زا ملایع اب طابترا نایم و
نادور
یدارم نیسح
*
ناتساب یارتکد یوجشناد نارهت هاگشناد خیرات زا شیپ یسانش
( زا ص 131 ات 148 )
خیرات تفایرد هلاقم : 31 / 3 / 93 ؛ خیرات شریذپ عطق ی : 08 / 12 / 94
هدیکچ لوقم ۀ زوح تاطابترا ۀ
ج نایم و شوش تشد اب ناریا قرش بون رازه رد نادور
ۀ شیپ موس رود هک دلایم زا
ۀ هطوحم ییافوکش یاه
تسا ناریا قرش بونج ثحب زا یکی ،
زیگنارب هبنج نیرت ناتساب یاه
یسانش هقطنم نیا هب
یم رامش رظن هب .دیآ یم
دسر یتارییغت اب
رد هک هطوحم راتخاس یاه
نایم شوش تشد ،نادور ناریا قرش بونج و
مین زا ۀ رازه مود ۀ و داد خر وس نیا هب مراهچ رازه رد
ۀ
موس دش بجوم یناگرزاب
رد رود قطانم
ِتسد رس ا یبرغ یایسآ رس دریگ لکش
هطوحم نیا ، شیب اه
زا رگیدکی هب شیپ طبترم
.دندش
شیپ راتشون یم ور
اب ات دشوک علاطم
ۀ شقن ناتساب داوم یور رب رام یتخانش
ناونع هب ، رس رد جیار شوقن زا یکی
ا ناریا تلاف رس
،
هب زوح رب زکرمت اب هژیو ۀ
ناریا قرش بونج
، عقاو رد .دزادرپب هدرتسگ طابترا نیا هوجو زا یکی هب
، لات هک تسا نیا رضاح راتشون ش
لاقتنا یگنهرف داوم لاقتنا رب نوزفا ،نیماضم و اهرواب
، ریجنز نیا رد ۀ
درتسگ ۀ لااک لدابت هعلاطم
دوش . آ نیا تسا صخشم هچن
رازه یط رد هک تسا ۀ
یاهلااک هارمه هب دلایم زا شیپ موس م
یتلاداب ، رواب اه و یریطاسا نیماضم
، شقن دننامه یام
ۀ رام ن هباج زی اج
یم .تسا هدش
ژاو ه یاه :یدیلک نایم ،رام شقن شوش ،نادور
ناریا قرش بونج ،
،
،یناگرزاب هناوتسا رهم ،نوباص گنس یا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۀمانایار*
دنسیون ه H_moradi57@yahoo.com:
1 . همدقم ناتساب یخرب ناسانش
دندقتعم ناتساب
یسانش رازه رد ناریا قرش بونج ۀ
دلایم زا شیپ موس
، هب هزادنا زا شیب
لوقم ۀ یناگرزاب دراد هجوت
(Kohl, 1978: 463)
،ور نیا زا ؛ ترابع زا یکسفولراک
« تراجت نونج لیمحت
» رب
ناتساب هدافتسا ناریا تلاف یسانش یم
دنک
(Lamberg-Karlovsky, 1977: 40)
نیا هب دیاش هلئسم نیا.
لیلد
ناتساب زا یرایسب هک تسا ناسانش
ایشا هب ار دوخ هجوت ء
ناش ییاز هتخاس فوطعم دنا
آ دیلوت لحم هک رد اهن
هدوب ناریا قرش بونج و
رد نایم و شوش نادور
ملاقا زا یناگرزاب
بوسحم یم
هدش دنا رگید فرط زا و
،
ناتساب
ِناسانش رد ارگدنور
آ هلئسم نیا هب زین اکیرم رف رتهب کرد یارب
آ یگنهرف یاهدنی هدز نماد
دنا
یروم(
،
1389 : 40
ناریا قرش بونج رد نکاس نامدرم یدام گنهرف رد دوجوم تاکارتشا رگا ).
هنیمز ار دوجو یارب یا
قرش بونج نایم کرتشم یاهرواب یخرب یب ،میرادنپب ناریا برغ و
دیدرت یم ناوت هبنج یخرب هب می یاه
یپ هدرتسگ تاطابترا نیا دنمرواب و یدامریغ .میربب
ًاملسم هقطنمارف لکش رد یناگرزاب تاطابترا نیا یا
هب شا
و اهرواب لاقتنا یژولوئدیا
اه یم زین تسا هدیماجنا
(Kohl,1979:77)
.
رظن هب یم دسر هک رخاوا یط رازه
ۀ اوا و مراهچ ی
رازه ل ۀ م.پ موس
، عبانم دوجو و
رد دنمشزرا ماخ داوم
ناریا تلاف
، تلود نایم یاهرهش تشاداو قطانم نیا اب طابترا یادوس هب ار نادور
(Beale, 1973: 133)
نیا و
ار هلئسم یم
ناوت ،نوباص گنس فورظ دننامه یراثآ زا ینشور هب گنس
یاه همین یتمیق نوچ دروجلا ریاس و
دراوم تفایرد یتنطلس ناتسربق رد هک روا
رد ای نایم یاهرهش ریاس هدش تفای نادور
دنا
( دیجم هداز
، 1380 :
ریواصت 160 - 162 و 326 - 327
نایم نیا رد و )
شوش تشد زین
ناونع هب ایم طبار
و ناریا تلاف یلخاد قطانم ن
نایم نادور
ِخیرات زا شیپ یسایس یایفارغج رد
ِبرغ ناریا تلاف
، رپ یناگرزاب نیا رد دوس
شقن تسا هتشاد هک
هحول یور زا ار نآ دهاوش یاه
آ یملایع زاغ هناوتسا یاهرهم ،
و یا لافس اه ی هتخیراو هبل پت رد
ۀ ییحی
(Lamberg- Karlovsky and Potts 2001:195-9)
و رهش هتخوس
(Tosi 1974a:13)
یم ناوت تشادرب رک
.د رب
نوگانوگ تاعلاطم ساسا
، دنمشزرا یعیبط داوم هنومن هس
، ینعی قطنم زا سم و نوباص گنس ۀ
نامرک
(Beale,
1973: 133)
و و ناتسناغفا ناشخدب زا دروجلا گنس رهش
هتخوس
(Tosi 1974b:155-7)
هب و ملایع
نایم رداص نادور یم
هدش تسا تاطابترا زا ینئمطم و نشور دهاوش زونه . نایم ناناگرزاب نایم میقتسم
ینادور
نکاس اب تسد هب ناریا قرش بونج نا هدماین
تسا هحول دننامه یشوش دهاوش ،سکعرب و یملایع زاغآ یاه
(Amiet and Tosi, 1978: fig.16; Lamberg- Karlovsky and Potts, 2001:195)
هطوحم نیا رد رایسب اه
نئمطم و رتشیب هناشن زا رت
یگنهرف یاه نایم زا میقتسم
تسا نادور و
زا یدهاوش تسد نی ا
ریپ آ هیم نآ رب ار
ات هتشاد نیا
گنهرف اه قرش رد ار
، ارف ندمت مان یملایع
دهن
هیمآ(
، 1389 : 30 ).
