مطالعه و بررسی اصول ترکیب بندی در بشقاب¬های شکار ساسانی

یاه باق�شب رد یدنب بیکرت لو�صا ی�سررب و هعلاطم

*

یناساس راکش

3یمهفا اضر ،²رپهوک یو�سوم یدهم دی�س ،^1**هداز ن�سی هدیمح .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،رنه شهوژپ دشرا سانشراک ¹ .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یسانش ناتساب هورگ یملع تأیه وضع ² .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،رنه هدکشناد یملع تأیه وضع ³ )91/10/10 :ییاهن شریذپ خیرات ،91/8/29 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ راثآ يهجوت لباق شخب ،ملاسا زا لبق ناریا ندمت و گنهرف ییافوکش هرود نیرخآ ناونع هب ،یناساس نارود زا نیمز ناریا ندمت و گنهرف ياهرنه نیرت هیام رپ زا یکی ار اهنآ ناوت یم هک تسا هدنام راگدای هب نیمیس و نیرز ،تسا یناساس ناهاشداپ ِیدزیا هوکــش و ّرف رگنایامن و يرابرد ًاتدمع يناــساس رنه هک ییاجنآ زا .دروآ باــسح هب زا هاشداپ اب طبترم ینیماضم و تاعوضوم ۀدنرادربرد ،نارود نیا زا هدنام یاجب نیمیس و نیرز راثآ بلغا نیاربانب نیا ِیحارط یارب ار دوخ رنه و قوذ تیاهن دیاب نیماضم نیا یارجا رد یناساس دنمرنه .تسا هناهاش راکش هلمج رارق یرصب یواکاو دروم یدنب بیکرت رظنم زا راکش ِنیمیس فورظ ،شهوژپ نیا رد .تفرگ یم راکب للاج و هوکش قبط .تسا هدش یناساس ِراکش فورظ رد یبیکرت و یتابسانت جیار یاهوگلا فشک و یبایتسد هب رجنم هک دنا هتفرگ دسر یم رظن هب نایم نیا زا هک دنشاب یم یعونتم و فلتخم یاه یدنب بیکرت یاراد راکش فورظ ،رضاح شهوژپ نیا .دشاب یم یهاش ای یرابرد یاه هاگراک ِتخاس فورظ صوصخم ،راد ینعم یراتخاس اب دنمناماــس یوگلا راهچ بیکرت ،یقفا و یدومع یدنب بیکرتلماش دوش یم یفرعم شهوژپ رد هچنآ یط ،جیار ِیدنب بیکرت ای وگلا راهچ .دوش یم عطاقتم یدنب بیکرت و نراقتم یدنب بیکرت ،رشتنم یدنب

یدیلک یاه هژاو .راکش یاه باقشب ،يدنب بیکرت ،يناساس ،نیمیس راثآ

.دشاب یم »یناساس نیمیس فورظ ینییزت رصانع رد یشهوژپ« ناونع اب لوا هدنراگن ی همان نایاپ زا جرختسم هلاقم نیا ^* .E-mail:h.yasinzadeh@gmail.com ،0411-4405173 :ربامن ،09194172766 :نفلت :لوئسم هدنسیون^**

تسد نیرت یلاع رامش رد ناوت یم ار یناساس هرود نیمیس فورظ باسح هب نیمزرس نیا یراکزلف خیرات لوط رد نایناریا یزلف یاه هتخاس دنا هدش هیهت نایاورنامرف شرافس هب اه باقشب نیا هک تسا حضاو رپ .دروآ رد ار رنه خیرات بلغا ،یناساس ۀرقن یایشا .)33 ،1383،تج و رتناگ(

رد ًلاومعم هک یشوقن و کبس ،کینکت ،داوم اب طبترم تلااوس ِحیضوت خیرات هب هجوت اب .دبلط یم شلاچ هب ،تسا یخیرات هدننک هارمگ باق یژولوئدیا اب لادوئف فارشا یناریا گنهرف زا ینایب فورظ نیا ،یعامتجا ندیشک ریوصت هب .)Brunner,1974, 109( تسا ینامدود و یتنطلس ،دنتسه ییاسانش لباق اه جات رهاظ هلیسوب بلغا هک یناساس ناهاشداپ ریغ سک چیه .دندش لومعم هرقن فورظ یور رب یدلایم 7 ات 4 نرق زا ناشن تیعقاو نیا .دش یمن هدیشک ریوصت هب اه هنحص نیا رد هاشداپ زا هژیو قح کی و هدوب لرتنک تحت یتخــس هب هرقن دیلوت هک دهد یم نادنمرنه .)Harper,1988,154( تسا هدش یم بوسحم یتنطلس یرنه یاه مرف رد یعامتجا یاه یربراک و اه ترورض اب ار راکش عوضوم یاقلا یپ رد یناساس ۀرود رد راکش شوقن .دنا هدیشک شقن هب نوگانوگ یدنمزوریپ هب و دنامب نادواج دراد لیامت هک تسا یحور و یدام یتردق ینایب هجیتنرد .دنک راختفا ،تعیبط دنمورین و یشحو یاوق ربارب رد دوخ .دشاب دنمهوکش دراد شلات هک تسا یرورغ و طلست ،کرحت زا روشرپ و ینامسج رظن زا هژیو یلیاصخ اب ینامرآ یتیصخش ناونع هب اورنامرف یزاب راکش شیامن یاه هنحص رد ار زوریپ هشیمه رگراکش شقن ،یحور راکش و تسا راکش یپ رد ،ناهارمه زا رت گرزب ای اهنت ًابلاغ وا .دنک یم یوس ودره ات هدش شلات یناــساس رنه رد .دراد یو ۀرهچ رد هاگن زین

