حُبّ و بُغض

، ضغُب و ّبُح

لعف ردصم ،تغل رد بُح .ىنمشد و ىتسود ىانعم هب ،قلاخا و ثیدح و نآرق رد موهفم ود

« َّبَح

بِحی » و تسا ىنتساوخ ىزیچ ىوس هب سفن ششك و ىتسود زین و تابث و موزل ىانعم هب هلمج زا هك تسا

نبا ؛ىرهوج( تسا هدش ذخا تابث و موزل نامه زا انعم نیا ؛سراف

لیذ ،ىحیرط

« ببح /بح

» ،ىناهفصا بغار ؛

لیذ

« ضغب

» لیذ ،ىدیبز ؛

« ببح/بح .)»

دنسپ دروم هك تسا ىزیچ زا رفنت و ىنمشد ىانعم هب ضغب ،لباقم رد

نبا ؛ىرهوج( دشابن ناسنا لیذ ،ىحیرط ؛ىناهفصا بغار ؛سراف

« ضغب .)»

تذل ىزیچ ىوس هب شیارگ ،حلاطصا رد بح سباو و عبط اب راگزاس و شخب

تسوا لامك و ناسنا نایم صاخ ىگت

یم هدیمان قشع دبای تدش رگا هك ج ،ىلازغ( دوش

4 ص ، 314 ج ،ىئابطابط ؛ 1

ص ، 410 ـ 411 لاعفنا نیا .)

یم تئشن ىو ناسحا زا ای بوبحم ىتاذ ىاهییابیز تخانش زا و تسا تفرعم و كاردا عبات ىناسفن ،ىلازغ( دریگ

نبا ؛اجنامه ج ،روشاع

3 ص ، 225 اد و ) تسا ىّدامریغ و ىّدام روما هدنریگربرد و فعض و تدش بتارم ىار

ج ،ىئابطابط(

1 ص ، یم بوبحم ىوس هب ناسنا ششك ثعاب ،بوبحم و بِحُم نایم قلعت .)411

اب هك دوش

یم لیدبت لامك هب ىو صقن ،نآ هب ندیسر یونعم و ىّدام ىاهزاین و دوش

یم فرطرب شا ج ،نامه( ددرگ

3

ص ، لیذ ،روظنمنبا ؛ىناهفصا بغار( ّدُو :زا دناترابع بح اب انعممه ىاههژاو ىخرب .)439 ص ،1 ج،ابیلص ؛158

« ددو )»

لیذ ،ىناهفصا بغار( تَّلُخ ،

« ّلخ

» نبا ؛ لیذ ،روظنم

« للخ )»

نبا( تفلا ، لیذ ،ىناهفصا بغار ؛سراف

« فلا

» ج ،نایبتلا ،ىسوط ؛ 5

ص ، 151 نبا( ةیلاَو ،) لیذ ،ىدیبز ؛روظنم

« و ىل )»

لیذ ،ىحیرط( ةقلاع ،

« قلع )»

و ، .)»اوه« لیذ ،ىحیرط ؛»ىوه« لیذ ،دمحا نبلیلخ( ىوه

و )توادع ،ىرازیب( تْقَم ،دبای ىنوزف رگا هك تسا عبط اب فلاخم و هدنهد رازآ ىزیچ زا ترفن حلاطصا رد ضغُب یم هدناوخ )ىنمشد ،هنیك( ءاضْغَب لیذ ،ىحیرط ؛ىمویف ؛اجنامه ،ىلازغ( دوش

« ضغب .)»

داضت ماگنه ضغب

یم داجیا بوبحم اب ىزیچ نبا( دوب دهاوخن زین ىضوغبم دشاب هتشادن دوجو ىبوبحم رگا اذل ،دوش

ص ،هیمیت 7

ـ 8

.) نآَن َش ،)»ىلق« لیذ ،ىحیرط ؛ىناهفصا بغار ؛دمحا نبلیلخ( ىلَق :زا دناترابع ضغب اب انعممه ىاههژاو ىخرب نبا ؛ىناهفصا بغار(

یرط ؛روظنم لیذ ،ىح

« أنش /انش لیلخ( كْرِف ،)»

لیذ ،ىحیرط ؛دمحا نب

« كرف )»

تهارك و

ج ،ىرشخمز(

4 ص ، 374 .)

