57
رد رثؤم یاهرایعم و داعبا یدنب هبتر و ییاسانش یموهفم لدم هئارا و یرهش یاه هژورپ دبس تیریدم
*یرهش یاه هژورپ دبس فیرعت یارب
3یحیصف دیمح ،2**للاج یمچرپ دیجم ،1تسدربز رایدنفسا .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یزاسرهش هدکشناد داتسا ۱ .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یرامعم هدکشناد رایداتسا ۲
.ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یزاسرهش هدکشناد ،یرهش تیریدم دشرا سانشراک ۳ )۹5/۱۲/۱۱ :ییاهن شریذپ خیرات ،۹5/۹/۱7 :هلاقم تفایرد خیرات(
هدیکچ ندناسر ماجنارس هب رد یمهم ی هفیظو ،یلحم حطس رد هعسوت یاه حرط یرجم ناونع هب اه یرادرهش و اه حرط یارجا و یزیر همانرب ،اهنآ فیاظو نیرت مهم زا یکی هک یروط هب دنراد نآ یاه یژتارتسا و فادها یرو هرهب یارب هک تسا هژورپ تیریدم شناد زا هتفرگرب و ون یدرکیور ،هژورپ دبس تیریدم .تساه هژورپ هب هجوت اب .تسا دیک أت دروم روحم هژورپ یاه نامزاس رد اه حرط و اه هژورپ هعومجم رترثؤم و رتهب هچره ییاسانش ،دوش یم دای هژورپ دبس باختنا یلصا یاه ماگ ناونع هب اه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا زا هکنیا هژورپ دبــس تیریدم لحارم نیرت مهم ناونع هب ،ماگ ود نیا رد رثؤم یحیجرت و یمازلا یاــهرایعم و داــعبا فده رظن زا ،شهوژپ نیا .دــسر یم رظن هب یرورض و مزلا ،اهرایعم نیا تــسبراک یارب یبوچراچ هئارا و ،قیقحت یاه هتفای قباطم .دوش یم بوسحم یشیامیپ – یفیصوت ،اه هداد یروآدرگ ثیح زا و یدربراک ،یعامتجا ،یلام ،ینف دعب 8 رد ناوت یم ار یرهش یاه هژورپ دبس تیریدم و باختنا رد رثؤم یاهرایعم یدنب تیولوا و باختنا یارب هک درک یدنب هتــسد یتباقر ،ینامزاس ،کسیر ،یطیحم تــسیز ،یداصتقا .دنراد ار تیمها و زایتما نیرتشیب یطیحم تسیز و یعامتجا ،یلام یاهرایعم ،نارهت یرهش یاه هژورپ ظاحل اب رــتلیف هــس زا لکــشتم یــشخبود یمتیروگلا ،یرهــش یاه هژورپ دبــس باــختنا یارــب نــینچمه .تــسا هئارا لباق ،اه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا یحیجرت یاهرایعم و هژورپ باختنا یمازلا یاــهرایعم
یدیلک یاه هژاو .یموهفم لدم ،یرهش یاه هژورپ ،یدنب تیولوا و باختنا ،هژورپ دبس تیریدم ،هژورپ دبس
؛هژورپ دبس تیریدم درکیور اب یرهش یاه هژورپ تیریدم" :ناونع تحت موس هدنراگن دشرا یسانشراک همان نایاپ زا یشخب زا هتفرگرب ،هلاقم نیا .تسا نارهت هاگشناد یزاسرهش هدکشناد رد ناگدنراگن ریاس ییامنهار هب "نارهت یرادرهش :یتاعلاطم دروم .E-mail: parchamijalal@ut.ac.ir ،۰۲۱-88۲۲۰۶۹۲ :ربامن ،۰۲۱-۶۶۹5۳۹۹5 :نفلت :لوئسم هدنسیون **
7۰ - 57 تاحفص ۱۳۹۶ ناتسمز ۴ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
58
۱۳۹۶ ناتسمز ۴ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
همدقم
اب یلحم یاــه تموکح هزورــما هک یتلاکــشم و لئاــسم زا یــکی زا یهوبنا اــب یــیوربور و عــبانم ندوــب یــفاک ان ،دنتــسه هــجاوم نآ اهنآ عــبانم هــک یــیاج ؛تــسارجا لاــح رد و راد تــیولوا یاــه هژورپ ای و دیدج یاــه هژورپ عورــش یارب زایندروم عبانم زا رــتمک لاوــمعمً .)Pennypacker et al., 2011, 3( تــسا ور شــیپ یاه هژورپ ماــمتا ،یلحم حطــس رد هعــسوت یاه حرط یرجم ناونع هب اه یرادرهــش یاه یژتارتسا و فادها ندناــسر ماجنارــس هب رد یمهم ی هفیظو یزیر همانرب ،اــهنآ فیاظو نیرت مهم زا یــکی هــک یروط هب ؛دــنراد نآ یرهــش هعــسوت یاــه حرط لد زا اــه هژورپ و اــه حرط یارــجا و
ًامومع .دشاب یم هدش فیرعت یاهرایعم و لوصا ،تامازلا ساــسا رب یــتیریدم ماــظن کــی دوــجو مدــع تروــص رد ،دوــش یم هدهاــشم اــب اه نامزاــس ،اــه هژورپ و اــه حرط نوــماریپ دــنم ماظن و زــکرمتم ددجم باــختنا ،رگیدمه اــب اــه هژورپ ضراــعت نوــچمه یتلاکــشم دــحزا شیب عوــنت ،هتــشذگ قــفومان دراوــم اــب هباــشم یاــه هژورپ دادعت باختنا ،اه تیلاعف هنماد هناهاگ آان ندش هدرتسگ ،اه هژورپ عراز( دنوش یم وربور هریغ و یلام و ییارجا ناوت زا شیب یاه هژورپ یاه تکرش و اه نامزاــس زا دودحم یرایسب .)۲ ،۱۳۹۰ ،یرذکــشا نیا اب هــلباقم یارــب ریخا یاه لاــس رد ،یــتلود یــتح و یــصوصخ تمــس هــب یروــحم هژورــپ تــیریدم زا ار دوــخ درــکیور ،تلاکــشم Petro & Gardiner,( دــنا هداد قوــس یروحم هژورپ دبــس تــیریدم شناد زا هتفرگرب و ون یدرکیور ،هژورپ ۱دبس تیریدم .)2015,1718 زا یبیکرت رــب تــیریدم هــک نومضم نــیا اــب ،تــسا هژورــپ تــیریدم رتلااب یحطــس و هدوب فوطعم صاــخ طیارــش و فادها اب اــه هژورپ ماظن نیا رد .دوش یم یقلت اه نامزاس رد حرط و هژورپ تیریدم زا هک تــسا یــیاه هژورپ یارــجا و یــحارط ،یــلصا فدــه ،یــتیریدم )Kaiser et al., 2015,127(.دنشاب هتشاد ار همزلا یرو هرهب دنناوتب اــی بوــچراچ هــب ناوــت یم ،هژورــپ دبــس تــیریدم یــلصا یازــجا زا یاــهرازبا و اــه لدم و یرــیگ میمصت یاــهرایعم ،یدــنیآرف لدــم نیا تــسبراک یارب ،ینامزاــس ره .درــک هراــشا هژورپ دبــس باــختنا نیرترثؤم باــختنا و ازــجا نیا زا عماج تخانــش دــنمزاین ،درــکیور باختنا .دــشاب یم دوخ یدوجو تیهام و اــه یگژیو ساــسا رب نآ هژورپ دبــس تــیریدم یــلصا یاــه ماگ زا ،اــه هژورپ یدــنب تیولوا و