رظن هب یم دسر راک ای ماخ داوم لاقتنا هب اهنت طابترا نیا هدش
فوطعم یخرب نایم نیا رد و هدوبن
یداقتعا و ینییآ یاهدومن اب ریسم نیا رد زین
ساو ط هدش لقتنم میقتسم ای ه رد هک هوجو نیا زا یکی .دنا
ِراتشون شیپ هجوت دروم یور تسا
، شقن روضح یام
ۀ یدام راثآ نایم رد رام یاجرب
هطوحم زا هدنام بونج یاه
اهرهم یور رب عونتم نیماضم اب و نوگانوگ لاکشا اب هک تسا ناریا قرش ،یزلف فورظ ،
لافس اه ی و شوقنم
یدام تادیلوت ریاس گنهرف
اه ش ،ییحی دننامه دوجوم ی
،داده
،تفریج و روپمب
رهش هتخوس هدید هدش تسا .
شقن ،رضاح راتشون رد یام
ۀ زا نیماضم لاقتنا رد یدیلک یرصنع ناونع هب رام بونج
رد قرش بونج هب برغ
هتفرگ رظن یسررب و
هدش تسا . چیه دیاش رصنع
یرگید شقن نیا دننامه هیام
ن اوت و اهرواب لاقتنا یایوگ دن
هشیدنا زا اه نیمزرس یاه هب تسپ نیمزرس یاه و دشاب عفترم رظن هب
یم دسر ره برغ تمس هب هچ یم
میور و
هلصاف ناریا تلاف یگنهرف یاهزرم زا یم
میریگ
، روضح و تیمها زا شقن نیا
هتساک یم دوش .
م نیا رد هدش شلات تسخن هلاق هشیر ات تسا
شقن یاه یام
ۀ رد نآ روضح و رام شخب
یاه گنهرف فلتخم
ش یسررب ناریا تلاف نکاس نامدرم یدام دو
سپس و یارب
شقن نیا لاقتنا و تکرح قرش هب هیام
، هب ع ناون
ف تاکارتشا ای اهرواب لاقتنا یدیلک یرصنع یگنهر
- ینییآ اب برغ بونج رارق هجوت دروم
.دریگ
2 . رد رام شقن دهاوش نادور نایم
ناریا و
زا یرایسب رد گنهرف
اه یمیدق زا رام ،یناتساب ی هدرتسگ میهافم اب یروناج یاهدامن نیرت
دوب ،ییاریمان دامن و
یناهج نآ حاورا دامن دراوم یخرب رد و یزیخلصاح یم رامش هب
تفر
(Frazer, 1919: 66)
نایمرواخ رد .
ۀ
ناتساب نایم رد ماوقا
زرواشک هناشن رام ، بآ زا یا
دوب
(Golan, 1991:205)
ِرام ود ریوصت و هب
مه هدیچیپ
تسا تورث و هافر ،یزیخلصاح زا یدامن
) (Van Buren, 1934
رام شوقن هنایمرواخ رد .
دننام
، رازه زا ۀ و مشش
نیدورف ناهج و نیریز یادخ زا یدامن و هدش هدید دلایم زا شیپ مجنپ هدوب
تسا ناخ یخرب و ۀ
وا ار هاگیاج
تشحو یم دنتسناد
کیل(
، 1385 : 182 - 83
شقن یخرب.)
یام ۀ رام اب ار دزیا وناب ی ا هارمه و طابترا رد یم
دنناد
( عیفر
رف و کلم ، 1392 : 22
تسا دقتعم هدایلا.)
گنهرف اه یخیرات نیوکت نایرج رد دوخ
لدابت رگید هچرگ ن ریذپ
دنتسی
اب و کبس یاه رادیاپ ناشدوخ یم
دنوش
، و تاروصت حطس رد یزادرپدامن
اه لباق رگیدکی اب زونه هسیاقم
دنا
هدایلا(
1391 : 197 .)
2 - 1 . رد رام شقن دهاوش نایم
نادور
قن یلک تروص هب دننامرام شو
، نایم یگنهرف داوم رد نادور
رتدودحم و رتمک رایسب زا
بونج برغ تلاف و
ناریا رد رازه ۀ مراهچ و مجنپ شیپ
زا هدید دلایم شرازگ و
هدش تسا . رایسب لامتحا هب
، سخن هناشن نیت یاه
فا روناج نیا روضح هناس
یا ار نایم یگنهرف داوم یور رب نادور
ح لافس رد دیاب فل
( 5000 - 4000 م.پ
هک تسج)
ر رب شقن هرود نیا زا لافس هعطق کی یو ام
اب هدز همتابمچ یر ود
رس هدید هدش تسا ناولام .
ُر و یارب ز
نیتسخن راب دوجو لافس نیا ار
شرازگ هدرک ا دن
(Mallowan and Rose, 1935: fig.77)
تکن .
ۀ نیا مهم نیا هک
فلح لافس هعومجم رد لافس هعطق
، تسا رام زا دوجوم شقن اهنت لکش(
1 )فلا . رظن هب و یم
دسر هعطق نیا
س ،نشور ششوپ اب لاف نیمز زا
ۀ هیلا تفای هناراگن هدشن
تسا رد رافح و نیا
هراب یحیضوت یمن
دهد
(Maiseles,
1999: fig.3.2)
شقن روضح نشور دهاوش .
ام ی ۀ رام ار نایم یگنهرف راثآ رد نادور
رود هب قلعتم ۀ
رصن تدمج
یم دناد
(Rankin, 1959: 28-33)
هحول هارمه هب هتبلا هک زاغآ یاه
شراگن هبل لافس و رس رد هتخیراو
رسا
نایم ناریا تلاف و نادور زین
هدید هدش دنا . هناوتسا یاهرهم رد نینچمه کوروا یا
دیدج
( IVA 3000 - 3200
عومجم رد )م.پ
ۀ زوم ۀ ناگروم ود شقن زین
ِرام اب هدیچیپ مه هب ود
رس هدید یم دوش
(Frankfort,1939:
لکش(20) 1
شوقن اب هک)ب.
آ رد شراگن زاغ بونج
برغ پت و ناریا ۀ
شیماغچ رود زا
ۀ ،تایبدا زاغآ مه
س و تس
(Delougaz and Kantor, 1996: Plt.27)
هنومن و یمیدق یاه قن نیا رت
ش یاه رام شوش تشد رد لکش
شوش(
)A/I
رازه یط ۀ و مجنپ چ م.پ مراه تسا هدمآ تسد هب
(Pittman, 2013:297)
.
