اندازه گیری و بررسی شرایط نور روز در خانه های قدیمی کرمان*

(1)

۱7 ۲6 - ۱7 تاحفص

رد زور رون طیارش یسررب و یریگ هزادنا

*نامرک یمیدق یاه هناخ

)ناینیما هناخ یدروم هنومن(

2زابهاط هروصنم ،^1**هداز مظاک هیضرم

.ناریا ،نارهت ،زکرم نارهت دحاو یملاسا دازآ هاگشناد ،یرامعم یارتکد یوجشناد ۱ .ناریا ،نارهت ،یتشهب دیهش هاگشناد ،یزاسرهش و یرامعم هدکشناد رایشناد ۲

)۹۲/4/۸ :ییاهن شریذپ خیرات ،۹۱/۳/۲۳ :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ دروم رد هتفرگ تروص یاه شهوژپ ساسارب .دراد اه ناسنا تملاس یور ییازسب ریثات یعیبط رون یعیبط ییانشور نیمات یارب یعونتم یاهریگرون ناریا رد هک دیدرگ صخشم ،ناریا یمیدق یاه هناخ یاهریگرون عون رد دوجوم عونت ایآ هک دنک یم حرطم ار لاوس نیا و دراد دوجو اه نامتخاس لخاد رد نیا لخاد رد ییامرگ و ییانشور طیارش زا رتهب هدافتسا بجوم یتنس یاه هناخ یلخاد یاهاضف یاهاضف ییامرگ طیارش و یزادرپرون طیارش ،لاوئس نیا خساپ نتفای روظنم هب ؟تسا هدش اهاضف یاراد ییاه قاتا و یفقس ریگرون اب یقاتا لماش ،نامرک رهش یتنس یاه هناخ زا یکی رد یگدنز یلصا و ینادیم یاه یریگ هزادنا ،یسررب نیا رد .دریگ یم رارق یسررب دروم )یرد جنپ و یرد ود( هرجنپ-رد هاگتسد طسوت اه قاتا ییانشور نازیم و تسا یباتفآ و فاص ینامسآ طیارش تحت هدش یزاس هیبش تسا هدش ماجنا )سنیدیر یتابساحم ینابیتشپ اب( تکتوک ا رازفا مرن کمک هب اه یزاس هیبش و جنسرون جیاتن .دیدرگ لیلحت و هسیاقم مه اب قوف یاهاضف ترارح و ییانشور نازیم و عیزوت هوحن تیاهن رد و تیعقوم ریثات تحت هک دشاب یم نآ ییانشور و امرگ نازیم رب اضف یریگرون عونت ریثات هدنهد ناشن .دریگ یم رارق نآ درکلمع عون و نوماریپ یاضف اب طابترا یگنوگچ ،لحم

یدیلک یاه هژاو .یژرنا فرصم یزاس هنیهب ،هرجنپ ،یفقس ریگرون ،زور رون ،یتنس یرامعم ،یگنرف هلاک

و مرگ میلقا رد اه مویرتآ زور رون زا یرو هرهب و یترارح ییاراک دوبهب ":ناونع تحت لوا هدنراگن دشرا یسانشراک همان نایاپ زا یشخب هلاقم نیا^* .تسا هدیسر ماجنا هب یددم رتکد یاقآ هرواشم و مود هدنراگن ییامنهار هب هک دشاب یم "نامرک رهش کشخ .E-mail: [email protected] ،۰۳4۱-۲۲66۰۹6 :ربامن ،۰۹۱۳۳۹۸5۸47 :نفلت :لوئسم هدنسیون^**

۱۳۹۲ ناتسبات ۲هرامش ۱۸ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن

(2)

۱۸

قیقحت فادها و هلأسم فیرعت -1

یرــیوک قــطانم رد هژــیوب نارــیا روــشک رد هــکنیا هــب هــجوت اــب دیــشروخ شبات زا یــشان ییانــشور تدــش ،ناــمرک رهــش رــیظن نآ دورو نینچمه و تــسا یدربراک یاهاضف زاین دح زا رتــشیب رایــسب و لخاد یاــضف ندــش مرگ نوــچ یــتاریثات ،یــشبات فــیط یــمامت هارمه هب ار شبات تدش زا یشان یگریخ ریظن یرگید یاه یتحاران و دید زاین نیمأت رب هولاع دیاب اهاضف رد وــشزاب و هرجنپ دربراک.دراد رد ییامرگ شیب زا و هدرــک لرتنک زین ار ییامرگ طیارــش ،ییانــشور .دنک یریگولج ناتسمز رد ترارح ترپ و ناتسبات نیمات یارب یفلتخم یاه هویــش ،ناریا یــمیدق یاــه هناخ رد مهم رایسب و لوادتم عاونا .تــسا هتفر راکب اه قاتا ییانــشور و رون جنپ ای یرد هــس( هرجنپ -رد و یــسرا یراوید ریگرون ،اــهریگرون نــیا نیا زا کی رــه هک اجنآ زا .تــسا یــگنرف هلاک یفقــس رــیگرون و )یرد و شیامرگ لرتنک و یریگرون هوحن رظن زا ار یتوافتم طیارش اهریگرون ییانشور و ییامرگ درکملع هسیاقم ،دننک یم داجیا اضف شیامرس

همدقم

یــحارط رد هدافتــسا یارــب یا هدــنزومآ یاــه سرد دــناوت یم اــهنآ .)Tahbaz et el., 2011, 479-484(دــشاب هتــشاد یزورما یرامعم .تسا هدش هداد ناشن اهریگرون نیا زا یا هنومن ،۱ریوصت رد ییانــشور نیمات و یریگرون هوــحن یــسررب فده اب قیقحت نــیا هــسیاقم هــب ،زور روــن زا هدافتــسا قــیرط زا یــمیدق هــناخ یاــه قاتا ریگرون اب اهنآ هــسیاقم و اه قاتا لخاد رد اهوــشزاب تیعقوم و تــهج نیمات و یدیشروخ بذج نازیم توافت ندروآ تسدب یارب یفقس .تسا هتخادرپ اهاضف نیا رد امرگ و رون عیزوت هوحن و اهنآ ییانشور