نیا رد رثؤم یاه هفلؤم و داعبا ییاسانش و تخانــش اذل ،دــشاب یم .دیآ یم باسح هب دبس تیریدم لحارم نیرت مهم ناونع هب ماگ ود یاه یژتارتسا و فادها اب نامزاس ره یاه هژورپ ییوــسمه هچرگ ا ،دــشاب یم اــه هژورپ یدــنب تیولوا و باــختنا یارــب مزلا طرــش ،نآ یدنب تیولوا و باختنا رد ،رگید ترابع هب .تــسین یفاک طرــش اما ینورد یاهرایعم نــتفرگ رظن رد رب هولاــع ،نامزاــس كی یاــه هژورپ داعبا نوــچمه یرگید داــعبا یتــسیاب ،هژورــپ هدــننک ارجا نامزاــس زــین هرــیغ و یطیحم تــسیز ،یــعامتجا ،یداــصتقا ،یــلام ،یــنف ناوــنع هب نارــهت یرادرهــش ،ناــیم نــیا رد .درــیگ رارــق رــظندم هــفیظو ،روــحم هژورپ ینامزاــس و روــشک یرادرهــش نــیرت گرزب اب دیاب و دراد دوــخ یاه هژورپ عومجم تیریدم لاــبق رد ینیگنــس هک دنک ییاه هژورپ شنیزگ هب مادــقا ،دوخ دودحم عبانم هب هــجوت ،اه هژورپ یدنب تیولوا و باــختنا .دــشاب هتــشاد ار همزلا یرو هرهب تدم نایم یاه همانرب هیهت رد یلصا یاهروحم زا یکی نــینچمه عبانم صاصتخا عقاو رد .دشاب یم )هلاــس 5 یتایلمع همانرب لثم(
زایندروم یاــه هژورپ بلاق رد هک رهــش ددعتم یاهزاین هــب دودــحم یدنب تیولوا و باــختنا ماجنا مزلتــسم ،تــسا هتفای مــسجت رهــش تیاعر نمض هک تــسا یا هویــش هب اهرایعم زا یا هعومجم هیاپ رــب یریذپ تباقر و یگدنز تیفیک یاقترا هب تیاهن رد ،یفاک ییارگ عقاو نارمع و یزاسون نوناق ۱5 هدام رد عوضوم نیا .دماجنیب یرهــش اذل .تسا هدش هدروآ مازلا و ترورض کی ناونع هب ،)۱۳۴7( یرهش :تسا ریز حرش هب هلاقم نیا صخشم فادها یدنب تیولوا و باختنا رد رثؤم یاــهرایعم و داعبا ییاــسانش ◦
؛یرهش یاه هژورپ یاه هژورپ دبــس فیرعت یارب )یمتیروگلا( یموهفم لدم هئارا ◦
؛نارهت یرادرهش یرهش یدــنب تیولوا و باــختنا رد یــمازلا یاــهرایعم ییاــسانش ◦
؛نارهت یرادرهش یرهش یاه هژورپ یداهنشیپ یاهرایعم و داعبا تیمها نازیم نییعت و یدنب هبتر ◦
.نارهت یرادرهش یرهش یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد
قیقحت هنیشیپ رب یرورم و یرظن ینابم .1
هژورپ )ویلوفتروپ( دبس تیریدم .1-1 هک ددرگ یمرب Portafoglio یــیایلاتیا هــملک هــب ،وــیلوفتروپ هژاو ینعم هــب Foglio و ندرــک لمح یــنعم هــب Porta شــخب ود زا دوــخ رد وــیلوفتروپ .)Merrian, 2005( تــسا هدــش لیکشت هــگرب ،هــقرو هــعومجم و گرزــب فــیک ،هتــسد ،دبــس لداــعم یــسراف گــنهرف فلتخم عــیانص رد یعیــسو هدافتــسا ،ویلوفتروپ .دــشاب یم گرزــب ،راداــهب قاروا سروــب رد نــینچمه و نامیــس ،زاگ ،تــفن زا مــعا یگزات هب و یــصوصخ یراذگ هیامرــس یاه تکرــش و یــماظن عــیانص
.)۹۰ ،۱۳۹۰ ،یــنامحر( دراد یــمومع و یــتلود یاه نامزاــس رد تایلمع ای اه هژورپ و اه حرط زا یا هعومجم هب ،یا هژورپ ویلوفتروپ تیریدم یارب هک دوش یم هتفگ روحم هژورپ تکرــش ای نامزاــس کی دنوــش یم تیریدم یهورگ و هعومجم کی تروص هب رــترثؤم و رــتهب نیا .)PMI, 2013, 3( تفای تــسد کیژتارتــسا فادها هب ناوتب اــت نکمم و هدوــبن طــبترم ای هتــسباو مــه هــب اــموزل وــیلوفتروپ یازــجاً
5۹
یاه هژورپ دبس تیریدم رد رثؤم یاهرایعم و داعبا یدنب هبتر و ییاسانش یرهش یاه هژورپ دبس فیرعت یارب یموهفم لدم هئارا و یرهش
هدنسیون لاس
فیرعت
TURNER Turner,( دوش یم میسقت اهنآ نیب کرتشم عبانم هک تسا اه هژورپ زا یهورگ تیریدم ،ویلوفتروپ تیریدم 2014
.)2014, 20
موس شیاریو تیریدم درادناتسا
ویلوفتروپ ،باختنا ،یبایزرا ،تراظن ،یدنب هتسد ،ییاسانش یارب ییاهدنیآرف لماش ،ویلوفتروپ تیریدم 2013
و اه حرط نایم داضتم یاهاضاقت هک یوحن هب دشاب یم ویلوفتروپ یازجا بیوصت و هنزاوم ،یدنب تیولوا .)PMI, 2013, 5(دهد یم صیصخت نامزاس تیفرظ و اه تیولوا قبط رب ار عبانم و هدومن هنزاوم ار اه هژورپ
مجنپ شیاریو PMBOK 2012
کیژتارتسا فادها هب لین یارب ،ویلوفتروپ دنچ ای کی زکرمتم تیریدم ینعم هب ،ویلوفتروپ تیریدم روظنم هب ،اه هژورپ و اه حرط یرگنزاب هک تسا نیا زا نانیمطا لوصح ،ویلوفتروپ تیریدم زکرمت .تسا و وس مه ینامزاس یاه یژتارتسا اب ویلوفتروپ تیریدم هک نیا و دوش یم ماجنا عبانم صیصخت یدنب تیولوا .)Rose, 2013, 9( تسا راگزاس
Knutson 2001
هک تسا یداهنشیپ هژورپ ره دنمفده و یقطنم یبایزرا یارب یشور ندرک مهارف ،هژورپ ویلوفتروپ تیریدم زا اه هژورپ یویلوفتروپ تیریدم ،یو رظنم زا .دنک یم تباقر دودحم عبانم زا یتیفرظ ندروآ تسد هب یارب Rad& Levin, 2006,(دوش یم لیکشت عبانم صیصخت و تبث ،یدنب تیولوا ،باختنا ،داهنشیپ هلحرم جنپ .)35- 40
COOPER هدش زور هب رمتسم روط هب راکو بسک یاه هژورپ ،نآ هلیسو هب هک تسا یکیمانید دنیآرف ،ویلوفتروپ تیریدم 1999
Cooper( دنوش هسیاقم دوجوم یاه هژورپ اب و باختنا ،یبایزرا دیدج یاه هژورپ .دنریگ رارق ینیبزاب دروم و .)et al., 1999, 331- 351
LEVINE یاه هژورپ باختنا رد حیحص تامیمصت یارب حیحص تاعلاطا نتشاد ینعی ،هژورپ ویلوفتروپ تیریدم 2007
.)Levine, 2007, 22( حیحص
.دنشاب هتشادن یکرتشم فادها تسا یاراد هک هژورپ و حرط تــیریدم فلاخرب ،هژورپ دبــس تیریدم هتسویپ و ایوپ یدنیآرف ،دنتسه یا هدــش یدنب نامز همتاخ و زاغآ لباق ملاقا هب یبایتــسد رب بیترت هب حرط و هژورــپ تیریدم .تــسا یاه هژورپ یدرــکلمع و یــنامز ،یا هــنیزه فادــها و هــیکت لــیوحت و باختنا اب ،هژورــپ دبــس تیریدم هک یلاح رد تــسا زکرمتم دوــخ اه تیولوا قبط رب عبانم هــنیهب صیصخت رب اه هژورپ یدــنب تیولوا .)Rose, 2013,10-15( دراد دیک أت نامزاس تیفرظ و هژورپ دبــس تیریدم یارب یددعتم یفیراعت ،۱ لودــج قــباطم
