Copyright©2021, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially
10.22108/CBS.2021.128209.1520
Journal of Research in Cognitive and Behavioral Sciences E-ISSN: 2345-3524
Vol. 10, Issue 2, No.19, Autumn and winter 2021, P:71-82
https://cbs.ui.ac.ir/?lang=en
Research Article
Effectiveness of sensory integration exercises on social interactions and stereotypical behaviors of children with autism spectrum disorder
Salar Faramarzi: Associated Professor in Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
s.faramarzi@edu.ui.ac.ir
Saeid Abbasi: Ph.D student, Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
Saeid.abbasi66@yahoo.com
Marziyeh Gholami:Ph.D student, Department of Psychology and Exceptional Children Education, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Allameh Tabataba’i University,Theran, Iran.
Gholamilive20012@yahoo.com
Roya Sadat Vahabi: Bachelor of General Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Azad University Arak, Arak. Iran.
varoyasadat70@gmai.com
Abolfaz Pour Sadoghi: MSc. of Psychology and Exceptional Children Education, Teacher of exceptional children of Yazd province. Yazd, Iran.
apss2020@yahoo.com Abstract
Autism spectrum disorder is a neurodevelopmental disorder characterized by severe impairment in social interactions, poor communication skills, and stereotyped behaviors. This study aimed to investigate the effectiveness of sensory integration exercises on social interactions and stereotyped behaviors of children with ASD. For this purpose, a quasi- experimental design of pre-test-post-test was performed with experimental and control groups. The statistical population of this study was included all students aged 5 to 12 years with ASD in Arak, in the academic year 2018- 2019. The sample was selected and randomly divided into experimental and control groups (13 in each group). The experimental group received 12 sessions, three days a week and each session lasted 45 minutes of sensory integration intervention, while the control group did not receive any intervention. For data collection, Revised Scale of Repetitive Behaviors (Bodfish and Symons; Parker and Lewis, 2000) and a Social Interaction Questionnaire (Kadesjö et al., 2004) were used before and after the intervention. Then the data were analyzed using multivariate analysis of covariance by SPSS19 software. The findings showed that there was significant difference between the score of stereotyped behaviors (0.001) and social interactions (0.015) in the experimental group.
Overall, it was concluded that sensory integration exercises reduce stereotyped behaviors and improve social interactions. Therefore, it is suggested that sensory integration exercises be used to improve social interactions and reduce stereotyped behaviors in children with an autism spectrum disorder.
Keywords: Sensory Integration, Autism Spectrum Disorder, Social Interactions, Stereotyped.
Corresponding author
شهوژپ يراتفر و يتخانش مولع ياه
،مهد لاس ،مود هرامش يپايپ ( 19 ،) ناتسمز و زيیاپ 1399
:ص ، 82 - 71
:تفایرد خیرات 29
/ 01 / 1400 ،يرگنزاب خیرات 14
/ 04 / 1400 :شریذپ خیرات 06
/ 06 / 1400
لوئسم ۀدنسیون.*
Copyright©2021, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially
10.22108/CBS.2021.128209.1520
یشهوژپ هلاقم
یگچراپکی تانیرمت ریثأت هشیلک یاهراتفر و یعامتجا تلاماعت رب یسح
للاتخا اب ناکدوک یا
مسیتا فیط
:یزرمارف رلااس هورگ ،رايشناد
زاين اب ناکدوک شزومآ و يسانش ناور ،ناهفصا هاگشناد ،يسانشناور و يتيبرت مولع هدکشناد ،صاخ ياه
ناریا ،ناهفصا .
s.faramarzi@edu.ui.ac.ir
:یسابع دیعس شزومآ و يسانشناور هورگ ،يرتکد يوجشناد
زاين اب ناکدوک ،صاخ ياه
هاگشناد ،يسانشناور و يتيبرت مولع هدکشناد
.ناریا ،ناهفصا ،ناهفصا Saeid.abbasi66@yahoo.com
:یملاغ هیضرم هملاع هاگشناد ،يسانشناور و يتيبرت مولع هدکشناد ،يیانثتسا ناکدوک شزومآ و يسانشناور هورگ ،يرتکد يوجشناد
بط ناریا ،نارهت ،يئابطا .
Gholamilive20012@yahoo.com
:یباهو تاداس ایور مولع هدکشناد ،يمومع يسانشناور ،يسانشراک
زآ هاگشناد ،يسانشناور و يتيبرت
،کارا دا .ناریا ،کارا
varoyasadat70@gmai.com
:یقودص روپ لضفلاوبا ناریا ،دزی ،دزی ناتسا يیانثتسا ناکدوک راگزومآ ،يیانثتسا ناکدوک شزومآ و يسانشناور ،دشرا يسانشراک
.
apss2020@yahoo.com
هدیکچ للاتخا فيط مسيتا يعون للاتخا يدشر يبصع
؛تسا هب يروط هک نیا للاتخا اب بيسآ دیددش رد لامادعت
،يعادمتجا راهم
ياده
يطابترا فيعض و ياهراتفر هشيلک
يا صخشم يم يدسررب فده اب رضاح شهوژپ .دوش يدشخبرثا
ادنیرمت يگگرادپکی
يدسح ردب
لاماعت يعامتجا و ياهراتفر هشيلک
يا ناکدوک ادب للاتدخا فديط مدسيتا مادجنا تدفرگ . نیددب
،روظنم ردط همين يدشیامزآ زا
ودن
شيپ نومزآ د سپ نومزآ اب هورگ شیامزآ و لرتنک ارجا دش . ۀعماج يرامآ شهوژپ لماش شناد نازودمآ 5 ادت 12 ۀۀادس ياراد للاتدخا
فيط مسيتا رهش يليصحت لاس رد ،کارا 1398
- 1397 دوب . اب هدافتسا زا شور هنومن يريگ دنمفده 26 رفن دنددش ادختنا نانآ زا و
هب روص يفداصت رد ود هورگ شیامزآ و لرتنک ( ره هورگ 13 رفن ) رارق دنتفرگ . هوردگ شیادمزآ 12
، يداردفناا هدسلج هدس
زور رد
هتفه و ره هسلج 45
،هقيقد ۀلخادم يگگراپکی يسح
ار تفایرد
؛دندرک يۀاحرد هک هورگ لرتنک هلخادم يا ار تفایرد دندرکن . يارب
عمج يروآ هداد
،اه لبق و دعب زا هلخادم زا سايقم ۀدشرظندیدجت راتفر
ياه يراردکت ( شيفدادب و
؛زنوميدس رکرادپ و
،زيئودۀ 2000 ) و
ۀمانشسرپ لماعت
يعامتجا ( وژداک و
،ناراکمه 2004
) دش هدافتسا و
هداد اه اب هدافتسا زا نومزآ ليلحت سنایراووک هريغتمدنگ
طسوت
مرن رازفا SPSS 25 هیزجت
دش ليلحتو .
