ﺪﻨﻤﻫﺮﻓ ﻪﻓﻮﻜﺷ
نﺎﻬﻔﺻا هﺎﮕﺸﻧاد دﺎﺼﺘﻗا هوﺮﮔ رﺎﻳدﺎﺘﺳا
ﻲﺒﻴﻃ ﻞﻴﻤﻛ ﺪﻴﺳ
نﺎﻬﻔﺻا هﺎﮕﺸﻧاد دﺎﺼﺘﻗا هوﺮﮔ رﺎﻴﺸﻧاد
ﺖﻤﻌﻧ يﺮﺒﻛا ﻪﻟا
نﺎﻬﻔﺻا هﺎﮕﺸﻧاد دﺎﺼﺘﻗا هوﺮﮔ رﺎﻴﺸﻧاد
ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
11 / 6 / 1387 شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ :
15 / 2 / 1388
هﺪﻴﻜﭼ ﺒﻨﺟ زا ﻲﻜﻳ ﻪ
ﺎﻫ ﻪﺘﺧادﺮﭘ نآ ﻪﺑ يﺮﻬﺷ دﺎﺼﺘﻗا تﺎﻴﺑدا رد ﻪﻛ ي ﻲﻣ
ﻌﺳﻮﺗ ﻞﻜﺷ ،دﻮﺷ ﺔ
يﺮﻬـﺷ
و ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ نآ .
ﻄﺑار ،يرﻮﺌﺗ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺔ
ﻞﻜﺷ ﻪﺑ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ و يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر
ﺖﺳا سﻮﻜﻌﻣU
. ﻌﺳﻮﺗ ﻞﻜﺷ ﺔ
ﻮﺤﻧ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد يﺮﻬﺷ ة
دﻮـﺟﻮﻣ يﺎﻫﺮﻬـﺷ رد ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﮔﺪﻨﻛاﺮﭘ
راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ و ﺖﺳا يﺮﻬﺷ ﻢﺘﺴﻴﺳ رد ﻲـﻣ
دﺮـﻴﮔ . ﺖـﻘﻴﻘﺣ رد ،
نﺎﺸﻧ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﻣ
دﺎـﺼﺘﻗا گرﺰـﺑ ﺮﻬـﺷ ﺪـﻨﭼ ﺎـﻳ ﻚـﻳ رد ﺪﺣ ﻪﭼ ﺎﺗ يﺮﻬﺷ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﻛ ﺪﻫد
ﻣ رد ﺎﻳ و هﺪﺷ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ هﺪﺷ هﺪﻨﻛاﺮﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺮﻬﺷ نﺎﻴ
ا ﺪﻧ . زاﺪﻧا ياﺮﺑ ه
ﻴﮔ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ يﺮ
، زا
ﻦﻤﺷﺮﻴﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺳ -
يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ و ﻮﺗﺮﭘ ﻊﻳزﻮﺗ ﺐﻳﺮﺿ ،لاﺪﻨﻴﻓﺮﻫ
، هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻣ دﻮﺷ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد
، زاﺪﻧا رد يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺺﺧﺎﺷ زا ه
ﻴﮔ و هدﺎﻔﺘـﺳا يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ يﺮ ﺮﻴﺛﺄـﺗ
نآ
ﻮﻟﻮﺳ ﺪﺷر ﻲﻧﻮﻴﺳﺮﮔر لﺪﻣ ﺐﻟﺎﻗ رد ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ -
ناﻮﺳ
، ياﺮـﺑ ةرود 1385 - 1339
،
ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻣ دﻮﺷ . ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ
ـﻨﻴﻬﺑ ﺢﻄـﺳ ، ﺔ
ﻌـﺳﻮﺗ ﻒـﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄـﺳ رد ناﺮـﻳا يﺮﻬـﺷ ﺖـﺴﺨﻧ
،ﻪ
هزاﺪﻧا نآ ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا و يﺮﻴﮔ
، ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﻣ ﻮﺷ د . نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲﻣ
ﺖـﺴﺨﻧ ﻪـﻛ ﺪﻫد
ﺖﺳا ﺪﻣآرد ﺢﻄﺳ زا ﻲﻌﺑﺎﺗ و ﺎﻳﻮﭘ نآ يراﺬﮔﺮﺛا ﻞﻜﺷ و ﺖﺳا ﺮﺛﺆﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ يﺮﻬﺷ .
ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ :JEL R12, O40
هژاو ﺪﻴﻠﻛ :
ﻮﻟﻮﺳ لﺪﻣ ،يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ،يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ،يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ -
ناﻮﺳ .
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻨﻴﻣز رد ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ،يﺮﻬﺷ دﺎﺼﺘﻗا تﺎﻴﺑدا رد ﺔ
ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﺔﻌﺳﻮﺗ
1يﺮﻬﺷ و ﺔـﻄﺑار
يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺎﺑ نآ مﺎﺠﻧا
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ .
ﺔﻌﺳﻮﺗ دراد ﻪﺒﻨﺟ ود يﺮﻬﺷ .
ﺒﻨﺟ ﻚﻳ ﺔ دﻮـﺧ نآ
ﺔﻌﺳﻮﺗ زاﺪـﻧا و داﺪﻌﺗ ﺪﺷر ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﻪﻛ ﺖﺳا نﺪﺷ يﺮﻬﺷ و يﺮﻬﺷ ة
ﻚـﻳ رد ﺎﻫﺮﻬـﺷ
ﺖﺳا يﺮﻬﺷ ﻢﺘﺴﻴﺳ .
ﺒﻨﺟ ﺔ ﺮﮕﻳد ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﺎـﻳ نﺪـﺷ يﺮﻬﺷ ﻞﻜﺷ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺮﻬﺷ
2يﺮﻬﺷ ﺖﺳا . نﺎﺸﻧ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ،ﻊﻗاو رد ﻲﻣ
ﻚـﻳ رد ﺪـﺣ ﻪﭼ ﺎﺗ يﺮﻬﺷ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﻛ ﺪﻫد
ـﺷ نﺎﻴﻣ رد ﺎﻳ و هﺪﺷ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ دﺎﺼﺘﻗا گرﺰﺑ ﺮﻬﺷ ﺪﻨﭼ ﺎﻳ هﺪـﺷ هﺪـﻨﻛاﺮﭘ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺮﻬ
ﺖﺳا . ﺢﻄﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،نﺎﻣز زا ﻪﻄﻘﻧ ﺮﻫ رد ﺔﻌﺳﻮﺗ
ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺖـﺳا ﻦﻜﻤﻣ ،رﻮﺸﻛ ﻚﻳ يﺮﻬﺷ
ﻪــﺑ رﻮــﻃ ﻪــﺟرد ﻦﻳاﺮﺑﺎــﻨﺑ و ﺪﻧﻮــﺷ هﺪــﻨﻛاﺮﭘ ﻒــﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺮﻬــﺷ ﻦﻴــﺑ رد ﺖــﺧاﻮﻨﻜﻳ
ﻪﻓﺮﺻ ﻲﻳﻮﺟ سﺎﻴﻘﻣ زا ﻲﺷﺎﻧ يﺎﻫ ددﺮﮔ ﻚﭼﻮﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ3
. ﺎـﻳ ﻚـﻳ رد ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺖـﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﺎﻳ
ﻪـﻨﻳﺰﻫ ترﻮـﺻ ﻦﻳا رد ﻪﻛ ،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺪﺣ زا ﺶﻴﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ گرﺰﺑ رﺎﻴﺴﺑ ﺮﻬﺷ ﺪﻨﭼ يﺎـﻫ
،ﺪﻣآ و ﺖﻓر
ﺮﺗ ﻪﻨﻳﺰﻫ ًﻼﻛ و ﻢﻛا
ﻻﺎـﺑ ﺎﻫﺮﻬـﺷ نآ رد ﻲﮔﺪﻧز يﺎﻫ ﻲـﻣ
ﺶﻳاﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ و دور
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺎﻫ ي نآ رد يﺮﻬﺷ تﺎﻣﺪﺧ ﻪﺋارا ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺶﻫﺎﻛ و ﺎﻫﻻﺎﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻲﻣ ﺎﻫ
ددﺮﮔ .
،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻲﻣ ﺟرد ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ ناﻮﺗ ﺔ
ﻨﻴﻬﺑ ﻪ يا ﻖـﻳﺮﻃ زا ﻪﻛ دراد دﻮﺟو يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ زا ﺔـﻄﺑار
ﻪﻨﻳﺰﻫ و ﻊﻓﺎﻨﻣ نﺎﻴﻣ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻳﺎﻬﻧ يﺎﻫ
ﻞـﺻﺎﺣ يﺮﻬـﺷ ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﺶﻳاﺰﻓا
ﻲﻣ ددﺮﮔ . يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺶﻴﺑ
ﺮﺗ ﺎﻳ ﻢﻛ ﺮﺗ ﻪﻨﻴﻬﺑ ﺪﺣ زا ﻲﻣ
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺪﻧاﻮﺗ ﺎﻫ
ﻳ ﻲﻳارﺎﻛ ﺮﻈﻧ زا ار ﻲ
و يدﺎﺼﺘﻗا خﺮﻧ
ﺎﻫ ﺪﺷر ي ﺪﻨﻛ ﻞﻴﻤﺤﺗ دﺎﺼﺘﻗا ﺮﺑ ﻲﻠﻣ ]
،ﻦﺳرﺪﻨﻫ 2000
.[
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﺠﻧا
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻦﺳرﺪﻨﻫ ﻂﺳﻮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﻮﺸﻛ درﻮﻣ رد )
2000 ب ، 2002 (
نﺎﺸﻧ ﻲﻣ ﺪﻫد دﺎﺼﺘﻗا رد ﻪﻛ
،ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ ﺪـﺷر و ﻲﻳارﺎـﻛ ﺮـﺑ يﺮﻬـﺷ ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﻪﺟرد
ﺮﺛا ﻦﻳا و ﺖﺳا ﺮﺛﺆﻣ ﻲﻠﻣ دﺎﺼﺘﻗا ﻪﺑ
ﺻ ترﻮ ﺮﻴﻏ ﺖﺳا ﻲﻄﺧ .
ﺶﻳاﺰـﻓا ﺎـﺑ ،ﺮـﮕﻳد ترﺎـﺒﻋ ﻪـﺑ
ﺰﻛﺮﻤﺗ اﺪﺘﺑا رد ﺶﻳاﺰﻓا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﻲﻣ
ـﻄﻘﻧ ﻚـﻳ ﻪﺑ ،ﺪﺑﺎﻳ ﺔ
جوا ﻲـﻣ ﺎـﺑ ﺲﭙـﺳ و ﺪـﺳر
ﺶﻳاﺰﻓا ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﻦﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ عوﺮﺷ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ . ﻚـﻳ ،ﻲـﻨﻌﻳ
ﺟرد ﺔ دراد دﻮﺟو ﻪﻨﻴﻬﺑ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ .
سﺎﺳاﺮﺑ ﺔﻴﺿﺮﻓ
نﻮـﺴﻣﺎﻴﻠﻳو ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﻪـﺟرد ﻦـﻳا ،4
ﺔﻨﻴﻬﺑ يﺮﻬﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ،ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻳاﺪﺘﺑا ﻞﺣاﺮﻣ رد و ﺖﺳا ﺎﻳﻮﭘ
ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ . ﻌﺳﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﻣا ﺔ
ﺶﻴﺑ ﺮﺗ
،
ﺟرد ﺔ ﺶﻫﺎﻛ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ بﻮﻠﻄﻣ ﻲﻣ
ﺪﺑﺎﻳ .
1- Urban Development.
2- Urban Concentration.
3- Economies of Scale.
4- Williamson Hypothesis.
ﻲﺳرﺮﺑ ،ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا فﺪﻫ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺪﻳﺪﭘ ﺐﻟﺎﻗ رد يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ة
ﺪـﺷر ﺮـﺑ يﺮﻬـﺷ ﺖﺴﺨﻧ
ﻨﻴﻬﺑ ﺢﻄﺳ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺔ
ﺖﺳا نآ . ﺰـﻛﺮﻤﺗ يﺮـﻈﻧ ﺚﺤﺑ حﺮﻃ زا ﺲﭘ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
شور ،يﺮﻬﺷ زاﺪﻧا يﺎﻫ
ه ﻴﮔ نآ يﺮ
، ﻮﺤﻧ و ﺢﻳﺮﺸﺗ ة
يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر لﺪﻣ بﻮﭼرﺎﭼ ﺢﻳﺮﺼﺗ
ﺖﺤﺗ ﻪﻛ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺪﻳﺪﭘ ة يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ )1
زاﺪﻧا ﺺﺧﺎﺷ ه
ﻴﮔ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ يﺮ (
ﻪﺋارا ،دراد راﺮﻗ
ﻲﻣ ﻮﺷ د . راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ناﺮﻳا رد يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ و ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺖﻴﻌﺿو ﺲﭙﺳ ﻲـﻣ
دﺮـﻴﮔ . رد
هداد ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،ﻪﻣادا ﺎﻫ
دﻮﺟﻮﻣ ي رد هﺪـﺷ ﺢﻳﺮـﺼﺗ لﺪﻣ ،
ةرود 85 - 1339
ناﺮـﻳا ياﺮـﺑ
،
ﻪﺋارا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ و دروآﺮﺑ ﻲﻣ
دﻮﺷ . ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ ﺮﻴﺛﺄﺗ رد يﺮﻬـﺷ ﺖـﺴﺨﻧ ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ
لﺪﻣ يدروآﺮﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲﺑﺎﻳزرا ﺐﻟﺎﻗ
، درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ راﺮﻗ ﻲﻣ ﮔ ﻴ دﺮ . ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ،ﺖـﻳﺎﻬﻧ رد
ﻪﺑ ترﻮﺻ نﺎﻴﺑ ﻪﺻﻼﺧ ﻲﻣ
دﻮﺷ .
2 - يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ يﺮﻈﻧ ﻲﻧﺎﺒﻣ
2 - 1 - ﻮﺤﻧ و يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ زا ﻲﺷﺎﻧ يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ة
هزاﺪﻧا نآ يﺮﻴﮔ
ﻌﺳﻮﺗ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد ﺔ
يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر و يﺮﻬﺷ
، ﻢـﻫ شود ﻪـﺑ شود
ﺶﻴﭘ ﻲﻣ ﺪﻧور . ﺎﺑ ﺔﻌﺳﻮﺗ يدﺎﺼﺘﻗا ﺮﺗ ﻲﻳﺎﺘـﺳور و يزروﺎﺸﻛ تاﺪﻴﻟﻮﺗ زا دﺎﺼﺘﻗا ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺐﻴﻛ
،
ﻲﺗﺎﻣﺪﺧ و ﻲﺘﻌﻨﺻ تاﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ
، ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﻣ يروﺎﻨﻓ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﻪﺑ ﺎﺑ و ﺪﺑﺎﻳ ﻫ
زوﺪﻧارﺎﻛ يﺎ
) ﺮﺑ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ (
يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ زا رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ ،
، تﺮﺟﺎﻬﻣ ﺎﻫﺮﻬﺷ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ و دازآ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ . ﻦﻳا
ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺮﺗ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺐﻴﻛ ﺐﺒﺳ
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ دﺎﺼﺘﻗا رد يﺮﻬﺷ ﻲﻣ
ﻮﺷ هﺎﮕﻨﺑ اﺮﻳز ،د ﻫ
ﺎﻫﺮﻬﺷ رد داﺮﻓا و ﺎ
ﻊﻤﺟ ﻲﻣ ﺎﺗ ﺪﻧﻮﺷ ﻪﻓﺮﺻ زا ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﻲﻳﻮﺟ
سﺎﻴﻘﻣ زا ﻲﺷﺎﻧ يﺮﻬﺷ و ﻲﻠﺤﻣ يﺎﻫ و ﻊﻳﺎﻨﺻ رد2
ﺪﻧﺮﻴﮕﺑ هﺮﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ ]
ﻦﺳرﺪﻨﻫ ،3
1974 اوﺎـﮔوا و ﺎﺘﻴﺟﻮﻓ ؛ ،4
1982
ﺞﻧﺮﺘـﺳا و ﻲﻠـﺴﻠﻫ ؛ ،5
1990 ﺎﮔﻮﭘ و نﻮﺘﻧارود و ؛ ،6
2001 .[
ﺮﺻ دﻮﺟو ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻪﻓ
ﺎﻫ ي ،سﺎـﻴﻘﻣ زا ﻲـﺷﺎﻧ ﻲـﻠﺤﻣ
يرﺎﺠﺗ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻲﺗﺎﻣﺪﺧ و ﻲﺘﻌﻨﺻ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ -
هﺪﺷ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ ﺎﻫﺮﻬﺷ رد ﻲﺘﻌﻨﺻ
ﺖﺳا ﺮﺗارﺎﻛ رﺎﻴﺴﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ .
ﺎﻳ ﻲﻳﺎﻀﻓ تروﺎﺠﻣ
ﺮﺗ
ﻞـﺤﻣ ﻚـﻳ رد ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ يﻻﺎـﺑ ﻢﻛا
، ﺐﺒـﺳ
نﺎﮔﺪﻨﻨﻛﺪﻴﻟﻮﺗ نﺎﻴﻣ رد تﺎﻋﻼﻃا ﺰﻳرﺮﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ
ﺷ ﻮ د ﺮﺗارﺎـﻛ ﺰﻴﻧ ار رﺎﻛ رازﺎﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ و
ﻲﻣ ﻨﻛ ﺪ . زا ﻳﻮﺳ ﻲ
، ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺎﻫ ﻞﻤﺣ ي ﻟدﺎﺒﻣ و
ﺔ ﻪـﻨﻳﺰﻫ و نﺎﮔﺪﻨﻨﻛﺪﻴﻟﻮﺗ نﺎﻴﻣ رد ءاﺰﺟا يﺎـﻫ
1- Urban Primacy.
2- Urbanized and Localized Economies of Scale.
3- Henderson.
4- Fujita and Ogawa.
5- Helsley and Strange.
6- Duranton and Puga.
ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻠﺤﻣ ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ياﺮﺑ ﻞﻤﺣ ﻲﻣ
ﺖـﺒﺜﻣ ﻲﺟرﺎﺧ رﺎﺛآ و ﺪﺑﺎﻳ ﻞـﺑﺎﻗ1
ﻲﻬﺟﻮـﺗ دﺎـﺠﻳا
ﻲﻣ ﻮﺷ د ] ،ﻦﺳرﺪﻨﻫ 2000
.[
زا يﻮﺳ ﺖﻟود ،ﺮﮕﻳد ﻫ
ﺎﻴﺳ لﺎـﻤﻋا ﺎﺑ ﺎ ﺖـﺳ
ﺎـﻫ ي زا ﻲﺘﻳﺎـﻤﺣ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ،يﺮﻬﺷ ﻊﻳﺎﻨﺻ يراﺬﮔ
ﺎﻫ ﻲﻳﺎﻨﺑﺮﻳز ي
ﺎﻫﺮﻬـﺷ رد ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ رازﺎـﺑ ﻪـﻧارﺎﻳ ﺎـﻳ ﺐـﺟﻮﻣ ،
ﺖﻴﺑاﺬﺟ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﺮﻬﺷ ﻪﺑ ﺎﺘﺳور زا رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ تﺮﺟﺎﻬﻣ و ﺎﻫﺮﻬﺷ ﻲﻣ
ﺪﻧﻮﺷ ] دﺎـﻧر ،2
1981 .[
نﺎﻴﻣ ﻞﻣﺎﻌﺗ ﻪﻨﻳﺰﻫ
ﺎﻫ و
هﺎـﮕﻨﺑ و داﺮـﻓا ﻊـﻤﺠﺗ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﺎـﻫ
، ـﺟرد ﺔ ـﻨﻴﻬﺑ ﺔ ار يﺮﻬـﺷ ﺰـﻛﺮﻤﺗ
ﺺﺨﺸﻣ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ .
ﺘﻜﻧ ﺔ ﺖﺳا نآ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ ،ﻪﻨﻴﻬﺑ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺢﻳﺮﺸﺗ رد ﺮﮕﻳد ﻢﻬﻣ .
ﻣ رد لﺪ ﺎﻫ يﺮﻬﺷ ي
،
ﺔﻴﺿﺮﻓ نﻮﺴﻣﺎﻴﻠﻳو )
1965 (
، ﺖﺳا حﺮﻄﻣ .
ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ نآ
ـﺟرد ، ﺔ رد يﺮﻬـﺷ ﺰـﻛﺮﻤﺗ يﻻﺎـﺑ
ﻌﺳﻮﺗ ﻪﻴﻟوا ﻞﺣاﺮﻣ ﺔ
ﺖﺳا مزﻻ و ﺪﻴﻔﻣ يدﺎﺼﺘﻗا .