ینادیم یاه تشادرب -2

یباختنا هنومن یفرعم -1-2 ییایفارغج لوط و یلامش ۳۰/۱5 ییایفارغج ضرع اب نامرک رهش کشخ و مرگ میلقا رد ایرد حطس زا ۱75۳/۸ عافترا و یقرش 56/5۸ ناینیما هــناخ هب فورــعم رظن دروــم هنومن .تــسا هدــش عــقاو نارــیا لاــس ۱6۰دودح و تــسا هلودلاوریهظ ناــخ میهاربا هرود هــب قــلعتم رامشب یفارــشا یزکرم طایح یاه هناخ عون زا هناخ نیا .دراد تمدق رد یرد جنپ و یرد هس ،یرد ود تروص هب هناخ نیا یاه قاتا .دیآ یم یقاتا هناخ نیا رد نینچمه .تسا هتفرگ رارق هناخ نیا تمس راهچ دروم ییانشور یگنرف هلاک قیرط زا هک دراد رارق یقرش لامش تمس رد

یژرنا تفایرد ظاحل هب هک هدش عقاو یا هقطنم رد ناریا روشک صاصتخا دوــخب ار یناهج یاــه هدر نــیرتلااب زا یــکی یدیــشروخ ۲۲۰۰ ات ۱۸۰۰ نــیب ناریا رد یدیــشروخ شــبات نازــیم .تــسا هداد رتلااب هــک هدــش هدز نیمخت لاــس رد عبرم رتم رــب تعاــس تاووــلیک .)Safaii et al., 2005, 27-34(دراد رارــق یــناهج طــسوتم نازیم زا یاهاضف ییانشور نیمات یارب لیــسناتپ نیا زا ناوت یم هجیتن رد ییانــشور یارــب یــعیبط روــن زا هدافتــسا .تــسج هرــهب ینوکــسم و یــشیامرگ راــب شــیازفا نوــچمه یلئاــسم دــناوت یم ،یــلخاد اب .دشاب هتشاد هارمه هب ار یگریخ لکشم و نامتخاس یــشیامرس ییانشور نیمأت هنیمز رد یناریا یرامعم عونتم تایبرجت هب هجوت تیقفوم نازــیم ات تــسا نآ یــپ رد هــلاقم نــیا ،یــلخاد یاــهاضف شجنــس دروم ار یتنــس یراــمعم یزادرــپرون یاــه شور زا یــخرب یرامعم ییانشور نیمات یاه متسیس هکنیا هب هجوت اب .دهد رارق

یاه لح هار زا یــکی و هدوــب عونتم رایــسب نارــیا یاــه هناخ یتنــس جنپ ،یرد هــس ،یــسرا دننام اهوــشزاب عاونا زا هدافتــسا ،هتفر راکب 484-479(دشاب یم یفقس یاهریگرون و یگنر یاه هشیش اب یرد عیزوت هوحن یــسررب هب رضاح هــلاقم ؛)Tahbaz&Moosavi, 2009 , طیارش اب نآ هطبار و یتنس یاه هناخ زا یکی یاهریگرون ییانــشور یاهاضف یاراد هک نامرک رهش رد کشخ و مرگ هقطنم رد ییامرگ هب هجوت اــب هــناخ نــیا رد .دزادرــپ یــم ،تــسا یــعونتم و فــلتخم هنومن هس هسیاقم و یسررب هب اهنت ،دوجوم تیدودحم و تاناکما یاه تــشادرب زا هدافتــسا اــب و دوــش یم هــتخادرپ تواــفتم رــیگرون نآ یاهاضف هلاس کی درکلمع ،یرتویپماک یزاــس هیبش و ینادیم .دریگ یم رارق هعلاطم دروم ییامرگ و یزادرپرون رظن زا

.)تسار تمس لااب(هناخضوح و )پچ تمس لااب(یگنرف هلاک -3،)پچ نییاپ(یسرا -2، )تسار نییاپ(هرجنپ-رد-1:زا ییاه هنومن -1ریوصت )http://marpiich.com/ArchitectDetails.aspx (:ذخام

(3)

۱۹

هجوت اب .)۳-۱،۱۳7۲،یــگنهرف ثارــیم(دیامن یم نــیمات ار دوخ زاــین ییانــشور نیمات صاخ یاه هویــش زا یکی فقــس زا یریگرون هکنیا هب نیمات تیلباق اــب ییاضف یاراد هــک یا هــناخ باختنا اذــل ،دــشاب یم ( اه هرادج زا ییانشور نیمات رانک رد یفقس ریگرون کمک هب ییانشور رد یدروم هنومن باختنا لیلاد نیرت یلصا زا یکی ،دشاب )هرجنپ -رد تروص تاقیقحت بجوم هب و ساسا نیمه رب .دشاب یم هعلاطم نیا هناخ اهنت ناینیما هناخ هک دیدرگ صخشم ناگدنراگن طسوت هتفریذپ )انب هیلوا نامز هباشم ییاه هشیش اب هرجنپ -رد نتشاد( هدش تمرم نیا رب هولاــع و دــشاب یم یگنرف هلاک یاراد هــک تــسا ناــمرک رهــش رد یدروم هنومن ناونع هب هناخ نیا باختنا ثعاب کلام تنوکس مدع نودب یا هــناخ( هنکــس زا یلاخ هــناخ باــختنا تــلع .تــسا هدــیدرگ هناخ لخاد رصانع طسوت رون ساکعنا نازیم شهاک ،)یلخاد ناملبم و اه قاتا تیعقوم و تهج ریثات هب اهنت ناوتب نآ کمک هب ات دشاب یم فرط زا .تخادرپ اضف لخاد رد ییانــشور عیزوت و رون تــفایرد هوــحن رد شیامرس و شیامرگ یکیناکم یاه متسیس زا هدافتسا مدع رگید یبوخ هب ار یلخاد یاضف ییامد تارــییغت رب ریگرون شقن ،هناخ نــیا و ناــمرک رهــش رد ار هــناخ نــیا تــیعقوم ،۲رــیوصت .دــنک یم ناــیامن