هتفای ياه شهوژپ ناشن داد دعب زا هدلخادم وادفت يرادادنعم رد
ۀردمن يادهراتفر هدشيلک
يا
( 001 / 0 ) و لاماعت يعامتجا ( 015 / 0 ) ود هورگ هدهاشم دش .
، ومجمرد صخشم
دش انیرمت
،يدسح يگگرادپکی دعاب
شهادک
ياهراتفر هشيلک
يا و دوبهب لاماعت يعامتجا يم
؛دوش
،نیاربانب داهنشيپ يم دوش انیرمت يگگراپکی يدسح
ياردب دودبهب لامادعت
يعامتجا و شهاک ياهراتفر هشيلک
يا ناکدوک اب للاتخا فيط مسيتا هدافتسا دوش .
یدیلک ناگژاو
،يسح يگگراپکی : للاتخا
فيط
،مسيتا لاماعت
،يعامتجا ياهراتفر
هشيلک يا .
همدقم قبط يامنهار يصيخشت
و يرامآ للاتخا ياه يدناور
(
5 -
)DSM
للاتخا ياددددده فددددديط مدددددسيتا
(1
)ASD
هعومجم يا زا للاتخا ياه يبصع د يدشر دنتدسه هدک ادب
صددقن رد اددطابترا و
لددماعت يعاددمتجا هددب
ۀولاع دوددجو
قیلاع دودحم و ياهراتفر هدشيلک
يا صخدشم يم
دنودش
( يسیزرت و2
ناراکمه
، 2020
؛
3ودت و
،نارادکمه 2020
.)
يگژیو ياه ناکدوک ادب
للاتدخا فديط مدسيتوا ( )ASD
ًلاومعم لماش يیاهراتفر دننام
لاب لاب
4ندز
، ندديخرگ هدب
رود دودددخ
، 5
هرادددنک
6يريگ
، نادددکت ندروخ
، 7
ندنادددشوپ
8شوگ
و هريخ ندش
،دیدش هقلاع هدب
،رودن تيدساسح هدب
ادص و تيساسح شيب
دحزا هب ماسجا رد لادح
،تدکرح
هقلاع هب کرحم ياه تيساسح ،يیانيب نتشادن
هدب
9درد و
يعافد
10يسمۀ تسا . ندیا ادهراتفر هدک
ًلاودمعم هدب ناونع
يگژیو يادده يددسح زا11
اددهنآ داددی يم
،دوددش رد شيددب زا
80 دصرد زا ادب داردفا للاتدخا
ط فدي تا مدسي دودجو دراد
( گنيلتاو و
12ریاه
، 2015 .)
،نينچمه ناکدوک
اب للاتخا
فيط هعومجم مسيتا زا يا
اهراتفر ي دشۀاگ ي ،فاچدسا(
،سدیونب يدلک
و ويگادم
، 13
2012 ) لديبقزا ،يرگدشاخرپ
يراگزاددسان اددب
طيددحم و بيسآ يناددسر هددب دوددخ ناددشن
يم دددنهد ( يزرددمارف و
،يعناددق 1398 .) يددکی زا اوددنا
ياهراتفر
،يشۀاگ اکرح هشيلک يا و يبۀاق دنتدسه هدک
هب يعون مادنا ياه يتکرح ار ريگرد يدم ددننک (
،يیادضر
يرلا
،يناساوۀ 1396
.) راتفر يکیرحتدوخ ادی
هدشيلک يا
تکرح ررکم ندب تدسا هدک فدده يدصاخ رد طيدحم
1. Autism Spectrum Disorders
2. Narzisi
3. Thye
4. hand flapping
5. spinning
6. withdrawal
7. rocking
8. ear covering
9. insensitivity to pain
10. tactile defensiveness
11. sensory features
12. Watling, Hauer
13. Schaaf, Benevides, Kelly, Mailloux-Maggio
ينوريب درادن . نیا اهراتفر
ًابۀاغ اب يیاناوت درکلمع لقتسم
درف لخادت دراد و يیادناوت دردف ياردب يراردقرب
،،ادبترا
يريگدای و
لماعت راگزادس ادب طيدحم ار لدتخم يم ددننک
( يناددنر و
،يعاجددش 1397
؛
،تيمددسا
،زرددپ گددنيئوک و
يۀادنيک
، 14
2005 ) و دعاب هب نددمآدوجو يتلاکدشم
رد
دددددشر
،يعاددددمتجا يتخانددددش
و يناددددجيه (
،رزیاددددک
يکددسديمسار
، 15
2003 )
، ياددهراتفر لددباقريغ
شيپ يددنيب
دددننام دديج
،ندز ياددهراتفر هنارگددشاخرپ
و ياددهراتفر
يحرجدوخ يم
دنوش ( لبنچسا و ناراکمه
، 16
2020 .) رد
نيددب يرايددسب زا
اددعۀاطم تددلع
ياددهراتفر هددشيلک
،يا
للاتدخا درددکلمع متددسيس
شزادرددپ يدسح
تددسا هددک هددب
روص مک يسح ای شيب يسح هولج يدم ددنک (
،يدمیرک
ددسح
،يني رددظنم ي لکوددت
،ي 2017 ) .
