بررسی غلظت فلزات سنگین در فرآیند ورمی کمپوست تولید شده از پوست نرم پسته، لجن فعال فاضلاب شهری و ضایعات کمپوست قارچ

چراق‌تسوپمک‌تاعیاض‌و‌یرهش‌بلاضاف‌لاعف‌نجل‌،هتسپ

‌

یدمحا تاداسلا ماهلا یوسوم

و1

یئاطع دمحا دیس

*2

. 1 سانشراک حم شیارگ ،یمیش یسدنهم دشرا طی

ینف ةدکشناد ،تسیز -

ناریا ،نامرک ،نامرک رنهاب دیهش هاگشناد ،یسدنهم Elham.a.mousavi@gmail.com

2 . ینف ةدکشناد ،یمیش یسدنهم رایشناد -

ناریا ،نامرک ،نامرک رنهاب دیهش هاگشناد ،یسدنهم

خیرات لوصو :هلاقم 13 / 02 / 1396 خیرات

شریذپ :هلاقم 15 / 08 / 1396

هدیكچ

‌ یمرو تسوپمک دراد یدایز ریثأت کاخ ییایمیش و یکیزیف صاوخ دوبهب رد .

تظلغ ندوب ياب تازلف

نیگنس رد دوک نیا و ههب ناشدورو

ةخرچ راثآ ،ییاذغ یدنیاشوخان

رب نارادناج تملاس دهاوخ

اذل .تشاد یبایزرا نیا تظلغ رد تازلف

یمرو سوپمک یرورض ت .تسا

نیا رد

یمرو رد نیگنس تازلف تظلغ ،قیقحت .دش یسررب ادیتف اینیزیا مرک کمک هب هدش دیلوت تسوپمک

12 رد رامیت 3 بیکرت اب رارکت یاهه

نیگنهس تازهلف تهظلغ دهنیآرف یاههتنا رد و ههیهت یرهش بلاضاف لاعف نجل و چراق تسوپمک تاعیاض ،هتسپ مرن تسوپ زا فلتیم هزادنا یریگ سم تظلغ نیرتشیب .تشاد شیازفا ییاهن یاهرامیت ةمه رد سم تظلغ ،داد ناشن یاتن .دش 36ppm

/ 2 یلاحرد ،دوب هک

نآ رادقم نیرتشیب و تشاد شهاک لکین تظلغ 021ppm

/ 0 تظلغ .دمآ تسدب اههرامیت یه عب رد زهین مویمداهک و یور ،برس یاه

ظلغ نیرتشیب .دنتشاد شیازفا رگید ی عب رد و شهاک بهیترت هب تازلف نیا ت

67 / 0 ، 14 و 024ppm

/ 0 .دهندوب قهیقحت نهیا یاهتن

هک درک صیشم تظلغ

نیگنس تازلف رد

ةدودحم زاجم یزرواشک رد دوک نیا زا هدافتسا و دراد رارق چیه

رهثا لاهبند ههب ار یراهبنایز

.درادن دیلک

‌ هژاو لاضاف نجل ،نیگنس تازلف ،چراق تسوپمک تاعیاض ،هتسپ مرن تسوپ یمرر ،،رره ب

.تسوپمک

1 . زاغآرس

تيريدم اعياض دماه یکي ا لاکشم الاد

زیگناری رد

رتارت ناهه .تتا ايازفا ای تیعمه

و نآ ابند ی دریلوت

اعياض رتشیی يا لکشم دیچیپ رت د ترتا

(Singh et

al., 2011)

. ی یلكروط يدرند رنيزگ یارری ا یری ندرری

اعياض رد سرتتد بتتا بلیفدرنل رد ندررك عرفد درننام

و یاریر دیلوت تل ی ك ندنا وت و ای طیحم رد یلخت یرم داجيا ار اوه و کا ببآ یگدولآ بیمت یاه اگ .درننك

تسي دیفم راکهار ةئارا ياریانی ريا لرح یارری یر،یحم

اري تریمها لاکشم دراد ید

(Yadav & Garg, 2013)

. ای یفرط ا هوت

ی دنور ور ری در ر دافترتا ا یارهدوك

یيایمی رد ی رواشك و

راثآ تسي ی،یحم طبترم اری ارهنآ

ی صوص رد

یاهروشك رد

اح ب عتوت این ی یرارکهار

تانم یاری ینيزگياه ارهنآ

یرم سارسحا دور

(Fadaee,

2012)

. یمرو یژولونکت ررك ا دافترتا ای تتوسمك

یاره

ی یكا اعياض تفاي ای یاری یعیبط یاهروتكارویی ناون

ری و ترسي طیرحم اری راگ ارت ةلیرتو كري بیلآ ناورن

تانم كيژولویی لای تيريدم و تفاي ای یاری شور يرت

ترتا د ت ان

(Padmavathiamma et al., 2008)

. رد

وط دنيآرف یمرو بتتوسمك ت رت

يزجت داورم یرلآ ری

دنسيون*

م : وئس Email: niksokhan@ut.ac.ir

دنسيون*

م : وئس Email:Saat44@yahoo.com

رك كمك یاه

یكا ا ارمرگ رریغ یدنيآرف تحت ايازرفا

تفاي و داوم یلآ تیب ت یم ( دنو

Pramanik et al., 2007

).