،نامز نیمه رد رد
هعومجم قطنم یاهرهم
ۀ هلاید لامش رد قارع
شقن زا یرثا رام
ن هدید یم دوش رب و
کرت تروص هب رام شقن هک ناریا برغ بونج و شوش فلاخ و اهرهم یور رب درفنم ای یبی
اهرهمرثا هدش هدید
قطنم یاهرهم یور رب ،تسا ۀ
تسین یربخ رام شقن زا هلاید
(Frankfort, 1955)
رود زا اهنت و ۀ
هلسلس یاه
میدق
-1 2 (ED I-II)
نیتسخن یارب راب
ب رام شقن اب ر
بور اهرهم یور ه
یم ور میوش
( 3000 - 2600 )م.پ
نیب رد .
شوقن نیا
، اب رام شقن ود
رس نیتسخن یارب هدیچیپ مه هب و ندب ود و راب
هرود نیا رد رهاظ
یم وش د دیاش هک
همدقم یا تسا روهظ رب شقن نیا
، یادخ دامن ناونع هب
« نین ادزیگ
» هک رود بوبحم یادخ ۀ
رموس ون هدوب
تسا
( 2150 - 2000 م.پ
نومن هیبش رهم نیا کبس.)
ۀ نایم رد تفریج نوباص گنس فورظ حرط ۀ
رازه ۀ م.پ موس
تسا
(Ibid: Plate, 24: no.244)
رد .
رود زا اهرهم زا رگید یکی ۀ
هلسلس میدق یاه 2
(EDII)
اب یرام شقن ،
هدید رس جنپ یم
دوش هک بور ه یور هتسشن یدرم شقن نیا و
تسا هتفرگ شناتسد اب ار رام ود
(Ibid:
no.497)
رود هب هک یرهم اب ریوصت نیا.
ۀ هلسلس میدق یاه لماک تسا طوبرم 3
یم دوش یدرم شقن نآ رد و
مامت تروص هب هداتسیا هدید خر
یم دوش هک شناتسد اب ار رام ود هتفرگ
تسا
(Ibid: no.535)
شقن نیا.
شیپ
نیا زا زا یرهم رد شوش
ناتسربق و A
هنیچرپ و نلاکه هدید
هدش تسا
نوسیاد و تیاو(
، 1382 : 37
نینچمه ).
نیا رد آ رام شقن اب راث ی
و رس ود اب
ِندب رود رد لااب تمس هب هدیچیپ مه هب ۀ
آ بور داک ه ور یم میوش
(Ibid:
nos.590-593) .
رد راثآ یاهرهم یلافس آ
شراگن زاغ پت
ۀ گ اروا ی رام شقن روفو هب یم ار
مینیب رظن هب . یم
دسر نیا روهظ
هپت نیا رد شقن
، پت ناونع هب ۀ
یدیلک
، رف تخانش رد آ
یگنهرف یاهدنی قارع
لباق یلامش زا .تسا هجوت
رود ۀ
گ اروا ی
VII-IX ( 3300 - 3000
و رهم راثآ )م.پ
لافس اه ی
ِهباشم رام شقن اب یناوارف هنومن
تسد هب یشوش یاه
هدمآ تسا
(Speiser, 1935: Pl.LXXVI)
یارب؛
ومن رد لاثم هن
گ هب قلعتم هک یرگید یاه اروا
ی
IV-VI
دنتسه
( 3000 - 2250 م.پ
هدوزفا رام شقن )،
)یکیتسلاپ(
ندب رب ۀ فورظ
، یلاحرد هک رس آ بل یور اهن ۀ
فرظ
،تسا هدش هدید تسا
(Ibid: Pl.LXXVI, nos.7,12,13)
گ .
اروا ی هلسلس ابVI
مه میدق یاه .تسا نامز
زا
نوسیاد و تیاو رگید فرط ناتسرل رد هنیچرپ و نلاکه یاهرهم دایز رایسب هباشت هب
اب )سرگاز تاعافترا(
نومن ۀ گ یاهرهم اروا
ی هراشاXII
ییاه هدرک دنا
نوسیاد و تیاو(
، 1382 : 100
رظن هب .)
یم دسر نینچ دوجو
هنماد رد ییاهرهم رتشیب قارع رد سرگاز یاه
تحت ریثأت از تاعافترا و یقرش قطانم بونج ات تسا هدوب سرگ
نایم .نادور نایم بونج رد نادور
خیرات شقن روهظ یام
ۀ تسا توافتم یلک هب لامش اب رام
؛ رام شقن هقطنم نیا رد
نیمز و یناعم زا یادج ۀ
یریطاسا یناتساد ای و
یدامن ،شا زا
هلا ۀ نین یم رامش هب ادزیگ زا هک دیآ
دیدج کوروا
هدرک روهظ تسا
(Frankfort, 1939: 20)
رود رد و ۀ جوا هب ون رموس یم
دسر عقاو رد .
، یاهرام شقن زا هدافتسا
هب رود زا هدیچیپ مه ۀ
رود هب و زاغآ دیدج کوروا ۀ
آ میدق داک هدش لقتنم
تسا
(Lambert, 1966: 68)
و رد
تیاهن
، رد رود ۀ ون رموس
؛ لمح زا سپ ینعی ۀ
یتوگ نایم هب اه
ِماوقا نیا طسوت رموس ضارقنا و نادور
از سرگ آدوگ ،نیشن
، رموس هاشداپ ون
ار نآ ، امن ناونع هب
شبوبحم یادخ د
، نین ادزیگ
، نایم رد نادور جیار
یم نک د
(Ward, 1910: 131; Van Buren, 1934: 73; Buchanan, 1971:5)
لباق .
هک تسا هجوت یتوگ
اه
هک دندوب سرگاز نکاس ماوقا یرموس
اه نایم و ینادور اه ار اهنآ تروص هب هدنرد
،یشحو ،وخ دنزگ یاهرام
ۀ
ناتسهوک و
نیهوت یفرعم نایادخ هب هدننک رک
هد دنا
(Cooper, 1983: 31)
هک زا سپ طلست آ اهن رب رموس
، آدوگ
م ریوصت را ار ناونع هب دامن
بوبحم نیرت روا یادخ 3
( ادزیگ نین
جیار)
یم نک د . ریپ آ نیا هیم مس ب ار ل هناشن زا یا
ریسفت هافر و یزیخلصاح رک
تسا هد
(Buchanan, 1971: 5)
یتوگ .
زا اه ات2200
دودح رد ینعی 2100 دص
لاس نایم رب دندنار نامرف نادور ،رموس ناهاشداپ تسرهف رد و
یتوگ مان21 هدمآ زین
(Potts, 1999: 129)
و
ًارهاظ ندیشک ریوصت هب رد رام تروص هب نایادخ
نایم بونج ثرا هب هرود نیا زا ،نادور
هدیسر تسا
(Ward,1910: 131)
نین.