ِدرددف ياراد للاتددخا
شزادرپ يسح زا يکیرحتدوخ هدافتسا
يم دنک ات ددناوتب
يدورو يسح دودحم ار ناربج دنک ای زا کیرحت شيدب
دحزا يريگولج دنک
(
،تيمسا
،زرپ گنيئوک و
،يۀادنيک
2005 .) هداوناخ اده شرازدگ يدم
ددننک هدک للاتدخا ياده
يسح هب روط روخرد
،يهجوت تکرادشم
رد تديۀاعف ياده
هنازور ار دودحم يم دننک ( لدنار و17
،نارادکمه 2019
)
و عاب داجیا ياوزنا يعادمتجا ياردب
ادهنآ و نادشدنزرف
يددم دنوددش ،فاچددسا(
،سدددیونب يددلک
و
،ويگاددم 2012 ) .
لماع يرگید هدک يدم ددناوت تکرادشم ندیا
داردفا ار رد
تيۀاعف ياه هنازور دنک دودحم
، ادهدرکلمع ي
عادمتجا ي
اپ نيی هک تسا يکی
و زا يگژی ياه يلصا نیا دارفا تسا
دددشخبادخ(
،ي ددددباع ،رودددپکلم
،ي 2014 ؛ ردددیزورک و
يناسنيت
، 18
2005 .) شهوژپ اه ناشن هداد ددنا نادکدوک ادب
للاتخا فيط مسيتا رد لاماعت يعامتجا
صقن ددنراد و
يتلاکددشم رد
،ناددبز
،يزاددب ساددمت يمددشگ (
،نوتاکددسا
14. Smith, Press, Koenig, Kinnealey
15. Kaiser, Rasminsky
16. Schnabel
17. Randell
18. Crozier, Tincani
،مورتسگنيت يکدسنیزيلیو
، 1
2006 )
، ناددقف ندزددنخبۀ
، 2
لکددشم رد لالددس ندرک خددساپ و
3نداد
، لاکددشم رد
ورددش و ددفح لاماددعت
،يعاددمتجا لکددشم
رد ريددسفت
هناشن ياه يملاک و
،يملاکريغ انايب
هرهگ
،يا
،يۀدمه
ديلقت و نايمرد نتشاذگ ذۀ
اده و يدادش اده ادب ناردگید
دددنراد هددک ددعاب تفرددشيپ مددک
هددنيمزرد يادده لغددش ي و
،يليددصحت ، ارطددضا
لکددشم رد
،يريگداددی
،يگتددسباو
ياهراتفر هشيلک
،يا
،يرگشاخرپ ن
ذپ نتفری مده و نلاادس
اوزنا ي عامتجا ي يم دوش شخبادخ(
،ي ددباع ،رودپکلم
،ي
2014 ) . بيددسآ يادده يعاددمتجا يددفيک
دددننام4
تخانددش
يعامتجا دودحم
و دوبمک راهم ياده يعادمتجا دعاب
دوددش نددیا ناددکدوک دددنناوتن
لددماعت يعاددمتجا ار
زاددغآ و
دددفح ددددننک ( ردددیزورک و
،ينادددسنيت 2005
،
،سردددکد
،سفودددۀور سیرودددم
و کدددنیر
، 5
2014 ) رد.
يدددشهوژپ
اميددشوستام و
وتاددک (6
2013 ) ناددشن دددنداد ناددکدوک اددب
للاتددخا فدديط مددسيتا رد لددماعت يعاددمتجا و
شزادرددپ
،يسح يب يمظن يداعريغ دنراد
. نينچمه
،يراهب ندسح
روپ و يريما ( 1389 ) رد يشهوژپ ناشن
دنداد ناکدوک اب
للاتددخا فدديط مددسيتا رددظنزا لددماعت يادده
،يعاددمتجا
ياددهراتفر يبۀاددق
و راددهم يادده يطاددبترا اددب
يتلاکددشم
هجاوم دنتسه . هب ليۀد يتلاکشم هک
نادکدوک ادب
للاتدخا
فيط مدسيتا ۀدنيمزرد رادهم
ياده طبتردم ادب لامادعت
،يعاددمتجا راددهم
يادده يرارددقرب
،اددبترا اددب نارددگید و
دوددجو اددهراتفر و تدديۀاعف يادده هددشيلک يا يارددب دوددخ و
نادديفارطا داددجیا
يددم
،دددننک اددهدرکیور و
شور يادده
ينوگانوگ يارب
نامرد ناکدوک اب
للاتدخا فديط مدسيتا
رطم هدش تسا هک رد نيب نامرد اه يم ناوت هب درکیور
يگگراپکی يسح
زردیآ هرادشا7
دردک (
،گدناویا
،اددنوه
1. Scattone, Tingstrom, Wilczynski
2. lack of smiling
3. impairment in asking and responding to questions
4. qualitative social impairments
5 . Deckers, Roelofs, Muris, Rinck
6. Matsushima & Kato
7. Ayres Sensory Integration
،هناکان
،اکانات ادیوت و اکانات
، 8
2014 .) ۀیرظن يگگرادپکی
يسح زردیآ رد9
لادس 1970 شرتدسگ هدتفای
تدسا و ردب
شزادرددپ يبددصع
و يگگراددپکی اددعلاطا
يددسح يددنتبم
تدسا (
،رددفيفپ
،گدنیوک
،يددلنيک دراپدش و نوددسردنه
، 10
2011 .) زا تیزم ياه يلدصا ندیا نادمرد ندیا تدسا هدک
يم دناوت هب شهاک ياهراتفر راجنهان
رجنم دوش (
،نيۀود
،يله رديۀ و زگوده
، 11
2011 .) رد نادیرج يرگنادمرد ادب
شور يگگراپکی يسح
يعس يم دوش دردف ياراد مدسيتا
هب تمس تيۀاعف يیاده ودس هداد دودش هدک يیادناوت وا ار
يارب خدساپ يیودگ تديقفوم زديمآ هدب شۀادگ يدم دنادشک
( يددشوماخ و
،يدددهمريم 1394
.) زرددیآ نادديب درددک هددک
متسيس يسح اب تشذگ
،نامز تسرد دننام ریادس هدبنج -
ياه يدشر (
،نادبز يدتکرح و
)...