نامه هب دنمرنه .دنیآرد شیامن هب هداعلا قوف تبلاص و تردق اب راکش یاه هبنج و تسا قیقد رگراکش یناسنا تلااح نداد ناشن رد هک هزادنا هب ،درب یمن دای زا ار یناساس یسانش ییابیز یاه هناشن و دامن و ینامرآ هب ار یزادرپ شقن رد ییارگ عقاو و دراد هــجوت مه یو لباقم ناروــناج .دنک یم لدب اهنآ نداد ناشن رت کانلوه و رتدنمتردق هچره تهج یناکما ،ینییآ ،یرنه رامش یب میهافم و ینابم یاراد راکش یاه باقشب نیاربانب ،دنشاب یم جراخ رضاح شهوژپ یسررب عوضوم زا هک دنشاب یم یا هروطسا بیکرت یاهوگلا و یتابسانت صاخ هبنج یور رب ًافرص هلاقم نیا هکارچ ناونع هب هدش باختنا یازجا و اه هنومن نیاربانب .دشاب یم زکرمتم یدنب هک ییاجنآ زا .دنریگ یم رارق یسررب دروم تیلک رظنم زا یرصب یراثآ ،دنهد یم ناشن ار لکش هریاد یموب ینعی رودم یاه باقشب ،راثآ نیا یسررب دروم رودم رداک نیا رد ریوصت یازجا یدنب بیکرت یگنوگچ یفلتخم یاه هاگراک رد یناساس نیمیــس فورظ .تفرگ دهاوخ رارق رظن زا ًانیقی و دندش یم دیلوت یلحم هاگراک و یهاــش هاگراک هلمج زا هلاقم نیا .دنتسه یراکشآ یاه توافت یاراد تخاس تیفیک و کینکت اب فورظ ِیدنب بیکرت رد تباث و جیار یاهوگلا یواکاو اب ات تسا نآ رب ناگدنزاس هک دزاس صخشم ،يهاش یاه هاگراک رد هدش هتخاس شزرا ار ییانبم تابــسانت زا یا هنوگ ،رظن دروم شوقن يحارط رد راثآ نیا نایم یگنهامه لرتنک هب رداق اهنآ ی هطساو هب و دنا هتشاد رظن رد .دنا هدش شوقن

شهوژپ یسانش شور

شور زا يریگ هرهب اب ات تــسا نآ رب يعــس رضاح شهوژپ رد یدنب بیکرت ازجا نایم تابسانت نتفای و هیاپ رداک تامیسقت یسررب هتخادرپ يناساس راکــش فورظ رد ریواصت يدنب بیکرت لوصا هب ،ضورفم ۀیاپ عبرم هب هجوت اب اه هنومن زا مادکره روظنم نیدب .دوش .دنریگ یم رارق یسررب دروم رصانع یریگیاج رظن زا شهوژپ یاه هتفای هرود يرــگزلف رنه هتــسجرب نیصصختم زا ¹رــپراه مــناخ تــسا دقتعم فورظ زا هورگ نیا یدنب هقبط دروم رد ،يناــساس تایئزج ،یحارط رظن زا ،یحضاو روط هب اه باقــشب نیا بلغا هک .)Harper,1981,42(دنراد طابترا رگیدکی اب کبس و یراگنرکیپ یسانش کبس لیلحت بسح رب دوخ باتک رد رپراه یدنب میسقت ناشن ،یدنب میسقت نیا ی هتــسجرب رایسب هبنج .تــسا ریواصت ؛تسا یتلایا یاه هاگراک و یهاــش یاه هاگراک فورظ توافت نداد .تــسا یچراکــش سابل هچراپ تانییزت زا هدافتــسا اب شور نیا کی ،تــسا یرابرد هاگراک کبــس هک ،اه کبــس نیا زا یکی رد سابل نیچ ی هدنهد ناــشن ،هاتوک ی هدش تفج طوطخ یرــس

