هعماج يدربراك يسانش
و تسيب لاس مشش
يپايپ هرامش ، (
57 ) هرامش ، لوا ، راهب 4931
تفايرد خيرات :
14 / 3 / 4931 شريذپ خيرات :
9 / 9 / 4939
صص 443 - 491
صخاش یخرب یبایزرا یعامتجا یاه
رد ناریا یداصتقا لاس
یاه 5002 ات 5022
( هنایمرواخ رد ناریا هاگیاج یقیبطت یسررب )
یریش دماح مولع هورگ ،رايداتسا ،
يعامتجا رون مايپ هاگشناد
هدیکچ هداد هب دانتسا اب و هلاس تسيب زادنا مشچ دنس فادها بوچراچ رد رضاح هلاقم زگ ياه
يعم ،يناعسنا هععسوت شرا يع رب تيععضو اعت دعشوك
ص اش دنك يسررب هنايمروا ياهروشك نيب رد يقيبطت روط هب ار ناريا يعامتجا ع يداصتقا ياه .
رد يناعسنا هعسوت تيعضو ،شهوژپ نيا رد
هياپ رب هقطنم ياهروشك اب هسياقم رد ناريا هداد
لاس ياه 1144 مشچ دنس عورش نيزاغآ لاس هب تبسن ، ا
ينعي ؛زادن 1115 تسا هدش ليلحت .
زا
هداد هيوناث ليلحت قيرط زا رضاح هعلاطم ،يسانش شور رظن يناسنا هعسوت شرازگ ياه
( HDR, 2005-2011 )
تعسا هدعمآرد ارجا هب .
اعسا رعب
لاس رد ناريا يناسنا هعسوت ص اش شزرا ،هدمآ تسد هب جياتن 1115
لاس هب تبسن 1144
ابيرقت 191 / 1 سا هتشاد دشر ت
. رعگا ،نيا دوجو اب
ص اش ي رب رد يدودحم دشر هچ يم هديد اه
معشچ دنعس رد ضورفم هاگياج هب تبسن ناريا زونه اما ،دوش رد و دراد يداعيز هلعصاف زادعنا
ص اش يرايسب اه
( ص اش دننام
"
ريز ناكدوك ريم و گرم 5
"لاس و هنارس دمآرد ، )...
يدودععم دراوم رد و هدرکن يرييغت ناريا هاگياج (
دعننام
يناملراپ تكراشم رد نانز مهس )
تسا هدرك طوقس نيياپ هبتر هب .
هژاو دیلك اه : يناسنا هعسوت شرازگ (
)HDR ص اش ، يداصتقا ياه ناريا ،هنايمروا ياهروشك ،يعامتجا–
لوؤسم هدنسيون :
13411491771
Email: [email protected]
411 هعماج
و تسيب لاس ،يدربراك يسانش مشش
يپايپ هرامش ، (
57 ) هرامش ، لوا ، راهب 4931
همدقم عوضوم
« هعسوت « و
« هعسوت ةعماج هتفاي
« هدعمع ياعهروحم زا ،
ليلحت رد متجا مولع نادنمشيدنا ياه
رد رعکفت هعك تعسا يعا
هلأسم هباثم هب ار هلأسم نيا باب يا
هعماج يداينب ياعه
يناعسنا
تسا هتخيگنارب .
هاگديد هك يعوضوم ددععتم ياعهدرکيور و اه
موعهفم نيا شجنس و يبايتسد يگنوگچ ،داعبا ،هعسوت باب رد تعسا هدرعك قيمعت و هداد طسب ار .
يموعمع و نيتعسخن نيرعت
،هعسوت موهفم زا تشادرب يروئت رد
هعب اکتا اب و يداصتقا ياه
ص اععش ياععه
« يداععصتقا هعععسوت »
هععك تععسا هدععش شععيرعت
کلام نوعچ ،يياه :
هيامرعس شيازعفا ،دعمآرد شيازعفا ،يراذعگ
و لاغتشا شيازفا ....
رد هعسوت فرعم ار يعم رعظن
درعيگ . نعيا
لعيلقت بسچرب اب و ددعتم ياهداقتنا هجيتن رد تشادرب يعيارگ
هدعش هديشك شلاچ هب تعسا
. هعشور ( 4935 ) نعيا لعباقم رد
شنك ةيلك زا ترابع ار هعسوت ،دودحم شيراعت يعم يياه
دعناد
نم هب هك روظ
« هععومجم قعقحت يوعس هب هعماج نداد قوس يا
طيارش زا مظنم يعمج و يدرف ِيگدنز
» رد و هعتفرگ تروعص ،
شزرا يضعب اب طابترا اه
« بولطم » تعسا هدش هداد صيخشت .
هاگديد رد ،دعيدج ياعه
شعيرعت يدععبدنچ يموعهفم هععسوت
يم تللاد هك دوش و دراد يعگنهرف و يعاعمتجا ،يداصتقا ياه
هعععسوت هعععماج هعععماج ،هععتفاي
ةععيلك اععحل زا هععك تععسا يا
ص اش هععسوت ،يعگنهرف و يعاعمتجا ،يداصتقا شلتخم ياه
تسا هتفاي .
يلع نارگعشهوژپ و ناعققحم ،تعيعقاو نعيا شريذپ مغر
نام و عماج يسايقم زونه هعسوت نازيم يبايزرا يارب ع
و يگتفاي
هعسوت هعتفاين عماوج يگتفاين دعنا
. شلاعت ،نعيا دوعجو اعب ياعه
ص اعش نت اس روظنم هب يهجوت رو رد اعيقم و اعه
ياعه
شجنس
« هعسوت يگتفاي » تسا هدش ماجنا .
اي ايقم
« ص اعش
يناسنا ةعسوت
4» زا ،تعسا هدرعك هع ارا ار نآ لعلم نامزاعس هك
لماك هلمج نيرعت
قعيقد و اعيقم نيرعت تعسا دوعجوم ياعه
.
