﺧ ﯽﻬﻘﻓ ﯽﻟﻻﺪﺘﺳا یﺎﻫ
هدروآ طﺮﺷ ﻦﯾا ﺮﺑ تﺎﯾاور زا ﺮﯿﻏ ﻞﯿﻟد ﺪﻨﭼ فﻼﺧ و طﻮﺴﺒﻣ ﺖﻟﻻد و تﺎﯾاور زا ﺎﻣا ؛ﺪﻧا
رﺎﺷا ،ﺖﺳا ﺖﯾاور ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﻪﮐ ﺰﯿﻧ ﻪﯾﺎﻬﻨﻟا بﺎﺘﮐ رد و ﺪﻧا ﻪﺘﻔﮕﻧ ﯽﻨﺨﺳ طﺮﺷ ﻦﯾا ﺮﺑ نآ ه
هدﺮﮐ ﺎﻔﺘﮐا نآ ﻞﯾﻮﺤﺗ نﺎﻣز و ﻊﯿﺒﻣ ندﻮﺑ مﻮﻠﻌﻣ ﻪﺑ و هدﺮﮑﻧ طﺮﺷ ﻦﯾا ﻪﺑ یا ﺦﯿﺷ) ﺪﻧا
ﺳﻮﻃ ﯽ ، 1400 ،ق 395 .(
ﺎﯿﻧﺎﺛ ﻞﻘﻧ و یﺪﻨﺑ ﻪﺘﺳد و ﻢﯿﻈﻨﺗ و ،ﺖﺧﺎﻨﺷ رد ار دﻮﺧ ﺮﻤﻋ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻪﮐ ﺎﻤﻠﻋ زا ﯽﻀﻌﺑ :
ﻪﺘﺷاﺬﮔ رﺎﺒﺧا ﺪﻧا
، ) ﯽﻧﺎﺷﺎﮐ ﺾﯿﻓ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻧﺎﺷﺎﮐ
ﯽ ﯽﺑ ، ﺎﺗ ، 3/
65 ﺐﺣﺎﺻ و ( ﻧاﺮﺤﺑ) ﻖﺋاﺪﺣ
ﯽ ،
1405
،ق 20 / 15 و 16 رﺎﺴﻧاﻮﺧ) کراﺪﻣ ﺐﺣﺎﺻ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﺮﮕﯾد ﯽﻀﻌﺑ و ( ی
، 1405 ،ق
3/
317 ﻪﯿﻠﻋ قدﺎﺼﻟا ﻪﻘﻓ ﺐﺣﺎﺻ و(
،ﯽﻧﺎﺣور ﯽﻨﯿﺴﺣ) مﻼﺴﻟا 1412
،ق 18 / 269 ﺚﺤﺑ رد (
هدﺮﮐ ﺢﯾﺮﺼﺗ رﻮﮐﺬﻣ طﺮﺷ دﻮﺧ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ؛دراﺪﻧ دﻮﺟو عﺎﻤﺟا زا ﺮﯿﻏ ﯽﻠﯿﻟد ﭻﯿﻫ ﻪﮐ ﺪﻧا
ﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﯾﻮﺧ بﺎﺘﮐ رد ار تﺎﯾاور ﻦﯾا ،نﺎﺸﯾا هدروآ ﺮﮕﯾد یﺎﻫ ﺚﺤﺑ ﺖﺒﺳﺎ
ﻧاﺮﺤﺑ) ﺪﻧا ﯽ
،
1405 ،ق 20 / 39 ﻧﺎﺷﺎﮐ ؛ ﯽ ، 1406 ،ق 18 / 559 .(
ﺎﺜﻟﺎﺛ ﺐﺘﮐ رد ،نﺎﺸﯾا ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ نﺎﯿﺑ تﺎﯾاور : ﺖﺳا هﺪﻣآ ﻪﻌﯿﺷ ﯽﺜﯾﺪﺣ ﻪﻌﺑرا
ﻨﯿﻠﮐ) ﯽ ، 1407 ،ق 5/
221 ،قوﺪﺻ ﺦﯿﺷ ؛ 1413
،ق 3/
260 و 262 ﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ ؛ ﯽ
ﺐﯾﺬﻬﺗ ،
،مﺎﮑﺣﻷا 1407
،ق 7/
31 و 32 ،ﻮﻤﻫ ؛ 1390 ،ق 3/
74 ( ﺰﯿﻧ ﻪﻌﺑرا ﺐﺘﮐ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ حﺮﺷ ؛
،ﻮﻤﻫ) لوا ﯽﺴﻠﺠﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ 1406
،ق 7/
230 ،ﻮﻤﻫ) مود و ( 1406
،ق 10 / 518 ﯽﯾﺎﻬﻘﻓ و (
هدروآ دﻮﺧ ﺐﺘﮐ رد ار قﻮﻓ تﺎﯾاور ﻪﮐ ،ﻮﻤﻫ) ﯽﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺪﻧا
1414 ،ق 11 / 293 و (
،ﻮﻤﻫ) ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ 1403
،ق 8/
365 ( ،ﻮﻤﻫ) ضﺎﯾر ﺐﺣﺎﺻ و 1418
،ق 9/
140 ﺦﯿﺷ و (
ﯽﻠﻣﺎﻋ ﺮﺣ ،ﻮﻤﻫ)
1409 ،ق 18 / 284 ﺖﻟﻻد ﻪﺑ یا هرﺎﺷا ﭻﯿﻫ ؛ﺮﺧﺄﺘﻣ یﺎﻬﻘﻓ زا یرﺎﯿﺴﺑ و (
مﺎﻤﺘﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﯿﻌﺑ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﯾﻮﺳ زا و ﺪﻧا ﻪﺘﺷاﺪﻧ قﻮﻓ ﻖﻘﺤﻣ یﺎﻋدا درﻮﻣ ﺖﻗد ﺎﺑ و ﻪﻌﺑرا ﺐﺘﮐ ﻪﺑ ﺎﻬﻘﻓ ﺐﺘﮐ ﻦﯾا ﺚﯾدﺎﺣا ﯽﺳرﺮﺑ و ﻖﯿﻘﺤﺗ رد ﺎﻤﻠﻋ زا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫﺮﻈﻧ
ﻊﯿﺑ رد ار تﺎﯾاور ﻦﯾا ؛ﻢﯾراد غاﺮﺳ .ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻞﻓﺎﻏ نآ یﺎﻨﻌﻣ زا و ﺪﻨﺷﺎﺑ هدﺮﮐ ﻞﻘﻧ ﻒﻠﺳ
ﺎﻌﺑار ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﺎﻬﻨﺗ دﺎﻨﺘﺳا درﻮﻣ تﺎﯾاور ؛دراد دﻮﺟو ﻪﺷﺪﺧ ﺰﯿﻧ هﺪﺷ ﺎﻋدا ﺖﻟﻻد رد :
ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ار ﺾﻌﺑ نداد و ﻪﯿﻓ ﻢﻠﺴﻣ ﯽﻣﺎﻤﺗ نداد زا ﻊﯾﺎﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ مﺪﻋ ترﻮﺻ رد ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ راﺪﯾﺮﺧ ؛هﺪﺷ ﻦﯿﻌﻣ نﺎﻣز رد نآ
ِنﺎﺴﻤﻫ ِﻦﻤﺛ ِراﺪﻘﻣ ﺪﻧاﻮﺗ هداد ﺾﻌﺑ ﺎﺑ
ﻊﯾﺎﺑ زا ار هﺪﺸﻧ
اﺮﯾز ؛ﺖﺳا نآ زا ﻢﻋا و دراﺪﻧ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ مﺎﻤﺗ ﺾﺒﻗ ﺮﺑ ﯽﺘﻟﻻد ﭻﯿﻫ ﺎﻨﻌﻣ ﻦﯾا و دﺮﯿﮕﺑ ﻦﯾا ﺎﯾ هداد ﺲﻠﺠﻣ رد ار ﻦﻤﺛ مﺎﻤﺗ یﺮﺘﺸﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ زا ﻞﺒﻗ ﺎﺗ ﯽﻄﺴﻗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ
ﻢﻠﺴﻣ ﯽﻣﺎﻤﺗ نداد رد ﻊﯾﺎﺑ ناﻮﺗ مﺪﻋ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ و ﺪﺷﺎﺑ هداد ،هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ نﺎﻣز نﺪﯿﺳر ﻤﺷﺎﻫ) ﺪﻨﮐ ﺖﻓﺎﯾرد و ﻪﺒﻟﺎﻄﻣ ار ﻦﻤﺛ ﺾﻌﺑ ﻪﯿﻓ ﯽ
دوﺮﻫﺎﺷ ی ، 1433 ،ق 1/
46 .(
4 . ﻪﺑ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﻞﯾﺪﺒﺗ
» ﻦﯾﺪﺑ ﻦﯾد ﻊﯿﺑ «
زا ﻪﮐ یﺮﮕﯾد ﻞﯿﻟد
،ﯽﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ) ﻪﯿﻣﺎﻣا یﺎﻤﻠﻋ یﻮﺳ 1413
،ق 5/
149 ﺮﻤﯿﺻ ؛ ی ،
1420 ،ق 2/
120 ،ﷲﺪﺒﻋ ﺪﻤﺤﻣﻮﺑا) ﻪﻣﺎﻋ و ( 1423
،ق 2/
750 ﺾﺒﻗ طاﺮﺘﺷا تﺎﺒﺛا یاﺮﺑ (
ﺎﯿﺑ ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ و ﺖﺧادﺮﭘ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ زا ﯽﺘﻤﺴﻗ ﺮﮔا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺖﺳا هﺪﺷ ن
یﺮﺘﺸﻣ ﻪﻣذ ﺮﺑ نآ زا یراﺪﻘﻣ ﻦﯾا و ﻪﺘﺸﮔ ﻪﻣذ رد ﯽﻠﮐ ود ﺮﻫ ﻦﻤﺛ و ﻦﻤﺜﻣ ؛ﺪﻧﺎﻤﺑ ﯽﻗﺎﺑ
.ﺖﺳا ﻞﻃﺎﺑ و هدﻮﺑ ﻦﯾد ﻪﺑ ﻦﯾد ﻊﯿﺑ ،ﺪﻘﻋ
:ﺖﺴﯿﻧ لﻮﺒﻗ درﻮﻣ ﺮﯾز تﻻﺎﮑﺷا ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ مرﺎﻬﭼ ﻞﯿﻟد
ﻪﺠﯿﺘﻧ یﺎﻋدا و ﻞﯿﻟد ﻦﯿﺑ :ﻻوا یﺮﯿﮔ
ﻦﯿﺑ ﻪﮐ ﻦﯾا ﺢﯿﺿﻮﺗ ،دراﺪﻧ دﻮﺟو ﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ هﺪﺷ
دراد دﻮﺟو ﻪﺟو ﻦﻣ صﺎﺧ و مﺎﻋ ﻪﻄﺑار ،ﻦﻤﺛ ﺾﺒﻗ مﺪﻋ و ﻦﯾد .