همدقم

،تسا یتلایا یاه هاگراک کبــس نامه هک رگید کبس رد .تــسا یاه تمــسق مامت رد ینحنم تروصب یزاوم طوطخ زا ییاه فیدر رظن زا .تسا صخش ندب مرف هدنهد ناشن هک هدــش شخپ سابل یارب ییاهن یانبم کی ،جات عون و یراگنرکیپ تایئزج کبس ،رپراه تسا راکش عوضوم اب نیمیس یاه باقــشب زا یا هعومجم لیکشت صیخشت یارب شهوژپ نیا رد هک یا یدنب میسقت اما.)^{ibid, 47}( حرط عون ،تسا هدــش ماجنا فورظ ندوب یتلایا ای یهاــش هاگراک .دشاب یمرظن دروم یدنب بیکرت رد رصانع بیکرت یگنوگچ و رد ار راکش فورظ زا یهورگ:یقفا و یدومع یدنب بیکرت ناویح هک تسا ناویح ود راکش لاح رد یچراکش هک دریگ يم رب تسا نآ راکش لاح رد هاشداپ هک يناویح و هدرم تروص هب یقفا .)4 و 3 ،2 ،1ریواصت( دنا هدش مسجم یدومع تلاح هب دوش يم لماش ار راکش فورظ زا یهورگ :رشتنم یدنب بیکرت نیا رد .دشاب یم سنجمه ًلاومعم ِراکش دنچ اب یچراکش لماــش هک ود و ،هدرم تروص هب نییاپ تمسق ناویح ود بلغا یدنب بیکرت عون .)7 و 6 ،5 ریواصت( دنا هدش مسجم هدنز لااب تمسق ناویح ار يیاه هنحص فورظ زا هتــسد نیا :نراقتم یدنب بیکرت

گرم لاح رد راکــش کی اب یچراکــش اهنآ رد هک دریگ یم رب رد .)10 و 9 ، 8 ریواصت( دنا هدش ریوصت نراقتم تروصب اب یچراکش اهنآ رد هک یراکش فورظ :عطاقتم یدنب بیکرت

.)12 و 11 ریواصت( دنا هدمآرد شیامن هب عطاقتم تروص هب راکش کی هرود زا هدمآ تسدب ِراکش فورظ يور رب دوجوم ياه هنحص زا هورگ راهچ نیا باختنا لیلاد زا هک دنا عونتم رایــسب یناساس یازجا و یدنب بیکرت رد یرهاظ مــظن ندوب اراد ،راکــش ِفورظ یاه هنومن رگید اب هورــگراهچ نیا رگا نیاربانب .تــسا هدوب شقن بیکرت عون نیا ندوب راووگلا و ییارگلوصا ،ددرگ هــسیاقم دوجوم

دنرظن نیا رب ناگدنراگن هکنآ نمض .دش دهاوخ رت نــشور یدنب و يدنب بیکرت لوــصا تیاعر و تخاــس تیفیک هب هجوت اب هــک تموکح جوا هب طوبرم راثآ نیا ناوارف لامتحا هب شوقن تابسانت رابرد تراــظن تحت و یهاــش یاه هاگراک رد و هدوــب نایناــساس ار یناساس فورظ زا یرگید عاونا ریز یاه هنومن .دنا هدش هتخاــس هدرکن یوریپ یصخشم یدنب بیکرت لوصا زا هک دنهد یم ناشن هک دنــشاب نایناــساس تموکح رخاوا هب طوبرم دور یم لامتحا و

،یدلایم 4-3نرق راک�ش باق�شب -1ریوصت .ناریا یلم هزوم .دنلولک هزوم ،4-3نرق راکش باقشب -2ریوصت

)Harper, 1981, 215( :ذخام .ژاتیمره هزوم ،یدلایم 4-3نرقراکش باقشب -3ریوصت

)Harper, 1981, 238( :ذخام

.ریرف یرلاگ ،یدلایم 4-3نرق راکش باقشب -4ریوصت )Harper, 1981, 216( :ذخام .یتناک سلجنا سل هزوم ،یدلایم5نرق باقشب -6ریوصت

http://www.flickriver.com/photos/( :ذخام )mharrsch/30995066/#large

.ریرف یرلاگ ،یدلایم 5نرق باقشب -5ریوصت )1383،156 ،تج و رتناگ(

.ژاتیمره هزوم ،یدلایم 4نرقراکش باقشب -8ریوصت )Harper, 1981, 225( :ذخام .نتیلوپورتم هزوم ،یدلایم 5 نرق راکش باقشب - 9ریوصت

