Summer 2018
Vol. 10, No. 2, PP.487 – 507 DOI: 10.22059/jibm.2018.248108.2874
Investigating the Relationship between Strategic Sensemaking and Business Model Innovation
Hamed Vares 1, Ali Heidari 2, Mehran Akbari 3
Abstract: Business model innovation is especially significant when the environment is prone to changes and complexities. Sensemaking functionality is to eliminate this ambiguity and help the organization achieve the accurate understanding of the environment in order to adjust the business model devised by the top management. This paper aims at studying the relationship between sensemaking capability and business model innovation.
Environmental dynamism factors and top management team (TMT) characteristics are included as moderate variables. The survey was conducted among 287 organizations in IT and ICT industry, through a questionnaire.
The data were analyzed using partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) method, which revealed there is a significant relationship between sensemaking and business model innovation. Business environmental dynamism and TMT’s education (among TMT characteristics) were identified as the mediators of such a relationship.
Keywords: Business environment dynamism, Business Model Innovation, Strategic sensemaking, Strategy topology, Top management team
1. Assistant Prof., Dep. of MBA, Faculty of Management, University of Tehran, Iran 2. Assistant Prof., Dep. of MBA, Faculty of Management, University of Tehran, Iran 3. MSc Student of MBA, Faculty of Management, University of Tehran, Iran
Submitted: 17 / December / 2017 Accepted: 14 / March / 2018
Corresponding Author: Mehran Akbari Email: mhrn.akbari@ut.ac.ir
Citation: Vares, H., Heidari, A., & Akbari, M. (2018). Investigating the Relationship between Strategic Sensemaking and Business Model Innovation Journal of Business Management, 10(2), 487 – 507.
ﺪﻜﺸﻧاد ة ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ DOI: 10.22059/jibm.2018.248108.2874
رود ة 10 رﺎﻤﺷ ، ة 2
نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1397
ﺻ ﺺ . 507 - 487
ﺔﻄﺑار ﻲﺳرﺮﺑ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ و ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ رﺎﻛو
ثراو ﺪﻣﺎﺣ
،1
يرﺪﻴﺣ ﻲﻠﻋ يﺮﺒﻛا ناﺮﻬﻣ ،2
3
هﺪﻴﻜﭼ ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ: رﺎﻛو
ﻪﺑ هﺪﻤﻋ رﻮﻃ ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﻲﻳﺎﻀﻓ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ لﺎﺣ رد ﻂﻴﺤﻣ ﻪﻛ دﻮﺷ
و شﻮﺨﺘﺳد ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻫ
ا ﺖﺳ . رد ار نﺎﻣزﺎـﺳ و هدودز ار مﺎـﻬﺑا ﻦـﻳا ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ دﺮﻛرﺎـﻛ
يﺎﺘﺳار ﺖﻬﺟ ياﺮﺑ ﻂﻴﺤﻣ زا ﻲﺤﻴﺤﺻ كرد ﻪﺑ نﺪﻴﺳر
ﺐـﺴﻛ لﺪـﻣ ﻪﺑ ﻲﻫد رﺎـﻛو
، ﻂـﺳﻮﺗ ﻪـﻛ
ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﺷرا نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ دﻮﺷ
، يرﺎﻳ ﻲﻣ ﺪـﻨﻛ .
ـﻄﺑار ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦـﻳا ﺔ
ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ رﺎﻛو
ار ﻲﺳرﺮﺑ هدﺮـﻛ ﺖـﺳا . و ﻂﻴـﺤﻣ ﻲﻳﺎـﻳﻮﭘ ﻞـﻣاﻮﻋ
ﻲﮔﮋﻳو ﻪﺑ ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻴﺗ يﺎﻫ ﻞﻳﺪﻌﺗ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ناﻮﻨﻋ
ﺪﻨﻨﻛ ة ﻲﻣ نﺎﻴﺑ ﻪﻄﺑار ﻦﻳا ﺪﻧﻮﺷ
. مﺎـﺠﻧا ﺎﺑ
ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا يور ،تﺎﻃﺎﺒﺗرا و تﺎﻋﻼﻃا يروﺎﻨﻓ ﺖﻌﻨﺻ رد ﺶﻳﺎﻤﻴﭘ ترﻮﺻ
287 ،ﻪﻧﻮﻤﻧ نﺎﻣزﺎﺳ
شور ﻪﺑ
PLS-SEM
و ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ رادﺎﻨﻌﻣ ﺔﻄﺑار ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ
ﻲﻳﺎـﻳﻮﭘ و ﺪـﺷ ﺪـﻴﻳﺄﺗ رﺎـﻛو
ﺐﺴﻛ ﻂﻴﺤﻣ يﮋﺗاﺮﺘـﺳا و ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻴﺗ تﻼﻴﺼﺤﺗ ناﺰﻴﻣ ،رﺎﻛو
ﻪـﺑ نﺎﻣزﺎـﺳ ﻲـﻘﻴﺒﻄﺗ يﺎـﻫ
ﻞﻳﺪﻌﺗ ﻞﻣاﻮﻋ ناﻮﻨﻋ ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﻄﺑار ﻦﻳا ﺮﮔ
.
هژاو يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ :
ﺐﺴﻛ ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ،ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻴﺗ ،يﮋﺗاﺮﺘﺳا يژﻮﻟﻮﭘﻮﺗ ،رﺎﻛو
ﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ ،ﻚﻳ رﺎﻛو
.
1 . هوﺮﮔ رﺎﻳدﺎﺘﺳا ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد ،MBA
2 . هوﺮﮔ رﺎﻳدﺎﺘﺳا ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد ،MBA
3 . ﻮﺠﺸﻧاد ي ﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻲ ﺪﺷرا هوﺮﮔ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد ،MBA
رﺎﺗ ﻳ ﺦ رد ﻳ ﺖﻓﺎ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 26 / 09 / 1396
رﺎﺗ ﻳ ﺦ ﺬﭘ ﻳ شﺮ ﺎﻬﻧ ﻲﻳ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 23 / 12 / 1396
ﻮﻧ ﻳ ﺪﻨﺴ ة لﻮﺌﺴﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ : يﺮﺒﻛا ناﺮﻬﻣ
E-mail: mhrn.akbari@ut.ac.ir
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺮﺗرﻮﭘ ﻞﻜﻳﺎﻣ يﮋﺗاﺮﺘﺳا
ﻪﺑ ار يﺎﻨﻌﻣ ندﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﻲﻣ
ﺪﻧاد .
ﺖﻛﺮـﺷ ﻂـﻘﻓ تﺪﻣزارد رد ﻖـﻓﻮﻣ ﻲﻳﺎـﻫ
ﻪﻛ دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﻲﻣ
راﺪﻳﺎﭘ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺖﻳﺰﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ي
ﺪـﻨﻨﻛ دﺎﺠﻳا )
،ﺮﺗرﻮـﭘ 1996 .(
ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ مزﻻ ﺖـﺳا
ﻗر زا ﺰﻳﺎﻤﺘﻣ ﺖﻛﺮﺷ ﻚﻳ شزرا دﺎﺠﻳا ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺒ
يﺎ دﻮﺧ ﺪـﺷﺎﺑ . ﺖـﻳﺰﻣ ﺮـﮕﻳد ،لﻮـﺼﺤﻣ رد يروآﻮـﻧ
ﺖﻛﺮﺷ يزﺎﺳﺰﻳﺎﻤﺘﻣ رد ﻲﻓﺎﻛ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻪﺑ ار ﻖﻓﻮﻣ يﺎﻫ
دراﺪﻧ هاﺮﻤﻫ )
،سﺮﮔ ﻚﻣ 2010
.(
ﻗر ﺎـﺒ ردﺎـﻗ
ﺘﺴﻫ ﻪﺑ ﺪﻨ وآﻮﻧ ﺖﻋﺮﺳ ير
ﺪﻨﻨﻛ ﻲﭙﻛ ار ﺎﻫ .
ﻪﺧﺮﭼ و ﺪﻨﺘـﺴﻫ نﺪـﺷ هﺎﺗﻮﻛ لﺎﺣ رد لﻮﺼﺤﻣ ﺮﻤﻋ يﺎﻫ
ﻗر ﺎﺒ ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺖﻳﺰﻣ ياراد ﻦﻴﻳﺎﭘ دﺰﻤﺘﺳد ﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺸﻛ زا ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﺘﻤﻴﻗ و يا
. ﻦﻴـﻋ رد
يروﺎﻨﻓ ،لﺎﺣ تﺎﻃﺎﺒﺗرا و تﺎﻋﻼﻃا يﺎﻫ
ICTs) ( ﺖﺻﺮﻓ ﻲﺑ يﺎﻫ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻲﻳارآﻮﻧ ياﺮﺑ يﺪﻨﻧﺎﻣ يﺎـﻫ
شور ﻪﺑ شزرا ةﺪﻨﻨﻛدﺎﺠﻳا ﺖﺳا هدروآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ و ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
. ﺖﻛﺮﺷ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺎﻫ
، ِيروآﻮـﻧ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻪﺑ ار رﺎﻛو
ﻲـﻣ دﻮـﺧ ياﺮﺑ راﺪﻳﺎﭘ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺖﻳﺰﻣ دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ ﻲﺘﺻﺮﻓ ناﻮﻨﻋ ﺪـﻨﻧاد
) ،ﺲﻴـﺗ
2010 .(
فﻮﻄﻌﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﺑ هﺪﺷ
ﻪ ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ زﻮﺣ نﻻﺎﻌﻓ ياﺮﺑ رﺎﻛو
ة ﻲﻠﻤﻋ ) ،ﻦﻤﭙﭼ و ﻪﻟﻮﭘ 2006
(
ﺶﻫوﮋﭘ و ناﺮﮔ
ﻚﻴﻣدﺎﻛآ )
،نﻮﺳﺪﻳواد و تﺮﺒﻤﻟ 2012
( ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﺶﻳاﺰﻓا .
ﺐﺠﻌﺗ يﺎﺟ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
هﺪـﻨﻳاﺰﻓ ﺪﺷر ﻪﺘﺷﺬﮔ لﺎﺳ ﺪﻨﭼ ﻲﻃ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻛ دراﺪﻧ
ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاد يا .
ﻦـﻳا ﻞـﻳﻻد
ﺖﺳا ﺰﻴﭼ ود لﺎﺒﻗا ِﺶﻳاﺰﻓا
، 1 . لﺪﻣ ﺐﺴﻛ يﺎﻫ ﻪﺑ رﺎﻛو
ﻌﺒﻨﻣ ناﻮﻨﻋ ﻲ
ﺐـﺴﻛ و دﺎـﺠﻳا ياﺮـﺑ ﺪـﻳﺪﺟ
ﺖﻳﺰﻣ ﻪﺑ ﻞﻳﺪﺒﺗ و شزرا ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ ﻲﺘﺑﺎﻗر
ﺪﻧﻮﺷ ) ﻪﺑ لﺎﺜﻣ رﻮﻃ سودﺎﺳﺎﻛ
ـ ،وژ و ﻞﻧﺎﺳﺎﻣ 2010
.(
2 . ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا رد رﺎﻛو
يرﺎﻴﺴﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ يﺎﻫ
زﻮـﺣ زا هﺪـﻤﻋ رﻮﻃ ة
ﻲـﻠﻤﻋ
ﺖﺳا ﻪﺘﺳﺎﺧﺮﺑ )
ﺎﻳﺮﺑ ـ ﺲﻴﻟﻮﺳ
، سﻮﺋدﺎﺳﺎﻛ ﻞﻔﻳﺮﮔ و
، 2014 ( ﻪﺘﻓﺎﻳ ، ﺎﻫ
، ﻪﺑ هﺪـﻤﻋ رﻮﻃ رد و ﻲﻔﻴـﺻﻮﺗ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﺘﻳاور تاذ .