.دهد یم ناشن هعلاطم دروم یاهاضف هعلاطم دروم یاهاضف یکیزیف تاصخشم -2-2 رتم 5/7۰نآ عافترا و رتم 4/5 رد 5/57 قاتا داــعبا :یــگنرف هلاک رطق هب و یعلض شش لکش هب قاتا نیا زکرم رد یفقس ریگرون .تسا یقاتا ،برــغ هب ور قاــتا .تــسا هدــش عقاو رتم۱ عاــفترا اــب و رــتم ۱/5 هلاک قاتا هــب یبوچ رد کــی طــسوت تمــس کی زا هک یرد ود تــسا یسرک اب و رتم 4× 5/۱۰× ۲/۳۰داعبا اب یقاتا هک،هتشگ طبترم یگنرف .تسا هتفرگ رارق طایح حطس زا رتلااب رتم یتناس 6۸ عافترا اب رتم یتناــس ۲4 هک تــسا یرد جــنپ قاــتا ،بوــنج هــب ور قاــتا قمع هب هدیشوپرس ناویا کی نآ لباقم و دراد رارق طایح زا رتلااب دراد رارق یرگید قاتا ،قاتا نیا تشپ رد .تــسا هتــسشن رتم ۲/۱۰ قاتا نیا داــعبا .دنک یــم نیمات قاــتا نیا قــیرط زا ار دوــخ روــن هــک یاه قاتا ویتکپــسرپ ،۳ریوصت .تــسا رتم ۳/۱5×6/5×۳/4۰ربارب .دهد یم ناشن اهنآ هرجنپ عون اب ار رظن دروم

.)تسار تمس( هدش یریگ هزادنا یاه نلاپ تیعقوم و نامتخاس نلاپ و )پچ تمس لکش(نامتخاس تیعقوم سکع -2ریوصت

.رظن دروم یاه قاتا هرجنپ عون و ویتکپسرپ -3ریوصت نامرک یمیدق یاه هناخ رد زور رون طیارش یسررب و یریگ هزادنا

(4)

۲۰

راک شور و یریگ هزادنا یاه هاگتسد یفرعم -3-2 ،لاــس موــس ود رد )7 رــیوصت(نامرک تدــم دــنلب راــمآ قــبط رــب رد )%۸۰ یلااب(فاص نامــسآ مهس نیرتشیب .تسا یباتفآ نامــسآ فاص نامسآ ،ناتسمز و زییاپ رد اما ،تــسا ناتــسبات لصف یاهزور رهــش ییامد طیارــش دروــم رد .)%5۰ دودــح رد(دراد یرــتمک مهــس همادا نمهب رخاوا ات و ددرگ یم زاغآ زییاپ لصف طساوا زا امرس ،نامرک لیاوا ات و دوــش یم عورــش تــشهبیدرا طــسوا زا زین امرگ لصف .دراد یدروم هعلاطم زا هدــمآ تــسد هب رامآ هــسیاقم .دراد همادا هاــمرهم هدنهد ناشن ،نامرک یسانشاوه هاگتــسیا تدمدنلب یمیلقا رامآ اب هدوــب فراــعتم یــمیلقا طیارــش اــب هــسیاقم رد یــباختنا زور طیارــش هعلاطم ،نــیاربانب .دــشاب لاــس یاــهزور ریاــس هدــنیامن دــناوت یم و کی ناونع هب۱7 یلا ۸ تعاس زا ۱۳۸۹ لاس رذآ ۱۹ خیرات رد یدروم ییانشور هاگتسد کی ،اتسار نیا رد .دیدرگ ماجنا درس و یباتفآ زور تــشادرب یارب لرتــسک یــسانشاوه هاگتــسد و کی و رگ لااتد جنــس رد اه هاگتــسد نیا .دــیدرگ بصن هــناخ ماــب یور ،یــلحم تاــعلاطا نایاــش .دندومن تبث ار تاــعلاطا رمتــسم روط هب رکذلا قوــف خــیرات

۱یجنــس رابتعا و تحص یارب اهنت هزور کی تــشادرب نیا تــسا رکذ لیلد هب رتشیب و دشاب یم یعقاو طیارــش اب هدــش یزاس هیبش هنومن .تسا هتفر راکب یزاس هیبش اب نآ تقباطم 5۰ هکبــش کی یور ،یباختنا یاه قاتا رد تاعلاطا تــشادرب حطــس زا یرتم یتناــس ۱۰۰ عافترا رد و رتم یتناــس 5۰ رد رتم یتناــس راب کی هقیقد ۲۰ره،^۲یتــسد جنــسرون هاگتــسد کی طــسوت ،نیمز اه قاتا نــیا زا کی ره رد هــک^۳لرتــسک یــسانشاوه هاگتــسد کی و نییعت یارب نینچمه .دــش ماجنا ،دوب هدــش بصن رتم ۱ عافترا رد قاتا فلتخم حوطــس زا )حطــس گنر ساــسا رب(رون باــتزاب نازــیم هدافتــسا ⁴گنر زیلانآ هاگتــسد زا اهرد و فقــسو فک ،اهراوید ریظن هدــش هداد ناــشن هدافتــسا دروم یاه هاگتــسد ،4 ریوصت رد .دــش فقــس و راوــید گــنر یــب یــج رآ ،هاگتــسد نــیا کــمک هــب .تــسا نازــیم نــییعت یارــب یزاــس هیبش هــمانرب رد و هدــش یرــیگ هزادنا .دیدرگ هدافتسا نآ زا حوطس گنر و ساکعنا