ددشر يدم ددبای و ندیا
صقن رد يگگراپکپ يم
دناوت رد دنور دشر
،يسح دوخ
ار هب يبوخ ناشن ددهد . کدی متدسيس يدسح هدگراپکی هدب
يبودخ يدم ددناوت ادعلاطا يدورو
ار زا عبادنم فددلتخم
(
،يرادید يرادينش
ای يزيلهد ) ماغدا دنک . زردیآ ردف
درک هک للاتخا رد يگگراپکی يسح
يمادگنه خر
-يدم
دهد هک نورون ياه يسح يدتملاع نادشن ددنهدن و ادی هدب
روط رثلم لمع ددننکن هدک ندیا ردما هدب صدقن رد
،ددشر
يريگدادددی و
ادددی ميدددظنت ينادددجيه ردددجنم
يدددم دودددش
(
،يراتنملپماک
،رمیز
12چسد
، 2012 .) دنیارف يگگراپکی
يسح رثارب ماجنا ادنیرمت ناودت
يدشخب و زدين ادنیرمت
يشزرو داجیا يم دوش . اب هدب ندربرادک ادنیرمت
مظندم و
دددنمفده يم
ناوددت دهاددش تفرددشيپ يیاه رد راددهم يادده
يسح د يتکرح ناددکدوک دوددب
. ناددصصختم ناوددت
يددشخب
شور ينامرد يگگراپکی يسح
ار ۀويش بسانم و يرثلم
رد نامرد نیا للاتخا اه يم دنناد ( يدابآزوريف و
،يدسابع
1395 .) رددفيفپ و ناراددکمه (
2011 ) رد يددشهوژپ ريثأددت
8. Iwanaga, Honda, Nakane, Tanaka, Toeda, Tanaka
9. Ayres
10. Pfeiffer, Koenig, Kinnealey, Sheppard, Henderson
11. Devlin, Healy, Leader, Hughes
12. Complementary, Zimmer, Desch, Pediatrics
لاخادددم يگگراددپکی
يددسح رد ناددکدوک مددسيتا
6 اددت
12 هۀاس ار يسررب دندرک و ۀجيتن شهوژپ اهنآ نادشن داد
لاخادم يگگراپکی
يدسح رد رادهم ياده
،يدتکرح
شزادرپ يسح و لماوع يفطادع یادتن يرادادنعم هتدشاد
تدددسا . نيدددنچمه يدددشوماخ
و يددددهمريم (
1394 ) رد
يشهوژپ يدشخبرثا
شور يگگرادپکی يدسح
رد شهادک
ياهراتفر هشيلک
يا ناکدوک اب
للاتخا فيط مسيتا نادشن
دددنداد شور يگگراددپکی
،يددسح ياددهراتفر هددشيلک
،يا
،يساوسو
،يدنيیآ کدی
،يتخاودن دوددحم
و يرازآدودخ
ناددکدوک اددب
للاتددخا فدديط مددسيتا ار شهاددک يددم دددهد .
هددکاجنآزا للاتددخا
رد يگگراددپکی يددسح
کددی لکددشم
يلددصا رد ناددکدوک مددسيتا
تددسا ( ولغويۀزاددف و
ناراددب
، 1
2008 )
، نیا ناکدوک ياردب
هدبلغ ردب لاکدشم دودخ
هدب
تدديۀاعف يادده يکاردا د
يتکرح زاددين يدیدددش ددددنراد
( نايميحر
،يدهدشم يزادجح
،نادنید يردظن و
،ددنمهرف
1396 .) نيددمهرد
،اتددسار گددنيلتاو و
زددتید (2
2007 ) ريثأددت
شور يگگراددپکی يددسح
رزددیآ ار رد دوددبهب ياددهراتفر
ناددکدوک شيددپ
يناتددسبد ياراد
،مددسيتوا هددب
هژددیو رد
يیاهراتفر دننام
لاماعت يعامتجا
و سامت يمشگ ديیأت
دددندرک .
،يۀوددی ديمددسا و
نلنیوددک (3
2020 ) زددين رد
ددشهوژپ ي ريثأددت ۀددمانرب يددسح ار رددب لاماددعت ناددناوجون
ياراد مک يناوت ينهذ يسررب دندرک و یاتن ادهنآ نادشن
مانرب داد ۀ سح ي ماکدادش ردب ي
عادمتجا لدماعت و ي
نآ اده
رثلم هدوب تسا . هجوتاب هب ريثأدت ۀدرتدسگ يراجنهان
ياده
يسح د يتکرح رب درکراک
،يعامتجا يليصحت
و يطادبترا
دارفا اب للاتخا فيط مسيتا و نينچمه دنور شیازفا ندیا
ناکدوک و
ينارگن نیدۀاو زا تيعدضو و
نازديم يدودبهب
ناشنادنزرف و
نيدنچمه تديمها
نادمرد رد لادس ياه لوا
يگدنز و شهاک ليمحت هنیزه ياه نيگنس رب هداونادخ و
،هعماج ۀئارا همانرب ياه هلخادم يا يارب لیدعت لاکدشم
1. Fazlioğlu & Baran
2. Watling & Dietz
3. Yuile, Smidt & Quinlan
اهنآ يرورض هب
رظن يم ددسر . هدب يريگراک هدلخادم
ياه
يسح د يتکرح بددجوم تددیوقت هاگتددسد ياه يددسح و
فاطعنا يریذددپ متددسيس اددصعا يتخانددش
يم دوددش و
ماجنارس بجوم لیدعت لاکشم يراتفر
لثم
،ينزدودخ
يکیرحتدودددخ و
...
و زدددين دودددبهب لامادددعت يعادددمتجا
ناکدوک اب
للاتخا مسيتا يم دودش ( يیادضر و
،يراديتخب
1398 )
؛ نددیازا
،ور شهوژددپ رددضاح
اددب فددده يددسررب
يددشخبرثا اددنیرمت
يگگراددپکی يددسح
رددب لاماددعت
يعامتجا و
ياهراتفر هشيلک
يا ناکدوک اب
للاتخا فديط
مسيتا ماجنا دش .