ﺎﺑ بﺎﺘﺷ ﺖﻛﺮﺣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ
نﺎﻣزﺎﺳ راد ﺐﺴﻛ يﺎﻀﻓ رد ﺎﻫ
رﺎﻛو ﻲﻧﻮـﻨﻛ يروﺎـﻨﻓ فﺮﮕـﺷ ﺮﻴﺛﺄـﺗ و
ةزﻮﺣ وIT
،ICT
ﻴﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﻦﻳا ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ و ﺖﺑﺎﻗر ﺮﺘـﺸ
ﻪﺘـﺷﺬﮔ زا هﺪـﻳد
ﻲـﻣ دﻮـﺷ
، و نﺎﻣزﺎـﺳ ﻪـﻛ
نآ ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻲﺘﺴﻳﺎﺑ
ﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺮﻈﻧ ﺖﺤﺗ ار دﻮﺧ نورد و نوﺮﻴﺑ تﻻﻮﺤﺗ و ﺮﻴﻴﻐﺗ هراﻮﻤﻫ ﻨ
و ﺪ
ﻪﻜﻨﻳا ياﺮﺑ ﺎﻨﺘﻣ
ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ رد ،ﺮﺘﺸﻴﺑ شزرا ﺐﺴﻛ ياﺮﺑ ﻂﻳاﺮﺷ ﺎﺑ ﺐﺳ
ﺐـﺴﻛ لﺪـﻣ و ﺎـﻫ دﻮـﺧ رﺎـﻛو
ﻨﻛ دﺎﺠﻳا يروآﻮﻧ ﻨ
ﺪ ﺪﻨﺷﺎﺑ هدﺎﻣآ ، .
ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا ﺔﻣزﻻ اﺮﺷ
ﻳ ﻂ ﻐﺘﻣ ﻴ ﺮ ﻮﭘ و ﻳﺎ ﻲﻳ ﺤﻣ ﻴ ﻂ ﺚﻋﺎﺑ
دﻮﺟو ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﻲ نﺎﻣزﺎﺳ رد يﺎﺘﺳار رد شﻼﺗ و
ﺳر ﻴ نﺪ ﻌﻗاو ﺮﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ و ﺪﺣاو كرد ﻪﺑ ﻴ
ﺖ
ﺤﻣ زا ﻴ ﻂ ﺑ و نورد ﻴ نوﺮ ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻬﺴﺗ رﻮﻈﻨﻣ
ﻴ ﻞ ﻤﺼﺗ ﻴ ﻢ ﮔ ﻴ ﺮ ي ا و ﺎﻫ ﻳ دﺎﺠ ﻐﺗ ﻴﻴ ﺮ ﻲﻣ دﻮﺷ . ﺶﻫوﮋـﭘ
ﭘﻴ ﺶ ور ﺖﻴﻤﻫا ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺎﺑ ﻠﺑﺎﻗ
ﻴ ﺖ ﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﻲ ،نﺎﻣزﺎﺳ ﻫﺎﮕﻧ ﻦﺘﺷاد ﺎﺑ ﺖﺳا هدﺮﻛ شﻼﺗ ﻲ
ﻲﻠﻛ ﻪﺑ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ عﻮﺿﻮﻣ رﺎﻛو
ﺎـﺑ ار نﺎﻣزﺎـﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻦﻳا طﺎﺒﺗرا ، روآﻮـﻧ
ي
ﺐـﺴﻛ لﺪـﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ و رﺎـﻛو
ﺪﻌﺗ ﻳ ﻞ هﺪﻨﻨﻛ ﺪﻨﻛ ﻲﺳرﺮﺑ .
ﭘ ﺶﻫوﮋﭘ يﺮﻈﻧ ﺔﻨﻴﺸﻴ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻚﻳ ،نﺎﻣزﺎﺳ ﺮﻫ ﺲﻴﺳﺄﺗ ﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﭼ رﺎﻛو
ﻪـﺑ ﻪﭼ و نوﺪﻣ ترﻮﺻ ﻲـﻨﻫذ ترﻮـﺻ
) ،ﺲﻴـﺗ
2010 و ،نﻮﺴﻧﺎﻫﻮﺟ 2010
( ﻪﺑ نآ تﻼﻣﺎﻌﺗ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻲﺣاﺮﻃ ياﺮﺑ ﻲـﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﻛ
دﻮـﺷ . لﺪـﻣ ﺮـﮔا
ﺐﺴﻛ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا بﺎﺨﺘﻧا ار رﺎﻛو نﺎﻣزﺎﺳ
ﻢﻬﺳ و دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ ﺔﻜﺒـﺷ ﻚـﻳ نورد ،شزرا زا ﻲﻫاﻮـﺧ
ﻢﻳﺮﻴﮕﺑ ﺮﻈﻧ رد شزرا )
،تﺮﺒﻣﻻ 2008 ( ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ مﺪﻋ ، ،ﺐـﺳﺎﻨﻣ رﺎـﻛو
ﺚـﻋﺎﺑ ﻲﻣﺎـﻛﺎﻧ
نﺎﻣزﺎﺳ فاﺪﻫا ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد رد ﻲـﻣ
دﻮـﺷ .
ﺖﻛﺮـﺷ دﺮـﻜﻠﻤﻋ
ﻂﻴـﺤﻣ رد ﺎـﻫ ﺮـﻴﻐﺘﻣ و ﻢﻃﻼﺘـﻣ يﺎـﻫ
ﺐﺴﻛ و ﻪﺑ رﺎﻛ
ﺐـﺴﻛ ياﺮـﺑ رﺎﮔزﺎـﺳ و ﺪـﻳﺪﺟ ﻲﻟﺪـﻣ دﺎـﺠﻳا و ﻲﻳارآزﺎﺑ ﻪﺑ تﺪﺷ و
دراد ﻲﮕﺘـﺴﺑ رﺎـﻛ
) و ﻲﻨﻳدرز ،يدرﺎﻴﻜﻳر ،ﻲﻟﺎﻨﻴﺳور
2016 .(
نﺪﻣآ ﺪﻳﺪﭘ ﺮﻴﻴﻐﺗ
ﻊﻳﺮﺳ تا ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻂﻳاﺮﺷ رد
و ،ﻲﻠﺧاد زا
ﻢﻴﺗ و داﺮﻓا ياﺮﺑ فﺮﻃ ﻚﻳ ﻲﻣ راﻮﺷد ار ﺖﺳرد كرد ﺎﻫ
ﺎـﺑ ماﺪـﻗا ﻪـﺑ ار ﺎـﻬﻧآ ﺮﮕﻳد فﺮﻃ زا و ﺪﻨﻛ
ﺺﻗﺎﻧ تﺎﻋﻼﻃا )
،نﻮﺴﻧﺎﻴﺘﺴﻳﺮﻛ و ﺲﻴﻠﺘﻳﺎﻣ 2014
( ﻲﻣ راداو ﺪﻨﻛ . ﺖﺴﺟ ﺖﺳا مزﻻ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ و
و ﻮـﺟ
رد تﺎﻋﻼﻃا ﺮﻴﺴﻔﺗ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺐﻟﺎﻗ
دﺮﻴﮔ ترﻮﺻ .
قﺎـﺒﻄﻧا ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ و ﺮـﻴﻴﻐﺗ موﺰﻟ ﺲﺣ
ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ نآ
ﻲﻣ ﺮﻴﮔرد دﻮﺧ ﺎﺑ ار ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ داﺮﻓا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺪﻨﻳاﺮﻓ رد ، ﻨﻛ
ﺪ . ﺶـﻘﻧ ﻪـﺑ هراﻮـﻤﻫ ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ
رد نﺎﻣزﺎﺳ ﺪﺷرا ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﺮﻴﻴﻐﺗ ،يروآﻮﻧ دﺎﺠﻳا
و رﺎﻛو ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ
، ﺪﻴﻛﺄﺗ هﺪـﺷ ﺪـﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ و
نﺎﻣزﺎﺳ زا ﺪﻳﺎﺑ مزﻻ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻦﻳوﺪﺗ ياﺮﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﻂﻴﺤﻣ و ﺖﻌﻨﺻ ،
ﻲﺘﺳرد كرد ﻪﺑ ﺪﺳﺮﺑ
و ﺖﺧﺎﻨﺷ و كرد ،ﻲﻫدﺎﻨﻌﻣ ﻖﻳﺮﻃ زا
، ﻪﺑ ار نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻀﻋا ﺮﻳﺎﺳ ﻪﻧﻮﮔ
ﻂﻳاﺮـﺷ ﺎـﺗ ﺪـﻫد ﻞﻜـﺷ يا
ﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ
، ﺶﻴﺑ لﻮﺤﺗ و يروآﻮﻧ دﺎﺠﻳا ﻲﻨﻴﺑ
هﺪﺷ
، دﻮﺷ ﺎﻴﻬﻣ )
،سﺎﻣﻮﺗ 1993 .(
لﺪﻣ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ﺐﺴﻛ
رﺎﻛو
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ حﻼﻄﺻا رﺎﻛو
اﺪﺘﺑا ﻫد رد ﺔ 90 ﻲﻠﻤﻋ يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ رد يدﻼﻴﻣ هدﺎﻔﺘﺳا
ﺪﺷ
، ﻪﺑ ﺎﻣا ﺞﻳرﺪـﺗ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘ ﻲﻤﻠﻋ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﻂﺳﻮﺗ ه
و نآ ةرﺎﺑرد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺪـﺷ ) ﺲﻳرﻮـﻣ
ﻦـﻟآ و تﺪﻨﻴـﺷ ، ،
2006 .(
رد
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ مﻮﻬﻔﻣ نﺎﻣز ةﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ رﺎﻛو
ﺖﻛﺮﺷ ﻖﻄﻨﻣ زا ﺞﻳرﺪﺗ )
،لﺮﺘﻧﺎـﻛ و رﺪﻨﻴﻟ 2001
( ﻴـﺷ ﺎـﻳ ةﻮ
ﺐﺴﻛ مﺎﺠﻧا ﻬﻔﻣ يراﺰﺑا ﻪﺑ رﺎﻛو
ﻮ كﻮﻠﺑ ةﺪﻧﺮﻴﮔﺮﺑرد ﻪﻛ دﺮﻛ اﺪﻴﭘ ﻞﻣﺎﻜﺗ ﻲﻣ ﻲﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يرﺎﺘﺧﺎﺳ يﺎﻫ
ﺖﺳا ) ﻪﺑ لﺎﺜﻣ رﻮﻃ رﺪﻟاوﺮﺘﺳوا
ﻲﭼﻮﺗ و ﺮﮕﻨﻴﭘ ، ،
2005 .(
ﺐﺴﻛ ﺖﻴﻫﺎﻣ و سﺎﺳا و شزرا دﺎـﺠﻳا ،رﺎﻛو
ﺖﺳا نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻪﺑ نآ ﺔﺋارا .
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻪﺑ ﺖﻛﺮﺷ ﻚﻳ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺷور ،رﺎﻛو
ﺮﻓ نآ ﺔﻄﺳاو ا
ﻳا ﺪﻨﻳ دﺎﺠ
ﻟدﺎﺒﻣ و ﺔ ﻪﺑ ار شزرا ﻲﻣ مﺎﺠﻧا روآدﻮﺳ ترﻮﺻ
ﺪﻫد .