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ،ﻊﻳﺎﻨﺻ ﻲﻳﺎﻀﻓ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺎﺑ يﺎـﻫ
يدﺎﺼﺘﻗا
، ﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪ
ﺬﮔ يرا ﺎﻫ ﺑﺮﻳز ي ﻲﻳﺎﻨ
و ﻞـﻤﺣ رد ﻲـﻜﻳﺰﻴﻓ و تﺎـﻃﺎﺒﺗرا و ﻞـﻘﻧ
ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ -
دﺎﺠﻳا ﻲﻣ ﻮﺷ د . ] ﻦﺴﻧﺎﻫ ،3
1990 .[
ﺖﻳﺎﻬﻧ رد ﻌﺳﻮﺗ شﺮﺘﺴﮔ ﺎﺑ
ﺔ يﺮﻬـﺷ ،
زﺰﻛﺮﻤﺗ خر ﻞﻴﻟد ود ﻪﺑ ﻲﻳاد ﻲﻣ
ﺪﻫد . هﺪﻨﻛاﺮﭘ اﺪﺘﺑا نﺪﺷ
ﻊﺑﺎﻨﻣ رد ﺮـﮕﻳد ﻖﻃﺎﻨﻣ دﺎـﺠﻳا و
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
عوﺮﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻦﻳا رد ﻲﻣ
دﻮﺷ يﻻﺎﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ ياراد يﺎﻫﺮﻬﺷ مود و
ﻴﻟوا ﻪ
، و مﺎﺣدزاﺮﭘ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﻨﻳﺰﻫﺮﭘ
ﻞﻳﺪﺒﺗ ﻲﻣ نآ رد ﻲﻳارﺎـﻛ و ﺪﻧﻮﺷ ﺎـﻫ
ﺶﻫﺎـﻛ ﻲـﻣ ﺪـﺑﺎﻳ .
ﻪﻧﺎﺧرﺎﻛ ﻊﻳﺎﻨﺻ لﺎﻘﺘﻧا ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻳادزﺰﻛﺮﻤﺗ يا
ﻪﺘﺴﻫ يﺎﻫﺮﻬﺷ زا يا
) ﻲﻠﺻا ( نﻼﻛ ﻖﻃﺎﻨﻣ
يﺮﻬﺷ
،
نآ روﺎـﺠﻣ و ﻪـﻌﺑﺎﺗ يﺎﻫﺮﻬﺷ ﻪﺑ ﺎـﻫ
نآ رد ﻪـﻛ ﻲﻳﺎﻫﺮﻬـﺷ ﺮﻳﺎـﺳ ﻪـﺑ ﺲﭙـﺳ و ﺎـﻫ
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻦﻴﺋﺎﭘ ﻦﻴﻣز و دﺰﻤﺘﺳد يﺎﻫ ﺮﺗ
،ﺖﺳا مﺎـﺠﻧا ﻲـﻣ دﺮـﻴﮔ .
ﻂﻳاﺮـﺷ ﻦـﻳا رد
، يﺎﻫﺮﻬـﺷ
ﻪﺘﺴﻫ ﻪﺑ يا ﺳ و ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ ،ﻲﺷزﻮﻣآ ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ،يرﺎﺠﺗ ،ﻲﻟﺎﻣ تﺎﻣﺪﺧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻤ
هﺮﻴﻏ
، هﺪﻴﺸﻛ ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ .
ﺖﺳﺎﻴﺳ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد هﮋﻳو ﻪﺑ ،ﻲﻌﻗاو يﺎﻴﻧد رد ﺖﻟود ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ يﺎﻫ
ﺎﻫ
ﺎﻳ ﻚﻳ زا
ﺖـﺨﺘﻳﺎﭘ ﺮﻬـﺷ ًﻻﻮﻤﻌﻣ و ﻲﺳﺎﻴﺳ گرﺰﺑ ﺮﻬﺷ ﺪﻨﭼ
، ﺐﺒـﺳ
ﺪـﺣ زا ﺶﻴـﺑ ﺰـﻛﺮﻤﺗ
ﻲﻣ دﻮﺷ . ﻳﺎﻣﺮﺳ شﺮﺘﺴﮔ ﻪ
ﺬﮔ يرا ﺎﻫ ،ﺎﻫﺮﻬﺷ ﻦﻳا رد ﻲﻳﺎﻨﺑ ﺮﻳز ي ﺐﺟﻮﻣ
راﺮﻘﺘـﺳا ﺖﻴﺑاﺬـﺟ
نآ رد ﺎﻫ و هﺪﺷ ﺐﺒﺳ هﺎﮕﻨﺑ بﺬﺟ ﺎﻫ
نآ ﻪﺑ يدﺎﻳز داﺮﻓا و ﺎﻫ
ﻲﻣ دﻮﺷ . ،يﺮﻬـﺷ تﺎـﻴﺑدا رد
ﺎﺑ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا
نﺪـﺷ ﻞـﺋﺎﻗ ءﺎﻨﺜﺘﺳا ناﻮﻨﻋ و ﺖـﺨﺘﻳﺎﭘ ﺮﻬـﺷ ﺎـﺑ درﻮـﺧﺮﺑ رد ﻲـﻠﻣ ﺖـﻟود4
ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫﺮﻬﺷ
، راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻲﻣ
دﺮﻴﮔ . ﺖﻟود لﻼﻘﺘﺳا ﻪﭼﺮﻫ ﻲﻠﺤﻣ يﺎﻫ
ﺶﻴـﺑ5
ﺮـﺗ
1- Positive Externalities.
2- Renaud.
3- Hansen.
4- Favoritism.
5- Local Governments.
ﺎﻴﺳ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ گرﺰﺑ ﺮﻬﺷ ﺪﻨﭼ ﺎﻳ ﻚﻳ رد هﺪﻨﻳاﺰﻓ ﺰﻛﺮﻤﺗ ،ﺪﺷﺎﺑ ﺖـﺳ
ﺎـﻫ صﺎـﺧ ﻲـﻀﻴﻌﺒﺗ ي
يﺰﻛﺮﻣ ﺖﻟود
، ﻢﻛ ﺮﺗ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ]
،ﻦﺳرﺪﻨﻫ 2002
.[
ﺮﭘ ﻦﻴﻟوا ،عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ حﺮﻄﻣ ﻪﻛ ﻲﺸﺳ
ﻲﻣ دﻮـﺷ
، ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻦـﻳا
ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﻧﻮﮕﭼ يﺮﻬﺷ ﻲﻣ
دﻮﺷ ﺺﺧﺎﺷ و ﺎﻫ
زاﺪﻧا ي ه ﻴﮔ ﺪﻨﻣاﺪﻛ نآ يﺮ
؟ ياﺮـﺑ ﺺﺧﺎـﺷ ﻪﺳ
هزاﺪﻧا راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ يﺮﻴﮔ ﻲﻣ
دﺮﻴﮔ : 1 ( وﺪﻴـﺸﻴﺷ و نﻮﺘﻳو ) 1
1981 ( و
ﻦﺳرﺪﻨﻫ )
1988 (
، ﻦﻤﺷﺮﻴﻫ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺺﺧﺎﺷ -
لاﺪﻨﻴﻓﺮﻫ 2
ﺪـﻧدﺮﺑ رﺎـﻛ ﻪـﺑ ار
، لدﺎـﻌﻣ ﻪـﻛ
ﺖـﺳا ﻲـﻠﻣ يﺮﻬـﺷ ﺖـﻴﻌﻤﺟ ﻞـﻛ زا ﺮﻬـﺷ ﺮـﻫ ﻢﻬﺳ ﻊﺑﺮﻣ عﻮﻤﺠﻣ .
2 ( ﻚـﻴﻧزر و نزور
3
) 1981 (
، ﭘ ةزاﺪﻧا ﻊﻳزﻮﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻮﺗﺮﭘ ﺮﺘﻣارﺎ ﺪﻧداد راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ار ﺎﻫﺮﻬﺷ
، ﺟرد ﻪﻛ ﺔ
زاﺪﻧا ﻊﻳزﻮﺗ رد ﺶﻨﻛاﺮﭘ ﻲﻠﻛ ة
ﺖﺳا ﺎﻫﺮﻬﺷ .
3 ( مﻮﺳ ﺺﺧﺎﺷ
، هزاﺪﻧا سﺎﺳاﺮﺑ ناﺰـﻴﻣ يﺮﻴﮔ
يﺮﻬﺷ ﺖﻳﻮﻟوا )
ﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ي
( ﻞﺻﺎﺣ ﻲﻣ ﻮﺷ د .
ﻮـﻠﺘﻣ ﺪـﻨﻧﺎﻣ يداﺮـﻓا عﻮﺿﻮﻣ تﺎﻴﺑدا رد
4
) 1989 ( رﺰﻳﻼﮔ و زدآ ، )5
1995 ( سﻮـﻴﻧﻮﺟ ، )6
1999 ( ﻦـﺳرﺪﻨﻫ و )
2000 و 2002 ب (
،
ﻢﻬﺳ ﻖﻳﺮﻃ زا ار يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ گرﺰﺑ
ﺗ
هزاﺪـﻧا ﻲـﻠﻣ يﺮﻬـﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ رد ﺮﻬﺷ ﻦﻳﺮ يﺮـﻴﮔ
ﻛ دﺮ ه ﻧا ﺪ
، ﺶﺨﺑ رد ﻪﻛ ﺎﻫ
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﺘﺧادﺮﭘ نآ ﻪﺑ ﻞﻴﺼﻔﺗ ﻪﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا يﺪﻌﺑ ي .
2 - 2 - و يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﺮﻴﺛﺄﺗ
يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ نآ
نﻮﺴﻣﺎﻴﻠﻳو )
1965 (
، لﻻﺪﺘﺳا ﻲﻣ
ﻨﻛ
ﻖﻃﺎـﻨﻣ اﺪـﺘﺑا ،ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﺪﻨﻳآﺮﻓ رد ﻪﻛ ﺪ
، و اﺮـﮔاو
مود زﺎﻓ رد ﺲﭙﺳ ﻢﻫ
اﺮﮔ ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﻖﻃﺎﻨﻣ زا ﻲﻤﻛ داﺪﻌﺗ ،ﻲﻨﻌﻳ )
يﺰﻛﺮﻣ ( ﺪـﺷر اﺪـﺘﺑا رد
ﻲﻌﻳﺮﺳ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﻳﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار )
ﻪﻴﺷﺎﺣ ( ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ . ﻪﻴﺷﺎﺣ ﻖﻃﺎﻨﻣ ،نآ زا ﺲﭘ ،ﺎﻣا
نآ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﺖﻛﺮﺣ ﻪﺑ عوﺮﺷ ﻢﻫ ﻲﻣ ﺎﻫ
ﺪﻨﻨﻛ . ﻦﻳا يﺮﻬﺷ لﻮﻤﻌﻣ ﻞﻜﺷ ﭘ
ﺪﻳﺪ ة ﻲـﻳاﺮﮔاو –
ﻢﻫ اﺮﮔ دراد هرﺎﺷا يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ هﺪﻳﺪﭘ ﻪﺑ ﻲﻳ .