رگا ادزیگ رموس نایادخ تسرهف رد هچ
ی جرد نایادخ فیدر رد ۀ
ود هدمآ تسا
، رد
رود ۀ یم هژیو یتلزنم و شزرا ون رموس دبای
شک ریوصت هب رام تروص هب و ی
هد یم دوش
(Frankfort, 1934: 8-
و13)
ماجنارس زین
کی هجرد نایادخ فیدر رد یمرارق
نکیل ،دریگ زا
هتساک وا هب هجوت یم
هک یروط هب ؛دوش
رد تیاهن
، رود رد ۀ روشآ و لباب زا یناشن
نآ یمن مینیب
(Van Buren, 1934: 61-70) لکش(
1 . پ ).
ات شیپ هرود نیا زا
، شک ریوصت هب نایادخ لیامش ندی
رنه رد نایم نادور ییاج هتشادن تسا و شقن هیام یاه
سپ رد ناروناج ناطلس هنیمز
یریطاسا یا رازه زا
ۀ و مجنپ هناوتسا یاهرهم یور رب مراهچ شوش یا
رادیدپI
یم دوش
( هیمآ 1372 : 41
؛ دیجم هداز 1382 : 4
دراد لرتنک رد ار اهرام هک یناولهپ ریوصت نینچمه ).
، رد تسخن
لیامش رازه یط ناریا رنه یسانش ۀ
راکشآ دلایم زا شیپ مجنپ تسا هدش
نمتیپ(
، 1392 : 37
شوش رد .) I/A
شقن یام ۀ ب رام ر شوش فیرظ رغاس و تسا هدش هدید روفو هب هرود نیا لافس یور زوم ردI/A
ۀ نومن روول ۀ
رازه رد رام ندش هدیشک ریوصت هب رنه زا ینشور ۀ
رد مجنپ هقطنم نیا
تسا
( تویه
، 1389 .لکش : 125
هک )
یم ناوت شقن نیا تشادنپ هیام
ًاتاذ یرصنع هدوب
زا هک ناریا برغ بونج و برغ رنه هب
نایم یبونج نادور
ذوفن رک هد تسا . نایم ندوب هناگیب هب زین ستنیه ینادور
شقن اب اه یام
ۀ رام اب ناسنا رس یبهذم نومضم و
ینییآ نآ هراشا یم دنک نیتسخن یارب هک روهظ ملایع رنه رد راب
یم دنک
( ستنیه ، 1371 : 47 - 48 ).
،ماجنارس دهاوش هب هجوت اب
دوجوم نایم رنه رد رظن هب نادور
یم دسر شقن روهظ یام
ۀ کوروا نارود زا رام
دیدج
، اب ربارب ینعی دلایم زا شیپ3300
، هدش جیار هقطنم نیا رد تسا
ِشقن و هدیچیپ مه هب یاهرام اب
ود
رس نایم رنه رد هرود نیا زا روهظ نادور
یم دنک یزکرم تلاف و ناریا برغ بونج رد . شقن
هیام رام یاه رب
یور یلافس راثآ یوق لامتحا هب
ادتبا رد کلیس سپس و II
مه تروص هب
،نامز رد شوش نوکاب ، A/I
و A
کلیس رازه ردIII
ۀ دلایم زا شیپ مجنپ و هدش رهاظ
شقن نیا تیمها رب یهاوگ یاهرواب و یدام راثآ رد هیام
عماوج .تخادرپ میهاوخ نآ هب همادا رد هک تسا ناریا زکرم و برغ بونج یناسنا
2 - 2 . ،یزکرم تلاف شوش تشد
ناریا برغ بونج و
عضو تی شقن یام ۀ رام ناریا برغ بونج و یزکرم تلاف رد اب
نایم نادور توافت ریگمشچ دراد
. دوجوم دهاوش
تیمها زا ناشن هزوح رد رام شقن
و یزکرم یاه برغ بونج
دراد ناریا تلاف هرود اب هسیاقم رد و
یاه
مه نایم رد نامز نادور
، شقن نیا زا هدافتسا عونت و یگدرتسگ اب بور رهم و لافس یور رب هیام
ه میتسه ور .
نیا
رود ات تیعضو ۀ
زا سپ و شراگن زاغآ سامت
یاه موادم و هدیچیپ نیب
نایم اب برغ بونج و برغ نادور
همادا
دراد . نیتسخن هناشن
شقن نیا روضح یاه رد ادتبا دیاب ار هیام
لافس کلیس اب طبترم
(II 5000 - 5500
پت رد)م.پ
ۀ
وجتسج ناشاک کلیس رک
د
( نوسیاد و تیاو ،
1382 : 184
رظن هب ).
یم دسر کلیس رد أشنمII
طوطخ زا رام شقن
وص هب هک تسا یدومع جاوم رارق مه رانک رد ییاتود تر
هتفرگ دنا
( نمشریگ ، 1379 : 57
رب ).
یاپ ۀ
،نمشریگ رظن
کلیس نودب II
یدایز یریذپریثأت زا
گنهرف اه مه ی دوخ نامز
، هب لماکت هداد همادا و
هلحرم نیا
، اهنت
م لحر ه یا تسا هدوب یناسنا تفرشیپ زا یداع
:نامه(
80
ا).
گنهرف نیا رد ار هناگیب رصانع روضح و
ًاقلطم و در
هفاضا یم دنک هک گنهرف اه مه ی دیا نامز ۀ ار ناروناج قلخ تروص هب
عقاو هنایارگ یمن هنادنمرنه و دنتخانش
:نامه(
82
رود و خیرات نیا و )
ۀ ینامز
، ریواصت قلخ زا لبق عقاو
هنایارگ نادنمرنه و ۀ
ناروناج رب یور شوش لافس
تساA :نامه(
83 )
کلیس رد .
شقن نامهIII
هیام رارکت هرود نیا لافس یور رب روفو هب یروناج یاه یم
دنوش و
رود ۀ ارIII
یم اوت ن لحرم ۀ رود لماکت ۀ
پت رد کلیس لامش رد .تسناد لبق ۀ
شقن زین ناتسربق هیام
رام یاه
مه کلیس اب نامز
( III 5000 - 4500 )م.پ
هدش هدید روفو هب دنا
ییلاط(
، 1390 : 369 لکش ، 89
رگید فرط زا .)
،
نیدوگ یاهرهم تاطابترا VII
یرایسب کلیس اب ار
III4-5
ناشن یم دهد ظ و اب ناتسربق یبلاق هتسد فور
هنومن نیدوگ یاه هسیاقم لباقVII
دنا
:نامه(
143
ناشن هک )
دنهد ۀ رازه رد سرگاز و نیدوگ اب کلیس طابترا ۀ
کلیس یاهرهم یخرب لکش .تسا دلایم زا شیپ مجنپ
III4-5
هنومن اب زین شوش یاهرهم
لباق A
هسیاقم
تسا
:نامه(
37
هک )
دوجو ناریا برغ بونج اب طابترا یم یهاوگ ار
دهد .