ی يا روص ای ك داورم روب یرلآ

ا دور برادرناه ريا

تیلاعف یاه ییورکیم ايازفا

یم رك دریاي رد

نآ یرط یری

رك یاه یكا و مسیناگراورکیم اره

رد دور ب ررك لرعف و

یتيارعفنا ر

یرم درهد

(El-Haddad et al., 2014)

. داورم

یرم ترتوسمك یرمرو ار یكار ررك ا یعفد

درنيوگ رك

یلوصحم ینغ

ا داوم یذغم ب اررتین درننام ب ا

بمیرتاتپ

برفسف بمیسلك نومروه بميزینم د ر

و یاهدیرتا كریمویه

ا تت ك ی ناون میظنت دننك یاه د ر ایگ لرم یرم درننك

(Edwards & Arancon, 2004)

. یاراد رگمه دورك ريا

لخلخت بيای بیهداوه بیرشکه

تریفرظ یرادرهگن بآ

و

تیلاعف یاه ییورکیم د ای و تتا

ةيوهت رایسی یلا ا ک

یم دو

(Arancon et al., 2003)

دوهو اما . ازلف

یگنرت

و ر،

عرمجت نآ رد اره رریجن كري بیياذرغ لرضعم

رد

تملات ری درن ادوهوم رامر

یرم دور (

Azizi et al.,

.)2013

ازلف یگنرت رد ورط خت رير رلای یاره یرلآ

تتد دروخن یقای یم دننام و در ای دارجيا رارثآ ءورت رری

ادوهوم یم دن

دنو . رارق تفررگ رد ررعم ازرلف

یگنت کمم ترتا در ای يلاتر ا نور

و بناوخترتا

مدص ی یلك و اهاك ناوت ینهذ و یرتآ یبرص دور

(Mohee & Soobhany, 2014)

. ازلف ینیگنت دننام ب م

بتلابك ب هآ زنگنم و یور یاری دررکلم یکيژورلويزیف

و

یيایمی ویی ناهایگ

و اناویح دروم این ترتا

(Swati &

Hait, 2017)

. اما يا رصان رد تظلغ یاه يای راثآ ییرخم

ری د ر ایگ .دنراد ب ياریانی ادنا میظنت و یریگ تظلغ

يا

رررصان یاررری ناررهایگ یرورررض

تررتا (

Nayak &

Kalamdhad, 2013

.) یکي ا ار یاه ذح ارهنآ ا کار

ب دولآ دافتتا ا تفای ادوهوم دن

دننام نارهایگ ( اریگ

یيياررپ ) و ارري یرری ناررگرهم دررننام رررك یارره یكارر تررتا

(Edwards & Arancon, 2004)

. ازرلف عرمجت ترل ری

و یكارر رررك دور رد یگنررت ارري

رری لرریلد رررییغت لکرر

کلسمك یاه یزلف بدنيآرف يا رد ا یگنرت ازرلف ريا

یرم ررییغت سرتتد لیاق ریغ ی سرتتد لیاق لک و درننك

ر،

ازرلف يا رد

اعيارض ی روارشك

ا یری یرم ور د

(Song et al., 2014)

. یرمرو درنيآرف عقاو رد ترتوسمك

ار

یم ناوت ی ناون شور كي یکيژولویی یفصت

رد تفرگ رظن

(Rorat et al., 2016)

. ترسپ ررن تتوپ ا بقیقحت يا رد

.د دافتتا تتوسمك یمرو دیلوت رد ای

هوت شرازرگ ری

نام اررت اذررغ

ی رواررشك و (

وئاررف )1

ب ناررريا يرررتگرزی

دیلوت دننك تسپ رد ناهه تتا . رد ات دند وط ب ت ذگ

لك يوصحم یبناه

ةتسپ دیلوت د رد ناريا دودح 310

ايازفا ت رازه ك تفاي

ی یلکشم تسي ی،یحم ليدربت

تتا د

(Ghasemi et al., 2012)

. یرایسی يورصحم ا

یبناه تسپ ی ناورن اعيارض ی روارشك

رد ررظن رتفرگ

یم ی تلاح يرتهی رد و دنو دافترتا اد کارور ناون

یم و دنو لیفدرنل رد اري یرم نوفدرم اره

دنور

(Çelik &

Demirer, 2015)

. شور يا اعياض اري .دنراد یبياعم اه

تسپ لما د،ت یييای ا ابیكرت یلپ كریلونف و دنترسه

ی تل کنيا ابیكرت یلنف ای در ندیبرسد یئتوررپ

باره

اردیهویرك اه

و داوم یندعم رد اگتتد شراوگ نارادرناه

یم بدنو رصم داي اهنآ دشی یمت تتا

(Norouzian

& Ghiasi, 2012)

. ای هوت ی یاوتحم یلآ و یرلنف یياری

تسپ و ینچمه یيای تظلغ داوم

بدماه تيريدم اعياض

ا تسپ تیمها ژيو تتا رادرو ری یا .

ای يا ارح شور

یبتانم یاری تيريدم اعياض رد وط ت اك و تر ادری

تسپ رد رتارت ناهه دورهو ( درادرن

Çelik & Demirer,

.)2015

اری رد ار ترسپ تتوپ نا رواشك ا یرایسی یاره

یم فد تسپ رد رادرياپان یرلآ داوم دوهو تل ی ك دننك

یرم یرتآ اریگ ةشير ی ب اعياض يا ب رجیتن رد و درتر

یررلیله( .دراد یررپرد ار تررسپ ناررت رد درر ر فررقوت و

بناراکمه 1395

.) یارهراکهار دوربن ی هوت ای اذل یرلم

یاری تانم دافتتا

ا ا قریقحت يا رد ب تسپ رن تتوپ

توسمك یمرو دنيآرف دافتتا یاری ت

نیهی و ليدبت ارهنآ ری

داوم ای ش را تظلغ ارییغت و د دافتتا یگنت ازلف

اگنه یمرو دیلوت .د یترری اعياض يا ا تتوسمك

2 شور و داوم .

اه

.2 1 هدامآ . هیلوا داوم یزاس

لرياوا رد ترسپ تر ادری نارم رد بقیقحت يا اجنا یاری مه تسپ اعياض ب امرهم ع

اعيارض يا ست .د یروآ

عافترا ی یح،ت یور 12

- 10 یتنات بندرك كش یاری رتم

كرسك ا یریگوله روظنم ی و دند وپد رورص ری ند

یم ور و ري یلاوتم .دند

اعيارض ندر كرش ا درعی

جرا یاری ب تسپ رك ارهنآ رد دورهوم یلنف ابیكرت ندرك

رك یاری بتتا کانر، و یمت یكا یاه كري دم ی

تبسن ی اغذ ردوپ ای تفه 5

ی 1 ری ترسپ ررن تتوپ(

ترتوسمك ایرپ درنيآرف تحت و دند یكرت ) اغ ردوپ رجل ا نژوررتین ری یرك تبسن میظنت یاری .دنتفرگ رارق دافترتا چرارق ترتوسمك اعياض و یره بلاضاف اعف یفرصت ا یرهر بلاضاف اعف جل .د