ﻪـﺑ
ـﻌﻟﺎﻄﻣ لﺎـﺒﻧد ﺔ
رﺰـﻳﻼﮔ و زدآ )
1995 (
،
ود ﻪﺑ ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ ﺮﻈﻧ زا رﻮﺸﻛ يﺮﻬﺷ ﺶﺨﺑ ﻘﻄﻨﻣ
ﺔ ﺮﺗﺮﺑ ﺮﻬﺷ )
ﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ
7( ﻴﻘﺑ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﺔ
ﻴﻘﺑ ﺔ ﻢﻴﺴﻘﺗ يﺮﻬﺷ ﺶﺨﺑ ﻲﻣ
دﻮﺷ . دﺎﺳ ه ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻳﺮﺗ
، يﺮﻬـﺷ ﺖـﺴﺨﻧ ﺺﺧﺎـﺷ
ﺖﺳا
، ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺖﺒﺴﻧ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻪﻛ گرﺰﺑ
ﺗ رﻮـﺸﻛ يﺮﻬـﺷ ﺖـﻴﻌﻤﺟ ﻞﻛ ﻪﺑ ﺮﻬﺷ نﻼﻛ ﻦﻳﺮ
ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻲﻣ
ﻮﺷ د ] ،رﺰﻳﻼﮔ و زدآ 1995
،ﺲﻴﻧﻮﺟ ؛ 1999
،ﻦﺳرﺪﻨﻫ ؛ 2000
و 2002 و ؛ب
1- Wheaton and Shishido.
2- Hirschman- Herfindahl Concentration Index.
3- Rosen and Renick.
4- Multu.
5- Ades and Glaeser.
6- Junius.
7- Urban Primate.
ﺲﻳﻮﻳد ،ﻦﺳرﺪﻨﻫ و 2001
.[
ﻪﺑ رﻮﻃ ﻠﻛ ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ ،قﻮﻓ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲ ﺔﻴﺿﺮﻓ
نﻮﺴﻣﺎﻴﻠﻳو
، ﺮـﺑ
ﻞﻜﺷ ﻪﺑ ﻪﻄﺑار ﻚﻳ ﻌـﺳﻮﺗ و يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ نﺎﻴﻣ سﻮﻜﻌﻣU
ﺔ يدﺎـﺼﺘﻗا
، ﺪـﻴﻛﺄﺗ ﺪـﻧراد و
سﺎﺳاﺮﺑ نآ
، ﻌﺳﻮﺗ ﺎﺑ اﺪﺘﺑا يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺔ
ﺶﻳاﺰﻓا يدﺎﺼﺘﻗا ﻲﻣ
جوا ﻪـﺑ ،ﺪـﺑﺎﻳ ﻲـﻣ
و ﺪـﺳر
ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ عوﺮﺷ ﺲﭙﺳ ﻲﻣ
ﺪﺑﺎﻳ .
ﺎﮔﻮﭘ ) 1996 (
، ﻌـﺳﻮﺗ يﺎﻫﻮﮕﻟا توﺎﻔﺗ ﺔ
رد يﺮﻬـﺷ يﺎﻫرﻮـﺸﻛ و ﻲﻳﺎـﭘورا يﺎﻫرﻮـﺸﻛ
ﻢﻛ ﺮﺗ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ
LDCs)
1( ﻲﺳرﺮﺑ ار ﻲﻣ
ﺪﻳﺎﻤﻧ . نﺎﻴﺑ يو ﻲﻣ
يﺎﻫرﻮـﺸﻛ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ ﻢـﻛ
ﺮـﺗ
ﻌﺳﻮﺗ ﻊﻳﺮﺳ ﺪﻨﻳآﺮﻓ ندﺮﻛ ﻪﺑﺮﺠﺗ لﺎﺣ رد ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺔ
يﺮﻬﺷ
،ﺪﻧا ﺪـﺻرد ﻪـﻛ ﻲﻟﺎـﺣ رد
يﺎﻫرﻮﺸﻛ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻢﻛ
ﺮﺗ ﻪـﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ
ﻳ ﻪﻌـﺳﻮﺗ يﺎﻫرﻮـﺸﻛ ﻪـﺑ ﻪـﺘﻓﺎ
ﺮـﺗ ﻚـﻳدﺰﻧ
ﻲﻣ زاﺪﻧا و ﻮﮕﻟا ،دﻮﺷ ة
نآ يﺮﻬﺷ ﻊﻤﺠﺗ ﺎﻫ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﻖﻃﺎـﻨﻣ رد ﻪـﻛ ﺖﺳا يﺰﻴﭼ زا توﺎﻔﺘﻣ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺖﺳا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﻳﺎﭘورا يﺎﻫرﻮﺸﻛ هﮋﻳو ﻪﺑ و ﺮﺗ .
يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد ﻢﻛ
ﺮﺗ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ
و ﺖﺳا ﺶﻳاﺰﻓا لﺎﺣ رد تﺪﺷ ﻪﺑ گرﺰﺑ يﺎﻫﺮﻬﺷ رد ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺖـﺴﺨﻧ دﺎﺠﻳا ﺐﺒﺳ
ةﺪﻳﺪﭘ و ﺮﻬﺷ ﻲﻟﺎﺣ رد ،هﺪﺷ يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ
رد نزاﻮـﺗ ﻪـﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌـﺳﻮﺗ يﺎﻫرﻮـﺸﻛ رد ﻪـﻛ
زاﺪﻧا ﻊﻳزﻮﺗ ة
ﺎﻫﺮﻬﺷ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﺖﺳا . ﺎﮔﻮﭘ ) 1996 (
، نﺎﺸﻧ ﻲﻣ ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ طﺎﺒﺗرا ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﻛ ﺪﻫد
ﻪﻨﻳﺰﻫ ،هﺪﻨﻳاﺰﻓ ﻲﻫدزﺎﺑ نﺎﻴﻣ
يﺮﻬـﺷ ﻦﻴـﺑ تﺮﺟﺎﻬﻣ و ﻞﻘﻧ و ﻞﻤﺣ يﺎﻫ ﻲـﻣ
ﺪـﻧاﻮﺗ ﺐﺒـﺳ
ﻴﻟﺎﻌﻓ ﻲﻳﺎﻀﻓ ﻊﻤﺠﺗ ﻪﺑ ﻞﻳﺎﻤﺗ دﺎﺠﻳا ﺖ
ﺎﻫ ي ﻮﺷ ﻲﺘﻌﻨﺻ لﺎـﺣرد يﺎﻫرﻮـﺸﻛ ﻦﻴﺑ ﻪﺘﺒﻟا ﻪﻛ ،د
ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻪﻌﺳﻮﺗ .
2ﻲﻟ ) 1997 (
، نﺎـﺸﻧ ﻲـﻣ يﺮﻬـﺷ ﺖـﻳﻮﻟوا ﻪـﻛ ﺪـﻫد
لﺎﺳ رد ًادوﺪﺣ ﻲﺑﻮﻨﺟ هﺮﻛ رد لﻮﺌﺳ 1970
ﺖﺳا هﺪﻴﺳر جوا ﻪﺑ .
ﺮﮕﻳد عﻮﺿﻮﻣ
، ﺟرد ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺔ
ﻨﻴﻬﺑ ﺔ
يازا ﻪـﺑ يﺮﻬـﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ
ﺖـﺳا ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﺢﻄـﺳ ﺮـﻫ .
زا ﻪﻨﻴﻬﺑ ﺖﻳﻮﻟوا ﺔﻄﺑار
ﺪـﻨﻳاﺰﻓ ﺖﻳﻮﻟوا ﻦﻴﺑ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ة
ﻪﻓﺮـﺻ زا ﻲـﺷﺎﻧ ﻲﻳﻮـﺟ
ـﻫ زا ﻲـﺷﺎﻧ يﺎ
ﺪﺷر رد سﺎﻴﻘﻣ هﺮﻬﺑ
و ﻳﺰﻫ و ير ﻨ
ﺔ ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﺖﺻﺮﻓ ﺎـﻫ
و روآﻮـﻧ يﺪـﻴﻟﻮﺗ ي
هﺮﻬﺑ ﻞﺻﺎﺣ ﺎﻫﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ رد ﻲﮔﺪﻧز ﺖﻴﻔﻴﻛ دﻮﺒﻬﺑ ﻪﺑ رو ﻲـﻣ
ﻮـﺷ د . ﻦـﺳرﺪﻨﻫ )
2000 و
2002 ب (
، لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هداد
ﺎﻫ ي ﻲﻳﻮﻠﺑﺎﺗ يراﺰﺑا يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ و3
IV)
4( ياﺮـﺑ
ياﺮﺑ ةرود 90 - 1960
، ياﺮﺑ 100 - 80 يازا ﻪـﺑ ﻪﻛ ﺖﻓﺎﻳرد ،نﺎﻬﺟ رﻮﺸﻛ زا ﻲﺤﻄـﺳ ﺮـﻫ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺔﺟرد ، ﻴﻬﺑ ﻪﻨ يا ا دﻮـﺟو يﺮﻬﺷ ﺖﻳﻮﻟوا ز
ﺖﻓﺮـﺸﻴﭘ ﺎـﺑ ﻪـﻛ ،دراد
ﺶﻫﺎـﻛ ،ﻪﻌـﺳﻮﺗ
ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ ) ﻮﺤﻧ ة رد ﺎﺑ ﺪﺷر لﺪﻣ ﺢﻳﺮﺼﺗ ﺶﺨﺑ رد يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔﺮﻈﻧ
4 ﻪـﻟﺎﻘﻣ
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﻳارا .(
1- Less Developed Countries.
2- Lee.
3- Panel Data.
4- Instrumental Variables.
رادﻮﻤﻧ ) 1 (
، ﺔﻄﺑار ،ﺪﺷر نﺎﻴﻣ ﺖﺴﺨﻧ
نﺎﺸﻧ ار ﺪﻣآرد و يﺮﻬﺷ ﻲﻣ
ﺪﻫد . يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ
ﻪﻨﻴﻬﺑ
، ﺪﺷر ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺤﻄﺳ هﺮﻬﺑ
و ﺮﺜﻛاﺪﺣ ار ﻲﻠﻣ ير ﻲﻣ
ﻨﻛ ﺪ . ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﻦﻴﺋﺎـﭘ حﻮﻄﺳ رد
ﺶﻧاد ﺖﺷﺎﺒﻧا ﻪﻛ
، ﻳﺎﻣﺮﺳ ياﺮﺑ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و ﻦﻴﺋﺎﭘ ﻪ
ﺬﮔ يرا هﺪﻨﻛاﺮﭘ و يﻻﺎـﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ ،ﺖﺳا ﻢﻛ
دراد ﻲﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺖﻴﻌﻤﺟ .
ﻢﻛ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺶﻳاﺮﻓا ﺎﺑ ﻻﺎﺑ ًﺎﺘﺒﺴﻧ ﻊﻤﺠﺗ ﺖﻴﺑﻮﻠﻄﻣ ،ﺎﻣا ﻲﻣ
دﻮـﺷ .
تﺎﻓاﺮﺤﻧا يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ
ﻪﻨﻴﻬﺑ راﺪﻘﻣ زا
، ﺪـﺷر ﺮـﺑ تﺪـﺷ ﻪـﺑ هﺮـﻬﺑ
و
دراد ﻲـﻔﻨﻣ ﺮـﺛا ير .