نآ تاقتشم و بح میرك نآرق رد 82

هب راب جنپ ،تسا ضغب هّدام زا هتفر راك هب لكش اهنت هك ،ءاضغَبلا و راب هتفر راك

لیذ ،ىقابلادبع داؤفدمحم هب دینک عوجر( تسا

« ب ب ح » و

« غ ب ض .)»

عوجر هنومن ىارب( نآرق تایآ ىخرب رد

لآ هب دینک :نارمع

31 :هدئام ؛ 54

ج( ىئابطابط .تسا هدش هراشا ناگدنب و ادخ نایم بح هطبار هب ) 17

ص ، 53

) هب ادخ بح )اجنامه( ىو .تسوا ىهلا لعف تافص زا هك تسا هتسناد وا صاخ ناسحا ار هدنب هب ادخ بح رب وا تمحر شرتسگ ار ناسنا تمحر ىرود ار ادخ ضغب و ادخ ىوس هب شندش هدیشك و صخش

ناسنا زا ىهلا

یم نتشادرب ،نید هب تیاده ،تدابع و تعاط قیفوت ىاطعا نوچمه ىروما رد ار هدنب هب دوخ بح ادخ .دناد

ج ،ىحیرط( بلق زا باجح 1

ص ، 440 ج ،ىبطرق( شیاشخب ،) 4

ص ، 60 ج ،ىرشخمز( شاداپ و ) 1

ص ، 646

) .دزاسیم رگهولج

هرهب ىخرب ،نآرق تایآ ساسارب بح زا نادنم

ترابع ىهلا هبوت :زا دنا

:هرقب( ناگدننك 222

لآ( ناراكزیهرپ ،) :نارمع

76 : هبوت ؛ 4 ، 7 :فص( ادخ هار رد نادهاجم ،) 4

لكوت ،) لآ( ادخ هب ناگدننك :نارمع

159 :نارمع لآ( نایابیكش ،)

146 ع لآ( ربمایپ زا ناگدننك ىوریپ و ) :نارم

31 ملع ،تایاور ساسارب نینچمه .) ج ،ىسلجم هب دینک عوجر( ىزومآ

71 ص ، 283 یب ،) ج ،ىلماع ّرح( ایند هب ىتبغر 9

ص ، 450 ج ،نامه( نیدلاو هب ىكین ،) 4

ص ، 112 ـ 113

؛ 283 ص ،71 ج ،ىسلجم( ناملسم لد ندرك داش ،)70 ص ،71 ج ،ىسلجم ناهاوخداد هب ندناسر ىرای ،)

ج ،ىنیلك(

4

، ص 27 ج ،ىسلجم ؛ 71

ص ، 365 ج ،ىسلجم( نآرق تولات و ) 89

ص ، 18 ادخ هك تسا ىلامعا زا )

.دراد تسود ار اهنآ هناشن زا ج ،نامه( تعانق ،نید رد قیمع مهف نتشاد ،هدنب اب ادخ ىتسود ىاه

100 ص ، 26 میلس بلق ،)

ج ،ىدمآ(

2 ص ، 322 ج ،ىنیلك( لاتبا و ) 2

ص ، 253 نبا .تسا ) یزوج میق

ج( ه 3 ص ، 17 ـ 18 لفاون ندروآاج هب )

تبحم بلج لماوع زا ار وا اب تاجانم و ادخ هاگشیپ رد بلق ندش هتسكش ،)*هلفان هب دینک عوجر(

هتسناد ىهلا

هب روهشم ىوبن ثیدح ربانب .تسا

« لفاون برق ثیدح

» ار وا ادخ دیوج برقت ادخ هب لفاون قیرط زا هدنب هاگره ،

هاگنآ و تشاد دهاوخ تسود یم وا ىاپ و تسد و مشچ و شوگ درادب شتسود هك

وا هب دهاوخب هچنآ ره و دوش

یم اطع ج ،ىراخب هب دینک عوجر( دنك 7

ص ، 190 ج ،ىقرب ؛ 1

ص ، 190 .)