)Harper, 1981, 217( :ذخام .نتیلوپورتم هزوم ،یدلایم 6-5نرق باقشب -7ریوصت

)Harper, 1981, 218( :ذخام

14 ،13 ریواصت( دنا هدشن هتخاــس یرابرد ربتعم یاه هاگراک رد .)15 و هعماج رد هدش رکذ ِفورظ زا هورگ راهچ ی�سدنه لیلحت یرامآ رد شوقن هک ییاه هرتسگ ادتبا رد ،یسدنه یسررب روظنم هب میسرت زا یریگ هرهب اب سپس و هدرک نییعت ار دنا هتفرگ رارق نآ رداک یسدنه یاه تبسن اب وــس کی زا هک هدنهد ماظتنا طوطخ یدیلک طاقن ای طوطخ اب وــس رگید زا و دنتــسه طابترا رد هیاپ ره یهدنامزاــس ی هوحن ات دوــش يم یعــس ؛دنراد طابترا هرکیپ .دوش نییعت نآ نورد رد هرکیپ هیاپ رداک نــتفای رب ینتبم لــیلحت دنیآرف قیقحت نــیا رد میــسرت یارب مزلا یاه تبــسن و داعبا جارختــسا ناینب هلزنم هب فشک و )رگ نومنهر طوطخ(اهنآ بیقعت و هدنهد ماظتنا طوطخ هک یلماوع زا یکی .تسا یحارط نوگانوگ یازجا نیبام تاطابترا هوحن ،دراد میقتــسم هلخادم بیکرت ِینوگرگد و یــسیدرگد رد رد هک ،تسا بیکرت »یانبریز« رد رگ نومنهر طوطخ زا هدافتسا دهاوخ نییعت یلصا ی هرتسگ یاه »هزادنا« ای تابــسانت اب طابترا .)177 ،1389 ،یهللا تیآ( دش

.زیربت هزوم ،یدلایم 4نرق باقشب -10ریوصت .نپاژ-وهیم هزوم ،یدلایم 5-4نرق راکش باقشب -11ریوصت

http://www.flickr.com/photos/(:ذخام )antiquitiesproject/4637501775/in/set7215762414470958

.سیراپ ،یدلایم7 نرق راکش باقشب -14 ریوصت )Harper, 1981, 223( :ذخام .نپاژ-وهیم هزوم ،یدلایم 6-5 نرق راکش باقشب -12ریوصت

http://www.flickr.com/photos/( :ذخام )antiquitiesproject/4640388753/in/photostream/

.نیلرب هزوم ،یدلایم 7 نرقراکش باقشب -13 ریوصت )Harper, 1981, 221( :ذخام .یربیس ،یدلایم 5 نرق باقشب -15ریوصت

http://www.nsc.ru/win/sbras/rep/rep2001/( :ذخام )on/o1/o1.html

ناوت یم ،دشاب یم16^x16 یعبرم هک هیاپ رداک ندرک ضرف اب هداس ِریواصت رد هک روطنامه .دروآ تــسدب ار فرظ یدیلک طاقن ،فورظ نیا رد هک ار ریوصت یدیلک طاقن رگا ،دوش یم هدهاشم هدش ،دنا هدش ضرف بسا ندب نییاپ و اپ یاهتنا ،وناز ،اه تــسد ،رــس یپ هورگ نیا فورظ رد رصانع یریگرارق هباشت هب میریگب رظن رد ریوصت( یدنب بیکرت نیا رد هدمآ تسدب یوگلا نیاربانب .میرب یم قلعتم ریوصت ی هنایم تمسق ات پچ تمس هک دهد یم ناشن )16 اب ریواصت رد یریگیاج نیا ؛تــسا هاــشداپ یریگرارق هاگیاج هب نیدب .تسا هدش هداد ناشن ^ABCD ضورفم یعلضراهچ زا هدافتسا ،یدنب بیکرت نیا فرظ راهچ ره رد زین اهراکش ِیریگیاج بیترت .دنرادروخرب ^abcd یاه یعلضراهچ رد یهباشم تیعقوم زا ًابیرقت زا مادکره یاهاتــسار ی هزادنا نیب دوــجوم طباور رگا لاــح یناسکی یاه تبسن ،میریگب رظن رد رداک لک هب تبــسن ار اه مرف رد ار یدنب بیکرت ی همه ِرصانع ِندوب راووگلا هک دیآ یم تسدب رداک ِیقفا تمسق 5/16 نیاربانب .دنک یم تابثا فورظ زا مادک ره ،6/16هدرم ناویح هب رداک ِیدومع تمسق ،5/16 هدنز ِناویح هب ات رداک ِیدومع تمــسق ، 5/16بــسا هب رداک ِیدومع تمــسق ات رداک پچ ِیقفا تمسق 11/16 و هاشداپ رس هب باقــشب یاهتنا .تسا هدش هداد صاصتخا هاشداپ هب نامک یاهتنا