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ
ﻒﻴـﺻﻮﺗ و دراد راﺮـﻗ رازﺎـﺑ ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﺮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺦﺳﺎﭘ ﺰﻛﺮﻣ رد رﺎﻛو
ةﺪـﻨﻨﻛ شزرا
ﻪﺋارا ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ،هﺪﺷ ﻚﻳﺮﺷ ،مزﻻ ﻊﺑﺎﻨﻣ ،ﺎﻫ
ﺎﻫ
ﻪـﻨﻳﺰﻫ ،نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﺶـﻧاد ،زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ي و ﺎـﻫ
ﺖﺳا تﺎﻴﻠﻤﻋ ﻲﻠﻛ يﺎﻫﺪﻣآرد )
ﻮﺋﺎﺘﻴﻟ ﻮﻛ ، سﻮﻛرﺎﻣ و ﺖﻨﻟو ،ﺎﻬﻧ ،
2013 .(
ﻲـﻣ دراﻮـﻣ ﻦـﻳا رد ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﺋارا ﺮﺼﻨﻋ رﺎﻬﭼ ﺔ
ﺪﻧﻮـﺷ ﻪـﺻﻼﺧ نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ ﺎـﺑ ﻂﺑاور و ﻲﻟﺎﻣ لﺪﻣ ،ﻲﺗﺎﻴﻠﻤﻋ لﺪﻣ ،شزرا .
ﻚـﻳ رد
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ دﺮﻴﮔﺮﺑرد ار دﻮﺟﻮﻣ توﺎﻔﺘﻣ ﻒﻳرﺎﻌﺗ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﻛ ﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻪﺑ رﺎﻛو
زا ﻲـﺼﻴﺨﻠﺗ ناﻮـﻨﻋ
ﺻا ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻪﺑ نآ ﻒﻴﻔﺨﺗ ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ
ﻲـﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ ﺎﻬﻧآ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور و ﻲﻠ ﻖـﻄﻨﻣ ﻪـﻛ دﻮـﺷ
ﺐﺴﻛ ﻲﻠﺻا ﻲﻣ ﺺﺨﺸﻣ ار رﺎﻛو
ﻨﻛ ﺪ .
ﺮﻨﮕﻴﭘ و رﺪﻟاورﻮﺘﺳا ﻪﻛ ﻲﺑﻮﭼرﺎﭼ )
2002 ( ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ياﺮﺑ هداد ﻪﺋارا رﺎﻛو
ﺪﻧا
، زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻢﻋز ﻪﺑ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﮔ ا ن
، ﻞﻣﺎﻛ زا ﻲﻜﻳ ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻒﻳرﺎﻌﺗ ﻦﻳﺮﺗ
رﺎﻛو ﺖﺳا . ﻪﺑ ﻞﻴﻟد ﻞﻣﺎـﺷ ﻒـﻳﺮﻌﺗ ﻦﻳا ﻪﻜﻨﻳا
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ياﺰﺟا و رﺎﺘﺧﺎﺳ حﺮﺷ فاﺪـﻫا ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ و شزرا دﺎﺠﻳا ﻖﻄﻨﻣ حﺮﺷ ﺰﻴﻧ و رﺎﻛو
روآدﻮﺳ ﺖﺳا . ﺲﻴﺗ ) 2010 ( ﺐﺴﻛ مﻮﻬﻔﻣ زا ﻲﻔﻳﺮﻌﺗ تﺎـﻴﺑدا رد عﻮـﺿﻮﻣ ﻦـﻳا ﻪـﻛ هدﺮﻛ نﺎﻴﺑ رﺎﻛو
ﻪﺑ ﺮﻳﺬﭘ ﺮﻴﮔاﺮﻓ رﻮﻃ ﻪﺘﻓ
ﺖﺳا هﺪﺷ :
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻚﻳ ﻪﺑ رﺎﻛو
ارا يﺮﺘـﺸﻣ ﻪـﺑ ﻪـﭽﻧآ ﺔﻄـﺳاو شزرا ﺔـﺋ
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ
، ﻲﻣ ﻪﺟو ﺖﺧادﺮﭘ ﻪﺑ ﺐﻴﻏﺮﺗ ار يو ﺖﺧادﺮﭘ نآ و ﺪﻨﻛ
ﻲـﻣ دﻮـﺳ ﻪﺑ ﻞﻳﺪﺒﺗ ار ﺪـﻨﻛ
، ﻒـﻳﺮﻌﺗ
ﻲﻣ دﻮﺷ . ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ،ﻞﺻا رد ﺐـﺴﻛ ﻚﻳ زا ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ و ﻲﻟﺎﻣ يرﺎﻤﻌﻣ زا ﻚﭼﻮﻛ يدﻮﻤﻧ رﺎﻛو
رﺎـﻛو
ﺖﺳا ) ،ﺲﻴﺗ 2010 .(
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ رﺎﻛو
ﺖﻴﻤﻫا و يروآﻮﻧ يزوﺮﻣا ﺮﻴﻴﻐﺗ و بﺎﺘﺷﺮﭘ يﺎﻴﻧد رد ﻫ
ﺖﺳا رﺎﻜﻧا ﻞﺑﺎﻗﺮﻴﻏ ﺎ .
هزوﺮﻣا ًﺎـﺒﻳﺮﻘﺗ رد مﺎـﻤﺗ
نﺎﻬﺟ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ،
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ رد يروآﻮـﻧ و ﺖـﻴﻗﻼﺧ يﺎﺘـﺳار
ﺶﻳاﺰـﻓا هﺮـﻬﺑ ﺖﻴﻌـﺿو دﻮـﺒﻬﺑ و يرو
يدﺎﺼﺘﻗا
، ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻜﻳ زا ﻲ ﻞﻣاﻮﻋ تﺎﻴﺣ مواﺪﺗ ﻲﻠﺻا ﺖﻛﺮﺷ
ﺎﻫ ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ ﺪﻧﻮـﺷ ) و ﻲـﻘﻄﻨﻣ ﺎـﺛ
ﺒﻗ ﻲ
ﻌﺳ ﻴ ﺪ ي
، 1392 ( . ﺖﻛﺮﺷ زا يرﺎﻴﺴﺑ ياﺮﺑ ﺎﻫ
ﻴﻘﻓﻮﻣ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد دﺎﺠﻳا دﺪﺻرد هراﻮﻤﻫ ،ﺖ
رد يروآﻮـﻧ
ﺪﻧدﻮﺑ تﺎﻴﻠﻤﻋ و رازﺎﺑ ،ﺖﻣﺪﺧ ،ﻻﺎﻛ .
ﻲﻠﻋ ﻲﻟو يروآﻮﻧ ﻢﻏر رﺎﻬﭼ ﻦﻳا رد رﺎﻴﺴﺑ يﺎﻫ
،هزﻮﺣ نﺎـﻨﭽﻤﻫ
ﺐﺴﻛ يﺪﻴﻠﻛ ﺰﻳﺎﻤﺗ ﻒﻴﻌﻀﺗ ،رازﺎﺑ ﻢﻬﺳ ﺶﻫﺎﻛ ﺮﻄﺧ زﺎـﻴﻧ ﻪـﺑ نﺪﺸﻧ هداد ﺦﺳﺎﭘ ،ﻲﻓﺎﻛﺎﻧ ﺪﺷر ،رﺎﻛو
ﺖﺻﺮﻓ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ مﺪﻋ و يﺪﻴﻠﻛ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺑ ندﺮﻜﻧ هدﺎﻔﺘﺳا و ﺎﻫ
ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻪﻨﻴﻬ ﻲـﮕﻤﻫ
عاﻮﻧا ﺮﺑ فﺮﺻ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ زا جرﺎﺧ ﻦﻳا
يروآﻮﻧ ﺪﻧدﻮﺑ يﺎﻫ )
،ﺲﻴﻤﻛ تﺎﻜﺳا 2012
(.
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﻣا
هدﺮﺘﺴﮔ ﻪﻛ يا رد لﺎﺳ يﺎﻫ زﻮﺣ رد ﻪﺘﺷﺬﮔ ة
ﺐﺴﻛ رﺎﻛو مﺎﺠﻧا ﺖﻴﻤﻫا زا ﻲﻛﺎﺣ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﻨﻳاﺰﻓ
ة
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ ﺮﺑاﺮﺑ رد رﺎﻛو
ﺮﻳﺎﺳ ﺖﺳا يروآﻮﻧ عاﻮﻧا .
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ عﻮﻧ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﻲﺑﻮﭼرﺎﭼ رﺎﻛو
ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ ، ﺎـﺑ نآ ياﺮـﺟا نﺎﻣز و
ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺖﺳا ﺖﻛﺮﺷ يﺎﻫ
، ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ لﺪﻣ ﻦﻳا نداد ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﺑ ﻪـﻧﻮﮔ
زا توﺎـﻔﺘﻣ يا
لﺪﻣ ﺪﻴﺳر ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﻪﺑ ﺖﻌﻨﺻ و ﺖﻛﺮﺷ ﺞﻳار يﺎﻫ )
،زﺪﻴﻛرﺎﻣ 2015 ( . ﺶﻫوﮋﭘ مﺎـﺠﻧا يﺎﻫ رد ﻪـﺘﻓﺮﮔ
ﻮﺣ ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ةز ﻢﻫ ﻦﻳا ﺮﺑ رﺎﻛو
هﺪﻴﻘﻋ ﺪﻧا ﻪﻛ
»
ﺐـﺴﻛ لﺪـﻣ يروآﻮﻧ رﺎـﻛو
ﺖـﻴﻘﻓﻮﻣ ﺰـﻣر ﺖﻛﺮـﺷ
ﺖﺳا
« . لﺎﺳ رد 2006 ﺶﻫوﮋﭘ ، ﺎﻫ ﻳ ﻲ ﻂﺳﻮﺗ ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻢﻴﺗ
يآ ﻲﺑ
1ما ترﻮﺻ ﻪـﻛ ﺖﻓﺮﮔ ﺶﻳاﺰـﻓا زا
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻫﺎﮔآ ﺖﻴﻤﻫا
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ داد ﺮﺒﺧ رﺎﻛو
. ﺖﻛﺮـﺷ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻳﺎـﻫ
ﻲ
ﻪﻛ هدﺎﻴﭘ رد ﻣ يزﺎﺳ ﺐﺴﻛ لﺪ ﻖﻓﻮﻣ دﻮﺧ ﺔﻧاروآﻮﻧ رﺎﻛو
هدﻮﺑ ﺮﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺪﻧا ﺪﻨﺘﺷاد يﺮﺘﻬﺑ
. سﺎـﺳا ﺮﺑ
يروآﻮﻧ زا يرﺎﻴﺴﺑ ،نآ زا ﺲﭘ ﻲﺠﻨﺳﺮﻈﻧ و ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يﺎﻫ
لﺪﻣ ﺐﺴﻛ يﺎﻫ ﺮـﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد رﺎﻛو
ﻪﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻦﻳﻮﻧ ةﺪﻨﻨﻛﺰﻳﺎﻤﺘﻣ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﺪﻧا
.
ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ 2
آ ﻖﻳﺮﻃ زا نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﻂﻴﺤﻣ ةرﺎﺑرد ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا ن
هدﺮﻛ ﺐﺴﻛ دﻮﺧ
، نآ ار
ﻲﻣ ﺮﻴﺴﻔﺗ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ نآ يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ و ﺪﻨﻛ
ﺪﻨﻛ ) ،ﻚﻳو 1995 .(
ﻣﺎﻧﺮﺑ ﻚﻳ ﺔ كرد ﻪـﺑ ﺮﺛﺆـﻣ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا
ﻞﻜﺷ يﺎﻫوﺮﻴﻧ ﺎﻫداﺪـﻳور ﺮﻴـﺴﻔﺗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و ﻲﻌﻤﺟ شﻼﺗ ندﺮﻛ ﺮﻴﮔرد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ةﺪﻨﻫد
دراد زﺎﻴﻧ . نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺑ ﺎﻫ ناﻮﻨﻋ يﺎﻫﺪﺣاو ﻲﻣ هﺪﻳد ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ
نﺎﻨﻛرﺎﻛ و ناﺮﻳﺪﻣ ،ﺎﻬﻧآ نورد ﻪﻛ ﺪﻧﻮﺷ
لﺪﻣ و ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺎﻫداﺪﻳور ﺮﻴﺴﻔﺗ ﻪﺑ آ ﺔﺘﺷﺬﮔ برﺎﺠﺗ و ﻲﻨﻫذ يﺎﻫ
ﺎﻬﻧ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ كرد و ﺮﻴﺴﻔﺗ ةﻮﺤﻧ ﺮﺑ
) ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ (
ناﺮـﮕﻳد ﻪﺑ دﻮﺧ كرد لﺎﻘﺘﻧا و )
ﻲﻫدﺎـﻨﻌﻣ ( ﺖـﺳا راﺬـﮔﺮﺛا )
ﻲﻨﻴـﺴﺣ ﻲﻨﻴـﺴﺣداداﺪﺧ ،
يﺪﻤﺣا و ﻲﺠﻴﺋﺎﻧدﺮﻛ ،
1393 .(
و ﺲﻴﻠﺘﻳﺎﻣ نﻮﺴﻧﺎﻴﺘﺴﻳﺮﻛ
) 2014 ( ﻪﺑ ار ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﻲﻣ يﺪﻨﻳاﺮﻓ ترﻮﺻ
ةﺪـﻧﺮﻴﮔﺮﺑرد ﻪـﻛ ﺪـﻨﻧاد
ﻪﺘﺳد و ﻪﺟﻮﺗ ﺦﻧﺮﺳ و تﺎﻋﻼﻃا يﺪﻨﺑ
ﺖﻴﻨﻫذ رد ﺎﻨﻌﻣ دﺎﺠﻳا ﺎﺑ و ﺖﺳا ﻂﻴﺤﻣ رد ﺎﻫ زا ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
ﻢﻈﻨﻣ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻊﺿو ﻪﺑ ماﺪﻗا و ﺮﻴﺴﻔﺗ ﺔﺧﺮﭼ ﻖﻳﺮﻃ ﻲﻣ نآ زا ﻪﻛ ،ﺮﺗ
لﻮﺼﺣ ار يﺪﻌﺑ تﺎﻋﻼﻃا ناﻮﺗ
ﻲﻣ ﺮﺠﻨﻣ ،دﺮﻛ دﻮﺷ
. ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺮﻓ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ا
ﺪﻨﻳ ي و ﻲﻫدﺎـﻨﻌﻣ ﻞـﻣﺎﻌﺗ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺪﻌﺑﺪﻨﭼ
ﻞﻤﻋ ﺖـﺳا ﺎـﻫرﺎﻈﺘﻧا ﺎـﺑ ﺾﻗﺎـﻨﺘﻣ ﻲﻫﺎـﮔ و ﻢﻬﺒـﻣ ،ﻮـﻧ يﺎﻫداﺪـﻳور و ﻞﺋﺎﺴﻣ ياﺮﺑ )
و ﺲﻴﻠﺘﻳﺎـﻣ
،نﻮﺴﻧﺎﻴﺘﺴﻳﺮﻛ 2014
.(
نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻣ ﺖﻳﻮﻘﺗ ار دﻮﺧ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ ﻲﻣ ﺮﺘﻬﺑ ﺪﻨﻨﻛ
ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻪﺑ )
ﺒﺗ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا تﺎﻋﻼﻃا لدﺎ
( ﺮﻴـﺴﻔﺗ ، )
ﻪﻴﺒـﺷ ﻂﻴـﺤﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ دﺎـﻌﺑا يزﺎـﺳ
هﺪﻴﭽﻴﭘ ( ﻞﻴﻠﺤﺗ و ) هﺎﮔﺪﻳد ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻖﻳﺮﻃ زا نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
( و ﻪـﺘﺧادﺮﭘ نﻮﮔﺎـﻧﻮﮔ تﺎـﻋﻼﻃا
ﺦﺳﺎﭘ ﺪﻨﻫد ﻲﻄﻴﺤﻣ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﺑ يﺮﺘﻬﺑ يﺎﻫ )
ﻚﻣ ،ﻞﻴﻧ ،زر و ﻲﻛ 2007
.(
ﺖـﺳا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ دﺎﻌﺑا زا ﻞﻜﺸﺘﻣ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻴﺑدا رد .
نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻞـﻴﻧ ﺶﻫوﮋـﭘ رد
) 2007 ( ﺖﺳا ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ و يﺮﻴﺴﻔﺗ ،ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﺪﻌﺑ ﻪﺳ ياراد ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ، .
ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ﺎﻬﻧآ
ﻪﺑ ،ﺐـﺴﻛ ار دﻮـﺧ ﻂﻴـﺤﻣ تﺎﻋﻼﻃا ،نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺪﻨﻳاﺮﻓ ،ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ
ﺮﺑ و ﺮﻴﺴﻔﺗ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ نآ سﺎﺳا
ﺪﻨﻛ . ﻟدﺎﺒﻣ ﻪﺑ ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﺪﻌﺑ رد ﺔ
ﺘﺳا تﺎﻋﻼﻃا ﻲﻣ هرﺎﺷا ﻚﻳﮋﺗاﺮ
دﻮﺷ .
ـــ ـــــــــــــــــــــــ ــــــ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــ
1. IBM 2. Sensemaking
ﻲﻣ هرﺎﺷا تﺎﻋﻼﻃا ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ ﻪﺑ يﺮﻴﺴﻔﺗ ﺪﻌﺑ رد
ﺮﻈﻧ و هﺎﮔﺪـﻳد ،ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﺪﻌﺑ رد و دﻮﺷ يﺎـﻫ
ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺮﺑ راﺬﮔﺮﻴﺛﺄﺗ داﺮﻓا ﻲﻣ راﺮﻗ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ
دﺮﻴﮔ . ﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺆ
ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺮﺑ ﺮﺛ
ار ﻢﻃﻼﺗ كرد ﺪﺷ ة ﺪﻳا شﺮﻳﺬﭘ ﻲﮔدﺎﻣآ ،ﻲﻄﻴﺤﻣ ة
ـﺗ ﻒﻳﺎـﻇو عﻮـﻨﺗ و ﺪـﻳﺪﺟ
ﻲـﻣ يرﺎـﻛ ﻢﻴ ﺪـﻨﻧاد
) سﺎﻣﻮﺗ ، 1993 .(
ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ مﻮﻬﻔﻣ
، ﻴﺘﺴﺨﻧ ﻪﺑ رﺎﺑ ﻦ ﺶﻳﺎﭘ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ترﻮﺻ ﺪﺷ ﻲﻓﺮﻌﻣ ماﺪﻗا و ﺮﻴﺴﻔﺗ ،1
) ،سﺎﻣﻮﺗ 1993 ( ﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ ﻦﻳا ﺲﭙﺳ و ﺔ
ﺪـﺷ هداد طﺎﺒﺗرا نﺎﻣزﺎﺳ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ .
ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ
ﺖﺴﺟ ﺔﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ ،ﺢﻄﺳ ﻦﻳا رد و
ﻊﻤﺟ ياﺮﺑ ﻂﻴﺤﻣ يﻮﺟ تﺎﻋﻼﻃا يروآ
ﺎﻳ ﻲﻌﻗاو تاﺮﻴﻴﻐﺗ درﻮﻣ رد
ﻊﻤﺟ تﺎﻋﻼﻃا ﺮﻴﺴﻔﺗ ،ﻂﻴﺤﻣ رد ﻞﻤﺘﺤﻣ يروآ
ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﺮﻴﺴﻔﺗ ﻦﻳا سﺎﺳا ﺮﺑ ندﺮﻛ ماﺪﻗا و هﺪﺷ ﺎـﻫ
ﻲﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﻮﺷ
د .
ﻲـﻣ ﻪﺘـﺷﺎﮕﻧا ﻪـﻧﻮﮔ ﻦﻳا ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻒﻳﺎﻇو ﻦﻳا زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﻪـﺑ ﻪـﻛ دﻮـﺷ
دراد ﻪﻄﺑار ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ دﺮﻜﻠﻤﻋ )
،سﺎﻣﻮﺗ 1993 .(
ﻪﺑ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ زا اﺪﺟ و ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ
ﻲـﻤﻧ خر ﻂﻴﺤﻣ ﺪـﻫد
بﻮﭼرﺎﭼ ،يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ﻪﻜﻠﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ يﺎﻫ
،ﻢﻛﺎﺣ يﺎﻫ ﺮﻴﺛﺄـﺗ ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺪـﻨﻳاﺮﻓ ﻞﺣاﺮﻣ ﺮﺑ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ راﺬﮔ )
،سﺎﻛﻮﺳ و گﺮﺑﺪﻨﺳ 2014
.(
ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺶﻘﻧ روآﻮﻧ رد ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ يﺎﻫ
ي ﺐﺴﻛ لﺪﻣ رﺎﻛو
ﻲﺑ ﻂﻴﺤﻣ رد تﺎﺒﺛ
ﻲﻧﻮﻨﻛ يرﺎﻴﺴﺑ ، زا
نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ﻪﺑ ﻣ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺮﻤﺘﺴ
ﺪﻧراد زﺎﻴﻧ ) رﺪﻟاورﺎﺘﺳوا
،ﺮﻨﮕﻴﭘ و 2010 .(
ﺮﻴﻴﻐﺗ
، ةﺪﻧرادﺮﺑرد ﻲﻧﻮﮔﺮﮔد
نﺎﻣﺎﺳ ﻚـﻳ ﻪـﺑ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻚﻳ نورد ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻫد
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ يﺮﺳ ﺖﺳا ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
. داﺮﻓا ﻲﻳارآزﺎﺑ ﻦﻳا
،ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﺐﺴﻛ لﺪﻣ بﻮﭼرﺎﭼ نورد رﺎﻛو
ترﻮـﺻ
ﻲﻣ دﺮﻴﮔ هﺪﻴﭽﻴﭘ ﻂﺑاور مﺰﻠﺘﺴﻣ ﻪﻛ ﻪﺟﻮﺗ و لﺮﺘﻨﻛ نﺎﻴﻣ يا
ﺖﺴﺟ رﺎﺘﻓر ﻖﻳﻮﺸﺗ يﺎﺘﺳار رد و
ﻪﻧاﺮﮔﻮﺟ
ﻖﻴﺒﻄﺗ و ﺖﺳا ﺮﻳﺬﭘ )
كﺎﺑ نﺎﮔ و جﺮﺟ ،لﺎﺴﺑآ ، ،
2012 .(
ﺔـﺘﻔﮔ سﺎـﺳا ﺮﺑ ﺲﻴـﺗ
) 2010 (
ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗاﺮﻓ ﻪـﺳ ، ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ2
) ﻪـﺑ ـﻨﻌﻣ ﺎ ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ي
ﺖﺻﺮﻓ ﻲﻧوﺮﻴﺑ يﺎﻫ (
ﺖﺻﺮﻓ لﻮﺼﺣ ، ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
) ﻪﺑ ﻨﻌﻣ ﺎ ﺖﺻﺮﻓ ﻞﻳﺪﺒﺗ و كرد ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ي ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
(
ﻞﻜﺷزﺎﺑ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻫد
) ﻲﻳاراد ﻲﻧﺎﺴﻧا و ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ يﺎﻫ (
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و ﻢﻴـﻈﻨﺗ ياﺮـﺑ يروﺮﺿ ﻲﻳﺎﻫ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ ﺖﺳا رﺎﻛو
. ﻦﻳا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗاﺮﻓ ﺎﻫ هﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ تﻻﻮـﺼﺤﻣ زا ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ يا و
ﺎـﻳ ﺎﻫﺪـﻨﻳاﺮﻓ
ﻲﻣ ﺮﺠﻨﻣ نﺎﻣزﺎﺳ زا ﻲﻳﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻧﻮﺷ
ﭘ ناﻮﻨﻋ ﻲﻣ حﺮﻄﻣ رازﺎﺑ صﺎﺧ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻪﺑ ﻲﺨﺳﺎ دﻮـﺷ
) و مﺎﻣ ﻮﻓ ﻪﻧر
، 2015 .(
و ﺎﻫرﺎﺘﺧﺎـﺳ ﻪـﺑ ﻊـﺟار ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻳﺪﺟ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﺎﻫ فﺮـﻃ زا ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺎﺑ و ﺖﺳا ﻲﻄﻴﺤﻣ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﺑ ﻲﻘﻄﻨﻣ ﻲﺨﺳﺎﭘ ﻪﻛ دﻮﺷ
ـــ ـــــــــــــــــــــــ ــــــ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــ
1. Scanning 2. Metacapibility
ﻢﻴﻤﺼﺗ و ﺪﻳﺪﺟ تاﺮﻴﻴﻐﺗ زا ار ناﺮﮕﻳد ﻪﻛ نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ
ﻲـﻣ هﺎـﮔآ ﺎﻬﻧآ ياﺮﺟا ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ ـﻨﻨﻛ
ﺪ ترﻮـﺻ ،
ﻲﻣ دﺮﻳﺬﭘ ) ،ﺰﻠﻴﻣ ﺰﻤﻠﻫ 2003
.(
ﻴﺿﺮﻓ ﺖﺴﺨﻧ ﺔ : ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻄﺑار رﺎﻛو
ﺔ دراد ﺖﺒﺜﻣ .
ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ
ﺤﻣ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ ةﺪﻧﺮﻴﮔﺮﺑرد ﻲﻄﻴ
كرد ﺮﻴﻴﻐﺗ هﺪﺷ
ﺶﻴﭘ ﻞﺑﺎﻗﺮﻴﻏ رﺎﺘﻓر ،ﺖﻌﻨﺻ رد نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻲﻨﻴﺑ
و ﻗر ﺎـﺒ و
ﻓ ﻂﻳاﺮﺷ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺖﻌﻨﺻ ﻲﻨ
، ﺤﻴﺟﺮﺗ ،يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ تﺎ
ﺶﻨـﻛ و يﺮﺘﺸﻣ
ﺖـﺳا ﻲﺘﺑﺎـﻗر يﺎـﻫ .
ﻂﻴﺤﻣ هﺪﻳا ﻲﻨﻏ ﻊﺒﻨﻣ ﺎﻳﻮﭘ يﺎﻫ ﺖﺻﺮﻓ رﻮﻬﻇ ياﺮﺑ ﺎﻫ
ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﺪـﻳﺪﺟ يﺎﻫ )
،ﻚﻠﻴـﺷ 2013 ( . ﻖـﺒﻃ
ﺘﻔﮔ ﺔ ﺮﻛارد
، يدﺎـﺼﺘﻗا و ﻲﻨﻓ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻂﻴﺤﻣ رد تاﺮﻴﻴﻐﺗ
، ﺖـﺻﺮﻓ ﻖـﻠﺧ يﺪـﻳﺪﺟ يﺎـﻫ
ﻲﻣ ﻨﻛ ﻨ ﺎﭘ ﺐﻠﻏا ﻪﻧاروآﻮﻧ يﮋﺗاﺮﺘﺳا و ﺪ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ ﻪﺑ ﺦﺳ
ﺎـﺗ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻄﻴﺤﻣ يﺎﻫ ﻚـﻳ
ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﺖﻛﺮـﺷ
ﺪﻧﺎﻤﺑ ﻲﻗﺎﺑ )
يد ،ﻦﺴﻨﺟ نﺎﺳاﺮﻛ و ارو
، 2009 .(
ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ ﻪﺑ
ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ ﻲﻣ حﺮﻄﻣ يروآﻮﻧ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ رد ﻢﻬﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا
دﻮﺷ
، اﺮﻳز ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ
ﻞﻳﺪﻌﺗ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻄﺑار ياﺮﺑ هﺪﻨﻨﻛ
ﺔ ﺘﻣ نﺎﻴﻣ ﻐ
ﻲـﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻞﻘﺘﺴﻣ و ﻪﺘﺴﺑاو يﺎﻫﺮﻴ دﻮـﺷ
.
ﻄﺑار ﻪﺑ ﻊﺟار ﻲﺧﺮﺑ ﺔ
ﺟرد و يروﺎﻨﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻴﻣ ﺖﺒﺜﻣ ﺔ
ﺐـﺴﻛ رد ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﺖﻴﻌﻄﻗ مﺪﻋ رﺎـﻛو
ﻪﻧﺎﻤﮔ هدﺮﻛ ﻲﻧز ﺪﻧا
) ﮓﻧﺎﺗ و نورﺎﺑ ،
2011 ( ﻪـﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ زا و يروآﻮـﻧ ﻞـﻣاﻮﻋ زا ﻲـﻜﻳ ناﻮـﻨﻋ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻲﺳﺎﺒﺘﻗا نﺎﻣزﺎﺳ رد رﺎﻛو
هدﺮﻛ دﺎﻳ ﺎﻫ ﺪﻧا
) يدرﺎﻴﻜﻳر ،نارﺎﻜﻤﻫ و
2016 .(
يﻻﺎـﺑ ﻲﻳﺎـﻳﻮﭘ
ﻂﻴﺤﻣ ﻪﺑ ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺶﻨﻛاو ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﻪﺑ
ﺖﻋﺮﺳ ﺐﺴﻛ ﺮﻴﻴﻐﺗ لﺎﺣ رد رﺎـﻛو
،دراد زﺎـﻴﻧ ور ﻦـﻳا زا
ﻲﻣ اﺪﻴﭘ تﺪﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺤﺗ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺖﻴﻤﻫا ﺪﻨﻛ
. ﻚﻠﻴﺷ ) 2013 ( ﻞﻳﺪﻌﺗ ﺮﺛا ﻪﺑ ، ﻲﻳﺎـﻳﻮﭘ ﻲﮔﺪـﻨﻨﻛ
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺔﻄﺑار رد ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺖﺳا هدﺮﻛ هرﺎﺷا ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺖﻳﺰﻣ ياﺮﺑ ﺎﻳﻮﭘ يﺎﻫ
.
ﻴـﺤﻣ ﻚـﻳ رد ﻲﺘﻌﻨـﺻ ﻂ
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﺻﺮﻓ ﺎﻳ تﻼﻜﺸﻣ ﻊﻳﺮﺳ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ و يروآﻮﻧ ياﺮﺑ راﺪﻳﺎﭘ ﺎﻫ
، ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺮﻳﺎﺳ و يروﺎﻨﻓ ﻦﺘﻓﺎﻳ
ﻢﻛ يژﺮﻧا و نﺎﻣز و يروآﻮﻧ ياﺮﺑ مزﻻ يروآﻮﻧ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ ﺮﺗ
، ﻢﻛ زﺎﻴﻧ يﺮﺗ دراد دﻮﺟو )
،نﻮﺳوﻻ
ﺪﻠﻴﻓﺪﻨﻫ و ﺰﻨﻳزﺎﻛ ،ﻦﺳﺮﺘﭘ ،
2009 .(
ﻴﺿﺮﻓ ﺔ مود : ﺐﺴﻛ ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ ﻄﺑار رﺎﻛو
ﺔ ﻴﺑ لﺪـﻣ يروآﻮـﻧ و نﺎﻣزﺎـﺳ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻦ
ﺐﺴﻛ ﻲﻣ ﻞﻳﺪﻌﺗ ار رﺎﻛو ﺪﻨﻛ
.
ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻴﺗ
ﺮﻳﺪﻣ ﻪﺑ ،ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻴﺗ
ﺖـﻬﺟ رد ﻪـﻛ دراد هرﺎﺷا نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻳاﺮﺟا ﺪﺷرا ناﺮﻳﺪﻣ و ﻞﻣﺎﻋ يﺮـﻴﮔ
ﺖﻛﺮﺷ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا و ﻲﻠﻤﻋ
، ﺸﻘﻧ ﻲ ﺪـﻧراد يﺪـﻴﻠﻛ )
،يﻮﻟﺎـﻫ و ﻲﻠﻣرﺎـﻛ 2009
.(
بﺎـﺗزﺎﺑ ،نﺎﻣزﺎـﺳ
ﻲﮔﮋﻳو ﻢﻴﺗ يﺎﻫ ﺖﺳا ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ .
ﻪـﺠﻴﺘﻧ ﻦـﻳا ﻪـﺑ ﻲﺑﺮﺠﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ رد ﺾﻗﺎﻨﺗ و مﺎﻬﺑا دﻮﺟو يﺮـﻴﮔ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻣ ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻴﺗ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫﺎﻧ ﻪﻛ ﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ ناﺮﮔ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺑﺎﺜﻣ ﺔ ود ﻎﻴﺗ ﻪﺒﻟ دﺮـﻜﻠﻤﻋ رد
ﺪﺷﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ )
،ﻲﻨﻴﺒﻤﻣ ،رﻮﭘ ﻢﻴﻫاﺮﺑا و يداﺮﻣ 1394
( .
ﻪﺘﻓﺎﻳ سﺎﺳا ﺮﺑ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻚﻳﺮﺒﻣﺎﻫ و نﻮﺳﺎﻣ يﺎﻫ
) 1984 ( هدﺮﻛ نﺎﻴﺑ ﺪﻧا
ﻪﻛ
ﺪـﺷرا ناﺮﻳﺪـﻣ
،
ﻲﻣ ﺎﻔﻳا ﻲﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺮﻴﻴﻐﺗ رد ﺪﻨﻨﻛ
، اﺮﻳز ﺎﻬﻧآ
ﺮﻴـﺴﻔﺗ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘـﺳا ﺢﻄﺳ يﺎﻫ
ار نﺎﻣزﺎـﺳ
ﻦﻳوﺪﺗ ) ،ﻚﻳو و ﺖﻓد 1984
( ﺦﺳﺎﭘ و ﻲﻣ ﺺﺨﺸﻣ ار ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا يﺎﻫ ﺪﻨﻨﻛ
. ﺶﻫوﮋﭘ رد يدﺎـﻳز ﺎـﻫ
ﻲﻤﻧ ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻴﺗ اﺮﭼ ﻪﻛ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا درﻮﻣ ﻦﻳا ﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﻂﻴﺤﻣ ﺎ دﻮﺧ ﻪﻧﻮﮕﭼ و ﺪﻨﻨﻛ اﺪﻴﭘ ﻖﻴﺒﻄﺗ
ﻲﻣ يرﺎﮔزﺎﺳ ﺪﻨﻧاﻮﺗ دﻮﺧ
ﺪﻨﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ ار .