ﺶﻫﺎﻛ ﺎﻳ ،ﺶﻳاﺰﻓا 33
يﺪﺻرد نآ
) ﻪﻳﺎﭘ ﺢﻄﺳ زا 3
/ 0 ( ﺪﺷر ، هﺮﻬﺑ و ﺎـﺗ ار ير 3
د ﺪـﺻرد ر
ﺮﻫ 5 ﺶﻫﺎﻛ لﺎﺳ ﻲﻣ
ﺪﻫد .
رادﻮﻤﻧ 1 - ﺔﻄﺑار ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد ﻢﺘﻳرﺎﮕﻟ و يﺮﻬﺷ ﺖﻳﻮﻟوا ،ﺪﺷر نﺎﻴﻣ يﺪﻌﺑ ﻪﺳ
] ﺬﺧﺄﻣ : ،ﻦﺳرﺪﻨﻫ 2000 [.
ﻪﻨﻴﻬﺑ ﺖﻳﻮﻟوا
، ﺪﺷر ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﻳﻮﻟوا زا ﻲﺤﻄﺳ هﺮﻬﺑ
و ﺮﺜﻛاﺪﺣ ار ﻲﻠﻣ ير ﻲـﻣ
ـﻨﻛ ﺪ . رد
ﻪﻛ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻦﻴﺋﺎﭘ حﻮﻄﺳ ﺶﻧاد ﺖﺷﺎﺒﻧا
مﺎﺠﻧا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ
ﻳﺎﻣﺮـﺳ ياﺮـﺑ ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ و ﻪ
ﺬـﮔ رد يرا
ﻢﻛ ﻖﻃﺎﻨﻣ هﺪﻨﻛاﺮﭘ و
تاﺮـﺛا دﺎـﺠﻳا رد ﻲـﻤﻬﻣ ﺶـﻘﻧ ﺖـﻴﻌﻤﺟ يﻻﺎﺑ ًﺎﺘﺒﺴﻧ ﺰﻛﺮﻤﺗ ،ﺖﺳا
دراد ﺪﺷر و ﺰﻳرﺮﺳ .
ﻌﺳﻮﺗ ﺎﺑ ،ﺎﻣا ﺔ
ﺶﻴﺑ ﺮﺗ
، ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﻴﺑﻮﻠﻄﻣ ﻢﻛ
ﺮﺗ ي ﻲـﻣ ﺪـﺑﺎﻳ . ـﻨﻣاد ﺔ
رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﺑ ﺖﻳﻮﻟوا
نآ فاﺮﺤﻧا و ﺖﺳا دوﺪﺤﻣ رﺎﻴﺴﺑ ﻪﻨﻴﻬ ﺮـﺑ تﺪـﺷ ﻪﺑ ﻪﻨﻴﻬﺑ راﺪﻘﻣ زا
ﺪﺷر هﺮﻬﺑ و دراد ﻲﻔﻨﻣ ﺮﺛا ير .
ﻦﺳرﺪﻨﻫ )
2000 (
، نﺎﺸﻧ ﻲـﻣ زا ﻲـﻫوﺮﮔ رد ﻪـﻛ ﺪـﻫد 72
لﺎﺳ رد رﻮﺸﻛ 1990
ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ، 30 ﺖﻳﺎﺿر ﺰﻛﺮﻤﺗ رﻮﺸﻛ ،ﺶـﺨﺑ
24 ﻲﻓﺎـﺿا ﺰـﻛﺮﻤﺗ رﻮـﺸﻛ
ﻞﺑﺎﻗ ﻪﻴﻘﺑ و ﻪﻈﺣﻼﻣ
، ﺪﻧراد ﻲﻤﻛ رﺎﻴﺴﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ .
و ﺎﻜﻳرﺎﺘـﺳﺎﻛ ،ﺎـﻣﺎﻧﺎﭘ ،ﻦﻴـﺘﻧاژرآ يﺎﻫرﻮﺸﻛ
ﻲﻠﻴﺷ ﺪﻨﻟﺮﻳا و لﺎﻐﺗﺮﭘ ،نﺎﻧﻮﻳ و ؛ﺎﻘﻳﺮﻓآ رد ﻮﮕﻨﻛ ؛ﺎﻴﺳآ رد ﺪﻨﻠﻳﺎﺗ و هﺮﻛ ؛ﻦﻴﺗﻻ يﺎﻜﻳﺮﻣآ رد
ﺎﭘورا رد
، ﺪﻧراد ﺪﺣ زا ﺶﻴﺑ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ .
ﻦﻳا زا يرﺎﻴﺴﺑ ﺎﻫ
ﻪـﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻳﺎﻫرﻮﺸﻛ ياراد
ﺖﻟود ﻫ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ يﺎ و
لارﺪﻓ يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺎﻳ ﻒﻴﻌﺿ
ا ﺪﻧ .
ﺪﺷر
GDP
يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ
ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻠﻣ سﺎﻴﻘﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﻣ
ﺮﺑ و ﺪﺑﺎﻳ يﺮﻫﺎﻇ ﻞﻜﺷ ﺐﺴﺣ
، ﻖﺑﺎﻄﻣ
ﺎﺑ ﺔﻴﺿﺮﻓ ﺖﺳا نﻮﺴﻣﺎﻴﻠﻳو
، ﻻﺎﺑ ،ﺪﻣآرد ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ اﺪﺘﺑا ﻲﻣ
دور
، جوا ﻪﺑ ﻲﻣ ﺲﭙـﺳ و ﺪـﺳر
ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ عوﺮﺷ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ . ﺰﻛﺮﻣ ﺎﻳ يرﺪﻨﺑ ﺮﻬﺷ ﻚﻳ ،رﻮﺸﻛ رد ﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺮﮔا ﻦﻴﺑ
ﻟا ﻲـﻠﻠﻤ
يﺮﻬـﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ هﺪﻨﻳاﺰﻓ ترﺎﺠﺗ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻲـﻣ
ﻏ رد و دﻮـﺷ
ترﻮـﺻ ﻦـﻳا ﺮـﻴ
،
ترﺎﺠﺗ ﻛﺮﻤﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺰ
ز ﻲﻳاد ﻲﻣ ﻮﺷ د . ﻛﺮﻤﺗ ﺰ ز
ﺶﻫﺎـﻛ ار يﺮﻬـﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻢﻫ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻲﻳاد
ﻲﻣ ﺪﻫد ] ،ﻦﺳرﺪﻨﻫ 2002
[ .
3 - ناﺮﻳا رد يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺪﻨﻳآﺮﻓ
ﺶﻴﺑ ﺮﺗ
دﻮـﺧ نﺪـﺷ يﺮﻬـﺷ ﺪـﻨﻳآﺮﻓ لﻮـﻃ رد ،ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ
،
ﺪـﻳﺪﭘ ﺎـﺑ ة
يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ
، رد ﺪﺣ زا ﺶﻴﺑ نﺪﺷ مرﻮﺘﻣ ﻲﻨﻌﻳ گرﺰﺑ
ﺗ ﺮﻬﺷ ﻦﻳﺮ )
يﺎﻫﺮﻬﺷ ﺎﻳ (
ﻪﻠـﺴﻠﺳ
يﺮﻬﺷ ﺐﺗاﺮﻣ
، ﺪﺷ ﻪﺟاﻮﻣ ه
ﻧا ﺪ . ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺮﻣا ﻦﻳا و ﺎﻫﺮﻬـﺷ ﻦﻳا ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ياﺮﺑ ار ﻲﻳﻻﺎﺑ يﺎﻫ
دﺎﺠﻳا ﺖﻟود ﻲﻣ
زا و ﺪﻨﻛ ﻳﻮﺳ
ﻲ ﺐﺒﺳ ﺪﺷر ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻣ
ﻮﺷ د . يﺎﻫرﻮـﺸﻛ زا ﻲـﻜﻳ ﺰﻴﻧ ناﺮﻳا
لﺎﺣ رد ﻪﻌﺳﻮﺗ يا ﺖﺳا ﺪـﻳﺪﭘ ﺎﺑ دﻮﺧ نﺪﺷ يﺮﻬﺷ ﺪﻨﻳآﺮﻓ لﻮﻃ رد ﻪﻛ ة
يﺮﻬـﺷ ﺖـﺴﺨﻧ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺟاﻮﻣ .
ﺪﻨﭼ ﻲﻃ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺮﻬﺷ ناﺮﻬﺗ ﺔﻫد
مرﻮﺘﻣ ﺪﺣ زا ﺶﻴﺑ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺪﺷ
و
دوﺪﺣ زا نآ ﺖﻴﻌﻤﺟ 5
/ 1 لﺎﺳ رد ﺮﻔﻧ نﻮﻴﻠﻴﻣ 1335
، زا ﺶﻴﺑ ﻪﺑ 7
ﺮﻔﻧ نﻮﻴﻠﻴﻣ )
زا ﺶﻴـﺑ
4 ﺮﺑاﺮﺑ ( لﺎﺳ رد 1385 ﺪﻴﺳر .
لوﺪــﺟ ) 1 (
، ﻌــﺳﻮﺗ ﺔ ﺪــﻳﺪﭘ ة رود رد ار ناﺮــﻳا رد يﺮﻬــﺷ ﺖــﺴﺨﻧ ة
85 - 1335 نﺎــﺸﻧ
ﻲﻣ ﻫد ﺪ . ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ رادﻮﻤﻧ ، )
1 (
، و رﻮـﺸﻛ ﺖـﻴﻌﻤﺟ ﻞـﻛ ﺎـﺑ ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ رد ار ناﺮﻬﺗ ﺖﻴﻌﻤﺟ
نﺎﺸﻧ رﻮﺸﻛ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻞﻛ ﻪﺑ ناﺮﻬﺗ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺖﺒﺴﻧ ﻲـﻣ
ﺪـﻫد . نﺎـﻤﻫ رد ﻪـﻛ ﻪـﻧﻮﮔ
لوﺪﺟ 1 - ﺪﻳﺪﭘ ،ناﺮﻳا رد يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ة 85
- 1335
لﺎﺳ ﺖﻴﻌﻤﺟ
ناﺮﻬﺗ ) راﺰﻫ
ﺮﻔﻧ ( ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻞﻛ رﻮﺸﻛ يﺮﻬﺷ
) ﺮﻔﻧ راﺰﻫ ( ﻻﺎﺳ ﺪﺷر ﺔﻧ
ناﺮﻬﺗ ﺖﻴﻌﻤﺟ ) ﺪﺻرد ( ﻧﻻﺎﺳ ﺪﺷر ﺔ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻞﻛ رﻮﺸﻛ يﺮﻬﺷ ) ﺪﺻرد ( ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻢﻬﺳ
ﻞﻛ زا ناﺮﻬﺗ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ
رﻮﺸﻛ ) ﺪﺻرد ( ﻦﻴﻣود ﺖﻴﻌﻤﺟ
ﻢﺘﺴﻴﺳﺮﻬﺷ يﺮﻬﺷ
) ﺮﻔﻧ راﺰﻫ ( ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﻴﻣود ﻪﺑ ناﺮﻬﺗ
ﻢﺘﺴﻴﺳ ﺮﻬﺷ يﺮﻬﺷ
1512 1335 6003
- -
2 / 25 290 ) ﺰﻳﺮﺒﺗ ( 2 / 5
2720 1345 9796
9 / 5 9
/ 4 8
/ 27 424 ) نﺎﻬﻔﺻا ( 4 / 6
4530 1355 15855
1 / 5 8
/ 4 6
/ 28 668 ) ﺪﻬﺸﻣ ( 8 / 6
6043 1365 26845
9 / 2 3
/ 5 5
/ 22 1464 ) ﺪﻬﺸﻣ ( 1 / 4
6476 1370 31837
4 / 1 4
/ 3 3
/ 20 1759 ) ﺪﻬﺸﻣ ( 7 / 3
6759 1375 36818
9 / 0 9
/ 2 4
/ 18 1887 ) ﺪﻬﺸﻣ ( 6 / 3
7088 1385 48259
5 / 0 7
/ 2 7
/ 14 2427 ) ﺪﻬﺸﻣ ( 9 / 2
ﺬﺧﺄﻣ : ﺰﻛﺮﻣ ناﺮﻳا رﺎﻣآ .