:تسا هدش هئارا هژورپ تیریدم شناد نارظن بحاص هاگدید ساسا رب تیریدم ،اهنآ یدنب عمج و قوف فیراعت ی هنافاکشوم یسررب اب هــچراپکی و زــکرمتم تــیریدم یاــنعم هــب ناوــت یم ار هژورــپ دبــس ،لوا ی هلهو رد هــک درک فیرعت اــه حرط و اــه هژورپ زا یا هــعومجم یاه یژتارتــسا اب )تایلمع و اه حرط ،اــه هژورپ( ار نامزاــس یازجا ،فادها ندوــمن هــنیهب اــب هــمادا رد و دــیامن یم وــسمه ینامزاــس اه هژورپ یاه کسیر ،عبانم و عفانم ،نامز ،اه هنیزه ،اه یگتــسباو یهد نامزاــس هــچراپکی و کیتامتــسیس تروــص هب ار اــه حرط و یلپ ناونع هب ناوت یم ار هژورــپ دبــس تیریدم ،ینایب هب .دــیامن یم .درک روصت هژورپ و حرط تیریدم و یژتارتسا تیریدم نایم هــب ییوگخــساپ ناوــت یم ،هدــش هئارا فــیراعت هــب هــجوت اــب
:درمشرب هژورپ دبس تیریدم یلصا فده ود ار ریز یاه لاؤس تیاهنرد و زادنا مــشچ ،یژتارتــسا ،فادها هب لوصح تهج .۱ هــلحرم رد تــسا رــتهب ار یــیاه هژورپ هــچ ،نامزاــس تــیرومأم هــب فورعم هــلمج هب ناوــت یم هطبار نــیا رد ؟مــینک باــختنا شــنیزگ "تــسا هژورپ بــسانم ماجنا زا رت مهم رایــسب بــسانم هژورپ ماجنا"
نآ یــیاراک لــباقم رد هژورــپ یــشخبرثا تــیمها هــب هــک درــک هراــشا باختنا هب مادقا و دــشابن بــسانم یا هژورپ رگ ا نوچ .دراد هراــشا یارب یدوــس چیه هنیزه و یژرــنا ،ناــمز نتفر ردــه زــج ،دوــش نآ
.دش دهاوخن لصاح نامزاس ،ینامزاــس و یطیحم طیارــش هب هجوت اب ینامز عطقم ره رد .۲ عــبانم هــنیهب صــیصخت روــظنم هب دوــجوم یاــه هژورپ تــیولوا ،اه هژورپ دبــس تیریدم فدــه نیمود یترابع هــب ؟تــسا هــنوگچ صــیصخت و نامزاــس ماــجنا لاــح رد یاــه هژورپ یدــنب تیولوا نــیا رد تــسا نــکمم یــتح و دــشاب یم اــهنآ نــیب عــبانم هــنیهب ای و فقوتم یصاخ هژورــپ هک دــشاب هنوگنیا هجیتن ،یدــنب تیولوا .دوش هداد همتاخ هژورپ دبس تیریدم دنیآرف .2-1 و تاــمادقا زا یا هــعومجم ،هژورــپ دبــس تــیریدم دــنیآرف تمدخ ،لوــصحم قلخ یارــب هــک تــسا یا هتــسباو یاــه تیلاعف یدــنیآرف رــه .دنوــش یم ارــجا هدــش نییعت شــیپ زا یا هــجیتن اــی و درــبراک لــباق یاــه کینکت و اــهرازبا ،اــه یدورو ی هلیــسو هب Rose,( دوــش یم یدنب هتــسد ،زــیامتم یاــه یجورخ نــینچمه بــسانم دنیارف و بوــچراچ كــی داــجیا و باــختنا .)2013, 15-30 وــسمه دبــس كی باــختنا و یداهنــشیپ یاــه هژورپ یــبایزرا یارــب رد اــه هژورپ باــختنا مــهم تاکــن زا ،نامزاــس یاه یژتارتــسا اــب هب یبایتــسد تهج رد اــه شلات یخرب مغریلع .تــسا هژورــپ دبــس یور رب یــلک عامجا ،هژورــپ دبــس تیریدم ی هچراپکی دــنیآرف کــی یــسررب اب ناوت یم عومجمرد یــلو درادــن دوجو یلصا دــنیارف کــی هــلمج زا یــفورعم نارــظن بحاص یداهنــشیپ یاــه بوچراچ Archer & Ghasemzadeh, 1999(, )Englund & Graham,1999(,(
)Kendall & Rollins, 2003(, )Levine , 2007(, )Pennypacker, ،)2011(, )Turner, 2014(, ) Padovani & Carvalho , 2016 :دومن هئارا ۱ ریوصت قباطم یا هچراپکی بوچراچ و دنیآرف
.فلتخم عبانم رد هژورپ دبس تیریدم فیرعت -1 لودج
)Archer & Ghasemzadeh, 1999(, )Englund & Graham,1999(, )Kendall & Rollins, 2003(, )Levine , 2007(, )Pennypacker, 2011(, )Turner, 2014(, ) Padovani & Carvalho , 2016(
۶۰
۱۳۹۶ ناتسمز ۴ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
فیرعت ماگ راهچ زا ،۱ریوصت قباطم هژورپ دبــس تیریدم دنیآرف یانبم رــب رگ ا هــک دوــش یم لیکــشت لرتنک و ارــجا ،بــیوصت ،دبــس یدنب تیولوا ار قوف ی اه ماگ میهاوخب )8۰- ۲۰ نوناق( وتاراپ لصا ود ،دبــس فیرعت یاــهدنیارف نــیب رد و دبــس فــیرعت اــعطق ،مــینکً و اه ماگ هــیقب هب تبــسن اــه هژورپ یدــنب تیولوا و باــختنا دــنیارف زا ،باختنا دنیآرف رد .تــسا رادروخرب یرتــشیب تیولوا زا اهدنیارف تامازلا ساسا رب بــسانم ی اه هژورپ ،یداهنــشیپ یاه هژورپ نیب ،یدــنب تیولوا دــنیارف رد و باــختنا هدــش نیودت یاــهرایعم و ارجا لاح رد یاه هژورپ اــب هارمه )هوقلاب( هدــش باختنا یاــه هژورپ یاهرایعم یاــنبم رــب و هــتفرگرارق لــیلحت و هــیزجت دروــم )لــعفلاب(
ساــسا رب سپــس و دنریگ یم رارــق یدــنب هبتر دروــم ،یدــنب تیولوا هتفرگ تروــص اــهنآ نــیب هــنیهب عــبانم صــیصخت ،هدــشذخا هــبتر ای و قیلعت ،رتــشیب تیامح دــننام یــمهم یــتیمک اح تاــمیمصت و .دریگ یم تروص یصاخ هژورپ همتاخ شهوژپ هنیشیپ .3-1 یاه نامزاس رد ندوب اپون لیلد هب ،هژورپ دبس تیریدم درکیور و مجسنم یاه شهوژپ دقاف ،اه یرادرهــش دننام یمومع و یتلود یاه تکرش نوماریپ ،دوجوم یاه شهوژپ رثک ا و تسا یا هچراپکی ،لیلد نیمه هــب .تــسا هتفرگ تروص یراذگ هیامرــس و یــصوصخ تیریدم یاهرازبا و اــهرایعم ،بوچراچ هئارا و یــسررب ،ییاــسانش ناونع هب روشک یرهش تیریدم یاه متسیس اب قبطنم هژورپ دبس رامــش هب هزوح نیا یلمع و یــشهوژپ تاــمازلا زا ،یــمومع یداــهن ناوت یم ،یرهش یاه هژورپ باختنا یاهرایعم اب هطبار رد .دور یم دحتم للم نامزاــس رشب ناکــسا همانرب یداهنــشیپ یاهرایعم هب .)UN-Habitat, 2007(درک هراشا
شهوژپ یسانش شور .2
یرــظن تاــیبدا زا هدافتــسا اــب لوا ماگ رد ادــتبا ،هــلاقم نــیا رد یلصا یاــه ماگ و لحارم و هژورــپ دبــس تیریدم درــکیور ،عوــضوم یاه ماگ هکنیا هــب هجوت اب ،مود ماگ رد سپــس .دــیدرگ حیرــشت نآ دــنیارف لــحارم نــیرت مهم زا اــه هژورپ یدــنب تیولوا و باــختنا داعبا نیرت مهم دش شلات ،دوش یم بوسحم هژورپ دبــس تیریدم یرهــش یاــه هژورپ یدــنب تیولوا و باــختنا رد رــثؤم یاــهرایعم و روــشک یاه یرادرهــش ماــمت یارــب فــیرعت لباق و یــلک تروــص هب رد .دوــش قــیقدت و ییاــسانش روــشک یرهــش تــیریدم متــسیس و ،یمتیروگلا دنیآرف تروــص هب یموهفم یلدم ،موــس ماگ رد و همادا
