بررسی رابطۀ نوسازی و تغییر نگرش‌ها و رفتارهای دینیِ جوانانِ شهر و روستاهای سنندج

(1)

يعامتجا تاقيقحت و تاعلاطم

نایرا در رود / 3

ة

رامش ، 4 ،

ة

ناتسمز 3333 : 303 - 336

شرگن رييغت و يزاسون ةطبار يسررب ناناوج ينيد ياهراتفر و اه

جدننس ياهاتسور و رهش

ییازریم نیسح

1

یتعیرش اراس

2

یرفصاباب عفان

3

:تفايرد خيرات 12

/ 6 / 39 خيرات

:شريذپ 12 / 2 / 32

هديكچ

« یرادنید » یداینب زا یکی یخیرات راذگ رد ،ناتسدرک ۀعماج یعامتجا و یگنهرف رصانع نیرت

اب دوخ

« یزاسون

» و مامتان یدنیارف هک

« ینوریب » هک تسا هدوب هجاوم شسرپ نیا اب هراومه ؛تسا

نیا ؟تشاد دهاوخ نارگشنک یرادنید نازیم رب یریثأت هچ یزاسون دنیارف نایم طابترا شهوژپ

شرگن رییغت و یزاسون یم یسررب ار جدننس یاهاتسور و رهش ناناوج ینید یاهراتفر و اه

.دنک

نومزآ یارب .تسا هدش ماجنا جدننس یاتسور شش و رهش حطس رد یشیامیپ شور هب شهوژپ هیضرف ،اه 383 ( ناناوج زا رفن 22

- 18 شور هب اتسور و رهش )هلاس هنومن

هشوخ یریگ یا

هلحرمدنچ همانشسرپ و دندش باختنا یا

،ییارگون نازیم ،یرادنید نازیم شجنس هب طوبرم یاه

یگدنز تیفیک هرهب اب زین و

هشیدنا زا یریگ ۀرابرد رگرب یاه

شسرپ ،یزاسون یوناث نلاماح یاه

و تلایصحت ،ینیشنرهش یاهریغتم هب طوبرم یعمج طابترا لیاسو زا هدافتسا نازیم

نانآ طسوت

اک هداد یسررب جیاتن ساسارب .دش لم ؛دراد سوکعم و رادانعم طابترا یرادنید اب یزاسون ،اه

نیدب هدوب رثأتم یزاسون زا رتشیب هک یناناوج بیترت .دنراد یرتمک ینید یدنبیاپ و قلعت دنا

زا

یسررب یاهریغتم نایم ،ریسم لیلحت رد هدش

« یملع شیارگ »

و

« للاقتسا شیارگ هنابلط

» شقن رد

ش صخا ییارگون یاه و

« ینیشنرهش » شیپ تردق نیرتشیب جیاتن .دنتشاد ار یرادنید نازیم ینیب

یسررب یاهاتسور نیب ظاحل هب ینید یدنبیاپ و قلعت نازیم نیگنایم توافت هک داد ناشن زین هدش

انعم یرامآ .تسا راد

هژاو هناسر ،يرادنيد :يديلک ياه نردم( يزاسون ،يگدنز تيفيک ،يعمج ياه

،)نويسازي

ييارگون .)مسينردم(

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . هعماج رایداتسا نارهت هاگشناد یسانش

،)لوئسم ۀدنسیون(

hmirzaie@ut.ac.ir

. 2 هعماج رایداتسا نارهت هاگشناد یسانش

، smazinani@ut.ac.ir

3 . مدرم یرتکد یوجشناد یسانش

نارهت هاگشناد

، Nafebabasafari@gmail.com

(2)

406 يعامتجا تاقيقحت و تاعلاطم ةرود ،ناریا رد

3 ةرامش ، 6 ناتسمز ، 3333

لئسم حرط و همدقم ه

« وق ی رت ی ن و مهم رت ی ن تسا نید ،میدق یایند دامن نیرتهب و هتشذگ ناهج زا هدنامیقاب رصنع »

،شورس(

181388 نمرب( تسا هدرتسگ یزاسون هک یروت ریزگان و )

،1

1381 ناینب( نید نماد )

.تسا هتفرگ زین ار )یتنس ناماس ای

ن هک سون دورو نیا هب یزا

« عماج ۀ ب ی م هدز

» یاج هزادنا هچ ات

؛تشاد دهاوخ یراگزور هنوگچ ،ینیشنمه نینچ اب نید و تسا هدرک گنت نید رب ار د

ی ر ینامز

تسا هدرک لوغشم دوخ هب ار یرایسب هک ار یرایسب تلاوحت نید ،راذگ نیا رد و تسا

پی ش ور

.تسا هتشاد یمیهافم

مه نوچ

« نید جورخ »

هشوگ لسرام 1283

،

« یسدق رما فوسک »

ونیباس

اویواوکا 121۱ و

« نوسفا زا ییادز ناهج

» ربو و ات ...

ۀهد رد نید هاگیاج رگنایب یدلایم تصش

اما .دوب نردم یایند زا سپ

نآ ههد هعماج تایبدا رد 8دمآ دوجو هب یریگمشچ لوحت یسانش

« ینید رما تشگزاب

» ییترود ،نویپماش ه

2۰۰3 ،

« نید یرادیب

» ،

« وسفا ناهج ددجم یرگن »

رگرب

2۰۰1 ،

« ادخ ماقتنا »

لپک لیژ 1221

رد نید تشونرس هک دندوب یراثآ دیدج نیوانع نردم ناهج

رارق دوخ راک عوضوم ار

،یتعیرش( دندوب هداد 1383

.)

پی رت

2رگرب دج ی رت ی ن درت ی اهد ار صوصخرد ا

ی ن رظن هی هدرک نایب اه اج ات ؛تسا

یی رد هک

لباقم رظن هی یاه فرع ی ش رظن زا ،ند ۀی

« فرع ی ادز یی

3» م نخس ی وگ ی د م عافد و ی

.دنک ساسا

اعدم ی رگرب هک تسا نیا روئت راظتنا فلاخرب

ی فرع و نازادرپ ارگ

ی

،نا ند یا ی زادنا هب زورما ۀ

ساسحا زا هدنکآ هتشذگ د

ین ی خرب رد و تسا ی

ب رطخ ساسحا تلع هب قطانم ی

رتش زا یوس راثآ

فرع ی ندش ا ، ی ن ساسحا اه تح ی دش ی رتد .تسا هدرک زورب هتشذگ زا نیاربانب

وا هک دراد هدیقع

بدا ی تا رظن و هی یاه فرع ی ههد رد ندش اه

ی 3۰ و 1۰ یتساک هتشاد رایسب یاه هک

دوخ زین نآ رد

ا هتشاد مهس تس

نیاربانب ؛ ناوخزاب هب

ی اه ی ددجم زاین .دراد م رگرب ی وگ ی د ا ی ن ارگون هک روصت یی

ًاموزل هب یدوبان د ی ن اج رد م دارفا دزن و هعم ی

ا ،دماجنا هابتشا زورم تسا هدمآرد بآ زا

( عاجش ی

،دنز 13۱8 (رگرب دش ببس هک یلماوع زا ؛) 1228

8 ۱82 ار دوخ یرکف لوا ۀرود )

« هابتشا

گرزب » ،دمانب شبنج شزیخ ینید نیون یاه

دننام ناریا یملاسا بلاقنا .دوب

یزاسون و مامتان تسا یدنیارف ناریا رد4

« ینوریب

» ودص لوط رد و نایم رد ریخا لاس هاجنپ

1. Berman, Marshal 2. Peter Ludwig Berger 3. Desecularization 4. Modernization

(3)