ص اعش اعسا رعب ، ايقم نيا رد ناهج شلتخم ياهروشك
1 Human Development Index
هعععسوت م و يناععسنا ؤ
هععفل وطععس و هدععش هععسياقم نآ ياععه
هعسوت هعسوت و يگتفاي يم صخشم اهنآ يگتفاين
دوش .
هعسياقم يدرکيور ذاختا اب ،رضاح هلاقم رد ،يعقيبطت و يا
ص اش ناريا رد يناسنا هعسوت ياه تسا هدش هعلاطم
. رظن زا
ياهروععشك نيعب رد نارعيا يناعسنا هععسوت تيععضو ،يعقيبطت هعسياقم رظنم زا و يسررب هنايمروا نعيا رد رعييغت دعنور ،يا
ص اش هرود رد اه 1115
ع 1144 تعسا هدش شجنس .
فدعه
تعيعقاو يباعيزرا و لعيلحت ،يعسررب نيا زا ع يداعصتقا ياعه
ععب دانتععسا اععب روععشك رد هعععسوت يعاععمتجا دنععس فادععها ه
مشچ يراذگتسايس رد ،نآ اسا رب هك تسا هلاس تسيب زادنا
همانرب کي يزير
11 هلاس ( 4111 - 4931 ) طعس هعب دعياب ناريا ،
تردق لوا يداعصتقا ، يعنف يعملع و هعقطنم
دعسرب .1
نعيا رد
اععب اععيق رد نارععيا رد يناععسنا هعععسوت تيعععضو ،شهوژععپ هياپ رب هقطنم ياهروشك هداد
لاس ياه 1144
لاعس هعب تبسن ،
مشچ دنس عورش نيزاغآ ينعي ؛زادنا
1115 تعسا هدش هسياقم .
ص اش دشر يبايزرا ناکما ،وس کي زا ،هعلاطم نيا ماجنا ياه
اعبيرقت ينامز هرود رد روشك يعامتجا ع يداصتقا 1
ع 5 لاعس
مشچ دنس عورش لوا يم رسيم ار زادنا
،رعگيد فرط زا و دزاس
دنس فادها هب هجوت اب مشچ
نيعب رد ار نارعيا هاعگياج ،زادعنا
زا يععقيقد شجنععس و هت اععس صخععشم هععقطنم ياهروععشك شلات مهارعف ار فادعها هعب يبايتعسد يارب هتفرگ تروص ياه
يم دزاس .
شهوژپ رب یلمأت نیشیپ یاه
هب تبسن يعامتجا ناققحم و نارگشهوژپ هغدغد و تيساسح عقيقحت ماجنا يارب شلات ،ناريا رد هعسوت هلأسم و يعبرجت تا
ص اش ليلحت ياعهدرکيور و شعلتخم لاکعشا رد ينيع ياه
تسا هدش بجوم ار عونتم .
يددععتم تاعلاطم ،صا روط هب
هداد هيوناث ليلحت اب يناعسنا هععسوت شرازعگ هنلااعس ياه
هعب9
تعسا هدعش ماعجنا شلتخم ياهروشك هسياقم روظنم
( يوعسوم
قفا رد ناريا يملاسا يروهمج زادنا مشچ دنس1
4111
3 Human Development Report
ص اش ي رب يبايزرا يعامتجا ياه
ياه لاس رد ناريا يداصتقا– 1115
ات 1144 ...
414
،هنما 4933
يسررب.)
عسياقم هب فوطعم ،يل اد ياه اعب نارعيا ه
ناهج ياهروشك رياس
( ضيف
،هداز 4931
ص اش بسح رب)
و اعه
هفلؤم تسا يناسنا هعسوت نوگانوگ ياه .
نعيا زا يرگيد شخب
يسررب يباعيزرا هب فوطعم ،اه يعلم ياعه
( ،ناراعکمه و ،هدرعمهد
4933 يععسابع ؛ يعععيفر و داژععن ،ماععما
4935 ،ناراععکمه و يراععيتخب ؛ 4935
؛
،يقداص 4931 ملاغ و رذآ ؛ ،يياضر
4935
ناتسا نآ رد هك تسا)
و اعه
هدش هعلاطم روشك قطانم و اهرهش دنا
.
يشهوژپ رد
( ،يريعش و يرتنلاك 4931
هداد اعسا رعب)
ياعه
لاس يناسنا هعسوت شرازگ 1111
رعظن زا ار نارعيا تيععضو ،
ص اش رد يقيبطت تروص هب يعامتجا ع يداصتقا ددعتم ياه
يععم هعععلاطم هععنايمروا ياهروععشك نيععب دععننك
. هداد نععيا ياععه
لاعس کعي رد ناريا تيعضو اب طابترا رد يعون هب هك شهوژپ مشچ دنس عورش زا لبق نارعيا هاگياج زا يريوصت ،تسا زادنا
قعفا و يناعمز عطقم نآ رد هتعساو و اعه
شيعپ ياعه يارعب ور
يم ميسرت ار رظن دروم فادها هب يبايتسد دنك
. هعتفاي نعيا ياعه
يم ناشن شهوژپ ش هك دنهد
رد نارعيا رد يناسنا هعسوت ص ا
ينامز هرود کي 91
اعما ،هدوعب يدوععص تعكرح ياراد هلاعس
لاس رد ناريا هاگياج 1111
ب و ناهج ياهروشك نيب رد ه
هژعيو
يروعط هب ؛تسين بولطم نادنچ هقطنم ياهروشك شزرا هعك
ياهروعشك رياس اب هسياقم رد ناريا رد يناسنا هعسوت ص اش اتبعسن هقطنم وعب داعيز
نيعب رد ار معهد هعبتر و هد 43
روعشك
هب هنايمروا تسا هدروآ تسد
(HDR, 2004)
. شزرا هعب اکتا اب
نارعيا ،يناعسنا هعسوت ص اش (
ص اعش شزرا اعب 71
/ ) رد
هعسوت اب ياهروشك هرمز
« لااب هب ور طسوتم »
رد ،هعتفرگ رارعق
ياهروعشك زا يع رب يناعسنا هعسوت ص اش شزرا هك يلاح دننام ،هقطنم :
وك و يعبرع هدعحتم تاراعما ،رعطق ،نيرعحب ،تي
زا شيب نامع 31
/ يناسنا هعسوت اب ياهروشك طس رد و هدوب
« لااب » هقبط هدش يدنب دنا
. ص اعش رعظن زا
« اعب طبترعم هععسوت
تيسنج » ( )GDI
ص اش و
« دعمآرد ععيزوت رد يرباربان »
زعين
هعنوگ هعب ؛هدوبن بسانم نادنچ هقطنم رد ناريا تيعضو هعك يا
ص اش رد نيب رد ار متشه ةبتر تسخن
41 هعنايمروا روشك
زا عپ زعين مود ص اعش رد و تعسا هداد صاصت ا دو هب نيب رد ار مود هبتر ناريا هيكرت روشك
41 زا هعنايمروا روعشك
تعسا هتعشاد يدعمآرد يرباربان رظن .
