ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﻢﺣر زا ﻞﺻﺎﺣ ﻞﻔﻃ ﻲﻗﻮﻘﺣ مﺎﻜﺣا
ﻲﻔﻄﻟ ﷲاﺪﺳا ،1
تدﺎﻌﺳ ﺢﻟﺎﺻ
∗2
1 . ﺸﻧاد ﻴ ﻦﻴﺑ هﺎﮕﺸﻧاد قﻮﻘﺣ و ﻪﻘﻓ هوﺮﮔ رﺎ ﻲﻨﻴﻤﺧ مﺎﻣا ﻲﻠﻠﻤﻟا
) هر (
2 . ﻲﻣﻼﺳا قﻮﻘﺣ و ﻪﻘﻓ يﺮﺘﻛد يﻮﺠﺸﻧاد جﻮﺳﺎﻳ هﺎﮕﺸﻧاد
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
22 / 5 / 90 ؛ ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
20 / 9 / 90 (
هﺪﻴﻜﭼ
هﺪﻳﺪﭘ زا ﻲﻜﻳ يﺮﺸﺑ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻦﻳﻮﻧ يﺎﻫ
ﺪﻧزﺮﻓ ﺐﺣﺎﺻ ﺮﻃ زا نﺪﺷ
هرﺎﺟا ﻢﺣر ﻖﻳ ﻲﻣ يا
،ﻢـﺣر ﺐﺣﺎـﺻ يﻮﻧﺎﺑ نآ ﻲﻃ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ ﻪـﻔﻄﻧ
ﻦﻴﻨﺟ ﺎﻳ ﻲﻣ ﻞﻤﺣ دﻮﺧ ﻢﺣر رد ار يﺮﮕﻳد دﺮﻓ هﺪـﺷ ﺪـﻘﻌﻨﻣ ﺶﻴﭘ زا يدادراﺮﻗ يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ ،نﺎﻤﻳاز و يرادرﺎﺑ نارود ﻲﻃ زا ﺲﭘ و ﺪﻨﻛ
،
ﺎﺣ دازﻮﻧ ﻲﻣ ﻞﻳﻮﺤﺗ ﺖﻣﺎﮔ ﺐﺣﺎﺻ جوز ﻪﺑ ار ﻞﺻ ﺪﻫد
. ﺶﻴﺑ ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻦﻴﻧاﻮﻗ رد درﻮﻣ ﻦﻳا رد ﻢﻛ ناﺮﻳا ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺮﺗ
ﻲﻨﺨـﺳ ﺮـﺗ
،ﺖﺳا هﺪﻣآ نﺎﻴﻣ ﻪﺑ ﻦﻳا زا
ور
، ﻧ مﺎـﻜﺣا ﻦﻴـﻴﺒﺗ ﻪﺑ ﻲﻗﻮﻘﺣ و ﻲﻬﻘﻓ ﻊﺑﺎﻨﻣ رد ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺎﺑ ﺎﺗ ﺖﺳا شﻼﺗ رد ﺮﺿﺎﺣ رﺎﺘﺷﻮ
ﻴﺻو ،ثرا ،ﺐﺴﻧ زا ﻢﻋا ﻲﻗﻮﻘﺣ
،ﺖ ﻪﻘﻔﻧ ﺖﻳﻻو و ﺖﻧﺎﻀﺣ ، قﻮـﻘﺣ ﺖـﻳﺎﻋر ﻦﻤـﺿ ﻪﻠﻴـﺳو ﻦﻳﺪﺑ و ﻪﺘﺧادﺮﭘ داﺮﻓا ﻪﻧﻮﮔ ﻦﻳا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
زا نﺎﻧآ ﻲﺑ ﻲﻧاﺪﻧزﺮﻓ دﻮﺟو ﻲﺑ هﺎﮔ و ﺖﻳﻮﻫ
ﻌﻣﺎﺟ رد ﺖﺳﺮﭘﺮﺳ ﺪﻳﺎﻤﻧ يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ ﻪ
. ﻲﺗادﺎﻬﻨـﺸﻴﭘ ﻪـﻟﺎﻘﻣ ﺮـﺧآ رد فاﺪـﻫا ﻦﻳا ﻖﻘﺤﺗ ياﺮﺑ
نﻮﻧﺎﻗ ﻪﻄﻴﺣ رد ﺰﻴﻧ ﻲﻣﻼﺳا ناﺮﻳا ﻦﻴﻧاﻮﻗ رد ﺮﻣا ﻦﻳا ﻦﺘﺧﺎﺳ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ﺖﻬﺟ يراﺬﮔ
ارا ﻳ ﻪ ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﻠﻛ نﺎﮔژاو ﻴ
يﺪ
ثرا ،ﻪﻘﻔﻧ ،ﺐﺴﻧ ،ﻢﺣر هرﺎﺟا ،ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﺢﻴﻘﻠﺗ .
هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ∗ لوﺆﺴﻣ : ﻦﻔﻠﺗ 09143044853
Email: Saleh_saadat@yahoo.com
ﻲﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ - ﻲﺻﻮﺼﺧ قﻮﻘﺣ ﻲﺸﻫوﮋﭘ
هرود ،ﻢﺘﺸﻫ هرﺎﻤﺷ ﺎﭘ ،مود ﻳ نﺎﺘﺴﻣز و ﺰﻴ 1390
تﺎﺤﻔﺻ 169 ـ 195
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻋ غاد زا قاﺮﻏا نوﺪﺑ ﻚﻴﺘﻧژ ﻢﻠ د ﻦﻳا رﺎﺒﺧا ﻦﻳﺮﺗ
ﺖـﺳد و هدﻮﺑ نارو آ
ﺚـﺤﺑ يﺎـﻫدرو و ﺰـﻴﮕﻧا
ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺎﺑ ﻢﻠﻋ ﻦﻳا ،ﺖﺳا هدﺮﻛ دﺎﺠﻳا ﻲﻧﻮﻨﻛ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد ﻊﻴﺳو رﻮﻃ ﻪﺑ ار ﻲﺒﻟﺎﺟ ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
يروآﻮﻧ ﻪﻠﻴﺳو ﻪﺑ و ﺪﻳﺎﻤﻨﺑ نﺎﺴﻧا ﻞﺴﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ نﺎﻳﺎﺷ ﻚﻤﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ دﻮﺧ دﻮﺧ يﺎﻫ
ﺘﺴﻳﺎﺷ ﻚﻤﻛ ﻪ
ﻣز ﻦﻳا رد ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ داﺮﻓا ﻪﺑ ار يا هدﺮﻛ ﻪﻨﻴ
ﺖﺳا . يروآﻮﻧ ﻦﻳا زا ﻲﻜﻳ ﺖـﺴﻧاﻮﺗ ﻪـﻛ ﺎﻫ
ـﺑ ﺖـﺳا ﻲـﻠﻤﻋ ،ﺪـﻨﻛ ناﺮﺒﺟ ﻞﺴﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ رد ار دﺮﻣ و نز بﻮﻴﻋ و ﺺﻗاﻮﻧ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻪ
ﺢﻴـﻘﻠﺗ مﺎـﻧ
ﻞﻤﻋ ﻦﻳا ،ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ اﺪﺘﺑا رد
هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﻛ ﻪﺑ ﻲﻠﻫا تﺎﻧاﻮﻴﺣ ﻞﺴﻧ ﺮﻴﺜﻜﺗ و داﮋﻧ حﻼﺻا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
دﻮﺑ
، ﺪﻌﺑ ناﺪﻨﻤﺸﻧاد ﺎﻣا ﺎﻫ
اﺮﻧآ ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ نﺎﻣز ﺖﺷﺬﮔ ﺎﺑ نﺎﺴﻧا درﻮﻣ رد
رد و ﺪـﻨﻨﻛ ﻲـﻠﻤﻋ ﺰـﻴﻧ ﺎـﻫ
ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ
، جوز رد ﺪﻧزﺮﻓ ﻦﺘﺷاد ﻪﺑ ﺪﻴﻣا ﻢﻠﻋ ﻦﻳا دﻮﺟو ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ و هﺪـﺷ ﺖـﻳﻮﻘﺗ ،رورﺎـﺑﺎﻧ يﺎﻫ
جوز ﺳاﺮﺳ رد رورﺎﺑﺎﻧ يﺎﻫ ﻦﻓ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺎﻴﻧد ﺮ
آ هدﺮﻛ لﺎﺒﻗا يرو هداﻮﻧﺎﺧ ﻪﻛ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ،ﺪﻧا
يدﺎـﻳز يﺎـﻫ
ﻪﺘﺷاد دﻮﺧ ﻪﺑ بﻮﺴﻨﻣ يﺪﻧزﺮﻓ ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻳا زا ﻻد ﻪﺑ داﺮﻓا ﻪﺘﺒﻟا ،ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﻦـﻳا زا ﻲـﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻳ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا شور جوز دراﻮﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد ،ﺪﻨﻨﻛ
رد ﺺـﻘﻧ ﺪـﻨﻧﺎﻣ يرﺎـﻤﻴﺑ ﻲﻋﻮـﻧ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ رورﺎﺑﺎﻧ يﺎﻫ
مﺮﭙﺳا دﺮﻣ ﻪﺑ ﺎﻳ و ،نز ﻚﻤﺨﺗ ﺎﻳ و ﻞﻴﻟد
ماﺪﻧا رد ﻲﻠﻜﺸﻣ دﻮﺟو ﻊﻧﺎـﻣ ﻦﻴﻓﺮﻃ زا ﻲﻜﻳ ﻲﻠﺳﺎﻨﺗ يﺎﻫ
ﺑ مﺮﭙﺳا حﺎﻘﻟ ﻲﻣ ﻚﻤﺨﺗ ﺎ
دﻮﺷ ﻞﻳﻻد زا يرﺎﻴﺴﺑ و ﻲﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﺮﮕﻳد
ﺢﻴـﻘﻠﺗ ﻞـﻤﻋ ﻪﺑ ﻦﻴﺟوز ﻪﻛ دﻮﺷ
ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﺪﻨﻨﻛ اﺪﻴﭘ ﻞﻳﺎﻤﺗ ﻞﻴﻟد ﺎﻳ يرﺎﻤﻴﺑ ﺐﺳﺎﻨﺗ ﻪﺑ و
يرورﺎﺑﺎﻧ ﻲـﻣ راﺮﻗ نﺎﻣرد درﻮﻣ نﺎﺷ ﺪـﻧﺮﻴﮔ
.
ﺎﻣ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ عﻮﺿﻮﻣ و هدﻮﺑ ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﺢﻴﻘﻠﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﻛ يدراﻮﻣ و ﻞﻳﻻد زا ﻲﻜﻳ ﺰـﻴﻧ
ﻲﻣ
،ﺪﺷﺎﺑ ردﺎﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ نﺎﻧز زا ﻲﺧﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻳﺎﺟ ﻢﺣر ،يرﺎﻤﻴﺑ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﺎﻳ و هدﻮﺑ ﻢﺣر ﺪﻗﺎﻓ داز
ﻲـﻤﺣر يرﺎـﻤﻴﺑ ﺰـﻴﻧ ﻊﻗاﻮﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد و ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺷادﺮﺑ ﺎﻬﻧآ موﺮـﺤﻣ ﺪـﻧزﺮﻓ ﻦﺘـﺷاد زا ار نز ،
ﻲﻣ د ﺮﻴﻈﻧ ﻲﻨﻣﺰﻣ يرﺎﻤﻴﺑ يردﺎﻧ دراﻮﻣ رد و ﺪﻨﻛ ﻲﻣ ﻦﻜﻤﻣ ﺮﻴﻏ ار ﻲﮕﻠﻣﺎﺣ ،دﺎﺣ ﺖﺑﺎﻳ
رد ﻪﻛ ،دزﺎﺳ
ﺮﮕﻳد نز ﻚﻳ ﻢﺣر زا ﻲﻧز ﻦﻴﻨﭼ ياﺮﺑ دراﻮﻣ ﻦﻳا )
ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﻢﺣر (
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮـﺷ
ـﺑ ﻪـﻛ ﻦـﻳا ﻪ
ﺖﻟﺎﺣ
» ﻢﺣر هرﺎﺟا «
ﻲﻣ قﻼﻃا دﻮﺷ
. ﻢـﻫ ﻲﻣﻼـﺳا يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد نﺎﻣز رﺬﮔ ﺎﺑ هزوﺮﻣا ﻞﻤﻋ ﻦﻳا ﻪﻛ
دﺮﻛ اﺪﻴﭘ عﻮﻴﺷ هداﻮﻧﺎﺧ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻪﻛ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ،ه
ﻪـﻃرو رد ار ﺎـﻬﻧآ ﻲﮔﺪـﻧز ﻞـﻔﻃ ﻦﺘـﺷاﺪﻧ ﻪﻛ ﺎﻫ
لﺎﻤﻛ ﺎﺑ ،هداد راﺮﻗ نﺪﻴﺷﺎﭘ ﻢﻫ زا و يدﻮﺑﺎﻧ ﺖﻳﺎﺿر
يﺪﻨﻣ هﺪﺷ ﻞﻤﻋ ﻦﻳا مﺎﺠﻧا ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪـﺑ و ﺪـﻧا
ﻦﻴﻤﻫ
،ﻞﻴﻟد نﻮﻧﺎﻗ نداد نﺎﻣﺎﺳ ياﺮﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﻢﻫ ﺎﻣ رﻮﺸﻛ ناراﺬﮔ ﻪﺑ
ﻪـﺑ ماﺪـﻗا اﺪـﻴﭘﻮﻧ ﺖﻴﻌـﺿو ﻦـﻳا
ﺪﺷﺎﺑ ﺎﻣ ﻲﻣﻼﺳا ﻪﻌﻣﺎﺟ ﮓﻨﻫﺮﻓ ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﻲﻨﻴﻧاﻮﻗ ﻦﻳوﺪﺗ .
رﻮـﻣ ﻢﺣر ًﺎﺒﻟﺎﻏ ﻪﻛ ﻪﻧﺎﮕﻴﺑ نز ﻢﺣر ﻪﺑ ﻦﻴﻨﺟ لﺎﻘﺘﻧا زاﻮﺟ مﺪﻋ ﺎﻳ زاﻮﺟ ﻪﻨﻴﻣز رد ﻊـﻗاو هرﺎـﺟا د
ﻲﻣ بﺎـﺘﻛ و تﻻﺎﻘﻣ رد هدﺮﺘﺴﮔ و ﻞﺼﻔﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ،دﻮﺷ ترﻮـﺻ ﻲـﺳرﺮﺑ و ﺚـﺤﺑ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
نآ زاﻮﺟ و ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ و ﻪﺘﻓﺮﮔ )
ﻢﺣر هرﺎﺟا (
و هداد ﺖـﺒﺜﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﻴﻣﺎﻣا يﺎﻬﻘﻓ زا يرﺎﻴﺴﺑ
دادراﺮﻗ ﻪﺘﺴﻧاد ﺢﻴﺤﺻ ﺰﻴﻧ ار نآ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻮـﻣاﺮﻴﭘ ﺚـﺤﺑ دﺪـﺻرد ﻪـﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا رد ﺎﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺪﻧا
ن
ـﺴﻣ ﻦﻳا ﺖﺤﺻ ضﺮﻓ ﺎﺑ ﻪﻜﻠﺑ ،ﻢﻴﺘﺴﻴﻧ ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﻢﺣر زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ مﺪﻋ ﺎﻳ ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ ﺄ
ﻪﻟ
ﺪـﻧراد يرادرﺎـﺑ عﻮـﻧ ﻦـﻳا زا ﻞـﺻﺎﺣ ناﺪـﻧزﺮﻓ ﻪـﻛ ﻲﻗﻮﻘﺣ مﺎﻜﺣا زا ﺚﺤﺑ ﻪﺑ ،ﻲﻔﻴﻠﻜﺗ ظﺎﺤﻟ زا
،
ارا ﻪـﺑ ﺮـﻣا ﻦـﻳا تروﺮـﺿ و ﺚـﺤﺑ ﻦـﻳا ﻲﺒﻫﺬـﻣ و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﻪﺘﺧادﺮﭘ ـﻳ
ﻪ
هار ﻞﺣ ﺎﻫ ﺖﻴﺻو و ثرا ،ﻪﻘﻔﻧ ،ﺐﺴﻧ ﺚﺤﺑ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ي و
...