شرگن رييغت و يزاسون ةطبار يسررب جدننس ياهاتسور و رهش ناناوج ينید ياهراتفر و اه

406

ِگنهرف نید ،یناریا گنهرف .تسا هتشاد ینوگرگد اب هارمه و ایوپ یروضح یناریا 1

شقن رد ار2

ییانبریز زا یکی هتشذگ زا میهافم نیرت

ریسم نیا رد و تسا هداد یاج دوخ رد نونکات رود یاه

لوحت و رییغت ییغت نیا اما ؛تسا هتشاد ناوارف یاه

هتفرگ ماجنا دنک رایسب اهر یایند رد یلو .دنا

رییغت لاح رد عیرس طیارش نردم هب تسا

هنوگ ا هنماد هک ی لوحت هاگ و اهرییغت زا یا

یداینب یاه

هنیمز زا یرایسب رد ار یم اه

مینیب . قافتا یلاح رد ناریا رد نردم هب یتنس ۀعماج زا رذگ م

ی دتفا

رظن هب هک م

ی دسر م داعبا رد نید رد توافتم یشقن دوخ فلتخ

مز ی هن اه و دراد نوگانوگ ی

داعبا زا یضعب عقاورد د

ی رادن زورما ی گنررپ ه رت داعبا زا رگید یخرب و د

ی رادن لکش رییغت ای ی

ی هتفا دنا نیدب .دنرادن روضح ای بیترت

شلاچ اه مان اب نردم یایند رد نید یعامتجا و یرظن ی

فرع ی

3ندش رد هک تسا یعوضوم ، هعماج

سانش یهاگیاج ناریا ی و

ی هژ راثآ هچرگا .تسا هتشاد

رد دوجوم ناریا

« دنیارف هن تسا مسیرلاوکس ۀدیا صوصخرد رتشیب نویسازیرلاوکس ۀرابرد

نویسازیرلاوکس

» ،یدیعس(

1381 ) . هغدغد زا یرایسب ،نیا دوجو اب نیا رد یشهوژپ یاه

هدیشوک و تسا هدوب صوصخ اهرییغت ییارچ و یگنوگچ هک دنا

دننک یسررب ار یرادنید ی

نآ زور یزاسون ینیع و ینهذ داعبا هک هاگ هب

یم نایرج رتشیب یگدنز رد زور .دنبای

رگید یوس زا هلئسم

ا هبور نآ اب ناریا ۀعماج رد هک ی یناریا ۀعماج هک تسا نیا میتسه ور

روضح دهاش هعماج نیا رد تسا نکمم و هدومیپن برغ اب ناسمه یلوحت ریس ًاموزل ود نامزمه

دش هتفگ میاداراپ ه

هاگن ای )مود رگرب و لوا رگرب(

یاه توافتم ودض یهاگ و زا ضیقن

بحاص دعُب و نید یداهن راتخاس رب نآ راثآ و ناریا رد یزاسون طیارش هب هجوت اب ؛میشاب نارظن

هب دارفا ینهذ هنوگ

ا بحاص زا یرایسب هک ی هب هجوت اب زین یناریا نارظن

شهوژپ اه ی ا ماجن هتفرگ

ناشن هداد دنا هک

« رگا فرع ی ندش ینادب ینید فطاوع و اهرواب یلک لوفا ینعم هب ار

،...م شهوژپ اه

( هیرظن نیا ،رگید عماوج رد ینید فطاوع و اهرواب موادت صوصخرد دهاوش و فرع

ی ندش ار )

دییأت من ی دنک گرب رتیپ رظن دیؤم و ر

تسا ]مود رگرب[

» هداز جارس(

، 13۱8 قف و ؛) ط توافت اه یی

هبور نآ اب یتنس اب نردم ۀعماج ای دوخ زا شیپ لسن اب یلسن ره ریزگان هک تسا هدش هدید ور

نیا ای ؛تسا دننام یمیهافم اب هک

« یرادنید و یعامتجا ۀقبط ۀطبار یوگلا »

جارس(

هداز

، 13۱8 ؛

12381383 ای )

« ینید ضیارف و کسانم هب دیدش دیقت ]نتشادن[ لهاست »

را ،یبیان(

،یکم 1383 )

1. Culture 2. Religion 3. Secularization

(4)

هدرک نایب ار هلئسم ،لوا رگرب یرظن یوگلا در یارب ارچ هک تسا یقاب شسرپ نیا نونکا .دنا

زا یرثکادح موهفم فرع

ی ندش هتفرگرب هدش یفرع ینعی تسا یرادنید لماک یدوبان ربارب ،ندش

تسا یلاح رد ؛دش دهاوخ دودرم ناسآ لوا رگرب ۀیرظن عبت هب و تسا هدش هتفرگ رظن رد هک

یلقادح موهفم ،مود ِرگرب یرظن یوگلا دییأت یارب فرع

ی ندش جارس( هدش تشادرب ،هداز

1383 8

123 و رییغت موهفم نامه یدایز ۀزادنا ات و )

« یگنوگچ » ربرد ار یرادنید اب نونکا .تسا هتفرگ

هدیچیپ عوضوم یرامآ ۀعماج شقن رد ناتسدرک ناتسا مدرم یسررب رت

م ی دوش توافت ناتسدرک .

هژیو رگید اب یا موق

ی ت اه کرتشم تشونرس فلاخرب ناتسدرک .دراد ناریا ییایفارغج طاقن و

هژیو طیارش ،ناریا طاقن زا یرایسب رد ًاصوصخم ؛تسا هتشاد دوخ یخیرات راذگ رد یا

نایرج دننام یلماوع ریخا لاس هاجنپودص

؛ناتسدرک یسایس یاه لماعت

نیب یاه ناتسدرک یگنهرف

درک اب ناریا

،قارع یاه شیارگ ؛هیکرت و هیروس

دوخ صاخ ینید یاه ۀهجاوم ،)ننست بهذم(

هب .تسا هدومن ناریا طاقن رگید زا توافتم ،یزاسون اب ار ناتسدرک هنوگ

ا جیاتن میمعت دیاش هک ی

شهوژپ اه ناکما ناتسدرک هب ناریا طاقن رگید رد )نید و یزاسون ثحب رد(

دنیارف .تسین ریذپ

درک رد یزاسون و تسا هتشاد یپ رد فلتخم داعبا رد ار یتارییغت ،کدنا و یبسن دنچره ناتس

یداینب زا ،نید ۀنیمز هتبلا .تسا هدوب اهنآ نیرت

.تسا یرورض ناتسدرک رد یرادنید و یزاسون طابترا یسررب دش هتفگ هچ نآ هب هجوت اب یم زین شهوژپ نیا صخاش یانبمرب هک دشوک

نایب یاه گرب یوس زا هدش ر

( 1۰481381 یارب )

ناوید و داصتقا ،یژولونکت( یزاسون

،نردم یرلااس

،ینیشنرهش طابترا و یناگمه شزومآ

یاه

ییارگون نازیم هب هجوت اب زین و )یعمج رد ار یرادنید و یزاسون طابترا ،نارگشنک )مسینردم(

.دنک یسررب ناتسدرک ۀعماج زا یشخب

يبرجت رورم شهوژپ 8ناریا زا جراخ یاه

« نویسازیرلاوکس ۀلئسم و نید هاگیاج رییغت رد

یزاسون تبت »