ثحب و جیاتن یبایزرا -3

ینادیم یاه یریگ هزادنا جیاتن -1-3 نازیم تیعضو ،تــسار تمــس زا مود و لوا نوتــس رد ۱ لودج زور رد ار جراــخ یاضف و اه قاتا ییانــشور و تبوطر و ترارــح هــجرد

رظن دروم قاتا ریوصت ،موس نوتس .دهد یم ناشن ینادیم تشادرب ریوصت ،مراهچ نوتس و دهد یم ناشن ینادیم تشادرب تعاس رد ار لصاح ییانشور زیلانآ و زور و تعاس نامه رد ار زاس هیبش زا لصاح .دهد یم ناشن تعاس نامه رد ار )⁶رلاک سلاف ریوصت(قاتا زا هب بونج تمــس هب ور قاــتا ،5ریوصت و لودــج نــیا ساــسارب رون تدــش اب ،لــخاد هــب زور هــنایم تاعاــس رد باــتفآ ذوــفن لــیلد اضف نیا رد یــگریخ داجیا ناکــما و دوــش یم هجاوم یداــیز اتبــسنً میقتــسم تفایرد مدع لیلدب برغ هب ور قاتا یفرط زا .تــسا دایز نازیم ،رادوــمن هب هجوت اــب .دــشاب یم کیرات اتبــسن ،دیــشروخ رونً .تــسا سکول ۱54/۹۲ نــیگنایم روــط هب اضف لــخاد رد روــن ذوــفن هدید 5 رــیوصت رادوــمن رد هــک روــطنامه یــگنرف هلاک قاــتا دروــمرد تــخاونکی روــط هــب قاــتا رــسارس رد روــن عــیزوت نازــیم ،دوــش یم .تسا سکول ۲66/۹۲ قاتا رون نیگنایم و دشاب یم ۱4:۲۰ -۸:۲۰ تعاــس زا یگنرف هلاک قاــتا ،6ریوصت هب هــجوت اــب لوط رد اضف نــیا رون نیگنایم و تــسا ۲۰۰ luxزا رتــشیب روــن یاراد برغ هب ور قاتا رون نازیم ،نآ اب هسیاقم رد .دشاب یم ۳۱۸/57 زور ۱5:4۰-۹ تعاــس زا زین قاــتا نیا رد هــکنیا هــب هجوت اــب نامتخاــس مامت رد نآ عیزوت نیگنایم ،تسا ۲۰۰ lux یلااب یدورو رون نازیم .دشاب یم ۱54/۹۲ قاتا ،)5 ریوصت( زور کی لوط رد رون عیزوت رادومن اب 6ریوصت هسیاقم هلصاف ات قاتا هب رون ذوفن نازیم برغ هب ور قاتا رد هک دهد یم ناشن قاتا بقع تمسق و دشاب یم 5۰۰ lux زا رتشیب رون نازیم یرتم ۲/۱ یگنرف هلاک قاتا نامز نیمه رد اما ،دوش یم دراو یرتمک رون نازیم طسوتم یامد اب تخاونکی ییانشور یاراد ،۳۹6/4 رون نیگنایم اب هب ور قاتا یاــمد اب هــسیاقم رد هک دــشاب یم دارگیتناــس هجرد ۹/۲ .)7 ریوصت(تسا رت مرگ زور یط رد هجرد ۲ ات ۱ نیب برغ هلاک قاتا بوــنج هب ور قاــتا هب هدــشدراو روــن نازــیم هــسیاقم ریگرون زا هدافتــسا اــب هــک تــسا بلطم نــیا هدنهد ناــشن ،یــگنرف یارب تــخاونکی روــن نازــیم اــب بــسانم یــطیحم ناوــت یم یفقــس قاتا رد هــک ارــچ ،درــک داــجیا هــعلاطم دــننام یــیاه تیلاعف ماــجنا ۱۳:4۰ ات حبص ۱۱ تعاس زا ۲۰۰۰ lux یلااب رون رادقم ذوفن ،یبونج دننام ییاه تیلاعف ماــجنا یارب و هدــش یگریخ ثعاب ،رهظ زا دــعب یعناوم طــسوت لخاد هــب رون نازــیم نــیا دورو عــنام دــیاب هــعلاطم نیا هب هــجوت اب تــسا رکذ هب مزلا .دیدرگ نابیاــس اــی و هدرــپ رــیظن

.گنر زیلانآ هاگتسد ،لرتسک یسانشاوه هاگتسد ،یتسد جنسرون ،⁵لاتیجید جنسرون :پچ هب تسار زا بیترت هب ،رون و امد یریگ هزادنا یاه هاگتسد -4ریوصت

(5)

۲۱

.1389 رذآ 19 زور ،11:15 -11:00 تعاس رد ییانشور عیزوت رادومن -5ریوصت

1389/9/19 :تشادرب خیرات برغ تمس هب ور قاتا رتم 4* 5/۱۰* ۲/۳۰ داعبا ۹:۲6 -۹ :تشادرب تعاس

%۱5 :قاتا یبسن تبوطر هجرد ۸/5:قاتا ترارح هجرد سکول ولیک 5۹ :ماب یور رون سکول ۱54/۹۲:ییانشور طسوتم سکول 75/7:ییانشور لقادح ۹:۱5 : تعاس رد قاتا ییانشور تیعضو

تسار تمس:

رلاک سلاف ریوصت یعقاو ریوصت :پچ تمس

بونج هب ور قاتا رتم ۳/۱5*6/5*۳/4۰داعبا ۹:۲6 -۹ :تشادرب تعاس

%۱5 :قاتا یبسن تبوطر هجرد ۱۱/۸ :قاتا ترارح هجرد سکول ولیک 5۹ :ماب یور رون سکول ولیک4/۳:ییانشور طسوتم سکول ۱57:ییانشور لقادح ۹:۳۰ : تعاس رد قاتا ییانشور تیعضو