ﻪﺘﺧادﺮﭘ داﺮﻓا ﻪﻧﻮﮕﻨﻳا و ﻢـﻳا
ﻛﺬـﻣ مﺎﻜﺣا ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﻲﻤﻜﺣ ﻲﻧﺪﻣ نﻮﻧﺎﻗ رد عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا ندﻮﺑ ﺪﻳﺪﺟ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻪﻛ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺮﻈﻧ رﻮ
ﻲﻤﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ داﺮﻓا ﻦﻳا درﻮﻣ رد و ﻞـﺣ ياﺮـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ داﻮﻣ ﻦﻳوﺪﺗ ﺖﻬﺟ ﻲﺗادﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ،دﻮﺷ
ﻜﺸﻣ ﻞﺼﻓ ﻧآ تﻼ
ﺎﻬ ﻲﻣ هداد دﻮﺷ .
عﻮﺿﻮﻣ ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ
لﺎﺳ رد رﺎﺑ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ ياﺮﺑ ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﺢﻴﻘﻠﺗ 1765
ﻞـﺴﻧ ﺮﻴﺜﻜﺗ و داﮋﻧ حﻼﺻا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ يدﻼﻴﻣ
ﻟآ ﺪﻨﻤﺸﻧاد ﻚﻳ ﻂﺳﻮﺗ ،تﺎﻧاﻮﻴﺣ ﻲﻫﺎﻣ يور ﺮﺑ ﻦﻴﺑﻮﻛﺎﺟ مﺎﻧ ﻪﺑ ﻲﻧﺎﻤ
نآ ﺐـﻗﺎﻌﺘﻣ و ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﺎﻫ
ﺑ رد و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺶﻳﺎﻣزآ درﻮﻣ ﺰﻴﻧ نﺎﺴﻧا ﻞﺜﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﻲﺧﺮ
رﻮـﺸﻛ لﻮـﻤﻌﻣ ﺎـﻜﻳﺮﻣآ ﺪـﻨﻧﺎﻣ ﺎﻫ
ﺪﻳدﺮﮔ . ﻚﻴﻨﻜﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﻢﻠﻋ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺎﺑ ﺰﻴﻳﻮـﻟ مﺎـﻧ ﻪـﺑ ﻲﻫﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ دازﻮﻧ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ ،ﺮﺗﺮﺑ يﺎﻫ
لﺎﺳ رد نواﺮﺑ 1978
ﺪـﻣآ ﺎﻴﻧد ﻪﺑ ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺘﭙﺘﺳا ﺮﺘﻛد شﻼﺗ ﺎﺑ نﺪﻨﻟ رد يدﻼﻴﻣ .
نآ زا ﺲـﭘ
لﺎﺳ رد 1988 يدﻼﻴﻣ
، رﻮـﺸﻛ رد ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﻦﻳا زا ﺲﭘ لﺎﺳ ﻚﻳ ﻲﻨﻌﻳ ،نﺎﺘـﺴﻠﮕﻧا
956 زا كدﻮـﻛ
ﺪﻧﺪﺷ ﺪﻟﻮﺘﻣ ﻲﻤﺣر جرﺎﺧ يرورﺎﺑ ﻖﻳﺮﻃ .
ﻢﻫ مﺎﺠﻧا رﺎﺑ راﺰﻫ ﻞﻬﭼ زا ﺶﻴﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا رد ﻦﻴﻨﭼ
ﻪﻛ ﻪﺘﻓﺮﮔ 8741
درﻮﻣ و هﺪﺷ ﻞﻤﺣ ﻊﺿو 5103
ﺎـﺧ يرورﺎـﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا نآ درﻮﻣ هدﻮـﺑ ﻲـﻤﺣر جر
ﺖﺳا . نﻮﻧﺎﻗ ﻪﭽﺨﻳرﺎﺗ ﻮﺸﻛ رد نآ يراﺬﮔ
ر ﺰـﻴﻧ ﻲﻣﻼـﺳا يﺎﻫرﻮـﺸﻛ ﺐـﻠﻏا ﻪﻛ مﻮﺳ نﺎﻬﺟ يﺎﻫ رد
راﺮﻗ هﺮﻣز ﻦﻳا ﺪﻧراد
، ﺖـﺳا هﺪـﺸﻧ ﻦﻳوﺪـﺗ ﻲـﺻﺎﺧ تارﺮـﻘﻣ و نﻮﻧﺎﻗ .
يرورﺎـﺑ ﺢﻴـﻘﻠﺗ ﻖـﻳﺮﻃ زا
ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ قﻮﻓ شﺮﺘﺴﮔ ﻢﺘﺴﻴﺑ نﺮﻗ مود ﻪﻤﻴﻧ زا
هدﺎﻌﻟا ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ يا .
ﻢـﻫا زا هزوﺮـﻣا ﻪـﻛ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ
هﺪﻳﺪﭘ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ و ﺎﻫ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ نﺮﻗ ﻦﻳا يﺎﻫ
يﺎﻫرﻮـﺸﻛ ﺮﺜﻛا رد ﻪﻛ ﺖﺳا يﺪﻳﺪﻣ نﺎﻴﻟﺎﺳ و دﻮﺷ
ﻣ ﺎﻴﻧد ﻲﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮ دﺮﻴﮔ
. هﺮﻬﺑ ﻦﻓ ﻦﻳا زا يﺮﻴﮔ لﺎﺳ زا يروآ
1368 و هﺪـﺷ زﺎـﻏآ ناﺮـﻳا رد
ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ناﺮﻳا نﻮﻨﻛا ﻢﻫ ﻳ
ﺖﺳا حﺮﻄﻣ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد وﺮﺸﻴﭘ يﺎﻫرﻮﺸﻛ زا ﻲﻜ .
ﻲﻣﻼـﺳا يرﻮـﻬﻤﺟ
رورﺎﺑﺎﻧ ﻦﻴﺟوز ﻪﺑ ﻦﻴﻨﺟ ياﺪﻫا هﻮﺤﻧ نﻮﻧﺎﻗ ﻦﻳوﺪﺗ ﺎﺑ ناﺮﻳا )
بﻮـﺼﻣ 29 / 4 / 1382 ( رد ار ﻲﻧﻮﻧﺎـﻗ
دﺎﻣ ﺞﻨﭘ شور زا ﻲﻜﻳ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻛ هﺪﻴﻧﺎﺳر ﺐﻳﻮﺼﺗ ﻪﺑ ه ﺖـﺳا هدﺮـﻛ ﺰﻳﻮﺠﺗ ﺢﻳﺮﺼﺗ ﻪﺑ ار دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
.
هﻮﻴﺷ ﻪﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ راﺰﺑا ﻚﻤﻛ ﻪﺑ يرورﺎﺑ هار زا ﻲـﻨﻣ لﺎـﻘﺘﻧا ناﻮـﻨﻋ ﺎـﺑ ،ﺖـﺳا حﺮﻄﻣ هزوﺮﻣا ﻪﻛ يا
دراد ﺐـﺳﺎﻨﺗ ﻲﻌﻓﺎﺷ ﻪﻘﻓ رد ﻲﻨﻣ لﺎﺧﺪﺘﺳا ﺰﻴﻧ و ﺖﺳا ماﺮﺣ ﻪﻴﻣﺎﻣا ﻪﻘﻓ رد ﻪﻛ ﻪﻘﺣﺎﺴﻣ
، ﻦـﻳا ﻲـﻟو
رورﺎﺑ زا عﻮﻧ ي
) ﻲﻜﺷﺰﭘ ( ﻪﻘﺑﺎﺳ تﺎﻳاور رد ﺮـﺿﺎﺣ ﺮـﺼﻋ رد ﺰـﺟ ﺰـﻴﻧ ﻪـﻘﻓ رد و ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ يا
ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ زا ﻂﻘﻓ و دراﺪﻧ يا و لﻮﺻا و ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻲﻬﻘﻓ باﻮﺑا و تﺎﻳاور ،تﺎﻳآ
زا و ﻪﻌﻴـﺷ ﻪـﻘﻓ تﺎﻴﻠﻛ
هﻮﻴﺷ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ صﺎﺧ تﺎﻳاور و ﻪّﻟدا ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻲﻌﻴﺒﻃﺮﻴﻏ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻞﺜﻣ يرورﺎـﺑ رﺎـﺛآ و مﺎـﻜﺣا ناﻮـﺗ
ﻛ طﺎﺒﻨﺘﺳا ار ﻲﻜﺷﺰﭘ دﺮ
.
ﺴﻣ ﻦﻴﻴﺒﺗ ﺄ
ﻪﻟ
ﻢﻴﻳﻮﮕﺑ ﺪﻳﺎﺑ جوز زا يرﺎﻴﺴﺑ هزوﺮﻣا
ﺐﺣﺎـﺻ و يرورﺎـﺑ ﻲﻳﺎـﻧاﻮﺗ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻠﻋ ﻪﺑ ناﻮﺟ يﺎﻫ
ﻲﻳﺎﺳرﺎﻧ ﺎﺑ رﺬﮕﻫر ﻦﻳا زا و ﺪﻧراﺪﻧ ار نﺪﺷ ﺪﻧزﺮﻓ ﻪـﻛ ﺪﻨﻬﺟاﻮﻣ ﻲﻫﺎﻜﻧﺎﺟ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﻔﻃﺎﻋ يﺎﻫ
ﻲﻳاﺪﺟ ﻪﺑ هﺎﮔ ﻲﻣ ﺮﺠﻨﻣ
دﻮﺷ . ﺎـﻨﮕﻨﺗ ﻦـﻳا زا ار نﺎـﻧآ ﻪﻛ يرﺎﻜﻫار ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻲﻳﺎـﻫر
راﺮﻗ لﺎﺒﻘﺘﺳا درﻮﻣ ،ﺪﺸﺨﺑ ﻲﻣ
راوﺪﻴﻣا ار نﺎﺸﻳا و دﺮﻴﮔ ﻲﻣ
ﻲـﻨﻳد ﻢﻴﻟﺎﻌﺗ ﺪﻴﻳﺄﺗ ﻪﺑ ﺮﮔا هﮋﻳو ﻪﺑ ،دزﺎﺳ
ﺪـﺷﺎﺑ هﺪﻴﺳر ﺰﻴﻧ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ﻂﺑاﻮﺿ و .
هار زا ﻲـﻜﻳ جوز نﺪـﺷ ﺪـﻧزﺮﻓ ﺐﺣﺎـﺻ يﺎـﻫ
،رورﺎـﺑﺎﻧ يﺎـﻫ
هﺮﻬﺑ ﻦﻓ زا يﺮﻴﮔ يروآ
» ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﻢﺣر
« ﺖﺳا . ﺎـﺴﻣ ﻪـﻠﻤﺟ زا ﻪـﻧﺎﮕﻴﺑ ﻢـﺣر ﻪـﺑ ﻦﻴـﻨﺟ لﺎـﻘﺘﻧا ﻳ
ﻞ
ﻢﻛ نﺎﻬﺟ رد نآ ﻲﻳاﺪﻴﭘ تﺪﻣ زا ﻪﻛ ﺖﺳا يﺪﻳﺪﺟ و ثﺪﺤﺘﺴﻣ ﻲـﻣ نﺮﻗ ﻊﺑر زا ﺮﺗ
درﺬـﮔ . ﻦـﻳا رد
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻢﻟﺎﺳ ود ﺮﻫ دﺮﻣ و نز ﺖﻟﺎﺣ .
ﻲﻣ مﺮﭙﺳا دﺮﻣ ﻲﻨﻌﻳ ﻲﻣ دازآ ﻚﻤﺨﺗ نز و دزﺎﺳ
ﺪﻨﻛ . زا ﻦـﻜﻟ
ﻲـﻤﻧ ﻲﻤﺳﻻﺎﺗ ﺎﻳ ﺖﺑﺎﻳد ﻞﺜﻣ يرﺎﻤﻴﺑ ﺎﻳ ﻚﻴﻧﺎﮔرا ﺺﻘﻧ ﺮﻈﻧ ﻦﻴـﻨﭼ رد ،دراد ﻪـﮕﻧ ار ﻦﻴﻨــﺟ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﻗاﻮﻣ ضﺮﻓ ترﻮﺻ ود ﻲﻌ ﻲﻣ
دﻮﺷ :
ﻒﻟا . ﻪﺑ ﻦﻴﻨﺟ ﻢﺣر ،دراﺪﻧ ﻲﻋﺮﺷ ﻊﻨﻣ دﺮﻣ ياﺮﺑ يو ﺎﺑ شﺰﻴﻣآ و ﺖﺳا دﺮﻣ ﻦﻳا مﺮﺤﻣ ﻪﻛ ﻲﻧز
ﻲﻣ هداد لﺎﻘﺘﻧا ﺎﻬﻘﻓ ﺮﺜﻛا ﺮﻈﻧ ﻖﺒﻃ ترﻮﺻ ﻦﻳا رد ﻪﻛ دﻮﺷ
، قﺎﻔﺗا ﻪﺑ ﺐﻳﺮﻗ ﻪﻜﻠﺑ ﺎﻬﻧآ
، نز ﻦﻳا هاﻮﺧ
ﺪﺷﺎﺑ وا ﺰﻴﻨﻛ ﺎﻳ و وا ﺮﮕﻳد ﺮﺴﻤﻫ ﺎﻳ ﺪﺷﺎﺑ ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ
، ماﺮﺣ ﺮﺑ ﻲﻠﻴﻟد ﺖﺴﻴﻧ نآ ندﻮﺑ
) ﻦﻣﺆﻣ ،
1415
، ص 80 - 91 ؛ ﻲﻧﺎﺣور ، 1414
، ص 5
؛ يزاﺮـﺧ
، 1423
، ص 173 - 244 (،
اﺮـﻳز ﻦـﻳا مﺎـﻤﺗ رد
ترﻮﺻ ﺖﺳا لﻼﺣ وا ياﺮﺑ ﻪﻛ هداد راﺮﻗ ﻲﻤﺣر رد ار دﻮﺧ ﻪﻔﻄﻧ دﺮﻣ ﺎﻫ
، نآ ﻲﻳﺎـﺟ رد و ماﺮﺣ ﻪﻧ
ﺖﺴﻴﻧ ﺪﻧواﺪﺧ رﻮﺘﺳد فﻼﺧ ﺮﺑ ﻪﻛ ﻪﺘﺷﺎﻛ ار .