ص اعش ياوعتحم ياعه
يناسنا هعسوت شرازگ يريعش و يرتنلاك شهوژپ رد
( 4931 )
يم ناشن دعهد روعشك تيععضو هعك فرععم
هععسوت يگتفاعي و
پي يعامتجا ع يداصتقا تفرش تسين
. موادت رد رضاح شهوژپ
ابيرقت هرود تشذگ اب ار ناريا ينونك تيعضو ،روكذم شهوژپ 5 - 1 معشچ دنس زاغآ زا هلاس نيعب رد يعقيبطت روعط هعب زادعنا
يم رارق ليلحت هقطنم ياهروشك دنك
. يعم يباعيزرا نعيا دعناوت
و توق طاقن شعض
يارعب يبرجت يسايقم ،هت اس صخشم ار
شلات شجنس هب نديسر تهج رد هتفرگ تروص تامادقا و اه
دنك مهارف ار رظن دروم فادها .
قیقحت شور هعيوناث لعيلحت رعب يعنتبم رضاح قيقحت رد هدش هدافتسا شور هداد هعك اعنعم نيدعب ؛تسا رد يناعسنا هععسوت شرازعگ ياعه
لاعس ياعه 1115 و 1144
(HDR, 2005 & 2011)
يارعب 41
ص اش بلاق رد و هدش جارختسا هنايمروا روشك دروعم ياه
هدش ليلحت و هيزجت ،رظن دنا
. نيا هب هجوت اب ي رب دروم رد هك
ص اش زا لاس يارب اه
1144 هداد هدوبن رتسد رد يا ،تسا
هداد ياععه 1141 اععي 1113 هدععش نيزگياععج دععنا
. رد ،نيععنچمه
ي رب يارب رگيد يدراوم هداد هنافسأتم اهروشك زا
دروعم ياعه
لاس يارب رظن 1115
و 1144 تسا هدوبن رتسد رد .
نعيا زا
هداد نيگنايم هب يدراوم نينچ رد ،ور هلعصاف رد دوعجوم ياعه
1115 ات 1144 تسا هدش دانتسا .
جياتن ه ارا هويش زا کعي ره رد هك تسا تروص نيدب زين
ص اش رد دعشر خرن ادتبا هدش يسررب ياه هلعصاف
1115 اعت
1144 رد دشر خرن نيرتلااب اسا رب اهروشك و هدش هبساحم
هبتر لودج هدش يدنب
دنا . و هعبتر هعناگادج ينوتعس رد سعس
ص اش زا کي ره رد اهروشك هاگياج اه
لاعس يارعب 1115
و
،نينچمه 1144
رارق ثحب دروم اهنآ تارييغت و هدش صخشم
تسا هتفرگ .
هداد ت اب لوادج ياه أ
عب ديك تيععضو و هاعگياج ر
هدش ليلحت ناريا دنا
.
411 هعماج
و تسيب لاس ،يدربراك يسانش مشش
يپايپ هرامش ، (
57 ) هرامش ، لوا ، راهب 4931
ای یناسنا ةعسوت صخاش
4HDI
لععلم نامزاععس هعععسوت و هععمانرب نامزاععس (
)UNDP
ص اععش ،
هعسوت لاس رد ار يناسنا 4331
و دروآ دوجو هب رد ار يشرازگ
يناعسنا هععسوت هعب هجوت تيمها نآرد هك درك رشتنم لاس نيا تفرگ رارق رظندم ناهج طس رد .
رازگ رد نامزاعس هعسوت ش
للم (
human development report, 1994
) ،
« هعسوت يناعسنا »
تسا هدش شيرعت نينچ :
يط هك تسا يدنور يناسنا هعسوت »
يم هعسوت رشب دارفا تاناکما نآ دباي
. اعب تاناکما نيا دنچ ره
يم نامز رورم اساسا دناوت
رد اعما ،دوش شيرعت رد رييغت راچد
ععسم ،هعععسوت وطععس هععيلك أ
زا تععسا تراععبع مدرععم يارععب هل :
« يتعسردنت اب هارمه ينلاوط يگدنز زا يرادرو رب
» ،
« يبايتعسد
شناد هب » و
« طعس ندروآ ديدپ يارب هك يعبانم هب لين يياناوت
تسا مزلا يگدنز بسانم
» . لعباقريغ ناعکما هعس نعيا هچنانچ
تيقفوم زا يرايسب ،دنامب لوصح تعسد يگدعنز ياعه
ينتفاعين
دوب دهاو .1
نب م هس اب يناسنا هعسوت ص اش ،نياربا ؤ
ةفل :
4 - دلوت ودب رد يگدنز هب ديما اي رمع لوط
9
1 - شزومآ ( شزرا موسود اسارب نلااسگرزب يداوساب نازيم
تبث دصرد و لك ،ييادعتبا رادعم رد يعبيكرت صلاع ان ماعن
کي اسارب ناتسريبد و هطسوتم لك شزرا موس
1)
9 - هنارس و
« يعل اد صلاع ان دعيلوت
» ( )GDP
هزادعنا5
يرعيگ
يم دوش هعسوت ص اش.