ترابع ادخ ىتسود زا نامورحم هلمج زا ،نآرق تایآ ساسارب :نارمع لآ( نارفاك :زا دنا

32 :مور ؛ 45 ناراكزواجت ،)

:هرقب(

190 هدئام ؛ 87 :هدئام( نادسفم ،):

64 :صصق ؛ 77

فارسا ،) :ماعنا( ناگدننك

141 :فارعا ؛ 31

ناراكمتس ،)

لآ(

: نارمع 57

، 140 :لحن( ناربكتسم ،) 23

تنایخ و ) : لافنا( ناگشیپ

58 تنعل ،ناگدنهد مانشد ،تایاور ربانب .)

ج ،ىنیلك هب دینک عوجر( نانمؤم رب ناگدننز هنعط و ناگدننك 2

ص ، 324 نبا ؛ ص ،هبعش 296

، 300 نایاوشیپ ،)

ج ،ىسلجم( راكمتس 72

ص ، 351 نخس ،) هقرفت و نانیچ

ج ،ىبلعث( نانكفا 10

ص ، 11 ج ،ىسلجم ؛ 68

ص ،

383 یم نمشد ار اهنآ ادخ هك دنتسه ىناسك هلمج زا ) .تسا هدوب زین ىملاك تاثحابم عوضوم ىهلا بح .دراد

ج( ىلازغ 4

ص ، 311 اقم نیرتلااب ار ىهلا بح ) ،دهز و ربص و هبوت ریظن ،نیشیپ ىاهماقم هك هتسناد ىناسنا م

یم بوسحم نآ جیاتن و تارمث ،اضر و سنا و قوش دننام ،ىدعب تاجرد و اهماقم و تسا نآ همدقم .دوش

هب ج( ىو هدیقع 4

ص ، 333 بح نازیم نیرتشیب ایند رد هك تسا ىسك ترخآ رد مدرم نیرتدنمتداعس ،) ار ىهلا

ز ،دشاب هتشاد .تسادخ هب نانآ بح نازیم اب بسانتم ترخآ رد اهناسنا تاذل هجرد اری

رد روصق و لهج زا ىشان ،دشاب هتشادن ىتبسن ىهلا بح اب رگا ،ار ادخ ریغ هب ناسنا بح وا ،قایس نیمه رد یم ادخ تفرعم

،تسادخ هب بح ،نآ هاگتساخ هك ،ار ناراگزیهرپ و نادنمشناد و ربمایپ بح نیاربانب ،دناد

یم هدیدنسپ ص( درمش

318 جنپ لماوع و بابسا سپس ،ىو .) یمرب ناسنا رد ار بح هناگ

حرش و درمش

یم یم رجنم ىهلا بح هب لماوع نیا زا كی ره هنوگچ هك دهد :دوش

1 نآ زا تاذ بح ) ىهتنم ىهلا بح هب ور

یم زا وا ىاقب و ماود و لامك و تسا ناسنا هدنهد دوجو و قلاخ ،دنوادخ هك دوش ؛تسادخ

2 هك ىسك هب بح )

یم ناسحا ناسنا هب ناسحا هك ادخ هب ناسنا نیاربانب ،دنك

ىاهتمعن ىاطع و شندیرفآ اب و تسوا هب هدننك

یم تبحم ،هدرك ىو قح رد ار ناسحا نیرتشیب ،رایسب ؛دزرو

3 نآ زا دارفا هب بح ) نسحم هك ور

بح ببس ،دنا

ادوجوم قلخ اب دنوادخ اریز دوب دهاوخ ىهلا ؛تساهنآ همه هب نسحم و راكوكین اهنآ هب ماعنا و ت

4 هب لامج ّبح)

یم رجنم ىهلا بح ؛تسا قلطم لامج دنوادخ اریز ،دوش

5 زا هك حیضوت نیا اب ،ىخنس مه زا ىشان بح)

مراكم ریاس و ناگدنب هب ىزرورهم و ناسحا و ّرب و ملع دننام ىهلا تافص باستكا رد هدش هتساوخ ناسنا دشوكب تعیرش یم ىهلا تبحم نآ عَبت هب و ادخ هب برق ببس نیا و ،