ننوکراه ارتیم هک تسا یشهوژپ لاس 1

2۰۰2 نیا فده .تسا هداد ماجنا یفیک شور هب

شسرپ نیا خساپ یپ رد و تسا تبت رد نید تیعضو و هاگیاج رییغت یگنوگچ یسررب شهوژپ لات ؟تسیچ تبت یزاسون رد نویسازیرلاوکس هاگیاج هک تسا ش

مهارف و یزاسون یارب اه ندرک

یاهداهن بلغا هک تسا هتشاد تبت یتنس ۀعماج یارب یمهم یاهدمایپ ،تبت رد هتینردم رصانع ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. Mitra Härkönen

(5)

406

هدش انب نآ رد یبهذم یفرع .دنا

ساسارب اما تسا هداد خر تبت رد ینامزاس حطس رد ًابیرقت ندش

هبحاصم جیاتن راد تیمها یتبت یدرف یگدنز رد ناکامک نید ،اه

.د

شهوژپ رد رکیب نیاو و تراهلگنیا دلانور

« شزرا رارمتسا و یعامتجا رییغت ،یزاسون یاه

یتنس » لاس رد 2۰۰۰ هداد زا هدافتسا اب ، شیامیپ یاه

شزرا رد یناهج یاه 12

ۀتفرشیپ روشک

،یتعنص 1 و قباس یتسینومک روشک 8

مک و هعسوت لاح رد روشک درکیور ود ساسارب ،دمآرد

رام یتفرعم هدرک یسررب ار یگنهرف و یسایس و یعامتجا تلاوحت ،یربو و یسک

یانبمرب .دنا

شزرا یسررب ،شهوژپ نیا جیاتن رارمتسا مه و هدرتسگ یگنهرف رییغت مه ،یناهج یاه

شزرا یم ناشن ار یتنس یاه .دنهد

« یوس و تمس هب عماوج تیاده یداصتقا ۀعسوت فده

هن اما ؛تسا کرتشم هعماج ثاریم اهنت

یمن دوبان ار یم رظن هب هکلب دنک

اب اتسارمه یتکرح دسر

شیپ ۀدنیآ رد یزاسون یاهورین هک میراد دیدرت .دراد یگنهرف ثاریم ریسم ینیب

گنهرف ،هدنوش

دروآ دیدپ یناهج ۀچراپکی ( »

،رکیب و تراهلگنیا 1383

شیپ تراهلگنیا نیا دوجو اب .) ینیب

یلصا

شزرا رد یلصا تارییغت اب یداصتقا ۀعسوت 8درک دییأت ار یزاسون ۀیرظن هارمه طلسم دیاقع و اه

شزرا .تسا نیا اما دراد ریقف عماوج اب راکشآ توافت دنمتورث عماوج یعامتجا و یسایس یاه

شیپ ار یگنهرف تارییغت یلک دنور هکلب ؛تسین یگنهرف ییارگمه یانعم هب ًاموزل یم ینیب

هک دنک

ینتبم دنیارف نیا لسن و تیعمج ینیزگیاج رب

تساه یملاغ(

،روپ 1388 .)

( تراهلگنیا و سیرون 2۰۰4

) یناهج یشهوژپ رد ناشن

یفرع دنیارف هک دنداد زا ندش

روشک یوس هب هتفرشیپ یاهروشک دشر نازیم هب و تسا تکرح رد راذگ لاح رد یاه

صخاش یفرع ،یگدنز تیفیک یاه رتسگ زین ندش

هد یم رت هراشا زین مهم ۀتکن نیا هب هچرگا ؛دوش

یم نید نیا اما ؛تسا ینید ییارگداینب نوزفازور دشر زا یکاح دهاوش هک دننک یقطانم رد ییارگ

نییاپ حطس و دنریقف نآ نامدرم بلغا هک تسا دشر هب ور ناهج زا صخاش زا یرت

تیفیک یاه

رتشیب و دنراد ایند طاقن رگید تبسن هب یگدنز تلم نیب

تسکش یتلود یزاسون هک تسا ییاه

هداد .تسا هدروخ شزرا هاگیاپ یانبمرب شهوژپ نیا یاه

ناهج یاه

(WVS)

شزرا و یاه

ییاپورا

(EVS)

زا شیب و هدوب 83

یم لماش ار ناهج تیعمج دصرد .تسا هدش

تشربلآ لا نوتسا و1

میت نوتیه ب 2

لاس 1228 شهوژپ رد

« یفرع نیب ۀطبار س و ندش

حط

تلایصحت »

هیوناث لیلحت شور اب یفرع طابترا ،اکیرما رد

یلم حطس رد تلایصحت نازیم و ندش

1. STAN L. ALBRECHT 2. TIM B. HEATON

(6)

و رادانعم طابترا یرادنید و تلایصحت نازیم نیب ،شهوژپ نیا جیاتن ساسارب .دندرک یسررب ار نیا نایب اب نوتیه و تشربلآ .دراد دوجو سوکعم رگرب هاگن زا هک

« یهاگآ

» لوصحم هک یا

یزاسون یفرع هب رجنم تسا یم ندش

هک تسا یزاسون ۀیوناث نلاماح زا تلایصحت و دوش

بجوم

« یهاگآ » یم رگشنک یم یسررب ار هلئسم نیا نینچمه ؛دوش

هب یزاسون ًاساسا هک دننک

یم یهورگ شیازفا بجوم ،یبرغ لکش نودب ار دوخ یگدنز هک دوش

« هرهب ریسفت زا یدنم ینید

»

،رگرب(

121۱ 8 1۰۱ قن هب ؛ ،نوتیه و تشربلآ زا ل 1228

لکش ) یم دنهد .

ناگنلاف تاکسا یر یا .یل و1

لاس 2

2۰۰۰ شهوژپ رد

« رد تاحلاصا و یشزرا تارییغت

هرک و نپاژ »

خر کیتارکومد تاحلاصا للع دندیشوک صخشم ار هتشذگ ۀهد هرک و نپاژ رد هداد

شیارگ رد رییغت ،اهنآ داقتعا هب .دننک شزرا و اه

مدرم ۀماع یاه ریخا تاحلاصا یلصا تلع

یکیژولونکت طیحم رد رییغت هک دندقتعم یل و ناگنلاف .تسا رییغت هعومجم کی نورد ،یدام ـ

نیب زا ببس هک دراد یاج یشزرا شیارگ رییغت ۀطساو هب رادتقا تردق نتفر

یم مدرم یاه .دوش

شزرا رب دیکأت یارب زاین شهاک ببس ،بسانم یداصتقا و ینف ۀنیمز قا یاه

یارب یلماع و ارگرادت

یم دوخ ِققحت ۀزیگنا دشر یم نایب اهنآ تیاهنرد .دوش

ۀدنیازف یربارب نوچمه یللع هک دننک

و یرهش تنوکس ،تلایصحت و یگدنز کبس )یعامتجا و یداصتقا یربارب و هعسوت( دمآرد شزرا نییعت رب دمآرد ریغتم و رثؤم اه

« لسن » مهم اهریغتم ریاس زا غ( تسا هدوب رت

یملا ،روپ

1388 .)