.یقفا و یدومع بیکرت یاه باقشب رد یریگیاج تابسانت لیلحت -16ریوصت

.یقفا و یدومع بیکرت یاه باقشب رد یدیلک طاقن -17ریوصت

ِییلاط طاقن ناونع هب هطقن راهچ ،لکش یعبرم هرتسگ ره رد یاهرطق و عبرم یاــهرطق دروخرب زا هک دنوــش یم راکــشآ عبرم هچنانچ .)41 ،1389 ،یهللا تیآ( دنیآ یم دوجوب عبرم یاه همین ،میریگب رظن رد فورــظ یدیلک طاقن ار عبرم ِیــیلاط طاقن نیا تسد هب لیامتم و هاش هنیــس یور رب ^A ی هطقن هک دید میهاوخ هدنز روناج نیب ام فورظ ی همه رد ^B ی هطقن ،هاــشداپ تــسار .تــسا هدــش عقاو هدنز روناج اب سامم یترابع هــب و هاــشداپ و روناج اب بــسا نیب ام و هباــشم یتیعقوم رد ^C ی هطقن نینچمه هتفرگ رارق بسا یاپ و هاشداپ یاپ نیبام ییاج ^D ی هطقن و هدرم .)17 ریوصت( تسا ،دشاب یم16^x16یعبرم هک نیشیپ ی هیاپ رداک ندرک ضرف اب طاقن رگا .دروآ تسدب زین ار مود هورگ ِفورظ یدیلک طاقن ناوت یم یاهتنا ،وناز ،اــه تــسد ،رــس ،فورظ نیا رد هک ار ریوصت یدیلک هباشت هب میریگب رظن رد ،دنا هدــش ضرف یچراکش هاگنمیــشن و اپ تسدب یوگلا .درب میهاوخ یپ هورگ نیا فورظ رد رصانع یریگرارق ی هنایم تمسق ات پچ تمس هک دهد یم ناشن بیکرت نیا رد هدمآ یریگیاج نیا ؛دشاب یم هاشداپ یریگرارق هاگیاج هب قلعتم ریوصت ناــشن ^ABCD ضورفم یــعلضراهچ زا هدافتــسا اــب رــیواصت رد راهچ ره رد زین اهراکش ِیریگیاج بیترت نیدب .تــسا هدــش هداد

.)18 ریوصت(دنشاب یم رادروخرب یهباــشم تیعقوم زا ًابیرقت ،فرظ ی هزادنا نیب دوــجوم طباور رگا زــین هورگ نیا یاه باقــشب رد ،میریگب رظن رد رداک لک هب تبــسن ار اه مرف زا مادکره یاهاتــسار ِرصانع ِندوب راووگلا هک دیآ یم تــسدب یناسکی ًابیرقت یاه تبــسن نیاربانب .دنک یم تابثا فورظ زا مادک ره رد ار یدنب بیکرت ی همه ِیدومع تمسق 5/16 ،هدنز یاه ناویح هب رداک ِیدومع تمسق 11/16 ، 11/16بسا هب رداک ِیقفا تمسق ، 11/16هدرم یاه ناویح هب رداک .تسا هدش هداد صاصتخا هاشداپ هب اپ یاهتنا ات رداک ِیدومع تمسق رظن رد راطقا بــسح رب زین ار فورظ نیا یدیلک طاقن هچنانچ هنیــس یور رب هک ریرف یرلاگ باقــشب زا ریغ رد ^A ی هطقن ،میریگب ریت هک هاشداپ تسار تــسد ریز رگید فرظ ود رد دراد رارق هاــشداپ رس یور رب فورظ ی همه رد ^B ی هطقن .تسا هتفرگ رارق هدیــشک ار ًاقیقد زین ^D ی هطقن .،اهراکش ِتشپ تمسق یور رب ^C ی هطقن ،بسا هتفرگ رارق هدرم یاهراکش و بسا ندب نیبام ییاج و بــسا ریز رد .)19 ریوصت( تسا ناــشن شنکاو دوخ زا تیلک ماقم رد مینیب یم ام هک یرــیواصت تیور هب یرصب ی هزوح زا یصاخ شخب رد هچنآ ،وس کی زا .دنهد یم شیامن هب یلک رتسب رد نآ شقن و هاگیاج هب یکتم ًلاماک ،دیآ یم رد یتارییغت لامعا اب تسا نکمم ،لک راتخاس رگید یوس زا ؛تسا هدمآ رد لیلحت رد هچنآ هتبلا .)86 ،1388 ،میاهنرآ( دوــش نوگرگید یعضوم ِیزاس هداس ،دراد تیمها فورظ نیا ِیدنب بیکرت یواکاو و راتخاــس لصا قبط هک تسا ینوناق ²یزاس هداس نوناق .دــشاب یم اهنآ ریواصت یزاس هداس یارب هاگآدوخان شلات هب هراومه هدننیب نهذ ،³سنانگارپ رد بیترت نیدب .)Chang, 2002, 3(دزادرپ یم ،دنک یم هدهاشم هچنآ ،یرصب لداعت رظنم زا اه یدنب بیکرت کاردا روظنم هب ،زین اه هنومن نیا