0.00 5.00 10.00 15.00 20.00 25.00 30.00 35.00
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000
1335 1340 1345 1350 1355 1360 1365 1370 1375 1380 1385 ﺪﺻرد ﺮﻔﻧ راﺰﻫ
ناﺮﻬﺗ ﺖﻴﻌﻤﺟ رﻮﺸﻛ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻞﻛلﺎﺳ يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ
رادﻮﻤﻧ هﺪﻳد ﺰﻴﻧ ﻲﻣ
لﺎـﺳ ﺎـﺗ رﻮـﺸﻛ يﺮﻬـﺷ ﺖـﻴﻌﻤﺟ زا ناﺮـﻬﺗ ﻢﻬﺳ ،دﻮﺷ 1355
ﺪـﻧور
نآ زا ﺪﻌﺑ و ﻪﺘﺷاد يدﻮﻌﺻ
،
ﻪـﺑ و ﻪـﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﻢﻬﺳ ﻦﻳا 7
/ 14 لﺎـﺳ رد ﺪـﺻرد 1385
ﺖﺳا هﺪﻴﺳر .
نﻮﺘﺳ ﻫ ﻧﻻﺎﺳ ﺪﺷر لوﺪﺟ ﻢﺠﻨﭘ و مرﺎﻬﭼ يﺎ ﺔ
ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ رد ار ناﺮﻬﺗ ﺖﻴﻌﻤﺟ
نﺎﺸﻧ رﻮﺸﻛ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺷر ﺎﺑ ﻲﻣ
ﺪﻫد . لﺎﺳ ﺎﺗ 1355
ﻧﻻﺎـﺳ ﺪـﺷر خﺮﻧ ، ﺔ
ﺖـﻴﻌﻤﺟ
و هدﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ ناﺮﻬﺗ ﺲﭙﺳ
سﻮﻜﻌﻣ ﺪﻧور اد
ﺖﺳا ﻪﺘﺷ .
لوﺪــﺟ ﺮــﺧآ نﻮﺘــﺳ )
يﺮﻬــﺷ ﻢﺘــﺴﻴﺳ ﺮﻬــﺷ ﻦﻴــﻣود ﻪــﺑ ناﺮــﻬﺗ ﺖــﻴﻌﻤﺟ ﺖﺒــﺴﻧ (
،
نﺎﺸﻧ ﺪﻨﻫد ة لﺎﺳ زا ﺪﻌﺑ زا ناﺮﻬﺗ ﺮﻬﺷ رد ﻲﻳاﺮﮔﺰﻛﺮﻤﺗ ﺪﻧور ﺶﻫﺎﻛ 1355
ﺖﺳا . درﻮﻣ رد
ﻪــﻛ ﺖــﺳا ﻦــﻳا ﺮﻳﺬــﭘﺎﻧرﺎﻜﻧا ﺖــﻘﻴﻘﺣ ،ناﺮــﻬﺗ رد ﺖــﻴﻌﻤﺟ ﺪــﺣ زا ﺶﻴــﺑ ﺰــﻛﺮﻤﺗ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻳراﺬﮔ ﻲ يﺎﻫ مﺎﺠﻧا ﻲﻃ هﺪﺷ ﻪﻫد
ﺎﻫ ﻪﺘﺷﺬﮔ ي ـﻄﻘﻧ ﺮﻫ زا ﺶﻴﺑ ناﺮﻬﺗ رد
ﺔ يﺮـﮕﻳد
ﺖﺳا هدﻮﺑ رﻮﺸﻛ رد .
ار رﻮﺼﺗ ﻦﻳا ناﺮﻬﺗ رد تﺎﻧﺎﻜﻣا ﺰﻛﺮﻤﺗ دﺎﺠﻳا
ﻲﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ناﺮﻬﺗ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ﻓﺎﻳ ﻪﺘ ﺮﺗ ا دﻮﺧ ﻦﻳا و ﺖﺳا ﺮﮕﻳد يﺎﻫﺮﻬﺷ ز ﺐﺒﺳ
ﺖﻴﻌﻤﺟ بﺬﺟ ﺶﻴﺑ
ﺮﺗ نآ ﻪﺑ ﻲﻣ ﻮﺷ د . زا
ﺮﮕﻳد يﻮﺳ نآ رد ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺣ زا ﺶﻴﺑ ﻊﻤﺠﺗ ،
ﺐﺒﺳ ﻨﻳﺰﻫ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪ
ﺎﻫ ي ﻪـﻠﻤﺟ زا ﻲﮔﺪﻧز
ﺔﻨﻳﺰﻫ ﻦﻜﺴﻣ ، ﻨﻳﺰﻫ ﻪ ﺎﻫ ي ﻲﮔدﻮﻟآ و ،ﻞﻘﻧ و ﻞﻤﺣ ﻲﻣ
ﻮﺷ د . ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ زا ﺶﻴـﺑ ﻊـﻤﺠﺗ ﻦﻳا ،
زاﺪﻧا ة ،ناﺮﻬﺗ ﺮﻬﺷ رد ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻪﻨﻳﺰﻫ
ﺎﻫ ﻲﻳ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻞﻛ ﺮﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺶﻫﺎﻛ ﻞﻜﺷ ﻪﺑ ار
ﻞﻴﻤﺤﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ .
رادﻮﻤﻧ 1 - ،رﻮﺸﻛ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻞﻛ و ناﺮﻬﺗ ﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ 85
- 1335
4 - ارا ﺔﻳ لﺪﻣ
ﺠﻴﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪ
ﻴﮔ يﺮ ﻪﺑ ﺖﺳد ﺳ ،ﻞﺒﻗ ﺶﺨﺑ رد هﺪﻣآ ﺆ
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ لا
ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻲﻣ ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﺮﺛا ناﻮﺗ ﺔﻌﺳﻮﺗ
دروآﺮﺑ ار ﺪﺷر ﺮﺑ يﺮﻬﺷ ﺮﻛ
د . ،رﻮﻈﻨﻣ ﻦﻳا ياﺮﺑ ﻖﺑﺎـﻄﻣ
ﻦﺳرﺪﻨﻫ )
2000 و 2002 ب (
، ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﺮﺛا ﺔﻌﺳﻮﺗ
ﺷر ﺮﺑ يﺮﻬﺷ
GDP ﺪ ﺮﺳ ﻧا ﺔ زا ار ﻲﻌﻗاو
ﻖﻳﺮﻃ ﻮﻟﻮﺳ ﺪﺷر لﺪﻣ
، راﺮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻲﻣ
ـﻫد ﻢﻴ . ،لﺪـﻣ ﻦـﻳا رد ﺔـﻟدﺎﻌﻣ
ﺪـﻴﻟﻮﺗ ﺪـﺷر
) ﺪﻣآرد ( زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﻪﻧاﺮﺳ :
) 1 (
[
1] [
1]
1 1 − −
− = −α − +α −
− t t t t t
t Lny ( )LnA LnA Lnk Lnk
Lny
ﻪﻛ نآ رد
yt
، نﺎﻣز رد ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد وt
kt
،
ﺖـﺳا ﻪﻧاﺮـﺳ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ
1. ﻖـﺒﻃ ﺔـﻄﺑار ) 1 (
،
ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺪﺷر )
ﺪـﻣآرد ( ﻪﻧاﺮـﺳ
، يژﻮـﻟﻮﻨﻜﺗ تاﺮـﻴﻴﻐﺗ زا ﻲﻌﺑﺎـﺗ
[LnAt-LnAt-1]
تاﺮـﻴﻴﻐﺗ و
ﻳﺎﻣﺮﺳ ﺔ ﻪﻧاﺮﺳ
[Lnkt-Lnkt-1]
ﺖﺳا . ﻦﻳا رد يروﺎﻨﻓ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ،ﺎﺟ
، ـﺼﺨﺸﻣ زا ﻲﻌﺑﺎﺗ ﻪ
يﺎـﻫ
رﻮﺸﻛ رود رد ة ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻪﻛ ،ﺖﺳا ﻪﻳﺎﭘ ﻲﻣ
هرﺎـﺷا دراﻮﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ ناﻮﺗ ﺮـﻛ
د :
1 ( روﺎﻨﻓ ذﺎﺨﺗا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺮﺑ ﻪﻛ ،رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ تﻼﻴﺼﺤﺗ ي
ﺖﺳا راﺬﮔﺮﺛا ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ ]
نﻮـﺴﻠﻧ و
2ﺲﭙﻠﻓ ، 1996 ﻦﻤﺳوﺮﮔ ؛ ﻦﻤﭙﻠﻫ و
،3
1991 ﻞﮕﻴﭙـﺳا و ﺐﻴﺒﺤﺑ ؛ ،4
1994 ورﺎـﺑ ؛ ﻻﺎـﺳ و -
يا - ﻦﻴﺗرﺎﻣ ،5
1995 ﻮﻛ و ﻒﻟراد و ؛
،6
1988 [ و 2 ( ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﺑ ﻪﻛ رﻮﺸﻛ ﻲﻠﺧاد تﺎﻈﺣﻼﻣ
ﺟرد ﺪﻨﻧﺎﻣ ،ﺪﻧﺮﺛﺆﻣ ﻲﻳارﺎﻛ ﺶﻳاﺰﻓا ﺔ
يرﺎﺠﺗ ندﻮﺑ زﺎﺑ )
ﻪﻛ ﺐﺒﺳ روﺎﻨﻓ ﻲﻓﺮﻌﻣ ي
ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
دﺎﺼﺘﻗا رد ﻲﻣ
ﻮﺷ د ( ﺎﻳ ، ﺔﻌﺳﻮﺗ نﺎـﻴﺑ مود ﺶـﺨﺑ رد نآ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻲﻧﺎﺒﻣ ﻪﻛ يﺮﻬﺷ ـﺷ
ﺪ .
،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
) 2 ) (
Time , Education ,
Lny , ale Nationalsc ,
imacy (Pr f LnA=
ﻪــﻛ
Primacy
، ــﺟرد ﺔ ،يﺮﻬــﺷ ﺖــﺴﺨﻧ
Nationalscale
، ﻞــﻛ ﺪــﻨﻧﺎﻣ ﻲــﻠﻣ سﺎــﻴﻘﻣ
،رﻮﺸﻛ ﺖﺣﺎﺴﻣ ﺎﻳ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ
Education
، و رﺎـﻛ يوﺮـﻴﻧ تﻼﻴـﺼﺤﺗ
،Time
نﺎـﻣز
ﺖﺳا .
ﺮﻔﻴﻠـﺷ و ،ﻦﻤﻜﻨﻴـﺷ ،لﻼـﻛ ،رﺰﻳﻼﮔ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻂﺑاور ﻦﻳا )7
1992 ( ﻦـﺳرﺪﻨﻫ و
) 2000 و 2002 ب (
، هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ
ﺪﻧا .
اﺮﭼ ﻪﻛ ﻦﻳا يﺪﻴﻠﻛ لاﺆﺳ ﻚﻳ
، ﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ يﺮﻬ ) ﺪﻳﺪﭘ ة يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ (
ﺪﺷر هﺮـﻬﺑ و ير
ﺖﺤﺗ ار ﺮﻴﺛﺄﺗ راﺮﻗ ﻲﻣ لﺪﻣ رد ؟ﺪﻫد ﺎﻫ
يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ،ﺎﺘﺴﻳا ي ﻢﻛ
ﺮﺗ ﺎـﻳ ﺶﻴـﺑ ﺮـﺗ ﺪـﺣ زا
ﺐﺒﺳ ،ﻪﻨﻴﻬﺑ ﺶﻫﺎﻛ و ﻊﺑﺎﻨﻣ يارﺎﻛﺎﻧ ﺺﻴﺼﺨﺗ
هﺮﻬﺑ و ﺪﻴﻟﻮﺗ و ير ﻲﻣ
،لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ اﺮﻳز ،دﻮﺷ
،ﺮﺗﻻﺎﺑ يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺎﺑ ﺔﻌﺳﻮﺗ
ﻨﺗ رد يﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ ﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ود ﺎﻳ ﻚﻳ ﺎﻬ
و هﺪﺷ ﻢـﻫ
ﻲﻳﻮﺟ ﻪﻓﺮﺻ ﺎﻫ
ﻢﻫ و سﺎﻴﻘﻣ زا ﻲﺷﺎﻧ ي ﺮﺗ
ﻪـﻨﻳﺰﻫ و ﻢﻛا ﺎـﻫ
ﻧاﺮـﺳ ي ﺔ
نآ رد ﻲﻳﺎـﻨﺑ ﺮـﻳز ﺎـﻫ
1 - ﻪﺑ ،ﻪﻧاﺮﺳ ﺔﻳﺎﻣﺮﺳ و ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻲﻠﻣ لﺎﻐﺘﺷا ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و ﺪﻣآرد ﻢﻴﺴﻘﺗ زا ﺐﻴﺗﺮﺗ
ﺪﻨﻳآ . 2- Nelson and Phelps.
3- Grossman and Helpman.
4- Behabib and Spiegel.
5- Barro and Sala-i-Martin.
6- Durlauf and Quah.
7- Kallal, Scheinkman and Shleifer.
ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ . ﻳﺎﻣﺮﺳ دﻮﺒﻤﻛ ﺎﺑ ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫﺮﻬﺷ ،ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﻪ
ﺬﮔ ﻲﻳﻮـﺟ ﻪﻓﺮﺻ و يرا ﺎـﻫ
ي
ﻪـﺟاﻮﻣ سﺎـﻴﻘﻣ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲـﻣ
ﺪﻧﻮـﺷ ]
و ﺮﻧدرﺎـﮔ ،ﻲﻟﻮـﺗ زﻮـﻳﺮﮔ
،1
1979 ،ﺎـﺘﻴﺟﻮﻓ ؛ 1989
؛
ﺮﻜﺑ و ﻦﺳرﺪﻨﻫ ،2
2000 و ؛
3وا ،ﻦﺳرﺪﻨﻫ و 2000
.[
ﺪﻣ رد ل ﺎﻫ ﻮﭘ ي لﺪـﻣ لﺎـﺜﻣ ياﺮـﺑ ،ﺎﻳ
ﻦﺳرﺪﻨﻫ و ﻚﻠﺑ )
1999 ﻒﻟا ( ﺟرد ، ﺔ ﻲﻠﺤﻣ ﺶﻧاد يﺎﻫﺰﻳرﺮﺳ
، زاﺪﻧا ﺮﺑ ة ﺖـﺒﺜﻣ ﺮﺛا ﺎﻫﺮﻬﺷ
و دراد ﺐﺒﺳ ﺪـﺷر هﺮـﻬﺑ و ير
ﺪـﺷ ﺪـﻫاﻮﺧ .
گرﺰـﺑ ﺪـﺣ زا ﺶﻴـﺑ يﺎﻫﺮﻬـﺷ ،
زا ار ﻊﺑﺎـﻨﻣ
ﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪ ﺬﮔ رد يروآﻮﻧ و يرا ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ
ﺎﻫ يﺪﻴﻟﻮﺗ ي بﺬﺟ دﻮﺧ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ
، ﺪـﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ
ﺪﻨﻨﻛ ﻆﻔﺣ دﻮﺧ رد ار ﻲﮔﺪﻧز ﺖﻴﻔﻴﻛ .
سﺎﺳاﺮﺑ ﺔـﻄﺑار
) 1 ( ﺮـﮔا ، ﺔـﻟدﺎﻌﻣ ﺪـﻣآرد ﺖـﻛﺮﺣ
ﻪﻧاﺮﺳ ﻪﺑ ﺖﺳد آ ﻣ ،ﺪـﺑﺎﻳ ﻂـﺴﺑ ﺎﻳﺎﭘ ﺖﻟﺎﺣ ﺮﻳدﺎﻘﻣ لﻮﺣ و هﺪ ﺔـﻟدﺎﻌﻣ
ﻮﻟﻮـﺳ فوﺮـﻌﻣ ﺪـﺷر -
4نآﻮﺳ
، ﻞﺻﺎﺣ ﻲﻣ ﻮﺷ د ) ﺪﺷر لﺪﻣ جاﺮﺨﺘﺳا تﺎﻴﺋﺰﺟ ياﺮﺑ
، ﻻﺎـﺳ و ورﺎﺑ ﻪﺑ -
يآ - ﻦﻴﺗرﺎـﻣ
) 1995 (
، ﺪﻴﻨﻛ ﻪﻌﺟاﺮﻣ :(
) 3
(
1 1
1 1 −β − 1 −β −
− = − − + −
− t t t
t Lny C ( e )Lny ( e )LnA
Lny
C ﻪﻛ
، ﻠﻤﺟ ﺔ ﻮﻟﻮﺳ ﺪﺷر لﺪﻣ ﻲﻧﺎﺒﻣ ﻖﺑﺎﻄﻣ و ﺖﺳا ﺖﺑﺎﺛ -
ناﻮﺳ
، يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ زا ﻲﻌﺑﺎﺗ
ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﺸﻛ و ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ كﻼﻬﺘﺳا خﺮﻧ ،ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺷر ،زاﺪﻧا ﺲﭘ خﺮﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﺳا ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و رﺎﻛ
Β .
، ﺖﻋﺮﺳ ﻢﻫ ﺖﻟﺎﺣ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﻲﻳاﺮﮔ نﺎﺸﻧ ار ﺎﻳﺎﭘ
ﻲﻣ ﺪﻫد .
ﺎﺑ ﺮﺗ ﻂﺑاور ﺐﻴﻛ )
2 ( و ) 3 (
، ﻲﻣ ﺪﻳﺪﭘ ﺮﺛا ناﻮﺗ ة
ﻲﺳرﺮﺑ ار ﺪﺷر ﺮﺑ يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺮﻛ
د . ،ﺎﻣا
نﺎﻤﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﺪﺷر ﺮﺑ يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺮﺛا ،ﺪﺷ نﺎﻴﺑ ﻪﻛ هﺮﻬﺑ
و ير ) ﺪﻴﻟﻮﺗ ( ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻲﻄﺧ
ﺟرد ﻚﻳ و ﺖﺴﻴﻧ ﺔ
ﻨﻴﻬﺑ ﺔ دراد دﻮﺟو دﺎﺼﺘﻗا رد يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ .
ياﺮﺑ ﻪﺑ ﺖﺳد ﻦﻳا ندروآ
ﺔﺟرد ﻨﻴﻬﺑ ﺔ ) ﻊﺑﺎﺗ ( f o رد ﺔﻄﺑار ) 3 ( يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ، ﻪﺑ
ترﻮﺻ مود ناﻮﺗ
5
ﺢﻳﺮﺼﺗ ﻲﻣ
ﻮﺷ د . ﺢﻳﺮﺼﺗ ﻞﻜﺷ ﺮﮔا ،ترﻮﺻ ﻦﻳا رد ﻪﺑ
ترﻮﺻﺟرد ﺔﺒﺗﺮﻣ ،ﻖﺘﺸﻣ نداد راﺮﻗ ﺮﻔﺻ لدﺎﻌﻣ ﺎﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ
[
δ1primacyt+δ4primacy2t]
ﺔ
ﻨﻴﻬﺑ ﺔ يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ )
/ (δ1 −2δ4 دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ
.
ﻖﺑﺎﻄﻣ يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ و ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﺢﻄـﺳ ﺎـﺑ ﺪـﻳﺎﺑ ﻪـﻨﻴﻬﺑ يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ،هﺪﺷ نﺎﻴﺑ تﺎﻴﺑدا
ﺪﺑﺎﻳ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻢﻫ ﻲﻠﻣ سﺎﻴﻘﻣ .
ﻪﻨﻴﻬﺑ ﺖﺴﺨﻧ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ رﺎﻈﺘﻧا
، ﺖﻴﻌﻤﺟ زا ﻲﻟوﺰﻧ ﻲﻌﺑﺎﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻠﻣ ﺖﺣﺎﺴﻣ و .
ﻞﻜﺷ و ﻲﻠﻣ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺷر ﺎﺑ يﺎﻫﺮﻬﺷ يﺮﻴﮔ
ﺶﻴﺑ ﺮـﺗ ﻢﻬـﺳ ،
1- Tolly, Gardner and Graves.
2- Becker.
3- Aw.
4- Solow-Swan.
5- Quadratic Function.
ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻌﻤﺟ زا ﺮﻬﺷ ﺮﻫ ﻢﻛ
ﺮﺗ ﻲﻣ دﻮـﺷ .