ﺖـﺳا هدﺮـﻛ ﻞـﻤﺣ ار دﻮـﺧ ﺮﻫﻮـﺷ ﻪـﻔﻄﻧ ﻢﻫ نز
،
ﺑ و ﻪﺘـﺴﻧاد ﺰﻳﺎـﺟ ار نآ ،ﻪـﺣﺎﺑا ﻞـﺻا ﻪﺑ دﺎﻨﺘﺳا ﺎﺑ و ﺖﻣﺮﺣ ﺮﺑ ﻞﻴﻟد دﻮﺟو دﻮﺒﻧ ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ﺎﻬﻘﻓ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨ
ﺪﻧراﺪﻧ نآ ﺖﻣﺮﺣ ﺮﺑ ﻲﻳاﻮﺘﻓ )
،ﻲﻳﻮـﺧ 1410 ص ، 427 ،ﻲﻧﺎﺘـﺴﻴﺳ ؛ 1416
ص ، 459 .(
ﻪـﺘﺒﻟا ﺎـﻬﻘﻓ ي
ﺪﻧراد ﺮﻈﻧ فﻼﺘﺧا ضﺮﻓ ﻦﻳا رد ﺖّﻨﺳ ﻞﻫا
، هﺪﻋ نﺎـﻴﻨﺑ نﺪـﻧﺎﻣ راﻮﺘـﺳا ﺖﺤﻠـﺼﻣ ﻦﻴﻣﺄـﺗ ياﺮﺑ يا
هداﻮﻧﺎﺧ ﻲﻣ ﺰﻳﺎﺟ ار ﻞﻤﻋ ﻦﻳا ،نآ ﺮﻳﺎﻈﻧ و ﺪﻨﻧاد
) رﻮﺼﻨﻣﺪﻟﺎﺧ ،
1420
، ص 95 (.
ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﺎﺑ ﻲﻫوﺮﮔ
ﻦﻳا ﻮﺟو ضﺮﻓ ﻦﻳا رد ردﺎﻣ فﺮﻃ زا ﺐﺴﻧ طﻼﺘﺧا نﺎﻜﻣا ﻪﻛ لﻻﺪﺘﺳا زاﻮﺟ مﺪﻋ ﻪﺑ ﻢﻜﺣ ،دراد د
هداد نآ ﺪﻧا ) فرﺎﻋ
، 1421 ، ص 818 (.
ﻪﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺎﺑ نﻮﻧﺎﻗ
» رورﺎـﺑﺎﻧ ﻦﻴـﺟوز ﻪﺑ ﻦﻴﻨﺟ ياﺪﻫا ةﻮﺤﻧ «
ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻲ ﺰﻴﻧ ﺎﺠﻧآ ﻪﻛ دﻮﺷ زا جرﺎـﺧ رد شﺮـﺴﻤﻫ مﺮﭙﺳا ﺎﺑ نز ﻚﻤﺨﺗ يرورﺎﺑ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ زاﻮﺟ ﺮﺑ
هرﺎﺷا ﻢﺣر دراد
. ةدﺎﻣ 1 ﻲﻣ نﺎﻴﺑ نﻮﻧﺎﻗ ﻦﻳا ﺪﻨﻛ
: نﺎﻣرد ﻲﺼﺼﺨﺗ ﺰﻛاﺮﻣ ﺔﻴﻠﻛ ،نﻮﻧﺎﻗ ﻦﻳا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﺑ
،نﻮﻧﺎـﻗ ﻦـﻳا رد جرﺪﻨﻣ ﻂﻳاﺮﺷ و ﻲﻋﺮﺷ ﻂﺑاﻮﺿ ﺖﻳﺎﻋر ﺎﺑ دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ زﺎﺠﻣ حﻼﺻ يذ يرورﺎﺑﺎﻧ ﻧا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﻴﻨﺟ لﺎﻘﺘ
جوز ﻢـﺣر زا جرﺎـﺧ ﺢﻴﻘﻠﺗ زا ﻪﻠﺻﺎﺣ يﺎﻫ زا ﺲـﭘ ﻲﻋﺮـﺷ و ﻲﻧﻮﻧﺎـﻗ يﺎـﻫ
،ﻲﻜـﺷﺰﭘ تﺎﻣاﺪـﻗا مﺎﺠﻧا و جاودزا زا ﺲﭘ ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻧز ﻢﺣر ﻪﺑ ﻦﻴﻨﺟ ﺐﺣﺎﺻ ﻦﻴﺟوز ﻲﺒﺘﻛ ﺖﻘﻓاﻮﻣ ﺎﻬﻧآ يرورﺎﺑﺎﻧ )
ود ﺮﻫ ﺎﻳ ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ ﻚﻳ ﺮﻫ (
ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ماﺪﻗا ،هﺪﻴﺳر تﺎﺒﺛا ﻪﺑ .
زا ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺎﻗ و ﻲﻋﺮﺷ ﺮﻈﻧ دراﺪﻧ ﻲﻌﻨﻣ ﻲﻧﻮﻧ
.
ب . ﺖﺳا ماﺮﺣ دﺮﻣ ﻦﻳا ﺮﺑ وا ﺎﺑ شﺰﻴﻣآ ﻪﻛ دﻮﺷ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﻲﻧز ﻪﺑ ﻦﻴﻨﺟ .
ﻪـﺑ ﺎﻨﺑ ﻢﻫ ﺖﻟﺎﺣ ﻦﻳا ﻪﻛ
ﺮﻈﻧ ﺎﻬﻘﻓ ﺮﺜﻛا ي ﻲﻣ ﺰﻳﺎﺟ ﻪﻴﻣﺎﻣا ﺪﺷﺎﺑ
) ﻪﻨﻣﺎﺧ يا ، 1379
، ص 68
؛ ﻲﻌﻧﺎـﺻ ، 1376 ص ، 690 .(
ﺎـﻣا رد
ﺎﻗ ﻲﮕﻤﻫ ﻪﻣﺎﻋ يﺎﻬﻘﻓ ،ﻞﺑﺎﻘﻣ ﻳ
ﺎـﺻ نز و جوز ﻦﻴـﺑ اﺮﻳز ،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻢﺴﻗ ﻦﻳا ﺖﻣﺮﺣ ﻪﺑ ﻞ ﻢـﺣر ﺐﺣ
نز ترﻮـﻋ ﻒـﺸﻛ ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ضﺮـﻓ ﻦـﻳا ،ﺮـﮕﻳد يﻮﺳ زا و دراﺪﻧ دﻮﺟو ﺖﻴﺟوز ﻲﻋﺮﺷ ﺔﻄﺑار ﻲﻣ ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ ﻂـﻘﻓ ﻢـﻫ نآ ،تروﺮـﺿ ﺮـﺑ ﺎـﻨﺑ ﺰـﺟ ترﻮﻋ ﻒﺸﻛ و ﺖﺳا ﻢﻟﺎﺳ ﻲﻧز ﻪﻛ ددﺮﮔ
ﻲﻤﻧ ﺰﻳﺎﺟ ،ﺾﻳﺮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺷﺎﺑ
) فرﺎﻋ ، 1421 ، ص 813
؛ رﻮـﺼﻨﻣﺪﻟﺎﺧ ،
1420
، ص 3 - 102 (.
ﺎـﻣا
ﻼﺘﺒﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ ﻪﻟﺄﺴﻣ ﺎـﺴﻣ دﺎـﺠﻳا ﺄـﺸﻨﻣ ﻊﺒﻄﻟﺎـﺑ يزوﺮـﻣا ﻊـﻣاﻮﺟ رد نآ ندﻮـﺑ ﻪﺑ
ﻳ ﻞ
،ﺖﺳا هﺪﺷ ﺰﻴﻧ ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻪـﺑ و ﻲﻋﻮﻨـﺼﻣ ﺢﻴـﻘﻠﺗ عﻮﺿﻮﻣ ناﺮﻳا ﻪﻋﻮﺿﻮﻣ ﻦﻴﻧاﻮﻗ و نوﺪﻣ قﻮﻘﺣ رد
ﻢﺣر ﺚﺤﺑ نآ لﺎﺒﻧد ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ
ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ و هﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ تﻮﻜﺳ ﻪﺑ
،ﻞﻴﻟد ﺎﺴﻣ زا ﻲﻜﻳ ﻳ
ـﺴﻣ ﻞ ﺛﺪﺤﺘ ﻪ
ﻪﺑ ﻲﻣ رﺎﻤﺷ ﺪﻳآ د ور ﻦﻳا زا. ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﻪﻣادا ر
ﻢﻬﻣ ﺎﺴﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻳ نﺎـﻛدﻮﻛ ﻪـﻧﻮﮕﻨﻳا ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞ
، ﻲـﻨﻌﻳ
ﻪﻘﻔﻧ ،ثرا ،ﺐﺴﻧ ﺚﺤﺑ ﺖﻳﻻو ،ﺖﻧﺎﻀﺣ ،
ﻦﻳا و ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺖﻴﺻو و ر دراﻮﻣ
ﻦﻴـﻴﺒﺗ ﻦﺷور ﻮﺤﻧ ﻪﺑ ا
ﻲﻣ ﻴﻨﻛ ﻢ .
ﺴﻧ ﺐ ﻢﻬﻣ ﺖﻔﮔ ناﻮﺘﺑ ﺪﻳﺎﺷ ﺴﻣ ﻦﻳﺮﺗ
ﺄ صﻮﺼﺧ رد ﻪﻟ ﻲـﻣ داﺮـﻓا ﻦﻳا ﺐﺴﻧ ﺚﺤﺑ نﺎﻛدﻮﻛ ﻦﻳا
ﺪـﺷﺎﺑ
نز ود زا ﻚﻴﻣاﺪﻛ ﻪﻛ )
ر ﺐﺣﺎﺻ ﺎـﻳ ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ﻢﺣ
( ﻲﻧﻮﻧﺎـﻗ رﺪـﭘ و هدﻮـﺑ ﻞﻔﻃ ﻲﻌﻗاو ردﺎﻣ
قﻮﻘﺣ و ﺎﻬﻘﻓ نﺎﺴﻟ رد ﺞﻳار ﻒﻳرﺎﻌﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺐﺴﻧ ؟ﺖﺴﻴﻛ دازﻮﻧ ﻦﻳا ﺮـﻫ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ،نﺎﻧاد
ﺺﺨـﺷ زا نﺎـﺷﺪﻟﻮﺗ ﺎـﻳ يﺮـﮕﻳد زا ﺎﻬﻧآ زا ﻲﻜﻳ ﺪﻟﻮﺗ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺮﻔﻧ ود نﺎﻴﻣ ﻲﻧﻮﺧ ﻪﻄﺑار ﻪﻧﻮﮔ ﻲﻣ ﻖﻘﺤﺗ ﺚﻟﺎﺛ ﺪﺑﺎﻳ
. شور ﺎﺑ ﻪﻛ يدﺮﻓ درﻮﻣ رد ﺷﺰﭘ ﻦﻳﻮﻧ يﺎﻫ
،ﻦﻳﺰﮕﻳﺎـﺟ ردﺎـﻣ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﻲﻜ
نﻮﻜﺗ ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ﺶﺳﺮﭘ ﻦﻳا ،ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺪﻟﻮﺗ و ﺎﻫﺪـﻣﺎﻴﭘ ،ﻪﺠﻴﺘﻧ رد و وا ﺖﺑاﺮﻗ و ﺐﺴﻧ ﺖﻴﻌﺿو ﻪﻛ دﻮﺷ
ﺴﻣ ؟دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻲﺒﻴﺗﺮﺗ ﻪﭼ ﻪﺑ نآ ِرﺎﺛآ و ﺄ
ﻲﻌـﺿو مﺎﻜﺣا هزﻮﺣ رد ﻲﺳﺎﺳا ﻞﻳﺎﺴﻣ زا ﻲﻜﻳ ﺐﺴﻧ ﻪﻟ
،ﺖﺳا هداﻮﻧﺎﺧ قﻮﻘﺣ و ﻪﻴﺼﺨﺷ لاﻮﺣا رد هﮋﻳو ﻪﺑ اﺮﻳز
ﺎﻴﺴﺑ هﺪﻧرادﺮﺑرد ﻢـﻬﻣ ﺞﻳﺎـﺘﻧ و رﺎﺛآ زا ير
و ﺖﻧﺎﻀﺣ ،ﺖﻴﻣﺮﺤﻣ ،ثرا ﺪﻨﻧﺎﻣ ...
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
ترﺎﺒﻋ ﺐﺴﻧ ﺖﻐﻟ يﻮﻐﻟ ﺮﻈﻧ زا ا
،ﺖﺑاﺮﻗ زا ﺖﺳ ،ﻞـﺻا
قﺮـﻋ ) ﻦـﺑا رﻮـﻈﻨﻣ ، 1379
، ص 755 ؛
يﺪﻌﺳ ، 1408
، ص 351 ( ، ﻪﺑ ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ـﺳا يﺪﻧوﺎـﺸﻳﻮﺧ و ﻞـﺻا ،داﮋـﻧ يﺎﻨﻌﻣ
ﺖ ) يرﻮـﻧا ،
1381
، ص 7803 ؛ اﺪﺨﻫد ، 1377
، ص 22452 .(
ﺮﻈﻧ زا ﻢﺘـﺸﻫ بﺎﺘﻛ زا لوا بﺎﺑ ﻪﻛ نآ ﺎﺑ ،ﻲﻗﻮﻘﺣ
ناﺮﻳا ﻲﻧﺪﻣ نﻮﻧﺎﻗ )
داﻮﻣ ناﻮﻨﻋ 1158
- 1167 ( ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ مﺎﻜﺣا ﻪﺑ
» ﺐﺴﻧ « ﻪﺘﺧادﺮﭘ
، ﻒـﻳﺮﻌﺗ ﻲـﻟو
ﻲــﻤﻧ ﻢــﺸﭼ ﻪــﺑ نآ ﺖــﻴﻫﺎﻣ زا ﻲﺤﻳﺮــﺻ
،درﻮــﺧ قﻮــﻘﺣ ﺖــﻬﺟ ﻦﻴــﻤﻫ ﻪــﺑ ﻒﻳرﺎــﻌﺗ نﺎــﻧاد
ارا ار ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻳ
هداد ﻪ ﺪﻧا .
ﻲﻣ ﺐﺴﻧ ﻒﻳﺮﻌﺗ رد ﻲﻣﺎﻣا ﺪﺴﻳﻮﻧ
: ﺐﺴﻧ نز ﻲـﻜﻳدﺰﻧ زا ﻪـﻔﻄﻧ دﺎﻘﻌﻧا ﻪﻄﺳاو ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺮﻣا
ﻲﻣ دﻮﺟو ﻪﺑ دﺮﻣ و آ
ﺪﻳ . و رﺪـﭘ ﻲـﻜﻳ ﻪـﻛ ﺮـﻔﻧ ود نآ و ﻞـﻔﻃ ﻦﻴﺑ ﻲﻧﻮﺧ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻪﻄﺑار ،ﺮﻣا ﻦﻳا زا
ﻲﻣ دﻮﺟﻮﻣ ،ﺪﺷﺎﺑ ردﺎﻣ يﺮﮕﻳد ددﺮﮔ
« ) ﻲﻣﺎـﻣا ، 1373
، ص 151 (.
ﺎﻗ ﺮـﮕﻳد ﻲـﺧﺮﺑ ﻳ
ﺪـﻨﻠ : ﻪـﺑ ﺐـﺴﻧ
ﻘﻌﻧا ﻪﻄﺳاو ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺮﻣا و ﺖﺳا يﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ يﺎﻨﻌﻣ دﻮـﺟو ﻪـﺑ دﺮﻣ و نز ﻲﻜﻳدﺰﻧ زا ﻪﻔﻄﻧ دﺎ
ﻲﻣ ﺪﻳآ .