ﻢﻴﺗ ﻪﺑ ﻊﺟار ﺶﻫوﮋﭘ ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺎﻫ
) ﻪـﺑ لﺎـﺜﻣ رﻮـﻃ
،ﻲﻧاﺪﻣار و ﮓﻧﻮﻟﻮﺗ 2015
،نﻮﺴﻜﻳرا و ترﺎﻛﺎﻧ ،ﻲﻟﺎﻧرﻮﺟ و 2016
(
، ﻲﮔﮋﻳو نداد طﺎﺒﺗرا ﺎﺑ يﺎﻫ
ﻦـﻳا
ﻢﻴﺗ ﺎﻫ ) ﻴﺑ ﻪﻛ ﺮﺘﺸ ﻲﮔﮋﻳو ﺐﻟﺎﻗ رد ﻪﻌﻣﺎﺟ يﺎﻫ
ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ
يﺪـﺼﺗ تﺪـﻣ ﺎـﻳ ﻦـﺳ ﺪـﻨﻧﺎﻣ
هزاﺪـﻧا يﺮـﻴﮔ
ﻲﻣ دﻮﺷ ( ﻲﺟوﺮﺧ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﺑ )
ﺖﻛﺮﺷ دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ (
ﻦﻳا ﻪﺑ ﺶﺳﺮﭘ ﺎﻫ ﺦـﺳﺎﭘ
هداد ﺪﻧا . ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ ترﻮﺻ ﺮﻫ رد ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا ﻲﻜﻳ رﺎﻛو
نآ نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ
دﻮﺷ ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻛ دراد ﻲﮕﺘﺴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﺪﺷرا ناﺮﻳﺪﻣ ﻲﻨﻌﻳ .
ﻴﺿﺮﻓ ﺔ مﻮﺳ : ﻲﮔﮋﻳو ﻄﺑار ،نﺎﻣزﺎﺳ ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻴﺗ يﺎﻫ ﺔ
و نﺎﻣزﺎـﺳ ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻦﻴﺑ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ ﻲﻣ ﻞﻳﺪﻌﺗ ار رﺎﻛو
ﺪﻨﻛ .
ﭗﻴﺗ يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻲﺳﺎﻨﺷ
يرﺎﻴﺴﺑ زا نﺎﻣزﺎﺳ ار يروآﻮﻧ ﺎﻫ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﺖﻳﺰﻣ
ﺖـﻬﺟ لﻮـﺻا زا ﻲـﻜﻳ و نﺎﻣزﺎـﺳ يﺮـﻴﮔ
ﻪﺘﺴﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و نآ
ار ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ ﻞﺑﺎﻗﺮﻴﻏ
بﺎﻨﺘﺟا و نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻘﺑ ﺰﻣر ﻲﻣ
ﺪﻨﻧاد ) ناوﺮـﺑ ،ﻞﺸﻴﻣ و
،نﻻﺎﮔ 2008 ( . ﻠﻳﺎﻣ ﺰ
،ﻮﻨﺳا و
،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻠﻋ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ود ﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ
ﺔ ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻫ ﻪـﻛ ﺪـﻨﺘﻓﺎﻳرد
نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺑ ﺎﻫ هﺮﻬﺑ ﺶﻳاﺰﻓا و ﻂﻴﺤﻣ زا ﻲﻔﻨﻣ يﺮﻳﺬﭘﺮﻴﺛﺄﺗ ﺶﻫﺎﻛ رﻮﻈﻨﻣ ﺖﺻﺮﻓ زا يﺪﻨﻣ
،ﺎﻫ ﻪـﺑ رﻮـﻃ
ﺪﻤﻋ ه ﻋﻮﻧ زا ﻲ دﺎﻔﺘﺳا ﻲﻘﻴﺒﻄﺗ يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻲﻣ ه
ﺪﻨﻨﻛ ) ،يرﻼﻛ و ﻞﻴﻧد ﻚﻣ 1987
( . آ ﺎﻬﻧ نﺎﻣزﺎﺳ ار ﺎـﻫ
ﺮﺑ ﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا عﻮﻧ ﺐﺴﺣ ﻚ
ﺒﻄﺗ ﻴ رد ﻖ رﺎﻬﭼ ﺘﺳد ﺔ نﺎﻌﻓاﺪﻣ ،1
نﺎﻣﺎﮕـﺸﻴﭘ ،2
ناﺮـﮕﻠﻴﻠﺤﺗ و3
نﻼﻌﻔﻨـﻣ
4
ﻪﻘﺒﻃ ﺪﻧدﺮﻛ يﺪﻨﺑ )
چﺎﻫ ﺰﺘﻟﻮﺷ و ، 1997 ( ) لوﺪﺟ 1 .(
ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا يﺎﻫدﺮﺒﻫار ﻒﻴﻃ ﺮﺳ ود نﺎﻤﺟﺎﻬﻣ و نﺎﻌﻓاﺪﻣ راﺮﻗ
ﻲﻣ ﺪﻧﺮﻴﮔ . ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺎﺟ ناﺮﮔ نﺎـﻴﻣ ﻲﻳ
ﻲﻣ راﺮﻗ نﺎﻤﺟﺎﻬﻣ و نﺎﻌﻓاﺪﻣ ﻪـﺑ ار نﺎﻣزﺎـﺳ ﻪـﻧﻮﮔ ود نآ زا ﻚﻳ ﺮﻫ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ زا ﻲﺸﺨﺑ و ﺪﻧﺮﻴﮔ
ﻲﻣ ﺶﻳﺎﻤﻧ ﺪﻧراﺬﮔ
. ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺎﻣا نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻛ ﺪﺳر
ﺶﻨﻛاو يﺎﻫ ﻲﻤﻧ ﺮﮔ
عاﻮـﻧا زا ﻲـﻜﻳ زا ﻂﻘﻓ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ـــ ـــــــــــــــــــــــ ــــــ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــ
1. Defenders 2. Prospectors 3. Analyser 4. Reactors
يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺎﻫ نﺎﺸﻧ ﺶﻨﻛاو نآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻧﻼﻌﻔﻨﻣ داﺪﻳور عﻮﻧ ﺮﻫ عﻮﻗو زا ﺲﭘ ﺮﻳﺰﮔﺎﻧ و ﺪﻨﻨﻛ ﺖﻴﻌﺒﺗ
ﻲﻣ ﺪﻨﻫد .
ﻴﺿﺮﻓ ﺔ مرﺎﻬﭼ : يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻄﺑار نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻘﻴﺒﻄﺗ يﺎﻫ ﺔ
يروآﻮﻧ و نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻦﻴﺑ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ﻲﻣ ﻞﻳﺪﻌﺗ ار رﺎﻛو
ﺪﻨﻛ .
لوﺪﺟ 1 . ﺴﻘﺗ ﻴ ﻢ ﺪﻨﺑ ي ﺐﺴﻛ ﺎﻫرﺎﻛو ﺳا ﺮﺑ ﺖﻬﺟ سﺎ ﮔ
ﻴ ﺮ ي ﮋﺗاﺮﺘﺳا ي روآﻮﻧ ي
ﺖﻬﺟ يﺮﻴﮔ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻲﻠﺻا ﺪﻴﻛﺄﺗ
تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ
مﺎﮕﺸﻴﭘ ﺖﺻﺮﻓ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ يروآﻮﻧ ،ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
ﺖﻬﺟ ﺶﻳاﺰـﻓا ،ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﻒـﺸﻛ و ﺶﻫوﮋﭘ ،ﻲﺟرﺎﺧ يﺮﻴﮔ
ﺖﺻﺮﻓ نداد هدروآﺮـﺑ ياﺮـﺑ يروآﻮـﻧ ،ﺪـﻳﺪﺟ يﺎـﻫ ندﺮـﻛ
زﺎﻴﻧ ﻲـﻘﻠﺗ مﻮﻠﻌﻣﺎـﻧ ار ﻂﻴـﺤﻣ و ﺮﻴﻴﻐﺗ زا لﺎﺒﻘﺘﺳا ،رازﺎﺑ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ .
ﻊﻓاﺪﻣ رازﺎﺑ ﺶﺨﺑ ﻚﻳ ،ﻲﻠﻌﻓ رازﺎﺑ زا عﺎﻓد
ﻲﻣ راﺮﻗ فﺪﻫ ار دوﺪﺤﻣ ﺪﻨﻫد
. ﺖـﻬﺟ ،تﺎﻣﺪﺧ و تﻻﻮﺼﺤﻣ دوﺪﺤﻣ ﻒﻴﻃ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺄﺗ يﺮـﻴﮔ
شور و تﺎــﻳﺮﻈﻧ زا هدﺎﻔﺘــﺳا ،ﻲــﻠﺧاد ﺗ يﺎــﻫ
ﺄ و هﺪــﺷﺪﻴﻳ
مزﻻ ﺮﻴﻏ ﻚﺴﻳر زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ .
ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺮﮔ هﺪﻨﻳآ زا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ عﺎﻓد و ﺮﮕﻧ
هﺪﻨﻨﻛ ﺑ ﻪ رازﺎﺑ رد ﻲﺑﻮﺧ ﻲﻣ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﻳﻮﭘ و ﺖﺑﺎﺛ يﺎﻫ
ﺪﻨﻛ . و هدزﺎـﺑ زا
رازﺎﺑ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ يروآﻮﻧ ،ﺎﻳﻮﭘ يﺎﻫ
ﺪﻨﻛ .
ﻞﻌﻔﻨﻣ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺶﻨﻛاو ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﺪﻫد
. ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ هﺎﺗﻮﻛ يﺰﻳر ﺶﻨـﻛاو ناﺮـﮕﻳد لﺎـﻤﻋا ﺮـﺑاﺮﺑ رد ،تﺪﻣ
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد .
ﻊﺒﻨﻣ : ﺰﺘﻟﻮﺷ و چﺎﻫ )
1997 (
ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪﻣ
لﺪﻣ ﺐﺴﻛ
،رﺎﻛو ﺘﻧ ﻴ ﺠ ﺔ ﻳ ﻚ اﺮﻓ ﻳ ﺪﻨ لﺪﻣ زﺎﺳ ي ﻣﻮﻬﻔﻣ ﻲ ﺖﺳا . ﻳ ﻚ مﻮﻬﻔﻣ زﺎﺳ ي
، ﻟﺪﻣ ﻲ زا ﻌﻗاو ﻴ ﺖ و
ﻖﻄﻨﻣ ﺐﺴﻛ رﺎﻛو ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ ﺻﻮﺗ ﻴ ﻒ ﺎﺘﻣ لﺪﻣ ﻳﺎ لﺪﻣ ﻊﺟﺮﻣ رد ﺘﻌﻨﺻ ﻲ صﺎﺧ ﻪﺘﺧادﺮﭘ و ﺻﻮﺗ ﻴ ﻒ
داﺪﻌﺗ دوﺪﺤﻣﺎﻧ ي زا لﺪﻣ ﺎﻫ ي ﺐﺴﻛ رﺎﻛو ار نﺎﻜﻣا ﺬـﭘ ﻳ ﺮ ـﻣ ﻲ ـﻨﻛ ﺪ ) رﺪﻟاوﺮﺘـﺳا و
،نارﺎـﻜﻤﻫ 2005
.(
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ رد يروآﻮﻧ ﻲﻣ ار رﺎﻛو
يروآﻮـﻧ ،رﻮﺤﻣ شزرا دﺮﻜﻳور ﺎﺑ و دﺮﻛ ﻢﻴﺴﻘﺗ نآ ياﺰﺟا ﻪﺑ ناﻮﺗ
ﺖﺴﺟ شزرا ﺐﺴﻛ و ﻪﺋارا ،دﺎﺠﻳا ﺪﻌﺑ ﻪﺳ رد ار و
دﺮﻛ ﻮﺟ .
،ﻲـﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻂﻳاﺮـﺷ كرد ياﺮـﺑ
دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻳروﺮﺿ زا ﻦﻳوﺪﺗ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ رﺎﻛو
د يروآﻮﻧ دﺎﺠﻳا و ﺖﺳا نآ ر
. ﻒـﻠﺘﺨﻣ دﺎﻌﺑا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻦﻳا
ﻊﻤﺟ ،ﻲﻧوﺮﻴﺑ تﺎﻃﺎﺒﺗرا ،ﻲﻧورد تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻪﺘﺳد ،تﺎﻋﻼﻃا يروآ
ﺖﻴﻨﻫذ ﻪﺑ نﺪﻴﺳر و تﺎﻋﻼﻃا يﺪﻨﺑ
ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار يروآﻮﻧ ﺔﻨﻴﻣز ﻪﻛ دراد ﺮﺑ رد ار كﺮﺘﺸﻣ ﺪﻨﻛ
. لﺪـﻣ يروآﻮـﻧ و ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺔﻄﺑار ياﺮﺑ
ﺐﺴﻛ ﻞﻳﺪﻌﺗ رﺎﻛو ﺐﺴﻛ ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ يﺎﻫﺮﮔ
ﺮﺘﺳا ﭗﻴﺗ ،رﺎﻛو
ﻲـﮔﮋﻳو و نﺎﻣزﺎـﺳ ﻚﻳﮋﺗا ﻢﻴـﺗ يﺎـﻫ
ﻲﻳﺎـﻬﻧ ل
ﻲ دﻮـﺷ . ﺎـﺑ
ﻊﻤﺟ يروآ زا و هﺪـﺷ ﺶﻫوﮋـﭘ
تاﺮﻴﻴﻐﺗ ز و ﺪـﺷرا ن
(IC
ﺖـﺳا .
ا ي مﺎـﺠﻧ ﻪـﻛ ﺖـﺳ
ﺪـﻨﺑﺎﻳ رﻮـ .
رد داﺮـﻓا
ﺪـﻣ ور ﻦـﻳا زا
ﻲـﻣ بﻮﺴﺤﻣ ي ﺟ هﺎﺗﻮﻛ ﻲﻧﺎﻣز ﻊﻄ ﺷ بﻮـﺴﺤﻣ ﻲـﻤ
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔ .
ﺖﺳا ﻪﺘﻓ . ا دﺎﻳز يﺮﻳﺬﭘﺮﻴﺛ ناﺮﻳﺪـﻣ ﺮـﺿﺎﺣ تﺎـﻃﺎﺒﺗرا
CT)
ﺖﺳ . ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺮـﻴﮔ
ﺳا هﺪـﺷ بﺎﺨﺘﻧا ـﻀﺣ ﺰـﻴﻧ ﻪـﻧﻮﻤ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞ .
دﻮـﺷ ﻲـﺳرﺮﺑ ﺪ .
ﻖﻴﻘﺤ
ﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ، يدﺮﺑرﺎﻛ
ﻲ ﻊﻄﻘﻣ ﻚﻳ رد ﺎﻫ
هداد ﺖـﻴ ﺎـﻫ
، ﻤﻛ
ا ﺶﻫوﮋﭘ عﻮ ﻔﺘﺳ
ﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻪﻣﺎﻨﺸ ﺛﺄﺗ و يروآﻮﻧ عﻮﺿ
ﺶﻫوﮋـﭘ يرﺎـ و تﺎـﻋﻼﻃا ي ﺳا هزﻮﺣ ﻦﻳا رد ﻪﺑ ﺶﻫ ﻪﻧﻮﮔ يا
ﺪـﻧراد دﻮﺟ
، ﻤﻧ رد
ﮔ ترﻮﺻ يرﻮﻀ ﻞﻴﻤﻜﺗ تﺎﻃﺎﺒﺗرا
ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻛ ،ﺖﺳا هﺪ
1 . ﺤﺗ ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪﻣ
و ﺞﻳﺎﺘﻧ هﺎﮔﺪﻳد ﭘ
ﻪ ﻠﻴﺳو ﺔ ﻲﻧدﻮﻣزآ ـﻴﻫﺎﻣ سﺎـﺳا ﺮـ ﻮﺿﻮﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﺸﺳﺮﭘ ﺎﺑ ﺶﻳﺎﻤﻴﭘ
،ت ﻮﺿﻮﻣ ﺖﻴﻤﻫا
ﺖﺳ . ـﻌﻣﺎﺟ ﺔ ـﻣآ
ت
IT) ( يروﺎـﻨﻓ و
،ت 287 نﺎﻣزﺎﺳ
ﻧﻮﻤﻧ ،نآ ر ﺔ
ﻫوﮋﭘ
ﺟو ﻪﻌﻣﺎﺟ رد ﻪﻛ ﻀﺣ و ﻦﻳﻼﻧآ ﺔﻣ
و تﺎﻋﻼﻃا ير
ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﻞﻤﺘ ﻲﻣ ﻪﺋارا دﻮﺷ .
ﻞﻜﺷ 1
ﻲ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ و د زا
ﻪﺑ ،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋ ﻲﻣ راﺮﻗ دﺮﻴﮔ . ـﺑ
ﻒﻴﺻﻮﺗ ياﺮﺑ ﻲ هداد ﺎﻫ ﻖﻳﺮﻃ زا تﺎﻃﺎﺒﺗرا و تﺎﻋﻼ ﺳا ﺺﺨﺸﻣ يدﻮ
تﺎﻋﻼﻃا يروﺎﻨﻓ تﺎﻋﻼﻃا يروآد ﻪﻘ يا هدﻮﺑ رد ﻪﻛ
ﻛ ﻲﺘﺒﺴﻧ نﺎﻤﻫ ﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ترﻮﺻ وﺎﻨﻓ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ي
ﺘﺤﻣ نﺎﻣزﺎﺳ ﺪﺷ ﻞﻜﺷ ترﻮﺻ 1
ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﺳ ور ﺶ ﺸﻫوﮋﭘ ، ﻲ
هداد ﻪﻜﻨ ﮋﭘ يﺎﻫ
ﻲﻌﻄﻘﻣ ﺔﺘﺳد ر ﻲﺿﺎﻳر و يرﺎﻣآ ﺖ و ﻊﻤﺟ د يروآ
ﺖﻌ ﻼﻃا يروﺎﻨﻓ
ﻪﺑ ير ﻮﻬﺸﻣ رﻮﻃ
ﺖﻛ زﻮﺣ يﺎﻫ ة ﻓ
ﺮﮔ ﺔﻧﻮﻤﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻘﺒﻃ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ش رد ﺎﺑ نﺎﻜﻣا ﺪﺣ
ود ﻪﺑ تﺎﻋﻼﻃا ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ رد ه يﺎﻫ
ﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﺻ
شور ﺳﺎﻨﺷ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺶﻴﭘ
ﻨﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻲﻣ د ،ﺪﻧﻮﺷ
ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺎﻫ
ﻲﻧاﺪﻴﻣ ﺖﺳا
ﻌﻨﺻ رد روﺎﻨﻓ ﻊﻳﺮﺳ
اﺮﺟا ﻛﺮﺷ ﻲﻳ
ﻣ ﻦﻳا ياﺮﺑ ﻪﺑ هﺪﺷ شور
هوﺮﮔﺮﻳز ﺎﻫ
ﻊﻤﺟ ا يروآ هﺎﮔآ حﻮﻄﺳ
ﻪﺑ ﻲﻳاﻮﺘﺤﻣ ﺎﻳ ﻲﻧورد رﺎﺒﺘﻋا ﻨﻌﻣ
ﺎ ﻮﺗﺮﭘ رد مﻮﻬﻔﻣ ﺶﺠﻨﺳ ﻖﻴﻗد ﻲﺳرﺮﺑ ي ي
ﺖﻳﺎﻋر ﺎﺑ نآ يﺎﻨﻌﻣ
ﺶﺳﺮﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ،ﺪﻴﺗﺎﺳا زا ﻲﻫاﻮﺧﺮﻈﻧ ،يﺮﻈﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﺠﻧا ﻂﺑاﻮﺿ
نﻮـﻣزآ يﺎـﻫ ﺪـﺷ
ة و ﻲـﻠﺒﻗ
ﻪﻳﻮﮔ و ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ حﻼﺻا ﻠﺣﺮﻣ رد نآ يﺎﻫ
ﺔ ﺶﻴﭘ ﻲﺳرﺮﺑ نﻮﻣزآ هﺪﺷ
ﺖﺳا ) لوﺪﺟ 2 (.
لوﺪﺟ 2 . راﺰﺑا ﻲﺣاﺮﻃ هزاﺪﻧا
يﺮﻴﮔ
ﺮﻴﻐﺘﻣ دﺎﻤﻧ
ﻊﺒﻨﻣ
ﻚﻳژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ﻢﻃﻼﺗ techTurb
ﻲﻠﻫﻮﻛ و ﻲﻜﺳروﺎﺟ )
1993
( markTurb رازﺎﺑ ﻢﻃﻼﺗ
ﺖﺑﺎﻗر تﺪﺷ compInt
ﻲﻧورد تﺎﻃﺎﺒﺗرا intCom
ﻚﻣ ،ﻞﻴﻧ زر و ﻲﻛ ) 2007 (
ﻲﻧوﺮﻴﺑ تﺎﻃﺎﺒﺗرا extCom
تﺎﻋﻼﻃا يروآدﺮﮔ infGath
ﻪﺘﺳد تﺎﻋﻼﻃا يﺪﻨﺑ infClas
ﻲﻨﻫذ لﺪﻣ كﺮﺘﺸﻣ sharedMod
شزرا دﺎﺠﻳا valCre
،ﺮﻧﺪﻟاو
،ﺰﺘﺋﻮﭘ ﺮﮔ ﻳ ﭗﻤ و
ﻳ رﻮ ﻳ ﻚﻨ ) 2015
( valDel شزراﺔﺋارا
شزرا ﺐﺴﻛ valCap
ﺖﻌﻨﺻ رد ﻪﻘﺑﺎﺳ TMTinTen
ﻚﻣ ،خﺎﺒﻨﻟاد ﺗرﺎﻛ ﻲ ﺮﻜﻧﺎﺷ و
) 1999 (
نﺎﻣزﺎﺳ رد ﻪﻘﺑﺎﺳ TMTcoTen
تﻼﻴﺼﺤﺗ TMTedu
ﻪﻔﻴﻇو عﻮﻨﺗ TMTfnDiv يا
ﻲﻨﻓ ﺖﻳرﻮﺤﻣ TMTtechOr
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
شور رﺎﻨﻛ رد ﻲﮔﮋﻳو نﺎﻴﺑ و ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ رﺎﻣآ يﺎﻫ
ﺎـﺑ ﻲﻃﺎﺒﻨﺘﺳا رﺎﻣآ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﺪﻫاﻮﺷ يﺎﻫ
ﻪﺑ هداد يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروآدﺮﮔ يﺎﻫ
شور زا ،ﻪﻧﻮﻤﻧ هوﺮﮔ زا هﺪﺷ
PLS-SEM
ﺨﺴﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺔ
3.2.7
مﺮﻧ راﺰﻓا
SmartPLS
هﺪﺷ مﺎﺠﻧا و
ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ طﺎﺒﺗرا ﺶﺠﻨﺳ ياﺮﺑ ﻲﺳرﺮﺑ و
ﺐﺳﺎﻨﻣ لﺪﻣ ندﻮﺑ
نآ يرادﺎﻨﻌﻣ و ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ
، ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا يرﺎﺘﺧﺎﺳ تﻻدﺎﻌﻣ نﻮﻣزآ زا .