ـﺑ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ هزاﺪـﻧا ياﺮ
ﻲـﻠﻣ سﺎـﻴﻘﻣ يﺮـﻴﮔ
، زا
هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻠﻣ يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻲﻣ
ﻮﺷ د . ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ
زا ﻪـﻨﻴﻬﺑ يﺮﻬـﺷ ﺖﺴﺨﻧ يﺮﻳﺬﭘ
ﺢﻄﺳ ﻌﺳﻮﺗ
،ﻪ ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﮕﻧﺎﻳﺎﻤﻧ ﺮﻴﻐﺘﻣ
ﻲﻣ دﺮﻴﮔ . ﻦﻳﺪﺑ ﺮﺗ
ـﻄﺑار ،ﺪـﺷر ﺮﺑ يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﺛا ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ،ﺐﻴﺗ ﺔ
) 4 ﻒـﻟا ( و
ﻄﺑار ،نآ مود ناﻮﺗ ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﺔ
) 4 ب
T( ﻪﻓﺎﺿا ﺪﺷر لﺪﻣ ﻪﺑ ﻲﻣ
دﻮﺷ :
) 4 ﻒﻟا
(
t t t
... primacy [+ δ + δ1 2Lny + δ3(Lny ) ]2
) 4 ب
t t t t (
t t
... primacy [ Lny (Lny ) ] (primacy ) [
Lny (Lny ) ]
+ δ + δ + δ + δ +
δ + δ
2 2
1 2 3 4
2
5 6
هﺪﺷ حﺮﻄﻣ تﺎﻴﺿﺮﻓ
، ناﺮﻳا يﺮﻬﺷ ﻢﺘﺴﻴﺳ ياﺮﺑ ﻂﺑاور ﻦﻳا ﻖﻳﺮﻃ زا
، نﻮﻣزآ و ﺢﻳﺮﺼﺗ
ﻫاﻮﺧ ﻨ ﺪﺷ ﺪ .
5 - ﺞﻳﺎﺘﻧ دروآﺮﺑ
ﻖﺑﺎﻄﻣ هﺪﺷ نﺎﻴﺑ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻲﻳﺎﻬﻧ لﺪﻣ ،
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺮﻳز دروآﺮﺑ ﻲﻣ دﻮﺷ :
+ +
+ +
+ +
− +
=c ( e−β)lny − a Gov a lnv a lnf a Open a Hc
Gy 1 t 1 1 2 3 4 5
) 5 a Scale a Scale*ln y (
+ 6 + 7 )]
4 ﻒﻟا ( ﺎﻳ ) 4 ب
[ (
نوﺪﺑ اﺪﺘﺑا ﺪﺷر ﻲﻠﺻا لﺪﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد
يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ
، نﻮﻣزآ و ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻣ
و دﻮﺷ
يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ ﺮﺛا ﺲﭙﺳ دراو نآ رد
ﻲﻣ دﻮﺷ . ـﻔﻗو ،ﺪﺷر لﺪﻣ رد هﺪﺷ ظﺎﺤﻟ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺔ
ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد ﻢﺘﻳرﺎﮕﻟ
(Ln y-1)
ـﻨﻳﺰﻫ ﺪﺷر ، ﻪ
ﻳﺎﻣﺮـﺳ يﺎـﻫ ﻪ
يراﺬـﮔ
(Inv)
جرﺎـﺨﻣ ﻢﻬـﺳ ،
رد ﺖﻟود ﻲﻓﺮﺼﻣ
GDP (Gov)
ﺟرد ، ﺔ يرﺎﺠﺗ ندﻮﺑ زﺎﺑ )
رد يرﺎـﺠﺗ ﻢـﺠﺣ ﻢﻬـﺳ (GDP
(Open)
ﻳﺎﻣﺮﺳ ﺮﻴﻐﺘﻣ و ﺔ
ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺪﻨﺘﺴﻫ .
ﻳﺎﻣﺮـﺳ ياﺮـﺑ ﺔ
خﺮـﻧ ياﺰـﺠﻣ ﺮـﻴﻐﺘﻣ ود ﻲﻧﺎـﺴﻧا
اﻮﺳﺎﺑ
(Lit) يد نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد تﻼﻴﺼﺤﺗ ياراد رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ ﻢﻬﺳ و
،(Hs)
هﺪـﺷ ظﺎﺤﻟ لﺪﻣ رد
ﺖﺳا . لوﺪﺟ رد ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻳا رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺮﻳدﺎﻘﻣ )
2 ( هﺪﺷ ﻪﺋارا ﺪﻧا
نآ زا ﻪﻛ
ﻮﺷ ﺮﺛا ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ك
ﻪﻧاﺮـﺳ ﺪـﻣآرد ﺪـﺷر ﺮـﺑ ﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا ﻚـﻳ ﺮـﻫ رد هﺪﺷ دﺎﺠﻳا يﺎﻫ
هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻣ ﻮﺷ د .
يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺔﻟدﺎﻌﻣ
ﻫ نﻼﻛ ﺐﻠﻏا ﻪﻛ قﻮﻓ ،ﺪﻨﺘﺴ
ﻪﺑ ترﻮـﺻ يﺮـﺳ ةرود رد ﻲﻧﺎـﻣز يﺎـﻫ
85 - 1339
، ﻲﻓﺮﻌﻣ ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ
1. لﺪﻣ دروآﺮﺑ رد راﺰﻓا مﺮﻧ زا ﺎﻫ
STATA
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
1 - هداد ﻳا دﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫﺮﮔﺎﻤﻧ ﻲﻧﺎﻣز يﺮﺳ رﺎﻣآ زا ،هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﺎﻫ هﺪﺷ جاﺮﺨﺘﺳا ناﺮﻳا رﺎﻣآ ﺰﻛﺮﻣ و ناﺮ
ﺪﻧا .
لوﺪﺟ 2 - يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ
يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ و يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر لﺪﻣ رد
ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا
ﺪﺷر ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد 024
/ 0 07
/ 0
ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد ﻢﺘﻳرﺎﮕﻟ 371
/ 8 31
/ 0
ﺪﺷر ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﮔ 075 يراﺬ
/ 0 17
/ 0
رد ﺖﻟود ﻲﻓﺮﺼﻣ جرﺎﺨﻣ ﻢﻬﺳ 150 GDP
/ 0 05
/ 0
يرﺎﺠﺗ ندﻮﺑ زﺎﺑ ﻪﺟرد 529
/ 0 15
/ 0
مرﻮﺗ خﺮﻧ 188
/ 14 25 / 10
يداﻮﺳﺎﺑ خﺮﻧ 568
/ 0 22
/ 0
نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد تﻼﻴﺼﺤﺗ ﺎﺑ رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ ﻢﻬﺳ 134
/ 0 07
/ 0
يﺮﻬﺷ ﺖﺴﺨﻧ 232
/ 0 05
/ 0
] ﺬﺧﺄﻣ : ﻖﻴﻘﺤﺗ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ [.
ﻪﺑ رﻮﻃ ﺳ نﻮﭼ لﻮﻤﻌﻣ يﺮ
يﺎﻫ ﻲﻧﺎﻣز نآ د ﺎﻫ دﺎﺼﺘﻗا ﺢﻄﺳ ر ﺎﻧﺎﻣﺎﻧ نﻼﻛ
) ﺎﺘﺴﻳاﺎﻧ
1(
،ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﺐﻳاﺮﺿ ﻦﻴﻤﺨﺗ زا ﻲﺷﺎﻧ يدروآﺮﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ
ﻠﻴـﺳو ﻪـﺑ نﻮﻴـﺳﺮﮔر لﺪﻣ
OLSﺔ زا
زا ﻲـﺷﺎﻧ يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫﺮﻴﺴﻔﺗ و هدﻮﺒﻧ رادرﻮﺧﺮﺑ مزﻻ ﺖﻗد نآ
ﺎـﻫ رﺎـﺒﺘﻋا ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ناﺪـﻨﭼ
ﺪـﺷ ﻞﻳﺪـﻌﺗ ﻦﻴـﻴﻌﺗ ﺐﻳﺮـﺿ ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاﺪﻧ ة
2) (R
رﺎـﻣآ و ﻻﺎـﺑ ه
يﺎـﻫ
(t)
ﻲﻨﻌﻣ د دﺎﺠﻳا يرا ﻨﻨﻛ
ﺪ . نآ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺎﻫ
ﺸﻳر نﻮﻣزآ ﻖﻳﺮﻃ زا ﺔ
ﻲـﺳرﺮﺑ درﻮـﻣ ﺪـﺣاو
راﺮﻗ ﻲﻣ دﺮﻴﮔ . ﺸﻳر نﻮﻣزآ ﺔ
لﺪﻣ رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺪﺣاو
، ﺎﺑ ﺔﺒﺳﺎﺤﻣ هرﺎﻣآ
ﺎـﻫ ي
نﻮﻣزآ ﻲﻜﻳد - ﺮﻟﻮﻓ
2(DF)
ﻲﻜﻳد ، - هﺪﺷ ﻞﻳﺪﻌﺗ ﺮﻟﻮﻓ
(ADF)
ﺲﭙﻴﻠﻴﻓ و 3
- نوﺮـﭘ
4(PP)
،
مﺎﺠﻧا ﻪﺘﻓﺮﮔ
، ﻦﺘـﻣ رد نآ زا ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ،ﻪـﻟﺎﻘﻣ نﺪـﺷ ﻲﻧﻻﻮﻃ زا بﺎﻨﺘﺟا ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻪﻛ
ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻪﺋارا ﻪﻟﺎﻘﻣ .
رﺎﻴﻌﻣ ﻪﺳ زا ﻪﻔﻗو ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ
5AIC SBC و ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا 6
. ﺎـﻫرﺎﻴﻌﻣ ﻦﻳا ﺮﻳدﺎﻘﻣ
نﺎﺸﻧ ﻲﻣ يﺎﻫﺪـﻨﻳآﺮﻓ ﻦﻴﺑ زا ﻪﻛ ﺪﻨﻫد ،DF
ADF PPو
، ﺪﻧﻮـﺷ بﺎـﺨﺘﻧا ﺪـﻳﺎﺑ ﻚﻴﻣاﺪـﻛ
] زرﺪﻧا ،7
1995 .[
ﻪﺑ رﻮﻃ نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ ،ﻲﻠﻛ ﻲﻣ
هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا يداﺪﻌﺗ ﻪﻛ ﺪﻨﻫد
هدﻮﺒﻧ ﺎﻳﺎﭘ ﺢﻄﺳ رد لﺪﻣ رد ﺪﻧا
ﻞﺿﺎﻔﺗ رﺎﺑ ﻚﻳ ﺎﺑ ﻪﻜﻠﺑ ، ﺎﻧﺎﻣ يﺮﻴﮔ
ﻲﻣ ﺪﻧﻮـﺷ . ﻦﻳﺪـﺑ ﺮﺗ ﺗ ﺐـﻴ
1- Non-stationary.
2- Dickey-Fuller Test.
3- Adjusted Dickey-Fuller Test.
4- Philliphs-Peron Test.
5- Akaike Information Criterion.
6- Schwarz Bayesian Criterion.
7- Enders.