ىحور زا ىمدآ رد ادخ ،رتلااب نآ زا .دوش

و ناگتشرف دوجسم ،تبسانم نیمه رابتعا هب مدآ و تسا لقع ّدح زا نوریب نآ تقیقح كرد هك تسا هدیمد اجیا ار تبحم دنویپ نیرتلااب ،ىخنس مه و تبسانم نیا .تسا هدش ىهلا تفلاخ هتسیاش یم د

.دنك

یم تسود هن ادخ هك دندقتعم *هلزتعم و *هیمهج یم هتشاد تسود هن و دراد

ره قَّلعتم نانآ رظن هب .دوش

نیا زا و تسا ىّدام ىرما ،ىبح یمن ،ور

صوصن نانآ .درك روصت نآ ىقیقح ىانعم رد ادخ هب ار ناسنا بح ناوت

یم لیوأت ار ادخ و هدنب نایم بح هرابرد دوجوم و دننك

نتشاد تسود ،ادخ هب ناگدنب بح زا دوصقم دنراد هدیقع

هب وا ناسحا ،ناگدنب هب ادخ بح زا روظنم و تسا باوث هب ندیسر ىارب كین لامعا ىنوزف و وا تدابع و تعاط نبا هب دینک عوجر( تسادخ ىوس زا روما نیا هدارا و نانآ هب باوث ىاطعا و حدم ،ناشیا ج ،هیزوج میق

3

ص ، ص ،4 ج ،ىلازغ هب دینک عوجر زین ؛اهاجنامه هب دینک عوجر هیرظن نیا دقن ىارب ؛58ـ55 ص ، ّللّاراج ؛21ـ19 311 ـ 313 .)

ج( ىئابطابط 1

ص ، 411 هیآ هب دانتسا اب ،) 165

زا رتارف ار بح قَّلعتم و ىقیقح ار ادخ هب هدنب بح ،هرقب هروس

ندوب قلطم لامك ىبح نینچ أشنم .تسا هتسناد ىّدام روما ج ،ىسولآ( تسوا لامج و ناسحا هدهاشم و ادخ

2 ص ، 34 ج ،ىئابطابط ؛ 1

ص ، 374 هچ ره ،ىنعی ؛دراد میقتسم طابترا وا هب تفرعم نازیم اب ادخ هب بح .)

قیمع زین وا ىتسود دشاب رتشیب ادخ زا ناسنا تخانش ج ،ىزاررخف هب دینک عوجر( دوب دهاوخ رت

4 ص ، 233 .)

ماما زا ىوار ،ىثیدح رد هیلع قداص

یم ملاسلا یم خساپ ماما ؟تسا نامیا ءزج ضغب و بح ایآ هك دسرپ

:دهد

« له ضغبلا و بحلا ّلاإ )نامیلاا( ُنیّدلا »

ج ،ىقرب( ؟تسا ضغب و بح زج ىزیچ )نامیا( نید ایآ 1

ص ، 409

؛ دخ ناتسود اب ىتسود و ادخ هار رد ضغب و بح ىثیدح رد زین مركا لوسر .)125 ص ،2 ج ،ىنیلك اب ىنمشد و ا

مكحم ار وا نانمشد یم نامیا هریگتسد نیرت

نبا( دناد ج ،لبنح

4 ص ، 286 ج ،ىروباشین مكاح ؛ 2

ص ، 480

.) 174 ص ،2 ج( ىلازغ

رد هك دشاب هتشاد ىنانمشد ناسنا تسا مزلا هك هتفرگ هجیتن ،ثیدح نیا هب دانتسا اب ،)

ادخ هار رد هك ىناتسود و دزرو ضغب نانآ هب ادخ هار .درادب تسود ار نانآ

یم میسقت مومذم و حودمم هب ،نآ قَّلعتم هب هجوت اب ،بح هب ار ناسنا هچنآ و ادخ ناتسود و ادخ هب بح .دوش

یم كیدزن ادخ ادخ تبحم نتفر نیب زا ثعاب هك ىزیچ و تسادخ ضوغبم هچنآ نتشاد تسود و تسا حودمم دنك