مﺪﻋ زا ﻦﯾد قاﺮﺘﻓا ﻪﺟو
ﻦﻤﺛ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺗرﻮﺻ ،ﻦﯾد زا ﺾﺒﻗ مﺪﻋ قاﺮﺘﻓا ﻪﺟو و هﺪﺷ ﺾﺒﻗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻨﯾد ،ﺾﺒﻗ هﺪﻣﺎﯿﻧ رد ﺾﺒﻗ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻨﯿﻌﻣ ﯽﺟرﺎﺧ ﻦﯿﻋ ﯾا ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ لﺎﺣ ؛ﺖﺳا
ﻪﺘﮑﻧ ﻦ
ﻤﺷﺎﻫ) ؟ﺖﺴﻧاد دﻮﺧ ضﺮﻓ ﻞﻣﺎﺷ ار ﻦﯾد ﻪﺑ ﻦﯾد ﻊﯿﺑ زا ﯽﻬﻧ ﻞﯿﻟد ناﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﯽ
دوﺮﻫﺎﺷ ی ، 1423 ،ق 2/
258 .(
ﺎﯿﻧﺎﺛ ﺮﺑ لاد ﻪﮐ ﯽﺘﯾاور ﻦﯿﯿﺒﺗ رد ﺎﻬﻘﻓ : ﺖﺳا ﻦﯾد ﻪﺑ ﻦﯾد ﻊﯿﺑ ﺖﯿﻋﻮﻨﻤﻣ
» ُﻦْﺑ ُﺪﱠﻤَﺤُﻣ
َﯿْﺤَﯾ ﯽ ﯿِﻫاَﺮْﺑِإ ْﻦَﻋ ٍبﻮُﺒْﺤَﻣ ِﻦْﺑا ِﻦَﻋ ٍﺪﱠﻤَﺤُﻣ ِﻦْﺑ َﺪَﻤْﺣَأ ْﻦَﻋ ْﻦَﻋ َﺪﯾِﺰَﯾ ِﻦْﺑ َﺔَﺤْﻠَﻃ ْﻦَﻋ ٍمَﺰْﻬِﻣ ِﻦْﺑ َﻢ
ُﯾ ﺎَﻟ :ص ِﻪﱠﻠﻟا ُلﻮُﺳَر َلﺎَﻗ :َلﺎَﻗ ع ِﻪﱠﻠﻟا ِﺪْﺒَﻋ ﻲِﺑَأ
ِﻦْﯾﱠﺪﻟﺎِﺑ ُﻦْﯾﱠﺪﻟا ُعﺎَﺒ ) «
ﻨﯿﻠﮐ ﯽ ، 1407 ،ق 5/
100 (
هدﻮﻣﺮﻓ ،دﻮﺷ ﻖﻘﺤﻣ ﺪﻘﻋ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﻨﯾد و ﺖﺳا ﺪﻘﻋ ﺮﺑ ﻖﺑﺎﺳ ﻦﯾد ،ﺖﯾاور درﻮﻣ :ﺪﻧا
ﯽﻬﻧ ﻦﯾا یاﺮﺑ ﯽﻗاﺪﺼﻣ ا ﺢﯿﺿﻮﺗ .ﺖﺴﯿﻧ
ﯽﻣ ار ﯽﺴﻨﺟ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﺼﺨﺷ ﻪﮐ ﻦﯾ دﺮﺧ
تﺪﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ ار ﻦﻤﺛ و راد
نﻮﯾﺪﻣ ﻊﺋﺎﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺢﯿﺤﺻ ؛ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﻞﯾﻮﺤﺗ
زا ﯽﻬﻧ ﺮﺑ لاد ﻪﮐ قﻮﻓ ﺖﯾاور و ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻖﻘﺤﺗ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﻦﯾد ﻦﯾا ﺎﻣا ؛ﺖﺳا
،ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﻦﯾا زا ﺮﻈﻧ فﺮﺻ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﻮﯾد ﻞﻣﺎﺷ ﻂﻘﻓ ،ﺖﺳا ﻦﯾد ﻪﺑ ﻦﯾد ﻊﯿﺑ ﻦﯾد نآ ﻪﺑ
ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ قﻮﻓ ﺖﯾاور ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ،ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ ﻦﯾد ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﻦﯿﻤﻫ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﻪﮐ نآ ﻪﻧ دﻮﺷ
ﻧاﺮﺤﺑ) ﺖﺴﯿﻧ نﻮﯾد ﻦﯾا ﻞﻣﺎﺷ ﯽ
، 1405 ،ق 20 / 18 رﺎﺴﻧاﻮﺧ ؛ ی
، 1405 ،ق 3/
318 ﻦﻣﻮﻣ ؛
ّﻤﻗ ﯽ
، 1415
،ق 215 هدﺮﮐ ﺢﯾﺮﺼﺗ ﺎﻬﻘﻓ ﯽﺘﺣ ( یاﺮﺑ ﯽﻧﺎﻣز ﻦﯿﯿﻌﺗ ترﻮﺻ رد ﻪﮐ ﺪﻧا
ﯿﺑ قاﺪﺼﻣ ،ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ رد ﻦﻤﺛ ﺖﺧادﺮﭘ دﻮﺟو ﯽﻟﺎﮑﺷا ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا و هدﻮﺒﻧ ﻦﯾد ﻪﺑ ﻦﯾد ﻊ
ﺮﻫاﻮﺟ) دراﺪﻧ ی