ﺗ ﻲﻠﻣﺎﻋ ﻞﻴﻠﺤﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺄ
ﻲﺑﺎﻳزرا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ هزﺎﺳ ﻲﻳاور يﺪﻴﻳ ﺖﺳا هﺪﺷ
. ﻪﺑ مﺎـﺠﻧا رﻮـﻈﻨﻣ
ﺗ ﻲﻠﻣﺎﻋ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺄ
لﺪﻣ و يﺪﻴﻳ رﺎﺑ يرﺎﺘﺧﺎﺳ تﻻدﺎﻌﻣ ﻲﺑﺎﻳ
رﺎﻣآ و دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻲﻠﻣﺎﻋ
tة هﺪـﺷ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ
ﺖﺳا . ﻄﺑار تﺪﺷ ﺔ
هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ و نﺎﻬﻨﭘ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ ﻪﺑ هﺪﺷ
ﻠﻴﺳو ﺔ ﻲﻣ هداد نﺎﺸﻧ ﻲﻠﻣﺎﻋ رﺎﺑ ﻪﻛ دﻮﺷ
نآ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﺣ 4
/ 0 نآ بﻮﻠﻄﻣ ﺪﺣ و 7
/ 0 ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺖـﺳا هﺪﺷ
. زا ﺲـﭘ نﺪـﺷ ﺺﺨـﺸﻣ
ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ،
يرادﺎﻨﻌﻣ نﻮﻣزآ ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا
. ﻪﺑ ﻣ ـﻄﺑار يرادﺎﻨﻌﻣ ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨ ﺔ
ﻦﻴـﺑ
رﺎﻣآ زا ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ة
نﻮﻣزآ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا t
دﻮﺷ . يﺎـﻄﺧ ﺢﻄﺳ رد يرادﺎﻨﻌﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ 05
/ 0 ﺮـﮔا
رﺎﻣآ راﺪﻘﻣ
tة هزﺎﺑ زا جرﺎﺧ 96
/ 1 - و 96 / 1 دﺮﻴﮔ راﺮﻗ
، ﺖﺳا رادﺎﻨﻌﻣ ﻪﻄﺑار .
ﻲﻧورد يرﺎﮔزﺎﺳ )
ﺐﻛﺮﻣ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ و اﺮﮕﻤﻫ ﻲﻳاور (
ﺖﺳا ﺎﻨﻌﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ اﺮﮕﻤﻫ ﻲﻳاور ﺮﻫ ﻪﻛ
ﺶﺳﺮﭘ
هزاﺪـﻧا ار دﻮـﺧ ﺺﺧﺎـﺷ ﻂـﻘﻓ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ رد يﺮـﻴﮔ
ﻲﻣ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ ﺐﻴﻛﺮﺗ و ﺪﻨﻛ ﻪﻧﻮﮔ
ﺮﻴﻐﺘﻣ مﺎﻤﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا يا ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻲـﻣ ﻚـﻴﻜﻔﺗ ﻢﻫ زا ﻲﺑﻮﺧ ﺪﻧﻮـﺷ
. ﻦﻳﺪـﺑ
جاﺮﺨﺘﺳا ﺲﻧﺎﻳراو ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ زا رﻮﻈﻨﻣ
1هﺪﺷ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺷ
. جاﺮﺨﺘﺳا ﺲﻧﺎﻳراو ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ياﺮـﺑ هﺪـﺷ
ترﺎﺒﻋ نﺎﻬﻨﭘ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻚﻳ
ا
ﺎـﻬﻧآ داﺪـﻌﺗ ﺮـﺑ ﻢﻴـﺴﻘﺗ ﻲﻠﻣﺎـﻋ يﺎـﻫرﺎﺑ تﺎﻌﺑﺮﻣ عﻮﻤﺠﻣ زا ﺖﺳ .
ياﺮـﺑ
اﺮﮕﻤﻫ ﻲﻳاور يراﺮﻗﺮﺑ ﺪﻳﺎﺑ
ناﺰﻴﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣAVE
زا ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﻫ ياﺮﺑ هﺪﺷ 5
/ 0 گرﺰـﺑ
ﺪـﺷﺎﺑ ﺮـﺗ . ﻪـﺑ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺐﻛﺮﻣ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ زا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ دﻮﺷ
. ﺮـﻈﻧ سﺎـﺳا ﺮﺑ ﻻ و ﻞـﻧﺮﻓ
ر ﺮـﻛ
) 1981 ( يﻻﺎﺑ ﺮﻳدﺎﻘﻣ 7
/ 0 نﺎﺸﻧ د ﺪﻨﻫ ة ﺖﺳا ﻲﻟﻮﺒﻗ درﻮﻣ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ )
لوﺪﺟ 3 (.
لوﺪﺟ 3 . ﺳرﺮﺑ ﻲ رﺎﮔزﺎﺳ ي ﻧورد ﻲ ) اور ﻲﻳ ﺎﭘ و اﺮﮕﻤﻫ ﻳ
ﺎ ﻲﻳ ﺐﻛﺮﻣ (
ﺮﻴﻐﺘﻣ AVE
ﺐﻛﺮﻣ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ
ﻪﺠﻴﺘﻧ
ﺖﻌﻨﺻ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻂﻳاﺮﺷ
527 / 0 844
/ 0 ﺗﺄ
ﺪﻴﻳ
ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
505 / 0 905
/ 0 ﺗﺄ
ﺪﻴﻳ
ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ رﺎﻛو
593
/ 0 935
/ 0 ﺗﺄ
ﺪﻴﻳ
لﺪﻣ ﺶﻫوﮋﭘ لﺪﻣ تﻻدﺎﻌﻣ ﻲﺑﺎﻳ
هزﺎﺳ ﻪﻜﻨﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ و ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ يﺎﻫ
ﺟرد رﺎﻛو ﺔ بﻮﺴﺤﻣ ود و هﺪﺷ
ﻪﺑ لوا ﺢﻄﺳ رد هﺪﻫﺎﺸﻣ زا ﻲﺳﺎﻜﻌﻧا ترﻮﺻ
ﻲـﻣ ﻞـﺻﺎﺣ ﺎـﻫﺮﮔ زا ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ ﺪـﻌﺑ ﺢﻄـﺳ رد و ﺪﻧﻮـﺷ
ﻨﺘﺴﻫ ﻚﻳ ﺢﻄﺳ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﺳﺎﻜﻌﻧا ﺖﻟﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا لﺪﻣ ،ﺪ
ـ ﻲﻨﻳﻮﻜﺗ دراد2
. شور زا ﻲﻜﻳ يﺎـﻫ
لﺪﻣ لﺪﻣ ِيزﺎﺳ
ـﺒﺗﺮﻣ يﺎـﻫ ﺔ
شور ،ود
PLS-SEM
ﻪـﻠﺣﺮﻣ ود يا
ا
ـﻠﺣﺮﻣ رد ﻪـﻛ ﺖـﺳ ﺔ
ﺖـﺴﺨﻧ
هزﺎﺳ ﺟرد يﺎﻫ ﺔ ﻲﻤﻧ ظﺎﺤﻟ ود ﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ نﺎﻴﻣ ﻂﺑاور و ﺪﻧﻮﺷ
ﺔ ﻲﻣ راﺮﻗﺮﺑ لوا ﺐﻳاﺮـﺿ و دﻮـﺷ
هزﺎﺳ دﺎﻌﺑا زا ﻚﻳ ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻲﻠﻣﺎﻋ ﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ
ﺔ ود ﻲﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ دﻮﺷ
. ﺮﻣ ﻦﻳا زا ﺲﭘ ﺣ
،ﻪﻠ ﻣ رد ﺮ ﻠﺣ ﺔ ود ،
نﺎﻬﻨﭘ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ راﺪﻘﻣ )
هزﺎﺳ دﺎﻌﺑا ﺐﺴﻛ لﺪﻣ يروآﻮﻧ و ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ يﺎﻫ
رﺎﻛو ( يﺎﺟ يراﺬـﮔ
هدﺎﺳ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ لﺪﻣ و هﺪﺷ ﺒﺗﺮﻣ ةﺪﺷ
ﺔ ﻲﻣ ﻪﺻﻼﺧ لوا دﻮﺷ
. ﻞﻜـﺷ 2 ﺐﻳاﺮـﺿ ﺖـﻟﺎﺣ رد ار لﺪـﻣ ،
رﺎﻣآ و هﺪﺷدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ
tة ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد .
ـــ ـــــــــــــــــــــــ ــــــ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــ
1. Average variance extracted 2. Reflective-formative
رﺎ tة
ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﺮـ يرادﺎـﻨﻌﻣ
يﺎـﻛ ﻞـﻴ شزاﺮـﺑ ي لوﺪـﺟ رد
ــــــــ
1. Norme
ﺎﻣآ و هﺪﺷدراﺪﻧﺎﺘﺳ
ﺮـﻳز لوﺪـﺟ ﻖﺑﺎـ 43 / 0 ﻣ ﺢﻄـﺳ و
ـﻴﺒﻗ زا ﻖﻠﻄﻣ ش ﺺﺧﺎـﺷ و يﺎـﻫ
ﻦﻳا ﺺﺧﺎﺷ د ﺎﻫ
ﺖﺳا .
شﺮﻳﺬ
<0/
> 3
>0/9
ــــــــــــــــ
d Fit Index
ﻳ ﺐ ﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻲ ﺳا
ﻞﻳﺪ ﺎـﻄﻣ هﺪـﻨﻨﻛ
ةﺪـﺷدراﺪﻧﺎﺘﺳ 39
ﺺﺧﺎﺷ شزاﺮﺑ يﺎﻫ
هﺪـﺷر
NFI1) ( و
هوﺮﮔ دﺮﻛ يﺪﻨﺑ .
ا
هﺪﺷ ﺮﻛذ ﺰﻴﻧ ن
ﺶﻫوﮋﭘ لﺪﻣ ﺬﭘ ﺪﺣ
08 3
90
ــــــــــــــ ـ
2 ـ رد ﺖﻟﺎﺣ ﻳﺮﺿ
ﺪـﻌﺗ ﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ رﺎﻛو ﺳا راﺪـﻘﻣ ﺎﺑ
ﺘﺳد ﻪﺳ ﺔ ﺷ ﻲﻠﻛ
رﺎﺠﻨﻫ شزاﺮـﺑ ﻞ رﺎﺠﻨﻫ ﻊﺑ ﮔ هﺪﺷ
نآ راﺪﻘﻣ ،شزاﺮﺑ
ﺺ ﺎﻫ ي ﻣ شزاﺮﺑ
راﺪﻘﻣ
016 / 0
907 / 1
986 / 0
ـــــــــــــــ
ـﺶﻫوﮋ
ﺔﻠﺣﺮﻣ 2
ﺗ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺐﺴﻛ لﺪﻣ ير و
ل ﻲﻣ ار ﺳ رد ناﻮﺗ ﻞﻣﺎـﺷ ﻲﻘﻴﺒﻄﺗ ﺮﻣ يﺎﻛ ﺎﻳSRM
ﻨﻣا ﺔ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ
لوﺪﺟ 4 . ﺺﺧﺎﺷ
ﺺ SR Chi-Sq
N
ــ ــــــ ـــــــ
2 . لﺪﻣ ﺎﻬﻧ ﻲﻳ ﮋﭘ
و ﻲﻠﻛ ﺖ نوﺪﺑ
روآﻮﻧ ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻄﺑ ﺔ دراد ﺖﺒﺜﻣ .
لﺪﻣ شزاﺮﺑ ي ر لﺪﻣ شزاﺮﺑ ي
ﺺ شزاﺮﺑ يﺎﻫ
ﺺﺧﺎﺷ ﺪﻨ
MR
اد ﺮﺑ هوﻼﻋ و هﺪ
ﺺﺧﺎﺷ RMR
quare/df NFI
ــــــــــــــــ
ﻞﻜﺷ
ﺖﻟﺎﺣ رد ﻲﺸﺨﺑﺎﻨﻌﻣ
509 / 16 ار
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ،ﻊﺑﺮﻣ
ﻨﻧﺎﻣ ﺪﺼﺘﻘﻣ 4 ﺷ هدروآ ﺪ
ـــ ــــــــ