یم نآ شهاك ای ،نامحرلادبع( تسا مومذم ،دوش

ص 38 ـ 40 ج( ىئابطابط .) 3

ص ، 106 هیآ لیذ رد ،) 14

هروس

لآ نارمع ...تاوَه َّشلا بُح ِساّنلِل َنیُز«(

)»

هقلاع ،تاوهش بح زا دوصقم تسا دقتعم ،مومذم تبحم نییبت رد

هقلاع لصا اریز تسین ىداع .تسایند دیدش ىتسود و ىگدادلد دارم هكلب ،تسا ىرطف ىرما ،ىدنم

ج( ىرشخمز 4

ص ، 219 ـ 220 هیآ لیذ ) 23

ىروش هروس ...«(

یِف َةَّدَوَمْلا ّلاإ ًارجَا ِهیَلَع مُكُلَئ ْسَا لا لُق ىبرُقْلا

)» ،تسا هدش هتساوخ نانآ اب ىتسود هیآ نیا رد هك ،»ىبرقلا« زا دوصقم هرابرد مركا لوسر زا هك هدرك لقن رسپ ود و همطاف و ىلع دوصقم هك دنداد خساپ ناشیا و دندیسرپ ج( ىبلعث .دنتسه اهنآ

8 ص ، 314 نییبت رد )

یم لقن مركا لوسر زا ىثیدح ،دمحم لآ هاگیاج هدوشخب و دیهش دورب ایند زا دمحم لآ تبحم اب سك ره هك دنك

نانمشد ضغب و تیب لها بح هب ،ثیداحا رد .)اجنامه ،ىرشخمز هب دینک عوجر زین( تسا لماك نامیا ىاراد و و هدش شرافس رایسب نانآ شیاشگ :تساهنآ هلمج زا هك هدیدرگ ركذ ىرایسب تارمث ضغب و بح نیا ىارب

ص ،دیفم( ىهلا تمحر ىاهرد 271

ص ،ىلاملاا ،ىسوط ؛ 34

نبا( ناهانگ شزرمآ ،) ،هیوباب

1368 ص ،ش 170

،)

ج ،ىسلجم( مركا لوسر تعافش هب لین 27

ص ، 85 ج ،ىقرب( تشهب تاجرد نیرتلااب رد نتفرگ ىاج و ) 1

ص ، « هك هدش لقن مركا ربمایپ زا ىثیدح رد .)153

لها و ،ادخ هب ناتیتسود رطاخ هب ارم ،شیاهتمعن رطاخ هب ار ادخ

دیرادب تسود نم بح رطاخ هب ار متیب »

نبا(

،هیوباب 1417 ص ، 446 ص ،ىلاملاا ،ىسوط ؛ 632

ـ 633 ىارب ؛

ج ،ىسلجم هب دینک عوجر تایاور نیا لماك هعومجم 27

ص ، 51 ـ 165 ت ىارب ؛ ؛*ىّلوت هب دینک عوجر ثحب لیصف

.)*ىّربت حور ،ىسولآ ّللّادبع نبدومحم ؛نآرق رب هولاع : عبانم یب] ،ىبرعلا ثارتلا ءایحاراد : توریب ،ىناعملا

؛[.ات

نارهت ،ىتلاحم ىلوسر مشاه ىسراف همجرت و حرش اب ،ىدمآ ملكلا ررد و مكحلاررغ ،ىدمآدمحم نبدحاولادبع 1380 نبا ؛ش ،هیوباب مق ،ىلاملاا 1417

مق ،لامعلأا باقع و لامعلأا باوث ،ومه ؛ 1368

نبا ؛ش ةدعاق ،هیمیت

یف یب] هرهاق ،ملاس داشردمحم پاچ ،ةبحملا نبا ؛[.ات

،رداصراد : توریب ،لبنح نبدمحا ماملاادنسم ،لبنح

یب]