تسار تمس:

یگنرف هلاک قاتا رتم 5/7۰*4/5* 5/57 داعبا ۹:۲6 -۹ :تشادرب تعاس

%۱5 :قاتا یبسن تبوطر هجرد ۱۱/۸ :قاتا ترارح هجرد سکول ولیک 5۹ :ماب یور رون سکول ۲66/۹۲:ییانشور طسوتم سکول ۲۰۰ :ییانشور لقادح ۹:۰۰ : تعاس رد قاتا ییانشور تیعضو

تسار تمس:

%۸:یبسن تبوطر ، هجرد ۱4:یامد : ماب تشپ .تشادرب زور نامه رد سنیدیر زاس هیبش رازفا مرن اب نآ قیبطت و ینادیم یاه تشادرب تاعلاطا لیلحت -1 لودج

رذآ 19 زور لوط رد ناینیما هناخ یاه قاتا ییانشور نازیم رادومن -6ریوصت .ریگرون کیدزن قاتا زا هطقن کی رد1389 نامرک یمیدق یاه هناخ رد زور رون طیارش یسررب و یریگ هزادنا

ناــینیما هــناخ یــسررب دروــم یاــه ق اتا یاــمد تارــییغت رادوــمن -7رــیوصت یاــه قاتا هــنیمکو هنیــشیب یاــمد نــیگنایمرادومن ،)پــچ تمــس(1389/9/19 .)تسار تمس(1389/9/19 یسررب دروم

(6)

۲۲

هب ،دــشاب یم رتم ۲/5 قمع هب یناویا یاراد بونج هب ور قاــتا هــک ییانشور نازیم یلومعم یبونج قاتا کی تبسن هب طــسوتم روط .دیامن یم تفایرد یرتمک زاس هیبش رازفا مرن رد اه قاتا لدم ندرک هربیلاک-2-3 )5/6کتوک ا(

.دشاب یم کشخ و مرگ و یریوک هقطنم رد عقاو یرهش ،نامرک زا ناوت یم و هدوــب فاص نامــسآ عقاوم رثک ا رد ،۸ رــیوصت ساــسارب تیمها زئاح ناتــسمز رد هژیوب هلئــسم نیا .درب هرهب باتفآ شبات اهاضف لخاد هب دیشروخ میقتسم شبات یامرگ و رون هب هک تــسا رظنرد فاص نامسآ طیارش افرص هلاقم نیا رد نیاربانب .تسا زاینً و فاص نامــسآ طیارــش قبط رب زین رازفا مرن تامیظنت و دــش هتفرگ .تسا هدش هتفرگ رظن رد یباتفآ هدوب زور کــی هب دودــحم ،یــنادیم یرــیگ هزادنا هــک یــیاجنآ زا یارــب ،دوــش هداد شــشوپ لاــس ماــیا لک هــب دــناوت یــمن و تــسا تکتوک ا زاس هیبش رازفا مرن همانرب زا اه قاتا ییانــشور یزاــس هیبش .تسا هدش هدافتسا سنیدیر و 5/6 تیلباق ،دیدرگ میظنت وردنا لاشرام طسوت هک تکتوکا رازفا مرن هب ییانــشور تاعلاطا یــناوخارف نــینچمه و ترارــح یزاــس هیبــش رد اــه قاتا یزاــس هیبش روــظنم هــب .دراد ار ســنیدیر رازــفا مرن کــمک ییایفارغج ضرــع ،قاتا ضرع و لوــط هب طوبرم تاــعلاطا ،رازــفا مرن نــینچمه ،اــه قاتا هرــجنپ یرــیگرارق یــیایفارغج تــهج ،لــحم هب ،اهنآ فک و فقــس ،راوید گنر و راکور حلاصم هــب طوبرم تاــعلاطا و هدش ماجنا سنیدیر همانرب طــسوت تابــساحم .دــش هداد رازفا مرن نتــشادن لیلدب .دیدرگ رــیوصت تــکتوکا طــسوت رظن دروــم یــجورخ دراو یــضرف ددع ،اه قاتا یاه هــشیش یــب.یج.رآ و ساکــعنا نازــیم نازیم ،تیعقاو اب یزاس هیبش جیاتن ندرک هربیلاک روظنم هب .دیدرگ