،ﺮﻣا ﻦﻳا زا ﺪـﺷﺎﺑ ردﺎـﻣ يﺮﮕﻳد و رﺪﭘ ﻲﻜﻳ ﻪﻛ ﺮﻔﻧ ود نآ و ﻞﻔﻃ ﻦﻴﺑ ﻲﻧﻮﺧ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻪﻄﺑار
،
ﻲﻣ دﻮﺟﻮﻣ ددﺮـﮔ
) ـﻘﻘﺤﻣزا ﻲـﻌﻤﺟ ﺎ
ن ، 1428
، ص 9 ؛ ﻲﻣﺎـﻣا ، 1373
، ص 151 ؛ يدﺮـﺟوﺮﺑ ،
1381 ،
ص 280 ( . نﺎـﻴﺑ ار ﺐـﺴﻧ ﺖﻴﻫﺎﻣ و ﺖﻘﻴﻘﺣ ،ﻒﻳرﺎﻌﺗ ﻦﻳا زا ﻚﻳ ﭻﻴﻫ ﺎﻣا هدﻮـﻤﻨﻧ
ﺎـﻳآ ﻪـﻛ ﺖـﺳا
ﻪﻄﺑار ،ﺐﺴﻧ ﻒـﻳﺮﻌﺗ مﺪـﻋ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ ؟ﻲﻌﻗاو و ﻲﻨﻳﻮﻜﺗ يﺮﻣا ﺎﻳ ،ﺖﺳا يدادراﺮﻗ و يرﺎﺒﺘﻋا يا
نﻮﻧﺎﻗ ﺎﻳ عرﺎﺷ يﻮﺳ زا ﺐﺴﻧ ﺖﻴﻫﺎﻣ ﻲﻣ راﺬﮔ
زا ﺐﺴﻧ ﺖﻘﻴﻘﺣ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﻦّﻨﻘﻣ ﻪﻛ دﺮﻛ ﺎﻋدا ناﻮﺗ
هدﺮﻛ يوﺮﻴﭘ فﺮﻋ ﺖﺳا
. ﭼ فﺮﻋ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا لاﺆﺳ لﺎﺣ رﺎـﺒﺘﻋا ﺄـﺸﻨﻣ ار يﺰﻴﭼ ﻪ
ﺒـﺴﻧ ﺔـﻄﺑار ﻲ
ﻲﻣ رﻮـﻃ ﻪـﺑ يرﺪﭘ و يردﺎﻣ ﺐﺴﻧ رد ار ﺚﺤﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا يروﺮﺿ ﺶﺳﺮﭘ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ ياﺮﺑ ؟ﺪﻧاد
ﻢﻳﺮﻴﮔ ﻲﭘ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ :
1 . يردﺎﻣ ﺐﺴﻧ
ﻲﻣ هﺪﻴﭽﻴﭘ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﻞﻜﺸﻣ و ﻦﻳﺮﺗ
ﺤﺑ ﻦﻳﺮﺗ هرﺎﺟا ﻢﺣر زا ﻞﺻﺎﺣ ﻞﻔﻃ درﻮﻣ رد ﺚ ﺚـﺤﺑ يا
ﻴﺸﻧﺎﺟ ﺖﻟﺎﺣ زا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺪﻟﻮﺗ ﻞﻔﻃ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ردﺎﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺮﺳ ﺮﺑ ﺎﺑ رد ﻲﻨ
؟ﺖـﺳا ﻲﺴﻛ ﻪﭼ ،يرادر
صﻮﺼﺧ ﻦﻳا رد دراد دﻮﺟو هﺪﻤﻋ ﺮﻈﻧ ﻪﺳ
:
ﻒﻟا : هﺪﻋ ﺎﻬﻘﻓ زا يا از ار ردﺎﻣ ﻪﺑ ﺪﻧزﺮﻓ بﺎﺴﺘﻧا كﻼﻣ
ﻳ ﻲﻣ نﺪﻴ ﺪﻨﻧاد
، ﻪـﻛ ﺪـﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ﻲـﻨﻌﻳ
ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ
، تﺎـﻳاور روﺪـﺻ و تﺎـﻳآ لوﺰـﻧ نﺎﻣز رد ًﺎﺳﺎﺳا هوﺮﮔ ﻦﻳا ﺮﻈﻧ زا ،ﺖﺳا ﻞﻔﻃ ردﺎﻣ
دﻮﻛ ﻪﻛ ﻲﻜﺷﺰﭘ ﺪﻳﺪﺟ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺑ مدﺮﻣ ﺖﺳا ﻚﻤﺨﺗ و مﺮﭙﺳا حﺎﻘﻟ ﻞﺻﺎﺣ ،ك
، ـﺷاﺪﻧ ﻲﻫﺎـﮔآ ﺪﻨﺘ
ﻲﻣ ﻦﻴﻨﺟ ﺪﺷر فﺮﻇ ار نز ﻢﺣر و و ﺎﺑ و ﺪﻨﺘﺷاﺪﻨﭘ
ﻲﻣ ردﺎﻣ ار ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ نز ،ﻦﻳا دﻮﺟ ﺪﻨﺘﺴﻧاد
.
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻦﻳا ﺪﻫد
از ﺎﻬﻧآ يرواد يﺎﻨﺒﻣ ﻪﻛ ﻳ
دﻮﺑ نﺪﻴ ﺖﺳا ه ار كدﻮﻛ ﻪﻛ ﻲﻧز ﻲﻨﻌﻳ ، ﻪﺑ
ﻲـﻣ ﺎﻴﻧد دروآ ،
ﻲﻣ ردﺎﻣ ار وا نﻮﻧﺎﻗ و ﺪﻨﺘﺴﻧاد
ﺳا راﺬﮔ ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺎﻀﻣا ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﺖﺤﺗ ار فﺮﻋ ﻦﻳا ﺰﻴﻧ مﻼ )
ﻖﻘﺤﻣ
دﺎﻣاد ، 1379
، ص 51 (.
لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ
، ا ﻂﺳﺎﺒﻟاﺪﺒﻋ ﺦﻴﺷ ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ﺖﻨﺳ ﻞﻫا يﺎﻬﻘﻓ ز
ناﻮـﻨﻋ ﺖـﺤﺗ يا
» ﻲﻫﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ﻞﻔﻃ «
ﻲﻣ نﺎﻴﺑ دراد :
،ﺪﻧزﺮﻓ ﺎـﻣا ،هدﺮـﻛ ﻞـﻤﺣ ار وا ﻪـﻛ ﺖـﺳا شردﺎـﻣ ﻪـﺑ بﻮﺴﻨﻣ
ﺻ ﻲﻣ ﻢﺨﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻏﺮﻣ ﻞﺜﻣ ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎ ﻮﺟ و دراﺬـﮔ
ﻪـﺟ ﻪـﻜﻠﺑ ،ﺖـﺴﻴﻧ وا ﻪـﺑ بﻮـﺴﻨﻣ شا
ﻢﻫ ،ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد هﺪﻬﻋ ﻪﺑ ار وا ﺖﻧﺎﻀﺣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺴﻛ ﻪﺑ بﻮﺴﻨﻣ ﻪـﻛ يردﺎـﻣ ﻦﻴـﻨﭼ
ار ﻚـﻤﺨﺗ
ﻲﻣ ﻞﻤﺣ ﻴﻨﺟ و ﺪﻨﻛ ﻲـﻣ ﻪﻳﺬﻐﺗ و هدﺮﻛ ﺪﺷر وا ﻢﺣر رد ﻦ
ﻲﺘﺨـﺳ و ﺎـﻫدرد ﻞـﻤﺤﺘﻣ و ﺪـﻨﻛ ﻲﻳﺎـﻫ
ﻲﻣ ﺖﺳا وا ﻪﺑ بﻮﺴﻨﻣ ﺪﻧزﺮﻓ ،دﻮﺷ ...
« ) ﻲﻋﻮﻟا ﻪﻠﺠﻣ ،
1404
، ص 62 ( . رد هوﺮـﮔ ﻦـﻳا ياﺮـﺑ ﻪـﻣادا
ﺧ ﺮﻈﻧ تﺎﺒﺛا هدﺮﻛ دﺎﻨﺘﺳا نآﺮﻗ زا ﻲﺗﺎﻳآ ﻪﺑ دﻮ
ﻪﻳآ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺪﻧا 2
ﻪﻟدﺎﺠﻣ هرﻮﺳ
1. رد ﺎـﻬﻧآ ﺮـﻈﻧ ﺮﺑﺎـﻨﺑ
ﺑ ردﺎﻣ ﻪﻔﻳﺮﺷ ﻪﻳآ ﻦﻳا ﻪ
ﺖـﺳا هدروآ ﺎـﻴﻧد ﻪﺑ ار ﺪﻧزﺮﻓ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺴﻛ ،ﺮﺼﺣ ﻪﻐﻴﺻ ﻪﺑ و ﻖﻠﻄﻣ رﻮﻃ .
ـﺻ ﻪـﺑ ،ﺖـﺳا هﺪـﻣآ ﺎﻴﻧد ﻪﺑ ﻦﻴﻨﺟ لﺎﻘﺘﻧا زا ﻪﻛ يﺪﻧزﺮﻓ لﻻﺪﺘﺳا ﻦﻳا ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ ﻣ ﻢـﺣر ﺐﺣﺎ
بﻮـﺴﻨ
ﻲﻣ ﺎﻨﺒﻣ ﻦﻴﻤﻫ ﺮﺑ ،دﻮﺷ
، رﻮﻬـﺸﻣ ﻪـﻌﻗاو ﻚـﻳ رد مﻼﻜﻟاﺮﻫاﻮـﺟ ﺐﺣﺎﺻ )
ﻲـﻔﺠﻧ ، 1367
، ص 298 (
ﻲــﻤﻧ ﻖــﺤﻠﻣ ،دﺮــﻣ ﺮــﺴﻤﻫ ﻪــﺑ ار كدﻮــﻛ دزﺎــﺳ
، ﺖــﺳا هﺪــﺸﻧ ﺪــﻟﻮﺘﻣ وا زا ﻪــﻛ ﻞــﻴﻟد ﻦــﻳا ﻪــﺑ .
ﻲﻣ ﻲﻧﺎﺣور قدﺎﺻﺪﻤﺤﻣﺪﻴﺳ ﺪﺴﻳﻮﻧ
: ﻲﻣ ﻖﺤﻠﻣ ﻪﻔﻄﻧ ﺐﺣﺎﺻ ﻪﺑ ﻪﭽﺑ دﻮﺷ
، ﺐﺣﺎـﺻ وا رﺪـﭘ ﻲـﻨﻌﻳ
ﺎﻣا و ﺖﺳا ﻪﻔﻄﻧ ،ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺮﻴﺟا ﻪﻛ ﺖﺳا يﺮﮕﻳد نز نآ ،وا ردﺎﻣ
ﻞـﻴﻟد ﻪـﺑ ﻪﻔﻳﺮـﺷ ﻪـﻳآ
قﻮـﻓ
) يﺮﻫا يﺪﻤﺻ ،
1382
، ص 35 (.
ﺎﭘ رد ﻲﻣ قﻮﻓ ﻪﻳآ ﻦﻳا ﻪﺑ لﻻﺪﺘﺳا زا ﺦﺳ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ
:
ًﻻوا
، ﻪﻳآ ﻦﻳا
ﻲﻣ رﺎﻬﻇ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧﺎﺴﻛ در مﺎﻘﻣ رد ﺪﻨﻨﻛ
، وا ،نﺎـﺷردﺎﻣ ﻪـﺑ ﺶﻳﻮـﺧ ﺮـﺴﻤﻫ ﻪﻴﺒﺸﺗ ﺎﺑ ﻲﻨﻌﻳ ﺮـﺑ ار
ﻲﻣ ماﺮﺣ دﻮﺧ ﺻا و ﺪﻨﻨﻛ
ﻻﻮ رد نﻮﭼ ،دراﺪﻧ ﺚﺤﺑ ﻞﺤﻣ ﻪﺑ ﻲﻄﺑر ﻪـﺟﻮﺗ ﺪـﻧواﺪﺧ ﻪـﻛرﺎﺒﻣ ﻪﻳآ ﻦﻳا
ﻲﻣ د ﻲﻤﻧ ﺐﺒﺳ ﻪﻠﻤﺟ ﻦﻳا ﻦﺘﻔﮔ فﺮﺻ ﻪﻛ ﺪﻫ ﺪـﻳآ رﺎﻤـﺷ ﻪـﺑ يو ردﺎﻣ ،دﺮﻣ ﺮﺴﻤﻫ ﻪﻛ دﻮﺷ
؛ اﺮـﻳز
ار وا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧز نﺎﻤﻫ وا ردﺎﻣ ﻪﺑ
ﺖﺳا هدروآ ﺎﻴﻧد دﺎـﻳ ﻦﺨـﺳ ،وا ﻪـﺑ بﺎﻄﺧ يو ﻪﻛ ﻲﻧز نآ ﻪﻧ ،
ﮋﻳو يروآدﺎﻳ ﺲﭘ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻔﮔ ار هﺪﺷ ردﺎﻣ ﻲﮔ
) وا زا كدﻮـﻛ نﺪﺷ هداز (
ﻋ ﻦﻳﺪـﺑ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﺖـﻠ
ﻲﻣ ردﺎﻣ ار كدﻮﻛ ﻪﺸﻴﻤﻫ ﺪﻳاز
، رﺎـﻨﻛ رد ﻪﻳآ ﻦﻳا ﺮﮔا و ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻦﻴﻨﭼ ﻪﺸﻴﻤﻫ نﺎﻣز نآ رد ﻲﺘﻗو
دﻮﺷ هدراﺬﮔ ﻲﺗﺎﻳآ ﺮﻳﺎﺳ ﻲﻣ ﺖﻟﻻد ﻲﺒﺴﻧ رﺎﺛآ و ﺐﺴﻧ ﺮﺑ ﻪﻛ
رد بﻼـﺻأ ﻆـﻔﻟ ﻪـﻛ ﻲﺗﺎﻳآ ًﻼﺜﻣ ﺪﻨﻨﻛ
زﺮﻓ ﻦﻴﺑ ﻪﻛ ﻲﺗﺎﻳآ ﻞﺜﻣ ﺎﻳ هﺪﻣآ نآ ﻓ و ﺪﻧ
ﺎﻗ توﺎﻔﺗ هﺪﻧاﻮﺧ ﺪﻧزﺮ ﻳ
ﻲﻣ ﻞ
2دﻮﺷ ﺎﻤـﺷ ناﺮﺴﭘ ناﺮﺴﻤﻫ و
1 .»
ﻲﺋﻼﻟا ﺎّﻟا ﻢﻬﺗﺎﻬﻣا نا ﻢﻬﺗﺎﻬﻣا ّﻦﻫﺎﻣ ﻢﻬﺋﺎﺴﻧ ﻦﻣ ﻢﻜﻨﻣ نوﺮﻫﺎﻈﻳ ﻦﻳﺬﻟا ﻢﻬﻧﺪﻟو
...
«.
2 . ﻲﻣ و ﺪﻳﺎﻣﺮﻓ : » ﻢﻜﺑﻼﺻا ﻦﻣ ﻦﻳﺬﻟا ﻢﻛءﺎﻨﺑا ﻞﺋﻼﺣ و «
) ءﺎﺴﻧ / 23 (
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻤﺷ ﺖﺸﭘ زا ﻪﻛ ﺎﻤﺷ «
ﻤﺨﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا يدرﻮﻣ ﺮﺑ ﻪﻳآ ﺖﻟﻻد ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ و ﺖـﺳا ردﺎـﻣ نآ زا ﻚ
هرﺎﺟا ﻢﺣر ﺮﺑ
،ﻪﻔﻳﺮﺷ ﻪﻳآ عﻮﺿﻮﻣ و دراﺪﻧ ﺖﻟﻻد يا ﺖﺳا ﺚﺤﺑ ﻦﻳا زا جرﺎﺧ
.