.یداهنشیپ هژورپ دبس تیریدم بوچراچ -1ریوصت
یرادرهــش یتاعلاطم هنومن( یرهــش یاه هژورپ دبــس فیرعت یارــب لدم نیا ییادتبا شخب .)۲ ریوصت( دیدرگ هئارا و داهنشیپ )نارهت تروص هب دــیاب هک دراد یــیاهرایعم و تاــمازلا هب هراــشا ،یــموهفم رارق رــظندم اــه هژورپ یدــنب تیولوا و باــختنا دــنیآرف رد میقتــسم یرهــش یاــه هژورپ یارــب تاــمازلا نــیا ،مراــهچ ماگ رد اذــل ؛درــیگ و داعبا یدــنب هبتر هب مــجنپ ماگ .دیدرگ قــیقدت نارــهت یرادرهــش سپــس و باختنا یاهرایعم ناونع هب ادتبا یداهنــشیپ یاهرایعم یرادرهــش یرهــش یاــه هژورپ یدــنب تیولوا یاــهرایعم ناوــنع هب .تسا هدرک ادیپ صاصتخا ناگربخ هلیسو هب نارهت زا و تــسا یدربراک شهوژپ یــعون شهوژپ نــیا ؛فدــه رــظنزا بوــسحم یــشیامیپ – یفیصوت یقیقحت ،اه هداد یروآدرگ ثــیح هــطبار رد ناگرــبخ لماــش شــهوژپ نــیا یراــمآ هــعماج .دوــش یم ،یهاگــشناد دیتاــسا زا ناوت یم هــک تــسا قیقحت نیا عوــضوم اــب نیسدنهم یاه تکرش و یرادرهش یا هفرح ناسانشراک و ناریدم تهج یریگ هنومن هلحرم رد ؛درب مان یرامعم و یزاــسرهش رواــشم دــش هدافتــسا یفرب هــلولگ شور زا ،همانــشسرپ و هــبحاصم ماــجنا همانــشسرپ شــخب رد و دــیدرگ تــبث قــفوم هــبحاصم ۱۰ دادــعت و همانشسرپ هب خساپ یارب هراــشادروم یرامآ هعماج زا رفن ۳۰ دادعت زا ،هبحاصم لــیلحتو هیزجت یارب .دــندیدرگ باختنا هدــش یحارط یاــه شور زا ،همانــشسرپ لــیلحتو هیزجت یارــب و یراذــگدک شور )راــبتعا( یــیاور تاــبثا رد .دــش هدافتــسا یراــمآ کــیرتماراپان .تــسا هدــش هدافتسا اوتحم رابتعا شور زا ،قیقحت نیا یاــهرازبا همانــشسرپ و هبحاصم یارب هدــش یحارط یاــه مرف ،شور نــیا رد و یبایزرا دروم عوضوم اب هطبار رد ناگربخ زا یدادعت ی هلیــسو هب هبــساحم یارب .تفرگ رارق دیئات دروم مزلا تاحلاصا لامعا زا سپ خاــبنورک یاــفلآ لوــمرف زا ،همانــشسرپ )داــمتعا تــیلباق( یــیایاپ یارــب هدــش هبساحم یاــفلآ هــک دــش هدافتــسا SPSS رازــفا مرن رد رد هدــش هتفرگ رظن رد یدــنب تیولوا و باــختنا ،داــعبا شــخب هــس رد اب هک دــشاب یم ۰/۹۹5 و۰/۹۹5 ،۰/۹8۲ بــیترت هــب همانــشسرپ ،قیقحت رازــبا ییایاپ دــییأت یارــب ./5 بیرض لــقادح نــتفرگ رــظن .تسا یلوبق لباق و بوخ ییایاپ رگناشن
قیقحت یاه هتفای -3
دبــس فــیرعت ی هوــحن یــموهفم )مــتیروگلا( لدــم هــئارا .1-3 نارهت یرادرهش یرهش یاه هژورپ تــیریدم درــکیور بــلاق رد ،قــیقحت یاــه هتفای هــب هــجوت اــب یدــنب تیولوا و باــختنا ی هــلحرم ود رــب دــیک أت اــب و هژورــپ دبــس
۶۱
قباطم یمتیروگلا ،یداهنــشیپ یاــهرایعم تــسبراک اب و اــه هژورپ یرهــش یاــه هژورپ یدــنب تیولوا و باــختنا روــظنم هب ،۲رــیوصت یاه هژورپ ،مــتیروگلا نیا رد .ددرــگ یم داهنــشیپ نارهت یرادرهــش )دوــجوم یاــه هژورپ و دــیدج یداهنــشیپ یاــه هژورپ( یرهــش ندوب صخــشم اــب رــتلیف ۳ زا دــیاب ،هــنیهب یدبــس لیکــشت یارــب هبتر و زایتما هــب هجوت اب و دــننک روبع ،کیره صاــخ یاهراکوزاــس .دنوش صخشم یفیرعت دبــس یاه هژورپ زا یا هژورپ ناونع هب ،اهنآ لاــس رد عبانم صیصخت یارب دیدج یداهنــشیپ یاه هژورپ ادتبا ۱هرامش رتلیف زا یمازلا یاهرایعم و لوصا نتفرگ رظن رد اب ،هجدوب و هدیزگرب دــیدج یاــه هژورپ اــت دنوــش یم هداد روــبع )۲رــیوصت رد(
،۱ رــتلیف زا یروــبع یاــه هژورپ سپــس .دنوــش صخــشم ،بــسانم رد( ۲ رامــش رتلیف بــلاق رد هژورــپ باختنا یــحیجرت یاــهرایعم اــب زا .دوش صخشم ناــش ییاهن ی هبتر ات دنوــش یم یبایزرا )۲ریوصت دیاب و دنراد مامت همین یاه هژورپ یرــسکی ،اه نامزاــس رثک ا یفرط ییاه هژورپ ابلاغ .دوش صخشم اهنآ فذح و قیوعت ،موادت فیلکتً هجوتدروم و دــنراد یرتــشیب یــلایر و یکیزیف تفرــشیپ دــصرد هــک دنــشاب یم رظندروم دبــس یلصا یاــه تیولوا زا ،دنتــسه نامزاــس صیصخت دروــم رد ،اــه هژورپ ریاــس اــب یدــنب هبتر هــب زاــین نودــب و
ییاهتنا تمسق رد روظنم نیدب .دوش یم یریگ میمصت اهنآ عبانم اــب دوــجوم و ماــمت همین یاــه هژورپ ،یداهنــشیپ یــموهفم لدــم هدیزگرب دــیدج یاه هژورپ هارــمه هــب مک یــکیزیف تفرــشیپ دــصرد زایتما ات دنوــش یم یدنب تیولوا ،یحیجرت یاهرایعم ی هلیــسو هب یدنب هبتر ،۳ هرامــش رتلیف یجورخ .دوش صخــشم کیره ییاهن رارــق راــیتخا رد ار دوــجوم یاــه هژورپ اــب هارــمه دــیدج یاــه هژورپ زایتما ندش صخــشم اب رظندم هژورپ دبــس بیترت نیا هب .دهد یم عبانم هنیهب صیخــشت روظنم هب تیمها و تیولوا رظن زا هژورــپ رــه .دوش یم ییاهن و صخشم هجدوب صیصخت هلمجزا یرــس ود زا ،اه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا یارب ،۲رــیوصت رد هدــش هدافتسا یــحیجرت و یــمازلا یاــهرایعم ناوــنع تــحت راــیعم رــفص تــیهام هــک دنتــسه یــیاهرایعم ،یــمازلا یاــهرایعم .تــسا زا یکی یا هژورــپ ،اه هژورپ باــختنا و یــسررب رد رــگ ا و دــنراد یــکی و اب رــگید و هدــش هتشاذگ راــنک ،دــشاب هتــشادن ار یــمازلا یاــهرایعم ،یحیجرت یاهرایعم یلو دریگ یمن رارق یــسرربدروم اه هژورپ ریاــس یارب و هدوــب یــصاخ زاــیتما یاراد و هتــشادن یــکی و رــفص تــیهام