هک قاتا لخاد یعقاو ییانشور اب اه قاتا رد هدش هبساحم ییانشور هسیاقم هدمآ تــسد هب رتم سکول طــسوت ینادیم یاه تــشادرب رد یدورو تاــیضرف رد یــتاحلاصا ،یناوخ مه مدــع تروــص رد و هدــش تحص ،هدمآ تسد هب جیاتن ندش ناسکی اب .دوش یم هداد رازفا مرن یا هنومن ،۲ لودجرد .دوــش یم دییأت یلوبق لباق دح ات تابــساحم ود یارب ۱5:۰۰ و ۱۲:۰۰ ،حــبص ۹:۰۰ تعاــس یارب ســنیدیر یــجورخ زا هاــم۲۱(هام رذآ ۳۰و )نــئوژ هاــم۲۱( هاــم دادرــخ۳۰ینعی صخاــش زور ،تکتوکا تاعلاطا زا هدافتسا یارب اهتنا رد .تسا هدش هئارا )ربماسد یارب رادومن تروص هب لسکا رازفا مرن کمک هب هدمآ تسد هب جیاتن .)۹ ریوصت(دیدرگ میــسرت رهظزادعب ۱5 و رهظ ۱۲ و حبص ۹ یاه نامز ییانــشور طیارــش هدننک نایب یا هــلیم یاــهرادومن ،رــیوصت نــیا رد هب هجوت اب رادوــمن نیا .دــشاب یم لاــس فلتخم یاه هام رد اــه قاتا ۲ لودج رد هک )⁷ UDI( زور رون تدــش یارب هدــش فیرعت یاه هنماد تحاسم زا یدصرد هچ هک دهد یم ناشن و هدش میسرت ،هدش هئارا گنر ( هدوب یفاک ییانــشور نازیم یاراد رظن دروم راک حطــس رد قاتا ییانشور یاراد یدصرد هچ و ،)سکول ۲۰۰۰ ات ۳۰۰ نازیم زمرق ات درز گنر رپ یبآ گنر( دومن یکمک ییانشور زا هدافتسا هب زاین و تسا مک ییانشور نازیم یاراد یدصرد هچ و )سکول ۳۰۰ زا رتمک ییانشور اب سکول ۹۰۰ -۳۰۰ ییانشور نازیم هک ییاجنآ زا .دشاب یم هدننک هریخ مامت هــسیاقم هــب نــیاربانب ،دراد رارــق لوــبق دروــم ییانــشور هزاــب رد ساسارب .)۱۰ریوصت(دش هتخادرپ رظن دروم تاعاس مامت رد و اه قاتا زا دصرد دــنچ اه قاتا زا مادــک رــه هک تــفایرد ناوــت یم رادوــمن نــیا .دراد هزاب نیا رد لاس لوط رد ار رظن دروم راک حطس رد ،لک تحاسم یزاس هیبش جیاتن -3-3 تحاــسم ییانــشور دــصرد یا هــسیاقم رادوــمن ،۱۰رــیوصت ییانشور یاه هزاب هب هجوت اب لاس لوط رد هدش یسررب یاه قاتا ۱۱ات ۹ ریواصت ساسارب .تسا هداد ناشن ار )UDI( ناسنا زاین دروم :دیدرگ لصاح ریز جیاتن ۳ لودج و

بونج هب ور قاتا بونج هب ور قاتا ۹:۰۰ تعاس رد هناخ یزاــس هیبش ساــسارب _ ،سکول ۳۰۰-۱۰۰ هدودحم رد دصرد ۲۰ اهرد ندوب هتسب طیارش رد

.دشاب یم سکول ۲۰۰۰ یلااب دصرد ۰/۲و هزاب نیا ریز دصرد 7۹ زا رتمک رون نازیم یاراد قاتا یاضف رتــشیب ۱۲:۰۰ تعاــس رد _

.دشاب یم سکول ۱5۰

ییانشور تدش ییانشور تیعضو

یکمک یعونصم ییانشور هب زاین طیارش

سکول ۱۰۰ زا رتمک یفاک ان ییانشور

یکیرتکلا ییانشور هب زاین

سکول ۳۰۰ ات ۱۰۰ یفاک ان اتبسن ییانشورً

طیارش یخرب رد یکمک ییانشور هب زاین

سکول ۹۰۰ ات ۳۰۰ یفاک ییانشور

یکمک ییانشور هب زاین مدع

سکول ۲۰۰۰ ات ۹۰۰ یلاع ییانشور

یکمک ییانشور هب زاین مدع

سکول ۲۰۰۰ زا رتشیب یگریخ لامتحا

طیارش یخرب رد یگریخ لرتنک هب زاین

.2005 ات 1985 یاه لاس رامآ ساسا رب نامرک رهش لاس لوط رد نامسآ تیعضو -8ریوصت .فلتخم یاه تیلاعف رد ناسنا یرصب یاهزاین هب هجوت اب یعیبط ییانشور تدش یبایزرا -2 لودج

)Nabil &Mardaljevic, 2005( :ذخام

(7)

۲۳

.اه قاتا یدعب هس ریواصت یجورخ لیلحت -3لودج برغ هب ور قاتا ۱۳۸۹/۳/۳۱ ای۲۰۱۰/6/۲۱

۱۳۸۹/۹/۳۰ ای۲۰۱۰/۱۲/۲۱

۹ تعاس

۱۲ تعاس

۱6 تعاس

بونج هب ور قاتا ۱۳۸۹/۳/۳۱ ای۲۰۱۰/6/۲۱

۱۳۸۹/۹/۳۰ ای۲۰۱۰/۱۲/۲۱

۹ تعاس

۱۲ تعاس

۱6 تعاس

یگنرف هلاک قاتا ۱۳۸۹/۳/۳۱ ای۲۰۱۰/6/۲۱

۱۳۸۹/۹/۳۰ ای۲۰۱۰/۱۲/۲۱

۹ تعاس

۱۲ تعاس

۱6 تعاس نامرک یمیدق یاه هناخ رد زور رون طیارش یسررب و یریگ هزادنا

(8)

۲4

دصرد 6 ،سکول ۳۰۰-۱۰۰ هزاب نیب دصرد۸۰ ،۱6:۰۰ تعاس رد _ .دراد سکول ۹۰۰-۳۰۰ زا رتشیب دصرد۱۳ و رتمک نیا ،دوــش یم هدید رادوــمن رد هــک روط نامه یــلک روــط هــب _ رادروخرب یرتمک ییانــشور زا لوادتم یبونج قاتا تبــسن هب قاتا

:دشاب لیلد ود هب دناوت یم عوضوم نیا هیجوت .تسا قاــتا یوــلج یرــتم ۲/۱ قــیمع ناوــیا ناتــسبات لــصف رد .۱ طــسوتم هک یروط هب دوــش یم لخاد هب میقتــسم رون ذوفن عــنام نیا .دــشاب یم سکول ۹۰۰ زارــتمک هاــم هــس نیا رد قاــتا ییانــشور .)۳ریوصت(تسا هتفای شهاک تدش هب زین راهب لصف یارب نازیم یــگنر هــشیش اــب یــیاه هرــجنپ یاراد قاــتا نــیا نــینچمه .۲