بلارضاف ةرنا

یره ارگراك ا چرارق ترتوسمك اعياض و نامرك یاره

ی و یهت چراق دیلوت میظنت برضم لاما ذح روظنم

وpH

اهاك .دندر تس لحرم ا یط و ور ا رد بEC

ی ترحت ادرتیا ب ریلوا داورم ارذ ادنا ندوی ت رد لیلد رارهد ارم كرلا ای ست و دنتفرگ رارق ايادر ایلم

یتنات ندر دنررت برتم .د

ریكرت ندررك صخرشم ا لربق

ی باهرامیت رنومن ریلوا داوم ا ناگاده روط

.در یرادرری

یگنت ازلف تظلغ و یيایمی بیکيزیف یاهرتماراپ ست وده رد .د ییعت اهنآ 1

و یيایمیر و یرکيزیف صاو

وده رد 2

ةریلوا داورم رد دورهوم یگنت ازلف تظلغ

دعی قیقحت يا رد د دافتتا .تتا د ئارا یروآرف ا

لودج 1 هیلوا‌داوم‌ییایمیشو‌یکیزیف‌صاوخ‌‌.

‌ C/N تيدیتا یکيرتکلا تياده

(ms/cm)

نژورتین لك

)%(

یرك لك یلآ

)%(

دام لك یلآ

)%( یلوا داوم

17 /

26 6/2 2/7 2 52/35 90/3 تسپ رن تتوپ

69 /

13 7/53 0/81 2/82 38/6 66/54 یره بلاضاف جل

6 /

17 7/7 1/995 1/21 21/3 36/72 چراق تتوسمك اعياض

‌لودج 2

‌هیلوا‌داوم‌رد‌دوجوم‌نیگنس‌تازلف‌تظلغ‌.

‌ برت

(ppm)

لکین

(ppm)

یور

(ppm)

ویمداك

(ppm)

م

(ppm) یلوا داوم

0 0 0/63 0 0/25 تسپ رن تتوپ

53 /

0 0/053 15 0/012 1/74 یره بلاضاف جل

2 /

0 0 8/1 0/026 0/31 چراق تتوسمك اعياض

2 . 2 هدامآ . مرک حیقلت و اهرامیت یزاس یکاخ یاه

دارعیا ری یکیتتلاپ یاهدبت قیقحت يا رد 23

30×

42×

یتنات ن و برتم 500

مجح و رگ 029

/ 0 ی عکمرتم ناون

دحاو دارمآ و یروآررف ا پ .دند دافتتا ايام آ یاه

نازیم ب یلوا داوم ی ات 5

/ 2 رگولیك سارتاری یلوا داوم ا ررن ترتوپ ا یرفلتخم یاهدرصرد لما ك كش ن و

دوی چراق تتوسمك اعياض و یره بلاضاف جل ب تسپ رد 12 ای و د تخير رتسی 3

یمرو دنيآرف تحت رارکت رای

وده رد .دنتفرگ رارق تتوسمك 3

ةیلوا داوم دصرد یكرت

.تتا د داد ناشن اهرتسی رد د دافتتا

لودج 3

‌‌.

بیکرت

‌ اهرتسب‌رد‌هدش‌هدافتسا‌ةیلوا‌داوم‌دصرد

‌

اهرامیت )%( تسپ رن تتوپ

)%(یره بلاضاف جل )%(چراق تتوسمك اعياض

100 A

0 0

0 B

100 0

0 C

0 100

40 D

30 30

60 E

20 20

80 F

10 10

40 G

0 60

40 H

60 0

60 I

0 40

60 J

40 0

80 K

0 20

80 L

20 0

دامآ ا پ رد ارمد میرظنت و فرلتخم یاهرامیت ی ات

دودحم 27 - 20 یتنات هرد نازریم بیفارك تریوطر و دارگ

120 یلتانت دنیرمك ك ادیتف اینيزيا غلای رك خن لیکشت نا

رك يا .د فاضا رامیت ره ی دوی د دریلوت اگراك ا اه

در ریهت نارمرك داریآ راریت ا رد عقاو تتوسمك یمرو .دن

رك درکلم دم ی رامیت ره رد اه

70 .در یرترری ور

رری ترریلاعف یاررری ررتانم یرر،یحم طياررر رررتنك روررظنم

رك رره اهرتسی تیوطر و رارح ةهرد نازیم بیكا یاه

.د فاضا بآ اهرتسی ی ب این روص رد و رتنك ور

3 شور . هیزجت یاه یا

3 . 1 هدامآ . امزآ ماجنا یارب هنومن یزاس شی

اه

پ ا بترتوسمك یمرو دنيآرف امتا ی ارتاده اریلم

رك یاه یكا ا رتسی ی روص یتتد در اجنا سرت .

ی ادنا روظنم دریلوت دورك رد یگنرت ازلف تظلغ یریگ

نومن بدنيآرف یاهتنا رد د ریهت رامیت ره ا ینگمه یاه

.دند ايام آ بندرك بایتآ و كش ا دعی و د 3

. 2 نیگنس تازلف شجنس . یارمد اری رورك رد در دیلوت دوك ةنومن ا رگ كي 550

یتنات هرد سرت .در رتسكا دارگ

10 یرلیم دیرتا ررتیل

درند درم ری و د فاضا نومن ی امرن ود كيرديرلك طورلخم لاماك نزمه طتوت و تفرگ رارق رتیه یور قیقد ی دیتا رد دوهوم رتسكا ات د ح لماك روط

پ .دو ل

ی لماك مضه ا ژوژ لاری نورد بیفارص ذرغاك ةلیتو

50

یلیم مجح ی و اص یرتیل 50

یرلیم .در دنارتر یررتیل

نومن یگنت ازلف رادقم ب رم لمار در دارمآ یاره

یرمتا بذه اگتتد طتوت برت و لکین بیور ب ویمداك

2

ادنا بناراکمه و یمیلت( .د یریگ 1394

)

3 . 3 یزجت . یرامآ لیلحت و ه

داد یرارمآ زیلانآ ری یاره

رازرفا ررن طرتوت درمآ ترتد

Minitab

ةخسن 17 داد یگنایم ةسياقم و تفرگ اجنا ای اه

كي نايراو زیلانآ ( رفرط

One-way (ANOVA

و نورم آ

.د اجنا رشیف

4 ثحب و جیاتن .