ًﺎﻴﻧﺎﺛ ﻲـﻣ ﺮـﻈﻧ ﻪﺑ -
زا رﻮﻈﻨﻣ ﺪﺳر
» نﺪﻟو « ﻪﻳآ ﻲﻨﻌﻣ ﺎﺗ ﺖﺴﻴﻧ نﺎﻤﻳاز ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ ﻦﻳا
» ﺗ ﺎﻤﺷ ردﺎﻣ ﻪـﻛ ﺖﺳا ﻲﻧز نﺎﻤﻫ ﺎﻬﻨ
ﻲﻣ ار دازﻮﻧ ﻫﻮﺷ و وا زا ﻪﻔﻄﻧ هاﻮﺧ ،ﺪﻳاز
يﺮﮕﻳد زا هاﻮﺧ ،ﺪﺷﺎﺑ شﺮ
«،
ﻲﻣ ﻪﻜﻠﺑ ﻪـﻛ دﺮـﻛ ﺎﻋدا ناﻮﺗ
دﺎﻣ ،ﻪﻳآ ﻖﺑﺎﻄﻣ ر
زا نﺪـﺷ نوﺮـﻴﺑ ﺪﻟو ﻲﻠﺻا يﺎﻨﻌﻣ نﻮﭼ ،ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ ﻪﻧ ﺖﺳا ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ،
نﺎﻤﻫ ﺖﺳا ﺮﮕﻳد ﺰﻴﭼ ﻳاور زا ﻲﺧﺮﺑ و نآﺮﻗ رد ﻪﻛ رﻮﻃ
ـﺑ ﺮﻴﺒﻌﺗ ﻦﻴﻤﻫ ﺰﻴﻧ رﺪﭘ ياﺮﺑ تﺎ ﻪ
ﻪـﺘﻓر رﺎـﻛ
ﻪﻳآ ﺪﻠﺑ هرﻮﺳ رد ﻪﻧﻮﻤﻧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺖﺳا
13 ﻤﻠﻛ و ﺖﺴﻴﻧ نﺎﻤﻳاز ﻲﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺪﻟو ﺎﻣو ﻪ ﻢﻫ
قﻼﻃا ﻦﻴﻨﭼ
ﺖﺳا مزﻻ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ردﺎﻣ ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﻟاو قﻼﻃا ﺪﻨﻧﺎﻣ رﺪﭘ ﻪﺑ ﺪﻟاو »
ﺪﻟو ﺎﻣو « و
» ﻢﻬﻧﺪـﻟو « ﻲـﻨﻌﻣ ﻪـﺑ
دﻮﺷ ﻞﻤﺣ نﺎﻤﻳاز زا ﺮﻴﻏ .
ﮔ ﻦﻳا ﺮﮕﻳد ﻞﻴﻟد ﺖﺳا ﻲﻠﻘﻋ ﻞﻴﻟد ﻚﻳ هوﺮ
، ﻪـﺠﻴﺘﻧ ﺎـﻬﻨﺗ ﺪـﻧزﺮﻓ ﻲﻠﻘﻋ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ
ﺑ و ﺪﻧزﺮﻓ ﻪﻜﻠﺑ ،ﺖﺴﻴﻧ ﺎﻬﻧز زا هﺪﺷ هدﺮﺑ ثرا ﻪﺑ تﺎﻔﺻ و ﻚﻤﺨﺗ ﻪ
ﺶﻠﻣﺎﻌﺗ ﻪﺠﻴﺘﻧ نﺎﺴﻧا ﻲﻠﻛ رﻮﻃ
ﺖﺳا فاﺮﻃا ﻂﻴﺤﻣ ﺎﺑ .
ﺑ ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻣز نآ ًﺎﺻﻮﺼﺧ ﻪ
ﻪـﻤﻫ و هﺪﻴﺒـﺴﭼ ﻢـﺣر هراﻮـﻳد ﻪﺑ ﻦﻴﻨﺟ ترﻮﺻ
ﻣ يو ﻲﻤﺴﺟ و ﻲﻧاور ﺪﺷر و دﻮﺟو ﺘﺄ
ﺖﺳا ﻢﺣر زا ﺮﺛ )
ﻲﻟﻮﺘﻤﻟارﺪـﺑ ،
1986
، ص 283 ( . نﺎـﻨﭼ ﻪـﻛ
ﻲﻣ لﺎﻌﺘﻣ ﺪﻧواﺪﺧ ﺪﻳﺎﻣﺮﻓ
2: ﻢﻜﺷ رد ار ﺎﻤﺷ ﺶﻨﻳﺮـﻓآ زا ﺲـﭘ ﻲـﺸﻨﻳﺮﻓآ نﺎﺘﻧاردﺎﻣ يﺎﻫ
) ﺮـﮕﻳد ( رد
ﻲﻜﻳرﺎﺗ ﻪﺳ يﺎﻫ ﻪﻧﺎﮔ ]
،ﻪﻤﻴﺸﻣ ﻢﺣر و ﻢﻜﺷ [ ﻲﻣ ﻖﻠﺧ ﺪﻨﻛ . ﻲـﻣ ﺮـﮕﻳد يﺎﺟ رد ﺎﻳ و ﺪـﻳﺎﻣﺮﻓ
3: اﺪـﺧ
ﻲﻣ هدﺎﻣ ﺮﻫ ﻪﻛ ار ﻪﭽﻧآ ﺪﻧاد يا
) ﻢﺣر رد ( ﻲﻣ زﺎﺑ ﺰﻴﻧ و دﺮﻴﮔ ﻢﺣر ﻪﻛ ار ﻪﭽﻧآ
ﻲﻣ ﺎﻫ ﻪـﭽﻧآ و ﺪـﻨﻫﺎﻛ
ﻣ ﻪﻛ ار ﻲ ﺪﻨﻳاﺰﻓا . ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻲﻣ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا مﺎﻤﺗ
ﻦﻴﻨﺟ رد ﺶﻳاﺰﻓا و ﺶﻫﺎﻛ ﻪﻛ ﻢﻴﺳر
ﺖـﺳا هدﺮـﻛ هدﺎﻣآ ﻞﻣﺎﺣ نز ﻢﺣر ﻪﻛ ﺖﺳا يدراﻮﻣ زا .
ﻪـﻛ ﺖـﺳا راواﺰـﺳ ﺎـﻳآ ترﻮـﺻ ﻦـﻳا رد
و ﻢﻴﻧاﺪﺑ ردﺎﻣ ار ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ ﺶﻘﻧ
شروﺮـﭘ هزاﺪـﻧا ﻪﺑ ار ؟ﻢﻴـﻫد ﺶﻫﺎـﻛ هﺪـﻨﻫد
) ﺎﻴﻧﺎﺿر
، 1383
، ص 324 (.
ﻮﮕﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﻢﻫ لﻻﺪﺘﺳا ﻦﻳا درﻮﻣ رد ﻳ
ًﻻوا ﻢﻴ ، ﺎـﻤﻫ ﺮـﺑ مﺎﻜﺣا ﻦﻳوﺎـﻨﻋ ن
ﻲﻣ ﺐﺗﺮﺘﻣ ﻲﺟرﺎﺧ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ كﻼﻣ زاﺮﺣا ًﺎﺻﻮﺼﺧ ،ﺎﻬﻧآ كﻼﻣ ﺮﺑ ﻪﻧ ﺪﻧﻮﺷ
يﺎﻫ و مﺎـﻜﺣا ﻲﻌﻗاو
1 .»
ﺪﻟو ﺎﻣ و ﺪﻟاو و
«
2 . ثﻼﺛ تﺎﻤﻠﻇ ﻲﻓ ﻖﻠﺧ ﺪﻌﺑ ﻦﻣ ًﺎﻘﻠﺧ ﻢﻜﺗﺎﻬﻣا نﻮﻄﺑ ﻲﻓ ﻢﻜﻘﻠﺨﻳ ...
) ﺮﻣز / 6 (
3 . دادﺰﺗ ﺎﻣ و مﺎﺣرﻻا ﺾﻴﻐﺗ ﺎﻣ و ﻲﺜﻧا ﻞﻛ ﻞﻤﺤﺗ ﺎﻣ ﻢﻠﻌﻳ ﷲا )...
ﺪﻋر / 8 (
ﺮﻴﻏ ،ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﻢﻠﻋ
ًﺎﻴﻧﺎﺛ ،ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ
، ا ﺪـﺷ ﺖﺑﺎﺛ ﻲﻜﺷﺰﭘ ﺮﻈﻧ ز ﺶـﻘﻧ ﻢـﺣر ﻪـﻛ ه
ﺮـﻴﻈﻧ ،دراد ﻲﻳﺎـﻫ
هدﺎﻣآ ﻲﻋﺎـﻓد ﻢﺘـﺴﻴﺳ رﺎـﻬﻣ و لﺮـﺘﻨﻛ ،نآ ﻲﻤﺟﺎﻬﺗ ﺪﺷر لﺮﺘﻨﻛ و ﻦﻴﻨﺟ شﺮﻳﺬﭘ ياﺮﺑ ﻢﺣر يزﺎﺳ
ددﺮﮕﻧ ﻊﻓد ﻦﻴﻨﺟ ﺎﺗ ﻢﺣر رد دﻮﺟﻮﻣ .
مﺎﻴﭘ لدﺎﺒﺗ ﻪﻧﻻ نﺎﻣز رد ﺎﻫ ﺟ ﻲﻨﻳﺰﮔ
و ﺰﻳﺎـﻤﺗ ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد و ﻦﻴﻨ
لﻮﻠﺳ ﻮﻤﻧ اﺬـﻏ تﻻدﺎﺒﻣ ياﺮﺑ ﺖﻔﺟ ﻞﻴﻜﺸﺗ و ﻦﻴﻨﺟ ﻪﺘﻓﺎﻴﻧ ﺰﻳﺎﻤﺗ يﺎﻫ
ﻲـﻌﻓد داﻮـﻣ و ﻲـﺴﻔﻨﺗ ،ﻲﻳ
ردﺎﻣ ﺎﺑ ﻦﻴﻨﺟ )
يرﺎﻔﻏ ، 1377
، ص 53 ( ﺶﻘﻧ ﻦﻳا ﻪـﻳﺬﻐﺗ و فﺮـﻇ ﻚـﻳ زا ﺮﺗاﺮﻓ ﻪﭼﺮﮔا ،ﻢﺣر يﺎﻫ
ﻦﻴــﻨﺟ ياﺮــﺑ ﺎــﻬﻨﺗ ﺶــﻘﻧ زا ﻲﻫﺎــﮔآ راﺪــﻘﻣ ﻦــﻳا ﺎــﻣا ،ﺖــﺳا
ﻪــﺒﻨﺟ ،ﻢــﺣر يﺎــﻫ و ﻲﮔﺪــﻧز يﺎــﻫ
ﻞﻴﻜﺸﺗ ﺶﻳاﺪـﻴﭘ هرﺎـﺑرد ار فﺮﻋ يرواد و دراﺪﻧ ﻦﻴﻨﺟ ياﺮﺑ ﻲﮔﺪﻨﻫد و مﺮﭙـﺳا زا ﻦﻴـﻨﺟ
ﻚـﻤﺨﺗ
ﻲﻤﻧ نﻮﮔﺮﮔد ﺪﻨﻛ
. ﺑﺎﻨﺑ ﻲﻣ ﻪﺷﺪﺧ ﻞﺑﺎﻗ ﻢﻫ ﻲﻠﻘﻋ ﻞﻴﻟد ،ﻦﻳاﺮ ﺪﺷﺎﺑ
.
ﺮﺧآ ﻞﻴﻟد وﺮﮔ ﻦﻳا
ﺖﺴﻳز ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ مﺪﻋ ،زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ه ﻢـﺣر زا جرﺎـﺧ رد ﻦﻴﻨﺟ يﺮﻳﺬﭘ
: زا
ﺖـﺳا رﺪـﭘ ﻦﻴـﻴﻌﺗ ياﺮـﺑ ﺮـﺼﺤﻨﻣ يﺎﻨﺒﻣ ﻚﻴﺘﻧژ ﺎﻬﻧآ ﺮﻈﻧ
، ـﻟو ﻦﻴـﻴﻌﺗ ﻚـﻴﺘﻧژ ﻪﻠﻴـﺳو ﻪـﺑ ردﺎـﻣ ﻲ
ﻲﻤﻧ دﻮﺷ . ﻻﺪﺘﺳا ﺮﻈﻧ ﻦﻳا ﻪﻴﺟﻮﺗ رد ﺎـﺗ ﺖـﺸﻛ صﻮـﺼﺨﻣ فﺮﻇ رد هﺪﺷ رورﺎﺑ ﻚﻤﺨﺗ ﻪﻛ هﺪﺷ ل
ﻧﺎﻣز ﻲ ﻪﻛ دﻮﺸﻧ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﻢﺣر ﻪﺑ
، ﺖﺴﻳز ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎـﺴﻧا دﻮـﺟﻮﻣ زﻮـﻨﻫ و ﺪﻨﻛ ﻲﻤﻧ ﺐﺴﻛ ار يﺮﻳﺬﭘ
ﻧ ﺖﺴﻴ
، ﻲﻣ ﻢﺣر ﻪﺑ لﺎﻘﺘﻧا زا ﺲﭘ ﻪﻜﻠﺑ دﺮـﻛ ﻲـﻘﻠﺗ ﻲﻧﺎﺴﻧا دﻮﺟﻮﻣ ﻚﻳ ار نآ ناﻮﺗ
. مﺎـﮕﻨﻫ ﻦـﻳا رد
ﻛ ﺖﺳا ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ﻦﻳﺪﻟاو ﻪﺑ بﻮﺴﻨﻣ قﻮﻘﺣ ﻪ ﺑﺎﻨﺑ ،دﻮﺷ
ﺪـﻫاﻮﺧ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ردﺎﻣ ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ نز ﻦﻳاﺮ
دﻮﺑ . ﺑ ﺎﻣا ﺖﻗد ﺎ ﻲﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ صﻮﺼﺧ ﻦﻳا رد ﺮﻈﻧ ﻳز ﺮـﻈﻧ زا ﻪﻛ دﻮﺷ
ﺖـﺴ ﻪـﻄﺑار كدﻮـﻛ ،ﻲـﺳﺎﻨﺷ
ﺪﻧزﺮﻓ و دراد ﻚﻤﺨﺗ و مﺮﭙﺳا نﺎﺒﺣﺎﺻ ﺎﺑ ﻲﻧﻮﺧ ﻲﻣ ﺎﻬﻧآ ﻲﻌﻴﺒﻃ
ﻄﺑار ﻦﻴﻤﻫ و ﺪﺷﺎﺑ ﺚـﻋﺎﺑ ﻲﻧﻮﺧ ﻪ
ﻲﻣ ﻲﺒﺴﻧ ﺖﺑاﺮﻗ دﺎﺠﻳا ،ﺶﻨﻳﺪﻟاو ﻪﺑ ﺐﺴﻧ قﺎﺤﻟا ﻲﻠﺻا كﻼﻣ و ددﺮﮔ
نﺎـﺸﻳا ﻪـﻔﻄﻧ زا وا ﺶﻳاﺪـﻴﭘ
نﻮﻧﺎﻗ و ﺖﺳا راﺬﮔ
ﺖـﺳا ﻪﺘﺴﻧاﺪﻧ مزﻻ ﺪﻧزﺮﻓ قﺎﺤﻟا ياﺮﺑ ار ﻲﻜﻳدﺰﻧ ﺮﻴﻈﻧ ﻲﺻﺎﺧ ﺖﻴﺻﻮﺼﺧ ﻢﻫ .