.هژورپ هنیهب دبس فیرعت و هژورپ دنب تیولوا و باختنا یارب یداهنشیپ یموهفم لدم -2ریوصت یاه هژورپ دبس تیریدم رد رثؤم یاهرایعم و داعبا یدنب هبتر و ییاسانش
یرهش یاه هژورپ دبس فیرعت یارب یموهفم لدم هئارا و یرهش
۶۲
۱۳۹۶ ناتسمز ۴ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
یــمامت یاراد هــک یــیاه هژورپ یدــنب هبتر و تــیلوبقم شجنــس .دریگ یم رارق هدافتسادروم ،هدوب یمازلا یاهرایعم یدنب تیولوا و باــختنا رد یــمازلا یاــهرایعم ییاــسانش .2-3 نارهت یرادرهش یرهش یاه هژورپ یارــجا و فــیرعت ،اه یرادرهــش فــیاظو نیرت یــساسا زا یــکی ۱۲8۶ دادرــخ ۱۲ رد نارــهت یرادرهــش .تــسا یرهــش یاــه هژورپ هزادــنا رــظن زا ،یرادرهــش نــیا ؛دــش سیــسأت یــسمش یرــجه یرادرهــش نــیرت گرزب ناوــنع هب ،اــه تیلاعف هرتــسگ و ینامزاــس دننامه و تــسا هقطنم یاه یرادرهــش نیرت میظع زا یکی و ناریا نامز رد دــیاب و تــسا یصخــشم هــجدوب یاراد ،اه نامزاــس ریاــس دانــسا رد ،فادها نیا .دــبای تــسد یصخــشم فادها هب دودــحم یلیصفت یاه حرط ،یرهــش عماج یاــه حرط نوچمه یتــسدلااب نییعت اه یرادرهــش هلاــس جنپ یتایلمع – یدرــبهار یاــه همانرب و ،دراد هــک یدودحم ناوــت اــب دراد تــیرومأم یرادرهــش و دوــش یم همانرب هــمان ماظن ساــسا رب .دــشخب ققحت ار فادها نــیا رــثک ادح ،بیوصت ،هیهت لمعلاروتــسد ،)۹۲-۹۰( نارهت یرادرهــش یتایلمع یرادرهــش و رهــش یــتایلمع – یدرــبهار هــمانرب شــیاپ و ارــجا -۹۳( نارــهت یرادرهــش مود هلاــس جنپ هــمانرب و ۱۳۹۴ بوــصم ی هزوــح ۶ رد ناوــت یم ار نارــهت یرادرهــش یاــه هژورپ عاوــنا ،)۹7 تــیریدم و یــنمیا ،یرهــش تاــمدخ و تــسیز طــیحم یــتیرومأم ،یرهــشداصتقا و یزاــسدنمشوه ،یرامعم و یزاــسرهش ،نارحب ،یــحارط و هــعلاطم ی هتــسد 5 و کــیفارتو یــگنهرف و یــعامتجا .درک یدنب هقبط هدــمع تازیهجت دــیرخ و کلمت ،هعــسوت ،داــجیا گــنتاگنت طاــبترا رد هــک دنتــسه یــیاه هژورپ ،یرهــش یاــه هژورپ یــعون یاراد و دــنا هتفرگرارق اهرهــش طــیحم و دــبلاک ،تاــیح اــب هژورــپ نــیا نــیب یــعامتجا یاــه تمزلام و یگتــسویپ و یگتــسباو یرهــش طیحم و نادنورهــش زاین اب بــسانتم و دراد دوــجو رهــش و یبایتــسد تهج ،یرهــش تیریدم تحت اتیاهن و دنبای یم هعــسوتً دندرگ یم ارجا و یحارط ،یدنب تیولوا ،یبایزرا ینامزاس فادها هب - هعلاطم و داــجیا یاه هژورپ هورگ ود رــب دیک أت ،راتــشون نیا رد هــک هجدوب لاــس ،اهنآ عورــش لاــس هک یــیاه هژورپ .دــشاب یم یــحارط اهنآ عورــش نامز هک ییاه هژورپ و دنریگ یم مان دیدج هژورپ ،دــشاب تفرــشیپ لقادح یاراد و هدوب لبق یاه لاــس ای و یراج لاــس رد دنیآرف رد .دنریگ یم مان )دوجوم( ماــمت همین هژورپ ،دنــشاب یکیزیف و دــیدج یاــه هژورپ ،باــختنا هــلحرم رد ،هژورــپ دبــس تــیریدم هــجوتدروم دوــجوم و دــیدج یاــه هژورپ ،یدــنب تیولوا هــلحرم رد و باختنا رد یــمازلا یاهرایعم ییاــسانش روظنم هب .درــیگ یم رارــق هعلاطم رب هولاع ،نارهت یرادرهش یرهــش یاه هژورپ یدنب تیولوا یــسررب اب ،ناگربخ رظن یروآ عــمج و یا هناخباتک دانــسا یــسررب و مک اح یتسدلااب و دوجوم یاه لمعلاروتــسد و نیناوق هنافاکــشوم :دوش یم هئارا و جارختسا ریز حرش هب یدراوم ،اه هژورپ نیا رب یداهنشیپ یاه هژورپ :ماظن یلک یاه تسایساب ییاتسار مه -۱ و ۱۴۰۴ ماــظن زادنا مــشچ دنــس اــب اتــسار مه دــیاب ناکــملاا یتح ب ،نارهت یرادرهــش( دشاب یتمواقم داصتقا یغلابا یاه تــسایس .)۱۳۹۳ هعــسوت یاــه حرط اــب یدرــبهار ییوــس مــه و ییاتــسار مه -۲
،زادنا مشچ اب اتسار مه دیاب یداهنــشیپ یاه هژورپ :نارهت یرهش هعــسوت یاــه حرط یــیارجا یاه تــسایس و اه یژتارتــسا ،فادــها اــه حرط نــیا نــیرت مهم زا .دــشاب یتــسدلااب یاــه حرط و یرهــش عماج حرط ،۹7-۹۳ یرادرهــش مود هلاــس جنپ همانرب هب ناوــت یم یدربهار دنــس ،نارــهت رهــش قطانم یــلیصفت حرــط ،نارــهت رهــش نارهت رهش نلاک اب طبترم یتــسدلااب دانسا ریاس و تلاحم هعــسوت ۹۶ و دربهار ۲7 ،زادنا مــشچ 7 هــب ناوت یم نیب نیارد .درــک هراــشا ناونع هب نارــهت یرادرهــش مود هلاــس جنپ همانرب ییارجا تــسایس .)۱۳۹۳ فلا ،نارهت یرادرهش( درک هراشا اهنآ نیرت مهم فــیرعت :هــجدوب حــیاول یــیارجا یاه تــسایساب ییوــسمه -۳ ییارجا یاه تــسایس بوچراچ رد دــیاب حرط و اــه هژورپ یارــجا و یــغلابا یاه تــسایس و نارــهت یرادرهــش یتاونــس هــجدوب هــحیلا .دشاب رهش یاروش هلیسو هب فاطعنا لباقریغ ای هدشن ینیب شیپ یاه هژورپ دییأت -۴ و هدــشن ینیب شیپ یاــه هژورپ یارــجا و فــیرعت :طــبر یذ عــجارم طبر یذ عــجرم دیئات اــب دیاب ،یدــنب نامز رــظنزا فاــطعنا لــباقریغ دریگ ماجنا )نارهت یرادرهــش هجدوبو همانرب لک هرادا ۱۲ هدام هورگ(
.)۱۳۹۳ ب ،نارهت یرادرهش(