وده 4 یارهرتماراپ ناريراو ةريزجت ياتن ی طویرم ك

گ ادنا رد رم ترظلغ رك داد نارشن ترتا در یرری

یررنعمریغ لاترر ا یاراد یياررهن یاررهرامیت .دورری یراد

تظلغ یيارهن یارهرامیت رد بررت و یور ب ویمدارك یاره

یرنعم لات ا یاراد درصرد كري ارمتحا د،رت رد یراد

لاتر ا یاراد یيارهن یارهرامیت رد لرکین ترظلغ .دندوی ینعم وی دصرد نپ امتحا د،ت رد یراد .د

رد وده 5 یگنرت ازلف تظلغ یگنایم ةسياقم زین

.تتا د دروآ تتوسمك یمرو دنيآرف یاهتنا رد

لودج 4 هزادنا‌یاهرتماراپ‌سنایراو‌ةیزجت‌.

‌ دنیآرف‌یاهتنا‌رد‌هدش‌یریگ

‌

اعیرم یگنایم هرد عیانم

برت لکین یور ویمداك م یدا آ رییغت

13727 /

0 ^** 0/00007^* 27/06^** 0/00014^** 0/9151^ns 11 رامیت

01543 /

0 0/00002 0/2292 0 0/6106 12 ا،

88 /

136 386/19 48/12 107/47 75/61 -

ارییغت يرض

ینعم دصرد كي د،ت رد**

راد ینعم دصرد نپ د،ت رد*

راد رادانعم ریغ :ns

‌لودج 5

‌دنیآرف‌یاهتنا‌رد‌نیگنس‌تازلف‌تظلغ‌نیگنایم‌ةسیاقم‌.

تسوپمک‌یمرو

‌ برت

(ppm) ^(ppm)لکین ^(ppm)یور ^(ppm) ویمداك ^(ppm) م رامیت

0^f 0^b 1/26^k 0^g 0/43^e A

67 /

0 ^a 0/021^a 14^a 0/001^g 1/87^ab B

0^f 0^b 9/1^d 0^g 0/377^f C

12 /

0 ^d 0^b 9/4^d 0/019^b 1/52^bc D

0^f 0^b 7/7^e 0^g 1/2^cd E

0^f 0^b 4/65ⁱ 0/015^c 0/887^de F

18 /

0 ^c 0^b 6/85^f 0/011^d 0/617^e G

65 /

0 ^a 0^b 12/45^b 0^g 2/36^a H

0^f 0^b 5/75^g 0/015^c 0/624^e I

48 /

0 ^b 0^b 9/95^c 0/004^f 2/01^ab J

0^f 0^b 3/66^j 0/007^e 0/5^e K

0^f 0^b 5/36^h 0/024^a 1/226^cd L

یگنایم بنوتت ره رد ینعم لات ا بدنتسه کرتشم ورح یاراد ك یياه

.دنرادن مه ای یراد

لغ قیقحت يا رد اهارك یياهن یاهرامیت رد لکین تظ

ودره ری هوت ای .ت اد 5

رد لرکین ترظلغ يرترشیی ب

اری دنيآرف یاهتنا 021ppm

/ 0 رارمیت ری طوریرم ةریقی وB

رك داد نارشن قریقحت ريا .دندوی یياهن لکین دقاف اهرامیت تل اهاك نازیم تظلغ رد لکین بیياهن یاهرتسی تیلاعف

رك یاه یكا ناگراورکیم و مسی

اه رد یمرو دوت تتوسمك

ك تتا رجنم ی ةيزجت یلآ داوم یم .دو یط دنيآرف تیب ت

داوم رد لکین بیلآ ندی

رك یاه یكا مسیناگراورکیم و اره

بذه و عمجت یم دیاي رد .

ب جیتن تظلغ يا عون زلف یگنت

رد دوت ترتوسمك یمرو یياهن اهارك

یرم اگترتد .دریاي

شراوگ رك یاه اینيزيا ردارق ادریتف یری درنویپ رك ترتا

نوي یاه ازلف یگنت ار ای اربیكرت كریمویه

ادره درنك

.

ميزرنآ د رت ای ست رلغا ب ررك دور رد فرلتخم یاره

نوي یاه یزلف تفای رد و بذه یم روصحم رك یاه

.دنو

ی اتاده ای رك

یاه درم بدوك ا اها یرم داد دور ارت

ازلف یگنت ا پ یاهدنام لآ ی ی ینچمه .دنو ذح

تل رتنك تیوطر رد یح اجنا دنيآرف تتوسمك یمرو و

لعف و يارعفنا یيایمیر

و بیکيژورلویی یرادرقم

یاریر

یمدیلوت دو ك یم دناوت یواح رصان ازلف .د ای یگنت

رد جیتن یرادقم ا ازلف یگنت رد ررثا ترس و ور ری

ارمه یاری ا ذفانم ار اهرترسی یرم جر

اهارك و دنور

گنیرت .درنراد ارمه ی ار یگنت ازلف شرازرگ

رك داد

تظلغ ازلف یگنت رد یمرو تتوسمك ای

ايازرفا نارم

دنيآرف بتتوسمك اهارك

یرم ( دریاي

Singh et al., 2011

).