«

؟تسا هلئسم نید ایآ »

ساور دمحم زا تسا یشهوژپ نادیوس دایز ،3

بیطخ لآ لامج و4 3

نپاژ رد هک (

2۰۰1 و نایوجشناد نیب یقلاخا یاهرواب قیبطت شهوژپ نیا رد .تسا هدش ماجنا )

تیلقا هیزجت یانبمرب .تسا هدش یسررب نآ رب رثؤم لماوع و یبهذم و یموق یاه و

لیلحت

ر نویسرگ نایوجشناد ،هریغتمدنچ

هاگشناد رلاوکس یاه صخاش رد ینپاژ

مسیناموا دننام ییاه

صخاش رد و رتلااب زایتما نایوگخساپ رگید اب هسیاقم رد و دنتشاد یرتمک زایتما یتنس یاه

.دوب رتمک هرمزور یگدنز رد اهنآ یدنبیاپ و قلعت نازیم ای سلکن و مسا ی ت مان اب یشهوژپ رد {«

هنوگچ ندش نردم } ( »

12۱4 شسرپ نیا هب )

یم هک دنزادرپ آی

ا یریگرارق تروصرد مدرم

ناهج موس رد ضرعم راثآ ددجت برغ

،ی شرگن نانآ

1. Sccot C.Flanagan 2. Lee,Aie.Rie

3. Mohammed Y. A. Rawwas 4. Ziad Swaidan

5. Jamal Al-Khatib

(7)

403

تبسن هب هتشذگ ارگون ی هنا رت م ی دوش

؟ نیا رد پ وژ شه یسررب بطت ی ق ی روشک شش رد تناژرآ

ی ن

،

ئارسا ی ل

،

،دنه ش یل

،ی ن ی رج ی ه و ناتسکاپ ماجنا عومجمرد .تسا هدش طابترا زا یکاح جیاتن

یفنم

نیب بهذم و هتینردم تسا ( و سلکنیا ،تیمسا

113812۱4 فزوج زا لقن هب ؛

،ینمات .ب 122۰

.)

شهوژپ جیاتن ساسارب یرادنید و نید ،صوصخ نیا رد یرظن و یخیرات درکیور اب ییاه

ماگ هکلب ؛تسا هدوبن یزاسون فلاخم ًاموزل شادرب یزاسون یاتسار رد دنلب ییاه

تسا هت . یارب

میک نیتسیرک هنومن (1

2۰۰۱ ) شهوژپ رد

« تیحیسم و

ددجت رد هرک نرق متسیب » تسا هداد ناشن

هیرظن دوجواب هک تبسن هب اریز دنتسین لئاق یشزرا تنس و نید یارب هک یزاسون رلاوکس یاه

هرازگ ار رد یرادنید و نید ،یبونج هرک دننام یروشک رد اما ؛دنراد یریذپانرییغت یاه یاتس

ۀعسوت صخاش ۀنیمز رد و ایند رترب یاهروشک زا مهدزای ۀدر رد ار هرک تسا هتسناوت یزاسون یرامشرس ساسارب هک یلاح رد .دهد رارق ایند رترب روشک یس حطس رد یناسنا لاس

2۰۰3 هرک

تیحیسم ،یبونج کیدزن

هب 3۰ و دصرد مسیدوب

8 / 22 رگرب نینچمه .تسا جیار دصرد

( 2۰۰8 شهوژپ رد )

« هعسوت و بهذم »

هک تسا هتخادرپ هلئسم نیا هب

« یبهذم یورین هنوگچ

هتفرگ یاج یداصتقا ۀعسوت نطب رد ،دیدج تسا

.»

تنس فاطعنا ،شهوژپ نیا جیاتن یاه

یعامتجا لیسناتپ ،یبهذم تنس ِیداصتقا ـ

لکش ناکما و یبهذم یاه رد یزاسون یریگ

بوچراچ یاهروشک گنهرف و نایدا اب بسانتم یاه

مهم زا ار فلتخم رب رثؤم لماوع نیرت

یم هعسوت .دناد

شهوژپ 8ناریا لخاد یاه

« شرگن اه و ینارهت ناناوجون ینید یاهراتفر و تللاد

اه یارب نآ ی

رظن ندش رلاوکس ۀی »

لاس هک تسا یشهوژپ ناونع 13۱8

س ی سحد ی ن جارس هداز .تسا هداد ماجنا

فلتخم داعبا شجنس ،شهوژپ نیا فده د

ی رادن ی نیب شناد نازومآ و نارهت رهش ناتسریبد موس

جیاتن ساسارب .تسا هدوب اهنآ نیب ندشرلاوکس دهاوش یسررب زین هب

تسد هدمآ دعُب ود رد ،

طل ی ف رت د ی رادن زین و ) ...و داعم ،تّوبن ،ادخ هب داقتعا دننام( ینید تاداقتعا لوصا هب رظان هک ی

هنوگ ساسحا دننام( یصخش ینید فطاوع ترا یا

،دنتسه )یلاعتم و سدقم تادوجوم اب طاب

یسررب ناناوجون هدش

د ی رترادن هب رظان هک ،یدمایپ و یکسانم دعُب ینعی رگید دعُب ود رد .دندوب

ید دربراک ن زایتما ،تسا یعمج یدابع مسارم ماجنا و یعامتجا یگدنز رد د

ی رادن نایوگخساپ ی

.دوب رتمک

1. Kirsteen Kim

(8)

« تلایصحت اب نآ طابترا و میرلاوکس یلاع

)نارهت یرهش ۀعماج یدروم ۀعلاطم(

»

و یبیان گنشوه هک تسا یشهوژپ کمرادازآ

لاس ی 1381 شهوژپ نیا فده .دنداد ماجنا

گرب رتیپ یارآ یسررب ر

ناریا ۀعماج رد نآ یبرجت رابتعا و )ییادزرلاوکس و نویسازیرلاوکس(

نومزآ یارب ؛تسا ضرف

ی ه اه هب هداد اه نایاپ ی راز میرم ۀمان ع

( 1384 ) .تسا هدش دانتسا

« حطس یسررب د

ی رادن و ی ارگ ی ش اه ایوجشناد ینید ی ن

» لاس هک تسا یشهوژپ 1383

اب

ملاغ یراکمه یسررب شهوژپ نیا فده .تسا هدش ماجنا یدشرم لضفلاوبا و یلسوت سابع

حطس د ی رادن صیخشت و ی ارگ

ی ش اه .تسا هدوب ریبکریما یتعنص هاگشناد ینف نایوجشناد ینید ی

اسارب یدنبیاپ و لااب حطس رد نایوجشناد ینید یاهرواب ،شهوژپ نیا جیاتن س اهنآ

نداد ماجنا هب

یدنبیاپ اما ،تسا لااب هب طسوتم ینید ِیدرف کسانم اهنآ

مک ینید یعمج لامعا نداد ماجنا هب

.تسا هدش یبایزرا نچمه

ی ن هب شیارگ و نید اب یشنیزگ دروخرب ،یصوصخ نید هب شیارگ

د ییارگرثکت .تسا جیار رایسب نایوجشناد نیب ینی

« تیعضو یسررب یرادنید

رب دیکأت اب( 8ناریا رد هداد

اه ی پی ام ی ش اه هس ی هد )هتشذگ ۀ »

لاس یجرف یدهم و یمظاک سابع هک تسا شهوژپ 1388

هداد ماجنا شهوژپ نیا فده .دنا

تارییغت دنور میسرت یرادنید

تن ساسارب .تسا هتشذگ ۀهد هس رد ناریا مدرم

،جیا یاهراتفر

یدرف ینید یدنور تابثاب ای

ًاتبسن یدوعص هتشاد دنا و نیا شیازفا رد راشقا فلتخم یعامتجا

یمک توافتم .تسا اما یخرب کسانم یشهاک یدنور یعمج هتشاد

و تیعضو نانز رد نیا دعُب

توافتم اب ریاس داعبا دیاقع .تسا و

هبرجت اه ی ینید زین رد حطس رایسب ییلااب رارق دنراد

.