شور شهوژپ
شور يارجا ندیا شهوژدپ هبدش
يدشیامزآ و
زا ودن
شيددپ نومزآ د سپ نوددمزآ اددب هورددگ لرددتنک دوددب . ۀددعماج
يرامآ شهوژپ ار ۀيلک شناد نازومآ 5 ات 12 ۀۀادس ( ردسپ
و رتخد ) ياراد للاتدخا فديط مدسيتا ادب دردکلمع نيیادپ
رهددش کارا رد لاددس 1398-1397 ليکددشت
دددنداد . 26
شناد زومآ هب ناونع هنومن شهوژپ اختنا دندش . يدنتفگ
تسا هک هب لديۀد ندوبدوددحم هدنومن
، يادضعا هدنومن ادب
شور هنومن يريگ ددنمفده ادختنا
دنددش و هدب رودص
يفداصت رد ود هوردگ لردتنک ( 13 ردفن ) و شیادمزآ (
13
رفن ) رارق دنتفرگ . ياردب ادختنا يندودمزآ اده
يادهرايعم
دورو و جورخ هدافتسا دش . کلام ياه دورو هب شهوژپ
رابع دندوب زا : شناد نازومآ مدسيتا ادب دردکلمع طدس
،نيیاپ بلطواد ندوب يارب دورو هب هدعۀاطم ( لديمکت مردف
تیاضر همان فرطزا نیدۀاو )
، ۀدودحم ينس 12-5
،لاس
نتشادن للاتخا ياه هارمه ( دننام دلف يزدغم و ردص ) و
نتددشادن ۀقباددس تددفایرد ۀددلخادم
اددنیرمت يگگراددپکی
يسح د يتکرح . کلاددم يادده جورددخ زا شهوژددپ زددين
يراکمه ندرکن
رد ماگنه هدلخادم ادی لدیامت نیددۀاو هدب
عددطق هددلخادم و تددبيغ شيددب زا ود هددسلج رد اددسلج
يشزومآ دوب
. سپس رده ود هوردگ ادب هدافتدسا زا ساديقم
ۀدددشرظندیدجت ياددهراتفر
يرارددکت (
،شيفداددب
،نوميددس
رکراپ و سيیوۀ
، 1
2000 ) و لاماعت يعامتجا
( وژدادک و
،ناراکمه 2004
) شيپ نومزآ
؛دندش نیددب رودص هدک
نیدددۀاو لددبق و دددعب زا
،هددلخادم همانددشسرپ
ار لدديمکت
دندرک . سپ زا يارجا شيپ
،نومزآ شناد نازودمآ هوردگ
،شیاددمزآ ۀددلخادم
يناددمرد يگگراددپکی
يددسح زرددیآ
( 1974 ) ار يط 12
،هسلج راهگ هتفه و ره هتفه 3 هدسلج
هب دم 45 هقيقد تفایرد دندرک . هلصافلاب سپ
زا مادمتا
،هلخادم نیدۀاو ره ود هورگ رادب ردگید هدب هماندشسرپ اده
خساپ ددنداد و یادتن ادب هدافتدسا زا مردن رازدفا
SPSS 25
هیزجت ليلحتو دش .
رازبا شهوژپ
سایقم ۀدشرظندیدجت یاهراتفر
یراررکت
2
(
،شیفداب
،زنومیرس رکرارپ
و
،زییورل 2000 ) : ندیا
سادديقم ار
،شيفداددب
،نوميددس رکراددپ
و سيیوددۀ رد لاددس
2000 يارب يبایزرا ياهراتفر يرارکت
يحارط3
ددندرک .
نیا سايقم 43 هدیوگ رد ساديقم ردکيۀ هدجردراهگ يا
( چيدده تددقو
= 0 يهاددگ اددقوا
= 1 رتددشيب اددقوا
= 2 و
هددشيمه
= 3 ) دراد . سادديقم هدددشرکذ شددش
هدرددخ سادديقم
راتفر هشيلک
4يا ( 1
، 2
، 3
، 4
، 5
، 6 )
، رادتفر يحرجدودخ
5
( 7
، 8
، 9
، 10
، 11
، 12
، 13
، 14 )
، راددتفر يددساوسو (6
15
،
16
، 17
، 18
، 19
، 20
، 21
، 22 )
، راددتفر يددنيیآ (7
23
، 24
،
25
، 26
، 27
، 28
، 29 ) و راددتفر کددی يتخاوددن (8
30
، 31
،
32
، 33
، 34
، 35
، 37
، 38
، 39 ) و رادددتفر دوددددحم (9
40
،
41
، 42
، 43 ) دراد ( ادددناريم و10
،ناراددکمه 2010
) . مددۀ و
1. Bodfish, Symons, Parker & Lewis
2 . Repetitive Behavior Scale-Revised
3. Repetitive Behaviors Scale-Revised
4. Stereotyped Behavior
5. Self-injurious Behavior
6. Compulsive Behavior
7. Ritualistic Behavior
8. Sameness Behavior
9. Restricted Behavior
10. Mirenda 11ناما
( 2007 ) يیایاپ قم ساي ددیدجت ۀددشرظن يادهراتفر
يرارکت ار اب هدافتدسا زا شور ينادسمه يدنورد
( يادفۀآ
خابنورک ) يارب هدرخ سايقم اده زا 78 / 0 ادت 91 / شرازدگ
هدرک دنا .
