سناسنر-یشاقن-رد-یطخ-ویتکپسرپ-نف-شیادیپ-یعیبطلادعبام-داینب
**یئاقآ‌للهادبع
***کنو‌یواریپ‌هیضرم
هدیکچ -نیا-زا-سپ-نرق-راهچ-ات-لقادح-.داهن-برغ-یریوصت-تنس-رب-قیمع-یریثأت-سناسنر-ةرود-رد-یطخ-ویتکپسرپ- ِّنف-شیادیپ -غوبن-لوصحم-هکنآ-زا-شیپ-نف-نیا-شیادیپ-.دنام-یقاب-نف-نیا-ییاضف-ِقطنم-ةرطیس- ِتحت-برغ-یشاقن-رد-یریوصت-یاضف-نارود -شیادیپ-بجوم-یخیرات- ِطیارش- ِبیکرت-هک-دوب-نارود-نیا-رد-اهنت-.تسا-یخیرات-ینارود-لوصحم-دشاب-صاخ-یدنمشناد-ای-شاقن -رگدیاه-رظن-زا-.تسا-شیادیپ-نیا-یعیبطلادعبام-ِداینب-»یتسیچ«-هلاقم-نیا-هلئسم-.دش-نآ-لومش-ناهج-رابتعا-نآ-زا-سپ-و-نف-نیا -نف-نیا-هک-تسا-نیا-هلاقم-نیا-یلصا-شسرپ-.دزیر--یم-یپ-ار-یرصع-»ناگدنتسه-ِیتسه«-زا-یمهف-ندیشک-شیپ-اب-هعیبطلادعبام -یرصب-یاه-لیلحت-زا-هدافتسا-اب-تسخن-هلاقم-نیا-رد-؟تسا-هدیئور-»ناگدنتسه-یتسه«-زا-مهف-مادک-ِنیمز-رب-)یطخ-ویتکپسرپ(
-یشاقن-رد-یتایضایر-و-نگمه-،نارک-یب-ییاضف-داجیا-ثعاب-یطخ-وتکپسرپ-نف-تسبراک-هنوگچ-هک-هدش-هداد-ناشن-یکسفوناپ -و-شیادیپ-تسا-هدش-ششوک-نارود-نیا-یسانش-یتسه-و-مولع-ندش-یتایضایر-ِدنیارف-حیرشت-اب-سپس-و-تسا-هدش-سناسنر -.دوش-هداد-حرش-نردم-ةعیبطلادعبام-ةیاپ-رب-یطخ-وینکپسرپ-نف-شرتسگ ناكم،اضف،یطخ‌ویتكپسرپ،یتایضایر‌رما،نردم‌ملع،نردم‌ةعیبطلادعبام:اه هژاو دیلک
ماجنا‌ناهفصا‌رنه‌هاگشناد‌رد‌هک‌تسا»یناریا‌یشاقن‌رد‌یطخ‌ویتكپسرپ‌شیادیپ‌یسانش‌یتسه«ناونع‌اب‌یرتکد‌ةلاسر‌زا‌هتفرگرب‌هلاقم‌نیا.*
.تسا‌هدش Email:abdaghaie@gmail.com.ناهفصا‌رنه‌هاگشناد،رنه‌شهوژپ‌یرتکد‌یوجشناد.**
Email:mpiravivanak@gmail.com.ناهفصا‌رنه‌هاگشناد‌رایشناد.***
1395/5/21:تفایرد‌خیرات 1395/9/30:شریذپ‌خیرات
78
همدقموراسفاارویتكپسرپیراتفگردیچنیوادوردانوئل
رگا.)Da Vinci, 2008: 112(دنک‌یم‌یفرعم‌یشاقن‌نانع
میناوت‌یم‌میهد‌همادا‌یچنیواد‌تاحلاطصا‌اب‌میهاوخب
نارود( یچنیواد ةنامز زا یبرغ یشاقن هک مییوگب
نانع‌و‌راسفا‌نیمه‌اب‌نرق‌راهچ‌لقادح‌ات)سناسنر
سناسنر‌ةرود‌رد‌برغ‌یشاقن‌تنس.تسا‌هدرک‌تکرح
رد یطخ ویتكپسرپ کینكت .تفای یراتخاس یلوحت
دیدج یریوصت تنس نیا ییاضف قطنم یریگ‌لكش
نآ نادنمشناد و ناشاقن یتح .تشاد یساسا یشقن
نآ1یرازاو.دندوب‌فقاو‌شیادیپ‌نیا‌تیمها‌رب‌زین‌نارود
طسوت هک دنک‌یم یفرعم »گرتس سب یفشک« ار
نوئل‌و)258:1384،یرازاو(تفرگ‌ماجنا»یا‌هغبان«
نیا‌ةنماد‌شرتسگ‌لابند‌هب‌شا‌هلاسر‌رد 2یتربلآ‌اتسیتاب
)Alberti, 2011(دوب‌تعیبط‌و‌ملع‌ةصرع‌لک‌هب»هاگن«
و‌قیقد‌تروص‌هب)یطخ‌ویتكپسرپ(نف‌نیا‌ارچ
رادیدپ‌ییایفارغج‌ةطیح‌نیا‌رد‌و‌نارود‌نیا‌رد‌دنم‌ماظن
هب‌ار‌شهوژپ‌شسرپ‌نیا‌هب‌خساپ‌یارب‌شلات؟دش
ِندشرادیدپ،هطیح‌نیا‌رد.دنک‌یم‌نومنهر‌خیرات‌ةطیح
کی‌هن‌رگید‌ایلاتیا‌رد‌سناسنر‌ةرود‌رد‌یطخ‌ویتكپسرپ
هكلب ،»هغبان« یدرف طسوت »فشک« ای »عارتخا«
،لیلحت ِحطس‌نیا‌رد.تسا‌یخیرات‌ینارود‌ِلوصحم
ِراركت‌نینچمه‌و‌عارتخا‌ای‌فشک،غوبن‌نوچ‌یمیهافم
»یرصع« تلاوصحم مكح رد دوخ اه‌نآ ینامتفگ
یرییغت‌زا‌ناشن‌هک‌یرصع.دنیآ‌یم‌رامش‌هب‌یخیرات .تشاد‌ناهج‌و‌دوخ‌اب‌یبرغ‌ناسنا‌تبسنرد‌میظع
زا‌یمهف‌یدنب‌تروص‌اب‌هعیبطلادعبام‌رگدیاه‌هاگن‌زا
ناگدنتسه ِیاه‌ضرف‌شیپ‌نیرت‌یساسا»تسه‌هچنآ«
ِجرب هعیبطلادعبام .دنک‌یم یدنب‌لصفم ار )beings(
و‌یراذگدک‌اب‌هنلااعف‌هكلب،تسین‌نافوسلیف‌یارب‌یجاع
یارب‌هناسانش‌یتسه‌ییانبریز‌ناگدنتسه‌زا‌یمهف‌ةعاشا
.)Thomson,2005: 8(دروآ‌یم‌مهارف‌یخیرات‌ةرود‌ره
زا‌و‌تسه‌هچنآ‌صاخ‌ریسفت‌رذگهر‌زا...«هعیبطلادعبام
کرادت‌رصع‌نآ‌یارب‌یا‌هیاپ‌تقیقح‌صاخ‌مهف‌رذگهر
»دریگ‌یم‌لكش‌ًاتاذ‌نآ‌یانبم‌رب]رصع‌نآ[هک‌دنیب‌یم
شیپ‌اب‌هعیبطلادعبام‌انعم‌نیارد.)1:1375،رگدیاه(
،نآ‌یلک‌لكش‌هب)ontology(یسانش‌یتسه‌ندیشک
.دروآ‌یم دوجو هب »ناگدنتسه یتسه« ةرابرد یملع
ار‌مولع‌نیداینب‌‌یاه‌ضرف‌شیپ‌هعیبطلادعبام‌نیاربانب
ِشناد ِتخرد‌ةراعتسا‌زا‌میهاوخب‌رگا.دنک‌یم‌صخشم
هعیبطلادعبام‌هک‌مییوگب‌میناوت‌یم،میریگب‌هرهب‌تراکد
و‌کیزیف‌نآ‌ةنت‌هک‌یتخرد.تسا‌شناد‌تخرد‌ةشیر
.)132 :1383،رگدیاه( دنا‌مولع رگید نآ یاه‌هخاش
رما .تسا »یعیبطلادعبام رما« هعیبطلادعبام عوضوم
.میسانش‌یم‌ار‌نآ‌شیپ‌زا‌هک‌تسا‌یزیچ‌یعیبطلادعبام
یقفا‌زا‌و‌یوترپ ِیانشور‌رد‌یعیبطلادعبام‌رما‌یترابع‌هب
ةصرع هعیبطلادعبام تهج نیا زا .دوش‌یم راكشآ
و نآ یلک لكش رد یتسه هب و تسا ناگدنتسه
هب .دزادرپ‌یمن ناگدنتسه و یتسه زیامت نینچمه
هعیبطلادعبام‌خیرات‌رگدیاه‌رظن‌زا‌هک‌تسا‌ببس‌نیمه .تسا»یتسه«زا‌شسرپ‌یشومارف‌خیرات
ةناسانش‌یتسه ةنیمز حیرشت یپ رد هلاقم نیا
.تسا‌سناسنر‌یشاقن‌رد‌یطخ‌ویتكپسرپ ِّنف ِشیادیپ
ِنیمز مادک رب :تسا نیا هلاقم نیا یساسا شسرپ
شیادیپ‌تیلباق)یطخ‌ویتكپسرپ(نف‌نیا‌یعیبطلادعبام
ار‌دوخ‌ثحب‌هلاقم‌نیا‌شسرپ‌نیا‌هب‌خساپ‌یارب؟تفای
زکرمتم‌سناسنر‌ةرود‌رد‌نآ‌تلاوحت‌و‌اضف‌ةلوقم‌رب
ةلوقم‌لیلحت‌و‌فیصوت‌قیرط‌زا‌هلاقم‌نیا.تسا‌هدرک
هک اضف زا یموهفم هنوگچ هک دهد‌یم ناشن اضف
یتسه یزاس‌یتایضایر دنیارف رد نردم ةعیبطلادعبام
.تسا‌هدیسر‌روهظ‌هب‌سناسنر‌یشاقن‌رد،هداد‌تسدب
وتكپسرپ‌نف‌شیادیپ‌ِحرش‌هب‌هلاقم‌نیا‌لوا‌شخب
لوا‌تمسق‌رد.دراد‌صاصتخا‌سناسنر‌یشاقن‌رد‌یطخ
هئارا‌نف‌نیا‌شیادیپ‌زا‌هنارامش‌هاگ‌یخیرات،شخب‌نیا
نیا‌‌یئاضف‌قطنم،شخب‌نیا‌مود‌تمسق‌رد‌و‌ددرگ‌یم
یگنوگچ ِفیصوت‌شخب‌نیا‌فده.دوش‌یم‌هداد‌حرش‌نف
ریس‌مود‌شخب‌رد.تسا‌سناسنر‌یشاقن‌رد‌اضف‌ریوصت
نیا‌رد.ددرگ‌یم‌حیرشت‌سناسنر‌ةرود‌رد»اضف‌موهفم«
ةرود‌رد‌اضف‌موهفم‌هنوگچ‌هک‌دوش‌یم‌هداد‌ناشن‌شخب
هب‌هتشگ‌غراف‌دوخ‌یسردم-یئوطسرا‌یانعم‌زا‌سناسنر
رد.دنک‌یم‌تکرح‌ندش‌یتایضایر‌و‌یگنارک‌یب‌یوس‌هب
هعیبطلادعبام‌رارقتسا‌یگنوگچ‌زا‌یریسفت‌موس‌شخب
اب‌تسا‌هدش‌ششوک‌روظنم‌نیا‌هب.دوش‌یم‌‌هئارا‌نردم
هعیبطلادعبام ِتاذ‌یسانشرادیدپ‌ملع‌ةفسلف‌زا‌هدافتسا
79
زا‌تسا‌یریرقت‌ًاتدمع‌شخب‌نیا.دوش‌حیرشت‌نردم
کی‌باتک‌و‌لرسوه‌دنومدا‌رثا‌ییاپورا‌مولع‌نارحب‌باتک
اه‌شخب‌نیا‌تیاهن‌رد.رگدیاه‌نیترام‌رثا؟تسیچ‌ءیش
ویتكپسرپ‌نف‌شیادیپ‌تبسن‌لیلحت‌یارب‌ار‌مزلا‌ةنیمز
مهارف‌ییاهن‌شخب‌رد‌نردم‌نارود‌کیزیفاتم‌اب‌یطخ .دروآ‌یم یطخ ویتکپسرپ .1 رد یطخ ویتکپسرپ شیادیپ .1 .1 سناسنر یشاقن
ةرود روهشم ِسیون‌همان‌یگدنر یرازاو وجروج
ِفشک ،نادنمرنه یگدنز دوخ ِباتک رد سناسنر
:دهد‌یم‌تبسن3یكسلنورب‌وپلیف‌هب‌ار)یطخ(ویتكپسرپ
و‌تشاد‌رایسب‌ییآراک‌رنه‌رد‌هک‌گرتس‌سب‌یفشک«
:1384،یرازاو(»تفای‌تسد‌نآ‌هب‌غوبن‌رس‌زا‌وپیلف
رگید 4یّتِنام‌وینوتنآ،یرازاو‌زا‌شیپ‌ههد‌دنچ.)258
یگدنز‌حرش‌هب‌هک‌یباتک‌رد‌نارود‌نآ‌سیون‌همان‌یگدنز
درک‌یفرعم‌یسک‌ار‌یو،دوب‌هتفای‌صاصتخا‌یكسلنورب
ار‌نآ‌ناشاقن‌هزورما‌هک‌ار‌یزیچ‌نآ«راب‌نیلوا‌یارب‌هک
Kubovy,(»تسبراک‌‌هب‌و‌داهن‌شیپ؛دنمان‌یم‌ویتكپسرپ
تشونن‌دوخ‌عادبا‌نیا‌رب‌یحرش‌یكسلنورب.)2003: 27
نیا‌زا‌هدافتسا‌رد‌دوخ ِِّصاخ‌ةویش‌هب‌هک‌ییولبات‌ود‌و
حرش‌ار‌اه‌نآ‌یّتنام‌هک‌هنوگ‌نآ،دوب‌هدرک‌میسرت‌نف
و یرازاو یاه‌باتک( نوتم نیا و دندنامن یقاب ،هداد
نف‌ِعادبا ِباستنا‌رد‌رنه‌ِناراگن‌خیرات‌هاوگ‌ود،)یتنام
1425 ات 1413 یاه‌لاس یاه‌هنایم رد ویتكپسرپ
Hyman, 2006:(تسا یكسلنورب هب ،ی ّطخ یدلایم
.)211
یرظن ِلیلحت رد هدنام اج هب نتم نیرت‌یمیدق
اتسیتاب‌نوئل‌رثا»یشاقن‌ةرابرد«ةلاسر،یطخ‌ِویتكپسرپ
نابز‌هب‌یدلایم1435لاس‌رد‌هلاسر‌نیا.تسا‌یتربلآ
یتربلآ .دش رشتنم رشتنم ایلاتیا رد ینیتلا
،رامعم،تسیناموا،حا ّسم،نادیضایر،سیون‌همان‌شیامن
ناسنا‌زا‌یا‌هنومن‌هصلاخ‌روط‌هب‌و‌سیونزمر،سانش‌نابز
تشاد‌دصق‌یو.)Kubovy, 2003: 11(دوب‌یسناسنر
ار‌هدش‌دحتم‌و‌نوگمه ِیریوصت ِیاضف‌تخاس‌نیناوق
هتبلا.)Wilde, 1994: 49(دهن‌انب‌یسدنه‌لوصا‌قباطم
یشاقن‌رد‌یریوصت‌یاضف‌قلخ‌هب‌رصحنم‌یتربلآ‌فده
ِیئامنزاب‌یلک‌لوصا‌فشک‌یپ‌رد‌یو‌عقاو‌رد؛دوبن
نیا‌یارب‌یا‌هطساو‌مكح‌رد‌یشاقن‌وا‌یارب.دوب‌تیعقاو
»هرجنپ«ةراعتسا‌ببس‌نیمه‌هب.)Ibid(دوب‌یئامنزاب
.تشاد‌یساسا‌یشقن‌یو‌ةیرظن‌رد‌یشاقن‌باق‌یارب
تسا‌‌هدوشگ‌یا‌هرجنپ‌دننام«یشاقن ِباق‌یتربلآ‌یارب
Alberti, 2011:(»دنوش‌یم‌هدید‌ءایشا‌نآ‌قیرط‌زا‌هک
ةژاو‌ِجیار‌یانعم‌اب‌رظانتم‌یشاقن ِباق‌زا‌یقلت‌نیا.)39
ررود‌تشربلآ‌هک‌هنوگ‌نآ.تسا‌نامز‌نآ‌رد‌ویتكپسرپ
Persrpectivaنیتلا‌حلاطصا‌ات‌ار‌ویتكپسرپ‌ةملک‌ةشیر
یپ )Seeing through(»قیرط زا ندید« یانعم هب
هباشم یراتفگ رد .)Panofsky, 1991: 27(دریگ‌یم
دناد‌یم‌یزیچ‌نآ‌میسرت‌ار‌ویتكپسرپ‌یچنیواد‌ودرانوئل دوش‌یم‌هدید‌یفافش‌ًلاماک ِیا‌‌‌هشیش‌ةحفص‌تشپ‌زا‌هک
یرییغت‌زا‌یکاح‌عوضوم‌نیا.)Da Vinci, 2008: 113(
رد‌کیئازوم.قاحسا‌ندرک‌ینابرق:1ریوصت
.)م521-547(.هلاتیو‌نس‌یاسیلک
80
یارجا‌قیرط‌زا.تسا‌یشاقن‌رنه‌هب‌شرگن‌ةوحن‌رد‌مهم
تسا‌یا‌هرجنپ‌هباثم‌هب‌یشاقن‌باق،یطخ‌ویتكپسرپ‌نف
هب‌هک‌یا‌هرجنپ.دش‌هدوشگ‌تعیبط‌ییامنزاب‌یارب‌هک
Edgerton,(داهن‌مان»یبرغ‌ةرجنپ«ناوت‌یم‌ار‌نآ‌یلوق
.)1975
انوار‌رد‌هلاتیو‌نس‌یاسیلک‌یاه‌کیئازوم‌هب‌یهاگن‌اب
سناسنر‌ةرود‌ود‌رد‌ار‌یشاقن‌موب‌زا‌یّقلت ِتوافت‌ناوت‌یم
زا یتمسق )1( ریوصت .درک هدهاشم هنایم نورق و
ِتخرد.تسا‌هلاتیو‌نس‌یاسیلک‌یلامش‌راوید‌کیئازوم
شرتسگ‌باق ِیللاه‌ِرداک‌تهج‌رد‌ریوصت‌رد‌دوجوم
نییاپ ةشوگ( لیعامسا ةركیپ نینچمه .تسا هتفای
ییوگ .تسا هدش جک باق یاتسار رد )تسار تمس
لكش‌اب‌یگنهامه‌تهج‌رد‌ریوصت‌تایوتحم‌یئامنزاب
یّدام‌یّلحم‌ِمكح‌رد‌ریوصت‌حطس‌اجنیا‌رد.تسا‌باق
نیا.ددنب‌شقن‌نآ‌رب‌ریوصت‌یاوتحم‌تسیاب‌یم‌هک‌تسا
رد‌حیسم«مان‌هب‌اسیلک‌نامه‌رد‌یرگید‌کیئازوم‌رد‌رما
نایامن‌ًلاماک‌زین)2ریوصت(»ناسیدق‌و‌ناگتشرف‌نایم
ِیدنب‌بیکرت‌و‌اه‌هركیپ‌ِراتسیا‌ةوحن‌زین‌اجنیا‌رد.تسا
و‌راثآ‌نیا.تسا‌ریوصت‌ِرداک‌ِلكش‌ریثأت‌تحت‌ًامومع‌رثا
نورق‌ةنایم‌رد‌هک‌یشاقن‌راثآ‌زا‌یمیظع‌مجح‌نینچمه
یاه‌هرظنم‌لباقم‌ةطقن‌رظن‌نیا‌زا‌دنا‌هدش‌میسرت‌یطسو
هرظنم‌هک‌اجنآ:دنا‌سناسنر‌ةرود‌رد‌یشاقن ِیویتكپسرپ
عطق هرجنپ باق دننام هب ریوصت ةیشاح ةلیسو هب
حطس«قیرط‌نیدب‌و)Panofsky, 1991: 48(ددرگ‌یم
یشاقن،یحارط‌اه‌هركیپ‌و‌ءایشا‌نآ‌یور‌رب‌هک‌یا‌یّدام
Ibid:(»)negated(ددرگ‌یم‌یفن،دنوش‌یم‌یکاكح‌ای
.)27
زا‌هک‌ییاضف‌ِمیسرت‌و‌ییامنزاب‌روظنم‌هب‌یتربلآ
ار‌یصاخ‌شور،دوش‌یم‌هدید‌فافش‌ةرجنپ‌نیا‌قیرط
یئامنزاب‌ةوحن ِشزومآ‌قیرطزا‌شور‌نیا.دنک‌یم‌حرطم
یاه‌کیئازوم‌زا‌یریوصت‌هباثم‌هب(فک ِیجنرطش‌ةحفص
نیا‌رد.دوش‌یم‌ارجا‌یشاقن‌حطس‌رب)نادیم‌شرف‌گنس
دنا‌یّمک‌یسایقم‌مكح‌رد‌شوپ‌فک‌یاه‌کیئازوم‌شور
زا.دبای‌یم‌نآ‌رب‌ار‌دوخ‌هاگیاج‌یدرفنم‌ِءیش‌ره‌هک
یشاقن‌ِموب‌یورارف ِیدعب‌هس ِیاضف،سایقم‌نیا‌قیرط
میسرت‌نآ ِیدعبود‌حطس‌رب)زاب‌یا‌هرجنپ‌مكح‌رد(
قباطم‌ار‌یئامنزاب‌نیا‌یگنوگچ)4و3(ریواصت.ددرگ‌یم
لیطتسم)3(ریوصت‌رد.دهد‌یم‌ناشن‌یتربلآ‌تخاس
ةطقن.تسا‌ریوصت‌باق‌ای»هرجنپ«نامه‌تسار‌تمس
ارگ‌مه‌نآ‌هب‌اضف‌رد‌یزاوم‌طوطخ‌هک‌تسا‌ی‌ا‌هطقنP
)Vanishing Point(زیرگ‌ةطقن‌ًاحلاطصا‌هک‌دنوش‌یم
ریوصت‌زا‌ییاج‌ره‌رد‌دناوت‌یم‌هطقن‌نیا.دوش‌یم‌هدناوخ
ةحفص‌قیرط‌زا‌هک‌تسا‌دید‌ةطقن‌نامهOةطقن.دشاب
یطخ‌مین(یجنرطش ِفک‌هب‌رظان)’PA(ریوصت‌فافش
نیا‌هب‌دید‌ةطقن‌نیا‌زا‌هاگن.تسا)دوش‌یم‌زاغآ’Aزا‌هک
یرون‌ییاه‌مره‌قیرط‌زا‌اضف‌لک‌هب‌عبطلاب‌و‌کبشم‌فک
نیا‌عطاقت‌میسرت‌زا.دریگ‌یم‌تروص)Visual Pyramid(
یئامنزاب‌ناوت‌یم)یشاقن‌موب(فافش‌ةحفص‌اب‌اه‌مره
.)Anderson, 2007: 27(تشاد‌یعیبط‌یاضف‌زا‌یتسرد
رثا)Annunciation( تراشب‌یولبات‌یكسفوناپ‌رظن‌زا
یاضف‌ِلامعِا‌لماكت‌رد‌مهم‌یماگ 5یتِزنرول‌وجوربمآ
یارب«یشاقن‌نیا‌رد.تسا‌رثا‌یاضف‌لک‌رب‌یویتكپسرپ
ِطوطخ،یتایضایر ِلماک ِیهاگآ‌اب‌کش‌یب‌و‌راب‌نیلوا
یاسیلک رد کیئازوم ،ناگتشرف و حیسم :2ریوصت
)م521-547(.هلاتیو‌نس
81
˚نیمز‌ِحطس)Orthogonal( ِیئرم‌ِمیقتسم]یامنهار[
Panof-(»دنوش‌یم‌ارگمه‌دحاو‌یا‌هطقن‌تمس‌هب‌یگمه
ناردارب زا شیپ .)6 و 5 ریواصت( .)sky: 1991: 57
نامزمه‌انِییس‌رد 7وچتود‌و‌سنارولف‌رد 6وّتوج،یتزنرول
قیرط‌زا‌یریوصت‌یاضف‌قلخ‌یاتسار‌رد‌ار‌یاه‌ماگ
هک‌نانچنآ.دندوب‌هتشادرب‌یطخ‌ویتكپسرپ‌نف‌لامعا
زا‌ییادج‌رب‌یزاغآ‌ار‌شاقن‌رد‌ود‌نیا‌شور‌ناوت‌یم
،اما؛)Ibid: 54(درک‌بوسحم‌هنایم‌نورق‌یئامنزاب‌لوصا
Par-(یعضوم‌و‌یبیرقت‌ییارجا‌گرزب‌ِناشاقن‌نیا‌ود‌ره
وتوج‌راثآ‌یخرب‌رد.دنتشاد‌یطخ‌ویتكپسرپ‌نفزا)tial
یامنهار‌طوطخ‌یئارگمه‌هک‌دید‌ناوت‌یم‌حوضو‌هب
و‌یزکرم‌تمسق‌رد‌بلغا(یئزج‌تروص‌هب‌میقتسم
هتفرگ‌ماجنا‌یبیرقت‌و)فقس‌یارگمه‌طوطخ‌یئامنزاب
.تسا‌لاونم‌نیمه‌هب‌عضو‌زین‌وچتود‌دروم‌رد.تسا
راک‌حوطس‌زا‌کی‌ره«هک‌دسر‌یم‌رظن‌هب‌هک‌نانچ‌نآ
(»دنراد‌دوخ‌یارب‌یصاخ‌یئارگمه‌ةطقن‌ًارهاظ‌وچتود
.)361:1387،رندراگ
یولبات‌هک‌تسا‌‌ییاهاطخ‌و‌نومزآ‌نینچ‌ةنیمز‌رد
نایامن ار دوخ تیمها یتزنرول وجوربمآ رثا تراشب
یناشن‌رثا‌نیا‌رد‌امنهار ِطوطخ‌قیقد‌یئارگمه.دنک‌یم
رد‌رثا‌نیا ِشاّقن‌یسدنه‌و‌یملع ِیهاگآدوخ‌زا‌تسا
ماسجا«ولبات‌نیا‌رد‌هک‌نانچ.یطخ‌ویتكپسرپ ِّنف‌یارجا
رد‌ناوت‌یم‌ار‌یتکرح‌ره‌نیاربانب‌و‌اه‌نآ‌نایم‌ةلصاف‌و
»درک‌نایب‌یددع‌یتروص‌هب‌فک‌یاه‌عبرم‌ِدادعت‌ماقم
یتزنرول‌راثآ‌رگید‌رد‌لاح‌نیا‌اب.)Panofsky, 1991: 58(
نیا‌رد‌هک‌یراثآ‌زا‌یرایسب‌رد‌یلک‌روط‌هب‌نینچمه‌و
یویتكپسرپ ِیریوصت ِیاضف‌دنا‌هدش‌ارجا‌ایلاتیا‌رد‌هرود
توافت‌و‌دش‌یم‌ارجا‌یئزج‌و‌یعضوم‌تروص‌هب‌نانچمه
دوهشم‌ًلاماک‌یا‌هیشاح‌و‌یزکرم‌یارگمه‌طوطخ‌نایم
.)Ibid(دوب
نادنمرنه‌زا‌یرایسب‌یدلایم‌مهدزناپ‌نرق‌لیاوا‌ات
نف‌ةدرتسگ‌تاناكما‌و‌نوگانوگ‌هوجو‌ندومزآ‌مرگرس
،یرازاو‌ةتفگ‌هب‌هک‌دوب‌اه‌لاس‌نیا‌رد.دندوب‌ویتكپسرپ
ویتكپسرپ‌بادآ‌رایسب‌تقو‌فرص‌و‌ساوسو‌اب‌یكسلنورب
داد‌شزومآ 8وچتازام‌دوخ‌کیدزن‌تسود‌هب‌ار)یطخ(
هک دوب دعب هب نامز نیا زا .)259 :1384 ،یرازاو(
ارجا‌یشاقن‌رد‌یلوصا‌و‌دنم‌ماظن‌یتروص‌هب‌ویتكپسرپ
Da(دش‌یشاقن‌نانع‌و‌راسفا‌یچنیواد‌لوق‌هب‌و‌دش
.)Vinci, 2008: 112
یطخ ویتکپسرپ )Spatial( ِیئاضف ِقطنم .2 .1
و‌نارامعم،ناشاقن‌هک‌یعونتم‌یاه‌شور‌مغر‌یلع
هب‌یطخ‌ویتكپسرپ‌میسرت‌رد‌سناسنر‌ةرود‌ناناد‌یضایر
نف یارب ار یفادها و لوصا ناوت‌یم ،دنتسب‌یم راک
قطنم مكح رد هک داد صیخشت یطخ ویتكپسرپ
یتربلآ‌حرط‌رد‌هک‌روط‌نامه.دنام‌یم‌یقاب‌تباث‌شا‌یلک
لباق‌حوضو‌هب)ویتكپسرپ‌زادرپ‌هیرظن‌نیلوا‌ناونع‌هب(
عازتنا ساسا رب یویتكپسرپ یاضف ،تسا هدهاشم
ام»عقاو‌رد«.دوش‌یم‌هتخاس»تیعقاو«زا‌یدنم‌ماظن
دوخ یورارف هب »تباث« مشچ »کی« اب هاگ‌چیه
ریثأت‌نینچمه‌و‌یناور‌یاهرگ‌لمع‌رثأت‌و‌میرگن‌یمن
ریذپانراكنا‌زین‌ندید‌دنیارف‌رب‌مشچ‌ةیكبش‌یژولویزیف
Anderson, 2007:(ویتكپسرپ‌میسرت‌رد‌یتربلآ‌شور.3ریوصت 27
Anderson, 2007:(ویتكپسرپ‌میسرت‌رد‌یتربلآ‌شور.4ریوصت )23
82
تهج رد تاریثأت نیا یطخ ویتكپسرپ رد اّما؛تسا
هتشاگنا‌هدیدان)Objective(»ینیع«ییاضف‌هب‌ندیسر .دوش‌یم
ویتكپسرپ‌قیقد‌تخاس«هک‌تفگ‌ناوت‌یم‌یترابع‌هب -ناور یاضف ِتخاس زا تسا یدنم‌ماظن ِعازتنا
یاضف‌زا‌روظنم.)Panofsky, 1991: 30(»کیژولویزیف
لماوع‌طسوت‌شیپ‌زا‌هک‌تسا‌ییاضف،کیژولویزیف-ناور
یكیزیف‌لماع‌نیلوا.تسا‌هدش‌طورشم‌یناور‌و‌یكیزیف
رد‌ریواصت‌هک‌تسا‌نیا‌ریوصت‌تفایرد‌ندرک‌طورشم‌رد
ةیكبش‌رعقم‌حطس‌رب‌هكلب‌فاص‌یا‌هدرپ‌رب‌هن‌ام‌نامشچ
جاجوعا«هب‌رجنم‌ًاتدعاق‌رما‌نیا.دندنب‌یم‌شقن‌مشچ
رد‌هک‌روطنامه.ددرگ‌یم‌یتفایرد‌ریواصت» ِیا‌هیشاح
cوa، bرباربان‌ةعطق‌هس‌ِریوصت‌تسا‌صخشم)7(ریوصت
حطس‌رب‌دنا‌هتفرگرارق βو α،δ ربارب‌ةیواز‌هس‌یوربور‌هک
u و w، v ربارب ِسوق‌هس‌دیلوت‌هب‌رجنم‌ناشی‌وربور‌رّعقم
z و x، y تاعطق‌ةزادنا‌هک‌تسا‌یلاح‌رد‌نیا؛ددرگ‌یم
نوناق‌هب‌انب(دنا‌حطسم‌یا‌هدرپ‌رب‌یئامنزاب‌لصاح‌هک
ساسا‌رب.دنا‌هیلوا‌یاه‌هزادنا‌اب‌بسانتم)اه‌ثلثم‌هباشت
و‌طوطخ‌ةزادنا‌بسانت‌هک‌تفگ‌ناوت‌یم‌قطنم‌نیمه
رعقم‌ةدرپ‌یور‌رب‌هک‌یریوصت‌رد‌لاكشا‌ةزادنا‌عبطلاب
یا‌هیشاح جاجوعا راچد ددنب‌یم شقن مشچ ةیكبش
میقتسم‌طوطخ‌هک‌دوش‌یم‌ثعاب‌جاجوعا‌نیا.دوش‌یم
دنوش‌هدید‌ینحنم)دید‌ِنادیم‌ةیشاح‌رد‌ًاصوصخم(
ینورد‌دنیارف‌رطاخ‌هب«ریواصت‌نیا‌رد‌اما.)Ibid: 30-33(
یراكمه‌ةلیسوب‌هک– )Stabilize(یهاگآ ِینادرگ‌تباث
هدش‌کاردا‌تاقلعتم‌هب-دیآ‌یم‌دوجو‌هب‌هسملا‌و‌ییانیب
و‌دوش‌یم‌هداد‌تبسن‌بسانم‌و‌مولعم‌یلكش‌و‌هزادنا
Ibid:(»دوش‌یم‌هتشاگنا‌هدیدان‌اه‌نآ‌یا‌هیشاح‌عاجوعا
.)32
هب ینانوی )Optics(یسانشرون یكسفوناپ رظن زا
میقتسم نینچمه و میقتسم طوطخ ندید ینحنم
تسا‌تلع‌نیمه‌هب.تشاد‌تداع‌ینحنم‌طوطخ‌ندید
یدنب‌نوتس‌یاه‌هحفص‌ای‌اه‌بسرف،اه‌نوتس‌یخرب‌هک
،اریز؛دش‌یم‌هتخاس‌ینحنم‌نانوی ِکیرود‌کبس‌دباعم
یاهانب‌تخاس‌دنتشاد‌دصق‌عوضوم‌نیا‌زا‌یهاگآ‌اب‌اه‌نآ
تفگ‌ناوت‌یم.دنروآ‌رظن‌هب‌رتراوتسا‌و‌رت‌میقتسم‌ار‌دوخ
ویتكپسرپ‌هب‌تبسن‌ینانوی‌ویتكپسرپ‌یلک‌روط‌هب‌هک
یکاردا ریوصت ای یا‌هیكبش ریوصت هب سناسنر یطخ
یطخ‌ویتكپسرپ‌یكسفوناپ‌یارب.دنام‌یم‌یقاب‌رترادافو
.تسا ینانوی ویتكپسرپ داهن‌داپ مكح رد سناسنر
)Perception(یسح‌کاردا‌هب‌ناتساب‌نانوی‌ویتكپسرپ
مشچ ِکیزیف‌ساسا‌رب‌ار‌دوخ‌یسانشرون‌و‌تسا‌هتسباو
هب‌سناسنر ِیطخ‌ویتكپسرپ،هک‌یلاحرد؛دنک‌یم‌راوتسا
.تسا‌یعازتنا‌و‌ینیع‌ییاضف‌لابند
)Anderson, 2007: 7 ( تراشب‌یولبات‌وتكپسرپ‌لیلحت:6ریوصت )Anderson, 2007: 7 1344(،تراشب،یتزتنول‌ویجورمآ:5ریوصت
83
یسانشرون ِساسا‌هک-یسدیلقا‌ةسدنه‌لوصا‌یتح
.دوب‌یسح‌و‌سوملم‌یتاضورفم‌دجاو-دوب‌ناتساب‌نانوی
زا‌شیب‌یسدیلقا‌ةسدنه ِسوملم‌و‌یسح‌ناینب‌نیا
نایامن)سدیلقا‌مجنپ‌نوناق(یزاوت‌لصا‌رد‌اج‌همه
طخ‌ود‌یسدیلقا‌تایضایر‌رظن‌زا)Ivins, 1938: 8(تسا
هب‌لصا‌نیا‌هتبلا.درک‌دنهاوخن‌عطق‌ار‌مه‌زگره‌یزاوم
عطاقت‌لباقم‌رد.تسا‌کیدزن‌یسح‌و‌سوملم‌تیعقاو
ویتكپسرپ‌تخاس‌رد‌تیاهن‌یب‌ةطقن‌رد‌تیاهن‌یب‌طوطخ
ویتكپسرپ‌زیرگ‌ةطقن‌نامه‌هطقن‌نیا.تسا‌راكشآ‌یتربلآ
نینچ‌زا‌لقتسم‌رلپک‌هک‌تسا‌نآ‌بلاج.تسا‌یتربلآ
یتایضایر‌یا‌هویش‌هب‌دعب‌لاس170یشاقن‌رد‌یتلاوحت
هب‌تیاهن‌یب‌رد‌یا‌هطقن‌رد‌یزاوم‌طوطخ‌هک‌داد‌ناشن
تایضایر‌و‌هسدنه‌خیرات‌رد‌رلپک‌لصا‌نیا.دسر‌یم‌مه
ةطقن‌ار‌نآ‌یا‌هدع‌هک‌نانچ؛تسا‌تیمها‌زئاح‌رایسب
Ibid:(دنا‌هتسناد‌نردم‌ةسدنه‌زا‌ناتساب‌ةسدنه‌قارتفا
.)10
ییاضف دروآ‌یم دیدپ ویتكپسرپ نف هک ییاضف
هب‌یویتكپسرپ‌تخاس‌رد‌یزاوم‌طوطخ.تسا‌تیاهن‌یب
یاضف‌عقاو‌رد.دنراد‌دادتما‌تیاهن‌یب‌ات‌لآ‌هدیا‌تروص
زا .دنک‌یم دسجتم دوخ رد ار تیاهن‌یب یویتكپسرپ
دروآ‌یم‌دیدپ‌یطخ‌ویتكپسرپ‌نف‌‌هک‌ییاضف‌رگید‌فرط
ویتكپسرپ«.تسا)Homogeneous(»نوگمه«ییاضف
نایم،تسار‌و‌پچ‌نایم،بقع‌و‌ولج‌نایم‌نایم‌توافت
»دنک‌یم یفن ار اه‌نآ نیب یلاخ یاضف و ماسجا
اضف ِیفیک‌یاوتحم‌یترابع‌هب.)Panofsky, 1991: 31(
ِیاضف ِقطنم.دوش‌یم‌تیمها‌یب‌ویتكپسرپ‌نف‌لباقمرد
اب‌اه‌نآ‌تبسن‌هک‌تسا‌راوتسا‌یطاقن‌رب‌یویتكپسرپ
نیا‌رصانع.دننک‌یم‌فیرعت‌ار‌ماسجا‌و‌ماجحا‌رگیدكی
ًافرص‌و‌دنوش‌یم‌لصتم‌مه‌هب‌هک‌دنتسه‌ییاه‌هطقن‌اضف
رد‌طقف‌اه‌هطقن ِتیعقاو.دننک‌یم‌نیعتم‌ار‌اه‌تیعضو
یتیعقاو‌هن‌اضف‌نیا.دوش‌یم‌هصلاخ‌ناشبناجود‌ةطبار
تسا )Functional(یعبات‌یتیعقاو‌ًافرص‌هكلب‌یرهوج
.)3-152:1390،رریساک(
یساسا‌تلصخ‌ود‌ندوب‌تیاهن‌یب‌و‌ندوب‌نوگمه
نیا.دوش‌یم‌قلخ‌ویتكپسرپ‌نف‌طسوت‌هک‌تسا‌ییاضف
یاضف‌رد.تسا‌یسح‌کاردا‌یاضف‌لباقم‌ةطقن‌اضف
نخس‌ناوت‌یم‌اضف‌ندوب‌تیاهن‌یب‌زا‌هن‌یسح‌کاردا
ییاضف‌نیاربانب.)نامه(نآ‌ندوب‌نوگمه‌زا‌هن‌و‌تفگ
ییاضف‌دوش‌یم‌هتخاس‌یطخ‌ویتكپسرپ‌نف‌طسوت‌هک
.ینلاقع‌و‌یعازتنا‌ًلاماک‌تسا نردم یتایضایر یاضف یوس هب .2
ینوطلافا‌یاه‌تنس‌هب‌عوجر‌سناسنر‌ةرود‌زاغآ‌رد
یریذپانراكنا‌‌شقن‌تعیبط‌و‌ناهیک‌نییبت‌رد‌یروغاثیف‌و
نادنمشیدنا زا یرایسب .تشاد اضف موهفم لوحت رد
شقن‌و‌رییغت‌نیا‌تیمها‌رب‌ملع‌ةفسلف‌و‌هفسلف‌ةزوح
ةیرظن نیرتراذگریثأت .دنا‌هتشاد دیکأت نآ یبلاقنا
رادمان‌ِملع ِفوسلیف۹هریوک‌ردناسكلا‌ةیرظن‌هراب‌نیارد
هتسب‌مه‌دادخر‌ود‌‌هلیلاگ‌تاعلاطم‌باتک‌رد‌هریوک.تسا
نیرتشیب دجاو نردم یملع بلاقنا رد ار نیداینب و
یناریو«ةراگنا‌دادخر‌ود‌نیا‌زا‌یكی.دناد‌یم‌تیمها
یرگید و »کلف فقس نتفاكش و هتسب ناهج
.)10:1387،هریوک(تسا»اضف‌موهفم‌ندش‌یسدنه«
مزلتسم‌هشیدنا‌ةصرع‌رد‌دادخر‌ود‌نیا‌زا‌مادک‌ره‌عوقو
.دوب‌اضف‌موهفم‌زا‌یسردم‌ـ‌یئوطسرا ِیقلت‌زا‌تسسگ
یاه‌داینب‌نیا‌ندش‌تسس‌نودب‌نردم‌نارود‌هب‌راذگ .دومن‌یم‌ریذپان‌ناكما‌یئوطسرا
یقلت‌نیا‌هب‌ار‌تابرض‌نیلوا۱0رریساک‌تیاور‌هب‌انب
۱۱سونازوک‌سلاوكین)یسردم-یئوطسرا‌یقلت(اضف‌زا
یارب12هتسناد‌ینادان‌باتک‌رد‌سونازوک.تخاس‌دراو
نیا.درک‌حرطم‌ار‌تکرح‌و‌ناكم ِتّیبسن‌لصا‌راب‌نیلوا
سونازوک‌رظن‌زا.دوب‌یو‌تخانش‌ماظن‌زا‌هدمآرب‌لصا
یریگ‌هزادنا‌یلک‌درکراک‌زا‌یصاخ‌دروم‌ًافرص‌تخانش
ةطقن .تسا مزلا یعجرم یریگ‌هزادنا ره یارب .تسا
تباث‌رایعم‌نیا‌یو‌هک‌تساج‌نآ‌سونازوک‌ةفسلف‌فطع
یفرعم هدش‌عضو یرایعم ةلزنم هب ار ریذپانرییغت و
یضرف‌و‌لآ‌هدیا‌یرما‌رایعم‌نیا‌وا‌رظن‌زا‌ینعی.دنک‌یم
طاقن‌نیا‌باختنا.هناسانش‌یتسه‌و‌قلطم‌یرما‌هن‌تسا
تسین‌ءایشا‌ینیع‌تعیبط‌ةدهع‌رب‌هشیمه‌و‌راب‌کی
ةطقن‌ناهیک‌نیاربانب.تسا‌نهذ‌ةدهع‌رب‌هنادازآ‌هكلب
طاقن‌رگید‌رب‌هک)نیمز(درادن‌یا‌هناسانش‌یتسه‌یزکرم
تسا‌ییاضف‌یناهیک‌یاضف‌سونازوک‌رظن‌زا.دشاب‌حَّجَرُم
هب .تسا ییاج‌چیه شا‌‌هنارک و ییاج‌همه شوناک هک
یعون‌هک‌تسین‌یكیزیف»ناكم«چیه،رت‌یلک‌ترابع
84
.دشاب‌هتشاد‌یكیزیف‌یاه‌ناكم‌رگید‌رب‌یعیبط‌ِقُّوَفَت
قیدصت یناكم تانیعت ةمه ِتیبسن لصا انعم‌نیارد
ِّلحم»یناكم‌تّیبسن«لصا‌حرط‌لابند‌هب.ددرگ‌یم
هب‌یناكم‌ةناسانش‌یتسه‌زکارم»یتسیچ«زا‌شسرپ
دوش‌یم‌لقتنم‌ییاه‌مویسکآ‌ای‌نیناوق‌لامعا»یگنوگچ«
نیا.دنز‌یم‌دنویپ‌مه‌هب‌ار‌یناكم‌یاه‌تبسن‌نیا‌هک
ملاع‌نایم‌یزرم‌و‌دنا‌‌لومش‌ناهج‌اه‌مویسکآ‌ای‌نیناوق
)اه‌نامسآ(زکرم‌زا‌رود‌ملاع‌و)نیمز(زکرم‌هب‌کیدزن .)259-255:1391،رریساک(دنسانش‌یمن
نیمز‌یئوطسرا ِتایعیبط‌رد‌هک‌تسا‌یلاح‌رد‌نیا
و تسا هتفرگ رارق نوكس تلاح هب ناهیک زکرم رد
نیرخآ‌سلطا ِکلف‌وطسرا‌رظن‌زا.تسین‌هنارک‌یب‌ناهیک
هن؛تسین‌زیچ‌چیه‌نآ‌یارو‌هک‌تسا‌ناهیک ِطیحم
.)48-46:1379،وطسرا( نامز هن و ءلاخ هن ،ناكم
اضف ةرابرد ینادنچ بلطم دوخ تایعیبط رد وطسرا
نآ‌ةرابرد‌دنک‌یمن‌اعدا‌هاگ‌چیه‌و‌دیوگ‌یمن)space(
ماظن‌رد‌ار‌اضف‌اما؛)Ross, 1936: 54(دراد‌یا‌هیرظن
نیرت‌ینوریب‌لعفلاب‌ِحطس‌ناوت‌یم‌یئوطسرا‌تایعیبط
نوردنا‌رد‌ار‌رگید‌یاه‌یزیچ‌مامت‌هک‌تسناد‌ینامسآ
دوخ‌نامسآ‌نیرت‌ینوریب‌نیا‌هتبلا.تسا‌هداد‌یاج‌دوخ
زا‌وطسرا‌فیرعت.)94:1392،رولیت(درادن‌یناكم‌ای‌اج
زا‌یا‌ههوبنا‌ای‌هعومجم‌رب‌رظان‌لک‌کی‌هباثم‌هب‌اضف
ای‌فاكش‌چیه‌هک‌هتسویپ‌نانچنآ‌یا‌ههوبنا.تساه‌ناكم
دراوردا‌حلاطصا‌هب‌انب.دهد‌یمن‌هار‌دوخ‌هب‌ار‌یئلاخ
مكح رد وطسرا یارب نامسآ نیرت‌ینوریب یسیک
ناكم.)Casey,1997 :104(تسا»ناكم‌یب‌ةدنهد‌ناكم«
یواح‌هک‌دش‌یم‌هتشادنپ‌حطس‌یعون‌وطسرا‌رظن‌زا
ِّدح‌نیرت‌ینورد˚ناكم‌یترابع‌هب.تسا‌نِّكَمِتُم‌ءیش
رد‌نینچمه.)154:1378،وطسرا(تسا‌یواح‌ءیش
ینیعم‌رثا‌مسج‌نآ‌رب‌مسج‌کی‌ناكم‌یئوطسرا‌ماظن
ار نآ تکرح عون مسج ِناكم .)138 :نامه( دراد
دوخ هاگیاج هب انب ینیمز ماسجا .دنک‌یم صخشم
تکرح‌هک‌یلاحرد‌دنراد‌مظنمان‌و‌طخلا‌میقتسم‌یتکرح
ِیدنب‌میسقت .تسا رَّودم و تخاونكی ینامسآ مارجا
ماظن اب بسانتم وطسرا تایعیبط رد ِیعضو ِتکرح
ریغ ینامسآ مارجا تکرح رگا .تسوا یسانش‌ناهیک
هاگ‌نآ )دنتشاد طخلا‌میقتسم تکرح ًلاثم( دوب رَّوَدُم
ماظن رد رگید فرط زا .دش‌یم هتفاكش کلف فقس
شا‌یعیبط‌ناكم‌شتیهام‌هب‌انب‌یمسج‌ره‌یئوطسرا
تکرح ماظن ًاتلاصا .دیوج‌یم ار )Natural place(
هدش‌هداهن‌ناینب‌یوهام‌یاه‌تکرح‌ساسا‌رب‌یئوطسرا
یعیبط‌ناكم‌هک‌نیمز‌تمس‌هب‌ینیمز‌مسج.تسا
تمس‌هب‌نیشتآ‌مسج‌و‌دنک‌یم‌تکرح‌تسا‌شیوخ
هناسانش‌یتسه‌تروص‌هب‌زین‌اه‌تهج‌ساسا‌نیا‌رب.لااب
هک تسا یتهج نآ »لااب« .دنوش‌یم فیرعت قلطم و
و تسا تکرح رد شیوس هب ضحم نیشتآ مسج
هب‌ضحم‌ینیمز‌مسج‌هک‌تسا‌یتهج‌نآ»نییاپ«
.دنک‌یم‌تکرح‌شیوس‌هب‌یعیبط‌تروص
ار سلطا کلف ِنایم ناهج تیدودحم سونازوک
قلطم )Infinity(ندوب تیاهن‌یب زا یلو تفات‌یمنرب
یمان‌ار‌تیاهن‌یب‌اریز؛دروآ‌یمن‌نایم‌هب‌نخس‌زین‌ناهیک
رظن‌زا‌ناهیک.تسا‌دنوادخ‌ةتسیاش‌اهنت‌هک‌تسناد‌یم
)interminate(»دیدپان‌نب«هكلب‌تیاهن‌یب‌هن‌سونازوک
دهد‌یمن‌یزرم‌یانگنت‌هب‌نت‌اهنت‌هن‌ناهیک‌ینعی.تسا
یدیدپان‌نب‌هكلب‌تسا‌هتفرگنربرد‌ار‌نآ‌ینوریب‌شوپور‌و
هنوگره‌زا‌هک‌تسا‌شیوخ‌موقم‌یازجا‌رادماو‌ار‌شیوخ
تسین‌انعم‌نیا‌هب‌زج‌ملاع‌یدیدپان‌نب.دننازیرگ‌نُّیعت
:1387،هریوک(دیسر‌ناوت‌یمن‌نآ‌ةنارک‌هب‌هاگ‌چیه‌هک
یا‌هنوگ‌هب‌هک‌تسا‌دنوادخ‌اهنت‌یو‌رظن‌زا.)21-20
عمج‌زا‌دنوادخ‌ندوب‌تیاهن‌یب.تسا‌تیاهن‌یب‌قلطم
دنوادخ.دیآ‌یمن‌و‌هدماین‌تسدب)Finite(دودحم‌ءایشا
عبنم.یا‌هیشاح‌جاجوعا‌یسدنه‌قطنم:7ریوصت )Panofsky, 1991: 32(
85
رظن‌زا.تسا‌تیاهن‌یب)Negatively(یبلس‌یتروص‌هب
con-(ةدرشف‌ای‌ففخم‌ناهیک‌ندوب‌تیاهن‌‌یب‌سونازوک
Casey, 1997:(تسا‌دنوادخ‌ندوب‌تیاهن‌یب)traction
.)118
زا‌اضف‌زا‌نردم‌یمهف‌دربشیپ‌رد‌سونازوک‌تیمها
ةیاپرب‌سونازوک.تسا‌یتنس‌یاه‌هزومآ‌در‌و‌ضقن‌تهج
راتخاس و زکرم‌نیمز ماظن ركنم دوخ یتایهلا ماظن
ناهیک ِیدنم‌نارک‌ةراگنا‌در‌اب‌و‌دش‌ناهیک‌یبتارم‌هلسلس
.تشادرب‌تیاهن‌یب‌یاضف‌ةدیا‌حرط‌یاتسار‌رد‌یمهم‌ماگ
Ho-(ینوگمه‌ای‌ناهیک‌ندوب‌تیاهن‌یب‌زا‌هاگ‌چیه‌یو‌اما
.تفگن‌نخس‌یباجیا‌یوحن‌هب‌نآ‌یاضف)mogeneity
ریثأت‌تحت‌ـ‌تعاجش‌اب‌هک‌دوب13ونورب‌ونادروج‌نیا
.داد‌ناهیک‌ندوب‌تیاهن‌یب‌هب‌مكح-سونازوک‌دوخ‌داتسا
زا‌رت‌جرا‌مک‌یكیزیف‌ناهج‌ندوب‌تیاهن‌‌یب‌ونورب‌یارب
سونازوک هک یلاح رد .دوبن دنوادخ ندوب تیاهن‌یب
،تفرگ‌یم‌رظن‌رد‌ادخ‌یارب‌اهنت‌ار‌یقیقح ِتیاهن‌یب
یارب‌یتجح‌ناونع‌هب‌ادخ‌و‌ناهج‌نایم‌ةطبار‌زا‌ونورب
Casey,(درک‌یم‌هدافتسا)ناهج(یلوا‌ندوب‌تیاهن‌یب
یاه‌ناهج‌و‌اه‌ناهیک‌ةرابرد‌باتک‌رد‌ونورب.)1997: 118
کی،ماع‌یاضف‌کی‌اهنت«:دیوگ‌یم‌تحارص‌هب‌تیاهن‌یب
ار‌نآ‌ام‌هک‌تسا‌اضف‌نیمه...دراد‌دوجو‌روانهپ‌ةنهپ
ةناراگنا‌لهس‌یأر‌هن،درخ‌هن‌اریز‌مینک‌یم‌ملاعا‌تیاهن‌یب
»دهن‌یمن‌یدح‌نآ‌هب‌تعیبط‌هن‌و‌یسح‌کاردا‌هن‌و‌ماع
.)Bruno, 1950: 363(
رخاوا زا تیاهن‌یب موهفم ِندش‌‌یناهج‌نیا دنیارف
هدهاشم‌لباق‌حوضو‌هب‌سناسنر‌ةرود‌ات‌یطسو‌نورق
هب‌قلاطا‌لباق‌اهنت‌ندوب‌تیاهن‌یب‌هرود‌نیا‌رد.تسا
ندش‌‌یناهج‌نیا(رما‌نیا‌یارب‌ار‌هار‌هچنآ.تسین‌دنوادخ
موهفم عقاو رد .دوب تایهلاا دروآ مهارف )تیاهن‌یب
نارود‌نآ‌یسانشرتخا‌ملع‌هب‌تایهلا‌قیرط‌زا‌تیاهن‌یب
یعطق‌یتملاع‌ناهیک‌یاضف‌ندش‌هنارک‌یب.درک‌خوسر
بلاج‌یراتفگ‌رد‌هریوک‌ردناسكلا.دوب‌لوزن‌نیا‌یارب
نیمز‌زا‌اهنت‌هن‌نردم‌کیزیف‌ملع‌هک‌دنک‌یم‌اعدا‌هجوت
نونکا .)Koyre, 1943a: 333(دیآ‌یم نامسآ زا هكلب
زا‌هنارک‌یب‌یاضف‌و‌تیاهن‌یب‌موهفم‌هک‌تفگ‌ناوت‌یم
اب‌نامزمه.دش‌لزان‌نردم‌کیزیف‌یاضف‌هب‌اه‌نامسآ
رد تیاهن‌یب موهفم ،تیاهن‌یب یاضف موهفم لماكت
.دش‌هتفرگ‌راک‌هب‌هقباس‌یب‌یوحن‌هب‌زین‌نردم‌تایضایر
طخ‌ود‌هنوگچ‌هک‌داد‌ناشن‌رلپک‌هک‌دوب‌نارود‌نیمه‌رد
نینچمه.دنوش‌یم‌عطاقتم‌رود‌تیاهن‌یب‌ةطقن‌رد‌یزاوم
تیاهن‌یب‌موهفم‌زا‌نتسج‌هرهب‌اب‌راب‌نیتسخن‌یارب‌یو
هب‌ماجحا‌و‌اه‌تحاسم‌زا‌یا‌هراپ‌ةزادنا‌نییعت‌رد‌‌کچوک
:1369،ترب(درک‌هدافتسا‌موهفم‌نیا‌زا‌یلمع‌تروص
دح‌ضقان‌تیاهن‌یب‌هک‌دیسر‌یم‌رظن‌هب‌نیا‌زا‌شیپ)49
لارگیتنا‌شور‌زا‌هدافتسا‌اب‌رلپک‌هک‌یلاح‌رد؛تسا
هک داد ناشن ماجحا و تاحاسم ةبساحم رد نیعم
یمک‌نُّیعت‌تمدخ‌رد‌ار‌نآ‌و‌تسین‌دح‌ضقان‌تیاهن‌یب
هب تیاهن‌یب ِیتایهلاا ِیلاعتسا‌بیتیرت‌نیدب.داد‌رارق
موهفم یریگراک هب .دش لدب یقطنم ِیراگدنام‌نورد
لحارم نیرت‌مهم زا یكی یضایر زیلانآ رد تیاهن‌یب
دوب نردم تایضایر هب ناتساب تایضایر زا راذگرد
.)265:1391،رریساک(
اضف‌عوضوم‌رد‌نامتفگ‌رییغت‌سناسنر‌ةرود‌زاغآ‌زا
ِرییغت‌ِدهاش‌هرود‌نیا‌رد.تسا‌دوهشم‌ًلاماک‌ناكم‌و
شیپ.میتسه‌اضف‌موهفم‌هب‌ناكم‌موهفم‌زا‌هجوت ِفطع
ثحابم‌نیا‌وطسرا‌رثأت‌تحت‌و‌یسردم‌ةفسلف‌رد‌نیا‌زا
ًاتعیبط‌ناكم‌ثحب.دیخرچ‌یم»ناكم«موهفم‌لوح‌ًابلاغ
و‌دَنام‌یم‌یقاب‌اه‌نآ‌دودح‌و‌دح‌و‌ماسجا‌هب‌هتسباو
contain-(یواح‌و)veseel(فرظ‌دننام‌یتلاوقم‌ًاتدعاق
ار‌دربراک‌نیرتشیب‌دندوب‌هدودحم‌و‌زرم‌رب‌رظان‌هک )er
سناسنر‌ةرود‌لیاوا‌زا‌هک‌یلاح‌رد.دنتشاد‌اه‌لیلحت‌رد
تاثحابم عون نیا رد اضف موهفم تمس هب شخرچ
و یگنارک‌یب دننام یتلاوقم جیردت هب .تسا دوهشم
تاثحابم‌رد‌ار‌دح‌و‌فرظ‌دننام‌یتلاوقم‌یاج‌یزرم‌یب
هتفاكش«اب‌نونکا‌هک‌ییاضف.)Casey,1997: 77(دنتفرگ
ةدامآ‌دنک‌یم‌لیم‌تیاهن‌یب‌تمس‌هب»کلف‌فقس‌ندش
اهنت‌و‌تسا‌یتایضایر‌لومشناهج‌و‌ماع‌نیناوق‌لامعا
یماگ‌نیا.دراد‌هلصاف»ندش‌یسدنه«ات‌رگید‌ماگ‌کی
.دش‌هتشادرب‌هلیلاگ‌طسوت‌ًائادتبا‌هک‌دوب یتایضایر رما و نردم هعیبطلادعبام ،نردم ملع .3
دنویپ)1388(ییاپورا‌مولع‌نارحب‌باتک‌رد‌لرسوه
راذگ‌ناینب‌ود‌ناونع‌هب‌ار‌هلیلاگ‌و‌تراکد‌تایرظن‌ینورد
اب انعم کی هب هتینردم .دهد‌یم ناشن هتینردم
86
ییلاعتسا‌ةژوس‌فشک.دش‌‌‌زاغآ‌تراکد»ینكش‌طخ«
هتینردم‌لرسوه‌ریبعت‌هب‌اما.دوب‌بلاقنا‌نیا‌فطع‌ةطقن
ملع‌ةیلوا‌سیسأت«قیرط‌زا‌نیا‌زا‌شیپ‌صاخ‌یانعم‌هب
طسوت‌هیلوا‌سیسات‌نیا.دوب‌هدش‌زاغآ»دیدج‌یعیبط
نداد‌ناشن‌اب‌لرسوه‌تقیقح‌رد.تفرگ‌ماجنا‌هلیلاگ
ناونع‌هب‌ار‌یو،دیدج‌هفسلف‌اب‌هلیلاگ‌یارآ‌ینورد‌دنویپ
Moran,(دهد‌یم‌ناشن‌نردم‌هفسلف‌ناراذگ‌ناینب‌زا‌یكی
نارود‌نآ‌یناملآ‌ةفسلاف‌یارب‌هدیقع‌نیا.)2012: 67-68
نانآ،اریز؛تسین‌بیجع‌نادنچ)متسیب‌نرق‌لوا‌ةمین(
رب‌هلیلاگ‌‌یهاگشیامزآ‌و‌یبرجت‌تادهاشم‌زا‌شیب‌زین
Cohen and(دندرک‌یم دیکأت شا‌یرظن یاه‌درواتسد
.)Moran, 2012: 135
زا)Natural Science(»یعیبط‌ملع«لرسوه‌رظن‌زا
تسد‌هب‌تینلاقع‌رد‌ار‌ماقم‌نیرتلااب‌نردم‌نارود‌زاغآ
هتخانش‌لیصا‌تفرعم‌ره‌یارب‌ییوگلا‌ناونع‌هب‌و‌دروآ
رد‌شهوژپ‌لیلد‌نیمه‌هب.)136:1388،لرسوه(دش
یدایز‌تیمها‌لرسوه‌یارب‌یعیبط‌مولع‌هاگتساخ‌باب
روط‌هب‌نردم‌ملع‌راتخاس‌حیرشت‌لرسوه‌یارب.تشاد
یارب‌تسا‌یهار‌صاخ‌روط‌هب‌نردم‌یعیبط‌ملع‌و‌ماع
:»ییاپورا‌تیرشب‌نردم‌حور«مهف
ینعم‌رب‌هک‌هفیظو‌نیا‌زیچ‌همه‌زا‌رت‌مهم‌لاح‌ره‌هب
لیصا‌ینعم‌رب،رت‌مهم‌همه‌زا‌و‌نردم‌مولع‌لیصا‌و‌هیلوا
هدش‌هداهن‌ام‌ةدهع‌رب،دوش‌لمات‌تعیبط‌قیقد‌ملع
و‌ییانعم‌یاه‌شخرچ‌همه‌مغر‌یلع‌ملع‌نیا‌اریز،تسا
دهاوخ و هتفرگ ماجنا نآ زا هک ییاج‌هبان یاه‌ریسفت
ةفسلف ،یتسیویتیزوپ مولع یارب ییاهن یانعم ،تفرگ
ار ییاپورا تیرشب نردم حور تقیقح رد و نردم )134:نامه(تشاد‌دهاوخ‌و‌هتشادربرد
دادملق یشهوژپ ناوت‌یم ار لرسوه نارحب‌باتک
هک‌یطیارش‌نآ.نردم‌ملع ِینیشیپ‌طیارش‌ةرابرد‌درک
تخاس‌نكمم‌ار‌نردم‌ملع‌تفرشیپ‌و»هیلوا‌رارقتسا«
و رارقتسا نیا طیارش حرش .)Moran, 2012: 66-67(
داینب‌هجو‌نیرتهب‌هب‌دناوت‌یم‌شیاه‌داینب‌رد‌قیقحت .دزاس‌نشور‌ار‌نردم‌نارود‌ةناسانش‌یتسه
ةرطیس‌لولعم‌نردم‌ملع‌شیادیپ‌لرسوه‌رظن‌زا
ِیعیبط‌ِملع(ملع‌نیا.دوب‌یعیبط‌ملع‌رب‌یتایضایر‌درخ
تکرح‌اهزیچ‌زا‌یهاگآ‌و‌ناهج‌مهف‌یوس‌هب)یتایضایر
و‌درک‌ریسفت‌ار‌ناهج‌یتایضایر‌طباوض‌و‌انبم‌رب‌و‌درک
زا‌قلطم‌شناد‌ینعی‌ـ‌یفسلف‌یا‌هدیا‌تروص‌هب‌سپس
یزوریپ‌و‌فشک«عقاو‌رد.دش‌لدب‌ـ‌تسه‌هچ‌نآ‌ره
نارود شیادیپ ةنیمز »یتایضایر دودحمان یاه‌قفا
قفا‌نیا‌شرتسگ‌ةیاس‌رد‌اهنت.دروآ‌دوجو‌هب‌ار‌نردم
دش لدبم ینلاقع یتدحو هب »تسه هچنآ« هک دوب
.)87:1388،لرسوه(
ًاصوصخم‌و‌تایضایر‌دربراک‌هک‌تشاد‌رظن‌رد‌دیاب
ناوت‌یم.تسا‌هتشاد‌ینلاوط‌یا‌هنیشیپ‌مولع‌رد‌هسدنه
هب‌ار‌هسدنه‌و‌تایضایر‌تفرشیپ‌و‌شرتسگ‌زا‌ییاهاپدر
نیا‌رد.درک‌هدهاشم‌ناتساب‌نانوی‌ركفت‌و‌مولع‌رد‌هژیو
ای‌نوطلافا‌یمداکآ‌ردرس‌ةتشون‌هک‌تسا‌یفاک‌دروم
رظن زا ،اما ؛میروآ دای‌هب ار نایسروغاثیف یاه شلات
زا‌تسناوتن‌زگره‌ناتساب‌یایند‌رد‌تایضایر‌لرسوه
ةطیح‌و‌انعم‌عقاو‌رد.دور‌رتارف‌دوخ‌دودحم‌فیاظو
.دش‌نوگرگد‌ًلاماک‌نردم‌نارود‌رد‌تایضایر‌دربراک
لكش‌ریغت‌و‌طابترا‌نیا‌رب‌رصاعم‌ملع‌ةفسلاف‌زا‌یرایسب
دش هراشا نیا زا شیپ هک روطنامه .دنا‌هدرک دیکات
رد‌رثوم‌نیداینب‌دادخر‌ود‌زا‌یكی۱4هریوک‌ردناسكلا
نتفاكش‌و‌هتسب‌ناهج‌یناریو«ار‌نردم‌یملع‌بلاقنا
و‌کیسلاک‌موهفم‌یو‌هاگدید‌زا.دناد‌یم»کلف‌فقس
هب‌هک‌یفیک‌یتیلک‌ةلزنم‌هب‌ـ‌ناهیک‌یئاطسو‌نورق
زا‌نردم‌ةرود‌رد‌ـ‌تسا‌هتفای‌مظن‌یبتارم‌هلسلس‌تروص
ییایند هب نردم ةرود رد ناهیک نیا .دشاپ‌یم مه
ءازجا‌هک‌یایند.دوش‌یم‌لیدبت‌نارک‌یب‌و‌هتفای‌تدحو
یارب‌هار‌قیرط‌نیدب.دنا‌نوگمه‌ماع‌نیناوق‌لباقم‌رد‌نآ
نیا‌زا‌شیپ‌هک‌ـ)تایضایر‌دننام(ییاه‌شور‌لامعا
ملاع‌رب‌ـ‌دنتفای‌یم‌یهولا‌ملاع‌رد‌ار‌دوخ‌لماک‌تروص
دنک‌یم‌هراشا‌هریوک‌هک‌هنوگ‌نامه.تشگ‌راومه‌ینیمز
هتفرگن‌همشچرس»نیمز«زا‌اهنت‌نردم‌کیزیف‌ملع
نآ‌لامک‌و‌تیاغ‌و‌دیآ‌یم‌اه‌نامسآ‌زا‌هكلب،هكلب؛تسا .)Koyre, 1943a: 333(تساج‌نامه‌رد‌زین
هب‌و‌یسانش‌ناهیک‌رد‌نیداینب‌لوحت‌نیا‌ثعاب‌هچنآ
اما‌فیعض‌نایرج‌رد‌هشیر‌دش‌ملع‌موهفم‌ِلوحت‌نآ‌ِعَبَت
سناسنر‌لیاوا‌و‌یطسو‌نورق‌رخاوا ِییارگ‌نوطلافا‌ذفان
قیرط‌زا‌هرود‌نیا‌رد‌ثروغاثیف‌هب‌هژیو‌لیامت.تشاد
رد‌هک‌تشاد‌رظن‌رد‌دیاب.دش‌‌ریذپ‌ناكما‌نایرج‌نیمه
87
هراشا هریوک هک روطنامه ـ ییارگ‌نوطلافا هرود نیا
)Koyre, 1943b: 424(دوب‌ییارگ‌یضایر‌لداعم‌ـ‌دنک‌یم
مولع‌یعیبطلا‌دعبام‌یدابم‌باتک‌رد15ترب‌روثرآ‌نیودا
و‌نادنمشناد‌رب‌ار‌نایرج‌نیا‌یراذگریثأت‌یگنوگچ‌نیون
هلیلاگ و کینرپوک ،رلپک ،سونازوک نوچ ینافوسلیف
یضایر‌هک‌دوب‌نآ‌رب‌یرگ‌نوطلافا‌نیا.دهد‌یم‌ناشن
هراومه‌تفرعم‌و‌تساور‌یلاكشا‌چیه‌یب‌ملاع ِّلک‌ندید
یراداور‌نیا‌شور‌زونه‌هتبلا.تسا‌یریگ‌هزادنا‌مزلتسم
نایئوطسرا‌لباقم‌رد.دوبن‌صخشم‌قیبطت‌نیا‌یگنوگچ‌و
ناشیا دزن تیمک .دنتفرگ‌یم مک تسد ار تایضایر
دنام یقاب هناگ‌هد تلاوقم زا یكی اهنت )نایئوطسرا(
.)46:1369،ترب(
و تسا راوتسا یسح کاردا رب یئوطسرا کیزیف
ةبرجت هب یسح کاردا .تسا یتایضایر ریغ اراكشآ
کیزیف .تسا رت‌کیدزن تعیبط زا هرمزور و لومعم
و‌یفیک)Fact( ِعقاو‌روما‌ندرک‌نیزگیاج‌زا‌یئوطسرا
دیکأت‌اب‌و‌دنک‌یم‌تعنامم‌یتایضایر‌یاه‌عازتنا‌اب‌یبرجت
مدع‌رب‌یبرجت‌یاه‌هداد‌و‌یتایضایر‌میهافم ِینوگمهان‌رب
حیرصت‌یعیبط‌تایفیک‌حیضوت‌یارب‌تایضایر‌ییاناوت
هبرجت‌و‌هدهاشم‌هنوگ‌نیا.)Koyre, 1943a: 333(دراد
رب‌ار‌یا‌یفنم‌شقن‌مییوگن‌رگا،نردم‌ملع‌یراذگ‌هیاپ‌رد
Ibid:(تسا‌هتشادن‌زین‌یمهم‌نادنچ‌شقن،هتشاد‌هدهع
نیا‌هب‌هجوت‌بلاج‌یترابع‌رد‌ترب‌روثرآ‌نیودا.)403
نرق‌رد‌ام‌رصع‌نایارگ‌هبرجت‌رگا‌هک‌دنک‌یم‌هراشا‌هتكن
هک‌دندوب‌یناسک‌نیلوا‌کش‌یب،دنتسیز‌یم‌مهدزناش
،ترب( دنتفرگ‌یم ازهتسا هب ار تعیبط نیون ةفسلف
یسانشرتخا‌ناراذگ‌ناینب‌زا،رلپک‌و‌کینرپک.)29:1369
یبرجت‌دیؤم‌هنوگ‌چیه‌ًابیرقت‌دوخ‌یاه‌هیرظن‌یارب،نردم
هب‌یموجن‌یاه‌رادیدپ‌هک‌دوب‌یفاک‌اه‌نآ‌یارب.دنتشادن
یتح.)نامه(دنوش‌نایب‌رت‌نوزوم‌و‌رت‌هداس‌یضایر‌مظن
شیامزآ‌و‌هبرجت‌هب‌لسوتم‌ماگنه‌نآ‌اهنت‌زین‌هلیلاگ
هب‌ار‌شیوخ‌یاهاعدا‌یتسرد‌تساوخ‌یم‌هک‌دش‌یم
هب‌هلیلاگ‌خسار‌نامیا‌عقاو‌رد.دهد‌ناشن‌شا‌نیفلاخم
فاعم‌هبرجت‌هب‌ءاكتا‌زا‌ار‌وا‌تعیبط‌یضایر‌راتخاس
ًلاماک‌شفورعم‌یاهراتفگ‌زا‌یكی‌رد‌نامیا‌نیا.درک‌یم :تسا‌راكشآ
و‌دنا‌هتشون‌یضایر‌نابز‌هب‌ار]تعیبط‌باتک[باتک‌نیا
لاكشا‌ریاس‌و‌هریاد،ثلثم‌زا‌تسا‌ترابع‌مه‌نآ‌مئلاع
تسا‌لاحم،مئلاع‌نیا‌و‌نابز‌نیا‌کمک‌نودب.یسدنه
نیا‌کرد‌نودب‌و.میبایرد‌باتک‌نیا‌زا‌هملک‌کی‌هک
درگ‌هوای و نادرگرس ،کیرات یوترازه رد یمدآ باتک
.)46:1369،ترب‌زا‌لقن‌هب(.دش‌دهاوخ
دوب‌شیوخ‌نارود‌نایارگ‌نوطلافا‌دبسرس‌لگ‌هلیلاگ
هلیلاگ ِییارگ‌نوطلافا‌دروم‌رد.)Koyre, 1943b: 424(
رد‌دوخ‌هلیلاگ.دنا‌ناتساد‌مه‌ملع‌ناراگن‌خیرات‌زا‌یرایسب
وگ‌و‌تفگ(شیاه‌باتک‌نیرت‌مهم‌زا‌یكی‌نیزاغآ‌تاحفص
تایرظن‌هب‌ار‌دوخ‌لیامت)ناهج‌گرزب‌ماظن‌ود‌ةرابرد
نایب‌دادعا‌ماظن‌و‌تایضایر‌باب‌رد‌نوطلافا‌و‌ثروغاثیف .)Galilei, 1953: 11(دنک‌یم
شیپ‌نردم‌ملع‌شیادیپ‌هک‌دسر‌یم‌رظن‌هب‌نیاربانب
طبترم‌تعیبط‌میقتسم‌ةبرجت‌ای‌هدهاشم‌هب‌هكنآ‌زا
ةطیح‌رد‌هک‌تسا‌هتسباو‌یلک‌یشنكفا‌حرط‌هب،دشاب
زا‌هدافتسا‌اب.ددرگ‌یم‌ریذپ‌ناكما‌هبرجت‌و‌هدهاشم،نآ
عوقو‌ثعاب‌هچنآ‌هک‌تفگ‌ناوت‌یم‌لرسوه‌تاحلاطصا
یرما ًائادتبا و ًاساسا دش نردم یملع بلاقنا
تیعقاو‌موهفم‌رد‌یرییغت‌مزلتسم‌و‌دوب‌هناشانش‌یتسه
هلیلاگ‌یارب.)Soffer, 1990: 67(هملک‌یلک‌یانعم‌هب
و تسا یتایضایر هناسانش‌یتسه یا‌هنوگ هب تعیبط
یتایضایر‌زین‌نآ‌رد‌شهوژپ‌و‌ییاشگزاب‌هار‌اهنت‌نیاربانب
رد‌شهوژپ‌و‌نتفگ‌نخس‌یارب‌مزلا‌نابز‌تایضایر.تسا
میهافم‌و‌ناگژاو‌زا‌هدافتسا‌اب.دروآ‌یم‌مهارف‌ار‌تعیبط .ددرگ‌یم‌نكمم‌تعیبط‌رد‌شهوژپ،نابز‌نیا
دوخ‌رد‌رما‌هباثم‌هب‌تعیبط‌ةدیا،لرسوه‌داقتعا‌هب
رهاظ‌هلیلاگركفت‌رد‌راب‌نیلوا‌یارب،»ماسجا«زا‌ی‌ا‌هتسب
و‌یتاذ‌ماسجا‌نیا‌رد‌هک‌یتیفیک‌هلیلاگ‌رظن‌زا.دش
هلیلاگ‌ار‌تایفیک‌نیا.تساه‌نآ‌یددع‌داعبا‌تسا‌یساسا
ِلاكشا،هیلوا‌تایفیک‌نیا‌لولدم.دمان‌یم‌هیلوا‌تایفیک
رایعم‌ضحم‌یسدنه‌لاكشا‌نیا.تسا‌یسدنه ِیلاثم
ندرکرپ‌و‌قیبطت.دنریگ‌یم‌رارق‌یعیبط‌ءایشا‌شجنس
ضحم‌و‌یلاثم‌تروص‌اب‌یعیبط‌لاكشا‌نایم‌ةلصاف
،لباقمرد.تسا‌نردم‌تایضایر‌ملع‌فیاظو‌زا‌یكی‌اه‌نآ
رد هژوس طسوت هک دنتسه یتایفیک هیوناث تایفیک
رظن‌قباطم.دوش‌یم‌هداد‌تبسن‌ماسجا‌هب‌هزورره‌هبرجت
یساسا ةیاپ هیوناث و هیلوا تایفیک ةزومآ لرسوه