کلیس طابترا زا یدهاوش ابII
تشد یاه بونج برغ تسین تسد رد ناریا
، اما هناشن نیتسخن روضح یاه
شقن یام ۀ رام یگنهرف داوم یور رب رد
بونج برغ زین ناریا شوش هب قلعتم
ردA/I
لاس یاه ات3800 -4200
پ تسا م.
(Alizadeh, 2010: table.1)
هک شوش رد
A/I (Vanden Berghe,1959: fig.201)
و لافس
لت نوکاب فلا
(Alizadeh, 2006: fig.51)
هدش هدید هک
رثأتم دیدج و هنایم ناشوش یرگلافس تنس زا هدوب
تسا
(Alizadeh, 1992: 22-26)
ناشن و ۀدنهد کبس یاهدنویپ و یبونج قطانم ،شوش لافس اب یتخانش
تسا سرگاز یزکرم
هدازیلع(
، 1383 : 88 )،
لکش(
2 )فلا.
شوش طابترا .
نایم اب A
یور زا نادور آ
رهم راث زین لباق
تسا یسررب کی رد .
رهم حطسم شوش زا رس اب یدرمA
زب یهوک ود ار رام هک تسا هتفرگ شناتسد اب
ِرظن هب
ن یارب شقن نیا نمتیپ نیتسخ
روهظ ناریا تلاف رد راب یم
دنک
( 1392 : 37 ) لکش(
2 )ب.
نیا طابترا .
اهرهم اب
ناتسرل نانچ هک تسا دایز آ
شوش یاهرهم هیم و A
ناتسرل ار ناونع هب ازجم یرهم تنس کی زا یشخب
یسررب رک هد تسا
(Amiet, 1972: 5-36)
طابترا رد هک گنتاگنت
یگنهرف و یداصتقا نامدرم
تشد یاه
و شوش تسدورف بونج
برغ چوک و ناناپوچ اب ناریا تسا ریسفت لباق سرگاز عفترم قطانم یاهور
هدازیلع(
،
1392 : 62
. )
لامتحا هب رایسب
، چوک یا سرگاز یاهور نایم لامش هب ار اهدامن ن
نادور لقتنم رک هد .دنا
لیامش ستنیه نایادخ یراگن
ار شوش تشد و ملایع رنه تاصتخم زا رام دامن اب یم
ناد د رصنع ود و
رام و نز ار ملایع یبهذم یفرعم
یم دنک
( 1371 : 48
رظن هب .)
هیمآ یتوگ اه هدنک کبس اهرهم یراک
ار اب
ناروناج یادخ زا یشیامن نایم هب
ور ناد هدرک لقتنم دنا
( 1372 : 41
نینچمه .)
هنیچرپ و نلاکه یاهروگ رد
روضح زا ینشور یلافس دهاوش کبس
یاه یلافس قطانم نایم دننام فلتخم یزکرم تلاف و شوش ،نادور
دراد دوجو
هدازیلع(
، 1392 : 61
طابترا دوجو رگنایب هک )
یوسدنچ ۀ چوک و نارادماد یاهور
قطانم نیا رد
سرگاز
تسا فارطا قطانم اب
نامه(
: 62
لامتحا هب.)
دایز
، گ اب هقطنم نیا یاهرهم هباشت هب هجوت اب اروا
ی
XI-XII
رد
نایم لامش و نادور
هتشر بونج رد دیدج ناشوش هوک
اه ،سرگاز ی و اهرواب لاقتنا رد قطانم نیا
تنس یاه
یرنه خ رد هنایمروا
، هب زا هژیو تشد یاه نایم لامش هب ناریا برغ بونج تسپ نادور
، یساسا شقن هتشاد
دنا .
زا شنم رد اهنآ یسررب هک رگید دهاوش أ
شقن یبای یام
ۀ قن زا یرایسب و رام ش
یاه کوروا رنه رد جیار
نایم م نادور ؤ تسا رث
، رازه زا شوش تشد یرهم راثآ یسررب ۀ
شوش ات دلایم زا شیپ مشش کوروا و A/I
ایم هلاقم رد نمتیپ هک تسا میدق و هن هب لصفم یا
آ تسا هتخادرپ اهن
(2013)
وا.
رنه هک تسا رواب نیا رب
ریطاسا و نایادخ ،یناتساد ریواصت اب رهم یور یکاکح
، رود رد و شوش تشد رد ادتبا ۀ
روهظA/I
یم نک د و رد
رارق عبانم یرادا لرتنک تمدخ یم
دریگ و سپس نایم بونج هب لقتنم نادور
یم دوش رود رد و ۀ دیدج کوروا
اونع هب رد رهم یور یکاکح رنه جیار کبس ن یم
دیآ
(Ibid: 294)
ناونع نینچ وا .
یم دنک لیامش هک یراگن
ژیو ۀ نایم شخب رد هک کوروا میتخادرپ نآ هب نادور
، نیتسخن یارب رد راب
شوش تشد رهم راثآ رازه زا
ۀ مشش
یوج و دابآرفعج رد رهاظ
یم دوش
(Ibid: 296)
سپس و شوش رد
لماکA/I
رت یم دوش ود رد و ۀر میدق کوروا
شوش تشد رد هنایم و رارق یرادا لئاسم تمدخ رد
یم دریگ و تیاهن رد رود هب
ۀ دیدج کوروا و رصن تدمج
نایم بونج رد نادور
ذوفن یم دنک رد و آ لوحتم اجن یم
دوش اوا ات لوحت نیا هک ی
هلسلس ل میدق یاه
هماداI
دراد واصت لیامش هرود نیا رد و تیبثت اهرهم ری
یم دوش نایم یتیوه و دوخ هب ینادور
یم دریگ رد . قاو ع
، رنه
یکاکح هدوب جیار شوش تشد رد هک رهم یور
، اغ دیبع و فلح راثآ نایم رد ی
تسا ب
(Ibid: 296)
یلاوت رد .
لپورکآ رباربI.27
اب شوش یرادا روما رد حطسم رهم زا هدافتسا دهاوش نیتسخنA/I
یم هدید دوش
رثا هک
ناشن ،هتسکش یرهم دنهد
ۀ رام یادخ تسا لکش
(Ibid:297) لکش(
2 . ب
رود رد یکاکح دیدج رنه ).
ۀ شوش
II
هناوتسا یاهرهم تمدخ رد رارق یا
یم دریگ شوش اب یکیدزن طابترا ریواصت نیا هک دنرادA/I
(Le Brun,
1999)
روآدای هیمآریپ.