،نينچمه نیا
نارگشهوژپ يیاور
سايقم ار زدين
اب هدافتسا زا شور يگتسبمه ينورد
نيدب 57 / 0 ادت 73 / 0
شرازگ هدرک دنا ( يزرمارف و
،يعناق 1398 ) . رد شهوژپ
،يتمه يیاضر
،يونهد يدملاغ و ينادقرق ( 2013 ) يیادیاپ
سايقم ۀدشرظندیدجت يادهراتفر
يراردکت ادب
هدافتدسا زا
بیرض يافۀآ خابنورک يارب
لدک ساديقم 92 / 0 دروآردب
دش . نينچمه يیاور ۀزادس هب تدسد هددمآ سادسارب شور
يگتددسبمه نيددب
لددک نوددمزآ و هدرددخ نومزآ يادده نآ زا
68 / 0 ات 98 / 0 هب تسد دمآ . بیرض يافۀآ خابنورک ندیا
شهوژپ زين ربارب اب 93 / 0 هبساحم دش .
ۀمانشسرپ تلاماعت
یعامتجا (
5 ارت 15 لارس :)
،وژدادددک
،زۀونادددج کرک
،نادددم
،نودددسلشيم
،دنارتدددسا
،درادگزگنيلیرت ردبليگ
ندیا12
رد ار هماندشسرپ لادس
2004 رد ودشک ر ياه لامدش ادپورا ادب فدده دسرت مي
لاکشم ناکدوک
و ناناوجون نس
ني 5 ات 15 لاس ا دادجی
.دندرک ا نی همانشسرپ 181
هیوگ دراد هدک هدردخ ساديقم
عاددمتجا لددماعت ي
ا نددی ا رد هددک همانددشسرپ نددی
شهوژددپ
،دش هدافتسا 17
وگ هی دۀاو هک دراد نی
اب ار نآ
« هدب رادک
من ي گ دري
» و
« هاگ ي اقوا ب ه راک م ي گ دردي
» و « هدب رادک
م ي گ دري
» تملاع راذگ ي يم دننک . هرمن يراذگ هدیوگ اده
هب نیا روص تسا هک « هب راک يمن دريگ
» ۀرمن 1
،
« يهاگ
اقوا هب راک يم دريگ
» ۀرمن 2 و « هب راک يم دريگ
» ۀردمن
3 يم دريگ ا . ی ن 181 وگ هی رد 8 ح هطي هک ششوپ دنهد ۀ
رادهم ياده دتکرح
،ي يادهدرکراک ارجا
،يدی
،کاردا
،هظفاح
،نابز لباق تي
،يريگدادی راهم
ياده عادمتجا
،ي
لاکدشم دساسحا
ي و
،دنتدسه يرادتفر دظنت
مي هددش .دنا
ح هطي اه م ي دنناوت هدب 22 ز ساديقمری دسقت
مي نودش د . ا ندی
ز سايقمری اه سررب ي دننک ۀ راهم ياه تکرح ي تشرد و
11. Lam & Aman
12. Kadesjö, Janols, Korkman, Michelsson, Strand, Trillingsgaard & Gillberg
رظ
،فددی
،هددجوت ددب
شي ۀاددعف ي و شناددکت
،يرددگ
همانرب ر يزی / نامزاس هد
،ي کاردا اضف
،يی نادمز و نددب
دددننامه کرد
،يرددصب
،کاردا ،هددظفاح
،راددتفگ
راهم ياه طابترا
،ي
،نتشون/ندناوخ ر
،يضای يريگدای
لک
،ي راهم ياه لوط رد يريگدای ...و
دثار( دنتدسه
،ي
1396 .) يثار ارب ي شجندس رادبتعا هدردخ ساديقم لدماعت
يعامتجا نیا
همانشسرپ زا
رابتعا هتسباو هب اوتحم هدافتسا
هدرک تسا اپ.
يیای ا نی هدرخ سايقم ادب هدافتدسا زا شور
خاددبنورک ياددفۀآ 96
/ 0 .تددسا هدوددب
،نيددنچمه ياددفۀآ
خابنورک نیا
شهوژپ ربارب اب 89 / 0 هبساحم دش .
يفرعم اسلج ۀمانرب نادمرد يگگرادپکی يدسح
رد :
ادتبا نمض ب ناي ،ناردادم هدب شهوژدپ فاددها ددۀاو زا
نی
ارب ي تکرش ناشنادنزرف رد
شهوژپ تیادضر مان ۀ دبتک ي
.دش هتفرگ نچمه
،ني قلاخا اکن ي
هنابلطواد دننام ،ندوب
سآ دوبن بي نامسج ي ناور و ي رادزار و نادکدوک هب ي
رد رف
دنیا د شهوژپ ر
.ددش هدتفرگ ردظن و رگدشهوژپ سپدس
نامردراک دمانرب ،زدکرم ردگ
ۀ يگگرادپکی دسح
ي هت ار هدي
وحن و دندرک ۀ
رمت ماجنا انی
برم هب ي .دش هداد شزومآ
مانرب زکرم تسرپرس اب ۀ
شناد روضح ظنت نازومآ
مي ددش
اس اب ات ری همانرب اه ي .دشاب هتشادن لخادت زکرم ادنیرمت
يگگراپکی سح
ي ار يبرم ز و زکرم ری
رظن نامردراک رگ
نامردراک اتا رد زکرم ي
هدب رودص کدی
مردزور نادي و
زاددب و هددتفه رد هددسلج هددس ۀ
ناددمز ي 45 .داد ماددجنا زور
هصلاخ يا زا انیرمت هدتفرگرظنرد
هددش نمدض تدیاعر
يدراوم ليبقزا نادنيمطا زا
ندمیا ندودب
،لیادسو هديدشوپ
ندوب فک لحم نیرمت اب کشت و ياضف يفاک سادسارب
انیرمت طبترم
اب ساوح
،يزيلهد يقمع
و هسملا لمادش
دراوم ریز تسا :
لودج 1 . ۀصلاخ تاسلج تانیرمت یگچراپکی
یسح رب ساسا ۀمانرب زریآ
هسلج اوتحم
لوا ۀسلج زا
يیاهرازبا دننام پوت يس
،يپ يروت ابورکآ
، 1
ات يزاب و نابدرن لداعت يارب2
کدیرحت سدح
،هدسملا لدادعت و کاردا يدقمع 3
هدافتسا دش .