ﻞﻴﻜﺸﺗ لﻮﻠﺳ هوﻼﻋ ﻪﺑ اد مﺎﻧ ﻲﻨﻴﻨﺟ نارود ﻪﻛ ﻲﺗﺪﻣ ياﺮﺑ ﻚﻤﺨﺗ و مﺮﭙﺳا ﺐﻴﻛﺮﺗ زا هﺪﻨﻫد
در
، رد
ﻲﻣ ﻪﻣادا دﻮﺧ ﻲﮔﺪﻧز ﻪﺑ ﻢﺣر ﻲﻤﻧ ﺚﻋﺎﺑ ﺖﻗﻮﻣ نارود ﻦﻳا و ﺪﻫد
ا ﻪﻛ دﻮﺷ ﻦﻴـﺑزا ﻞﻔﻃ دﺎﺠﻳا ﻞﺻ
ﺰﺟ ﻞﻔﻃ ﺎﻳ و دوﺮﺑ ﻳ
دﻮﺷ بﻮﺴﺤﻣ ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ نز دﻮﺟو زا ﻲ .
ارا ﻞـﻴﻟد ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ـﻳ
ﻞـﺑﺎﻗ هﺪـﺷ ﻪ
ﻲﻣ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﺪﺷﺎﺑ
.
ب - ﺖﺳا ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ردﺎﻣ ود ياراد كدﻮﻛ ﻢـﻫ و ﻚـﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎـﺻ ﻢﻫ هوﺮﮔ ﻦﻳا ﺮﻈﻧ ﻖﺑﺎﻄﻣ:
ﺎﺻ ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ عوﺮﺸﻣ ردﺎﻣ ود ﺮﻫ ﻢﺣر ﺐﺣ ﺪﻧﻮﺷ
. ﺒﻣ هوﺮﮔ ﻦﻳا ز ﻪﺑ كدﻮﻛ بﺎﺴﺘﻧا يﺎﻨ
فﺮـﻋ ار ن
ﻲﻣ هﺪﻴﻘﻋ ﻦﻳا ﺮﺑ و ﺪﻨﻧاد ﺑ فﺮﻋ ﻪﻛ ﺪﻧا
ﻲﻣ ﻞﻔﻃ ردﺎﻣ ار نز ود ﺮﻫ ﻲﻨﺷور ﻪ دراﺪـﻧ ﻲﻌﻧﺎﻣ و ﺪﺳﺎﻨﺷ
ﺪﺷﺎﺑ ردﺎﻣ ود ﺐﺣﺎﺻ ﻲﻛدﻮﻛ ﻪﻛ
، اﺮﻳز ﻚـﻳ رد ﻪـﻛ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻪـﻄﺑار ود ﺰـﻴﻧ يردﺎﻣ و يرﺪﭘ ﻪﻄﺑار
ﻧراد دﻮﺟو ﻢﻫﺎﺑ نﺎﻣز ﺪ
. ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ
، ﻲﻣ نﺎﻣز ﻚﻳ رد ﻞﻔﻃ يردﺎﻣ ﻪﻄﺑار ود ياراد ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ
دراﺪـﻧ ﻲﻟﺎﻜـﺷا نﺎـﻣز ﻚـﻳ رد ود ﺮـﻫ دﻮﺟو ﻲﻗﻮﻘﺣ ظﺎﺤﻟ زا ﺖﺳا يرﺎﺒﺘﻋا ،ﻪﻄﺑار ود ﺮﻫ نﻮﭼ .
لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ
، آ ﺖﻳ ﻲـﻣ درﻮـﻣ ﻦﻳا رد ﻲﻧﺎﺘﺴﻴﺳ ﷲا ﺪـﺴﻳﻮﻧ
: دﻮـﺸﻧ كﺮـﺗ طﺎـﻴﺘﺣا ود ﺮـﻫ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ
) ﻲﻧﺎﺘﺴﻴﺳ
، 1422
، ص 205 (.
ﻲﻣ يدوﺮﻫﺎﺷﺪﻤﺤﻣﺪﻴﺳ ﺪـﻳﻮﮔ
: ...
ـﺣر ﺐﺣﺎـﺻ ﺪـﻧزﺮﻓ كدﻮـﻛ نآ ﻢ
ﻲﻣ ﺖﺒﺴﻧ و ﺪﺷﺎﺑ ﺪـﻨﻳﺎﻤﻧ ﺖـﻳﺎﻋر ار طﺎـﻴﺘﺣا ﺐـﻧﺎﺟ ﻢـﺣر ﺐﺣﺎﺻ ﻪﺑ
) يﺮـﻫا يﺪﻤـﺻ ،
1382
،
ص 38 (.
ﺎﻗ هوﺮﮔ ﻦﻴﻤﻫ زا يﺮﮕﻳد هﺪﻋ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻛذ ﻪﺑ مزﻻ ﻪﺘﺒﻟا ﻳ
ا ﻪﭼﺮﮔ ﻪﻛ ﺪﻨﻠ لﺎـﻔﻃا ﻪﻧﻮﮔ ﻦﻳ
ﻲﻣ ردﺎﻣ ود ياراد ﺪﻨﺷﺎﺑ
، ﻲﻤﻧ ﻲﻟو دروآ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﻲﺒﺴﻧ ردﺎﻣ ار ﺎﻬﻧآ ناﻮﺗ
، ردﺎـﻣ ﺪـﻳﺎﺑ ار ﺎـﻬﻧآ ﻪﻜﻠﺑ
دﺮﻛ ﻲﻘﻠﺗ ﻲﻋﺎﺿر
، اﺮﻳز ﺮﻫ هدﻮـﺑ ﻢﻴﻬﺳ و راﺬﮔﺮﻴﺛﺎﺗ دازﻮﻧ نﻮﻜﺗ و ﺶﻳاﺪﻴﭘ رد ود يﻮـﺳ زا و ﺪـﻧا
ﺮﮕﻳد
، دراد ود نآ زا ﻚﻳﺮﻫ ﻪﺑ صﺎﺼﺘﺧا ﻲﻋﺮﺷ ردﺎﻣ ﻪﻛ ﺖﺴﻴﻧ ﻢﻫ ﻲﻌﻃﺎﻗ ﻞﻴﻟد .
ﺮـﻈﻧ ﻪﺑ يﺎـﻋدا
ﺪﺷﺎﺒﻧ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ دراد ار ﻲﺘﺷادﺮﺑ ﻦﻴﻨﭼ فﺮﻋ ﻪﻜﻨﻳا .
ﻲـﻣ فﺮـﻋ ﻪﭽﻧآ مﻼـﺳا و دﺮﻳﺬـﭘ
نآ ﺮـﺑ ﺰـﻴﻧ
ﻲﻣ ﻪﺤﺻ ﻔﻃ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ ،دراﺬﮔ ﻞ
ﻲﻣ ﻚﻤﺨﺗ و مﺮﭙﺳا نﺎﺒﺣﺎﺻ ﻪﺑ ﻖﺤﻠﻣ ﻢـﺣر ﺐﺣﺎـﺻ و ﺪـﺷﺎﺑ
ﻞﻤﺣ ﺎﻬﻨﺗ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻦﻴﻨﺟ شروﺮﭘ و ﺪﺷر فﺮﻇ و
دﻮﺷ . ﻌﺑ ﺮﮔا ﻚـﻤﺨﺗ و مﺮﭙـﺳا ﺐﻴﻛﺮﺗ زا ﺪ
،ﻦﻴﺟوز ﺪﻨﻫد راﺮﻗ هﺎﮕﺘﺳد رد ار ﻪﻔﻄﻧ
، ﭻﻴﻫ ﻲﻤﻧ فﺮﻋ هﺎﮔ ﺪﻳﻮﮔ
، ﺖـﺳا ﻞﻔﻃ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ردﺎﻣ هﺎﮕﺘﺳد .
ياﺮﺑ نﺎﻣز ﻚﻳ رد يردﺎﻣ و يرﺪﭘ ﻪﻄﺑار ﻪﺑ دﺎﻨﺘﺳا ﺖﺴﻴﻧ ﻲﻧﻼﻘﻋ ﺰﻴﻧ يردﺎﻣ ﻪﻄﺑار ود تﺎﺒﺛا
، اﺮـﻳز
ﺐﻴﻛﺮﺗ زا ﻦﻴﻨﺟ ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ردﺎﻣ ﻚﻤﺨﺗ و رﺪﭘ مﺮﭙﺳا
دﻮﺷ
، اﺰﺟا ﻲﻨﻌﻳ ي
ﻞﻴﻜﺸﺗ رﺪـﭘ زا ﻪﻔﻄﻧ هﺪﻨﻫد
ﺖﺳا ردﺎﻣ و
، لﻻﺪﺘـﺳا ﻪـﻧﻮﮕﻨﻳا ناﻮـﺗ ﻲﻤﻧ ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ نز و ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ نز درﻮﻣ رد ﻲﻟو
دﺮﻛ
، ﻣ ،ﻦﻳا ﺮﺑ هوﻼﻋ و ﺖﺴﻴﻧ ﺢﻴﺤﺻ ﻲﺳﺎﻴﻗ ﻦﻴﻨﭼ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻲﻧﺪـﺷﺎﻧ ﻞـﺣ يﺎﻫﺪـﻣﺎﻴﭘ و تﻼﻜـﺸ
ـﺧﺮﺑ و ﻪـﻘﻔﻧ ،ﺖﻴـﺻو ،ﺖـﻴﻣﺮﺤﻣ ،ثراﻮـﺗ ،ﺖﻧﺎـﻀﺣ ﺪـﻨﻧﺎﻣ يرﻮﻣا رد ﻲﻧﺎﻣﺎﺴﺑﺎﻧ ﺪﻨﻧﺎﻣ يﺮﮕﻳد ﻲ
يرﺎﺠﻨﻫﺎﻧ
،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﻧاور يﺎﻫ ﺴﻣ ضﺮﻓ رد ﺰﻴﻧ
ﺄ ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻦﻳا ندﻮﺑ مﺎﻤﺗﺎﻧ ﻪﻛ دﻮﻤﻧ ﺪﻫاﻮﺧ خر ﻪﻟ
ﻲﻣ تﺎﺒﺛا ار ﺪﻨﻛ
.
ج : ﻲﻤﻜﺣ ردﺎﻣ )
ﻲﻜﻴﺘﻧژ ( ﺖـﺳا ﻞـﻔﻃ ﻲﻧﻮﻧﺎـﻗ ردﺎﻣ ) :
ﺎﺧ ﻪـﻨﻣ
،يا 1379 ، ص 68
؛ ،ﻲﻌﻧﺎـﺻ
1375
، ص 690 (،
،ﺖـﺳا ندﻮـﺑ رﺪﭘ كﻼﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺮﻈﻧ ﻦﻳا رد ندﻮﺑ ردﺎﻣ كﻼﻣ هوﺮﮔ ﻦﻳا ﺮﻈﻧ ﺮﺑﺎﻨﺑ
دﺎـﻣ ناﻮـﻨﻋ ﻪﺑ ،دراد ﻢﻬﺳ ﻦﻴﻨﺟ ﺶﻳاﺪﻴﭘ و دﺎﺠﻳا و ﺶﻨﻳﺮﻓآ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ رد ﻪﻛ ار ﻲﻧز فﺮﻋ ر
ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ ﺪﻨﻛ رد يو ﻚـﻤﺨﺗ اﺮـﻳز ،ﺖـﺴﻴﻧ يﺮـﮕﻳد ﺲﻛ ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ﺰﺟ نز نآ و ﻦﻴﺘـﺴﺨﻧ
ـﺑ مﺮﭙﺳا و يو ﻚﻤﺨﺗ ﺐﻴﻛﺮﺗ زا ﻦﻴﻨﺟ ﻪﻔﻄﻧ و ﻪﺘﺷاد ﺖﻟﺎﺧد كدﻮﻛ دﻮﺟو ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪ
هﺪـﻣآ دﻮـﺟو
ﺖﺳا . شروﺮﭘ ،ﻪﻳﺬﻐﺗ ،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا زا ﺲﭘ ﺰـﺟ ﻲـﺸﻘﻧ ﭻﻴـﻫ ﻦﻴـﻨﺟ ﻲـﺣور و ﻲﻧﺎﻤـﺴﺟ ﺪـﺷر و
دراﺪﻧ يو ﺪﺷر و ﺎﻘﺑ راﺮﻤﺘﺳا )
يﺪﻴﻬﺷ ، 1378
، ص 167 (؛
هدﺮـﻛ ﺪـﻴﻳﺄﺗ ار هﺎﮔﺪـﻳد ﻦﻳا ﺰﻴﻧ عﺮﺷ و
ﺖﺳا . ـﺑ ﻪـﻛ نﺎـﻨﭽﻤﻫ نآﺮـﻗ تﺎـﻳآ ﻪـﺑ ﻪـﻌﺟاﺮﻣ ﺎ
) ﻢـﺠﻧ / 45 - 46
، نﻮـﻨﻣﺆﻣ / 12 - 14
، قرﺎـﻃ / 5 - 7 ،
نﺎﻗﺮﻓ / 54 ( ﻲﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪـﻜﻠﺑ و هﺪـﺷ هداد ﺖﺒـﺴﻧ ﻪـﻔﻄﻧ ﻪـﺑ نﺎـﺴﻧا نﺪﻳﺮﻓآ ،ﺎﻬﻧآ ﻪﻤﻫ رد ﻪﻛ ﻢﻴﻨﻛ
ﺖﺳا مﺮﭙﺳا زا ﻪﻔﻄﻧ ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺢﻳﺮﺼﺗ
، دﻮـﺷ ﻪـﺘﺨﻳر ﻢﺣر رد ﻪﻛ مﺎﮕﻨﻫ نآ
، ﻪـﺑ ﺪـﻴﻴﻘﺗ ﺪﻳﺎـﺷ
ﭙﺳا رد دﻮﺟﻮﻣ ياﺰﺟا ﺖﻣﻼﺳ ياﺮﺑ نﺎﻣز نﺎـﻣز ﻚـﻳ رد نﺪـﺷ نﺎـﺴﻧا ياﺮـﺑ ﺎﻬﻧآ ﻲﮕﺘﺴﻳﺎﺷ و مﺮ
ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ هﺪﻳﺮﻓآ مﺮﭙﺳا زا ﻖﻠﻄﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ نﺎﺴﻧا ﻪﻜﻧآ ﻪﻧ ﺖﺳا ﻦﻴﻌﻣ .
ﺖـﻘﻴﻘﺣ ﻦـﻳا ﻪـﺑ دﻮـﺧ ﻦـﻳا
ﻦﻜﻤﻣ دوﺪﺤﻣ ﻲﻧﺎﻣز هرود ﻚﻳ رد ﺎﻬﻨﺗ ،ءاﺰﺟا ﻦﻳا تﺎﻴﺣ ﻪﻛ دراد هرﺎﺷا ﻲﻤﻠﻋ هﺪﺷ تﺎﺒﺛا ﺖـﺳا
.