ناشن هداس لکــش هب و باختنا هنومن ناونع هب فورظزا یهورگ حرط .دنوش هئارا لیلحت لباق یتیلک ناونع هب ات دنا هدش هداد اهزیچ هک ینامز« .دناد یم یکی یگداس اب ار ⁴ناماس ،ازونیپسا میناوتب دندرگ هئارا ام ساوح هب رگا هک دنــشاب هتفای بیکرت نانچ ار اهنآ ،میراپسب رطاخ هب هجیتن رد و هدرک مسجم ار اهنآ یگداس هب زا یکی .میمان یم هتفشآ ای ناماس یب ،لباقم تروص رد و دنم ناماس ی هداس شرامش ،تسا رادروخرب تقد و یگداس زا هک ییاهدرکلمع یاه شیوپ نیاربانب .)71 ،1388 ،مــیاهنرآ( تــسا رصانع دادــعت

نیا .دراد رارق یگداس نوناق لرتنک تحت یرصب ی هزوح نوگانوگ یرصب ی هزوح ی هدنزاس یکاردا یاهورین هک تسانعم نادب هلئسم ییوگلا نیرت نراقتم و نیرت فراعتم ،نیرت هداــس اب قباطم ار دوخ دننک یم یهدنامزاس ،دشاب ریذپ ناکما هدــش هداد طیارــش رد هک .)87 ،نامه(

و بطاخم رد یمــشچ ریثأت داجیا رد رــگید رثوم لــماوع زا

یاه باق�شب رد یدیلک طاقن -19ریوصت

.رشتنم بیکرت رد یریگیاج تاب�سانت لیلحت -18ر�یوصت

.رشتنم بیکرت یاه باقشب

رد یریگیاج تابسانت لیلحت -20ریوصت .نراقتم بیکرت یاه باقشب یاه باقشب رد یدیلک طاقن -21ریوصت

.نراقتم بیکرت

مرف نایم بسانم طابترا داجیا ،عوبطم یدنب ببکرت هب یبایتسد یارب رودم رداک باختنا نیاربانب ؛دــشاب یم یباختنا رداک و رصانع یارب یزکرم لداعت زا هدافتــسا زین و ،یدنب بیکرت عون ود نــیا .تسا هدننیب هجوت بلج هار نیرتهب ،حرط لخاد هب مشچ تیاده رداک نیب طابترا داجیا و یا هریاد باق زا نتفرگ کمک اب دــنمرنه رد یعاعــش تلاح هب رصانع ندرک رــشتنم زا هدافتــسا اب ،مرف و هدرک بسک یزکرم رصنع رب دیکأت رد ار تیقفوم نیرتشیب ،رداک اه یگژیو نیا هک دراد ییاه یگژیو ،یعاعش ِحرط ره هک ارچ ؛تسا زکرم رد بلغا هــک یوق ینوناک ی هطقن کی دوجو زا تــسترابع رد ای زکرم زا ار یرصب تکرح و یژرنا دناوت یم و دراد رارق حرــط روطنامه تیقفوم نیا .)89 ،1380،گنُو( دنک داجیا زکرم فرــطا یلم هزوم باقشب رد ،دوــش یم هدید زین هدش هداــس حرط رد هک رانک رد اهریش رودم مرف ِنداد رارق زا هدافتــسا اب )1ریوصت( ناریا زا )6ریوصت( یــتناک سلجنا سل هزوم باقــشب رد و رودم فرــظ تسدب رودم باق فارطا رد اهراکش ِلکــش یا هریاد تکرح قیرط .تسا هدمآ 16^x16عبرم ،لــبق هورگ ود یاه باقــشب رد هــک هــیاپ رداک ضرف زین راکــش فورظ زا رگید هورگ ود یــسررب یارب ،دــشاب یم نراقتم حرط اب یاه باقــشب زا هنومن هس ،20ریوصت .تــسا هدــش