ینچمه ای

لیکشت کلسمك یاه یلآ ی روط لریاق یههورت

یترتتد ازلف صاح تتوسمك یمرو رد دوهوم یگنت ل

بلاضاف جل ا ی

زره رهآ و اهارك بزرنگنم یرم

دریاي

(Hait & Tare, 2012)

. وLim

ناراررکمه (

2016 ) نارریی

دندرك یداوم دننام رتسكا یدای و گنت افسف یم دنناوت

ی ناون كي یندوزفا یاری اهاك ازرلف یگنرت دافترتا

.دنو تبلا ی ری م دندرك نایی ناققح کلسرمك لیکرشت ای

ابیكرت یی یکیمویه

و ازلف ب یگنت تریلیاق یرترتتد

يا ازلف اهارك یرم .دریاي ةرسياقم نورماریپ یرقیقحت رد ازلف

یگنت رد یمرو و تتوسمك تتوسمك

ا اعيارض

شرازگ یلآ د

ك ر،

ازلف یگنت نارشند ت ابنا ای

رد ندررری اهارررك ترررتوسمك ا رترررشیی بیكاررر ررررك

یم (دیاي

Mohee &Soobhany, 2014

).

رمه رد درنيآرف یارهتنا رد م تظلغ قیقحت يا رد وده ساتاری .ت اد ايازفا اهرامیت 5

ترظلغ يرتشیی ب

نازیم ای دنيآرف یاهتنا رد م 36ppm

/ 2 رارمیت ری طویرم

رامیت ای ك دویH

رامیت و B

ینعم لات اJ

.تر ادن یراد

ای زین م رادقم يرتمك 377ppm

/ 0 رارمیت ری طوریرم

C

ك دوی رعم لاتر ا ررگيد یارهرامیت ای ی

.تر اد یراد

تظلغ یگنت ازلف رد

یمرو بتتوسمك ی

تظلغ نآ اه رد

داوم یلوا رتسی رد تسیاو ترتا ايازرفا.

ترظلغ رم رد

یمرو تتوسمك یياهن

ی اهاك تل مرجح

ن و و داورم

یلوا و یندعم ند داوم یلآ رك طتوت یكار یاه

.ترتا

ی یلك روط مسیناکم

ايازفا ترظلغ ازرلف یگنرت یرط

دنيآرف یمرو دیلوت بتتوسمك

اهاك یلوا داوم رادقم رثا رد

يزجت داوم یلآ يا .تتا عوضوم

رد ياتن یر ری ا ررگيد

زین یققحم تیاث

د .تتا ( نارارکمه وVig

2011 زرین )

ايازفا تظلغ یگنت ازلف رد

یمرو ار تتوسمك یر ان

ا اهاررك ن و و مررجح یياررهن ررض اعيا دنتررسناد یررلآ .

ارررقیقحت سارررتاری یرررنچمه

Nayak

و

Kalamdhad

( 2013 ايازفا ب) یاوتحم

یم یگنت ازلف دناوت

ی تل ا

تتد نداد ن و یلوا رثا رد ةيزجت داوم و یلآ رارشتنا ارگ

ید رد یركدیررسكا دررنيآرف

یررمرو تررتوسمك درر ای

. رد

یترری نوماریپ ك یياه ارییغت

ازرلف یگنرت رد ورط

دنيآرف یمرو تتوسمك ا

دوك یناویح و اعياض ارجنا چراق

تظلغ بتفرگ ببرت

م و یور رد رارمیت دورك كور ی و

اعيارض چرارق

ايازرفا ( تر اد

(Song et al., 2014

. رد

ررجل ا تررتوسمك یررمرو درریلوت رد زررین رررگيد یررقیقحت تظلغ ايازفا بچراق تتوسمك اعياض و یره بلاضاف درر شرازررگ یگنررت ازررلف (

(Bakar et al., 2011

رد .

یترری رثا یمرو ری تتوسمك یور

ازرلف یگنرت ( بیور

ببرت ب رك و م ) رد دوك یكو و یواگ اری

دافترتا ا

جارختتا ریرست شور یلاورتم

رك در صخرشم3

ترظلغ

ازلف یگنت رد یمرو تتوسمك یيارهن

ا رترشیی ريدارقم

یلوا نا رد یواگدوك و

یكو دوی

(Lv et al., 2016)

. رد

اعلا،م

Yadav

و (Garg

2013 ايوتحم ) ازرلف

ب رهآ

ب رم برررت و یور رد ا درر درریلوت ترتوسمك یررمرو

طولخم لای ا رتيای ا د،ت یلوا دوی . نوماریپ یقیقحت رد

ریثأت رتسكا و گنت افسف رد ابث یگنت ازلف رد

وط

دنيآرف یمرو ا تتوسمك ايازرفا ببلارضاف رجل

25 / 0 ارت

57 / 11 ترظلغ رد یریاری ازرلف

یگنرت ( ب وررك ب ویمدارك

ببرت م و یور ) دنيآرف یاهتنا رد شرازگ

نآ تل ك د

یندعم ار ی ات و عرفد یرعمجتریغ ازرلف

یگنرت طرتوت

رك یاه دنتسناد یكا

(Wang et al., 2013)

.

رد برت و یور ب ویمداك تظلغ درنيآرف یاهتنا

یرمرو

رررگيد یررضعی رد و اهاررك اررهرامیت یررضعی رد تررتوسمك وده ساتاری .ت اد ايازفا 5

ویمدارك رادقم يرتشیی ب

ای دنيآرف یاهتنا رد 024ppm

/ 0 رارمیت ی طویرم و دوریL

ای زین ویمداك رادقم يرتمك 0ppm

یارهرامیت ری طوریرم

بA

وE

یمH

درنيآرف یارهتنا رد برت رادقم يرتشیی .د

یا 67 ppm

/ 0 رامیت ی طویرم رامیت و B

ایH

65ppm

/ 0 .دوی

یاهرامیت رد ب A

بC

بE

بF

بI

وK

بررت ا یتظلغ یهL

بفررلتخم یاررهرامیت رد زررین یور تررظلغ .دررشن دهاررشم اری دنيآرف یاهتنا رد یور رادقم يرتشیی .دوی وافتم

ppm

14 رامیت ی طویرم لاتر ا ررگيد یارهرامیت ای ك دویB

ینعم اری زرین یور رادرقم يرتمك .ت اد یراد 26ppm

/ 1

یاهرامیت ی طویرم .دویA

یگنت ازلف یاوتحم رد

رتسی

ب یلوا ةيزجت دارم بیرلآ نازریم بذره یح،رت و تریلاعف

ییورکیم ری تظلغ ریثأرت یيارهن رترسی رد یگنرت ازرلف

یم ی .دراذگ اهاك یلك روط ترظلغ

ازرلف یگنرت یرط

یمرو دنيآرف تتوسمك

یم ترل ری درناوت ندر تر ادری

یاهدنویپ ازلف يا

ا قيرط بذه رد دور و تتوپ رك

یكا اي و تشن یاری جور و یريداقم

ا يا ازرلف ا

یگنرت ازرلف تظلغ ايازفا تل ینچمه و د ای رتسی ار یم ناوت دنيآرف تیب ت ی ات داوم .ترسناد یرلآ نارققحم