کعي نيب يسايقم رد يناسنا (
نيرتلااعب
شزرا ) رفص و ( نيياپ شزرا نيرعت )
هعب ،دراد رارعق يروعط
هعك
شزرا ياه 3 ./
هعسوت رگنايب ،نآ زا رتلااب و يناسنا
« لااعب طس »
شزرا و نيب ياه 5
/ 1 ات 3 / 1 يناسنا هعسوت رب لاد
« طسوتم » و
شزرا رتمك ياه زا
5 ./
هعسوت ديؤم يناسنا
« نيياپ » تسا .
ص اعش رب هك يتاداقتنا ليلد هب تشاد رظن رد دياب ،هتبلا نيا ندوب يلك زا داقتنا هلمج زا ،تسا هدش دراو يناسنا هعسوت و اهروعشك يناعسنا تيعضو ندنايامن رد نآ شعض و ص اش
1 Human Development Index
2 Human Development Report (1994), UNDP, New York oxford, university Press
3 life Expectancy at Birth
4 Adult literacy Rate & combined gross enrolment ratio for primary, secondry, and tertiary schools
5 Gross Domestic Product Per Capita
هب هورعگ هعك تعقيقح نعيا يياعمنزاب رد هژيو و يتاعقبط ياعه
يتيسنج زا يتواعفتم و رباربان وطس رد روشك کي رد شلتخم
هعسوت ليدععت دروم يناسنا هعسوت ص اش ،دنراد رارق يناسنا تيععضو يگنوعگچ زا ارعگعقاو يريوعصت ات تسا هتفرگ رارق
دهد ه ارا يناسنا هعسوت .
،لعلم نامزاس يناسنا هعسوت شرازگ
هعك ع ص اعش تشه بلاق رد و هنايلاس تروص هب نونكا مه ره فرعم هدنريگربرد کي يم ه ارا ع تسا يددعتم ياه
دوعش .
ص اش نيا زا دنترابع اه
: 4 ) ؛تعشادهب ص اش 1
) ص اعش
؛شزومآ 9 ) ؛دمآرد ص اش 1
) ؛يرباربان ص اش 5
) ص اش
؛رقف 1 ) ؛تيسنج ص اش 7
) ؛يرادعياپ ص اعش 3
) ص اعش
تيعمج . ص اش نيا زا کي ره اجنيا رد فرعم و اه
ياعه نآ1
ياهروشك يارب هرود رد هنايمروا
يناعمز ياه 1115
و 1144
هدعش يبايزرا و ليلحت ناريا هاگياج يقيبطت روط هب و هبساحم تسا :
تشادهب صخاش
7
هداد ،يناسنا هعسوت شرازگ رد ار ص اعش نيا هب طوبرم ياه
فرعم ياه
« تشادهب هنيزه (
يموعمع شعخب طعسوت )
» ،
« خرعن
ريز ناكدوك ريم و گرم 5
لاس » و
« هعب دعيما ودعب رد يگدعنز
دلوت » يم ناشن دهد :
هنیزه یمومع شخب طسوت تشادهب یاه (
زا%
)GDP
هنيزه ،ص اش نيا فرعم نيتسخن شخب طسوت هك تسا يياه
يعم هداد صاصت ا تملاس و تشادهب هزوح هب يمومع دوعش
.
هنيزه نيا للم نامزاس يناسنا هعسوت شرازگ رد تروعص هب اه
زا يدصرد يعم ناعيبGDP
دوعش . رد لودعج 4 هعنيزه نازعيم
يسررب تيعمج ص اش و يرادياپ ص اش هعلاطم نيا رد هك تسا ركذ ناياش1
هدشن دنا . نادقف يرادياپ ص اش دروم رد هداد
زا يرايسب يارب يرامآ ياه
ب و هنايمروا ياهروشك ه
تيمها نادقف زين تيعمج ص اش دروم رد و ناريا هژيو
فرعم و ص اش مهم و هسياقم و يبايزرا نتشادن ترورض و نآ ياه
،همه زا رت
تسا هدوب باختنا نيا تلع هلاقم مجح شيازفا زا زيهرپ .
دروم رد ،نيا رب هولاع
ص اش رياس اه
فرعم ي رب زين هداد نتشادن تلع هب اه
لاس هب طوبرم ياه ياه
و ري ا هدش هتشاذگ رانك ليلحت زا هسياقم ناکما مدع دنا
.
7 Health Indicator
8 Expenditure on health, public (% of GDP
ص اش ي رب يبايزرا يعامتجا ياه
ياه لاس رد ناريا يداصتقا– 1115
ات 1144 ...
419
هرود ود رد هععنايمروا ياهروععشك رد هدععش هداد صاععصت ا ،ينامز 1115 و 1113 تعسا هدعش هسياقم .
،جياعتن اعسا رعب
ياهروعشك هب بيترت هب ينامز هرود نيا رد دشر خرن نيرتلااب نيياپ و نانبل و ندرا صاعصت ا هعيكرت و قارعع هعب خرعن نيرت
دراد . رد ناريا ،دشر خرن رظن زا هعجاوم يفنم دشر اب هرود نيا
تسا هدش :
يلاح رد لاس رد ناريا رد تشادهب هنيزه هك 1115
ربارب 1 / 9 زا دعصرد لاعس رد هعنيزه نعيا ،تعسا هدوعبGDP
1113 هب و هدش هجاوم شهاك اب 9
تسا هديسر دصرد .
نارعيا
لاس رد مه 1115
لاس رد مه و 1113
رد مراعهچ هاعگياج رد
نيب 41 مروا هقطنم روشك تسا هتفرگ رارق هناي
.