ﺖﻳآ ا ﻲـﻣ درﻮﻣ ﻦﻳا رد يزاﺮﻴﺷ مرﺎﻜﻣ ﷲ ﺪـﺴﻳﻮﻧ
: ...
وا ردﺎـﻣ و رﺪـﭘ ،ﻚـﻤﺨﺗ و ﻪـﻔﻄﻧ نﺎﺒﺣﺎـﺻ
ﻨﻣ ﻪﺑ ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ و ﺪﻧﻮﺷ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻲﻣ وا مﺮﺤﻣ و ﺖﺳا ﻲﻋﺎﺿر ردﺎﻣ ﻪﻟﺰ
ﺎﻳ و ﺪﺷﺎﺑ ﺖـﻳآ
ﷲا
ﺪﻤﺤﻣ ﺪﻴﺳ ﻲﻣ ﻢﻴﻜﺣ ﺪﻴﻌﺳ
ﺪﻳﻮﮔ : . ..
ﻲـﻣ ﻖﺤﻠﻣ ﺮﻫﻮﺷ و نز ﻪﺑ ﺪﻧزﺮﻓ ﻢـﺣر ﺐﺣﺎـﺻ ﻪـﺑ و دﻮـﺷ
ﻲﻤﻧ ﻖﺤﻠﻣ دﻮﺷ
) يﺮﻫا يﺪﻤﺻ ،
1382
، ص 32 - 44 ( ﺮﺘﻛد ﻘﻓ زا سﺎﺒﻋﺪـﻤﺤﻣ ا يﺎـﻬ
رد ﺖﻨـﺳ ﻞـﻫ
ﻲﻣ لﻮﻗ ﻦﻳا ﺪﻴﻳﺄﺗ ﺪﺴﻳﻮﻧ
: ﺎﻣ تﺎﻔﺻ ﻪﻤﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻚﻤﺨﺗ ﻦﻴﻨﺟ ﻞﺻا ﺢﻴـﻘﻠﺗ زا ﺪـﻌﺑ ار رﺪـﭘ و رد
ﻲﻣ ﻞﻤﺣ ﻲﻣ ﻦﻴﻨﺟ سﺎﺳا و ﺪﻨﻛ هدﺮـﻛ ﻞـﻤﺣ ار ﻚﻤﺨﺗ نآ ﻪﻛ ﻲﻤﺣر و هﺎﻴﮔ ياﺮﺑ رﺬﺑ ﻞﺜﻣ ،ﺪﺷﺎﺑ
ﺖﺳا ﻲﻨﻴﻣز ﻞﺜﻣ ﻲﻣ هداد راﺮﻗ نآ رد رﺬﺑ ﻪﻛ
ﻼﻋ ﻪﻧﻮﮕﭼ ،دﻮﺷ رﺪﻫ ﻦﻴﻨﺟ نآ ﻪﺑ ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ﻪﻗ
ﻲﻣ
؟دور ) ،سﺎﺒﻋ ﺪﻤﺤﻣ 1405
، ص 201 (.
ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺎﺠﻧآ زا ﺪﺳر
ﻳ زا ﻚﻳﺮﻫ ﺎﺑ رﻮﺑﺰﻣ ﺪﻧزﺮﻓ ﻪﻛ ﻲ ز ود
ن
، ﻲـﻧز و ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ﻲﻨﻌﻳ
ﺖـﺳا ﻦـﻳا ﺖﻴﻌـﺿو ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ ،دراد ﻲﻌﻗاو و ﻲﻨﻳﻮﻜﺗ طﺎﺒﺗرا ،ﺖﺳا هدﺮﻛ نﺎﻤﻳاز و ﻞﻤﺣ ار يو ﻪﻛ ﻞﻤﻋ ﻦﻳا ﻪﺑ ماﺪﻗا زا ﻞﺒﻗ ﻪﻛ )
ﻢﺣر هرﺎﺟا (
ﺑﺎﻤﻴﻓ دادراﺮﻗ ﻚﻳ ﻖﺒﻃ ﻲﺘﺴﻳﺎﺑ ﻪﻴـﻀﻗ يﺎـﻳاوز مﺎـﻤﺗ ﻦﻴ
ترﻮـﺻ يرﺎﻛ ﻦﻴﻨﭼ ﻪﻛ ﻲﺗرﻮﺻ رد ﺎﻣا ،ﺪﻳﺎﻴﻧ ﺶﻴﭘ ﻲﻠﻜﺸﻣ هﺪﻨﻳآ رد ﺎﺗ دﻮﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﻦﻴﻓﺮﻃ ﻦﻴﺑ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ ترﻮـﺻ ﻦـﻳا رد ،ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﻦﻴﻓﺮﻃ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﺒﻗ ﻖﻓاﻮﺗ و ﺪﻘﻋ عﻮﻧ ﭻﻴﻫ و ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ
مﻮﺳ لﻮﻗ ﻞﻳذ ﻞﻳﻻد
، لﻮﻘﻌﻣ ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ندﻮﺑ ردﺎﻣ ﻲﻨﻌﻳ ﻲﻣ ﺮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ :
1 . و ﻲﻤﻠﻋ ﻖﻳﺎﻘﺣ ﺖﺳد
آ و ﻲﻤﻜﺣ رﺪﭘ مﺮﭙﺳا لﻮﺼﺤﻣ ،ار ﻪﺘﻓﺎﻳﺪﻟﻮﺗ كدﻮﻛ ،ﻲﻜﺷﺰﭘ يﺎﻫدرو
ﻲﻣ ﻲﻤﻜﺣ ردﺎﻣ ﻚﻤﺨﺗ ﺎﻗ ﻦﻴﺸﻧﺎﺟردﺎﻣ ﻢﺣر ياﺮﺑ يﺪﻴﻠﻛ و ﻲﻠﺻا ﺶﻘﻧ ﭻﻴﻫ و ﺪﻨﻧاد
ﻳ ﺪﻨﺘﺴﻴﻧ ﻞ .
2 . ار ﻞـﻔﻃ ،فﺮـﻋ و ﺖـﺳا ﻲـﻓﺮﻋ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ زا ﺐﺴﻧ مﻮﻬﻔﻣ ،ﺪﺷ ﻪﺘﻔﮔ ﻢﻫ ﻦﻳا زا ﺶﻴﭘ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ
ﻪﻔﻄﻧ ﺐﺣﺎﺻ ﺪﻧزﺮﻓ )
ا ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ رﻮﻈﻨﻣ ﺎﺠﻨﻳا ﺖﺳ
( ﻲﻣ ﺪﺳﺎﻨﺷ .
3 . ﻞﺻﺎﺣ ﻚﻤﺨﺗ و مﺮﭙﺳا ﺮﺼﻨﻋ ود ﺎﺑ هراﻮﻤﻫ ،ﻞﻔﻃ ﺶﻳاﺪﻴﭘ و ﻦﻴﻨﺟ ﻦﻳﻮﻜﺗ ،مﺮﭙﺳا ﺎﺑ ﻪﺑﺎﺸﺗ
ﻲﻣ مﺮﭙﺳا ﺐﺣﺎﺻ ﻪﺸﻴﻤﻫ نﻮﭼ و ،ﺪﻳآ )
دراﻮﻣ ﺐﻟﺎﻏ رد ﻢﻛ ﺖﺳد (
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ كدﻮﻛ رﺪﭘ ، ،دﻮـﺷ
ﺖﻓر ﺪﻫاﻮﺧ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ وا ردﺎﻣ ﺰﻴﻧ ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ًﺎﻌﺒﻃ .
4 . كدﻮﻛ تدﺎﻌﺳ و ﺖﺤﻠﺼﻣ ﺖﻳﺎﻋر :
ﭼ ﻲﻤﻴﻫﺎﻔﻣ يدﺮـﻓ ﻲﺘـﺳﺮﭘﺮﺳ ﺖـﺤﺗ ،ﻦﺘـﺷاد ردﺎﻣ نﻮ
نﻮﻴﺴﻧاﻮﻨﻛ رد ﻪﻛ ﺖﺳا كدﻮﻛ ﻲﻌﻴﺒﻃ قﻮﻘﺣ هﺮﻣز زا ،ﺪﻨﻛ ماﺪﻗا وا ﺖﻴﺑﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻛ ندﻮﺑ نﺎﺑﺮﻬﻣ يﺎﻫ
ﻦﻴﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺖﻴﻤﺳر ﻪﺑ ﻢﻫ ﻲﻠﻠﻤﻟا .
ﻗاو رد ﻊ
، ﺖﻬﺟ يﺎﻨﺒﻣ ،كدﻮﻛ ﻊﻓﺎﻨﻣ و ﺢﻟﺎﺼﻣ يﺮـﻴﮔ
نﻮﻧﺎﻗ رﻮـﺑﺰﻣ ﻲﻗﻮـﻘﺣ يﺎـﻫدﺎﻬﻧ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ رد ﻼﻘﻋ فﺮﻋ و ناراﺬﮔ ﺖـﺳا
. ﺐﺣﺎـﺻ نز ﻪـﻛ لﺎـﺣ
ﺴﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ شودﺮﺑ ﻪﺑ راﺮﺻا ﻚﻤﺨﺗ ﺆ
ﻲﻣ دراد ار كدﻮﻛ يردﺎﻣ ﺖﻴﻟو زا ﺖـﻳﺎﻤﺣ رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ ناﻮﺗ
ﻧ داﺪﻤﻠﻗ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ردﺎﻣ ار يو ،كدﻮﻛ هﺰﻴﮕﻧا ﭻﻴﻫ ﻪﻛ ار ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ و دﻮﻤ
يراﺪﻬﮕﻧ و ﺪﻟﻮﺗ رد يا
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ كدﻮﻛ
، دﺮـﻛ موﺮﺤﻣ ناﻮﻨﻋ ﻦﻳا زا .
كدﻮـﻛ ﻲـﻌﻗاو و ﻲـﻓﺮﻋ ردﺎـﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ نﺎـﻤﻫ ،
ﺎﺴﻣ ،ﻪﻘﻔﻧ ،ﺖﻴﺑﺮﺗ ،ﺖﻧﺎﻀﺣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻟﺎﻣ ﺮﻴﻏ و ﻲﻟﺎﻣ رﺎﺛآ مﺎﻤﺗ و هدﻮﺑ ﻚﻤﺨﺗ ﺐﺣﺎﺻ ﻳ
ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻞ
و ثرا و جاودزا ...
دﻮﻛ ﻚﻳ ﺮﺑ ﻪﻛ ﻲـﻣ رﺎـﺑ كﺎـﭘ و ﺢﻟﺎﺻ و ﺢﻴﺤﺻ ﻢﻟﺎﺳ ك
ﻮـﺷ ﻪـﻧﻮﮔ ﻦـﻳا ﺮـﺑ د
ﻲﻣ رﺎﺑ ﺰﻴﻧ نﺎﻛدﻮﻛ دﻮﺷ
.
ﺎﻣا ﻪﻛ ﻲﻣود نز درﻮﻣ رد ﻞﻔﻃ
شروﺮﭘ دﻮﺧ ﻢﺣر رد ار ﻲﻣ
ﺪﻫد ﻮﮕﺑ ﻳ ﻢﻴ : ا ﻦـﻳا ﺖـﺳا ﺮﺘﻬﺑ ًﻻو
رد ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ رادﺮﻫﻮﺷ ﻞﻤﻋ ﻦﻳا ﻪﺑ ماﺪﻗا نﺎﻣز رد نز هﮋﻳو ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ﺰﻴﻧ ترﻮﺻ ﻦﻳا
ﺮـﺑ ﻪـﻛ يا
ـﺷ ﺮﻈﻧ زا ﺎﺗ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻘﻠﻄﻣ ﺎﻳ و ،ﺪﻳﺎﻤﻧ ﻞﻤﻋ شﺮﻫﻮﺷ هزﺎﺟا ﺎﺑ ًﺎﻤﺘﺣ ﺖﺳا ﻢﻛﺎﺣ ﺖﻴﻌﺿو ﻦﻳا ﺄ
و ن
ياﺮﺑ ﻲﻠﻜﺸﻣ هﺪﻨﻳآ رد ﻲﮔﺪﻧز ﻪﻣادا و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﻟﺰﻨﻣ ـﮔا نﻮـﭼ ﺪـﻳﺎﻴﻧ ﺶﻴﭘ وا
هﺮﻛﺎـﺑ ﺮـﺘﺧد ﺮ يا
ﺪﻨﻛ ﻞﻤﻋ ﻦﻳا ﻪﺑ ماﺪﻗا
، ﻪـﻛ دﻮـﺑ ﺪﻫاﻮﺧ وا ترﺎﻜﺑ هدﺮﭘ ﻦﺘﻓر ﻦﻴﺑ زا ﻪﺑ ﻲﻬﺘﻨﻣ ﻞﻔﻃ ندروآ ﺎﻴﻧد ﻪﺑ
ﺪـﻫد راﺮـﻗ عﺎﻌﺷ ﺖﺤﺗ ار وا ﻲﮔﺪﻧز ﻂﻳاﺮﺷ دﺎﻳز لﺎﻤﺘﺣا ﻪﺑ ﻪﻣادا رد ﺰﻴﻧ ﺖﻴﻌﺿو ﻦﻳا .
ًﺎـﻴﻧﺎﺛ : ﺮـﮔا
ﻲﻳﺎﻳاﺰﻣ و قﻮﻘﺣ يدادراﺮﻗ ﻲﻃ ًﻼﺒﻗ ﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد وا ياﺮﺑ
ﻪـﻛ ﺪـﺷﺎﺑ هﺪـﺷ ﻪـﺘﻓ ﻞـﻤﻋ نﺎـﻤﻫ ﻖـﺒﻃ
ﻲﻣ وا ﻪـﻛ ﻲﺗﺎـﻤﺣز مﺎﻤﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﺖﻟاﺪﻋ و فﺎﺼﻧا ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ﺪﺷﺎﺒﻧ ﻦﻴﺑ رد ﻲﻘﻓاﻮﺗ ﺮﮔا ﻲﻟو ،دﻮﺷ وا ﻪـﺑ ﺖـﺳوا ﺖـﻟﺰﻨﻣ و نﺄﺷ رد فﺮﻋ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ ﻲﺗﺮﺟا ﺪﻳﺎﺑ هﺪﻴﺸﻛ ﻞﻤﺣ ﺖﺑﺎﺑ زا تﺪﻣ ﻦﻳا رد
،دﺮﻴﮕﺑ ﻖﻠﻌﺗ ﻢﻫ
ﻲﻣ ﻦﻴﻨﭼ ﻴﻴﻌﺗ تﺪﻣ ﻦﻳا رد ﺰﻴﻧ مود نز ﻪﻘﻔﻧ درﻮﻣ رد ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺪـﻨﻨﻛ ﻒﻴﻠﻜﺗ ﻦ
. ﻲـﻟو
ﺖﺒـﺴﻧ درﻮﻣ رد ﺎﻣا ،دراﺪﻧ ﺪﻧزﺮﻓ ﺎﺑ ﻲﺒﺒﺳ ﻪﻄﺑار عﻮﻧ ﭻﻴﻫ ﻲﻠﻛ ﺖﻟﺎﺣ رد نﺎﺸﻳا ،ﻞﻔﻃ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد قﻮﻘﺣ و ﺎﻬﻘﻓ ﻦﻴﺑ رد ﺪﻧزﺮﻓ و نﺎﺸﻳا ﻦﻴﺑ دراد دﻮﺟو ﺮﻈﻧ فﻼﺘﺧا نﺎﻧاد
، ﻪـﺑ ﺎـﻨﺑ ﻪـﻛ ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ
دراﺪﻧ دﻮﺟو ﺎﻬﻧآ ﻦﻴﺑ ﻲﺻﺎﺧ ﻢﻜﺣ ﭻﻴﻫ ﻲﻫوﺮﮔ ﺮﻈﻧ
، ﺐﺣﺎـﺻ ﻪـﻛ ﻲﻳﺎـﺟ رد ﺮﮕﻣ زا ﺪـﻌﺑ ﻢـﺣر
ﺪﻟﻮﺗ ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ، ﻪﻛ ﺪﻫﺪﺑ ﺮﻴﺷ ار ﻞﻔﻃ
ﻲﻣ ﻖﻘﺤﺗ ﻲﻋﺎﺿر مﺎﻜﺣا ترﻮﺻ ﻦﻳا رد ﺪﺑﺎﻳ
) ،ﻲﻓﺎـﺻ
1376
، ص 219 (.