زین رگيد ارییغت تظلغ ازلف یگنت ی یهاگ ار روص

یرشيازفا و

ری یهارگ رورص

شرازرگ یرشهاك داد

.درنا

Azarmi

( اناراکمه و 2008

) کا pH

مهم ار يرت لما

رتنك دننك یور رصن بدنتسناد

ك اری ايازرفا نآ نازریم ب

اهاك یور یم

دیاي . ی یلك روط یترتتد

ازلف یگنت ای

ايازررفا رریpH

لرریلد لیکررشت کلسررمك یارره

یوررق ارری

اهدیسكوردیه و

انیرك اه اهارك یرم دریاي

(Vafa et al.,

2016)

ذح یترری رد . ازلف

یگنت ( ب وررك ب ویمدارك

ببرت م و یور ) ا جل در لارصا یره بلاضاف

چراق تتوسمك اعياض ای ب وررك ترظلغ ك د صخشم

لو رتمك رایسی ايام آ یاهتنا رد برت و ویمداك تظلغ ی

یلوا تظلغ ا رتشیی یور و برت دوی نا

(Azizi et al.,

2013)

.

Gupta

و (Garg

2008 ری دور اقیقحت رد زین )

ك دندیتر جیتن يا ازلف تظلغ

ب هآ ل م یگنت ب م

و یور ورك رد ت اد ايازفا یلاح

ك رییغت تظلغ بررت

ا یرره یوررگلا مظنررم یوررریپ یررمن درررك

Malińska. و

( ناراکمه 2016

ايازرفا رك دنتر اد نار ذا زرین ) ترظلغ

ازلف یگنت رد یمرو تتوسمك م

ی دناوت ی تل ايازرفا

تیلاعف رك یاه یكا رد ةيزجت داوم یلآ د ای و ا یورت

برررگيد رررك یارره یكارر یگنررت ازررلف ترر ابنا ارری رد

تفای یاه دو در ای اهارك ترظلغ ازرلف یگنرت رد

یررمرو تررتوسمك یررم یياررهن

.دنورر

Hervas

ناراررکمه و

( 1989 ) و بلاررضاف ررجل ا تررتوسمك یررمرو درریلوت رد

اعياض بدررك ناریی یره یرمرو

در دریلوت ترتوسمك

دودح 40 ریاری ویمداك و 30 ریاری ری تبسن یرتمك ورك

ررجل بلاررضاف .ترر اد

Sharma

( ناراررکمه و 2005

رد )

یياناوت یترری رك

یكا یاه رد

تيريدم داوم درئا ناریی

رگا ك دندرك د

ری ترل یندرعم ندر یررك رد ورط

بدنيآرف رادقم رصن يا ارك

اه یرم دریاي ارما ترظلغ لرك

ازلف یگنت یی 25 ارت

٪30 ايازرفا و رادرقم یرترتتد

نآ اه 35 ات

٪55 اهاك .ت اد

Suthar

( 2009 دررك نایی )

تظلغ ك ازلف

رد یمرو تتوسمك یياهن

ی د تسیاو

ی یلماو ل م ب pH

تظلغ بمیسلك داوم تیفرظ بیلآ دابت

نویتارررك و

رررریغ ترررتا .

Pattnaik

و

Reddy

( 2011 رد )

یكار ررك نوگ ت ندی رد یگنت ازلف عمجت ةسياقم سوتاوازگا کینويرپ بادیتف اینيزيا ارینژا سورليردا و 4

ری5

تظلغ ك دندیتر جیتن يا ازلف

رد ترفای ررك یكار

دوی رگيد ةنوگ ود ا رتشیی اینژا سوليردا نوگ .

ودره رد رك یگترسبمه يارض ی هوت ای 6

نارشن

داد یگترسبمه بررت و یور اری رم تظلغ بتتا د

ینعم و تب م تظلغ ای و دصرد كي امتحا د،ت رد یراد

ی لکین و ویمداك رریغ ترب م و یرفنم یگترسبمه ریترت

یررنعم .ترر اد یراد تررظلغ

لررکین و یور ارری ویمداررك

ینعمریغ یفنم یگتسبمه یرفنم یگترسبمه بررت اری و راد

ینعم د نپ امتحا د،ت رد یراد تظلغ .ت اد دصر

یور

ینعم و تب م یگتسبمه لکین ای یراد

نپ امتحا د،ت رد

برت ای و دصرد یرنعم و ترب م یگتسبمه

یراد د،رت رد

ترر اد دررصرد كرري اررمتحا برررت ارری لررکین تررظلغ و

ینعم و تب م یگتسبمه درصرد كي امتحا د،ت رد یراد

ت اد . وده 7 تظلغ درادناتتا ازرلف

یگنرت دورهوم رد

یمرو تتوسمك رد

ناريا یم ناشن ار قیقحت يا ياتن .دهد

ك درك صخشم دوك

دیلوت د ا ظاحل ازلف یگنت رد

دودحم درادناتتا ناريا

رارق .دراد

‌لودج 6 دنیآرف‌یاهتنا‌رد‌نیگنس‌تازلف‌تظلغ‌نیب‌یگتسبمه‌.

لکین یور ویمداك م

104ns

/ 0

- ویمداك

255ns

/ 0

- 0/592^** یور

462*

/

0 -0/220^ns 0/139^ns لکین

527 /

0 ^** 0/622^** -0/406^* 0/526^** برت

**

ینعم دصرد کی حطس رد

راد ینعم دصرد جنپ حطس رد*

راد ینعم ریغ :ns

راد

لودج 7 تظلغ‌.