لودج 2 - هنیزه ه یمومع شخب طسوت تشادهب یا %(
GDPزا )
ریز ناكدوك ریم و گرم 2
لاس ( ره رد 2000 دلوت
2)
ريز ناكدوك ريم و گرم 5
ره يازا هب لاس 4111
فرعم ،دلوت
تععسا تععشادهب ص اععش مود .
لودععج رد 1
هداد اععه نععيا ي
يناعمز هرود ود رد هعقطنم ياهروعشك يارعب ص اش 1115
و
1113 تسا هدش هبساحم .
لودج جياتن اسا رب 1
ياهروعشك ،
و گرعم شهاك خرن نيرتشيب ،ناتسناغفا و ناتسكاپ ،رصم ،نمي ريز ناكدوك ريم 5
لاس رد ار لاس 1113
لاعس هب تبسن 1115
هتشاد ازعيم رظن زا مه زونه اهروشك نيا اما ،دنا رعيم و گرعم ن
دنراد ييلااب رايسب رامآ .
هعب رعطق و تعيوك ،تاراعما لباقم رد
1 Under-five mortality rate (per 1,000 live births)
لاس رد مه بيترت 1115
لاعس رد مه و 1113
خرعن نيرعتمك
هتشاد ار ناكدوك ريم و گرم يروعط هب ؛دنا
لاعس رد هعك 1113
بيترت هب روشك هس نيا 7
، 41 و 44 ناعكدوك رعيم و گرم رفن
ريز 5 ره يازا هب ار لاس 4111
لوت هتشاد د دنا .
رعيز ناكدوك ريم و گرم نازيم 5
لاعس رد نارعيا رد لاعس
1115 ربارب 97 لاس رد و 1113
رعبارب 94 رعه يازا هعب دروعم
4111 شهاعك هعك تعسا هدوعب هدعنز دلوت 1
ناعشن ار يرعفن
يم دهد . لاس رد مه ناريا ،نيا دوجو اب 1115
مه و 1111 رد
نيعب 41 معهدزاود هاعگياج هعنايمروا ياهروعشك دراد ار
. هعب
،ناتعسكاپ ،ناتعسناغفا نوعچ يياهروعشك زا اهنت ناريا ،يترابع دراد يرتهب تيعضو قارع و نمي .
لاس 5002 لاس
5002 دشر خرن
5002 ات 5002
هنایمرواخ یاهروشك هنیزه
%(
GDPزا ) هبتر هنیزه
%(
GDPزا ) هبتر دشر خرن
هبتر
ندرا 5
/ 4 4
1 / 5 4
9 / 1 4
نانبل 7
/ 9 9
3 / 9 1
1 / 1 1
رصم 9
/ 1 3
1 / 1 3
4 / 1 9
ناتسكاپ 7
/ 1 41
3 / 1 41
4 / 1 1
ناتسبرع 1
/ 1 7
7 / 1 1
4 / 1 5
تاراما 3
/ 4 49
3 / 4 3
4 / 1 1
تيوك 1
/ 4 45
7 / 4 49
4 / 1 7
نيرحب 1
/ 1 3
1 / 1 7
1 3
ناریا 5
/ 3 4
3 4
5 / 0 - 2
رطق 4
/ 9 5
3 / 1 5
1 / 1 - 41
نامع 4
/ 1 41
3 / 4 41
1 / 1 - 44
نمي 7
/ 4 41
5 / 4 45
1 / 1 - 41
ناتسناعفا 4
/ 1 44
3 / 4 41
9 / 1 - 49
هيروس 4
/ 1 41
1 / 4 41
5 / 1 - 41
هيكرت 4
/ 1 1
1 / 9 9
7 / 1 - 45
قارع 9
1 3
/ 4 44
4 / 4 - 41
411 هعماج
و تسيب لاس ،يدربراك يسانش مشش
يپايپ هرامش ، (
57 ) هرامش ، لوا ، راهب 4931
لودج 1 - ريز ناكدوك ريم و گرم 5
لاس
دلوت ودب رد یگدنز هب دیما
2
« دلوت ودب رد يگدنز هب ديما »
هت انش زا هدش
مهم و نيرت نيرعت
ص اش فرعم زا رگيد يکي و يناسنا هعسوت شرازگ ياه ياه
تسا تشادهب ص اش .
م نيا ؤ ندعنام هدنز لامتحا رب رظان هفل
تسا هعماج کي رد درف ره .
لودج 9 ،
« يگدعنز هب ديما نازيم »
هعسياقم روعط هعب و هعنايمروا ياهروشك نيب رد ار يارعب يا
لاس ياه 1115 و 1144 يعم ناعشن دعهد
. و نعمي ياهروعشك
لاس زا يگدنز هب ديما رد شيازفا نيرتشيب ناتسناغفا 1115
اعت
1144 ار هتشاد ابيرقت زا رتشيب يدشر هك دنا 1
رد ،تعسا لاعس
و هدوعب يعفنم يگدنز هب ديما نامع روشك رد لباقم 1
/ 1 لاعس
تسا هتفاي شهاك .
هيروس و تاراما ،رطق ياهروشك ،بيترت هب
نيياعپ نعمي و ناتعسكاپ ،ناتسناغفا ياهروشك و نيرتلااب نيرعت
لاس رد ار يگدنز هب ديما 1115
نيعنچمه و 1144
اد هتعش دعنا .
لاعس يارعب بعيترت هب ناريا رد يگدنز هب ديما 1115
و 1144
ربارب 9 / 74 و 79 لداعم يدشر رگنايب هك تسا لاس 7
/ 4 لاعس
1 Life expectancy at birth
تسا . هبتر زا ناريا تيعقوم ،ور نيا زا 41
لاعس رد 1115 هعب
هبتر 41 لاس رد 1144 نيب رد 41 هعتفاي اقترا هنايمروا روشك
تسا .