یم دوش نایم دیدج کوروا رهم یور یکاکح رنه هک یاراد عقاو رد نادور
أشنم تشد
هب و شوش هژیو
رود ۀ شوش تساA/I
(Amiet, 1972: 37)
اریز ؛ مه شوش لافس ادA/I
ر شقن یا هیام یاه
عقاو نایارگ ۀ ناروناج
، تسا رگید ناگدنزخ و رام هلمج زا فلتخم ناروناج اهرهم ریواصت مه و
، ار اهرام هلمج زا
ریوصت هب یریطاسا یرتسب رد هدیشک
تسا دیقع هب هک ۀ
نارگشهوژپ زا یرایسب یرگریوصت نیا
یارب
نیتسخن روهظ ناریا تلاف رد راب یم
نک د
هیمآ(
1372
؛ هدازدیجم 1382 و نمتیپ 1392
هک )
نامه هنوگ شخب رد هک
نایم هب نادور آ
یتخادرپ ن م
، مه رنه رد رصانع نیا روضح نایم نامز
نادور )دیبع و فلح(
اغ ی .تسا ب
ی ریوصت نینچمه رهم رثا ک
رام دنمتردق یادخ یواح لپورکآ زا لکش
تسد هبI.20
آ هدم شوقن زا هک
هاش - یمیدق کوروا نهاک رت
تسا رظن هب و یم
دسر دشاب یرموس و کوروا رنه رد ادخ نیا شیامن شیپ
(Pittman, 2013: 299)
شقن زین شیماغچ یلافس راثآ نایم رد .
ود
ِرام رس ود اب هدیچیپ مه هب نایم رد
ۀ رازه ۀ
م.پ مراهچ هدید
یم دوش هک یم اوت دن شیپ نین یادخ شیامن دشاب ادزیگ
(Delougaz andKantor, 1996:
Plts.27,156,158) لکش(
2 )ت.
هنومن رگید زا .
رود رد شیماغچ یلافس یاه ۀ
تایبدا زاغآ یم
ناوت دوزفا شقن هب ۀ
ندب رب رام ۀ
لافس
(Ibid: Plt.28)
دوزفا شقن و ۀ
ِرام رد زب کی هب هلمح لاح درک هراشا
(Ibid:Plt.26)
نیا هک
شوش یاهرهم رد ریوصت
A (Delougaz and Kantor, 1996: Plt.142. F; LeBerton, 1957: fig.8. nos.7
and 11)
کوروا و
(Rashad, 1990: Abb.5-8)
تسا هدش هدید زین
،
لکش(
2 )پ.
.
یواصت هک تسا رواب نیا رب نمتید هدافتسا دروم ر
رب یور رازه رد شوش تشد یاهرهم ۀ
مراهچ و عاضوا اب
رود یط هیحان نامه یداصتقا طیارش ۀ
شوش دراد طابترا A/I
شقن نیا زا یرایسب وا . هیام
و اهدعب هک ار اه رد
یط رود ۀ نایم بونج رد دیدج کوروا جیار نادور
یم دنوش
، ناریا برغ بونج هب قلعتم و یشوش کبس
یم دناد ود اهنت و شقن
یام ه یفرعم یگنهرفانیب کبس ار یم
نک د
(Dittmann,1986) .
2 - 3 . ناریا قرش بونج رد رام شقن
کی ییایفارغج دحاو هچ رگا ناریا قرش بونج تسین یناسمه و تسد
، رظن هب یم دسر هک رازه یط ۀ
موس
هطوحم دلایم زا شیپ طساو هب ،ناتسیس و ناتسچولب ،نامرک رد دوجوم یاه
ۀ انیب یناگرزاب هقطنم
هک یا
یاهلااک لاقتنا شفده یلمجت
هب ناریا تلاف یلخاد یحاون زا بایمک ماخ داوم و نایم و ملایع
هدوب نادور
شیب ،تسا زا
هدش طبترم و لصتم مه هب شیپ
(دنا
Alden,1982: 613
نامه.)
هنوگ دش یروآدای همدقم رد هک
،
،نوباص گنس فورظ دننامه ییاهلااک نینچ یاضاقت گنس
یاه همین ایشا و دروجلا و قیقع دننام یتمیق ء
یسم
، نایم نادنمتورث ار یملایع و ینادور
رب نآ هلماعم تسدرود یحاون اب هک تشاد ک
دنن
(Kohl 1979: 76-
.7)
نیا باتزاب شنک
اه روطسا رد ۀ
« ترا
» رد تبث یداکا عبانم هدش
تسا
(Majidzade 1976:105-7)
رظن هب .
یم دسر رد نیا هقطنمارف یناگرزاب یا
یژولوئدیا ه
هشیدنا یخرب و اهرواب ،ا هباج زین اه
دشاب هدش اج
(Kohl
1979: 76) .
بونج رد شقن زا دوجوم دهاوش نیتسخن ناریا قرش
یام ۀ ار رام یم ناوت رب یور سیلبا لافس ای0
نشخ
هللا هدهاشم راز رک
د هللا نشخ لافس هعطق ود یور رد هک سیلبا رد راز
، هب هدوزفا یاهرام شقن یدومع تروص
هدید یقفا و یم
دوش
(Caldwell, 1967: fig.3)
لحرم.
ۀ هللا اب ربارب سیلبا رد راز 4300
- 4000 مه وم.پ
اب نامز
ییحی ییحی لئاوا و VI
تسا V نوسیاد و تیاو(
، 1382 : 72
. )
نیا کبس لافس
اه اب ب نوکاب لباق رایسب
هسیاقم
تسا سیلبا رگشواک فرط زا هک هسیاقم سراف رد هطوحم نیا اب
هدش تسا
(Ibid: 120)
ناشن و دنهد ۀ
تاطابترا قطنم اب
ۀ تسا سراف .
یلبا لت رد لافس هعطق ود نیا س
، شقن اهنت هیام
رب هک تسا رام زا دوجوم یاه
ا لافس رازه رد هطوحم نی ۀ
هدش هدید مجنپ دنا
رب و شقن نیا روضح هک شوش تشد فلاخ ملایع نایاپ ات هیام
،تسا دتمم ون رب
هرود لافس دعب یاه
ی سیلبا تسین روناج نیا شقن زا یناشن ،
لکش(
3 .)فلا.
رب ،سیلبا لت فلاخ هرود زا
پت یمیدق یاه ه
رد رد ییحی ۀ
چیه زین نامرک ناغوص هناشن هنوگ
دوجو زا یا
شقن یام ۀ تسا هدشن هظحلام رام
(Lamberg- Karlovsky and Beale, 1986)
و رگید و لافس رد آ
راث زین
ن یم ناوت روناج نیا روضح زا ینشور دهاوش رد
راثآ یدام هدهاشم
،درک رود زا اما ۀ
مه هک ییحی IV
اب نامز
رصن تدمج (
رازه رخاوا ۀ
رازه لئاوا و مراهچ ۀ
)م.پ موس تسا
، اثآ رب روناج نیا روضح زا یناوارف دهاوش ر
هناوتسا یاهرهم دننام یرنه تسد هب لافس و یا
هدمآ تسا
؛ لاثم یارب هدوزفا رام کی شقن
)یکیتسلاپ(
رب
ندب ۀ رود زا یدوخن لافس ۀ
IVB (Lamberg- Karlovsky, 1970: fig.28)
هک یلافس هعطق زین و نآ یور
هک هدش میسرت یرام رس
نآ
ُد یاهتنا هب م
ش هدش کیدزن
؛تسا هنومن زا بلاج یاه
ِهجوت دنتسه هرود نیمه
(Ibid: fig.32)
زین و شقن دش هدنک ۀ
هعطق یور رام کی یا
رود زا لافس ۀ
هنومن رگید زا IVB5
هب یاه تسد
هدمآ تسا
(Lamberg-Karlovsky and Potts, 2001: fig.4.30)
نینچمه .