رد‌تسوپمک‌یمرو‌رد‌دوجوم‌نیگنس‌تازلف‌درادناتسا

‌ناریا

‌

ب رس (

mg/kg

) )^mg/kg(لکین )^mg/kg(،رر )^mg/kg(مویمداک )^mg/kg(سم

150 100 1400 5 300

،ناراکمه ر ،زارخ(

1393 )

5 هجیتن . یریگ

دافتتا ورما ا

یمرو تتوسمك یاری

تيريدرم اعيارض

یلآ ری ت ررت رد ارح ايازرفا ترتا درنيآرف و یرمرو

تتوسمك ی

ناون كي شور یاری ذرح رلای یرلآ یاره

ی روط درتسگ رد رتارت ناهه ا یرم دافترت دور

. یرمرو

ای تتوسمك ليدبت

داوم یذغم یندعم ی یلکر رك یارری

ایگ دافتتا لیاق د ر د ای

یروراری و نارهایگ

ری ار رورط ینعم

یم ايازفا یراد دهد

. رد اهارك قیقحت يا ترظلغ

ازلف یگنت ی تل تشن و یاری بذه ازلف رد داورم

رتسی ا قيرط رك یاه یكا و عمجت نآ د ر تفای یاه نار

شرازرگ درر

شرازررگ قرربط ررری و تررتا یارره

Golan

و

( اناراکمه 2017

رری ذ ) ی ارت ازرلف یگنرت طرتوت

رك یاره یكار ری لرماو یرفلتخم درننام

یرگژيو یاره

یکيژولويزیف و

یکيژولوفروم يا

.دراد یگتسی ادوهوم

ا رط برگيد یم ناوت تفگ اگنه دیلوت دنيآرف یرمرو

بتتوسمك ی

ترل اهارك مرجح و ن و داورم رترسی رد و

ةيزجت داوم بیلآ تظلغ ازرلف ايازرفا یگنرت یرم

.دریاي

Yadav

و (Garg

2011 ) ازررلف نازرریم گراررگ و وادارري

ازرلف ريا نازیم ی تسیاو ار تتوسمك یمرو رد یگنت دنتسناد یلوا اعياض رد .

ای اجنا يا قیقحت مه راثآ ءوت

و یگدولآ ی ان ا عفد و یوپد اعياض یلآ اهاك ترفاي

و مه ای مضه اهنآ كري دورك كریناگرا و

رار رت ا داورم

یذغم یاری د ر ناهایگ دیلوت د . اری بترياهن رد ةرسياقم

تظلغ ی یاه اری قریقحت يا رد دمآ تتد یاهدرادناترتا

تظلغ د صخشم بناريا رد یگنت ازلف

اجم دودحم

یم و دراد رارق دورك ريا ا ناورت

ری یربیكرت دورك ناورن

و تررّیمك ايازررفا و کارر یرورارری دورربهی رد كرريژولویی .درك دافتتا ی رواشك يوصحم تیفیك

تشاددای اه

1. food and agriculture organization 2. atomic absorption

3. tessier

4. perionyx excavates 5. eudrilus eugeniae

عبانم ار بی .س بیسنوي ب.

. و ب.ا دیا یني ب بقرط ج . 1393 . غت اریی گنت ازلف ی

رط ی آرف درني لوت دری رمرو ی اهدنامرسپ ا ترتوسمك ی

رلآ ی ب

حم طی تان بی 40 ( 1 :) 199 - 210 .

لت ب.ا بیمی ئا،

ب.ا .س بی و

حر بیمی .ا 1394 . لوت دی مرو ی رنا راك بلارضاف اعف جل ا دافتتا ای تتوسمك ة

ر ری ارعف رجل و بلارضاف

ره ی اپ ب ناي مان ة تان راك ی بد را یمی یتدنهم ت ر -

بتسي طیحم ايارگ دکشناد

نف ی تدنهم بی ه اگشناد دی

نامرك رنهای .

ب. بیلیله .ع بیمیهاریا ب. بیراتخم

. بیرقی و ب.ا 1395

یترری . و ةسياقم دنيارف تتوسمك ی ات یرورتكار اعيارض ترسپ رد طورلخم اری

یاهرامیت تملات بفلتخم و

طیحم سي بت 9 ( 3 :) 42 - 411 .

Arancon, N., Edwards, C., Bierman, P., Metzger, J., Lee, S. and Welch, C. 2003. Effects of vermicomposts on growth and marketable fruits of field-grown tomatoes, peppers and strawberries· Pedobiologia. 47: 731–735.

Azarmi, R., Giglou, M. and Taleshmikail, R. 2008. Influence of vermicompost on soil chemical and physical properties in tomato field. African Journal of Biotechnology. 7: 2397–2401.

Azizi, A.B., Lim, M. P. M., Noor, Z. M. and Abdullah, N. 2013. Vermiremoval of heavy metal in sewage sludge by utilising Lumbricus rubellus. Ecotoxicology and Environmental Safety. 90: 13–20.

Bakar, A.A., Mahmood,N. Z., Da Silva, J. A. T., Abdullah, N. and Jamaludin, A. A.2011.Vermicomposting of sewage sludge by Lumbricus rubellus using spentmushroom compost as feed material: Effect on concentration of heavy metals. Biotechnology and Bioprocess Engineering. 16: 1036–1043.

Çelik, İ. and Demirer, G.N. 2015. Biogas production from pistachio (Pistacia vera L.) processing waste. Biocatalysis and Agricultural Biotechnology. 4: 767–772.

Edwards, C.A. and Arancon, N.Q. 2004. the Use of Earthworms in Organic Waste Managements. the Science of Vermiculture, Soil Ecology Laboratory, The Ohio State University, Columbus, Ohio, USA., 1–25.

El-Haddad, M.E., Zayed, M. S., El-Sayed, G. A. M., Hassanein, M. K. & Abd El-Satar, A. M. 2014.

Evaluation of compost, vermicompost and their teas produced from rice straw as affected by addition of different supplements.

Annals of Agricultural Sciences. 59: 243–251.