نبا ؛[.ات لآ نع لوقعلا فحت ،هبعش لوسرلا

یلص یع پاچ ،هیلع الله مق ،ىرافغ ربكا

1363 نبا ؛ش روشاع

سنوت ،ریونتلا و ریرحتلاریسفت ،)دمحم نبرهاطدمحم(

1984 نبا ؛ نبا ؛سراف لزانم نیب نیكلاسلا جرادم ،هیزوج میق

« نیعتسن كایا و دبعن كایا

» ج ، 3 توریب ، 1408 / 1988 نبا ؛ ،ىراخبلا حیحص ،ىراخب لیعامسا نبدمحم ؛روظنم

ینهذ دمحم پاچ]

لوبناتسا ،[ىدنفا 1401

/ 1981 یب] توریب تسفا پاچ ، ،نساحملا ،ىقرب دمحم نبدمحا ؛[.ات

مق ،ىئاجر ىدهم پاچ 1413

ىلع پاچ ،ىبلعثلاریسفت فورعملا ،نایبلا و فشكلا ،ىبلعث دمحم نبدمحا ؛

توریب ،روشاع 1422

/ 2002 توریب ،میركلا نآرقلا ىف ضغبلا و بحلا ، ّللّاراج فسویاهم ؛ 1422

/ 2001 لیعامسا ؛

نب توریب تسفا پاچ ،1376 هرهاق ،راطع روفغلادبع دمحا پاچ ،ةیبرعلاحاحص و ةغللاجات :حاحصلا ،ىرهوج دامح 1407 :توریب ،ىبهذلا ظفاحلل صیخلتلا هلیذب و ،نیحیحصلا ىلع كردتسملا ،ىروباشین مكاح ّللّادبع نبدمحم ؛

یب] ،ةفرعملاراد لیلخ ؛ىلماع ّرح ؛[.ات

ىدهم پاچ ،نیعلا باتك ،دمحا نب مق ،ىئارماس میهاربا و ىموزخم

1405

؛ ؛[ش1332 ?[ نارهت ،ىنلایكدیس دمحم پاچ ،نآرقلا بیرغ ىف تادرفملا ،ىناهفصا بغار دمحم نبنیسح جات ،ىدیبز دمحم نبدمحم توریب ،ىریش ىلع پاچ ،سوماقلارهاوج نم سورعلا

1414 / 1994 لیمج ؛ىرشخمز ؛

و ةیبرعلا ظافللااب ىفسلفلا مجعملا ،ابیلص توریب ،ةینیتلالا و ةیزیلكنلاا و ةیسنرفلا

1414 / 1994 ؛ىئابطابط ؛

نیدلارخف عمجم ،ىحیرط دمحم نب

نارهت ،ىنیسح دمحا پاچ ،نیرحبلا 1362

،ىسوط نسح نبدمحم ؛ش

مق ،ىلاملاا 1414

یب] توریب ،ىلماع ریصق بیبح دمحا پاچ ،نآرقلاریسفت ىف نایبتلا ،ومه ؛ دمحا ناسغ ؛[.ات

نامحرلادبع یف هلوسر و ّللّاةبحم ،

توریب ،ةنسلا و باتكلا 1425

مولع ءایحا ،ىلازغ دمحم نبدمحم ؛ توریب ،نیدلا

1406 / 1986 یب] هرهاق ،ریبكلا ریسفتلا ،ىزاررخف رمع نبدمحم ؛ یب] نارهت تسفا پاچ ،[.ات

دمحم نبدمحا ؛[.ات

د :[توریب] ،ىعفارلل ریبكلا حرشلا بیرغ ىف رینملا حابصملا ،ىمویف یب] ،ركفلارا

،ىبطرق دمحا نبدمحم ؛[.ات

توریب ،نآرقلا ماكحلا عماجلا 1405

/ 1985 ظافللأ سرهفملا مجعملا ،ىقابلادبع داؤفدمحم ؛ىسلجم ؛ىنیلك ؛

هرهاق ،میركلا نآرقلا 1364

?[ نارهت تسفا پاچ ، 1397

و ىلوداتسا نیسح پاچ ،ىلاملاا ،دیفمدمحم نبدمحم ؛[

یلع توریب ،ىرافغ ربكا 1414

/ 1993 .

/ ىبطق ایرث /

هب قلعتم یناسر علاطا هاگیاپ نيا قوقح فراعملا ةرياد داينب