نیشیپ شور زا هدافتــسا اب زین اه هنومن نیا رد .دهد یم ناــشن ار ماظتنا طوطخ میسرت یارب مزلا یاه تبــسن و داعبا ناینب ناوت یم یازجا نیبام تاطابترا و هدنهد ماظتنا طوطخ و جارختسا ار هدنهد نیا رد هدمآ تسدب یوگلا .درک فشک و بیقعت ار یحارط ِنوگانوگ ریوصت ی هنایم تمسق ات پچ تمس هک دهد یم ناشن یدنب بیکرت یریگرارق هاگیاج هــب قلعتم نیــشیپ یاه یدنب بیکرت نوچمه یعلضراهچ زا هدافتسا اب ریواصت رد یریگیاج نیا ؛دشاب یم هاشداپ ره رد زین اهراکش نینچمه .تسا هدش هداد ناشن ^ABCD ضورفم هک دنا هتفرگ رارق ^abcd یعلضراهچ رد فلاتخا کدنا اب باقشب هس .دنشاب یم هنیرق تروص هب یریگیاج رظن زا تقیقح رد یاهاتــسار ی هزادنا نیب دوجوم طباور رــگا زین هورگ نــیا رد یاه تبسن ،میریگب رظن رد رداک لک هب تبــسن ار اه مرف زا مادکره یدنب بیکرت ی همه ِرصانع ِندوب راووگلا هک دیآ یم تسدب یناسکی 6/16نیاربانب .دــنک یم تابثا هورگ نیا ِفورظ زا مادــک رــه رد ار هب رداک پچ ِیقفا تمسق 10/16 و ناویح هب رداک ِیقفا تمــسق یدیلک طاقن یسررب نینچمه .تسا هدش هداد صاصتخا هاــشداپ رب ^A ی هطقن دهد یم ناشن راطقا بــسح رب یدنب بیکرت عون نیا ی همه رد ^B ی هطقن ،هاشداپ تسار تسد هب لیامتم و هنیس یور رب ^D هطقن و ،راکش ِمد یور رب ^C ی هطقن ،راکش رس یور رب فورظ .)21 ریوصت( دنا هتفرگ رارق هاشداپ تسار یاپ یور بیکرت رد )ینومراه( یگنهامه داجیا بجوم یعون هب نراــقت هچنانچ نیاربانب .دراد هارمه هب دوخ اب ار یرصب مظن و هدش یدنب دراوم هب تبسن یدنب بیکرت عون نیا ،دوش یم هدید زین ریواصت رد ناوت یم هتبلا هک تسا رادروخرب یهجوت لباق مظن و نوکس زا لبق راکش یاه هنحص یارب بــسانم ،یفاک کرحت مدع لیلد هب تفگ طابترا یاراد نیشیپ یاه یدنب بیکرت ِسکعرب نینچمه و هدوبن .دشاب یمن یباختنا رداک و رصانع مرف نایم بسانم دروم هورگ نــیرخآ یارب هیاپ رداک ناوــنع هب عبرم ضرــف اب تسدب زین ار یدنب بیکرت نیا ِیراتخاس یاهوگلا ناوت یم ،یسررب هک دهد یم ناشن یدنب بیکرت نیا رد هدمآ تــسدب یوگلا .دروآ ریوصت ۀنایم تمسق ات پچ تمس رد هاشداپ ِیریگرارق ِجیار نوناق اب عطاقتم تروص هب رداک ِیدومع زکرم رد هاــشداپ و هدــش ضقن هدافتسا اب ریواصت رد یریگیاج نیا .تــسا هتفرگ رارق یقفا ِراکش نینچمه .تسا هدــش هداد ناــشن ^ABCD ضورفم یعلضراهچ زا

abcd یعلضراهچ رد فلاــتخا کدنا اب باقــشب ود ره رد راکــش عطاقتم تروص هب یریگیاج رظن زا تقیقح رد هــک دنا هتفرگ رارق .)22 ریوصت( دنشاب یم لک هب تبسن اه مرف زا مادکره یاهاتسار ی هزادنا نیب دوجوم طباور 7/16،هاشداپ هب رداک ِیقفا تمسق 6/16 ًابیرقت هک دهد یم ناشن رداک طاقن یسررب .تسا هدش هداد صاصتخا راکش هب رداک یدومع تمسق

A ی هطقن دهد یم ناشن راطقا بسح رب یدنب بیکرت عون نیا یدیلک رس یور رب ^B ی هطقن ،هاشداپ تسار ی هناــش یور رب فرظ ود ره رد یور رب ^D هطقن و ،راکش یولج یاپ یور رب ًابیرقت ^C ی هطقن ،راکــش .)23 ریوصت( دنا هتفرگ رارق هاشداپ تسار یاپ

.عطاقتم بیکرت یاه باقشب رد یریگیاج تابسانت لیلحت -22ریوصت

.عطاقتم بیکرت یاه باقشب رد یدیلک طاقن -23ریوصت

اه تشون يپ

1 Prudence O. Harper.

2 Law of Simplicity.

3 Law of Pragnanz

هدیمان هداس نوناق و" تسا بوخ لکش" یانعم هب سنانگارپ هملک(

هک دنسر یم رظن هب یا هداس لکشب دوجوم ریواصت نوناق نیا قبط .دوش یم .)دنشاب ندید لباق رت تحار 4 Order.