.)۳ ریوصت(دهد یم شهاک ار قاتا هب هدش دراو رون نازیم و دشاب یم برغ هب ور قاتا هب ور قاتا ،۹:۰۰ تعاس رد ،هناخ برغ تمس هب ور قاتا یارب _ هدودحم رد دصرد7۹ اهرد ندوب هتــسب طیارــش رد بونج تمــس ۱۰۰۰ یلااــب دــصرد ۲۰و هزاــب نــیا رــیز دــصرد۰/۳، ســکول ۳۰۰-۱۰۰ .تسا سکول روــن نازــیم یاراد قاــتا یاــضف دــصرد 5۰ ،۱۲:۰۰ تعاــس رد _

.دشاب یم سکول ۱۰۰-۳۰۰ دصرد ۱،سکول ۳۰۰-۹۰۰ هزاب نیب دصرد4۲ ،۱6:۰۰ تعاس رد_

.دراد سکول ۱۰۰۰ زا رتشیب دصرد 47و رتمک یگنرف هلاک قاتا ۹:۰۰ تاعاــس رد یگنرف هلاک قاــتا یارــب روــن نازــیم تارــییغت _ یاراد قاــتا نیا دصرد ۸۳ ً

ادودــح و هدوــب هباــشم اــبیرقت ،۱6:۰۰ وً .دشاب یم سکول ۹۰۰-۳۰۰ نیب رون نازیم

ربارب طسوتم روط هب قاتا نیا تارییغت جنر ،۱۲:۰۰ تعاس رد _ .دشاب یم دصرد ۹۱ قاتا ،قاتا هس هدش یریگ هزادنا یامد هــسیاقم اب نینچمه _ هدوب اه قاتا ریاــس زا رــت مرگ هجرد ۳ لــقادح یاــمد اــب یــگنرف هلاک روط هب زین زور لوط رد قاتا زاین دروم ییانشور نیمات هولاعب .تسا .تسا هدوب تخاونکی و مظنم رون نازیم هک دــش صخشم یزاــس هیبش ساــسارب یلک روط هب زا یرت بــسانم طیارــش یاراد یکنرف هلاک قاتا ترارح نــینچمه و

.دشاب یم لاس لک رد امد و رون یتخاونکی رظن

.)UDI( ناسنا زاین دروم ییانشور یاه هزاب هب هجوت هب لاس لوط مامت یارب اه قاتا تحاسم ییانشور دصرد هسیاقم رادومن -10ریوصت یارب سکول 900-300 ییانشور نازیم یاراد قاتا تحاسم دصرد رادومن -11ریوصت

.رصع و رهظ و حبص یاه نامز

(9)

۲5

.هعلاطم دروم یاه هنومن رد یگریخ و بسانم ،یکمک ییانشور رظن زا ییانشور طیارش یسررب -4 لودج

هجیتن

یاه یریگ هزادنا زا هدافتسا اب هدش ماجنا یاه یریگ هزادنا ساسارب یرــیگ هزادنا طــسوت نآ راــبتعا هــک هلاــس کــی یزاــس هیبش و یــنادیم

:)4لودج(دیدرگ لصاح ریز جیاتن ،تسا هدش لرتنک ینادیم نابیاــس دوجو لیلد هــب بوــنج هــب ور قاــتا هــب هدــش دراو روــن .۱ ذوفن زا نابیاس نیمه اما تسا هدوب نییاپ اتبسن نآ لباقم رد قیمعً روط هب .دنک یم تعنامم یدایز دح ات نامتخاس لخاد هب دیدش رون اب .دشاب یم ۰/۱ ربارب ابیرقت قاتا نیا ییانــشور ً ^۸یتخاونکی عونت یلک ۲۰۰۰ ییانــشور نازیم رد قاتا نیا دصرد کــی زا رتمک هکنیا هــب هــجوت نییاپ ییانــشور هدودحم رد قاتا قمع رتــشیب و دریگ یم رارق سکول بسانم دید و تیعقوم و قاتا یتخاونکی بیرض هب هجوت اب و دراد رارق تحارتــسا و یمومع یاه تیلاعف ماجنا یارب ،دراد طاــیح هب هــک نآ .تسا بسانم هک نآ ریگرون عوــن و قاتا تیعقوم هب هجوت اــب یــگنرف هلاک قاــتا .۲ .دشاب یم۰/7 یتخاونکی بیرض یاراد ،تــسا هدــش هیبعت فقــس رد قاتا حطــس رد ییانــشور تخاونکی عیزوت هدنهد ناــشن بــیرض نــیا یاه تیلاعف ماــجنا یارــب ار قاــتا حوطــس هدافتــسا ناکــما هــک تــسا

یاراد لاس مایا رثکا رد قاتا نیا تحاسم %۸۳ .دنک یم مهارف یرصب قاتا حطس بلاغرد )بسانم ییانشور( سکول ۹۰۰ ات ۳۰۰نیب ییانشور میقتــسم ریغ روط هب ریگرون عون نیا قیرط زا لخاد هب رون ذوفن( هدوــب رفص کیدزن قاتا نیا رد سکول ۱۰۰ ات ۰ نیب ییانشور نازیم و )دشاب یم نآ یلااب ای و سکول ۲۰۰۰ ییانشور رد قاتا تحاسم %۱۰ اهنت و دشاب یم ییانشور هب زاین هک یرصب یاه تیلاعف ماجنا یارب قاتا نیا .دراد رارق بسانم ًلاماک ،دراد قاتا لک رد ییانشور یتخاونکی اب سکول ۹۰۰ ات ۳۰۰ یاضف رد نتفرگ رارق ،قاتا نیا تیعقوم هب هجوت اب نینچمه .تــسا تاناسون یاراد نوریب طیحم اب طابترا نتشادن و رگید یاه قاتا طساو .دشاب یم اه قاتا ریاس زا رتمک هجرد ۳ لقادح ییامد ور قاتا ،هدــش ماجنا یزاــس هیبش و اه یریگ هزادنا هب هجوت اــب .۳ یرتهب رون زا ۱۳-۸ تاعاــس رد بوــنج هب ور قاــتا تبــسن هب برغ هــب برغ هب ور قاتا رد ییانشور عیزوت یتخاونکی بیرض اما تسا رادروخرب ،دور یم برغم هب دیشروخ هک یتاعاــس رد .دــشاب یم ۰/5 ات ۰/۳ نیب