« رییغت یسررب شرگن

اه ینید ی شناد ناگتخومآ یلاع شزومآ

» اپ ی نا مان هدازیدهم اضردمحم ۀ

لاس هک تسا 13۱2

ملاغ ییامنهار اب نیا فده .دش ماجنا ،یلسوت سابع

اپ ی نا همان یسررب

یارب ار ناشاک یاهاتسور زا یکی رگشهوژپ ؛تسا هدش نایب هتینردم ۀنیمز رد نید تیعضو امآ ۀعماج صخاش اب ار ینید شرگن دعُب هس ،ینید شرگن رییغت یسررب یارب و یر

یاهرواب یاه

هباج زا یکاح شهوژپ جیاتن .درک باختنا ینید تادهعت و براجت و ینید لامعا ،ینید ییاج

شرگن اه ۀرابرد ینید ی شزرا

اه ردم ی ن درکیور ،یهاگشناد تلایصحت ؛تسا هدوب )تلایصحت(

ت ،ردق و اضق هب دارفا تینلاقع و یسارکومد ،ملع ،تسایس ،یسانشابیز براجت ،تشونرس ،لکو

و یتنس لیلد هب دیاش نیا هک تسا هتشاد یرتمک رییغت دارفا لامعا اما تسا هداد رییغت ار یم هجیتن نیارباتب .دشاب دارفا ندوب ییاتسور و تسا رییغت لاح رد نید هب یداهن درکیور میریگ

،تلایصحت شیازفا شرگن

اه ی رییغت زین ار درف ینید م

ی دهد .

(9)

433

« رییغت شرگن اه ناناوج ینید یاهراتفر و »

اپ ی نا مان لاس هک تسا عراز میرم ۀ 1384

اب

نیا فده .تسا هداد ماجنا ،یبیان ۀرواشم و یکمرا دازآ ییامنهار اپ

ی نا همان تیعضو یسررب

یرادنید نایوجشناد هاگشناد

اه چراچ ؛تسا هدوب نارگید اب هسیاقم رد داعبا و ،رگرب یموهفم بو

یرادنید شجنس یارب )یشرگن و یمسرریغ و یمسر حطس رد یراتفر ،یداقتعا دعُب(

یرادنید ،

هدافتسا شهوژپ نیا رد هدش

دنا ی یانبم رب رگشهوژپ . هتفا

اه نیا دوخ ی یم نایب هنوگ

ک دن

« 8 جیاتن

هب تسد هدمآ یم دییأت ار مود رگرب هاگدید لاتخا جیاتن ساسارب .دنک

ف یرادنید و نایوجشناد

،نیا دوجو اب .تسا مک وجشنادریغ دارفا همه

رد دحاو ییوگلا زا یرادنید

یوریپ من ی ننک ...د » و

ناگدنیامن نیب یتوافت عماج

ۀ ینید لوصا هب دقتعم ود ره و درادن دوجو نایوجشنادریغ اب نردم

ی ،ینید یعمج راتفر صوصخرد .دنتسه هتفا

اه ناشن م ی دنهد س هک لاح رد مسیرلاوک خر

نداد

ماجنا ار یعمج یاهراتفر زا یرایسب نایوجشنادریغ و نایوجشناد و تسا من

ی دنهد .

عمج شهوژپ 8هنیشیپ یدنب اما دنتسه یرادنید رب یزاسون ریثأت رگنایب ناریا زا جراخ یاه

هتفای نیا ۀرابرد اه وخمه رگیدکی اب دشاب هدش یرادنید یدوبان هب رجنم یزاسون هک

؛دنرادن ینا

شهوژپ رتشیب هتبلا ماجنا و یداقتعا یاهرواب هاگدید زا هک دنراد قفاوت هتفای نیا رب ،یلخاد یاه

رگا .دنراد یرتمک مازتلا یعمج کسانم دعُب رد یلو دنراد ییلااب مازتلا نایوگخساپ ،یدرف لامعا شهوژپ رتشیب ًابیرقت هچ ماجنا یاه

صوصخرد هدش یرادنید

نایوجشناد رب زکرمتم

نایب اما .تسا

شهوژپ رد هک تسا یرورض هتکن نیا ماجنا یاه

اب نآ طابترا و یزاسون نازیم هب ،ناریا رد هدش

دشر حطس هب هجوت نودب یرادنید نازیم شجنس هب رتشیب و تسا هدش هتخادرپ رتمک یرادنید صخاش .تسا هدش هتخادرپ یزاسون یاه

د رد رییغت هب رجنم یزاسون نیاربانب هک تسا یقاب شسرپ نیا نانچمه اما تسا هدش یرادنی

رد رییغت هب دودحم تارییغت نیا ایآ و تسا هزادنا هچ تارییغت یگدرتسگ

« یگنوگچ » یرادنید

رد رییغت ای )مود رگرب(

« یتسیچ » ؟تسا هدش )لوا رگرب( یرادنید

يرظن ينابم

1نيد يرادنيد و :2

هک هتکن نیا هب هراشا اب رعت

ی ف اه وخ هب دوخ ید

« تسرد » ای

« تسردان »

تسین دن هکلب تسا نکمم نابیاس باتک نایاپ تسویپ رد رگرب دنشاب دیفم رتشیب ای رتمک طقف

1. Religion 2. Religious

(10)

سدقم م ی وگ ی د

« 8 ب رس رب هرجاشم لیلد نیمه ه رعت

ی ف اه ات هزادنا یا یب هچنانچ اما ؛تسا ینعم

نایم رعت ی ف اه کی رد ۀنیمز د ثحابم ،دشاب هتشاد دوجو تریاغم صاخ رابر

ۀ صاخ یدنمدوس

اهنآ تیمها م ی دبای » ،رگرب(

122۰ 8 1۱3 زا لقن هب ؛ ی

فسو هداز

، 1388 .) ۀدیقع هب نوستربار

( 12۱۰ 8 31 ) نوچ شلات اه ی هعماج فیرعت هب یبایتسد یارب ناسانش ی

ات ،نید زا کرتشم و دحاو

هد ۀ هب هاجنپ هجیتن یا م یناسک ،دیسرن دننا

کلاگ و یکسنل یارب

رد لکشم عفر شهوژپ

یاه

صخشم هب یلمع یاهدربراک و یبرجت رک

داعبا ند

« یرادنید »1

شیارگ درک ادیپ یعاجش( دن

،دنز

13۱8 موهفم ،نآ داعبا و یرادنید لباقم رد .) فرع

ی

2ندش .تسا هدروآرب رس

« وریب نلآ » دقتعم

8تسا

Secularization

هتفرگرب شیر زا ۀ

secularis

یانعم هب

« ان سدقم » و

« یناحورریغ

» یدنیارف ،

تسا رب هک ساسا تایعقاو ،نآ دوجوم

هب ،سدقم و ییوداج ،ینید ورملق رد ورملق

روما ان سدقم

یم لقتنم یعیبط و دنوش

؛ نیمز رد ۀ ،یعامتجا تایح ینیدریغ

درک سدقت دعُب ندودز اب ن زیمآ

و ناهج رهاظم زا یخرب هاگیاج

هبنج ،دنیارف نیا رد و تسا هارمه ناهج رد ناسنا قع یاه

،ینلا

و ینید رهاظم نیزگیاج ،یّنف و یملع شیامن

ناهج اب یم یهلا و سدقم روما .دنوش

هاگدید زا

ساطعلا ( 13۱4 8 2۰ ) زین زا زین و نید تراظن و لرتنک زا ناسنا ییاهر هب هک نویسازیرلاوکس