مود ۀسلج سح
ۀسملا ناکدوک اب هدافتسا زا ندادراشف ريمخ
،يزاب هۀاچم ندرک همانزور و له نداد ماسجا نيگنس کیرحت دش .
موس ۀسلج سح
پوت زا هدافتسا اب ناکدوک قمع کاردا يس
،يپ له نداد ماسجا نيگنس و ات يزاب کیرحت دش .
مراهگ ۀسلج ارب
ي رحت کی لداعت سح زا
هار ور نتفر ي کی بۀ ۀ راب
،کی ا نداتسی ور ي کی ۀ و اپ ي ۀ ي .دش هدافتسا نتفر
مجنپ ۀسلج يارب
کیرحت ددجم سح هسملا زا يتانیرمت دننام هار نتفر يور وطس اب يربز مرن و ي تلغ ،فلتخم
،ندي زخ ندی هدافتسا دش .
مشش ۀسلج ارب
ي رحت کی قمع سح ددجم ي
رپ زا ندی ور ي روت ي قباسم ، ابورکآ ۀ
انط شک ي ۀ و ي ۀ ي .دش هدافتسا ندرک
متفه ۀسلج يارب
کیرحت ددجم سح هسملا زا ژاسام فک
،تسد ندادراشف ريمخ
،يزاب يشاقن اب تشگنا و گنر يتشگنا هدافتسا دش .
متشه ۀسلج يارب
کیرحت ددجم سح لداعت زا ندیرپ زا يور انط کرحتم و نداتسیا يور ۀتخت لداعت و ندیرپ زا يور عناوم هدافتسا دش .
مهن ۀسلج ارب
ي رحت کی قمع سح ي وش زا لداعت و ا ،پوت اترپ ،پوت ندرک
نداتسی ور ي تخت ۀ لداعت و له نداد مادسجا نيگندس هدافتدسا
دش .
مهد ۀسلج يارب
رحت کی رمت زا لداعت و هسملا سح ددجم يتانی
تسدراهگ دننام زخ ،نتفراپو
نددی تلغ و نددي و صيخدشت صاخدشا ردبز و مردن
لخاد هسيک هدافتسا دش .
مهدزای ۀسلج ارب
ي رحت کی قمع و هسملا سح ي
ور پوت ندادراشف زا ي
تمسق اه ي دنت پوت ندادراشف ،کدوک ندب فلتخم سي
لده ،تدسد ادب
گنس ماسجا نداد ني
.دش هدافتسا
ۀددددددددددسلج مهدزاود ارب
ي رحت کی قمع سح
،ي زاب زا لداعت و هسملا ي
مگرگ هب رپ ،اوه ندی پودت ،هلپ زا زادب
ي ور ي دتخت ۀ ور تدکرح و لدادعت ي
دسم ري
راب کی و ندیرپ زا عناوم هدافتسا دش .
1 . trampoline
2 . Ladder balance
3. proprioceptive
هتفای یاه شهوژپ
رد يگژیو ياه تيعمج
،يتخاندش ردظنزا
تيدسنج رد
هورگ شیامزآ دادعت
رسپ و ردتخد هدب بديترت 8 و 5 ردفن
( 5 / 61 و 5 / 38 دصرد ) و رد هورگ لرتنک 7 و 6 رفن ( 8 / 53
و 2 / 46 دددصرد ) ليکددشت دددنداد
هددک نيگنادديم ينددس
و
فارحنا رايعم يندومزآ ياه هورگ شیامزآ هب بيترت 3 / 8
، 42 / 2 و هورگ لرتنک 08 / 8 ، 36 / 2 .دوب
،نينچمه ۀدنماد
ينس رده ود هوردگ زا 5 ادت 12 لادس دودب . ياردب يدسررب
يرادانعم وافت
نيگنايم ياه ود هورگ زا نومزآ لديلحت
سنایراووک هريغتمدنگ
هدافتسا دش . شيدپ زا ناديب یادتن
لدديلحت نوددمزآ لدديلحت
،سناددیراووک شيددپ
رف يادده
نومزآ ياه کیرتماراپ شجنس
دش . نيمهرب
،ساسا یاتن نومزآ
فورگوملک د
فونريمسا ردبارب
ادب 20 / 0 دودب هدک
رگنايب نآ دوب هک شيپ رف لامرن ندوب عدیزوت هدنومن يا
هداد ادده رارددقرب تددسا ( 05 / 0
p>
.)
،نيددنچمه شيددپ
رددف
ينگمه سنایراو اه زين اب نومزآ نیودۀ شجندس ددش هدک
ربارب اب 11 / 0 دوب و یاتن نآ رادانعم
؛دوبن
،نیاربانب شيدپ
رف ينگمه سنایراو اه تیاعر هدش تدسا ( 05 / 0
p>
)
.
یاتن ليلحت سنایراووک يارب
يدسررب ريثأدت هدلخادم ردب
هورگ شیامزآ رد
لودج 2 شرازگ هدش تسا .
جیاتن : م نيگناي غتم درادناتسا فارحنا و ري
راتفر ياده
هشيلک يا و لاماعت يعامتجا
هورگ يدشیامزآ و
لردتنک
رد لودج 2 شیامن هداد هدش تسا .