عبانم تسرهف

مــشچ یــسانش ناور( یرصب کاردا و رنه ،)1388( فــلدور ،مــیاهنرآ .نارهت ،تمس تاراشتنا ،رگخا دیجم :همجرت ،)قلاخ تاراشتنا ،یمسجت یاهرنه یرظن ینابم ،)1389( للها بیبح ،یهللا تیآ

.نارهت ،تمس ،رهپس دوعسم :همجرت ،یرصب داوــس یدابم ،)1388( ِا سینود ،سیدناد

.نارهت ،شورس تاراشتنا تاراــشتنا ،رجاهم هزوریف :همجرت ،ریوصت نابز ،)1382(یگروئج ،سپک .نارهت ،شورس

،یــشنماخه نارود رد ناریا یراکزــلف ،)1383(تــج لپ و یــس،رتناگ .نارهت ،رنه هنیجنگ رشن ،نایدابآردیح مارهش :همجرت ،یناساس و یناکشا ،تخبرادیب هدازآ :هــمجرت ،حرط و مرــف لوصا ،)1380(سویــسُو ،گنؤ

.نارهت ،ین رشن ،یناساول نرتسن Brunner. J. Christopher(1974), Middle Persian Inscriptions on Sasanian Silverware, Metropolitan

Museum of Art, New York.

Chang, Dempsey; Laurence, Dooley; Juhani, E.

Tuovinen(2002), Gestalt Theory in Visual Screen Design, Australian Computer Society, Inc.

Harper, P.O(1988), Sasanian Silver: Internal Developments and Foreign Influences. In F. Baratte (ed.) Argenterie Romania et Byzantine, Editions de Boccard,

Paris.

Harper, P.O(1981), Silver Vessels Of The Sasanian Period: Vol1 Royal Imager, Metropolitan Museum of Art,

New York.

یریگ هجیتن نینچ ناوت یم هدش ماجنا یاه یسررب هب هجوت اب هتسد ود هب یناساس نیمیــس فورظ تخاــس یاه هاگراک هک درک رد هدش هتخاس فورظ و دنوش یم یدنب میــسقت یناتسا و یهاش نادنمرنه .دنرادروخرب یرتلااب ییارجا تیفیک زا یهاش یاه هاگراک ی هدودحم رد و یهاــش یاه هاگراک رد راکــش فورــظ ی هدنزاــس نایب یارب ار یدنب بیکرت و حرــط نیرتراذگریثأت ،دوخ تاراــیتخا ،دنتفرگ یم راکب دوخ رثا رد ،رابرد یوس زا هدش شرافس یاه شقن یاقلا یاتــسار رد و هتــشاد یتاغیلبت هبنج بلغا راثآ نیا هکارچ دهاش ،هتسجرب راثآ رد .دنا هدمآ یم دوجوب یناساس تموکح رادتقا ریوصت یاقلا رد ینییزت کینکت یارجا اب راک رازبا گنهامه دربراک ی هوحن دننام زــین ینف تفرــشیپ نیا هتبلا .میــشاب یم رظن دروم .تــشاذگ لوفا هب ور رخأتم یاه هنومن رد ،راثآ یاه حرط میــسرت رداک دوجو زا ،دوــخ شوقن یحارط رد فورظ ناحارط نــینچمه

صخــشم نآ رد ریوصت رصانع زا کی ره یریگیاج هک یصخــشم تخاس فورظ رد ررکم تروص هب وگلا راهچ .دنا هدوب هاگآ تشگ یم اهوگلا نیا زا هدافتسا لیلاد زا ؛تسا هتفر راکب یرابرد یاه هاگراک تابسانت ندوب مظنم و یدنمناماــس هب ناوت یم فورظ بلغا یارب سنانگارپ داجیا بجوم یریبعت هــب هک درک هراــشا اهنآ ازجا نایم یلاح رد نیا .دوــش یم هدننیب یارب لوبق لباق و بوخ بیکرت اــی و صاخ یریگیاج نوناق زا اه یدنب بیکرت زا رگید یخرب هک تسا رداک رد هدننیب مشچ یمگردرس بجوم و هدرکن یوریپ یبــسانم ،رشتنم یدنب بیکرت راهچ تروصب وگلا راهچ نیا .دوش یم باقشب یدنب بیکرت و نراقتم یدنب بیکرت ،یقفا و یدومع یدنب بیکرت .تسا هدش هداد ناشن عطاقتم

هجیتن