هﺪﻋ ﺎﻬﻘﻓ زا ﺮﮕﻳد يا ﻪﺘﻔﮔ و ﻪﺘﻓﺮﮔ ار طﺎﻴﺘﺣا ﺐﻧﺎﺟ
ﺪﻧا : هاﻮﺧ ،ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ نز
ﺷ هاﻮﺧ و ﺪﻫﺪﺑ ﺮﻴﺷ ،كدﻮﻛ ﻪﺑ ﺪﻫﺪﻧ ﺮﻴ
، ﻲـﻣ مﺮـﺤﻣ كدﻮـﻛ نآ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪـﺷﺎﺑ
) ﻲـﺑ ،يدﺰـﻳ ،ﺎـﺗ
ص 34 (.
ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ار وا ﻞـﻔﻃ نﺪـﻣآ ﺎﻴﻧد ﻪﺑ زا ﺪﻌﺑ ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ ﺮﮔا ﻪﻛ ﺖﻔﮔ درﻮﻣ ﻦﻳا رد ناﻮﺗ
نآ ﻦﻴﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﺰﻴﻧ ﻲﻋﺎﺿر ﺖﻣﺮﺣ ﺮﺸﻧ ﻖﻘﺤﺗ ﻂﻳاﺮﺷ و هداد ﺮﻴﺷ ﻲﻋﺎـﺿر ﺖﻴﻣﺮﺤﻣ ود
آ ﺮﺑ ﺰﻴﻧ ﻲﻋﺎﺿر مﺎﻜﺣا مﺎﻤﺗ و هﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻲﻣ يرﺎﺟ ﺎﻬﻧ
و هدﺎـﺘﻔﻴﻧ ﻲﻗﺎـﻔﺗا ﻦﻴـﻨﭼ ﺮـﮔا ﺎﻣا ،دﻮﺷ
ﺐﺣﺎﺻ ﺪﻫﺪﻧ ﺮﻴﺷ ار ﻞﻔﻃ ﻢﺣر
، ناور ،قﻼـﺧا ﻪـﻜﻨﻳا ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ ﺰﻴﻧ ترﻮﺻ ﻦﻳا رد ،ﻲـﺳﺎﻨﺷ
ﻲﺨﻳرﺎﺗ يﺎﻫروﺎﺑ ﻢﻬﻣ ﻪﻤﻫ زا و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا-
ﻧﺎـﻣ ﻲﻨﻳد يﺎﻫروﺎﺑ ﺮﺗ ﺐﺣﺎـﺻ ﺎـﺑ كدﻮـﻛ جاودزا زا ﻊ
ﻲﻣ ﻢﺣر ﻜﻠﺑ ،دﻮﺷ نآ ﻦﻴﺑ ﻪ ﻲﻣ رﻮﺼﺗ ﺖﻴﻣﺮﺤﻣ ﻲﻋﻮﻧ ود ﺪﻨﻛ
، نﺎﻨﭼ تﺪـﺷ ﻪـﺑ ﻲﻣﻮـﻤﻋ قﻼﺧا ﻪﻛ
ﻲﻣ ﺰﻴﻫﺮﭘ و ﺪﻫد ا ار نآ يﻮﻗ ،ﻲﻋﺎﺿر ﻪﻄﺑار ز ﻲﻣ ﺮﺗ
رد ندرﻮـﺧ ﺮﻴـﺷ زور ﻪﻧﺎﺒـﺷ ﻚـﻳ ﺮـﮔا ،ﺪﻧاد
ﻲﻧز شﻮﻏآ ﻲﻣ راﺮﻗ ﻞﻔﻃ ردﺎﻣ ﻢﻜﺣ رد ار وا ،
ﻢﺣر رد ﻦﺘﻓﺎﻳ شروﺮﭘ ﻪﻛ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻲﻘﻄﻨﻣ ،ﺪﻫد
ﺣ ،هﺎﻣ ﻪﻧ تﺪﻣ ﻪﺑ وا ﻲﻣ ﻲﺘﺣ و هدﺮﻛ دﺎﺠﻳا حﺎﻜﻧ رد ﺖﻣﺮ
نﻮـﺧ زا ﻪـﻛ كدﻮـﻛ ﻦـﻳا ﺖـﻔﮔ ناﻮﺗ
هﺎﻣ ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ ﺖﺷﻮﮔ و هدﺮﻛ ﻪﻳﺬﻐﺗ ﺎﻫ
هﺪـﺷ ﻞﻴﻜﺸﺗ نز ﻦﻳا نﻮﺧ زا ،وا ﺖﺳﻮﭘ و ناﻮﺨﺘﺳا و
ﺖﺳا
،
،ﺖﻳﻮﻟوا مﻮﻬﻔﻣ ﻪﺑ دﺎﻨﺘﺳا ﻪﺑ ﺎﻳ و كﻼﻣ تﺪﺣو ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺲﭘ رد ﻲﻋﺎـﺿر ﺖـﺑاﺮﻗ ﻢـﻜﺣ
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ يرﺎﺟ صﻮﺼﺧ ﻦﻳا .ﻧ
شروﺮﭘ ﺪﺣ رد ﻢﺣر ﺐﺣﺎﺻ ﻪﻜﻨﻳا ﻪﺠﻴﺘ ﻪﻠـﺻﺎﺣ ﻦﻴـﻨﺟ هﺪﻨﻫد
ﻧ زا ﻞﻔﻃ ﺎﺑ ﻲﺘﺒﺴﻧ و هدﻮﺑ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ يﺮﻫﻮﺷ و نز ﻚﻤﺨﺗ مﺮﭙﺳا زا ﺪﻧ ﺐﺴﻧ ﺮﻈ
ﻲﻋﺎﺿر ردﺎﻣ ﺎﻣا ،درا
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ وا اﺮﻗﺮﺑ حﺎﻜﻧ ﺖﻣﺮﺣ ﺎﻬﻧآ نﺎﻴﻣ و ،دﻮﺷ
ﻲﻣ مﺮﺤﻣ وا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻞﻔﻃ و هدﻮﺑ ر ﺪﺷﺎﺑ
.
2 . يرﺪﭘ ﺐﺴﻧ
اﺮﺑ نﻮﻧﺎﻗ رد و ﻲﻣﻼﺳا ﻪﻘﻓ رد هداﻮﻧﺎﺧ ﺶﻣارآ ﻆﻔﺣ و ﺐﺴﻧ تﺎﺒﺛا ي
ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ار ﻲﺗارﺎﻣا ،ﺎﻫ
ﻬﻫار هدﺮﻛ نﺎﻴﺑ عوﺮﺸﻣ ﺐﺴﻧ تﻮﺒﺛ يﺎ ﻢﻬﻣ زا ﻲﻜﻳ ،ﺪﻧا
ـﺗ هار ﻦـﻳا ﻦﻳﺮ ﺐـﺴﻧ تﺎـﺒﺛا ياﺮـﺑ ﺎـﻫرﺎﻛ
ﺖﺳا شاﺮﻓ هرﺎﻣا ،يرﺪﭘ .
رد و ﺖـﺳا هﺪـﻣآ ﺮﺘـﺴﺑ و ﺪﻨﻧاﺮﺘـﺴﮕﺑ ﻪﭼ ﺮﻫ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺖﻐﻟ رد شاﺮﻓ
و ﺪـﻳﺎﻴﺑ ﺎـﻴﻧد ﻪـﺑ رادﺮﻫﻮﺷ نز زا ﻲﻠﻔﻃ ﺮﮔا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا شاﺮﻓ هﺪﻋﺎﻗ زا رﻮﻈﻨﻣ ﻲﻗﻮﻘﺣ حﻼﻄﺻا ﺪﻋﺎﻗ ﻦﻳا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺒﺘﺸﻣ ﺮﻫﻮﺷ ﺮﻴﻏ دﺮﻣ و ﺮﻫﻮﺷ ﻪﺑ نآ بﺎﺴﺘﻧا نز نآ ﺮﻫﻮـﺷ ﻪﺑ كدﻮﻛ ،ه
ﻲﻣ ﻖﺤﻠﻣ دﻮﺷ
.
،شاﺮﻓ هﺪﻋﺎﻗ ﻲﻠﺻا ﺪﻨﺘﺴﻣ يﻮﺒﻧ ﺚﻳﺪﺣ ﻦﻳا
ﻲﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺪﻳﻮﮔ
:
» و شاﺮـﻔﻠﻟ ﺪﻟﻮﻟا
ﺮﺠﺤﻟا ﺮﻫﺎﻌﻠﻟ
«) قوﺪﺻ ، 1413
، ص 380
؛ ﻲـﺳﻮﻃ ﺦﻴـﺷ ،
1390
، ص 368 (،
يﺎـﻨﻌﻣ رد لﺎـﻤﺘﺣا ود
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد ،ﺚﻳﺪﺣ ﻦﻳا رد شاﺮﻓ .
ﻳدﺰﻧ ،نآ زا و ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﺴﺑ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ شاﺮﻓ ﻲـﻜ
ﺪـﺷﺎﺑ ﻦﻴـﺟوز نﺎـﻴﻣ دﻮـﺟﻮﻣ ﺖـﻴﺟوز ﻪـﻄﺑار يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﺎﻳ و ﺪﺷﺎﺑ داﺮﻣ ،عوﺮﺸﻣ .
ﺎـﺑ
ﻲﻣ ًﺎﻌﻄﻗ ﻪﻛ مود لﺎﻤﺘﺣا دﺮـﻛ ﻖـﺤﻠﻣ ﻲـﻤﻜﺣ ﻦﻳﺪـﻟاو ﻪﺑ ار ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﻢﺣر زا ﻲﺷﺎﻧ كدﻮﻛ ناﻮﺗ
،
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﺖﻴﺟوز ﻪﻄﺑار ،ود نآ نﺎﻴﻣ اﺮﻳز .
لوا لﺎـﻤﺘﺣا ﺮﺑﺎـﻨﺑ ﺎﻣا )
،شاﺮـﻓ زا رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﻛ
دﺰﻧ و ﺮﺘﺴﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻜﻳ
( مﺎﻋ يﺎﻨﻌﻣ رد ار ﺮﺘﺴﺑ ﺪﻳﺎﺑ ،ﺶﻨﻳﺪﻟاو ﻪﺑ كدﻮﻛ قﺎﺤﻟا ياﺮﺑ ﻲﻜﻳدﺰﻧ زا يﺮﺗ
ددﺮـﮕﺑ ﺰـﻴﻧ ﻦﻴﺸﻧﺎﺟ ردﺎﻣ ﻢﺣر رد ﻚﻤﺨﺗ و مﺮﭙﺳا حﺎﻘﻟ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﺗ ﻢﻳﺮﺒﺑ رﺎﻛ ﻪﺑ ﻲﻠﺳﺎﻨﺗ و فرﺎﻌﺘﻣ .
ﻲﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ هدﺎﻣ رد ﻲﻜﻳدﺰﻧ هژاو ﻪﻛ ﺪﺷ ﻲﻋﺪﻣ ناﻮﺗ
1158 ق . و ﻪـﻔﻄﻧ دﺎـﻘﻌﻧا ﺐﺒﺳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ م
ﻦﻳﻮﻜﺗ ﻲﻣ قﺎﻔﺗا ﻚﻤﺨﺗ و مﺮﭙﺳا ﺐﻴﻛﺮﺗ ﺰﻴﻧ ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﺢﻴﻘﻠﺗ رد و ﺖﺳا ﻪﺘﻓر رﺎﻛ ﻪﺑ ﻞﻔﻃ ﺪﺘﻓا
.
ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ
، ﻲـﻣ كدﻮـﻛ ﺶﻳاﺪﻴﭘ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﻛ دﺮﻣ و نز نﺎﻴﻣ ﻪﻄﺑار ﺖـﺳا ﻢـﺴﻗ ﻪـﺳ ﺮـﺑ دﻮـﺷ
:
1.
عوﺮﺸﻣ ﻪﻄﺑار :
ﺖﺳا ﻢﺴﻗ ود ﺮﺑ دﻮﺧ ﻪﻛ :
ﺮﺒﺘﻌﻣ و زﺎﺠﻣ دراﻮﻣ و ،نز و دﺮﻣ نﺎﻴﻣ ﺖﻴﺟوز ﻪﻄﺑار
رد ﺐﺴﻧ ﻖﻘﺤﺗ رد هداﻮﻧﺎﺧ زا جرﺎﺧ
) ﺰﻴﻴﻤﺗ ناﺪﻘﻓ ،ﻪﻬﺒﺷ و
هاﺮﻛا ( عوﺮـﺸﻣ ﻪـﻄﺑار زا ﻪـﻛ ﻲﻧﺎﻛدﻮﻛ
ﻲﻣ دﻮﺟو ﻪﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ عوﺮﺸﻣ نﺎﻛدﻮﻛ ،ﺪﻨﻳآ
2.. عوﺮﺸﻣﺎﻧ ﻪﻄﺑار :
ﻲﻣ يﺬﻴﺨﻔﺗ و ﺎﻧز ﻞﻣﺎﺷ ﺰﻴﻧ نآ دﻮﺷ
ﻲﻣ نز ﻲﻨﺘﺴﺑآ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﻛ كدﻮـﻛ ،ﺖـﺳا عوﺮـﺸﻣﺎﻧ ﻪـﻄﺑار ﻚـﻳ لﻮـﺼﺤﻣ ﻪﻛ ار ﻲﻛدﻮﻛ و ددﺮﮔ
ﻲﻣ عوﺮﺸﻣﺎﻧ ﺪﻨﻧاﻮﺧ
. 3.
ﻪﻄﺑار ﻲﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا فﻼﺘﺧا ﻞﺤﻣ ﻪﻛ يا ﻲﻋﻮﻨـﺼﻣ ﺢﻴـﻘﻠﺗ ﻪﺑ ناﻮﺗ
) ﺎـﺑ ﻪـﭼ
ﻪﻧﺎﮕﻴﺑ مﺮﭙﺳا ﺎﻳ و ﺮﻫﻮﺷ مﺮﭙﺳا (
ﺴﻣ ﻦﻴﻤﻫ و ﺄ
دروآ لﺎﺜﻣ ار ﻦﻴﺸﻧﺎﺟردﺎﻣ ﻪﻟ .
ﺐـﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺴﻣ رد يرﺪﭘ ﺐﺴﻧ تﺎﺒﺛا رد ﺄ
ردﺎﻣ ﻪﻟ ﻲﻣ ﻦﻴﺸﻧﺎﺟ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ
: ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻲﻠﻤﻋ ﻞﺻﺎﺣ ،كدﻮﻛ ﻦﻳا