نارود نیمه زا رد
هپت ییحی
رام شوقن لکش
رب یور لافس ه یا تسا هدش هدید زین هدمآ تسد هب
(Ibid:figs.2.22 and 7.1)
راثآ یور رب .
نوباص گنس
، و فورظ لماش هنزو
اه رام شقن زین رد
هپت ییحی
IVC
تسا هدش هدید روفو هب
(Ibid:
figs.5.16,9.9 and 9.14) لکش(.
3
.)ب.
یور رب هک یناتساب داوم رگید زا آن
هدید ییحی هپت رد رام شقن اه هدش
تسا
، رهم ی هناوتسا ود هک تسا یا
ا بور ار ادخ ای ههل ه
یم ناشن مه یور رام اهنآ یاپ ریز رد و دهد
ی اب ود
ِندب رارق رس ود و هدیچیپ مه هب دراد
(Pittman, 2001: fig.10.48)
رود هب قلعتم هک ۀ
هپت IVB
ییحی بس ظاحل زا و تسا ک
هنومن هباشم یسانش
نایم یاهرهم تسا نادور
و رب ساسا رهم کبس یم
ناوت رود هب ار نآ ۀ
هلسلس میدق یاه داد تبسن2
(Potts,
1981: 135-6) لکش(.
3
.)پ.
جیلخ قاتا هب موسوم قاتا زا رهم نیا ورظ لهوک و تسا هدش تفای سراف
ف گنس
یگنهرفانیب کبس ار قاتا نیا نوباص یم
دناد
(Kohl, 1978: 464)
آ.
نیا رب زین هیم رهم کبس مه هک تسا رواب
هناوتسا و روکذم یا
ِفورظ شوقن کبس مه انیب نوباص گنس
یگنهرف تسا
و ریثأت ا رنه ناریا رنه و یداک
زاب ار یقرش یم
دبات
(Amiet, 1974: 106)
هلا وا .
ۀ هلا ار یلدنص رب هتسشن ۀ
یفرعم ادزیگ نین یم
نک د
، زتاپ اما
رظن نیا در اب یروآدای ،
یم دنک تسا درم ادزیگ نین دامن هک
، رهم رد اما هپت
نز کی هب قلعتم شقن ییحی
تسا
(Potts, 1981: 138)
هناوتسا رهم .
یا هپت کبس یاراد عقاو رد ییحی ی
رصانع یخرب اهنت و تسا یناریا
یرنه نایم دراو رهم نیا رد نادور هدش
تسا
(Ibid: 138)
و ،تیاهن رد ساسا رب
نینچ دوجوم دهاوش
هجیتن یریگ یم دوش هک شارترهم هپت
ییحی یهاگآ اب نایم یاهرواب زا لماک
ا ینادور نومن ناونع هب ار رهم نی ۀ
یناریا شا هتخاس تسا
(Ibid: 140)
هک نایم اب یگنهرف تاطابترا رگنایب هرود نیا رد نادور
رد قرش بونج
دای دیاب .تسا ناریا آ
و یرموس نایادخ زا یرایسب هک درک یرو آ
و شوش تشد رب نایداکا یلایتسا اب یداک
ملایع
، رارق شتسرپ دروم هدش یناریا تروص هب ای میقتسم تروص هب یم
هتفرگ دنا نایم نایادخ و ینادور
، یناریا
هدش دنا
(Ibid: 141)
رهم نیا .
باتزاب یبوخ هب دنهد
ۀ درتسگ تاطابترا ۀ
هپت ی ییح رد رازه ۀ و ملایع اب موس
نایم .تسا نادور
طوحم ۀ رگید مهم یدام راثآ زا دننام رام شوقن هک ناریا قرش بونج رد
آ تسد هب روفو هب ن آ
هدم
، دادهش
تسا هک یروط هب ؛ رام شوقن
م تروص هب ار دننا عقاو
هنایارگ یم ناوت یور رب لافس اه ، نوباص گنس و یزلف راثآ
وحم نیا ط هدهاشم ه رک
د
(Hakemi, 1997)
هنومن ناونع هب؛
یا رب رام شقن زا آ
دادهش یلافس راث یم
اوت ن هب
وزفا شوقن د
ه رام درک هراشا هک
نومن هیبش ۀ
سیلبا هللا راز
(Caldwell, 1967: fig.3)
رازه هب قلعتم و ۀ
موس
تسا م.پ
یمکاح(
، 1385 : 667
نومن نینچمه ).
ۀ رگید
، ناچیپ یرام هدوزفا تروص هب
مکش رود فرظ
هدروخ بات
رس و رام تسا هتفرگ نادند هب ار شمد
( نامه : 777
زین دادهش یغرفم ایشا یور رب ).
یم ناوت دید ار رام شقن
(Meier, 2008: tafel.81)
هلمج زا ؛ رب
یور رس قاجنس کی
، رام ی هربمچ هدز تسا هتسب شقن
( یمکاح ، 1385 :
751
و )
نومن یور رب ۀ
رگید زا ی رس قاجنس یدرم ریوصت ،
دراد دوجو هب و تسا هتفرگ شتسد اب ار رام ود هک
هنومن نایم ،یملایع یاه یتفریج زین و ینادور
هیبش رایسب تسا
:نامه(
789 ) لکش(
3
نینچمه .)ت.
رب کلاپ یور
مچرپ ای م
دادهش یغرف یم
ناوت مینیبب ار رام شقن می
:نامه(
747
زین و)
تکام کی یور رب نامتخاس
گنس زا
نوباص
، چ یرام هربم هدید هدز یم
دوش
(Hakemi and Sajjadi, 1988: fig.6) لکش(
3
هیبش هک)ث.
نآ ار هرابود
ظ لخاد فر ی یغرفم رد یم دادهش مینیب
(Ibid: fig.3)
هتخاس حطسم یاهرهم .
یواح زین دادهش رد هدش
ناگدنرپ و رام ،زب دننامه یناروناج ریواصت تسا
هناوتسا یاهرهم و یریطاسا شوقن یا
یروناج ،
، و یهایگ
هناسانشرتخا دنراد
(Ibid: 146) لکش(
3 .)ج.