زا لبق :یداهنــشیپ یاــه هژورپ ریاــس اب هژورــپ هباــشت مدــع -5 مزلا ،یدنب تیولوا و باختنا زاف هب اه هژورپ دورو یارب ییاهن دیئات یرادرهش یاه شخب و تارادا ریاس اب هژورپ یرجم نامزاس تــسا ریاــس اب ار دوخ راد تیولوا یاه هژورپ و دــشاب هتــشاد لماعت نارهت و اه نامزاــس و اه تنواعم ریاــس یداهنــشیپ ای یــفیرعت یاــه هژورپ هک ییاه هژورپ ای و مه هب هیبــش یاه هژورپ ات هداد قیبطت قــطانم یراک هرابود زا ات دنوــش ماغدا ای و فذح ،دنراد یدایز یناــشوپ مه .دوش یریگولج سایقم گرزب یاه هژورپ یارب لقنو لمح هیدییأت نتشاد مازلا -۶ ،یزاسرهش سایقم گرزب یاه هژورپ یارجا رد :سکعرب و یزاسرهش یرادرهــش( ســکعرب و تــسا یرورــض و مزلا لــقنو لمح هــیدییأت .)۱۳۹۳ فلا ،نارهت اــی هژورــپ :کــی و رــفص زاــف یــهیجوت تاــعلاطم ندوــب اراد -7 زاــف دراو دــنناوت یم یــتروص رد )یــیارجا و یــتاعلاطم( یاــه حرط یــهیجوت تاــعلاطم یاراد هــک دنوــشب یدــنب تیولوا و باــختنا و )هیلوا یجنــس ناکما ،هــیلوا یبای ناکم ،ارــجا ترورــض( رــفص زاــف همانرب نوــناق ۲۱5 هداــم زوجم( هژورــپ کی زاف یــهیجوت تاــعلاطم نارهت یرادرهــش مود هلاــس جنپ همانرب ۱۰7 هدام ،روــشک هلاــس جنپ و یــعامتجا ،یــنف ،یــلام ،یداــصتقا هــیجوت تاــعلاطم لماــش .دنشاب )لماعریغ دنفادپ و یطیحم تسیز ،یگنهرف رد دــیاب یــیارجا یاــه هژورپ :ود زاــف تاــعلاطم ندوــب اراد -8 تابــساحم و تاعلاطم ،کــی و رــفص زاــف یــهیجوت تاــعلاطم راــنک
.دنشاب هتشاد مه ار هژورپ ود زاف )یحارط( یلیصفت یسدنهم دــنیارف رد رــثؤم یــحیجرت یاــهرایعم هــئارا و ییاــسانش .3-3 نارهت یرادرهش یرهش یاه هژورپ دبس تیریدم یدنب تیولوا و باــختنا رد رــثؤم یاهرایعم و داــعبا ییاــسانش
۶۳
باسح هب هژورپ دبس تیریدم دنیارف رد هلحرم نیرت مهم ،اه هژورپ راذگریثأت یاــهرایعم مهف و لماک ییاــسانش نودب هــک ارچ ؛دــیآ یم ریاــس هــب نــتخادرپ ،اــه هژورپ یدــنب تیولوا و باــختنا دــنیارف رد نــیرت مهم .دــشاب یمن رــیذپ ناکما دبــس تــیریدم دــنیارف لــحارم اب یرهــش یاــه هژورپ یدــنب تیولوا و باــختنا رد رــثؤم یاــهرایعم ۱۰ اب هــبحاصم و تادنتــسم ،عوضوم تاــیبدا هنافاکــشوم یــسررب
قــباطم و جارختــسا ،عوــضوم هــب کــیدزن و طــبترم ناگرــبخ زا نــت ،یداصتقا ،یــلام ،کــسیر ،ینف دعب تــشه رد )۹( اــت )۲( لوادــج یتباقر و )یسایس( ینامزاس ،یطیحم تسیز ،)یگنهرف( یعامتجا .تسا هدش یدنب هقبط
دعب رایعم
راصتخا حرش
عبنم
ینف هژورپ ندوب ریذپ هیجوت
T1 تاعوضوم و داعبا رد نآ ندوب ریذپ هیجوت ،یا هژورپ ای حرط ره یارجا طرش ،ینف یاه یسررب ترورض ،هژورپ فادها ققحت یاتسار رد .دشاب یم فلتخم رد لماعریغ دنفادپ و یطیحم تسیز ،یگنهرف -یعامتجا ،یلام ،یداصتقا .تسا ریذپان بانتجا یرهش یاه هژورپ )۱۳۹۴،روشک ترازو(
یرادرهش(
)۱۳۹۳،نارهت
تراهم و هبرجت ،شناد نازیم و لخاد یاهورین هژورپ اب طبترم
)رازفا مرن( نامزاس جراخ T2
یاهورین یتح و نآ یاهورین و نامزاس رد زایندروم شناد ،تراهم ،هبرجت ییاراک یلکروط هب و دنوش یم ریگرد هژورپ رد یقیرط هب هک نامزاس زا جراخ هژورپ یدنب تیولوا و باختنا یدیلک و مهم لماوع زا ،یناسنا یورین .دیآ یم باسح هب )۱۳۹۴، روشک ترازو(
)PMI,2006(
)Rengarajan,1997(
و تازیهجت هب یسرتسد نازیم ای و نامزاس رد زایندروم تاناکما
)رازفا تخس( نامزاس زا جراخ T3
لماوع زا ،تلاآ نیشام و تازیهجت زا معا یرازفا تخس یاه متسیس دوجو یاهرازفا تخس دوجو مدع تروص رد .دیآ یم باسح هب هژورپ تیقفوم مهم ماجنا هتفریذپ تروص یاه ینیب شیپ قباطم نآ یارجا ،هژورپ اب طبترم .دنک یم داجیا هژورپ تیقفوم رد یدایز یفنم تاریثأت رما نیا هک دریگ یمن )PMI,2006(
)Cheng & li,2005(
)Cheung et al., 2002(
)Kerzner,2004(
ینامز قفا( هژورپ ماجنا نامز تدم )هژورپ
T4 فیرعت نآ یزادنا هار نامز تدم و هژورپ رمع لوط دعب ود رد ینامز قفا هاتوک اهنآ یزادنا هار لوط مه هک دنتسه حجرا ییاه هژورپ لاومعم .دوش یمً اهنآ ناوتب هک ییاه هژورپ .دنسرب عیرس یهدزاب هب ،تدم هاتوک رد مه و دشاب .تشاد دنهاوخ یدایز باختنا سناش ،دناسر نایاپ هب مک نامز تدم رد ار )PMI, 2006(
)Kim et al., 2009(
Blichfeldt & Es-(
)kerod, 2008
هژورپ دیفم رمع نازیم یرتشیب دیفم رمع هک دنشاب یم ییاه هژورپ لابند هب رتشیب اه نامزاس T5
.دشاب ناما رد مهم دراوم ریاس ای و یرادهگن یاه هنیزه زا ات دشاب هتشاد )۱۳۹۰،نارهت یرادرهش(
)۱۳۹۴،روشک ترازو(
رادقم( هژورپ تفرشیپ نازیم )CPI ،SPI یاه صخاش T6
زا یکی ناونع هب هژورپ تفرشیپ یاهرایعم ،هژورپ یاه نامزاس مامت رد یکیزیف تفرشیپ دصرد هک ییاه هژورپ .دوش یم هدرب مان اهرایعم نیرت یدیلک درکلمع صخاش .دنریگ یم رارق مامتا تیولوا رد دنشاب هتشاد یرتشیب ی هدنهد ناشن ،)CPI( ۳یا هنیزه درکلمع صخاش و )SPI( ۲یدنب نامز تسا هژورپ تیقفوم و هژورپ میت ییاراک هبحاصم
هژورپ یگداس و تیفافش هجرد )هژورپ ییاسانش ییاناوت(
زا یکی ناونع هب ،ارجا و یحارط لحارم رد هژورپ یگدیچیپ مدع و یگداس T7 تلاح نیا رد نوچ تسا هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد تبثم یاهروتک اف .دراد دوجو یرتمک هتخانشان لئاسم و تیعطق مدع ،کسیر )Kim et al., 2009(
)okpala,1991(
تعسو( هژورپ درکلمع سایقم -ارف زا معا یناسر تمدخ هزوح
)..و یرهش ،یرهش T8
یاه حطس رد هژورپ یهد تامدخ هجرد نازیم رگنایب ،هژورپ درکلمع سایقم هک ییاه هژورپ لاومعم .تسا هلحم و هیحان ،هقطنم ،یرهش ،یرهش ارفً و دنریگ یم رارق تسخن یاه تیولوا رد ،دنشاب هتشاد یرهش ارف تارثا ظاحلزا ورک ام و ونان یاه هژورپ تمسق ود هب ار اه هژورپ عون نیا ناوت یم .درک میسقت سایقم )۱۳۹۰،نارهت یرادرهش(
)۱۳۹۴، روشک ترازو(
یاه هژورپ اب تهابش نازیم )هژورپ ندوب یرارکت( نیشیپ T9
ار نآ هیبش هک دننک باختنا ار ییاه هژورپ دنهد یم حیجرت اه نامزاس بیرض و شهاک ار کسیر ،اهنآ اب یلبق ییانشآ اب و دنا هتشاد هتشذگرد .دنهد شیازفا ار اه هژورپ تیقفوم نانیمطا )Cooper et al., 2001(