Fadaee, R. 2012. A review on earthworm Esienia fetida and its applications. Annals of Biological Research. 3: 2500–2506.

Ghasemi, S., Naserian, A. A., Valizadeh, R., Tahmasebi, A. M., Vakili, A. R., Behgar, M. and Ghovvati, S.2012. Inclusion of pistachio hulls as a replacement for alfalfa hay in the diet of sheep causes a shift in therumencellulolytic bacterial population.

Small Ruminant Research. 104: 94–98.

Golan, M., Caceres, R., Rorat, A., Weisser, P. and Malin, K. 2017. Bioresource Technology Biochar amendment for integrated composting and vermicomposting of sewage sludge – The effect of biochar on the activity of Eisenia fetida and the obtained vermicompost. 225: 206–214.

Gupta, R. and Garg, V.K. 2008. Stabilization of primary sewage sludge during vermicomposting. Journal of Hazardous Materials. 153: 1023–1030.

Hait, S. and Tare, V. 2012. Ecotoxicology and Environmental Safety Transformation and availability of nutrients and heavy metals during integrated composting – vermicomposting of sewage sludges. Ecotoxicology and Environmental Safety. 79: 214–224.

Hervas, L., Mazuelos, C., Senesl I, N. and Saiz-jimenez, C. 1989. Chemical and physico-chemical characterization of vermicompost and their humic acid fractions. the Science of the Total Environment. 81/82:543-550.

Lim, S.L., Lee, L.H. and Wu, T.Y. 2016. Sustainability of using composting and vermicompostingtechnologies for organic solid waste biotransformation : recent overview , greenhouse gases emissions and economic analysis. Journal of Cleaner Production.

111: 262–278.

Lv, B., Xing, M. and Yang, J. 2016. Speciation and transformation of heavy metals during vermicomposting of animal manure.

Bioresource Technology. 209: 397–401.

Malińska, K., Zabochnicka-Światek, M., Cáceres, R. and Marfà, O. 2016. The effect of precomposted sewage sludge mixture amended with biochar on the growth and reproduction of Eisenia fetida during laboratory vermicomposting. Ecological Engineering. 90: 35–41.

Mohee, R. and Soobhany, N., 2014. Comparison of heavy metals content in compost against vermicompost of organic solid waste: Past and present. Resources, Conservation and Recycling. 92: 206–213.

Nayak, A.K. & Kalamdhad, A.S. 2013. Effects of various C/N ratio during vermicomposting of sewage sludge using Eisenia fetida. Environmental science and tecnology. 6: pp.63–78.

Norouzian, M.A., Ghiasi, S.E. 2012. Carcass performance and meat mineral content in Balouchi lamb fed pistachio by-products.

Meat Science. 92: pp.157–159.

Padmavathiamma, P.K., Li, L.Y., Kumari, U.R. 2008. An experimental study of vermi-biowaste composting for agricultural soil improvement. Bioresource Technology. 99: pp.1672–1681.

Pattnaik, S., Reddy, M. V. 2011. Heavy metals remediation from urban wastes using three species of earthworm (Eudrilus eugeniae, Eisenia fetida and Perionyx excavatus). Journal of Environmental Chemistry and Ecotoxicology. 3: pp.345–356.

Pramanik, P., Ghosh, G. K., Ghosal, P. K., Banik, P. 2007. Changes in organic - C, N, P and K and enzyme activities in vermicompost of biodegradable organic wastes under liming and microbial inoculants.Bioresource Technology. 98: pp.2485–2494.

Rorat, A., Wloka, D., Grobelak, A., Grosser, A., Sosnecka, A., Milczarek, M., Jelonek, P., Vandenbulcke F. 2016.

Vermiremediation of polycyclic aromatic hydrocarbons and heavy metals in sewage sludge composting process. J. Environ.

Manage. 187: pp. 347–353.

Sharma, S., Katnoria, J., Vig, A. 2005. Potentiality of Earthworms for Waste Management and in Other Uses – A Review. The American Journal of Science. 1: pp.4–16.

Singh, R.P., Embrandiri, A., Ibrahim, M. H., Esa, N. 2011. Management of biomass residues generated from palm oil mill:

Vermicomposting a sustainable option. Resources, Conservation and Recycling. 55: pp.423–434.

Song, X., Liu, M., Wu, D., Qi, L., Ye, C., Jiao, J., Hu, F. 2014. Heavy metal and nutrient changes during vermicomposting animal manure spiked with mushroom residues. Waste Management. 34: pp.1977–1983.

Suthar, S. 2009. Vermistabilization of municipal sewage sludge amended with sugarcane trash using epigeic Eisenia fetida (Oligochaeta). Journal of Hazardous Materials. 163: pp.199–206.

Swati, A., Hait, S. 2017. Fate and Bioavailability of Heavy Metals during Vermicomposting of Various Organic Wastes − A Review. Process Safety and Environmental Protection. Institution of Chemical Engineers. 109: pp. 30–45.

Vafa, H.J., Raiesi, F., Hosseinpur, A. 2016. Sewage sludge application strongly modifies earthworm impacton microbial and biochemical attributes in a semi-arid calcareous soil from Iran. Applied Soil Ecology. 100: pp.45–56.

Vig, A.P., Singh, J., Wani, S. H., Singh Dhaliwal, S. 2011. Vermicomposting of tannery sludge mixed with cattle dung into valuable manure using earthworm Eisenia fetida (Savigny). Bioresource Technology.102: pp.7941–7945.

Wang, L., Zhang, Y., Lian, J., Chao, J., Gao, Y., Yang, F., Zhang, L. 2013. Impact of fly ash and phosphatic rock on metal stabilization and bioavailability during sewage sludge vermicomposting. Bioresource Technology. 136: pp. 281–287.

Yadav, A., Garg, V.K. 2011. Recycling of organic wastes by employing Eisenia fetida. Bioresource Technology. 102: pp.2874–

2880.

Yadav, A., Garg, V.K. 2013. Nutrient Recycling from Industrial Solid Wastes and Weeds by Vermiprocessing Using Earthworms. Pedosphere. 23: pp.668–677.