و میهافم ریثأت شزرا

اه ی اروام ی یم فیرعت نابز و لقع رب یعیبطلا

،دوش هب یانعم یناهر ند

شیدنا ۀ زا یرشب رد

ی تفا اه ی هبش و ینید مه ندیشاپ مه زا و ینید

ۀ ناهج ینیب و هتسب یاه

مه نتسکش ۀ

هروطسا سدقم یاهدامن و یعیبط قوف یاه تسا

(ن ،نایوب 1383 .) فرع ی ندش رد

برجت ۀ یبرغ ـ زا توافتم یحیسم فرع

ی

ِندش یقرش ـ ببس هب توافت نیا ؛تسا یملاسا

« ِتنس

یسدق » یسم رد و تیح

« تنس یسدقان » و ملاسا رد صاخ ای ماع

و ندوب توافت اه ی یرگید

زیامتم نایدا رگید زا ار ملاسا هک تسا م

ی دنک ،زیامت نیا و ؛ صخاش

اه ی فرع ی ندش رد زین ار

برجت ۀ برجت زا توافتم یملاسا ینید ۀ

تیحیسم ینید م

ی دنک ( عاجش ی دنز

، 1381 ).

:يزاسون ترابع

تسا زا

« ینوگرگد مات

عماج ۀ یتنس ای لبقام نردم هب یوس عاونا یژولونکت

و نامزاس یعامتجا

،طبترم هک وزج تاصتخم للم

اب داصتقا هتفرشیپ و دنمتورث و ماظن یسایس

ًاتبسن تابثاب یبرغ تسا

» ( ،رنرت 122۰ .) یانبمرب فیرعت رتیپ

3رگرب یزاسون

« یدنیارف تسا هک

رد نآ هورگ یصاخ زا اهداهن و نیماضم یهاگآ لاقتنا یم دبای ینعی لاقتنا ی ک هعومجم

» . رگرب اب

1. Religiosity 2. Secularization 3. Berger, Peter. L

(11)

433

دافتسا ۀ هنوگراعتسا زا

وهفم م

« هعومجم

»،

یارب شیامن طابترا یبرجت یاهدنیارف یداهن

و هاگآ ی

نردم مزلام اب اهنآ هب شکمشک یمیدق

هیرظن یاه انبور و انبریز یم دراو دوش هک سکرام رگزاغآ

نآ دوب 8

« کی دنیارف یداهن ای کی هورگ هک رصنع یصاخ زا یهاگآ ار دیلوت هدرک ای لاقتنا هداد

تسا

» ( یلیکو

،داز

،یفیاط ک

،یمیر 13۱8 .) راهلگنیا ت ( 1382 رد )

« و یگنهرف رییغت ،یزاسون

یسارکومد

» اب طبترم یعامتجا تارییغت موردنس ار یزاسون ، تعنص

ی ندش م ی دناد نیا تیلاعف اب و

ۀمه رد ،موردنس هبنج

اه خوسر یگدنز ی یم

و دنک صصخت ی ندش حطس دشر ،ینیشنرهش ،

.تشاد دهاوخ یپرد ار عیرس یداصتقا دشر و دیما شیازفا ،شزومآ یسررب هاگدید زتیلزوه ،رنرل ،سلکنیا نوچمه یزاسون بتکم نادنمشیدنا امراش و 1

و 2

یرظن نینچمه ه

یاه یم ناشن زندیگ دهد

هک ای میقتسم لماوع یخرب یبناج

پ ی ش دنرَب ۀ هعماج ره

یارب .تسا یزاسون یوس هب هنومن

نیا هک یتاناکما و رهش رد یگدنز هنوگ

درف رایتخا رد نتسیز

رارق م ی دهد ار ییارگون ناسآ

م ی دنک ،زتیلزوه رظن هب . نانکاس

هویش اب قابطنا رد ،اهرهش یاه

ضرف ،دیدج یژولونکت ،دیدج قفوم دیدج یعامتجا یاهداهن و دیلوت یاهوگلا ،دیدج یاه

دنرت

،سلکنیا(

12۱4 8 218 .) شهوژپ اه ی و سلکنیا مسا

ی ت یم ناشن زین و یرهش هاگتساخ هک دهد

لاس دادعت یطابترا نانآ ییارگون نازیم اب رهش رد دارفا یگدنز یاه

گنتاگنت

،ایکزا( دراد 13۱۱

8

112 هتبلا .) راثآ یبناج زا رتشیب رایسب ییارگون صخاش رد ینیشنرهش ۀبرجت راثآ

نآ میقتسم

سا و سلکنیا .ت مسا

ی ت زا ار یراک ۀبرجت و یمسر شزومآ ،یطابترا لیاسو نوچمه یلماوع

راثآ یبناج مرب ی مش ا دنر ،سلکنیا(

12۱4 8 22۱ ود نیا شهوژپ .) دکؤم

شهوژپ یاه ۀرابرد رنرل

.تسا دارفا ییارگون نازیم رد یعمج طابترا لیاسو مهم شقن ساسارب

عومجم رورم رظن

ی ه اه ی

یزاسون

، یلماوع یتعنص ،ینیشنرهش دننام ،تلایصحت حطس ،ندش

اج ،یعامتجا هاگی ۀویش

هعماج لمح لماش( تاطابترا ،یریذپ و

و تسپ ،لقن هناسر

اه تموکح یژولوئدیا و )

، ای میقتسم

میقتسمریغ تیاده یزاسون یوس هب ار هعماج

م ی دنک زین ارگون دارفا . و

ی گژ ی اه یی نوچمه

،ییارگملع واست

ی بلط ی هج شیارگ ، تفرشیپ ،ینا

،ییارگ للاقتسا بلط ی شیارگ ،یندم شیارگ ،

برجت شریذپ و یریذپرطخ ،کیتارکومد ه

یاه دیدج راد .دن

1. Hoselitz 2. Sharma

(12)

و تسانبم نویسازینردم شهوژپ نیا رد هچرگا مسینردم و هتینردم ًاصخشم

یسررب ار

میهاوخن درک هک میتسین نآ رب اما نهذ

ی ت هب ار ددجتم ناسنا هنوگ

یا

« نارمع گدز

1ِی واف تس

2ی »

لزنت میهد زا یرایسب هک میهاگآ و ؛ ندشون

اه سا راکفا ناهج ندشون دنمزاین نوریب ناهج ی ت

( شورس ، 1384 8 33۰ .)

بوچراچ رظن

ي شهوژپ

دیاقع رب دیکأت اب یرظن بوچراچ شخب نیا رد یم نایب رگرب رتیپ

شهوژپ یرظن یوگلا و دوش

.دش دهاوخ صخشم یرظن بوچراچ هب هجوت اب را رد رگرب

اب طابت فرع ی ندش ود رود ۀ یرکف

تشاد

؛ ا کی رد و رود

ۀ یم عافد هیرظن نیا زا تدمدنلب ِیرکف نید هک دنک

شقن رد

« ینابیاس

سدقم » هب تسا هنوگ یا مظن و ریگارف یرتچ ریز ار هعماج دارفا هک شخب

مهدرگ م ی دروآ رد .