شزومآ صخاش
1
ؤم و شزومآ هفل
هعك تعسا يعمهم عوعضوم ،نآ اعب طبترم ياه
ت دروعم يناعسنا هعسوت شرازگ أ
يعم رارعق دعيك دعهد
. نعيا رد
هداد ،ص اش ار اهروعشك تيعضو يناسنا هعسوت شرازگ ياه
هنيزه رظن زا تعيفرظ و شعناد هب يبايتسد ،يشزومآ ياه
ياعه
يعم شيصوت شناد بسك دعنك
. فرععم و ص اعش نعيا ياعه
هداد روشك يارب نآ ياه هعسياقم روعط هعب و هنايمروا ياه
يا
هرود يارب ينامز ياه
1115 و 1144 رارق ثحب دروم همادا رد
تسا هتفرگ :
2 Education Indicator
لاس 5002 لاس
5002 دشر خرن
5002 ات 5002
هنایمرواخ یاهروشك و گرم خرن
ریم هبتر
و گرم خرن ریم هبتر
شهاك خرن هبتر
نمي 31
41 11
41 41
4
رصم 91
44 14
3 3
1
ناتسكاپ 31
45 37
45 3
1
ناتسناغفا 113
41 433
41 3
1
هيكرت 13
41 11
3 3
5
ناریا 33
25 32
25 6
6
نانبل 47
1 41
1 5
7
نامع 41
5 41
1 1
3
تاراما 3
4 7
4 1
3
هيروس 43
7 41
7 1
3
ندرا 17
3 15
44 1
3
تيوك 44
1 41
1 4
41
طق ر 41
9 44
9 4
41
ناتسبرع 11
3 14
3 4
41
قارع 15
49 11
49 4
41
نيرحب 41
9 41
1 1
41
ص اش ي رب يبايزرا يعامتجا ياه
ياه لاس رد ناريا يداصتقا– 1115
ات 1144 ...
415
لودج 9 - دلوت ودب رد يگدنز هب ديما (
لاس بسح رب )
شزومآ یمومع هنیزه %(
زا )GDP
2
هعب شزوعمآ يموعمع هنيزه شعخب هعك دراد هراعشا يجراعخم
يم فرص نآ اب طبترم ل اسم و شزومآ رد يمومع دعنك
. نعيا
يعم نايب يتروص هب يناسنا هعسوت شرازگ رد هنيزه هعك دوعش
هعنيزه نيا مهس زا اعه
يعم ناعشن ارGDP
دعهد . لودعج رد 1
،
ينامز هلصاف رد شزومآ يمومع هنيزه نيگنايم 1115
ات 1113
هنايمروا ياهروشك يارب تسا هدش هبساحم
.1
جياتن اسا رب
صاعصت ا اعب ناتعسبرع روشك هدمآ تسد هب 33
/ 5 زا دعصرد
نيب رد شزومآ هب نيگنايم روط هبGDP
44 هعنايمروا روشك
تسا هدروآ تسد هب ار تسخن هبتر .
نيياپ نيا رد ار هبتر نيرت
دراد تاراعما روعشك ص اش .
صاعصت ا اعب زعين نارعيا 31
/ 1
1 Life expectancy at birth
نيا ليلد هب1
هداد اهروشك همه يارب هك لاس ياه
1115 و 1144 ،هدوبن رتسد رد
تسا هتشادن دوجو ص اش نيا ينامز هسياقم ناکما .
يگدنكارپ رطا هب ،نينچمه
هداد ينامز ،دوجوم ياه
"
نيگنايم
"
هنيزه اس هلصاف رد شزومآ يمومع ياه ل
1115
ات 1113 اسا رب اهروشك و هدش هبساحم
"
نيگنايم
"
هدش هسياقم دنا . ي رب يارب
هداد چيه ينامز هنماد نيا رد زين اهروشك تسا هتشادن دوجو يا
.
لا ان ديلوت زا دصرد يعل اد ص
( )GDP
هعنيزه هعب دوع ياعه
دراد ار مراعهچ هبتر يشزومآ .
يع رب روكذعم يناعمز هرود رد
هداد دقاف هنايمروا ياهروشك هدوب يبايزرا يارب يا
دنا .
نلااسگرزب یداوساب خرن (
دصرد 22 رتلااب و لاس
9)
يلااب نلااسگرزب يداوس اب دصرد 45
هفلؤم زا لاس معهم ياعه
تسا شزومآ ص اش .
رد لودج 5 هداد يارعب هعفلؤم نيا ياه
يناععمز هرود ود رد و هععنايمروا ياهروععشك 1115
و 1113 -
11141 تسا هدش هسياقم .
يدعشر اعب ناريا ،دشر خرن رظن زا
ربارب 3 هلصاف رد دصرد 1115
ات 1141 هعب ؛دراد ار لوا هعبتر
يروط زا نلااسگرزب يداوساب خرن هك 77
لاس رد دصرد 1115
3 Adult literacy rate(% aged 15 and above)
4 هداد هکنيا هب هجوت اب لاس رد هنايمروا ياهروشك هب طوبرم ياه
ري ا ياه
ارپ دوجو اهروشك همه يارب صخشم لاس کي رد ناسکي روط هب و هدوب هدنك
لاس نيگنايم ريزگان ،تسا هتشادن ياه
1113 ات 1141 هتفرگ رارق هسياقم يانبم
تسا .