، 1405 ،ق 169 .(
5 . ﻪﺑ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﻞﯾﺪﺒﺗ
» ﺊﻟﺎﮑﺑ ﺊﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ «
ﻪﮐ یﺮﮕﯾد لﻻﺪﺘﺳا
،لوا ﺪﯿﻬﺷ) ﻪﯿﻣﺎﻣا یﺎﻤﻠﻋ 1417
،ق 3/
256 ﻧﺎﻘﻣﺎﻣ ؛ ﯽ
، 1316 ،ق
3/
498 ﯾﺎﺴﺣا ؛ ﯽ ، 1410
،ق 122
،ﺎﺗ ﯽﺑ ،ﯽﻗﻮﺳﺪﻟا) ﻪﻣﺎﻋ و ( 3/
195 ﯿﻔﺤﻟا ﺪﺷر ﻦﺑا ؛ ،ﺪ
1425
،ق 3/
218
،ﯽﻨﯾوﺰﻘﻟا ﯽﻌﻓاﺮﻟا ؛ 1417
،ق 4/
391
،ﯽﻓاﺮﻘﻟا ؛ 1994
،م 5/
230 یاﺮﺑ (
ﯽﺗرﻮﺻ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ،ﺪﻧا هدﺮﮐ نﺎﯿﺑ طﺮﺷ ﻦﯾا ﻊﯿﺑ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ زا ﯽﻀﻌﺑ ﻪﮐ
ﺖﺧادﺮﭘ یﺮﮕﯾد نﺎﻣز رد ﺎﺗ ﺪﻧﺎﻤﺑ ﯽﻗﺎﺑ یﺮﺘﺸﻣ ﻪﻣذ ﺮﺑ نآ زا یراﺪﻘﻣ و دﻮﺷ ﺖﺧادﺮﭘ نﺎﻣز ﻞّﺟﻮﻣ ود ﺮﻫ ﻦﻤﺛ و ﻦﻤﺜﻣ ؛ﺪﻨﮐ ﺪﻨﻣ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ ،ﺪﻘﻋ ﻦﯾا و ﻪﺘﺸﮔ
ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﻞﯿﻟد ﻦﯾا .ﺖﺳا ﺬﻓﺎﻧ ﺮﯿﻏ و ﻞﻃﺎﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و .ﺖﺳا لﺎﮑﺷا درﻮﻣ ﻞﯾذ تﺎﻬﺟ
:ترﻮﺻ ﻪﺑ مﻼﺳﻻا ﻢﺋﺎﻋد بﺎﺘﮐ رد ﯽﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ زا ﯽﻬﻧ ﻪﭼﺮﮔا :ﻻوا
» لﻮُﺳَر ْﻦَﻋ
َﻬَﻧ ُﻪﱠﻧَأ ص ِﻪﱠﻠﻟا ﯽ
ِﺊِﻟﺎَﮑْﻟﺎِﺑ ِﺊِﻟﺎَﮑْﻟا ِﻦَﻋ «
ﺮﻐﻣ) ﺑ ﯽ ، 1385 ،ق 2/
33 ﯽﺟﺎﺣ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻘﻧ (
رﻮﻧ) ﺖﺳا هدﺮﮐ ﻞﻘﻧ ﻢﺋﺎﻋد بﺎﺘﮐ زا ار ﺖﯾاور ﻦﯾا یرﻮﻧ ی
، 1408 ،ق 13 / 405 نﺎﯿﺑ ﺎﻣا ؛(
ﺚﯿﺣ زا ﺖﯾاور ﻦﯾا و ﺪﻨﺘﺴﻫ لﺎﮑﺷا درﻮﻣ ود ﺮﻫ ،نآ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ و ﻢﺋﺎﻋد بﺎﺘﮐ ﻪﮐ هﺪﺷ ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻞﻘﻧ ﺢﯿﺤﺻ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﯿﻣﺎﻣا بﺎﺤﺻا هار زا و هدﻮﺑ لﺎﮑﺷا رﺎﭼد یﺪﻨﺳ ،ﻪﺘﺒﻟا ؛
ار ﺪﺣاو ﺮﺒﺧ ﺖﯿﺠﺣ ﻪﮐ ﺮﺋاﺮﺳ ﺐﺣﺎﺻ نﻮﭼ یداﺮﻓا ﯽﺘﺣ ﻪﮐ ﺖﺳا یرﻮﻬﺸﻣ تﺎﯾاور زا ﯽﻤﻧ لﻮﺒﻗ درﻮﻣ هداد اﻮﺘﻓ ناﺪﺑ و ﻞﻘﻧ ار نآ دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ ﺎﻣا ؛ﺪﻨﻧاد
،ﺲﯾردا ﻦﺑا) ﺪﻧا
1410
،ق 2/
55 ﻪﺘﺴﺟ ﮏﺴﻤﺗ نآ ﻪﺑ رﻮﻓو ﻪﺑ ﺶﯾﻮﺧ ﺐﺘﮐ رد ﺰﯿﻧ ﺮﮕﯾد یﺎﻬﻘﻓ و ( ﺪﻧا
ﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ) ﯽ
، 1387
،ق 2/
123 ﻼﻋ ؛
،ﯽﻠﺣ ﻪﻣ 1414
،ق 10 / 126 هﺪﻋ و ( ﻞﻤﻋ ﺰﯿﻧ یا
هدﺮﮐ ﻞﻘﻧ ار نآ ﻪﺑ بﺎﺤﺻا ﻔﺠﻧ) ﺪﻧا
ﯽ
، 1404 ،ق 24 / 295 .(
ﺎﯿﻧﺎﺛ
؛ﺖﺳا لﺎﮑﺷا درﻮﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻬﻧ ﻦﯾا ندﻮﺑ ﻞﻣﺎﺷ : هدﺎﻣ یاﺮﺑ
» ﻸﮐ «
:ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻘﻧ ﺎﻨﻌﻣ ود مود یﺎﻨﻌﻣ و ﺖﺒﻗاﺮﻣ و ﻆﻔﺣ لوا یﺎﻨﻌﻣ
ﺮﯿﺧﺄﺗ ﻢﺳا ﻪﮐ ﯽﻟﺎﮐ .