طوحم ۀ دنمشزرا رانک
لدنص یشاح رد ۀ خدور نا ۀ لیله هدنزرا رایسب دهاوش ،نامرک ناتسا رد دور رنه زا یا
رازه ۀ دلایم زا شیپ موس رد
هتشاد هضرع ام هب ناریا قرش بونج تسا
هدازدیجم(
، (Majidzade, 2003;1382 .
صخاش تفریج رد نیرت
آ و یکاکح شوقن لماش یرنه راث عصرم
ندب رب هدش یراک ۀ
فورظ ایشا و ء گنس
ص مین هب قلعتم هک تسا نوبا ۀ
رازه ۀ موس تسا م.پ
( هدازدیجم ، 1382 : 3
نیا .)
شقن هیام هک اه
ًاتدمع
ناشن دنهد ۀ ناج ناطلس تسا نارو
، ع ،رام و باقع دننام یشحو روناج ود ییورایور لماش گنلپ ای و گنلپ و باق
تسا رام و
.)نامه(
ریواصت نینچمه هک تسا رام ود اب درم کی دربن رگنایب یدایز
آ راهم شناتسد رد ار اهن
رک تسا هد
لکش(
3 )چ.
یناولهپ ریوصت نمتیپ رظن هب.
اب ییاهرام رد
تسد
، رازه رد تسخن ۀ
دلایم زا شیپ مجنپ
ناریا تلاف رد لیامش و
روهظ ناریا رنه یسانش یم
نک د
( 1392 : 37 ریوصت ، 6
هناوتسا یاهرهم نینچمه .)
یا هب
تسد آ هدم هک یم دیلوت لحم رد هدش
دنا
، رد اب طابترا زا ۀ
،دنس آ نایم و یزکرم یایس نادور
تیاکح راد و د
تسا نیا رگنایب اهرهم عونت هک
رانک لدنص کبش زکرم رد یبونج ۀ
رارق رود هار تراجت لاعف هتشاد
تسا
( نمتیپ ، 1387 : 55
کبس رظن زا اهرهم نیا زا یرایسب.)
یاهرهم اب یتخانش هسیاقم لباق روا نیطلاس ناتسروگ
دنا
مه و اب نامز آ خیرات اهن هدش یراذگ
دنا
:نامه(
56 ریوصت ، 2
رهم هس رد هنومن ناونع هب )؛
رد رانک لدنص
، شقن هس
ه اب طبترم ادخ کی نآ رد هک م
، هدنرپ و نز کی یا
هدید یم دوش رام کی هب هک خاش
راد هب ار وا و هدرک هلمح
تسا هتفرگ راقنم
:نامه(
57
نوباص گنس فورظ و ریواصت نیا هباشم .)
تفریج دنرپ ریوصت اب ۀ
هلمح رو رام هب
دبعم رد نیا
ان ا Innana( )
یلا زا روپین رد ۀ
تسد هب VIIA
آ تسا هدم
(Aruz, 2003)
یریطاسا شوقن .
رنه رد
لیله راکشآ دور یم
هروطسا رد هک دزاس نامدرم یسانش
رصع غرفم زوح ۀ لیله ،دور هرهچ ود ره زا یسامح یاه
هتشاد دوجو روناج و ناسنا دوجوم عون تسا
عیبط یاهورین هک و ی
یاروام هتشاد لرتنک رد ار یعیبط ا
دن و
شیدنا ۀ تعیبط اهرهم یور ییارگ یم ناشن
دهد نایم هب ناریا تلاف زا هک نادور
هدیسر تسا
( نمتیپ ، 1392 :
37 - 44 .)
رد قرش
،نامرک زوح ۀ ناتسچولب
، هرد پت و ۀ عقاو روپمب هدش
تسا هک ن یم ناوت سب شقن رد یگنررپ رای
هقطنمارف یناگرزاب یا
دوب لئاق هپت نیا یارب
(Tosi, 1974c: 60-61)
یور رب هچرگا .
لافس اه ی هاچ قفا
هطوحم رد ینیسح یاه
مه هرود رازه(
ۀ ن هدید رام شقن زا یناشن )م.پ مراهچ و مجنپ یم
دوش
(Moradi, et
al. 2014)
، نانچمه یم
ناوت شقن یام ۀ یور رب ار رام لافس
اه ی پت ۀ رازه رد روپمب ۀ
م.پ موس وجتسج
رک د
؛
هنومن کی زا
نیا شوقن
، رام شقن لماش خاش
راد ود لافس یور رب هک تسا ی ر
ۀ هدیشک ریوصت هب روپمب مود
هدش تسا
(de Cardi, 1968: fig.5, no.21) لکش(
3 . ح خ و
نیا ).
رام خاش راد
، ار ام هب هنومن دای یاه
رد رام شقن
یاهرهم شوش
نایم و یم نادور لافس یور .دزادنا
رود زا یرگید ۀ
شقن روپمبIV
و هداس تروص هب رام
ُم
َس کب
هدید یم دوش هک خ مد رام هک تسا دادهش لافس یور رب رام هدوزفا شقن هنومن هیبش هب ریوصت نآ رد ار دو
هتفرگ ناهد .(de Cardi, 1970: fig.23, nos 173 and 191)تسا
رد رهش هتخوس شقن یام ۀ هناوتسا رهم یور رام یا
، لافس اه ی یدوخن تخت کی و ۀ
یزاب هژیو هدید یم دوش .
شقن یام ۀ ار رام یم اوت ن یور لافس اه ی رود ۀ و II
رهشIII
هتخوس و رب هناوتسا یرهم رود هب قلعتم یا
ۀ
I
( 3200 - 2800
.درک لابند)م.پ
رهم یور هناوتسا
هارمه هب رام شقن یا شوقن
هک یکبسم دیاش
راهچ شاب نایاپ ن
د
،
هدید هدش تسا رود هب هک Iۀ
رهش هتخوس دراد قلعت
لکش(
3
اب و)د.
لباق شوش زا یرهم هسیاقم
تسا
(Amiet,
1983: Plt. LXXXIV, fig.2)
رام شقن نینچمه .
یروناج شوقن زا
ًاتبسن یور رب جیار لافس
اه ی یدوخن
رود ۀ
II-III
هتخوس رهش تسا
تروص ود هب هک عقاو
هنایارگ ب کبسم و ه
هدیشک ریوصت هدش
تسا رگلافس . رهش
هتخوس رد اب دراوم رتشیب رب زکرمت
رام رس
، اب زا هدافتسا ندب هب هک گرزب ثلثم کی
داس ۀ هدش لصتم رام
،تسا تسا هدرک میسرت ار رام شقن
(Biscione and Bulgarelli, 1983:233, nos.0115-0118, figs.9-11;
Vidale and Salvatori, 1997: figs.112, 126 لکش(
3 .
. )ذ
تخت کی رب رام شقن ۀ
ناتسربق رد یبوچ یزاب رهش
هتخوس زین هب تسد هدمآ
(Piperno and Salvatori,1982: figs.3-5) لکش(
3
اب هتخت نیا تخاس کبس هک )ر.