لاس 5002 لاس
5022 دشر خرن
5002 ات 5022
هنایمرواخ یاهروشك یگدنز هب دیما
هبتر یگدنز هب دیما هبتر
شیازفا خرت تر
هب
نمي 7
/ 11 45
5 / 15 41
3 / 1 4
ناتسناغفا 1
/ 11 41
7 / 13 41
4 / 1 1
هيكرت 4
/ 71 3
71 1
3 / 4 9
ناریا 3
/ 32 25
33 20
3 / 2 4
رصم 1
/ 74 41
1 / 79 3
1 / 4 5
ناتسبرع 5
/ 71 3
3 / 79 7
1 / 4 1
ناتسكاپ 4
/ 11 41
1 / 15 45
9 / 4 7
نانبل 5
/ 74 44
1 / 71 41
4 / 4 3
تاراما 5
/ 75 1
5 / 71 1
4 3
هيروس 3
/ 71 9
3 / 75 9
4 3
رطق 1
/ 77 4
1 / 73 4
4 3
ندرا 1
/ 71 7
1 / 79 3
3 / 1 41
نيرحب 9
/ 71 1
4 / 75 1
3 / 1 41
تيوك 3
/ 79 5
1 / 71 5
7 / 1 41
قارع 1
/ 13 49
13 49
1 / 1 45
نامع 1
/ 79 1
79 41
1 / 1 - 41
411 هعماج
و تسيب لاس ،يدربراك يسانش مشش
يپايپ هرامش ، (
57 ) هرامش ، لوا ، راهب 4931
هب 35 رد دصرد لاس
1141 تسا هديسر .
هعبتر نعيا دوعجو اعب
لاس رد يداوساب تسخن 1141
اب رطق روشك هب 9
/ 31 دعصرد
دراد صاصت ا .
يلع نارعيا هاعگياج ،يداوعساب خرعن دشر مغر
لاس هب تبسن 1115
نيعب رد نارعيا و هعتفاي اقترا هلپ کي طقف
49 هبتر زا هنايمروا روشك 3
هعبتر هعب 3
اعقترا تعسا هعتفاي .
ق ياهروشك لاعس رد هعيكرت و نيرحب ،ندرا ،تيوك ،رط
1141
يلااب يداوساب خرن 31
رد يداوعساب لعباقم رد و دعنراد دصرد
ربارب ناتسكاپ لثم يروشك 55
تسا لاس .
نادعقف ليلد هب ،هتبلا
لاس رد هداد ،ناتعسناغفا لعثم يياهروعشك ،يعسررب دروعم ياه
هدش هتشاذگ رانك ليلحت زا نمي و تاراما ،نانبل دنا
.
لودج 4 - شزومآ یمومع هنیزه
لودج 5 - نلااسگرزب يداوساب خرن ص اش (
دارفا دصرد 45
رتلااب و لاس )
هبتر یاهروشك
هنایمرواخ شزومآ یمومع هنیزه نیگنایم
%(
GDPزا ) 5002 - 5002
4 ناتسبرع
33 / 5
1 نمي
1 / 5
9 هيروس
4 / 5
4 ناریا
26 / 4
5 تيوك
15 / 1
1 رصم
13 / 1
7 نامع
7 / 9
3 نيرحب
4 / 9
3 ناتسكاپ
11 / 1
41 نانبل
91 / 1
44 تاراما
4 / 4
41 اغفا
ناتسن
49 قارع
41 ندرا
45 رطق
41 هيكرت
لاس 5002 لاس
500 - 5020 دشر خرن
5002 ات 5020
هنایمرواخ یاهروشك یداوساب دصرد
هبتر یداوساب دصرد هبتر
دشر خرن هبتر
ناریا 33
2 2
2
رطق 33
9 9
/ 31 4
9 / 7 1
ناتسبرع 1
/ 73 3
1 / 31 7
1 / 7 9
نامع 1
/ 34 1
37 1
1 / 5 1
نيرحب 5
/ 31 5
31 1
5 / 5 5
ناتسكاپ 3
/ 13 41
55 41
4 / 5 1
قارع 4
/ 71 41
4 / 73 41
1 7
هيروس 1
/ 73 7
5 / 39 3
3 / 9 3
هيكرت 1
/ 37 1
3 / 31 5
1 / 9 3
ندرا 3
/ 33 1
1 / 31 9
7 / 1 41
تيوك 9
/ 39 4
31 1
7 / 1 44
رصم 1
/ 74 44
15 / 71 44
15 / 1 41
ناتسناغفا 4
/ 13 49
نانبل تاراما نمي
ص اش ي رب يبايزرا يعامتجا ياه
ياه لاس رد ناريا يداصتقا– 1115
ات 1144 ...
417
لاس نیگنایم نتفر هسردم یاه
( نلااسگرزب
2)
لاس نيگنايم تعسا يرگيد هفلؤم نلااسگرزب نتفر هسردم ياه
روعشك يناعسنا هععسوت رد نآ شقن و شزومآ تيمها هك ار اه
يم ييامنزاب دنك
. لودعج رد 1
روعط هعب ،ص اعش نعيا جياعتن
هسياقم لاعس ود رد هعنايمروا ياهروعشك نيب رد يا 1115
و
1144 تسا هدش يسررب .
نيگناعيم اعب ناريا ، اسا نيا رب 1
/ 4
لاس رد ار دشر خرن نيرتشيب لاس 1144
( نيگنايم اب 9
/ 7 لاس )
هعب تبسن 1115
( نيگناعيم اعب 4
/ 1 لاعس ) يعب رد ياهروعشك ن
لاعس ص اش رظن زا هنايمروا دوع هعب نتعفر هعسردم ياعه
تسا هداد صاصت ا .
هعبرجت ار ييلااعب دشر خرن ناريا هچرگا
لاس رد نآ هاگياج اما ،تسا هدرك 1144
لاعس هب تبسن 1115
نيععب رد متععفه هععبتر رد و تععسا هدرععکن يرععييغت 41
روععشك
دراد رارق هنايمروا .
ب تاراما و نيرحب ياهروشك اعب بعيترت ه
نيگنايم 1 / 3 و 9 / 3 لاعس رد لاعس 1144
زا ار هعبتر نيرتلااعب
دنراد نلااسگرزب نتفر هسردم نيگنايم احل .
،نمي ياهروشك
نيياپ رد رظن نيا زا زين ناتسكاپ و ناتسناغفا هعبتر نيرعت
يدعنب
دنراد رارق .