هژورپ ینامز یریذپ فاطعنا نازیم )نداتفا قیوعت هب رد(
هب و تسا زایندروم دح هچ ات رظندروم هژورپ هک تسا نیا رگنایب صخاش نیا T10 .دراد ار یتاعبت هچ نآ نتخادنا قیوعت هبحاصم
اه هژورپ ریاس تیقفوم نیمضت لیمکت یارب هژورپ ندوب زاین شیپ(
)مامت همین یاه هژورپ هژورپ زا ناوت یم هک دراد هراشا اه هژورپ ریاس اب هژورپ طابترا هب رایعم نیا T11
.درب مان رگید یاه هژورپ هدننک لیمکت ای زاین مه ،زاین شیپ ناونع هب )Pmi, 2006(
)Meade & Presley, 2002(
یقوقح ای ینف یاه شلاچ دوجو هژورپ رد لح لباقریغ تسا نکمم )ارجا هچ و یحارط هلحرم هچ( ماجنا ماگنه رد اه هژورپ زا یخرب T12
هجاوم ییارجا یاه هژورپ رد ضراعم زورب هلمجزا یقوقح ای ینف یاه شلاچ اب تشاد دهاوخ یدایز یلام تاعبت نآ لح ای و هدوبن لح لباق هک دنوش هبحاصم
.یرهش یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد ینف دعب یاهرایعم حرش -2 لودج یاه هژورپ دبس تیریدم رد رثؤم یاهرایعم و داعبا یدنب هبتر و ییاسانش
یرهش یاه هژورپ دبس فیرعت یارب یموهفم لدم هئارا و یرهش
۶۴
۱۳۹۶ ناتسمز ۴ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
دعب رایعم
راصتخا حرش
عبنم
کسیر نازیم( هژورپ یاه کسیر
دوخ هب طوبرم یاه کسیر تیریدم ظاحلزا اه هژورپ
)هژورپ R1
ای تبثم رــثا ،دوــش ققحم رگ ا هک تــسا یطیارــش ای یعطقریغ یا هدــیدپ ،کــسیر هب ناوت یم ار هژورپ دبــس یاه کــسیر یلکروط هب .دراذگ یم هژورپ فادها رب یفنم دوخ یاه کسیر تیریدم هب طوبرم لوا تمــسق .درک یدنب هقبط تمــسق هــس یاه هژورپ باختنا رد .تــسا یا هلحرمدنچ یدنیارف دوخ هــک دــشاب یم اه هژورپ .دشاب رت کسیر مک ،اه هژورپ ریاــس هب تبسن هک دوــش یم باختنا یا هژورپ ،دبــس یاه کسیر هب طوبرم موس تمسق و ینامزاس یاه کسیر هب طوبرم ،مود تمسق .دنا هدــش ظاحل لقتــسم یاــهرتماراپ ناوــنع هب هــمادا رد هــک دوــش یم یــطیحم )Mohanty,1992(
)۱۳۹۳ ،نارهت یرادرهش(
)Blichfeldt & Eskerod, 2008( )Cooper et al., 2001(
)Shi & Zhou, 2012(
ینامزاس یاه کسیر هژورپ رد راذگریثأت )یلام -یقوقح-یتیریدم(
R2 لــخاد رد رتــشیب هــک دوــش یم هــتفگ ییاه کــسیر هــب ،ینامزاــس یاه کــسیر اه هژورپ دناوت یم اهنآ هب هجوت مدع و تــسا تیریدم و ییاــسانش لباق نامزاــس تاررقم رد رییغت ،تیریدم رییغت .دنک لکــشم راچد فادها هب ندیــسر هار رد ار .دروآ باسح هب کسیر هتسد نیا زا ناوت یم ار ... و نامزاس یلخاد نیناوق و
و یطیحم یاه کسیر هژورپ رد راذگریثأت یجراخ
،یداصتقا ،یسایس(
)یمیلقا ،یعامتجا R3
نامزاــس لرــتنک و سرتــسد زا جراــخ رتــشیب یــجراخ و یــطیحم یاه کــسیر دبــس و اه هژورپ فادها رد ار دوخ تاریثأت نوریب طیحم زا یقیرط هب و دــشاب یم .درک هراــشا ...و مــیرحت ،گــنج هــب ناوــت یم یــسایس یاه کــسیر زا دراذــگ یم یاه کــسیر یدنب هتــسد رد ناوــت یم ار مروــت و زرا خرــن تاناــسون یاه کــسیر تارــطاخم هــب ناوــت یم یــطیحم لــماوع یاه کــسیر زا .تــشامگ یداــصتقا .درک هراشا ).و یزوس شتآ ،هلزلز ،لیس( یمیلقا
دعب رایعم
راصتخا حرش
یلام تارابتعا و عبانم نازیم
تهج زاین دروم یلام )هژورپ هنیزه( هژورپ یارجا F1
یدیلک و مهم لماوع زا ،یا هژورپ ره یادتبا رد هژورپ هنیزه یبایزرا و هبساحم نامزاس .دیآ یم باسح هب مهاب هسیاقم رد اه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد هک دــنک یم یــیاه هژورپ باــختنا هــب مادــقا ،اــه هژورپ هــنیزه نازــیم رــب مــلع اــب .دشاب دوخ دوجوم تارابتعا و عبانم نازیم اب بسانتم )PMI, 2006(
)Mohanty,1992(
)Meade& Presley, 2002(
یارب زایندروم رابتعا نازیم هژورپ مامتا F2
نازیم رگنایب ،دوش یم هدربراک هب اه هژورپ یدنب تیولوا رد رتــشیب هک رایعم نیا هجاوم یلام تلاکشم اب هک تسا یمامت همین یاه هژورپ مامتا یارب مزلا رابتعا یلام عبانم نازیم و اه هژورپ زایندروم رابتعا نازیم هب هتــسب نامزاس .دنا هدــش .دنک یم اه هژورپ شنیزگ هب مادقا ،دوخ )Kim et al., 2009(
)Martino,1995(
)Okpala,1991(
هژورپ یلام نیمأت تلوهس اه نامزاس یلخاد عبانم زا
هعبات یاه تکرش و ندرک مهارف ناکــما و هژورپ یارجا و یحارط یارــب زایندروم راــبتعا یــنیب شیپ F3
.دور یم رامش هب هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد مهم رایسب لماوع زا ،نآ )Jenner & Kilford, 2011(
)Levine, 2005(
یلام نیمأت تلوهس نامزاس جراخ زا هژورپ زا ماو ،یتلود یاه کمک(
).. و یناهج کناب F4
ریاس یراکمه اب دیاب دوخ یدوجو تیهام هب انب یرهش یاه هژورپ زا یرایسب اب ناوتب هک ار ییاه هژورپ اتعیبط .دنسرب ماجنا هب هژورپ اب طبترم یاه هاگتسدً یا هژیو تیولوا ناوت یم ،دناسر ماجنارس هب اه نامزاس ریاــس یراکمه و کمک .تفرگ رظن رد اهنآ باختنا یارب )NCPennsylvania, 2010(
)۱۳۹۰،نارهت یرادرهش )۱۳۹۴،روشک ترازو(
هژورپ یارجا لیسناتپ نیون یاه شور تروص هب ،BOTدننام( یلام نیمأت
).و BOO اــب یــصوصخ شــخب ،BOO و BOT دــننام هژورــپ ماــجنا نــیون یاــه شور رد F5
یرادرب هرهب نآ زا یــتدم یارــب و دــنک یم ارــجا و یــحارط ار هژورــپ دوــخ هیامرــس ددرگرب یو هیامرس دوس و لصا ات دنک یم هبحاصم
یرادهگن هرود یاه هنیزه یرادهگن هــنیزه هــک دننک یم یــیاه هژورپ شــنیزگ هب مادــقا رتــشیب اه نامزاــس F6
.دشاب هتشادن یدایز هبحاصم
زا یشخب رتاهت ناکما یاه هویش هب اه هنیزه فلتخم رادروخرب یرتــشیب تیولوا زا ،دراد دوــجو اــهنآ رد رــتاهت ناکما هــک یــیاه هژورپ F7