لودج 2 . م نیگنای عم فارحنا و رای
امزآ هورگ ود شی
و لرتنک رد شیپ نومزآ و سپ نومزآ
هورگ اهریغتم
شیپ نومزآ سپ
نومزآ
شیامزآ نيگنايم
فارحنا رايعم نيگنايم
فارحنا رايعم
راتفر هشيلک يا 15
/ 46 97
/ 23 07
/ 30 51
/ 15
لاکشم لاماعت يعامتجا 61
/ 74 85
/ 8 69
/ 65 69
/ 12
لرتنک راتفر
هشيلک يا 69
/ 46 09
/ 24 92
/ 45 53
/ 23
لاماعت يعامتجا 53
/ 74 00
/ 9 23
/ 74 69
/ 8
لودج 3 . اتن جی لک ی لیلحت سنایراووک هریغتمدنچ
یور نیگنایم توافت هرمن یاه شیپ نومزآ و سپ نومزآ رد هورگ
شیامزآ و لرتنک
عون نومزآ رادقم
یضرفdf اطخdf
F P
رثا یلایپ 38
/ 0 2
21 69
/ 6 006
/ 0
یادبملا زکلیو 61
/ 0 2
21 69
/ 6 006
/ 0
رثا گنیلته 63
/ 0 2
21 69
/ 6 006
/ 0
گرزب نیرت ۀشیر یور 63
/ 0 2
21 69
/ 6 006
/ 0
نددشرادانعم صخاددش
ياه نودمزآ هريغتمدددنگ يددنعی
يادددبملا زددکلیو
، 1
رددثا گددنيلته
، 2
رزب نیرددت ۀددشیر
يصاصتخا
3يور و رثا يدیلايپ (4
05 / 0
<
، p
69 / 6
= )F
1. Wilkś Lamda
2. Hotellingś Trace
3. Royś Largest Root
4. Pillai's Trace
دیلم نیا وضوم تسا هک وافت يرادادنعم لقاددح
رد
يکی زا هفۀلم اه داجیا هدش تسا .
لودج 4 . اتن جی لحت نومزآ لی
وک و را سنای و ۀسیاقم سپ نومزآ رد ود هورگ اب لرتنک رثا شیپ نومزآ یاهراتفر هشیلک
یا
عبنم تارییغت عومجم
تاروذجم ۀجرد
یدازآ روذجم
نیگنایم F
روذجم Sig اتا
شیپ نومزآ 35
/ 6778 1
35 / 6778 57
/ 56 001 /
<0 71
/ 0
هورگ 29
/ 1555 1
29 / 1555 98
/ 12 001 / 0 36
/ 0
اطخ 89
/ 2755 23
804 / 119
لک 00
/ 48710 26
یاتن لودج 4 : لودج ناشن يم دهد ۀيضرف شخبرثا
ندودب ۀدمانرب شزوددمآ يگگرادپکی
يددسح ردب ياددهراتفر
هشيلک
،يا ديیأت هدش تدسا ( 05 / 0
p<
.)
،نيدنچمه ۀزاددنا
رثا ربارب اب 36 / 0 شرازگ هددش تدسا هدک نادشن يم ددهد
36 دددصرد زا ارددييغت سناددیراو
يددشان زا ردديغتم لقتددسم
تسا .
لودج 5 . اتن لودج جی
لحت نومزآ لی
وک و را سنای سیاقم و ۀ سپ شیپ رثا لرتنک اب هورگ ود رد نومزآ نومزآ
عامتجا تلاماعت ی
عبنم تارییغت عومجم
تاروذجم ۀجرد
یدازآ روذجم
نیگنایم F
روذجم Sig اتا
شیپ نومزآ 24
/ 1240 1
24 / 1240 95
/ 17 001
/
<0 43
/ 0
هورگ 77
/ 480 1
77 / 480 96
/ 6 015
/ 0 23
/ 0
اطخ 83
/ 1588 23
08 / 69
لک 00
/ 130563 26
یاتن لودج 5 ناشن يم دهد ۀيضرف شخبرثا ندوب
ۀمانرب شزومآ يگگراپکی يسح
رب لاماعت
،يعامتجا
ديیأت هدش تسا ( 05 / 0
p<
.)
،نينچمه ۀزادنا
رثا ربارب اب
23 / 0 شرازگ هدش تسا هک ناشن يم دهد 23 دصرد زا
ارييغت سنایراو يشان
زا ريغتم لقتسم هدوب تسا .
ثحب و هجیتن یریگ
شهوژپ رضاح اب فده يدسررب يدشخبرثا ادنیرمت
يگگراددپکی يددسح
رددب لاماددعت يعاددمتجا
و شهاددک
ياهراتفر لک
هدشي يا لحت .تدفرگ مادجنا لدي
ادتن
، ی ريثأدت
لخادم تبثم ۀ
رمت انی يگگراپکی يسح
ار رب لامادعت
يعامتجا و
ياهراتفر هشيلک
يا هورگ شیامزآ ناشن
-يم
دهد . نیا هتفای ادب یادتن يودقت
،هداز يفیردش يددمآرد و
زوردفا ( 1394 )
، گددنيلتاو و
زدتید (1
2007 )
،
،يددشخبادخ
يدباع و کلم روپ ( 2014 )
، پ ردفيف و نارادکمه (
2011 )
،
اميددشوستام و
وتاددک ( 2013 )
،
،گددناویا
،ادددنوه
،هددناکان
1. Watling & Dietz
،اددکانات ادددیوت و اددکانات ( 2014 )
، سیرددپ و کددم اددناک
2
( 2014 )
،
،يددمیرک ددسح
،يني رددظنم ي لکوددت ي ( 2017 )
،
( ناراکمه و لدنار 2019
و )
،يۀوی ديمسا و
نلنیودک
3
( 2020 ) مه وس .تسا تيدساسح شيدب
ددحزا هدب يدگژیو
ياه يسح تفایرد هدش ا رد نی م ناکدوک ي
دناوت دعاب
يناوتان رد ندرکرتليف اعلاطا
يفادضا دودش .
،نيدنچمه
يم دناوت هب ريخأت رد شزادرپ يیانيب و يرادينش و
ِنداددن
خساپ بسانم رجنم دودش . ردظنزا
،يعادمتجا ندیا
خردمين
تيساسح يسح
يم دناوت هجوت يباختنا هب4
کردحم ياده
،يعامتجا
،يیاشگزمر شنکاو
لباقتم يعامتجا و
يوريپ
زا ياهراجنه يعادمتجا
ار تدحت ريثأدت راردق ددهد ودت(
و
،ناراددکمه 2020
.)
،يددشخبادخ يدددبع
و کددلم رودددپ
( 2014 ) رد شهوژپ دوخ نايب دندرک هک صقن رد لماعت
يعامتجا رد
ناکدوک اب
للاتدخا فديط مدسيتا يدم ددناوت
2. Preis & McKenna
3. Yuile, Smidt & Quinlan, S
4. selective attention