نیا هنیمز یراکوزاس نید ، تخانش

ی ـ انعم یی هویش هب هک تسا قم یا

،سد ۀویش و یعمج نتسیز

یم مهارف ناسنا یارب ار یدرف هب دوخ یگدنز زا یرگید شخب رد رگرب .دنک

طابترا و نید

فرع ی ندش یم رتشیب یم هجیتن نیا هب و دشیدنا

مظن دعُب هک دسر لاح رد نید نیداهن و شخب

ۀرود رد .تسا دشر لاح رد نانچمه نآ یدرف و یراتخانش دعُب اما تسا شهاکورف نیا هب لوا

طابترا یم هب نآ رهاظم و هتینردم هک دشیدنا فرع

ی ندش یم رجنم هک دوش شقن رد یهاگآ نلاماح

هعماج دنراد ار ،رگرب(

122۰ 8 1۱ زا لقن هب ؛ ی

فسو هداز ، 13181388 ).

هرود ود هب ار رگرب رتیپ

میسقت یم مینک 8

1 . گرب رتیپ ر )لوا(

ما ۀدیقع هب 8 یزاسون ،نآ عبت هب و هتینردم

هب رجنم یدوبان

و نید

دیدپ شرتسگ ۀ

فرع ی ندش دیدج عماوج رد م

ی دوش .

2 . گرب رتیپ ر )مود(

8 اب رد شرگن رییغت و تشگزاب هاگدید

دوخ یاه نایب ،

م ی دنک هتینردم هک

هب رجنم ًاموزل یزاسون نآ عبت هب و یدوبان

نید من ی دوش .

هاگدید شهوژپ نیا رد

« لوا » و

« مود » تنا یرظن بوچراچ ،رگرب هجوت اب و تسا هدش باخ

صخاش هب گرب هک ییاه

ر ( یزاسون یارب 1۰481381

یم نایب ) و داصتقا ،یژولونکت( دنک

ناوید

،نردم یرلااس

،ینیشنرهش طابترا و یناگمه شزومآ

و یزاسون طابترا ،)یعمج یاه

فرع ی ندش ِدعُب رد

« ینهذ ـ یراتخانش »

.درک میهاوخ یسررب ار

1. Developmentalism 2. Faust

(13)

436

هنیمز یاهریغتم

یرادنید

نس

یزاـسون

ینهذ

ینیع

یعامتجا تیعضو –

یداصتقا

هداوناخ (SES)

ج سن

تلایصحت شیارگ

تفرشیپ

شیارگ یملع

شیارگ للاقتسا هنابلط

شیارگ یواست هنابلط شیارگ کیتارکومد

شیارگ یناهج

شیارگ یندم

هراوهام تنرتنیا تیعضو

لهأت

یگدنز لحم

نیشناتسور نیشنرهش یگدنز تیفیک

بهذم

هناسر یعمج یاه

یـیارگون

شهوژپ يرظن يوگلا )ليصفت هب(

(14)

يضرف ه شهوژپ ياه

هیضرف لومرف یرظن یوگلا هب هجوت اب اه هیرظن ساسارب و یدنب

هدش نایب رگرب رتیپ یاه هک دنا

8زا دنترابع هيضرف ياه يلصا

1 . نیب داعبا یزاسون و یدوبان دیاقع ینید طابترا رادانعم دوجو

؛درادن یزاسون نونکات

رجنم هب یدوبان دیاقع ینید هدشن تسا و قع دیا یداینب هب

،نید تیمومع هدرتسگ

یا رد

هعماج دراد و رتشیب ناناوج هچ رد رهش جدننس و هچ رد اهاتسور هب لوصا نید (

،دیحوت

،توبن داعم ) دندقتعم و ناناوج رلاوکس ( هب لوصا نید داقتعا دنرادن ) رایسب کدنا دنتسه

( مود رگرب ) .

2 . یفرع و یزاسون داعبا نیب یفطاع دعُب ۀبنج زا ندش

طابترا ،)یبرجت(

رادانعم درادن دوجو

.)مود رگرب(

3 . یفرع و یزاسون داعبا نیب طابترا ،یدمایپ دعُب ۀبنج زا ندش

رادانعم دوجو سوکعم و

.)لوا رگرب( دراد 4 . یفرع و یزاسون داعبا نیب طابترا ،)یعمج و یدرف( یکسانم دعُب ۀبنج زا ندش

رادانعم و

.)لوا رگرب( دراد دوجو سوکعم

يتايلمع و يرظن فيرعت م

اهريغت

يرادنيد 8 نیا رد یرادنید شهوژپ

ساسارب یوگلا

« کراتسا و کلاگ »

یرادنید داعبا .تسا

8زا تسا ترابع یرکف و یفطاع یدمایپ ،یکسانم ،یداقتعا

.

دعب 

یداقتعا ای رواب ینید نامه هدیا اه و شرگن ییاه تسا هک راظتنا یم دور ناوریپ کی

نید هب نآ عا داقت هتشاد دنشاب دننام داقتعا هب

،ادخ خزود و . ...

دعب 

یکسانم هک راظتنا یم دور ناوریپ کی نید اهنآ ار هب اج

؛دنروآ دننام

،زامن هزور و ...

رد نید ملاسا .

دعب 

یفطاع ای یبرجت هک رظان هب

،فطاوع اهروصت

و تاساسحا ناوریپ

کی نید اب

یدوجو یهلا تسا دننام ادخ ای تیعقاو ی ییاغ و یرادتقا یلاعتم .

دعب 

یرکف ای شناد ینید هک تاعلاطا و

هتسناد یاه یداینب صوصخرد تادقتعم

ره

نید تسا

.

(15)

436

دعب 

یدمایپ ای راثآ ینید هک رظان رب راثآ

،اهرواب

،لامعا هبرجت اه و شناد ینید رب یگدنز

هنازور تسا و نامه ریثأت و ساکعنا نید رب یاهراتفر هرمزور

تسا ( اشفا

،ین 1381 8

۱2 .) جارس ار سایقم نیا ( هداز

13۱8 و هدرک یحارط کراتسا و کلاگ یرادنید یوگلا هب هجوت اب )

سایقم رابتعا شجنس یارب .تسا هدش هداد قیبطت ملاسا اب ییاور ،یروص ییاور نومزآ زا اه

ددجم یارجا شور زا زین ییایاپ نومزآ یارب .تسا هدش هدافتسا ینوریب ییاور و یتخاس سایقم

هب یافلآ بیارض .تسا هدش هدافتسا ینورد یرادیاپ شور و تسد

یداقتعا دعُب 8زا دنترابع هدمآ

81 / ۰ )یبرجت( یفطاع ، ۱3

/ ۰ یدمایپ ، ۱2

/ ۰ یکسانم ، ۱2

/ ۰ .

يزاسون :يموهفم فيرعت رف

ا هک یعامتجا ینوگرگد دنی رد

نآ

« عماج هعسوت لاحرد ۀ

» تاصتخم

« عماج ۀ

هتفرشیپ رت » هب ار م دوخ ی دریگ ،رنرل(

38181218 ،یزابهش زا لقن هب ؛

1381 رگرب هاگدید زا و )

( 12۱4 ) یزاسون

« م و اهداهن زا یصاخ هورگ نآ رد هک تسا یدنیارف موهف

یاه لاقتنا یهاگآ

یم کی لاقتنا ینعی دبای هعومجم

.»