رایعم نــیا .دــشاب یم یاپایاپ ،لااک لداــبت یاــنعم هــب تــغل رد رــتاهت .دنتــسه دوش یم هتفرگ رظن رد ییارجا یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد رتشیب هبحاصم
هژورپ نوید و یهدب نازیم ناراکنامیپ و نیرواشم هب F8
هژورپ یدنب تیولوا یاــهرایعم نیرت مهم زا یــکی ،هژورپ نوــید و یهدب نازــیم ،هجدوب صیصخت ماگــنه ،اه نامزاــس درکیور هب هــجوت اب .دوــش یم بوــسحم .دنریگ یم رارق تیولوا رد ،دنراد ییلااب یهدب نازیم هک ییاه هژورپ هبحاصم
.یرهش یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد کسیر دعب یاهرایعم حرش -3 لودج
.یرهش یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد یلام دعب یاهرایعم حرش -4 لودج
۶5
دعب رایعم
راصتخا حرش
عبنم
یداصتقا هژورپ ندوب یداصتقا
)یروآدوس(
یرایسب هزیگنا ،هژورپ ندوب روآدوس یریبعت هب ای .۴هنیزه هب هدیاف تبسن EC اه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد یمهم رایعم و هدش بوسحم اه هژورپ زا .دور یم رامشب )Cheng & li, 2005(
Kendall & Rollins,(
)2003
دعب رایعم
راصتخا حرش
عبنم
یعامتجا رب ریثأت نازیم
یمسج تملاس ،دراد ییازس هب ریثأت نادنورهش یمسج تملاس رب هک ییاه هژورپ یارجا و باختنا S1
.دریگ رارق یلحم یاه تموکح یلصا یاه تیولوا زا دیاب هبحاصم
رب ریثأت نازیم و یحور تملاس
یناور S2
ار یحیرفت و یشزرو یاهاضف ،اه ناتسوب ثادحا لثم ییاه هژورپ ییارجا و فیرعت دنناوت یم یناور و یحور تملاس رب میقتسم ریثأت هک درب مان ییاه هژورپ زا ناوت یم .دنشاب هتشاد هبحاصم
ینمیا رب ریثأت نازیم تینما و S3
شیازفا یارب یا هژیو همانرب دیاب ،اه ناگرا ریاس اب مدق مه زین یلحم یاه تموکح رارق باختنا تیولوا رد ای و باختنا ار ییاه هژورپ دیاب و دنشاب هتشاد نادنورهش ینمیا .دنک نیمأت هبقرتمریغ ثداوح و یعیبط حناوس لباقم رد ار نادنورهش تینما هک دنهد )NCPennsylvania, 2010(
اب ییاتسار مه و اه هتساوخ مدرم زور یاهزاین S4
.دنوش یم بوسحم یرهش یاه هژورپ ناعفن یذ نیرت مهم زا یکی ،نادنورهش نادنورهش هب تمدخ / لوصحم هضرع ،یرهش یاه هژورپ مامت ییاهن فده اب وسمه ییاه هژورپ باختنا و نانآ زور یاهزاین و اه هتساوخ تخانش .تسا .دور یم رامش هب یلحم یاه تموکح یلصا فیاظو زا نانآ یاهزاین )PMI, 2006(
)Jiang & Klein , 1999(
ییاضف تلادع S5
هب هراشا هک دوش یم بوسحم یعامتجا تلادع زا یا هخاش ،ییاضف تلادع ،ییاضف تلادع فده .دراد هعلاطمدروم هدودحم فلتخم یحاون رد تلادع تروص هب یرهش تامدخ و رصانع عیزوت و نادنورهش یگدنز تیفیک یاقترا تسا یرهش هیحان ای و هلحم ره رد نادنورهش زاین اب بسانتم و نزاوتم ،لداعتم .)نیاتسنیاف ،اجوس(
)Shi & zhou, 2012(
)Thomopoulos et al., 2009(
)Bröcker et al., 2010(
لیکشت لیسناتپ ناکما و اه لکشت یمدرم تکراشم S6
ییاه هژورپ .دریگب تروص دناوت یم فلتخم قرط هب ،اه هژورپ یارجا رد تکراشم زایتما ،یدنب تیولوا رد ناوت یم ،داد ماجنا مدرم دوخ تکراشم اب دوشب هک ار .داد صیصخت یرتشیب بتارم هب هبحاصم
.یرهش یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد یداصتقا دعب یاهرایعم حرش -5 لودج
.یرهش یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد یعامتجا دعب یاهرایعم حرش -6 لودج
.یرهش یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد یطیحم تسیز دعب یاهرایعم حرش -7 لودج دعب رایعم
راصتخا حرش
عبنم
یطیحم تسیز تسیز طیحم رب تبثم ریثأت
یاه هدنیلاآ شهاک اب(
،ینیمزریز عبانم ،بآ ،اوه )یتوص E
تاعلاطم نتشاد ،یا هژورپ ره ماجنا یاهزاین شیپ نیرت مهم زا یکی زوجم نتشاد نودب یا هژورپ ره هک یا هنوگ هب دشاب یم یطیحم تسیز تشاد دهاوخن ار ندش ییارجا و باختنا تیلباق ًلامع یطیحم تسیز )Cheng & li,2005( )Meade
& Presley, 2002(
)NCPennsylvania, 2010(
.یرهش یاه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا رد )یسایس( ینامزاس دعب یاهرایعم حرش -8 لودج دعب رایعم
راصتخا حرش
عبنم
ینامزاس ،تیرومأم اب ییاتسار مه
و فادها ،زادنا مشچ نامزاس طباوض و اهدربهار O1
وسمه اه هژورپ رگ ا و ددرگ یم یزاس هدایپ و ارجا اه هژورپ هلیسو هب اه یژتارتسا نامزاس هب کمک ،نآ یزاس هدایپ یاتسار رد اتعیبط ،دنشابن اهدربهار ابً یاهدربهار اب ییوسمه دیاب زین یرهش یاه هژورپ دروم رد .تشاد دنهاوخن .دشاب اه هژورپ یدنب تیولوا و باختنا یاهرایعم زا ...و یلیصفت ،عماج حرط )PMI,2006( )Jiang &
Klein , 1999( )Meade &
Presley.2002(
)Cooper et al., 2001(
)Levine, 2005(
فادها اب ییاتسار مه دانسا یاه یژتارتسا و
یتسدلااب O2
تیلاعف هزوح اب طبترم دانسا ریاس یلک فادها و اه داهنشیپ هب هجوت نیرت مهم زا .دشاب یم هژورپ باختنا رد مهم دراوم زا رگید یکی ،نامزاس یاه حرط ،شیامآ دنس هب ناوت یم یرهش یاه هژورپ هطیح رد دانسا نیا درک هراشا یشخب یاه حرط ریاس و یرهش هعومجم هبحاصم
5شرگن اب ییاتسار مه تیلوبقم نازیم( ناریدم )یتیریدم حوطس رد هژورپ O3
مامت ابیرقت و تسا رثؤم اه هژورپ ییاهن باختنا رد تدش هب یتیریدم شرگنً و تراهم ،ناریدم هچره .دهد یم رارق دوخ ریثأت تحت ار هژورپ باختنا داعبا و رت قیقد ییاهن تامیمصت ،دنشاب هتشاد یرتشیب یبرجت و یلمع ییاناوت .دوب دهاوخ رتریگ ارف )Levine,2007(
)Jiang &Klein , 1999(
)Kim et al., 2009(
)1377 ،هداز یدیمح(
)NCPennsylvania, 2010(
یاه هژورپ دبس تیریدم رد رثؤم یاهرایعم و داعبا یدنب هبتر و ییاسانش یرهش یاه هژورپ دبس فیرعت یارب یموهفم لدم هئارا و یرهش