سرادم رد یبیكرت صلاخان مان تبث خرن
5
لودج 7 ن مان تبث خرن نيگنايم رادعم رد يعبيكرت صلاع ا
( لاس 1115 اعت 1144 ) ناعشن هعنايمروا ياهروعشك يارعب ار
يم
9دهد . هداد اسا رب ،ناتعسبرع ياهروشك ص اش نيا ياه
دوع هعب ار يعبيكرت ماعن تعبث خرعن نيرتلااعب ،تاراما و نانبل هداد صاصت ا دنا
. نيياپ طوعبرم ناتسكاپ روشك هب دصرد نيرت
تسا . اب زين ناريا 71
/ 13 دراد رارعق متفه هبتر رد دصرد .
يارعب
هداد مه اهروشك ي رب هتعشادن دوعجو يناعمز هرود نيا رد يا
تسا .
1 Mean years of schooling (of adults)
2 Combined gross enrolment in education
هداد هکنیا هب هجوتاب3
یا اب طبترم یاه یارب و هدنكارپ تروص هب صخاش ن
لاس
ًافرص هدوب هباشمریغ و فلتخم یاه لاس نیگنایم
یاه 5002 ات 5002
تسا هدش هبساحم .
دمآرد صخاش
1
مهم زا يکي ،دمآرد ص اش هفلؤم نيرت
هععسوت ص اعش ياعه
تعساهروشك يداعصتقا تيععضو و طيارعش رب رظان و يناسنا .
هنارععس فرعععم ود هدععنريگربرد ص اععش نععيا (GNI
دععمآرد
م صلا ان يل
) هنارس و (GDP
يعل اد صلا ان ديلوت )
تعسا .
هداد نوچ ،دعنرادن معه اب يدايز فلات ا ص اش ود نيا ياه
هنارس طقف اجنيا رد تسا هدش شرازگGNI
:
هنارس یالم صلااخان دمآرد ایGNI
( یرابارب باسح راب
اکیرمآ رلاد هب دیرخ تردق
5)
هنارس زا هك تسا يص اش يلم صلا ان دمآرد هنارس اي GNI
يعم تسد هب نآ تيعمج هب روشك کي يلم دمآرد ميسقت دعيآ
.
بسح رب ص اش نيا
"
دير تردق يربارب
"
اکيرمآ رلاد هب1
يم هبساحم دوعش مهارعف اهروعشك هعسياقم ناعکما ات دوش
. رد
هنايمروا ياهروشك هسياقم (
لودج 3 ) فلات ا اب رطق روشك
شحاف 11 هنارس دمآرد شيازفا خرن نيرتشيب يرلاد رازه رد ار
لاس هلصاف ياه
1115 اعت 1144 يروعط هعب ؛تعسا هتعشاد هعك
رد روشك نيا دمآرد 1144
زا شيعب هب 417
هديعسر رلاد رازعه
تسا . نوچ ،يياهروشك لباقم رد :
ناتعسناغفا و ناتعسكاپ ،نمي
رد مه ار دمآرد نيرتمك 1115
مه و 1144 هتشاد دنا .
ار متشه هبتر هنارس دمآرد دشر خرن رظن زا ناريا نيعب رد
41 لاعس رد هچرگا دمآرد نازيم رظن زا و تساراد روشك 1144
هب تبسن 1115
ابيرقت 4111 يم ناشن ار شيازفا رلاد اعما ،دهد
هدروآ تسد هب ار مهن هاگياج نامه و هدرکن يتوافت ناريا هبتر تسا . رد ناريا هنارس دمآرد 1144
ابيرقت 41 اعکيرمآ رلاد رازه
تسا هدوب .
4 Income Indicator
5 GDP per capita in PPP terms (constant 2005 international $)
6 Purchasing power parity
413 هعماج
و تسيب لاس ،يدربراك يسانش مشش
يپايپ هرامش ، (
57 ) هرامش ، لوا ، راهب 4931
لودج 6 - نایم لاس نیگ نتفر هسردم یاه (
نلااسگرزب )
لودج 3 - سرادم رد یبیكرت صلاخان مان تبث خرن
هنایمرواخ یاهروشك لاس
5002 - 5002
نیگنایم ( دصرد ) هبتر
ناتسبرع 1
/ 31 4
نانبل 95
/ 73 1
تاراما 4
/ 73 9
ندرا 13
/ 77 1
هيكرت 71
/ 71 5
نامع 4
/ 71 1
ناریا 34
/ 62 3
هيروس 19
/ 15 3
رطق 53
/ 11 3
ناتسناغفا 7
/ 55 41
نمي 1
/ 51 44
ناتسكاپ 11
/ 11 41
نيرحب رصم قارع تيوك
لاس 5002 لاس
5022 دشر خرن
5002 ات 5022
هنایمرواخ یاهروشك لاس نیگنایم
هبتر لاس نیگنایم هبتر
دشر خرن هبتر
ناریا 2
/ 6 3
3 / 3 3
5 / 2 2
تاراما 1
/ 3 1
9 / 3 1
3 / 1 9
رصم 5
/ 5 44
1 / 1 3
3 / 1 1
نمي 3
/ 4 41
5 / 1 41
7 / 1 1
ناتسناغفا 1
/ 1 45
9 / 9 45
7 / 1 5
ندرا 3
9 1
/ 3 9
1 / 1 1
ناتسبرع 1
/ 7 5
3 / 7 5
1 / 1 7
نيرحب 3
4 1
/ 3 4
1 / 1 3
هيكرت 4
/ 1 7
5 / 1 3
1 / 1 41
ناتسكاپ 5
/ 1 41
3 / 1 41
1 / 1 3
رطق 7
1 9
/ 7 1
9 / 1 41
قارع 9
/ 5 49
1 / 5 41
9 / 1 44
تيوك 1
3 4
/ 1 41
4 / 1 49
نانبل 3
/ 7 1
3 / 7 1
1 41
هيروس 7
/ 5 41
7 / 5 44
1 41
نامع 5
/ 5 44
5 / 5 49
1 45