قاتا مان هام بسح رب لاس لوط رد ییانشور رظن زا قاتا حطس دصرد

لاس لوط رد ییانشور رظن زا قاتا حطس دصرد

برغ هب ور قاتا

زاین اهرهظ عقاوم یضعب و اه حبص هژیو هب عقاوم یخرب رد قاتا تحاسم %45 .تسا بسانم رون یاراد لاس مایا مامت رد قاتا نیا تحاسم %4۸ یمک ییانشور یتخاونکی یاراد قاتا نیا .دتفا یم قافتا یگریخ ،رصع عقاوم صوصخ هب هرجنپ رانک قاتا تحاسم %7 رد .دراد یکمک ییانشور هب .تسا بسانم هاتوک تدم هب یرصب تیلاعف و یمومع تیلاعف ماجنا یارب قاتا نیا .تسا

بونج هب ور قاتا

.تسا زور طساوا رد رتشیب عقاوم نیا هک دشاب یم بسانمرون یاراد قاتا تحاسم %۲6 اهنت .دراد دوجو یکمک ییانشور هب زاین قاتا تحاسم %76 .تسا بسانم تحارتسا و یمومع روما ماجنا یارب قاتا نیا نیاربانب

یگنرف هلاک قاتا

%۱ کیدزن .دراد یکمک ییانشور هب زاین لاس عقاوم یضعب رد قاتا تحاسم %7 .تسا بسانم ییانشور یاراد لاس مایا مامت رد قاتا تحاسم %۸۳ یاه تیلاعف ماجنا یارب قاتا نیا یلک روط هب .تسا دایز رایسب قاتا نیا رد ییانشور یتخاونکی نازیم .دراد دوجو قاتا نیا یارب یگریخ عوقو لامتحا .تسا بسانم یمومع و یرصب نامرک یمیدق یاه هناخ رد زور رون طیارش یسررب و یریگ هزادنا

(10)

۱۳۹۲ ناتسبات ۲هرامش ۱8 هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن

۲6

اه تشون یپ

1 Validate.

2 Manual Light Meter.

3 Kestrel Weather Package.

4 Color Analyzer.

5 Data Logger.

6 False Color.

7 Useful Daylight Illumination.

ییانــشور یــتخاونكی تبــسن :) Uniformity(ییانــشور عــیزوت یــتخاونكی 8 راک حطــس عاــفترا رد ییانــشور طــسوتم هــب ییانــشور لــقادح تبــسن یــنعی اضف حطــس مامت رد رون تخاونكی ًاماک عیزوت رادقم نیا .تــسا هدــش داهنــشیپ .دهد یم ناشن ار لــباق هورــگ هــس رد اــهاضف یــتخاونكی بــیرض و ییانــشور عــیزوت طیارــش

:تسا یدنب میسقت تــخاونكی عــیزوت هدنهد ناــشن هــک ،0/7 اــت 0/6 نــیب یــتخاونكی بــیرض _ یارب ار قاتا حوطــس هیلک زا هدافتــسا ناكما هک تــسا قاتا حطــس رد ییانــشور

.دنک یم مهارف یرصب یاه تیلاعف ماجنا ماــجنا یارــب هــک ،0/5 اــت 0/۳ نــیب ییانــشور عــیزوت یــتخاونكی بــیرض _

.تسا بسانم یرصب ریغ و یمومع یاه تیلاعف ناــشن ار ییانــشور یــتخاونكی مدــع هــک 0/۳ زا رــتمک یــتخاونكی بــیرض _

.)The SLL lighting Handbook, CISBSE 2009(دهد یم

عبانم تسرهف

دــمحا هــناخ تــمرم هژورــپ ،)۱۳7۲(ناــمرک یــگنهرف ثارــیم نامزاــس ویــشرآ .نامرک رهش یگنهرف ثاریم نامزاس ،ناینیما Kristl Z., Krainer A.)1998(, Light wells in residential building as a

complimentary daylight source, Journal of Solar Energy, 65, pp 197-206.

Leslie, R. P.)2003(, Capturing the daylight dividend in building: why and how?, Journal of Building & Environment, 38, pp 381-385.

Nabil, A & Mardaljevic, J. )2005a(, Useful Daylight Illuminance:

A New Paradigm to Access Daylight in Buildings, Lighting Research&Technology, 37)1(, 41-59.

Nabil, A, & Mardaljevic, J. )2005b(, Useful Daylight Factors, Energy and Buildings, 38)7(.

Ochoa, C. E. ,Capelute, I.G.)2006(, Evaluating visual comfort and performance of three natural lighting systems for deep office buildings in highly luminous climates, Journal of Building & Environment,41, 1128- 1135.

Safaii, B., Khalaji Asadi, M., Taghzadeh, H., Jilavi, A., Taleghani ,G., Danesh ,M. )2005(, Estimating Solar Energy Potential in Iran and Related Radiation, Atlas. J. Nuclear Sci. Tech.33, 27_34.

The Society of Light and Lighting)2009(, The SLL lighting, Handbook, CISBSE.

Tahbaz, Mansoureh, Moosavi, Fatemeh)2009(, Daylighting Mehtods in Iranian Traditional Architecture )Green Lighting(, International Conference, EPFL Lausanne, Switzerland , 273-278.

Tahbaz, Mansoureh, Moosavi, