توسعۀ انرژی های تجدیدپذیر از منظر حقوق بین الملل

ﻮﺗ ﺔﻌﺳ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ زا ﺮﻈﻨﻣ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا

ﺪﻴﺳ ﻞﻀﻓ ﷲا يﻮﺳﻮﻣ 1

يﺪﻬﻣ يﺮﻴﭘ

2ﻖﻣد

هﺪﻴﻜﭼ

رد ﺪﻧور ﻲﻧﻮﻨﻛ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ

،ﻞﻠﻤﻟا ﺔﻌﺳﻮﺗ هﺮـﻬﺑ يرادﺮـﺑ زا يژﺮـﻧا ﺪـﻴﻟﻮﺗ هﺪـﺷ زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ

ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺪﺷر ﻢﺸﭼ يﺮﻴﮔ ﻪﺘﺷاد ﺖﺳا . رد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﻨﻴﻣز دﺎﻨﺳا دﺪﻌﺘﻣ ﻦﻴﺑ ﻲـﻠﻠﻤﻟا ﻪـﺑ رﻮـﻈﻨﻣ ﻢﻴـﻈﻨﺗ

ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ و يژﺮﻧا ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺐﻳﻮﺼﺗ هﺪﺷ ﺪﻧا . ﻦـﻳا تارﺮـﻘﻣ رد ةﺮﺘﺴـﮔ ﻲﻌﻴـﺳو زا

دﺎﻨﺳا مزﻻ اﺮﺟﻻا و قﻮﻘﺣ مﺮﻧ ﻦﻳوﺪﺗ هﺪﺷ ﺪﻧا . ﺎﺑ ﻦـﻳا

،لﺎـﺣ ﻲﮔﺪـﻨﻛاﺮﭘ دﺎﻨـﺳا

ﻦﻴـﺑ ﻲـﻠﻠﻤﻟا رد ﻦـﻳا

صﻮﺼﺧ هاﺮﻤﻫ

ﺎﺑ ﺖﻴﻌﺿو ﻦﻴﻌﻣﺎﻧ لﻮﺻا و ﺪﻋاﻮﻗ قﻮﻘﺣ ﻦﻴـﺑ ﻞـﻠﻤﻟا ةرﺎـﺑرد ﺔﻌـﺳﻮﺗ ﻊﺑﺎـﻨﻣ يژﺮـﻧا

ﺗ ﺪﻳﺪﺠ ﺮﻳﺬﭘ تروﺮﺿ ﻲﺳرﺮﺑ دﺮﻜﻳور قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﻪﺑ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ار ﻪﻴﺟﻮﺗ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻛ .

نﺎﮔﺪﻧرﺎﮕﻧ رد

ﻦﻳا رﺎﺘﺷﻮﻧ نآﺮﺑ ﺪﻧا ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪـﺑ ﺖـﻴﻤﻫا ﺔﻌـﺳﻮﺗ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ ﺪـﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬـﭘ ﻪـﺑ ﺔـﺑﺎﺜﻣ

ﻪﻠﺌﺴﻣ يا ﺎﺑ دﺎﻌﺑا ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻪﺑ ﻲﺳرﺮﺑ لﻮﺻا و ﺪﻋاﻮﻗ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا رد ﻦﻳا ﻪﻨﻴﻣز ﺪﻧزادﺮﭙﺑ .

نﺎﮔژاو يﺪﻴﻠﻛ : يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ

،ﺮﻳﺬﭘ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ

،ﻮـﻧ ﺔﻌـﺳﻮﺗ

،راﺪـﻳﺎﭘ قﻮـﻘﺣ

،يژﺮـﻧا قﻮـﻘﺣ

ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز .

1 . ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ و قﻮﻘﺣ ةﺪﻜﺸﻧاد ﻲﻣﻮﻤﻋ قﻮﻘﺣ هوﺮﮔ دﺎﺘﺳا

2 . يﺮــﺘﻛد ﻦﻴــﺑ قﻮــﻘﺣ

ﺪــﻨﻠﻫ ﺖﺨﻳﺮﺘــﺳﺎﻣ هﺎﮕﺸــﻧاد يژﺮــﻧا و ﺖﺴــﻳز ﻂﻴــﺤﻣ ﻞــﻠﻤﻟا )

ﺪﻨﺴــﻳﻮﻧ لﻮﺌﺴــﻣ ة ( E-mail: ؛

mahdi.piri110@gmail.com; m.piridamagh@maastrichtuniversity.nl

E-mail: Sfmoosavi12@gmail.com

:تفایرد خیرات 15

/ 04 / 1393

، شریذپ خیرات :

06 / 05 / 1394

ﻪﻣﺪﻘﻣ

ﺔﻠﺌﺴﻣ ﻦﻴﻣﺄﺗ يژﺮﻧا كﺎﭘ ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻲﻜﻳ زا تروﺮﺿ يﺎﻫ نﺎﻬﺟ ﺮﺻﺎﻌﻣ رد رﻮﺘـﺳد رﺎـﻛ يرﺎﻴﺴـﺑ زا

ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎﻫ ﻲﻠﻣ و ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖـﺳا . ﺎـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﻪـﺑ ﺖـﻴﻤﻫا ﻮـﺿﻮﻣ

،ع رد يرﺎﻴﺴـﺑ زا

ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻲﻨﻴﻧاﻮﻗ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ هدﺎﻔﺘﺳا زا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﻪﺑ اﺮﺟا ﻪﺘﺷاﺬﮔ هﺪﺷ ﺖـﺳا .

ﺎﺑ دﻮﺟو

،ﻦﻳا ﺔﻌﺳﻮﺗ يژﺮﻧا يﺎﻫ رﻮﻛﺬﻣ ﻪﻠﺌﺴﻣ يا

ًﺎﻓﺮﺻ ﻲﻠﻣ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﻲﻤﻧ دور و

ًﺎﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﺑ ﺮﮕﻳد

ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺰﻴﻧ ﺮﺛا راﺬﮔ ﺪﻫاﻮﺧ دﻮﺑ . رد

،ﻪﺠﻴﺘﻧ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ رد يرﺎﻴﺴﺑ زا دﺎﻨﺳا ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا

درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪـﻧا . ﻲـﺳرﺮﺑ دﺮـﻜﻳور لﺎـﺣ

ﺮـﺿﺎﺣ قﻮـﻘﺣ ﻦﻴـﺑ ﻞـﻠﻤﻟا ةرﺎـﺑرد

يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﻢﺸﭼ زاﺪﻧا ﻲﻨﺷور ﺶﻴﭘ يور ﻢﻴﻤﺼـﺗ نﺎﮔﺪـﻧﺮﻴﮔ رد

ﻦـﻳا ﻪـﻨﻴﻣز ﻢﻴـﺳﺮﺗ

ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . نﺎﮔﺪﻧرﺎﮕﻧ رد

رﺎﺘﺷﻮﻧ ﺶﻴﭘ ور نآﺮﺑ ﺪﻧا ﺎﺑ ﻲـﺳرﺮﺑ دﺎﻨـﺳا و ﺔـﻳور ﻦﻴـﺑ ﻤﻟا ﻲـﻠﻠ تاﺪـﻬﻌﺗ

ﺖﻟود ﺎﻫ رد لﺎﺒﻗ ﺔﻌﺳﻮﺗ هدﺎﻔﺘﺳا زا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ ار

ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﻨﻨﻛ . ﻪﺑ ﻦـﻳا رﻮـﻈﻨﻣ اﺪـﺘﺑا

ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ

،هﺪـﺷ ﺢﻳﺮﺸﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺲﭙـﺳ

ﻞـﺻا ﺖـﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖـﻟود

ﺎـﻫ ﺮـﺑ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻲـﻌﻴﺒﻃ و

ﺶﻟﺎﭼ يﺎﻫ ﺶﻴﭘ ور ةرﺎﺑرد دﺎﺠﻳا تاﺪﻬﻌﺗ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ةرﺎـﺑرد ﺔﻌـﺳﻮﺗ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ ﺪـﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬـﭘ

رﺮﺑ ﻲﺳ هﺪﺷ ﺖﺳا .

ًﺎﺘﻳﺎﻬﻧ ﺎﺑ ﺖﻗد ﺮﻈﻧ رد بﺎﺑ ﺪﻋاﻮﻗ و تارﺮﻘﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا دﻮﺟﻮﻣ رد ﻦﻳا ﻪـﻨﻴﻣز

ﻪﺘﺧادﺮﭘ هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻦﻳﺪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﻛ اﺪﺘﺑا دﺎﻨﺳا مزﻻ ياﺮﺟﻻا ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺢﻳﺮﺸﺗ ﻲﻣ

،دﻮـﺷ ﺲﭙـﺳ

قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﻲﻓﺮﻋ ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ

،ﺪﺷ رد ﺎﻬﺘﻧا ﺰﻴﻧ ﻪﺑ ﻲﺳرﺮﺑ ﺔﻌﺳﻮﺗ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ

زا ﺮﻈﻨﻣ قﻮﻘﺣ مﺮﻧ هرﺎﺷا ﻲﻣ دﻮﺷ .

1 .

،ﻒﻳﺮﻌﺗ تروﺮﺿ و

ﻦﻳﺮﺧآ ﺖﻴﻌﺿو هدﺎﻔﺘﺳا

زا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ

،هزوﺮﻣا ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ فﺮﺼﻣ زور نوﺰﻓا

،يژﺮﻧا ﻪﻛ ﺚﻌﺒﻨﻣ زا ﺔﻌـﺳﻮﺗ يدﺎﺼـﺘﻗا رد

نﺎـﻬﺟ ﺮـﺻﺎﻌﻣ

،ﺖﺳا ﺪﻣﺎﻴﭘ يﺎﻫ نﺎﻳز رﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا و ةﺪﻨﻳآ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺶﻴﺑ ﺮـﺗ درﻮـﻣ ﻪـﺟﻮﺗ ـﻗ راﺮ

ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا . يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴﻓ ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻊﺒﻨﻣ ﻲﻠﺻا ﻦﻴﻣﺄﺗ يژﺮﻧا رد ﻲﻃ نﺮﻗ ﻢﺘﺴﻴﺑ درﻮﻣ ةدﺎﻔﺘﺳا

ﺮﺸﺑ هدﻮﺑ و ﺪﻧا ﺮﺑﺎﻨﺑ رﺎﻣآ يﺎﻫ دﻮﺟﻮﻣ ﻲﻠﺻا ﻦﻳﺮﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ياﺮﺑ 20 لﺎـﺳ هﺪـﻨﻳآ ﺰـﻴﻧ ﺪـﻨﻫاﻮﺧ

دﻮﺑ

1. ﺎﻣا نآ ﻪﭼ ﺖﻴﻤﻫا يرﺎﻴﺴﺑ دراد ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻦﻳا ﻢﻬﻣ ﺖﺳا ﻪـﻛ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ ﻲﻠﻴﺴـﻓ ﻼﺧﺮـﺑ ف

ﻲﺳﺮﺘﺳد ﺎﺑ ﺖﻤﻴﻗ نازرا ﺐﻳﺎﻌﻣ نﺎﻳﺎﺷ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﺰﻴﻧ ﺪﻧراد :

ًﻻوا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴﻓ ﻞﻣﺎﺷ

،ﺖﻔﻧ زﺎﮔ

1 . ﺶﻴﺑ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ ر ﺮﺗ

. ك : ﻢﺸﭼ شراﺰﮔ يژﺮﻧا زاﺪﻧا

2030BP

سردآ رد ﻲﺳﺮﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ :

http://bp.com/content/dam/bp/pdf/statistical-review/BP_World_Energy_Outlook_booklet_2013.pdf

) آ ﺪﻳدزﺎﺑ ﻦﻳﺮﺧ 24

/ 11 / 1392 .(

و لﺎﻏز ﮓﻨﺳ ﻲﻜﻳ زا ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻞﻣاﻮﻋ رﺎﺸﺘﻧا يد ﺪﻴﺴﻛا ﻦﺑﺮﻛ و

ًﺎﺒﻗﺎﻌﺘﻣ تاﺮـﻴﻴﻐﺗ ﻲـﻤﻴﻠﻗا

ﺖـﺳا1

Sullivan & Krieger, 2001: 24) .(

ًﺎﻴﻧﺎﺛ ﻪﭼﺮﮔ ناﺰﻴﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴﻓ و ﻒﺸـﻛ ﻳﺎـﺧذ ﺮ

ﺪﻳﺪﺟ يژﺮﻧا ﺪﻧور يدﻮﻌﺻ ار ﻲﻃ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ) ﻪﺑ هﮋﻳو ﺎﺑ رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﻒﺸـﻛ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺮـﻴﻏ فرﺎـﻌﺘﻣ

ﻦﺷ يﺎﻫ

2ﻲﺘﻔﻧ و زﺎﮔ

3ﻞﻴﺷ (

، ﻲﻜﺷ رد دوﺪـﺤﻣ و ﺪـﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬـﭘﺎﻧ ندﻮـﺑ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻲﻠﻴﺴـﻓ ﺖﺴـﻴﻧ

Fanchi, 2005: 182) .(

ًﺎﺜﻟﺎﺛ ﺎﺑ رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺔـﻨﻳﺰﻫ لﺎـﻘﺘﻧا و فﻼـﺗا يژﺮـﻧا رد ﺮﻴﺴـﻣ

،لﺎـﻘﺘﻧا

ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻳادز ﻲ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا و ﻊﻳزﻮﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ياﺮﺑ ﻦﺘﺳﺎﻛ زا ﺔﻨﻳﺰﻫ لﺎﻘﺘﻧا و ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺖـﻴﻨﻣا

يژﺮﻧا درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﻢﻴﻤﺼﺗ نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ راﺮﻗ

ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا

Rønne, 2012) .(

ﻦﻳا ﻞﺋﺎﺴﻣ

ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﻪﺑ ﺮﻴﻴﻐﺗ دﺮﻜﻳور زا ﺔﻴﻜﺗ فﺮﺻ ﻪـﺑ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ ﻲﻠﻴﺴـﻓ ﻪـﺑ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ

ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ياﺮﺑ4

ﺖﺳد ﻲﺑﺎﻳ ﻪﺑ ﺔﻌﺳﻮﺗ اﺪﻳﺎﭘ ر ﺮﺠﻨﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا . زﺎﻏآﺮﺳ ﻦﻳا دﺮﻜﻳور ار ﻲﻣ ناﻮﺗ رد

ﻪﻴﻣﻼﻋا يﺎﻫ ﻢﻠﻬﻜﺘﺳا

51972 و ﻮﻳر

61992 هﺪﻫﺎﺸﻣ دﺮﻛ . ﻦﻳا دﺮﻜﻳور ﺎﺑ رﺎﺸﺘﻧا رﻮﺘـﺳد رﺎـﻛ

721

ﻪﻣادا ﺖﻓﺎﻳ . ﻪﭼﺮﮔ ﻪﻴﻣﻼﻋا يﺎﻫ رﻮﻛﺬﻣ ﻲﺘﻴﻫﺎﻣ ماﺰﻟاﺮﻴﻏ روآ

،ﺪﻧراد ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﺑ ﺔﻌﺳﻮﺗ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻊﺑﺎﻨﻣ

يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ

8ﺮﻳﺬﭘ ﻲﺘﻴﻤﻫا هﮋﻳو و رد ﻦﻴﻋ لﺎـﺣ ﺮﻳﺬـﭘﺎﻧرﺎﻜﻧا رد

ﻦﻳوﺪـﺗ ﺖـﺳﺎﻴﺳ يﺎـﻫ يژﺮـﻧا

رﻮﺸﻛ ﺎﻫ اﺪﻴﭘ هدﺮﻛ ﺖﺳا . ﺎﺗ نآ ﺎﺟ ﻪﻛ رد ﺔﻴﻣﻼﻋا گرﻮﺒﺴـﻧﺎﻫوژ ةرﺎـﺑرد

ﺔﻌـﺳﻮﺗ راﺪـﻳﺎﭘ

92002

،

يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺖﻛﺮﺷ

هﺪﻨﻨﻛ ﻪﺑ ﺖﺣاﺮﺻ ﺮﺑ

تروﺮﺿ ﺐﻳﻮﺼﺗ

تارﺮﻘﻣ مزﻻ ياﺮﺑ ﺔﻌـﺳﻮﺗ هدﺎﻔﺘـﺳا زا

يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺪﻧدﺮﻛ

10. ﻪﺑ

،هوﻼﻋ رد حﺮﻃ ﻲﻳاﺮﺟا سﻼﺟا ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺔﻌﺳﻮﺗ راﺪـﻳﺎﭘ

)

،گرﻮﺒﺴﻧﺎﻫوژ 2002

( ياﺮﺑ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ رﺎﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺖﻴﻨﻣا

،يژﺮﻧا تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲـﻤﻴﻠﻗا و ﺔﻌـﺳﻮﺗ

راﺪﻳﺎﭘ

ًﺎﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﻪﺑ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺪﻧﻮﻴﭘ هداد ﺪﻧﺪﺷ ﺎﺗ نآ ﺎﺟ ﻪﻛ ﻲﻜﻳ زا نﺎﮔﺪﻨﺴﻳﻮﻧ نﺎﻋذا

ﻲﻣ دراد حﺮـﻃ

گرﻮﺒﺴﻧﺎﻫوژ ﻊﻣﺎﺟ

ﻦﻳﺮﺗ ﺪﻨﺳ ﺮﻴﻏ ماﺰﻟا روآ ﻦﻴﺑ ا ﻲﻠﻠﻤﻟ رد ﻦﻳا ﻪﻨﻴﻣز ﺖﺳا

Bruce, 2013) .(

ًاﺮـﻴﺧا

1. Climate change 2. Oil sands 3. Shale gas 4. Alternative energy

5. Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment 1972, UN General Assembly, United Nations Conference on the Human Environment, 15 December 1972, A/RES/2994, available at: http://www.refworld.org/docid/3b00f1c840.html (1392/11/24ﺪﻳدزﺎﺑﻦﻳﺮﺧا⁾

6. Rio Declaration on Environment and Development 1992, UN Doc. A/CONF.151/26 (vol. I) / 31 ILM 874 (1992).

7. Agenda 21,. Proc. of United Nations Conference on Environment & Development, Brazil, Rio De Janerio. UN, 1992. Web. 01 July 2010. http://un.org/esa/sustdev/documents/agenda21/

english/Agenda21.pdf>

8. Renewable energy resources

9. The Johannesburg Declaration on Sustainable Development (4 September 2002) UN Doc A/

CONF.199/20

10. A Framework for Action on Energy (World Summit onSustainable Development, August 2002) 18–

19.

ﻊﻤﺠﻣ ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻣزﺎﺳ ﻞﻠﻣ ﺪﺤﺘﻣ ﺰﻴﻧ ﺎﺑ ﺐﻳﻮﺼﺗ شراﺰﮔ

» ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺪـﻳﺪﺟ و ﻞـﺑﺎﻗ ﺪـﻳﺪﺠﺗ

يژﺮﻧا

1« رد لﺎﺳ 2012 ﺮﺑ تروﺮﺿ ﻦﻴﻴﻌﺗ

يﮋﺗاﺮﺘـﺳا ﻲﻧﺎـﻬﺟ

ﺎـﺑ ﻦﻴـﻴﻌﺗ فاﺪـﻫا ﻲـﻤﻛ و ﻞـﺑﺎﻗ

ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ياﺮﺑ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ و تروﺮﺿ فاﺪﻫا

ﻲﻠﻣ ياﺮﺑ ا ﺶﻳاﺰـﻓ ﺪـﻴﻟﻮﺗ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ

ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺪﻴﻛﺄﺗ هدﺮﻛ ﺖﺳا . زا يﻮﺳ

،ﺮﮕﻳد تاﺪﻬﻌﺗ ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺮﺑ ﺶﻫﺎﻛ ناﺰﻴﻣ ﻲـﻨﻴﻌﻣ زا

يﺎﻫزﺎﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ ﻞﻜﺗوﺮﭘ

،ﻮﺗﻮﻴﻛ ﺮﺑ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ ﻦﻴﺑ

ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺖﻟود ﺎﻫ رد ﻦﻳا ﻪﻨﻴﻣز ﺪـﻴﻛﺄﺗ

ﻲﻣ ﺪﻨﻛ .

،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺚﺣﺎﺒﻣ حﺮﻄﻣ هﺪﺷ و ﻞﺻا ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺎﻫرﻮﺸﻛ

ﺮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ دﻮﺟﻮﻣ

رد ةدوﺪﺤﻣ ﻲﻨﻴﻣزﺮﺳ نﺎﺷ ﻲﺳرﺮﺑ و ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﻴﻌﺿو يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ رد قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞـﻠﻤﻟا

يروﺮﺿ ﻲﻣ ﺪﻳﺎﻤﻧ .

ﻲﻨﺘﻔﮔ ﺖﺳا فﻼﺧﺮﺑ ﻦﻳا ﻪﻛ رﻮﺸﻛ ﺎﻣ ﻲﻜﻳ زا ﻲﻠﺻا ﻦﻳﺮﺗ نﺎﮔﺪﻧراد ﻊﺑﺎﻨﻣ

ﻲﻠﻴﺴـﻓ رد نﺎـﻬﺟ

،ﺖﺳا ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﻲﻠﻴﺴﻓﺮﻴﻏ رد

رﻮﺸﻛ ﺎﻣ يﺮﻣا ﺪﻳﺪﺟ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﻲـﻤﻧ دور . ﻪـﺑ صﻮﺼـﺧ

ﺲﭘ زا بﻼﻘﻧا ﻲﻣﻼﺳا ﻪﺟﻮﺗ هﮋﻳو يا ﻪﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ قﺮﺑ زا ﻖﻳﺮﻃ ﺪﺳ يزﺎﺳ ﺎﻳ ﻪﺑ ترﺎﺒﻋ

،ﺮﮕﻳد ﺪـﻴﻟﻮﺗ

قﺮﺑ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا قﺮﺑ ﻲﺑآ ) ﻚﻳﺮﺘﻜﻟاورﺪﻴﻫ (

لوﺬﺒﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا

2. ﺎـﺑ دﻮـﺟو

،ﻦـﻳا زﻮـﻨﻫ ﻢﻬـﺳ

ﺖﺧﻮﺳ يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴﻓ رد ﻦﻴﻣﺄﺗ يژﺮﻧا رﻮﺸﻛ رﺎﻴﺴﺑ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ زا ﻢﻬﺳ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺮﻴﻏ ﻲﻠﻴﺴﻓ ﺖﺳا . ﺎـﺗ

نآ ﺎﺟ ﻪﻛ نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﻛ رد ﻪﻣادا ﺪﻫاﻮﺧ

،ﺪﻣآ ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ يدﺪﻌﺘﻣ ياﺮﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﻢﻬﺳ يژﺮﻧا يﺎﻫ

3ﻮﻧ رد ﺪﺒﺳ يژﺮﻧا رﻮﺸﻛ ﺎﻣ ﻦﻳوﺪﺗ و اﺮﺟا هﺪﺷ ﺖﺳا .

رد ﺪﻨﺑ

» ب

« ﺮﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﻲﻠﻛ مﺎﻈﻧ يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻣﻼﺳا

ناﺮﻳا ةرﺎﺑرد

» يژﺮﻧا

« دﺎﺠﻳا عﻮﻨﺗ رد

ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا رﻮﺸﻛ و شﻼﺗ ياﺮﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﻢﻬـﺳ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ ﺮﻳﺬـﭘﺪﻳﺪﺠﺗ ﺪـﻴﻛﺄﺗ

هﺪـﺷ ﺖـﺳا

4.

ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺪﻨﺳ ﻢﺸﭼ زاﺪﻧا ﺎﺗ لﺎﺳ 1404

، هد ﺪﺻرد زا قﺮﺑ درﻮﻣ زﺎﻴﻧ رﻮﺸـﻛ ﺪـﻳﺎﺑ زا ﻖـﻳﺮﻃ

ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ يژﺮﻧا

ﻦﻴﻣﺄﺗ دﻮﺷ . رد ةدﺎﻣ 139 نﻮﻧﺎﻗ ﺔﻣﺎﻧﺮﺑ ﻢﺠﻨﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖـﻟود ﻒـﻇﻮﻣ ﻪـﺑ

1. Promotion of new and renewable sources of energy, Report of the Secretary-General to Sixty-sixth session of Genial Assembly

2 . لﺎﺳ رد ﺎﻣ رﻮﺸﻛ رد لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ 2004

لدﺎﻌﻣ 10627GWh

قﺮﺑ يژﺮﻧا ﻖﻳﺮﻃ زا ﻪﺘﻴﺴﻳﺮﺘﻜﻟا ﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﻦﻴﻣﺄـﺗ ﻲـﺑآ

ﺖﺳا هﺪﺷ . لﺎﺳ رد ﻢﻗر ﻦﻳا 2011

ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ 12058GWh

ﺖـﺳا هﺪﻴﺳر .

ﺶﻴـﺑ ﻲـﺳرﺮﺑ ياﺮـﺑ سردآ ﻪـﺑ ﺮـﺗ

ﻞـﻳذ

ﺪﻴﻨﻛ ﻪﻌﺟاﺮﻣ

http://www.iea.org/statistics/statisticssearch : )

ﻦﻳﺮﺧآ ﺪﻳدزﺎﺑ 24 / 11 / 1392 (.

3. New energy

4 . ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﻲﻠﻛ مﺎﻈﻧ يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻣﻼﺳا ناﺮﻳا درﻮﻣ رد

» يژﺮـﻧا

« بﻮﺼـﻣ خرﻮـﻣ 23 / 10 / 1377 ﻪـﻛ رد ﺦﻳرﺎـﺗ

3 / 11 / 1379 ﻂﺳﻮﺗ مﺎﻘﻣ ﻢﻈﻌﻣ يﺮﺒﻫر ﺪﻴﻳﺄﺗ و ﻲﻃ ةرﺎﻤﺷ 1 / 76230 خرﻮﻣ 3 / 11 / 1379 ﺮﺘﻓد ﻢﻈﻌﻣ ﻪـﻟ غﻼـﺑا هﺪـﺷ

ﺖﺳا . ﻞﻳذ سردآ رد ﻲﺳﺮﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ :

http://maslahat.ir/DocLib2/Approved%20Policies/Offered%20General%20Policies/policy%2011-07- 1377- Energy.aspx.(1392/11/24 ﺪﻳدزﺎﺑ ﻦﻳﺮﺧآ)

ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺎﺗ ﺞﻨﭘ راﺰﻫ تاوﺎﮕﻣ يژﺮﻧا يدﺎﺑ و ﺷرﻮﺧ يﺪﻴ هﺪﺷ ﺖﺳا . رد ﻦﻴﻤﻫ ﻪـﻨﻴﻣز ﻖﺑﺎـﻄﻣ ﺎـﺑ ﺪـﻨﺑ

» ب

« ةدﺎﻣ 133 نﻮﻧﺎﻗ ﺔﻣﺎﻧﺮﺑ ﺞﻨﭘ ﺔﻟﺎﺳ ﻢﺠﻨﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﻛﺮﺷ ﺮﻴﻧاﻮﺗ و ﺖﻛﺮﺷ يﺎﻫ ﻪﺘﺴﺑاو و ﺔﻌﺑﺎﺗ

ترازو وﺮﻴﻧ هزﺎﺟا هداد هﺪﺷ ﺖﺳا ﺎﺗ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ دﺎﻘﻌﻧا يﺎﻫدادراﺮﻗ تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ

ﺪﻳﺮﺧ ﻲﻨﻴﻤﻀﺗ قﺮـﺑ

يﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻮﻧ و يژﺮﻧا يﺎﻫ كﺎﭘ ﺑﺎ ﺖﻳﻮﻟوا ﺪـﻳﺮﺧ زا ﺶـﺨﺑ يﺎـﻫ ﻲﺻﻮﺼـﺧ و

ﻲﻧوﺎﻌﺗ ماﺪﻗا ﺪﻨﻨﻛ . رد ﻦﻴﻋ

،لﺎﺣ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﻤﻴﻗ مﺎﻤﺗ ةﺪـﺷ قﺮـﺑ ﺪـﻴﻟﻮﺗ هﺪـﺷ زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ

يژﺮﻧا ﻮﻧ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻠﻴﺴﻓ ﺖﺳا . ةدﺎﻣ رﻮﻛﺬﻣ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ دﺎﺠﻳا هﺰـﻴﮕﻧا ياﺮـﺑ نﺎﮔﺪـﻨﻨﻛﺪﻴﻟﻮﺗ

زﻮﺠﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺖﻤﻴﻗ ﻲﺘﺑﺎﻗر ياﺮﺑ ﻦﻳا ﻪﺘﺳد زا يژﺮﻧا ﺎﻫ ر ا هداد ﺖﺳا . رد

،ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺖﻤﻴﻗ ﺪﻳﺮﺧ قﺮـﺑ

هﺪﺷﺪﻴﻟﻮﺗ زا

ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻮﻧ ﺎﺑ رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﻪﻨﻳﺰﻫ يﺎﻫ ﻞﻳﺪﺒﺗ يژﺮﻧا رد رازﺎﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺔﻜﺒﺷ

يﺮﺳاﺮﺳ رازﺎﺑ

،قﺮﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺔﻧﻻﺎﺳ شزرا ﻲﺗادراو ﺎﻳ ﻲﺗاردﺎﺻ ﺖﺧﻮﺳ

فﺮﺼﻣ

،هﺪﺸـﻧ

،ﻲﻫدزﺎـﺑ

مﺪﻋ رﺎﺸﺘﻧا هﺪﻨﻳﻻآ ﺎﻫ و ﺮﻳﺎﺳ دراﻮﻣ ﻪﻧﺎﻴﻟﺎﺳ ﻪﺑ ﺐﻳﻮﺼﺗ يارﻮﺷ دﺎﺼﺘﻗا ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﻴـﺳر . رد ﻦﻴـﻤﻫ

،ﻪﻨﻴﻣز ةدﺎﻣ 61 نﻮﻧﺎﻗ حﻼﺻا يﻮﮕﻟا

1فﺮﺼﻣ ﺰﻴﻧ ترازو وﺮﻴﻧ ار ﻒﻇﻮﻣ هدﺮﻛ ﺖﺳا ﺎﺗ ﺖﺒﺴﻧ ﻪـﺑ

ﺪﻘﻋ دادراﺮﻗ تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﺪﻳﺮﺧ

ﻲﻨﻴﻤﻀﺗ زا نﺎﮔﺪﻨﻨﻛﺪﻴﻟﻮﺗ ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏ

قﺮﺑ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ ماﺪـﻗا

ﺪﻨﻛ . رد ﻦﻳا

،نﻮﻧﺎﻗ ﻪﭼﺮﮔ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻟﺎﻣ درﻮﻣ زﺎـﻴﻧ ياﺮـﺑ ﺪـﻳﺮﺧ ﻲﻨﻴﻤﻀـﺗ قﺮـﺑ

يﺪـﻴﻟﻮﺗ زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ

ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ ار

ﺺﺨﺸﻣ هدﺮﻛ

،ﺖﺳا فﻼﺧﺮﺑ ةدﺎﻣ 139 ﺔﻣﺎﻧﺮﺑ ﻢﺠﻨﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ فﺪﻫ ﻲﻤﻛ ﻲﻨﻴﻌﻣ ار

ياﺮﺑ ﺔﻌﺳﻮﺗ ناﺰﻴﻣ قﺮﺑ يﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ يژﺮﻧا

ﻦﻴﻴﻌﺗ هدﺮﻜﻧ ﺖﺳا . ﺎﺑ رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮـﮔ

ﻦﻴﻧاﻮﻗ رﻮﻛﺬﻣ ﻲﻣ ناﻮﺗ ﺖﻔﮔ ﻪﻛ رد لﺎﺣ ﺮﺿﺎﺣ دﺮﻜﻳور رﻮﺸﻛ ﺎﻣ ﻪﺑ ﺖﻤﺳ ﺗ ﺔﻌـﺳﻮ ﻢﻬـﺳ ﻊﺑﺎـﻨﻣ

يژﺮﻧا ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ رد

عﻮﻤﺠﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺪﺒﺳ يژﺮﻧا ﻞﻛ رﻮﺸﻛ ﺖﺳا .

1 . 1 . ﻒﻳﺮﻌﺗ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻮﻧ

رد اﺪﺘﺑا ﻲﻟاﺆﺳ ﻪﻛ ﻪﺑ ﻦﻫذ ردﺎﺒﺘﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ مﻮﻬﻔﻣ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ

2ﻮـﻧ و ﺖﺒﺴـﻧ نآ ﺎـﺑ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ

ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺖﺳا . ﺎﺑ روﺮﻣ تﺎﻴﺑدا ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا دﻮﺟﻮﻣ رد ﻦﻳا ﻪﻨﻴﻣز ﻲﻣ ناﻮﺗ ﺖﻔﮔ ﻪﻛ

ًﻻﻮﺻا ﺖـﻠﻋ

ﻲﻠﺻا ﺰﻳﺎﻤﺗ و ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﻪﺑ ود ﺔﺘﺳد يژﺮـﻧا يﺎـﻫ ﻲﻠﻴﺴـﻓ و ﺮـﻴﻏ ﻲﻠﻴﺴـﻓ رد تاﺮﻴﺛﺄـﺗ

بﺮﺨﻣ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ و رد دوﺪﺤﻣ و ﻲﻧﺎﻓ ندﻮﺑ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴـﻓ ﺖـﺳا

Komor, 2004: 2-)

.(4

ﻦﻳا ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ هاﺮﻤﻫ ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﺮﻴﻈﻧ ﻲﮔﺪﻨﻛاﺮﭘ ﻊﺑﺎﻨﻣ

يژﺮﻧا ﻲﻠﻴﺴﻓ رد نﺎﻬﺟ و زﺎـﻴﻧ نوﺰـﻓازور

ﺔﻌﻣﺎﺟ ﺑ يﺮﺸ ﻪﺑ يژﺮﻧا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ نﺎﻴﻧﺎﻬﺟ ﻪﺑ عاﻮﻧا يﺮﮕﻳد زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺮـﺠﻨﻣ هﺪـﺷ ﺖـﺳا ﻪـﻛ

1 . بﻮﺼﻣ ﻲﻣﻼﺳا يارﻮﺷ ﺲﻠﺠﻣ

، 1389 .

2. New Recourses of Energy

ﻪﻧ ﻂﻘﻓ زﺎﻴﻧ ﺪﻨﻠﺑ تﺪﻣ ﺮﺸﺑ ار ﻦﻴﻣﺄﺗ

،ﺪﻨﻛ ﻪﻜﻠﺑ ﻢﻛ ﻦﻳﺮﺗ تاﺮﻴﺛﺄﺗ بﺮﺨﻣ ﺮﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﻲﮔﺪـﻧز ﺮﺸـﺑ ار

ﺰﻴﻧ ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ .

،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ نﺎﻤﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﻛ زا ناﻮﻨﻋ ﻦﻳا عﻮﻧ يژﺮﻧا ﺎﻫ ﺖـﺳاﺪﻴﭘ نآ

ﻪﺘـﺳد زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ

يژﺮﻧا ﺮﻴﻏ ﻲﻠﻴﺴﻓ ﻪﻛ ﻲﮔﮋﻳو ﻲﻳﺎﻫ ﺮﻴﻈﻧ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ جاﺮﺨﺘﺳا و

هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ ﺮﻤﺘﺴﻣ و ﻞﺑﺎﻗ

،ﺪﻳﺪﺠﺗ رد

سﺮﺘﺳد ندﻮﺑ و رﺎﮔزﺎﺳ ﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ندﻮﺑ ار ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻲﻣ ناﻮﺗ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺪـﻴﻣﺎﻧ

Tiwari and Mishra, 2011: 7) .(

ﻪﺘﺒﻟا ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ

ًﺎﻣوﺰﻟ ﻪﺑﺎﺸـﻣ ﺎـﺑ

ﺮﻌﺗ ﻒﻳ ﻲﻤﻠﻋ نآ

؛ﺖﺴﻴﻧ اﺮﻳز ﺮﻫ يرﻮﺸﻛ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ تروﺮﺿ ﺎﻫ و ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﻲﻠﺧاد ﺶﻳﻮﺧ

ﻪﺑ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ماﺪﻗا هدﺮﻛ ﺖﺳا

Jordan- Korte, 2011: 11)

.( ﻪﺑ1

رﻮﻃ ﻲـﻠﻛ

ﻪﺑ يژﺮﻧا يﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ

،يﺪﻴﺷرﻮﺧ

،يدﺎﺑ قﺮﺑ

،ﻲﺑآ ﻦﻴـﻣز

،ﻲﻳﺎـﻣﺮﮔ ﺖﺴـﻳز

هدﻮـﺗ و ﺮﻳﺎـﻈﻧ نآ

يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﭘ ﺮﻳﺬ قﻼﻃا ﻲﻣ دﻮﺷ .

يژﺮﻧا ﻮﻧ ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﺎﺑ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ . ﻪﺘﺒﻟا ﻦﻳا توﺎﻔﺗ ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻦﻳا ﺖﺴﻴﻧ ﻪﻛ

ﻖﻳدﺎﺼﻣ ماﺪﻛﺮﻫ زا ﻦﻳا ﻢﻴﻫﺎـﻔﻣ

ًﻼﻣﺎـﻛ زا ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ

،ﺖـﺳاﺰﺠﻣ ﻪـﻜﻠﺑ

ﺔـﻄﺑار يژﺮـﻧا يﺎـﻫ ﻮـﻧ و

يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺔﻄﺑار مﻮﻤﻋ و صﻮﺼﺧ ﻖﻠﻄﻣ

ﺖﺳا . ناﺪﺑ ﺎﻨﻌﻣ ﻪـﻛ ﻲﻣﺎـﻤﺗ عاﻮـﻧا ﻊﺑﺎـﻨﻣ

يژﺮﻧا ﻮﻧ ﺰﻴﻧ رد ﺖﻘﻴﻘﺣ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺪﻧﺮﻳﺬﭘ . ﺎﻣا ﻲﻣﺎﻤﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﻊﺑﺎـﻨﻣ يژﺮـﻧا ﻮـﻧ ﻪـﺑ

رﺎﻤﺷ ﻲﻤﻧ ﺪﻧور . ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﻮﻧ

ًﻻﻮﺻا ﻪﺑ نآ ﻪﺘﺳد زا ﻊﺑﺎﻨﻣ نرﺪـﻣ يژﺮـﻧا ﺪـﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬـﭘ قﻼـﻃا

ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ ﻪﻌﺳﻮﺗ و هدﺎﻔﺘﺳا زا نآ ﺎﻫ رد نﺎﻴﻟﺎﺳ ﺮـﻴﺧا ﻖـﻘﺤﺗ ﻪـﺘﻓﺎﻳ ﺖـﺳا

Johansson, et al., )

2012: 16

.(

رد رﻮﺸﻛ ﺎﻣ ﺰﻴﻧ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ لﻮﻤﻌﻣ ندﻮﺑ ﻲﺧﺮﺑ زا عاﻮﻧا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺮﻴﻈﻧ

يژﺮﻧا قﺮﺑ ﻲﺑآ رد نﺎﻴﻟﺎﺳ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﺑ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻮﻧ ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﺶﻴﺑ ﺮـﺗ ﻪـﺑ عاﻮـﻧا نرﺪـﻣ

يژﺮﻧا ﺮﻴﻈﻧ ﻊﺑﺎﻨﻣ

،يﺪﻴﺷرﻮﺧ

،يدﺎﺑ ﻦﻴﻣز ﻲﻳﺎﻣﺮﮔ و ﺖﺴﻳز

2هدﻮﺗ ﺖﺳا . رد ﻦﻴﻤﻫ ﻨﻴﻣز ﻪ ﻲﻣ ناﻮـﺗ

ﻪﺑ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﻮﻧ و ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ رد ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﻲـﻠﻛ مﺎـﻈﻧ يرﻮـﻬﻤﺟ ﻲﻣﻼـﺳا

ناﺮـﻳا

ةرﺎﺑرد

» يژﺮﻧا

« هرﺎﺷا دﺮﻛ . ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ ةدﺎﻣ 139 نﻮﻧﺎﻗ ﺔﻣﺎﻧﺮﺑ ﺞﻨـﭘ ﺔﻟﺎـﺳ ﻢﺠﻨـﭘ ﺔﻌـﺳﻮﺗ يرﻮـﻬﻤﺟ

ﻲﻣﻼﺳا ناﺮﻳا ﺖﻟود ار

ًﺎﻓﺮﺻ ﻪﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺎﺗ ﺞﻨﭘ راﺰﻫ تاوﺎﮕﻣ يژﺮـﻧا يدﺎـﺑ و يﺪﻴـﺷرﻮﺧ رد

ﻲـﻃ

ﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧ ﻒﻇﻮﻣ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . نﺎﻣزﺎﺳ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻮﻧ

،ﺰﻴﻧ ﻪﻛ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ زا يژﺮﻧا يﺎـﻫ

1 .

ﻦﻴﺑ ﺲﻧاژآ لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ

يژﺮﻧا يژﺮﻧا ﻲﻠﻠﻤﻟا

يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ

ﻦﻳا ار ﺮﻳﺬﭘ

ﻲﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻪﻧﻮﮔ

ﺪﻨﻛ : يژﺮﻧا ﻖـﻳﺮﻃ زا ﻪـﻛ ﻲﻳﺎﻫ

ﻪﺑ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻚﻳ ﻲﻣ ﺖﺳد

ﻲﻣ ﻲﺑﺎﻳزﺎﺑ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﻌﻴﺒﻃ رﻮﻃ ﻪﺑ و ﺪﻨﻳآ ﺪﻨﺷﺎﺑ

) ﻦﻴﺑ ﺲﻧاژآ ،يژﺮﻧا ﻲﻠﻠﻤﻟا 2012

: 11 .(

2 . ﺖﺴﻳز هدﻮﺗ سﺎﻣﻮﻴﺑ ﺎﻳ

ﻳﺰﺠﺗ ﻞﺑﺎﻗ اﺰﺟا زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﺔ

از و ﺎﻫﺪﻧﺎﻤﺴﭘ ،تﻻﻮﺼﺤﻣ زا ﻲﺘﺴﻳز ـﻳ

يزروﺎﺸـﻛ تاﺪ

) ﺎﻴﮔ داﻮﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﻲﻣاد و ﻲﻫ

( ﻞﮕﻨﺟ ، ﻢﻫ و ﻪﺘﺴﺑاو ﻊﻳﺎﻨﺻ و ﺎﻫ از ﻦﻴﻨﭼ

ﻳ

ﻪـﻳﺰﺠﺗ ﻞـﺑﺎﻗ يﺮﻬﺷ و ﻲﺘﻌﻨﺻ تاﺪ

Klass, )

1998, 29-30

.(

ﻮﻧ ﻞﻴﻜﺸﺗ هﺪﺷ

،ﺖﺳا

ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﻪﺑ عاﻮﻧا نرﺪﻣ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﻪﺟﻮﺗ هدﺮﻛ ﺖﺳا

1. ﺎﺑ دﻮﺟو

،ﻦـﻳا

ةدﺎﻣ 61 نﻮﻧﺎﻗ حﻼﺻا يﻮﮕﻟا فﺮﺼﻣ يژﺮﻧا زا2

ﻆﻔﻟ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ هدﺎﻔﺘـﺳا

،هدﺮـﻛ ﺎـﻣا

ﻣ ﻖﻳدﺎﺼ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻮﻧ ار ﻒﻳﺮﻌﺗ هدﺮﻛ ﺖﺳا . رد ﻦﻳا هدﺎﻣ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺮﻳﺬـﭘﺪﻳﺪﺠﺗ يژﺮـﻧا

ﻦـﻳا ﻪـﻧﻮﮔ

ﻒﻳﺮﻌﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا : يژﺮﻧا يﺎﻫ

،يدﺎﺑ

،يﺪﻴﺷرﻮﺧ ﻦﻴﻣز

،ﻲﻳﺎﻣﺮﮔ ﻲـﺑآ ﻚـﭼﻮﻛ ) ﺎـﺗ هد تاوﺎـﮕﻣ (

،

ﻲﻳﺎﻳرد و ﺖﺴﻳز هدﻮﺗ ) ﻞﻤﺘﺸﻣ ﺮﺑ تﺎﻌﻳﺎﺿ و تاﺪﻳاز

،يزروﺎﺸﻛ

،ﻲﻠﮕﻨﺟ ﻪـﻟﺎﺑز ﺎـﻫ و بﻼـﺿﺎﻓ

،يﺮﻬﺷ

،ﻲﺘﻌﻨﺻ

،ﻲﻣاد زﺎﮔﻮﻴﺑ و سﺎﻣﻮﻴﺑ .(

،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ غرﺎﻓ زا ﻲـﻈﻔﻟ ﻪـﻛ راﺬـﮕﻧﻮﻧﺎﻗ ذﺎـﺨﺗا

هدﺮـﻛ

،ﺖﺳا

ًﻻﻮﺻا ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺔﺘﺳد ﻲﻨﻴﻌﻣ زا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ

،ﺮﻳﺬﭘ ﻪﻛ ﺔﺒﻃﺎﻗ نآ ﺎﻫ عاﻮﻧا ﻲﻧرﺪﻣ زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ

ﺪﻴﻟﻮﺗ يژﺮﻧا

،ﺪﻧا درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا .

ﺎﻣا زا ﺮﻈﻨﻣ دﺎﻨﺳا قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا دﻮﺟﻮﻣ

ًﺎﺗﺪﻤﻋ زا ترﺎﺒﻋ ا يژﺮﻧ يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ هدﺎﻔﺘـﺳا

هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻦﻳا عﻮﺿﻮﻣ ناﺪﺑ ﺐﺒﺳ ﺖﺳا ﻪﻛ فﺪﻫ زا ﺪـﻴﻛﺄﺗ ﺮـﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ

ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﻦﺘﺳﺎﻛ زا تاﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ و دوﺪﺤﻣ ندﻮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا لواﺪﺘﻣ ) ﺖﺧﻮﺳ يﺎـﻫ

ﻲﻠﻴﺴﻓ ( ﺖﺳا

3.

،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ غرﺎﻓ زا ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﺑ عﻮﻧ ﻲﺻﺎﺧ زا عاﻮﻧا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺗ ﺪﻳﺪﺠ

،ﺮﻳﺬـﭘ رد رﺎـﻨﻛ

ﻞﻣاﻮﻋ

،ﺮﮕﻳد ﺪﻴﻛﺄﺗ ﻲﻠﺻا ﺮﺑ ﺮﻴﻏ ﻲﻠﻴﺴﻓ و رﺎﮔزﺎﺳ ﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ندﻮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ يژﺮﻧا هﺪـﺷ

ﺖﺳا

4.

،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺮﮔا ﻢﻴﻫاﻮﺨﺑ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ار زا ﺮﻈﻨﻣ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﻲـﺳرﺮﺑ

،ﻢﻴـﻨﻛ

عﺎﺟرا ﺪﻳﺎﺑ ﻪﺑ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ غرﺎﻓ زا عاﻮﻧا نرﺪـﻣ ﺎـﻳ ﻲﺘﻨـﺳ نآ مﺎـﺠﻧا دﺮﻳﺬـﭘ . رد ﻦـﻳا

رﺎﺘﺷﻮﻧ ﺰﻴﻧ زا ةژاو ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ ﺖﺳا .

1 . 2 . تروﺮﺿ ﻪﻌﺳﻮﺗ

و هدﺎﻔﺘﺳا زا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ

نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﻛ حﺮﻄﻣ

،ﺪﺷ رد ﻲﻃ نﺎﻴﻟﺎﺳ ﺮﻴﺧا ﻪﺟﻮﺗ هﮋﻳو يا ﻪﺑ ﺔﻌـﺳﻮﺗ هدﺎﻔﺘـﺳا زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ يژﺮـﻧا

ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ لوﺬﺒﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا . لﺎﺣ ﻲﺸﺳﺮﭘ ﻪﻛ ﺎﺑ ﺪﻳ ﻪﺑ نآ ﺦﺳﺎﭘ ﺖﻔﮔ ﻲﻳاﺮﭼ ﻦﻳا ﻪﻠﺌﺴﻣ ﺖـﺳا .

ﻪﺘﺒﻟا زا نآ ﺎﺟ ﻪﻛ ﻦﻳا عﻮﺿﻮﻣ دﻮﺧ ﺚﺤﺑ ﻲﻠﺼﻔﻣ ﻲﻣ ﺪﺒﻠﻃ ﺢﻳﺮﺸﺗ و ﻒﻴﺻﻮﺗ ﻞﺼـﻔﻣ نآ رد ﻦـﻳا

1 .

ﺶﻴــﺑ تﺎــﻋﻼﻃا ياﺮــﺑ ر ﺮــﺗ

. ك :

يژﺮــﻧا نﺎﻣزﺎــﺳ ﺖﻳﺎــﺳ يﺎــﻫ

ﻞــﻳذ سردآ رد ﻲــﺳﺮﺘﺳد ﻞــﺑﺎﻗ ﻮــﻧ :

http://www.suna.org.ir/fa/aboutorganization/introduction/goals

.1389ﻲﻣﻼﺳا يارﻮﺷ ﺲﻠﺠﻣ بﻮﺼﻣ .2 3 .

يژﺮﻧا ةژاو زا هدﺎﻔﺘﺳا

ﺪﻳﺪﺠﺗ يﺎﻫ ﺎـﺑ ﻪـﻄﺑار رد ﻞـﻠﻣ نﺎﻣزﺎـﺳ ﺔـﺘﻴﻤﻛ ﻂﺳﻮﺗ و يدﻼﻴﻣ دﺎﺘﺸﻫ ﺔﻫد ﻞﻳاوا زا ﺮﻳﺬﭘ

ﺪﻳﺪﺠﺗ و ﺪﻳﺪﺟ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ لواﺪﺘﻣ يژﺮﻧا ﺮﻳﺬﭘ

Bruce, 2013) .(

4 .

ر ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد .

ك :

ز ﻂﻴﺤﻣ ةرﺎﺑرد ﻞﻠﻣ نﺎﻣزﺎﺳ ﺲﻧاﺮﻔﻨﻛ شراﺰﮔ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﺖﺴﻳ

) رﺎﻛ رﻮﺘﺳد 21 ( مﻮـﺳ ﻞﺼﻓ و

حﺮﻃ گرﻮﺒﺴﻧﺎﻫوژ ﺔﻴﻣﻼﻋا ﻲﻳاﺮﺟا .

لﺎﺠﻣ ﻲـﻤﻧ ﺪـﺠﻨﮔ و

ًﺎﻓﺮـﺻ زا بﺎـﺑ تروﺮـﺿ يروﺮـﻣ

هﺎـﺗﻮﻛ ﺮـﺑ تروﺮـﺿ هدﺎﻔﺘـﺳا

زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ

ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﻪﺋارا ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﺷ . رد ﻲﻃ نﺎﻴﻟﺎﺳ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﺖﻠﻋ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺔـﺟرد اﻮـﻫ

رد ﻦﻴﻣز ﺶﻳاﺰﻓا ناﺰﻴﻣ رﺎﺸﺘﻧا يﺎﻫزﺎﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا هدﻮﺑ ﺖﺳا ) ﻦﻴﻣرﺎﻬﭼ شراﺰﮔ

ﻲﺑﺎﻳزرا تاﺮﻴﻴﻐﺗ

بآ و

،ﻲﻳاﻮﻫ ﺔﺘﻴﻤﻛ ﻦﻴﺑ ﻲﻟوﺪﻟا تاﺮﻴﻴﻐﺗ بآ و ﻲﻳاﻮﻫ 2007 .(

رد ﻦﻳا ﻦﻴﺑ ﺖﺧﻮﺳ يﺎـﻫ ﻲﻠﻴﺴـﻓ

ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﺶﻘﻧ ار رد رﺎﺸﺘﻧا يﺎﻫزﺎﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا ﻪﺘﺷاد ﺪﻧا . رد ﻦﻴﻋ

،لﺎـﺣ ﺔﻠﺌﺴـﻣ تاﺮـﻴﻴﻐﺗ بآ

و

ﻲﻳاﻮﻫ ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ يﺪﺟ ﻦﻳﺮﺗ و تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﻦﻳﺮﺗ ﺶﻟﺎﭼ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺶﻴﭘ ور ﻒﻴﺻﻮﺗ هﺪـﺷ ﺖـﺳا

ﻪﻛ ﻞﻴﺴﻧﺎﺘﭘ يراﺬـﮔﺮﻴﺛﺄﺗ ﺮـﺑ

ﻲﻣﺎـﻤﺗ ﻪـﺒﻨﺟ يﺎـﻫ ﻲﺗﺎـﻴﺣ ةﺮـﻛ ﻦﻴـﻣز ار دراد

World Summit )

Outcome 2005, para 51

.(

ﻲﻨﺘﻔﮔ ﺖﺳا ناﺪﻨﻤﺸﻧاد ﺮﺑ

ﻦﻳا ﺪـﻧروﺎﺑ ﻪـﻛ ياﺮـﺑ ﺶﻫﺎـﻛ تاﺮﻴﺛﺄـﺗ

نﺎﻳز رﺎﺑ ﺮﮔ م نﺪﺷ ﻦﻴﻣز ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺔﺟرد تراﺮﺣ ﻦﻴﻣز ﺪﻳﺎﺒﻧ ﺎﺗ لﺎﺳ 2050 ﺶﻴﺑ زا 2 ﻪﺟرد مﺮﮔ ﺮﺗ

دﻮﺷ

Watkins et al., 2007: 111) (.

ﻦﻳا ﻪﻠﺌﺴﻣ ﺐﺟﻮﻣ نآ هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﻛ دﺎﻨﺳا ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا يدﺪﻌﺘﻣ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺶﻫﺎﻛ ناﺰﻴﻣ هدﺎﻔﺘﺳا

زا يﺎﻫزﺎﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا ﺐﻳﻮﺼﺗ و اﺮﺟا دﻮﺷ . ﺪﻨﭼﺮﻫ دﺎﻨﺳا ﻦﻴﺑ ﻲـﻠﻠﻤﻟا مزﻻ ﻻا اﺮـﺟ رد ﻦـﻳا ﻪـﻨﻴﻣز

ةرﺎﺷا ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﻪﺑ

ﻲﻨﻳﺰﮕﻳﺎﺟ يژﺮﻧا

يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ هدﺮﻜﻧ

،ﺪﻧا ﺎﻣا رد لﺎﺣ

،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫﺎﻛ رﺎﺸﺘﻧا

يﺎﻫزﺎﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا ﺎﺗ ﺪﺣ يدﺎﻳز ﺎﺑ ﻲﻨﻳﺰﮕﻳﺎﺟ يژﺮﻧا

يﺎﻫ ﺪـﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬـﭘ ﻪـﺑ يﺎـﺟ ﺖﺧﻮـﺳ يﺎـﻫ

ﻲﻠﻴﺴﻓ ﻖﻘﺤﺗ ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ

Smith and Taylor, 2008: 42) .(

،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﻴﻟوا ﻲﺘﻠﻋ ﻪﻛ رد ﻦـﻳا ﻪـﻨﻴﻣز

ﻲﻣ حﺮﻄﻣ دﻮﺷ تاﺮﻴﺛﺄﺗ بﺮﺨﻣ ﺖﺧﻮﺳ يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴﻓ رد ﺶﻳاﺰﻓا رﺎﺸﺘﻧا زﺎﮔ يﺎﻫ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا ﺖـﺳا .

رد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﻨﻴﻣز ﻲﻨﺘﻔﮔ ﺖﺳا ﻪﻛ ناﺮﻳا رد لﺎﺣ ﺮﺿﺎﺣ ﺎﺑ يﺪﻧور ور ﻪﺑ ﺪﺷر ﻢﻬﺳ نﺎﻳﺎﺷ ﻲﻬﺟﻮﺗ رد

رﺎﺸﺘﻧا يﺎﻫزﺎﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا رد ﻪﻘﻄﻨﻣ و نﺎﻬﺟ دراد ) يداﺮﻣ و

،نﺎﻴﻨﻴﻣا 1389 .(

ﻪﺑ هﮋﻳو ﺨﺑ ﺶ يژﺮﻧا

ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻊﺒﻨﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫزﺎﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا ﻢﻬﺳ هﺪﻤﻋ يا رد رﺎﺸﺘﻧا زﺎﮔ يﺎﻫ ﻪـﻧﺎﺨﻠﮔ يا دراد

) نﺎﻤﻫ

1.(

ﻦﻴﻣود هراﺰﮔ يا ﻪﻛ تروﺮﺿ ﻊﻳﺮﺴﺗ

رد هدﺎﻔﺘﺳا زا يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ار ﻪﻴﺟﻮﺗ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻛ

ﺔﻠﺌﺴﻣ دوﺪﺤﻣ ندﻮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﻲﻠﻴﺴﻓ ﺖﺳا . فﺮﺼﻣ ﻲﻧﺎﻬﺟ يژﺮﻧا ﻲـﻃ 25 لﺎـﺳ ﻪﺘـﺷﺬﮔ 45

ﺪﺻرد ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺖﺳا و رد ﻲﻃ 20 لﺎﺳ هﺪﻨﻳآ ﺰﻴﻧ ﺎـﺗ 39 ﺪـﺻرد ﺶﻳاﺰـﻓا ﺪـﻫاﻮﺧ ﺖـﺷاد .

ناﺰﻴﻣ فﺮﺼﻣ زﺎﮔ ﻲﻌﻴﺒﻃ رد لﺎﺳ 2000 ﺮﺑاﺮﺑ ﺎﻳ 2،411,7

Bcm) ( هدﻮﺑ ﺖـﺳا ) شراﺰـﮔ يرﺎـﻣآ

ﺖﻛﺮﺷ ﻲﺑ

،ﻲﭘ 2001 ( ﻪﻛ ﻦﻳا ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ 3،169,0

Bcm) ( رد لﺎﺳ 2010 هﺪﻴـﺳر ﺖـﺳا ) شراﺰـﮔ

1 .

ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ ور دﺮﻜﻳور ةرﺎﺑرد

ﻪﺑ ،يا

يد زﺎﮔ هﮋﻳو

ﺪﻴﺴﻛا

ر ،ناﺮـﻳا رد ﻦﺑﺮـﻛ .

ك : ﻲﻨﺴـﺤﻣ و

،يﺮﻜﺷ 1392 .

يرﺎﻣآ ﺖﻛﺮﺷ ﻲﺑ ﻲﭘ

، 2011 .(

ناﺰﻴﻣ فﺮﺼﻣ ﺖﻔﻧ مﺎﺧ ﺰﻴﻧ يﺪﻧور

ًﻼﻣﺎﻛ يدﻮﻌﺻ ﻪﺘﺒﻟا ﺎـﺑ ﺐﻴـﺷ

ﻢﻛ يﺮﺗ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ زﺎﮔ ﻲﻌﻴﺒﻃ ار ﻲﻃ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . ناﺰﻴﻣ فﺮﺼﻣ ﺖﻔﻧ مﺎـﺧ رد لﺎـﺳ 2000 ﺮـﺑاﺮﺑ ﺎـﺑ

76،605 راﺰـﻫ ﻪﻜﺸـﺑ ﻪـﻧازور

(Tbbl/d) 1

هدﻮـﺑ ﺖـﺳا . ﻦـﻳا ناﺰـﻴﻣ رد لﺎـﺳ 2010 ﻪـﺑ 87،382

Tbbl/d) ( هﺪﻴﺳر ﺖﺳا . ﻪﺘﺒﻟا ناﺰﻴﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻒﺸﻛ هﺪﺷ و ناﺰﻴﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴـﻓ ﺰـﻴﻧ ﺪـﻧور

يدﻮﻌﺻ ار ﻲﻃ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . ﺎﻣا رد لﺎﺣ

،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ ﺎﻫ ﺮﺑ نآ ﺖﺳا ﻪﻛ ﺎﺑ ﻦﻴﻤﻫ ﮓـﻨﻫآ فﺮﺼـﻣ

يژﺮﻧا ﺎﺗ 50 لﺎﺳ هﺪﻨﻳآ ﻲﻣ ناﻮﺗ

ًﺎﻌﻄﻗ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﻲﻠﻴﺴﻓ هﺮـﻬﺑ يرادﺮـﺑ دﺮـﻛ و ﺲـﭘ زا نآ رد

ﻪﻟﺎﻫ يا زا مﺎﻬﺑا راﺮﻗ دراد . ﻪﺘﺒﻟا ﺶﻴﭘ ﻨﻴﺑ ﻲ يﺎﻫ ترﻮﺻ ﻪﺘﻓﺮﮔ رد ﻦـﻳا ﻪـﻨﻴﻣز ﻲـﻌﻄﻗ

؛ﺪﻨﺘﺴـﻴﻧ اﺮـﻳز

ﻞﻣاﻮﻋ يدﺪﻌﺘﻣ ﺮﻴﻈﻧ ﻒﺸﻛ ﻊﺑﺎﻨﻣ

،ﺪﻳﺪﺟ هﺮـﻬﺑ يرادﺮـﺑ زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺮـﻴﻏ

،فرﺎـﻌﺘﻣ ﺪـﻧور

ﻲﺸـﻳاﺰﻓا

هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ زا نزﺎﺨﻣ

،ﺪﻳﺪﺟ ﻪﻨﻳﺰﻫ يﺎﻫ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ و ﻪﻨﻳﺰﻫ يﺎﻫ يﻻﺎﺑ هﺮﻬﺑ يرادﺮـﺑ زا ﻊﺑﺎـﻨﻣ

ﺮﻴﻏ فرﺎﻌﺘﻣ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴﻓ ﻪﻛ رد لﺎﺣ ﺮﺿﺎﺣ ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻴﭘ ﻲـﻨﻴﺑ ﻖـﻴﻗد ﺪﻨﺘﺴـﻴﻧ ﺮـﺑ نآ راﺬـﮔﺮﺛا

ﺪﻨﻫاﻮﺧ دﻮﺑ

Richter, 2010: 80- 82) .(

ﻦﻴﻣﻮﺳ ﻪﻠﺌﺴﻣ يا ﻪﻛ ﺪﻳﺎﺑ درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ راﺮﻗ دﺮﻴﮔ ﺔﻠﺌﺴﻣ ﻦﻴﻣﺄﺗ يژﺮﻧا ﺖـﺳا . ﻦـﻳا عﻮـﺿﻮﻣ زا

ﺔﺒﻨﺟ ﻲﻠﻣ و ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻞﺑﺎﻗ ﻲﺳرﺮﺑ ﺖﺳا .

ًﻼﻛ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﻲﻠﻴﺴـﻓ ﻪـﺑ رﻮـﻃ هﺪـﻨﻛاﺮﭘ رد نﺎـﻬﺟ

ﻊﻳزﻮﺗ هﺪﺷ ﺪﻧا . ﺟ يﺎﻴﻓاﺮﻐ ﻊﻳزﻮﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺠﻨﻣ هﺪﺷ ﺖـﺳا ﻪـﻛ ﻪـﻨﻳﺰﻫ يﺎـﻫ يرﺎﻴﺴـﺑ ياﺮـﺑ

لﺎـﻘﺘﻧا

يژﺮﻧا يﺎﻫ ﻲﻠﻴﺴﻓ و

ًﺎﻀﻌﺑ ﻲﺛداﻮﺣ ﻪﻛ رد ﻲﻃ لﺎﻘﺘﻧا ﻪﺑ عﻮﻗو ﻲﻣ دﺪﻧﻮﻴﭘ ﻪﺘﺧادﺮﭘ دﻮﺷ . ﻢـﻫ ﻦﻴـﻨﭼ

ﻪﻨﻳﺰﻫ يﺎﻫ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﺰﻴﻧ

ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﺑ ﺔﻄﺳاو فﻼﺗا ﻊﺑﺎﻨﻣ رد لﻮﻃ ﺮﻴﺴﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﻞﻴﻤﺤﺗ ﻲـﻣ دﻮـﺷ .

ﻦﻳا ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ هاﺮﻤﻫ ﺮﮕﻳد ﻞﻠﻋ ﻞﻴﺧد ةرﺎﺑرد ﻦﻴﻣﺄﺗ يژﺮﻧا ﻪﻛ زا ﺔﻠﺻﻮﺣ ﺚﺤﺑ جرﺎﺧ ﺖـﺳا ﻪـﺑ

ﻪﺟﻮﺗ ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ﻲﻠﻣ و ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻪﺑ

» ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﻳادز

2« زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺮﺠﻨﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا

Smith and )

Taylor, same: 46- 49

.(

1 . 3 . ﻦﻳﺮﺧآ ﺖﻴﻌﺿو فﺮﺼﻣ

يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ رد ناﺮﻳا و نﺎﻬﺟ

ﺲﭘ زا يروﺮﻣ ﺮﺼﺘﺨﻣ ﺮﺑ ﺮﺿ ترو ﺔﻌﺳﻮﺗ يژﺮـﻧا يﺎـﻫ ﺪـﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬـﭘ ﻲـﺳرﺮﺑ ﺖﻴﻌـﺿو ﻲـﻠﻌﻓ

فﺮﺼﻣ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ رد نﺎﻬﺟ و رد ناﺮﻳا رد ﻦﻴﻴﺒﺗ مﺎـﻈﻧ ﻲﻗﻮـﻘﺣ نآ يﺮـﻣا ﺎﺸـﮕﻫار

ﺪﻫاﻮﺧ دﻮﺑ . زا ﻦﻳا

،ور اﺪﺘﺑا يروﺮﻣ ﺮﺼﺘﺨﻣ ﺮﺑ ﺖﻴﻌﺿو ﻲﻧﺎﻬﺟ فﺮﺼـﻣ يژﺮـﻧا ﻢﻴﻫاﻮـﺧ دﺮـﻛ

.

ﺲﭙﺳ ﻪﺑ ﻲﺳرﺮﺑ ﺖﻴﻌﺿو فﺮﺼﻣ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ رد ﻳا ناﺮ ﻢﻴﻫاﻮﺧ ﺖﺧادﺮﭘ . ﻖﺑﺎـﻄﻣ ﺎـﺑ

رﺎﻣآ ﺲﻧاژآ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا يژﺮﻧا رد لﺎﺳ 2012 دوﺪﺣ 1470 تاوﺎﮕﻴﮔ ناﺰﻴﻣ

ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺪـﻴﻟﻮﺗ يژﺮـﻧا

1. Thousand barrels daily 2. Decentralization

زا ﻖﻳﺮﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ هدﻮﺑ

ﺖﺳا . ﻦﻳا دﺪـﻋ رد لﺎـﺳ 2010

، 1,250 تاوﺎـﮕﻴﮔ هدﻮـﺑ

ﺖـﺳا

) شراﺰﮔ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺖﻴﻌﺿو يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ

1ﺮﻳﺬﭘ ، 2013 .(

ﻦـﻳا ناﺰـﻴﻣ ﺪـﺷر 17 رد ﺪـﺻ ﺪـﻴﻟﻮﺗ

يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ار نﺎﺸﻧ ﻲﻣ ﺪﻫد . زا يﻮﺳ ﺮﮕﻳد

، رد لﺎﺳ 2011 ، 78,2 ﺪﺻرد زا فﺮﺼـﻣ

يژﺮﻧا ﻲﻧﺎﻬﺟ زا ﻖﻳﺮﻃ ﺖﺧﻮﺳ يﺎﻫ

،ﻲﻠﻴﺴﻓ 2,8 ﺪﺻرد زا ﻖﻳﺮﻃ يژﺮـﻧا ﻲـﻤﺗا و 19 ﺪـﺻرد زا

ﻖﻳﺮﻃ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﻦﻴﻣﺄﺗ هﺪﺷ ﺪـﻧا . زا ﻦـﻳا ناﺰـﻴﻣ دوﺪـﺣ 9,3 ﺪـﺻرد زا ﻞـﻛ يژﺮـﻧا

يﺪﻴﻟﻮﺗ زا يژﺮﻧا ﺖﺴﻳز هدﻮﺗ ﺪﻴﻟﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻲﺘﻨﺳ ﻞﻴﻜﺸﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا

2. 3,7 ﺪـﺻرد زا ﻖـﻳﺮﻃ

يژﺮﻧا قﺮﺑ

،ﻲﺑآ 4,1 ﺪﺻرد يژﺮﻧا ﻲﻳﺎﻣﺮﮔ زا ﻖﻳﺮﻃ عاﻮﻧا يژﺮﻧا يﺎﻫ نرﺪﻣ ﺖﺴـﻳز

،هدﻮـﺗ

،يدﺎـﺑ

،يﺪﻴﺷرﻮﺧ ﻦﻴﻣز

،ﻲﻳﺎﻣﺮﮔ 1,1 ﺪﺻرد يژﺮﻧا قﺮﺑ زا ﻖﻳﺮﻃ يژﺮﻧا يﺎﻫ نرﺪﻣ ﺖﺴﻳز

،هدﻮﺗ

،يدﺎـﺑ

،يﺪﻴﺷرﻮﺧ ﻦﻴﻣز

ﻲﻳﺎﻣﺮﮔ

، و

ًﺎﺘﻳﺎﻬﻧ 0,8 يژﺮﻧا زا ﻖﻳﺮﻃ ﺖﺴﻳز

3ﺖﺧﻮﺳ ﻦﻴﻣﺄﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا .

نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﻛ هرﺎﺷا

،ﺪﺷ رد رﻮﺸﻛ ﺎﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ يژﺮﻧا زا ﻖﻳﺮﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ يژﺮﻧا ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﻪـﺑ هﮋـﻳو

رد ﺶﺨﺑ يژﺮﻧا قﺮﺑ ﻲﺑآ ﺔﻘﺑﺎﺳ نﺎﻳﺎﺷ ﻲﻬﺟﻮﺗ دراد . رد لﺎﺣ

،ﺮﺿﺎﺣ ﺎﻨﺑ ﺮﺑ رﺎﻣآ ﺲﻧاژآ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا

يژﺮﻧا ناﺰﻴﻣ يژﺮﻧا هﺪﺷﺪﻴﻟﻮﺗ رد

ﺶﺨﺑ ﻲﺗراﺮﺣ و ﻪﺘﺴﻳﺮﺘﻜﻟا رد

رﻮﺸﻛ ﺎـﻣ زا راﺮـﻗ ﻞـﻳذ ﺖـﺳا :

ﻚﻳدﺰﻧ ﻪﺑ 425 تاوﺎﮕﻴﮔ زا

عﻮﻤﺠﻣ يژﺮﻧا يﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﻖـﻳﺮﻃ لﺎـﻏز

،ﮓﻨـﺳ 66633 تاوﺎـﮕﻴﮔ زا

ﻖﻳﺮﻃ

،ﺖﻔﻧ 160011 تاوﺎـﮕﻴﮔ

زا ﻖـﻳﺮﻃ

،زﺎـﮔ 6 تاوﺎـﮕﻴﮔ زا

ﻖـﻳﺮﻃ ﺖﺴـﻳز

،ﺖﺧﻮـﺳ 359

تاوﺎﮕﻴﮔ زا

ﻖﻳﺮﻃ يژﺮﻧا ﻪﺘﺴﻫ

،يا 12058 تاوﺎﮕﻴﮔ زا

ﻖﻳﺮﻃ ﺮﻧا يژ قﺮﺑ ﻲﺑآ و 213 تاوﺎـﮕﻴﮔ

زا ﻖﻳﺮﻃ يژﺮﻧا يدﺎﺑ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﻲﻣ دﻮﺷ . زا ﻦﻳا ناﺰﻴﻣ 10443 تاوﺎﮕﻴﮔ ياﺮﺑ

ﻦﻴﻣﺄـﺗ يژﺮـﻧا ﻊﻳﺎﻨـﺻ

هﺪﻨﻨﻛﺪﻴﻟﻮﺗ و

34906 تاوﺎﮕﻴﮔ ﺰﻴﻧ

رد لﻮﻃ ﺮﻴﺴﻣ فﻼﺗا ﻲﻣ دﻮﺷ . ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ ﺮﺑﺎﻨﺑ رﺎﻣآ جرﺪـﻨﻣ رد

ﺔﻣﺎﻧزاﺮﺗ يژﺮﻧا ﻞﻛ رﻮﺸﻛ ﻞﻛ ناﺰﻴﻣ يژﺮﻧا يﺪﻴﻟﻮﺗ رﻮﺸﻛ ﻪـﺑ حﺮـﺷ ﻞـﻳذ ـﺳا ﺖ : ناﺰـﻴﻣ يژﺮـﻧا

يﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﺖﻔﻧ مﺎﺧ ﺮﺑاﺮﺑ ﺎﺑ 28 / 62

،ﺪﺻرد ناﺰﻴﻣ يژﺮﻧا يﺪﻴﻟﻮﺗ زا زﺎﮔ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﺮـﺑاﺮﺑ ﺎـﺑ 99 / 36

،ﺪﺻرد لﺎﻏز ﮓﻨﺳ ﺮﺑاﺮﺑ ﺎﺑ 20

،ﺪﺻرد ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ ﻞﺑﺎﻗ

قاﺮﺘﺣا ) سﺎﻣﻮﻴﺑ ﺪﻣﺎﺟ و زﺎـﮔﻮﻴﺑ (

23 ./

، يژﺮﻧا ﻲﺑآ 28 ./

و يژﺮﻧا ﻪﺘﺴﻫ يا 02 % ﺖﺳا ) ﺔـﻣﺎﻧزاﺮﺗ يژﺮـﻧا

لﺎـﺳ 1390 ، 75 .(

ناﺰـﻴﻣ

يژﺮﻧا يﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يدﺎﺑ و يﺪﻴﺷرﻮﺧ ﺰﻴﻧ

ﺰﻴﭼﺎﻧ ﺖﺳا . ﻪﺑ رﻮﻃ ﻲﻠﻛ ﻢـﻗر يﺪـﻴﻟﻮﺗ يژﺮـﻧا زا

ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ نوﺪﺑ بﺎﺴﺘﺣا ﻊﺑﺎﻨﻣ قﺮﺑ ﻲﺑآ ﻢﻗر يﺰﻴﭼﺎﻧ ﺖﺳا .

1. Global Status of Renewable Energy 2013 2. Traditional biomass.

3 . ﺖﺴﻳز ﺎﻳ ﺖﺧﻮﺳ ﻲﺘﺴﻳز ﺖﺧﻮﺳ

biofuel) ( زا نآ يژﺮـﻧا ياﻮـﺘﺤﻣ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﺪﻣﺎﺟ ﺎﻳ ﻊﻳﺎﻣ يزﺎﮔ ﺖﺧﻮﺳ ﻚﻳ

ﻪﺑ ﻲﺘﺴﻳز ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﺳا هﺪﻣآ ﺖﺳد

. ﺶﻴﺑ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ ر ﺮﺗ

. ك

.Scragg, 2009 :

2 . ﻞﺻا ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖﻟود

ﺎﻫ ﺮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ و ﺶﻟﺎﭼ يﺎـﻫ ﺶﻴـﭘ ور ياﺮـﺑ لﺎـﻤﻋا تارﺮـﻘﻣ

ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ةرﺎﺑرد يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺗ ﺪﻳﺪﺠ ﺮﻳﺬﭘ

لﺎﺣ ﺎﺑ ﺢﻳﺮﺸﺗ ﺮﺼﺘﺨﻣ ﺖﻴﻌﺿو يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ رد نﺎﻣرﻮﺸـﻛ و

رد نﺎـﻬﺟ ﻪـﺑ عﻮـﺿﻮﻣ

ﻲﻠﺻا ﻦﻳا رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻢﻴﻫاﻮﺧ ﺖﺧادﺮﭘ ﻪﻛ ﻲﺳرﺮﺑ لﻮﺻا و ﺪﻋاﻮﻗ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞـﻠﻤﻟا و يژﺮـﻧا يﺎـﻫ

ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ﺖﺳا . رد اﺪﺘﺑا ﻪﺑ ﻲﻜﻳ زا ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﺶﻟﺎﭼ يﺎﻫ ﺶﻴﭘ ور ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ طﻮـﺑﺮﻣ

ﻪﺑ ﻞﺻا ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖﻟود

ﺎﻫ ﺮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ نﺎﺷ ﺖﺳا . ﻦﻳا ﺮﻣا ﺐﺒﺳ ناﺪﺑ ﺖﺳا

ﻪﻛ رد ﻲﺗرﻮﺻ ﻪﻛ

يراﺬﮕﻧﻮﻧﺎﻗ ةرﺎﺑرد

يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬﭘ ار رد ﺔﻄﻴﺣ تارﺮـﻘﻣ ﻲـﻠﻣ

،ﻢﻴﻧاﺪـﺑ لﺎـﻤﻋا تارﺮـﻘﻣ

ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا رد ﻦﻳا صﻮﺼﺧ ﺎﺑ

يراﻮﺷد يﺎﻫ ﻲﺻﺎﺧ ﻪﺟاﻮﻣ ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﺷ .

ﻞﺻا ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖﻟود

ﺎﻫ ﺮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻪﺑ1

ﺎﺜﻣ ﺔـﺑ ﻲـﻜﻳ زا لﻮـﺻا قﻮـﻘﺣ ﻦﻴـﺑ ﻞـﻠﻤﻟا درﻮـﻣ

شﺮﻳﺬﭘ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻞﺻا ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖﻟود

ﺎـﻫ ﺮـﺑ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻲـﻌﻴﺒﻃ ناﺪـﺑ ﺖـﺳﺎﻨﻌﻣ ﻪـﻛ

ﺖــﻟود ﺎــﻫ ﺖﻴﺣﻼــﺻ ﻢﻴــﻈﻨﺗ

تارﺮــﻘﻣ مزﻻ

ياﺮــﺑ هﺮــﻬﺑ يرادﺮــﺑ زا ﻊﺑﺎــﻨﻣ يژﺮــﻧا رد ةدوﺪــﺤﻣ

ﻲﻨﻴﻣزﺮﺳ نﺎﺷ ار ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﺮﮕﻣ رد يدراﻮﻣ ﻪﻛ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا نآ ﺎﻫ ار ﻤﻣ عﻮـﻨ هدﺮـﻛ ﺪـﺷﺎﺑ .