یلصا دعب ود هب هک تسا یزاسون ،شهوژپ لقتسم ریغتم نیرت

ا هدش میسقت ینهذ و ینیع هرهب اب ینیع دعُب رد ؛تس

هشیدنا زا یریگ صوصخرد رگرب یاه

و تلایصحت ،ینیشنرهش یاهریغتم ،یزاسون یوناث نلاماح طابترا لیاسو زا هدافتسا نازیم

یعمج زین نآ ینهذ دعب .درک میهاوخ یسررب ار )تنرتنیا و هراوهام هب دودحم(

رگنایب تیثیح

ناهج و هتینردم یداقتعا و یبتکم ینیب

هک تسا برغ دیدج ندمت و گنهرف یژولوئدیا و

رصانع دننام ی لقع ییارگ ، هبرجت ییارگ ، ناسنا یرادم ، یدام ییارگ ، عقاوان تفرعم ییارگ یتخانش

،

ساسحا یقلاخا ییارگ ،

تنس تفرشیپ و یزیتس ییارگ

یمربرد ار هب هجوت اب ییارگون .دریگ

شهوژپ سلکنیا

، مسا ی ت دازیدهم زا لقن هب( امراش و ،ه

138۰ نوچمه فلتخم داعبا رد )

ملع ،ییارگ واست ی بلط ی تفرشیپ ،یناهج شیارگ ، ،ییارگ

للاقتسا بلط ی یندم شیارگ ، و

شیارگ

کیتارکومد شسرپ و دش دهاوخ هدیجنس

،هدازیدهم( شهوژپ زا زین نآ یاه 138۰

هتفرگرب )

.دش دهاوخ و فیرعت ریز میهافم ساسارب ییارگون هزادنا

گ ی ر ی 8تسا هدش

(16)

1 ملع . ییارگ 81

شیارگ رب ناهج تخانش هب ساسا

و یملع دهاوش یشهوژپ

درخ یاج هب

؛هتشذگ نارود 2 . واست ی بلط

2ی ره ندش لئاق نودب ،یناسنا هاگیاپ و قوقح یواست لصا هب ینلاقع مازتلا 8

هنوگ رب ضیعبت ساسا

هبنج اه ی موق ،سنج هب بوسنم ...و

؛

3 یناهج شیارگ . 83

شیارگ ه حیجرت هب یاهراجن

یمومع یارجا رد شقن

اه ی زا رتارف ماع

یرادافو ...و ناتسود ،نادنواشیوخ هب هژیو یاه ؛

4 . پی تفرش ارگ

4یی 8 شیارگ ندوب دیفم هب رواب و ندش قفوم ،ییارگریدقت رب هبلغ هب تبثم

همانرب ر ی ز ی

؛

3 . للاقتسا بلط

3ی 8 شیارگ ونمه و یتنس رادتقا راتخاس یاهرابجا زا ییاهر هب نینچ اب ندشن ا

؛ییاهراجنه 1 یندم شیارگ . 81

شیارگ هب تفایرد و یلم رابخا بی

ن للملا ی یارب ششوک و لکش

هد ی و

روحم رب راکفا زکرمت عوضوم

اه ی

؛صخشم

۱ کیتارکومد شیارگ . 8۱

شیارگ و قوقح تیاعر و ظفح هب تبثم دازآ

ی اه ی و یندم

و دارفا ۀمه یارب یسایس هورگ

اه ی وجو و هعماج تصرف د

تکراشم یارب یواسم یاه

شزرا رد همه ۀنادازآ یاه

نآ ،هدازیدهم( هعماج 1381

8 21 - 23

؛)

8 یریذپرطخ . هک یلامتحا یاهرطخ زا یهاگآ 88

یرازبا تلاکشم و عناوم رب هبلغ یارب

؛تسا هدنیآ 2 برجت شریذپ . ه

یاه

2دیدج یگدامآ 8 ۀدیا شیامزآ

برجت ه یاه رد دیدج لباقم

برجت ه یاه

،زندیگ( هتشذگ 13۱8

8 323 .)

نآ ییایاپ و ییاور و هدش یبایراجنه همانشسرپ نیا ًلابق هچرگا زین رازبا یایاپ و ییاور یارب و دش هدافتسا خابنورک یافلآ زا نآ ییایاپ یارب هرابود نیا دوجو اب دوب هدش شرازگ بسانم

هب یافلآ نازیم تسد

زا رتشیب داعبا ۀمه رد هدمآ ۱1

.دوب دصرد

1. Scientific orientation 2. Egalitarian orientation 3. Universalistic orientation 4. Achievement orientation 5. Independence orientation 6. Civic orientation 7. Democratic orientation 8. Risk culture

9. Accepting new experiences

(17)

433

يگدنز تيفيک :يموهفم فيرعت ـنیمز رد دوـخ یگدـنز تـیعقوم زا یدرف کرد

ۀ و یـگنهرف راتخاـس

یـشزرا

شزرا و تاراظتنا و فادها هب ندیسر یاتساررد اـه

دـنیوگ ار رد هاگدـید ود هـتبلا .

ۀراـب تـیفیک

8دراد دوجو یگدنز 1 . تیفیک یگدنز یدرف 8 یدراوم نوچ ساسحا

،یداش ساسحا

،یتملاس نتـشاد لایـطعت ت

ینلاوط و ...

؛

2 . تیفیک یگدنز یعمج 8 دوجو هب حلص

و شمارآ رد

،هعماج پ شریذ اهراجنه رد هعماج زا

یوس

،همه مهارف ندوب عبانم یداصتقا یارب

همه و ...

هراشا دراد (

،سپیلیف 2۰۰1 8 33 .)

:يتايلمع فيرعت یگدنز تیفیک

8زا دـنترابع هـک دراد یلصا دعُب راهچ عومجم رد تملاـس

1یمسج

، ناور تملاس ،2

نارگید اب طباور یگدنز طیحم و3

)یگدـنز تـیفیک( ساـیقم نـیا .4

ار3

نوتگنیوکسا( تسا هدرک یحارط یناهج تشادهب نامزاس یفتلا ،1

لناکوا و۱

،8

2۰۰4 .)

شرازگ جیاتن رد هدش

یوس زا نامزاـس یگدـنز تـیفیک ساـیقم ناگدنزاـس هورـگ تـشادهب

،یناهج نیب خابنورک یافلآ بیرض 82

/ ۰ - ۱3 / ۰ هدرخ یارب سایقم

ساـیقم لـک و هـناگراهچ یاه

تسا هدش شرازگ رد هک

13 نیب زکرم هـتفرگ تروـص نامزاـس نـیا یـللملا تـسا

و یریـصن(

،هیوضر 1383 .) رد یگدـنز تـیفیک سایقم خابنورک یافلآ نازیم زین شهوژپ نیا 83

/ ۰ هـب تـسد

.دمآ :يگدنز لحم ب ییاتسور ای یرهش .ندوب ییاتسور ای یرهش

هدش میسقت هتسد ود هب ندو

)فلا 8تسا

« نتشاد ییاتسور ای یرهش أشنم »

لاس دادعت و ینونک یگدنز لحم )ب زا روظنم .اه

لاس رد اتسور ای رهش رد تنوکس ،نتشاد ییاتسور ای یرهش أشنم هک تسا رمع ۀیلوا یاه

یعامتجا دنیارف یانبمرب ب ار یتوافتم یتیصخش تایصوصخ و تافص تسا نکمم ندش

ه دوجو

شجنس یارب شهوژپ نیا رد .دروآ

« نتشاد ییاتسور ای یرهش أشنم »

رد یگدنز 1۰

هیلوا لاس

.تسا شجنس یانبم ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. Physical Health Domain 2. Psychological Domain 3. Social relationship Domain 4. Environmental Domain 5. WHOQOL 6. Skevington 7. Lotfy 8. O,Connel