ﺑ ﺮﮔا ؛ﺖﺳا ﻞﻋﺎﻓ هدﺎﻣ ﻦﯾا زا لوا یﺎﻨﻌﻣ ﻪ
- ﺖﺒﻗاﺮﻣ و ﻆﻔﺣ -
ﻢﺳا ترﻮﺻ ﻦﯾا رد ،ﺪﺷﺎﺑ
و ﺐﻗاﺮﻣ ﯽﻨﻌﯾ ﺖﺳا ﯽﻠﻋﺎﻓ ﻢﺳا یﺎﻨﻌﻣ یاراد ﺎﯾ :ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺎﻨﻌﻣ ود ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﯽﻟﺎﮐ ﻞﻋﺎﻓ ﺐﻗاﺮﻣ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ ﺪﻘﻋ ﻦﯿﻓﺮﻃ زا ﮏﯾ ﺮﻫ .ﻆﻓﺎﺤﻣ و ﺪﻫﺪﺑ ار ﻦﻤﺜﻣ ﺎﯾ ﻦﻤﺛ ﺎﺗ ﺪﻨﻫ یﺮﮕﯾد
ﯽﻟﺎﮐ یﺮﮕﯾد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﻘﻋ ﻦﯿﻓﺮﻃ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد یاراد ﯽﻟﺎﮐ ﻞﻋﺎﻓ ﻢﺳا ﻪﮐ ﻦﯾا ﺎﯾ ؛ﺪﻨﺘﺴﻫ
و ﻆﻔﺣ درﻮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا یﺰﯿﭼ نآ یﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻦﯾا رد ؛ﺖﺳا ﯽﻟﻮﻌﻔﻣ ﻢﺳا یﺎﻨﻌﻣ
،ﯽﻧﺎﺛ ﺪﯿﻬﺷ) ﺪﺷﺎﺑ ﻦﯾد نﺎﻤﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﺒﻗاﺮﻣ 1413
،ق 3/
222
،ﯽﻓاﺮﻘﻟا ؛ 1994
،م
5/
230 هﺪﺷ نﺎﯿﺑ تﻻﺎﻤﺘﺣا یود ﺮﻫ رد ؛(
- ﯽﻟﻮﻌﻔﻣ ﺎﯾ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻠﻋﺎﻓ ﻢﺳا یﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ -
،
» ﻊﯿﺑ ﺊﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﺊﻟﺎﮐ «
ﺎﺑ فداﺮﺘﻣ
» ﻦﯾﺪﺑ ﻦﯾد ﻊﯿﺑ «
لوا ترﻮﺻ رد اﺮﯾز ؛دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ -
یﺎﻨﻌﻣ
ﯽﻠﻋﺎﻓ ﻢﺳا -
و ﺖﺳا ﺐﻗاﺮﻣ یﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ترﻮﺻ ﻦﯾا رد ،ﺪﺷﺎﺑ ﺮﯾﺪﻘﺗ رد لﺎﻣ ﻪﻤﻠﮐ ﺪﯾﺎﺑ
،ﯽﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ یﺎﻨﻌﻣ ﺪﺷﺎﺑ ود ﻦﯾا ﯽﻟﺎﮐ زا داﺮﻣ ﺮﮔا و ﺖﺳا یﺮﺘﺸﻣ و ﻊﯾﺎﺑ نآ زا داﺮﻣ یﺮﺘﺸﻣ ﺎﺑ ﻊﯾﺎﺑ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﯽﻤﻧ اﺮﯾز ،ﺖﺴﯿﻧ داﺮﻣ ﺎﻌﻄﻗ ﻪﮐ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ
ار یﺮﺘﺸﻣ و ﻊﺋﺎﺑ دﻮﺷ
رﻮﻈﻨﻣ ﻪﮑﻠﺑ !ﺪﻧﻮﺷ ﻪﺿوﺎﻌﻣ و هدﺮﮐ ضﺮﻓ ﻦﻤﺜﻣ و ﻦﻤﺛ ار ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺊﻟﺎﮐ ﻪﮐ
» ﺊﻟﺎﮑﻟا لﺎﻣ «
هدﺎﻣ ﺮﮔا .دﻮﺷ ﯽﻣ ﻊﻗاو ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ درﻮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا لﺎﻣ ﻦﯾا و ﻆﻓﺎﺤﻣ ِﺺﺨﺷ ِلﺎﻣ ﯽﻨﻌﯾ ؛ﺖﺳا ﺷ نﺎﯿﺑ لﺎﻤﺘﺣا ود ﺮﻫ رد ،ﺪﺷﺎﺑ ﻆﻔﺣ یﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻸﮐ ﺎﺑ فداﺮﺘﻣ ،نآ یاﺮﺑ هﺪ
» ﻦﯾد ﻊﯿﺑ
ﻦﯾﺪﺑ « .ﺖﺷﺬﮔ نآ باﻮﺟ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺚﺣﺎﺒﻣ رد و هدﻮﺑ
ًﻼﮐ یﺎﻨﻌﻣ رد مود لﺎﻤﺘﺣا دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺧﺄﺘﻣ ،ﺊﻟﺎﮐ زا رﻮﻈﻨﻣ و ﺖﺳا ﺮﯿﺧﺄﺗ ،
ﺪﯿﻫاﺮﻓ) ی
، 1410 ،ق 5/
407 ﯽﻬﻧ ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ،قﻮﻓ یﻮﺒﻧ یﺎﻨﻌﻣ ترﻮﺻ ﻦﯾا رد .(
هدﻮﻣﺮﻓ ﺪﺼﻗ نآ رد ﻪﮐ ﯽﻠﮐ ﺮﻫ ﻪﻟدﺎﺒﻣ زا ﺪﻧا ﻞﺤﻣ رد نﻮﭼ و ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﺮﯿﺧﺄﺗ
ﯽﻣ ترﻮﺻ نآ رد ﺮﯿﺧﺄﺗ و هدﻮﺑ ﯽﻠﮐ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ درﻮﻣ ﺚﺤﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﻬﻧ لﻮﻤﺸﻣ ﺎﻌﺒﻃ دﺮﯿﮔ
:دراﺪﻧ ﺎﻨﻌﻣ ﻦﯾا رد یرﻮﻬﻇ ﻞﯿﻟد ود ﻪﺑ یﻮﺒﻧ ﺖﯾاور ﻪﮐ ﺖﺳا لﺎﻤﺘﺣا ﻦﯾا لﺎﮑﺷا ﺎﻣا ؛دﻮﺑ
1 ﯽﻣ نآ ﺢﯿﺿﻮﺗ رد ؛ﺖﺳا ﺖﯾاور یوار ﻪﮐ ،یﺮﺼﻣ نﺎﻤﻌﻧﻮﺑا ﯽﺿﺎﻗ . :ﺪﻨﯾﺎﻣﺮﻓ
» ﻮﻫ و
ﻦﯾﺪﻟﺎﺑ ﻦﯾﺪﻟا ﻊﯿﺑ
« ﺑﺮﻐﻣ) ﯽ
، 1385
،ق 2/
33 ؛ﺪﺷﺎﺑ نﺎﺸﯾا دﻮﺧ ﺢﯿﺿﻮﺗ ،ﻪﻣادا ﻦﯾا ﺮﮔا .(
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻪﺟﻮﺘﻣ ار ﺎﻨﻌﻣ ﻦﯾا ﯽﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﺊﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ زا نﺎﺸﯾا ﺮﻈﻧ رد و نﺎﻣز نآ رد ﻪﮐ ﺪﻫد
ﯽﻣ ﺶﯾﺎﻣﺮﻓ یاﺮﺑ یا ﻪﻣادا ؛ﻪﻣادا ﻦﯾا ﺮﮔا و دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ لوا یﺎﻨﻌﻣ یاﺮﺑ یﺪﯿﯾﺎﺗ و ﺪﻧﺪﺷ
ﺑ هدﻮﺑ ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ؛ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﺑﺎﺛ مﺮﮐا ﯽﺒﻧ نﺎﯿﺑ ﺎﺑ و ﯽﻌﻄﻗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ندﻮﺑ فداﺮﺘﻣ ؛ﺪﺷﺎ
ﻦﯾﺪﺑ و ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ ترﻮﺻ ﻪﺑ ار ﺖﯾاور ﻪﻌﯿﺸﻟا ﺚﯾدﺎﺣأ ﻊﻣﺎﺟ و ﻞﺋﺎﺳﻮﻟا کرﺪﺘﺴﻣ ﺐﺣﺎﺻ :ﺪﻧا هدروآ ﻪﻧﻮﮔ
»
َﻬَﻧ ُﻪﱠﻧَأ :ص ِﻪﱠﻠﻟا ِلﻮُﺳَر ْﻦَﻋ ،ِمﺎَﻠْﺳِﺈْﻟا ُﻢِﺋﺎَﻋَد ﯽ
ْﯿَﺑ َﻮُﻫ َو ِﺊِﻟﺎَﮑْﻟﺎِﺑ ِﺊِﻟﺎَﮑْﻟا ِﻦَﻋ ُﻊ
... ِﻦْﯾﱠﺪﻟﺎِﺑ ِﻦْﯾﱠﺪﻟا
«.
رﻮﻧ) ی
، 1408
،ق 13 / 405 دﺮﺟوﺮﺑ ؛ ی
، 1429
،ق 23 / 800 مﺪﻋ (
ﺰﯿﻧ نﺎﺸﯾا ﻪﮐ دراد ﻦﯾا زا نﺎﺸﻧ ﯽﺜﯾﺪﺣ بﺎﺘﮐود ﻦﯾا رد ﺖﯾاور هﺮﻘﻓ ود ﻦﯿﺑ یزﺎﺳاﺪﺟ ﯽﻣ ﺖﯾاور زا ﯽﺋﺰﺟ ار ﻪﻣادا .ﺪﻨﻧاد
2 ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺚﺣﺎﺒﻣ ﻞﯾذ رد ﺎﻬﻘﻓ زا یرﺎﯿﺴﺑ .
» ﺊﻟﺎﮑﺑ ﺊﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ
« ار نآ ، ﻪﺑ
» ﻦﯾد ﻊﯿﺑ
ﻦﯾﺪﺑ « هدﺮﮐ ﺮﯿﺴﻔﺗ ،ﺲﯾردا ﻦﺑا) ﺪﻧا
1410 ،ق 2/
55 ،ﯽﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ ؛ 1414
،ق 10 / 126 ﺪﯿﻬﺷ ؛
ﯽﺑ ،لوا
،ﺎﺗ 2/
139
،ﯽﻠﯿﺑدرا ؛ 1403
،ق 9/
96
،ﯽﻧاﺮﺤﺑ ؛ 1405
،ق 20 / 119
،یرﺎﺴﻧاﻮﺧ ؛
1405
،ق 3/
323
،یراوﺰﺒﺳ ؛ 1413
،ق 21 / 19
،ﻪﯿﻨﻐﻣ ؛ 1421
،ق 3/
242 ،ﯽﻧﺎﮕﯾﺎﭙﻠﮔ ؛
1413 ،ق 2/
67 ﺪﻧزﺎﻣ ؛ ،ﯽﻧار 1427 ،ق 204 ﯽﻣ جاﺮﺑ ﻦﺑا ﯽﺿﺎﻗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ .(
:ﺪﯾﺎﻣﺮﻓ
» و
ﻦﯾﺪﻟﺎﺑ ﻦﯾﺪﻟا ﻮﻫ و ﻲﻟﺎﮑﻟﺎﺑ ﻲﻟﺎﮑﻟا ﻊﯿﺑ ﻦﻋ ﯽﻬﻧ ﺪﻗ «
،ﯽﺴﻠﺑاﺮﻃ) 1406
ﻫ ج ،ق 1 :ص 389 .(
ﻦﯾا ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻪﻤﻫ ﺎﻫ .ﺖﺳا ﺢﯿﺤﺻ ﯽﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ ترﺎﺒﻋ رد ﯽﻟﺎﮐ زا لوا یﺎﻨﻌﻣ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺑ ﻊﯿﺑ ﻪﻄﺑار ،ﺎﻤﻠﻋ زا ﯽﻀﻌﺑ ﻪﺘﺒﻟا ﻖﻠﻄﻣ ﺺﺧا و ﻢﻋا ار ﻦﯾد ﻪﺑ ﻦﯾد ﻊﯿﺑ ﺎﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻊﯿ
ﯽﻣ ﻖﻠﻄﻣ ﺺﺧا ار ﯽﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ و ﺪﻨﻧاد ﯽﻣ
،یدﺰﯾ) ﺪﻨﻧاد 1421
،ق 2/
174 ﻦﯾا رد ؛(
ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﮐ ﻊﯿﺑ ﺰﯿﻧ ترﻮﺻ
» ﻦﯾﺪﺑ ﻦﯾد ﻊﯿﺑ «
.ﺖﺸﮔ ﺪﻫاﻮﺧﺮﺑ
6 . ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ندﻮﺑ یرﺮﻏ
ﻪﯿﻣﺎﻣا یﺎﻤﻠﻋ زا ﯽﺧﺮﺑ
،ﯽﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ) 1414
،ق 11 / 336 و (
،ﯽﻨﯾوﺰﻘﻟا ﯽﻌﻓاﺮﻟا) ﻪﻣﺎﻋ
1417 ق ، 4/
391 ﯽﺗرﻮﺻ رد ،ﺪﻧراد دﺎﻘﺘﻋا ( رﺮﻏ ،دﻮﺸﻧ ﺾﺒﻗ ،ﻒﻠﺳ ﻊﯿﺑ رد ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﻦﻤﺛ ﻪﮐ
ﻞﯾﻮﺤﺗ ﯽﻧﺎﻣز ﺮﯿﺧﺄﺗ ﺎﺑ و دراد نﺎﻣز و ﻞﺟﻮﻣ ﻦﻤﺜﻣ ،ﺪﻘﻋ ﻦﯾا رد اﺮﯾز ؛ﺖﺷادﺪﻫاﻮﺧ ﯽﭘ رد ﯽﻣ ﺎﭼ ،دراد دﻮﺟو نآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ زﺎﯿﻧ نﻮﭼ ﯽﯾﻮﺳ زا و ﺖﺳا رﺮﻏ یاراد ﻪﺠﯿﺘﻧ رد دﻮﺷ هر
یا
دراﺪﻧ دﻮﺟو نآ ﺮﯿﻏ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ﻦﻤﺛ ﺖﺧادﺮﭘ موﺰﻟ و ﻞﯿﺠﻌﺗ ﺎﺑ ار نآ رد ﻞﺻﺎﺣ رﺮﻏ ﺎﻣا
ﯽﻣ ناﺮﺒﺟ ﺖﺧادﺮﭘ ﯽﻧﺎﻣز ﺮﯿﺧﺄﺗ ﺎﺑ و ﻞﺟﺆﻣ ﺰﯿﻧ ار ﻦﻤﺛ ﻢﯿﻫاﻮﺨﺑ ﺮﮔا ترﻮﺻ ﻦﯾا رد ؛ﻢﯿﻨﮐ
ﯽﻣ ﻒﻋﺎﻀﻣ رﺮﻏ ؛ﻢﯿﻨﮐ :ﺖﺴﯿﻧ لﻮﺒﻗ درﻮﻣ ﺰﯿﻧ لﺎﮑﺷا ﻦﯾا .ﺖﺳا ﻞﻃﺎﺑ یرﺮﻏ ﻊﯿﺑ و دﻮﺷ
ﻻوا ﻪﺑ ﺖﯾﺎﻨﻋ ﺎﺑ : ماﺪﻗا ،ﻊﺋﺎﺑ دﻮﺧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺗرﻮﺻ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ضوﺮﻓ زا ﯽﮑﯾ ﻦﯾا
ﻪﻧﻮﮕﭼ ؛ﺪﻨﮐ ﺖﻘﻓاﻮﻣ ،ﺶﯾﻻﺎﮐ ِﻦﻤﺛ ﯽﻄﺴﻗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺖﺧادﺮﭘ ﺎﺑ و ﺪﻨﮐ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ﻦﯾا ﺮﺑ
ﯽﻣ رد رﺮﻏ ناﻮﺗ ﻪﺑ و ﺖﺳا ﺞﯾار یﺮﻣا ،تﻼﻣﺎﻌﻣ زا عﻮﻧ ﻦﯾا ﻪﮐ صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ؛دﻮﺑ رﻮﺼﺘﻣ نآ
هﺮﻣزور ترﻮﺻ ﻪﺑ و مدﺮﻣ ﻪﻣﺎﻋ ﻦﯿﺑ رد لﻮﻤﻌﻣ ترﻮﺻ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا
.دﺮﯿﮔ
ﻪﺑ نﺎﺸﯾا زا ﺮﺧﺄﺘﻣ و ﻖﺑﺎﺳ یﺎﻤﻠﻋ و ﯽﻠﺣ ﻖﻘﺤﻣ ،ﯽﺳﻮﻃ ﺦﯿﺷ نﺎﻣز رد ﻪﭼ ﺮﮔا :ﺎﯿﻧﺎﺛ دﻮﺟو مﺪﻋ و رﺪﺘﻘﻣ و ﻂﺒﻀﻨﻣ ﯽﯾﺎﻀﻗ ﻢﮐﺎﺤﻣ ،لدﺎﻋ یﺰﮐﺮﻣ ﺖﻣﻮﮑﺣ دﻮﺟو مﺪﻋ ﺐﺒﺳ
ﺖﻧﺎﻤﺿ یاراد ﺎﺑ و هﺪﻧرادزﺎﺑ و فﺎﻔﺷ و ﺺﺨﺸﻣ ﻦﯿﻧاﻮﻗ ﻢﻠﺳ ﻊﯿﺑ ﺪﻘﻋ ؛ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﺋاﺮﺟا یﺎﻫ
ﻦﻤﺛ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﻓﺎﯾرد نوﺪﺑ ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ ،ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد
مﻮﮑﺤﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﺪﺷﺎﺑ هدﻮﺑ یرﺮﻏ یا
ﺶﯿﭘ و ﺮﺿﺎﺣ نﺎﻣز رد ﺎﻣا ؛نﻼﻄﺑ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﺑ
درﻮﻣ نآ یاﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﺋاﺮﺟا ﺖﻧﺎﻤﺿ و ﯽﻧﻮﻧﺎﻗ یﺎﻫ
و ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ یﺎﻬﺑ ﺾﺒﻗ مﺪﻋ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﻊﯾﺎﺑ یﻮﺳ زا ﯽﻧاﺮﮕﻧ یاﺮﺑ ﯽﯾﺎﺟ ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ ﺒﻣ ﻪﺑ نﺪﯿﺳﺮﻧ زا ﯽﻧاﺮﮕﻧ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ یﺮﺘﺸﻣ یﻮﺳ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﯿﻫاﻮﺨﺑ ﺮﮔا .دراﺪﻧ دﻮﺟو ﻊﯿ
یا
یاﺮﺑ نﻮﻧﺎﻗ ﻦﯾا رد ؛ﺖﺳا نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ دادراﺮﻗ ﻢﯿﻨﮐ نﺎﯿﺑ ﺎﻋدا ﻦﯾا یاﺮﺑ ﻦﺷور ﯽﻧاﺮﮕﻧ ندﺮﺑ ﻦﯿﺑ زا :ﺖﺳا هﺪﯿﺸﯾﺪﻧا ﯽﺗاﺪﯿﻬﻤﺗ ،هﺪﺷ نﺎﯿﺑ یﺎﻫ
هدﺎﻣ رد 11
نﻮﻧﺎﻗ ،نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ شوﺮﻓ ﺶﯿﭘ نﻮﻧﺎﻗ راﺪﯾﺮﺧ ﻪﮐ ﺖﺳا هدﺮﮐ نﺎﯿﺑ راﺬﮔ
ناﺰﯿﻣ 10 ﺑ ﻞﮐ زا % ﻖﻓاﻮﺗ ﻖﺒﻃ ار نآ ﯽﻘﺑﺎﻣ و دزادﺮﭙﺑ ﺪﻘﻋ ﺲﻠﺠﻣ رد ار ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ درﻮﻣ یﺎﻬ
ﯽﻣ ﺖﺒﺛ ﯽﻤﺳر دﺎﻨﺳا ﺮﺘﻓد رد ﻪﮐ ﻦﯿﻓﺮﻃ ﻦﯿﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ و دزادﺮﭙﺑ هﺪﻨﺷوﺮﻓ ﻪﺑ دﻮﺷ
فﺮﺼﻨﻣ نآ ﺖﺧادﺮﭘ زا ﺎﯾ دزادﺮﭙﺑ ار ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ یﺎﻬﺑ هﺪﻧﺎﻣ ﯽﻗﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺘﻧ یﺮﺘﺸﻣ ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد ﯽﻧﻮﻧﺎﻗ ماﺪﻗا ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ هﺪﻨﺷوﺮﻓ ،دﻮﺷ و هدﻮﻤﻧ راﺬﮔاو یﺮﮕﯾد ﺲﮐ ﻪﺑ ار ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ درﻮﻣ ،
نﻮﻧﺎﻗ ﻦﯾا زا ﯽﮑﭼﻮﮐ ﺖﻤﺴﻗ ﻪﮐ ﺮﻣا ﻦﯾا .ﺪﻫﺪﺑ وا ﻪﺑ ار لوا یﺮﺘﺸﻣ زا هﺪﺷ هداد لﻮﭘ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ،ﺖﺳا نآ یاﺮﺑ و هﺪﺷ ﻪﺟﻮﺗ رﺮﻏ و ﮏﺴﯾر ﻊﻓر ﻪﺑ نﻮﻧﺎﻗ ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺖﻧﺎﻤﺿ .ﺖﺳا هﺪﺷ هدادراﺮﻗ ﺰﯿﻧ ﯽﯾﺎﻫ
ﻞﻘﻧ مﺪﻋ ﻞﺻا
طﺮﺷ یاﺮﺑ ﻞﯿﻟد ﻦﯾﺮﺧآ ﺮﮔا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ،رﻮﮐﺬﻣ
ﺖﺒﺴﻧ ؛دﻮﺷ ﺖﺧادﺮﭘ ﻦﻤﺛ زا یراﺪﻘﻣ
ﯽﻣ ﮏﺷ ﺖﯿﮑﻠﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﻪﺑ ،ﯽﻠﺣ ﻪﻣﻼﻋ) ﺖﺳا لﺎﻘﺘﻧا و ﻞﻘﻧ مﺪﻋ ﻞﺻا و ﻢﯿﻨﮐ
1413 ،ق
5/
149 :ﺖﺳا شوﺪﺨﻣ ﻪﻟدا ﺮﮕﯾد ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﺰﯿﻧ ﻞﯿﻟد ﻦﯾا .(
اﺮﺠﻣ و ﺖﺳا ﯽﻠﻤﻋ ﻞﺻا بﺎﺤﺼﺘﺳا و ﺖﺳا بﺎﺤﺼﺘﺳا ﮏﯾ لﺎﻘﺘﻧا ﻞﻘﻧ مﺪﻋ ﻞﺻا اﺮﯾز نﺎﯾﺮﺟ ﻞﺤﻣ و ﯽﻟﺎﺣ رد ؛ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﯽﻗﻼﻃا ﺎﯾ مﻮﻤﻋ ﺎﯾ هرﺎﻣا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﯾﺎﺟ ،نآ
قﻼﻃا :ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺗﺎﻣﻮﻤﻋ و تﺎﻗﻼﻃا ﺚﺤﺑ ﻞﺤﻣ رد ﻪﮐ
»
َﻊْﯿَﺒْﻟا ُﻪّﻠﻟا ﱠﻞَﺣَأ
« هﺮﻘﺑ) - 275 و (
مﻮﻤﻋ
»
ِدﻮُﻘُﻌْﻟﺎِﺑ اﻮُﻓْوَأ «
هﺪﺋﺎﻣ) - 1 ﻪﻠﻣﺎﻌﻣ تﺎﻗﻼﻃا و تﺎﻣﻮﻤﻋ ﻦﯾا ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻪﮐ ﺪﻧراد دﻮﺟو (