ﻦﻳا ﻞﺻا ﻪﻧ ﻂﻘﻓ رد ﻪﻴﻣﻼﻋا يﺎﻫ ﻊﻤﺠﻣ ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻣزﺎﺳ

2ﻞﻠﻣ ﺪﻴﻛﺄﺗ هﺪﺷ

،ﺖـﺳا ﻪـﻜﻠﺑ ﻪـﺑ رﻮـﻃ

هدﺮﺘﺴﮔ رد

» ﺔﻳور ﻲﻠﻤﻋ ﺖﻟود ﺎﻫ

3« ﻪﺑ ﺖﻴﻤﺳر ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ هﺪـﺷ ﺖـﺳا

Schrijver, 1997: 355- )

.(356

،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻲﻜﺷ ةرﺎﺑرد درﻮﻣ ماﺮﺘﺣا ندﻮﺑ ﻦﻳا ﻞﺻا رد قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﺖﺴﻴﻧ . ﺎﺗ نآ ﺟ ﺎ ﻪﻛ

ﻲﺧﺮﺑ نﺎﮔﺪﻨﺴﻳﻮﻧ ﺮﺑ

ﻦﻳا ﺪﻧروﺎﺑ ﻪﻛ ﻦﻳا ﻞﺻا رد لﺎﺣ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻲﺋﺰﺟ زا

» قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞـﻠﻤﻟا

ﻲﻓﺮﻋ

4« ﻪﺑ بﺎﺴﺣ ﻲﻣ ﺪﻳآ ) نﺎﻤﻫ

.( ﻦﻳا

،ﻞﺻا نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﺴﻤﺷ ) 1385 ( هرﺎـﺷا ﻲـﻣ

،ﺪـﻨﻛ زا

ﺔﻫد 1960 ﻪﺑ ﺪﻌﺑ و رد ﻲﭘ دﺮﻜﻳور لﻼﻘﺘﺳا ﺔﻧﺎﺒﻠﻃ ﻲﻳﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪـﻛ

ًﺎﻘﺑﺎـﺳ هﺮﻤﻌﺘﺴـﻣ ﺪـﻧدﻮﺑ

دراو

ﺔﺻﺮﻋ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﺪﺷ . ﻦﻳا ﻞﺻا اﺪﺘﺑا

ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺎﺑ دﺎﻨـﺳا قﻮـﻘﺣ يﺮﺸـﺑ ) قﺎـﺜﻴﻣ ﻦﻴـﺑ ﻲـﻠﻠﻤﻟا

قﻮﻘﺣ ﻲﻧﺪﻣ و ﻲﺳﺎﻴﺳ 1966 و قﺎﺜﻴﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا قﻮﻘﺣ

،يدﺎﺼﺘﻗا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا

و ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ 1966

(

و ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ ﻪﺑ ﺖﻴﻤﺳر ﻦﺘﺧﺎﻨﺷ ﻖﺣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺖﺷﻮﻧﺮﺳ ياﺮﺑ

ﺖﻠﻣ ﺎﻫ ﻪﺑ هﮋﻳو رﻮﺸـﻛ يﺎـﻫ هزﺎـﺗ ﻪـﺑ

لﻼﻘﺘﺳا هﺪﻴﺳر ﺑ دﻮ . ﻦﻳا ﻞﺻا ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ

ًﺎﺘﺣاﺮﺻ رد ﻪﻴﻣﻼﻋا يﺎﻫ ﻢﻠﻬﻜﺘﺳا ﻮﻳرو ﺰـﻴﻧ درﻮـﻣ هرﺎـﺷا

1. The principle of sovereignty over natural resources

2 . لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ

Permanent Sovereignty over Natural Resources :

General Assembly resolution 1803 (XVII) و

1962 3. State practice

4. Customary international law

راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا

1. ﻦﻳﺪﺑ

،ﺐﻴﺗﺮﺗ ﺔﻴﻣﻼﻋا ﻢﻠﻬﻜﺘﺳا ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖﻟود

ﺎﻫ ﺮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲـﻌﻴﺒﻃ ار دوﺪـﺤﻣ

ﻪﺑ ةدﺎﻔﺘﺳا رﺎﮔزﺎﺳ ﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز دﺮﻛ . ﺲﭘ زا ﺔﻴﻣﻼﻋا ﻢﻠﻬﻜﺘـﺳا ﺪـﻧور

ﻪـﺟﻮﺗ ﻪـﺑ ﺖـﻇﺎﻔﺣ زا

ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز رد هﺮﻬﺑ دﺮﺑ يرا زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﺪﻧور هﺪﻨﺑﺎﺘﺷ يا ﺖﻓﺮﮔ

2. ﺎﺗ نآ ﺎﺟ ﻪﻛ مﻮﻬﻔﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ

راﺪﻳﺎﭘ

ًﺎﺘﺣاﺮﺻ رد ﺔﻴﻣﻼﻋا ﻮﻳر درﻮﻣ هرﺎﺷا راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ )

،ﻲﻳﻻﻮﻣ 1386 .(

ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻞﺻا 2 ﺔﻴﻣﻼﻋا

ﻮﻳر

ًﻻوا ﻖﺣ ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖﻟود

ﺎﻫ ﺮﺑ نﺎﺸﻌﺑﺎﻨﻣ ﺎﺑ رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮـﮔ ﺖـﺳﺎﻴﺳ يﺎـﻫ ﺖﺴـﻳز ﻲـﻄﻴﺤﻣ و

ﻪﻌﺳﻮﺗ يا ﻲﻠﻣ و

ًﺎﻴﻧﺎﺛ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ ﺖﻟود

ﺎﻫ رد لﺮﺘﻨﻛ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ يﺎـﻫ ﻊـﻗاو رد نﺎـﺷوﺮﻤﻠﻗ ﻪـﺑ

رﻮـﻈﻨﻣ

يﺮﻴﮕﺸﻴﭘ زا

تﺎﻣﺪﺻ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ يزﺮﻣاﺮﻓ درﻮﻣ هرﺎﺷا راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا .

،ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ ﺪـﻴﻛﺄﺗ

ﺮـﺑ

ﻖﺣ ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖﻟود

ﺎﻫ ﺮﺑ نﺎﺸﻌﺑﺎﻨﻣ ﻪﺘﺒﻟا

ﺎﺑ رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ تارﺮﻘﻣ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻲـﻠﻣ ترﻮـﺻ

ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘ ﺖﺳا .

ﺎﻣا ﻲﻟاﺆﺳ ﻪﻛ رد ﻦﻳا ﺎﺟ ﻪﺑ ﻦﻫذ ردﺎﺒﺘﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ ﻦﻳا ﺖﺳا ﻪﻛ ﺎﻳآ ﻦﻳا ﻞـﺻا ﻪـﺑ ﺔـﻟﺰﻨﻣ ﻲـﻜﻳ زا

ﺪﻋاﻮﻗ ةﺮﻣآ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﻪﺑ 3

رﺎﻤﺷ ﻲﻣ دور ﺎﻳ

؟ﺮﻴﺧ تروﺮﺿ ﺦﺳﺎﭘ

ﻲﻳﻮﮔ ﻪﺑ ﻦﻳا لاﺆﺳ زا نآ ﺎﺟ

ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ رد ﻲﺗرﻮﺻ ﻪﻛ ﻦﻳا ﻞﺻا ار زا ﺪﻋاﻮﻗ هﺮﻣآ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﻢﻳروآ

، ﺖﻳﺎﻋر نآ ﺮﺑ ﻲﻣﺎـﻤﺗ

نﺎﻌﺑﺎﺗ قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻠﻤﻟا ﻞ مزﻻ اﺮﺟﻻا ﺪﻫاﻮﺧ دﻮـﺑ .

،ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ ﻦـﻳا

ﻞـﺻا ﺮـﺑ ﺮـﮕﻳد لﻮـﺻا قﻮـﻘﺣ

ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا يﺮﺗﺮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﻓﺎﻳ . رد

،ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺔﻴﻠﻛ تاﺪﻫﺎﻌﻣ و

دﺎﻨﺳا ﻦﻴـﺑ ﻲـﻠﻠﻤﻟا رد ضرﺎـﻌﺗ ﺎـﺑ

نآ

ﻞﻃﺎﺑ ﻲﻘﻠﺗ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺪﺷ

4. رد

،ﻪﺠﻴﺘﻧ لﺎﻤﻋا ﺖﻳدوﺪﺤﻣ رد

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺎﻫ و ﻦﻴﻧاﻮﻗ ﻲﻠﺧاد ﺖﻟود ﺎﻫ زا

ﻖﻳﺮﻃ ﻪﺑ دﻮﺟو ندروآ تاﺪﻬﻌﺗ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻲﻨﺒﻣ ﺮﺑ ماﺰﻟا ﻪﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ و هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺪﻳﺪﺠﺗ ﺮﻳﺬـﭘ

راﻮﺷد ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﺷ . زا يﻮﺳ

،ﺮﮕﻳد رد ﻲﺗرﻮﺻ ﻪﻛ ﻞﺻا رﻮﻛﺬﻣ زا ﺪﻋاﻮﻗ هﺮﻣآ ﻪﺑ بﺎﺴﺣ

،ﺪﻳﺎﻴﻧ ﺮﺑ

ﺮﮕﻳد لﻮﺻا قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا يﺮﺗﺮﺑ ﻪﺘﻓﺎﻴﻧ و ﻲﺘﺣ ﻲﻣ ناﻮﺗ رد ﺔﻳﺎﺳ ﺮﮕﻳد تارﺮﻘﻣ ﻦﻴﺑ ﻲـﻠﻠﻤﻟا نآ

ار ﻞﻳﺪﻌﺗ دﺮﻛ . رد ﺦﺳﺎﭘ ﺑ ﻪ ﻦﻳا لاﺆﺳ ﺮﻔﻳاﺰﺨﺳا لﻻﺪﺘﺳا5

ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ﻪﻛ فﻼﺧﺮﺑ هﺎﮕﻳﺎﺟ ﻢﻜﺤﺘﺴـﻣ

ﻦﻳا ﻞﺻا رد قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﻲﻤﻧ ناﻮﺗ نآ ار ﻲﺋﺰﺟ زا ﺪﻋاﻮﻗ هﺮﻣآ ﻪـﺑ بﺎﺴـﺣ دروآ . ﻢـﻬﻣ ﻦﻳﺮـﺗ

ﺶﺨﺑ لﻻﺪﺘﺳا ﺮﻔﻳاﺰﺨﺳا ﺮﺑ

ﻦﻳا ﻢﻬﻣ راﻮﺘﺳا ﺖﺳا ﻪﻛ رد ﻲﺗرﻮﺻ ﻪﻛ ﻦﻳا ﻞﺻا ار زا ﺪﻋاﻮﻗ هﺮـﻣآ

ﻪﺑ بﺎﺴﺣ

،ﻢﻳروآ ﻲﻣﺎﻤﺗ تاﺪﻫﺎﻌﻣ و

يﺎﻫدادراﺮﻗ ﻦﻴﺑ

ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺮﻳﺎـﻐﻣ ﺎـﺑ نآ ﻪـﺑ يدﻮـﺧ دﻮـﺧ ﻞـﻃﺎﺑ

ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺪﺷ . رد ﻦﻴﻋ

،لﺎﺣ رد يرﺎﻴﺴﺑ زا ﺎـﻫدادراﺮﻗ و

تاﺪـﻫﺎﻌﻣ ﻦﻴـﺑ

ﻲـﻠﻠﻤﻟا طوﺮـﺷ لﻮـﻤﻌﻣ

1. Principle 21 of Stockholm Declaration on the Human Environment 1972 and Principle 2 of Rio Declaration on Environment and Development 1992.

ر ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ 2 .

ك : ،ﻲﻳﺎﺴﻤﺷ 1385 .

3. Jus Cogens

ةدﺎﻣ 4 36 نﻮﻴﺴﻧاﻮﻨﻛ ﻦﻳو

رد درﻮﻣ قﻮﻘﺣ تاﺪﻫﺎﻌﻣ

5. Schrijver

.

.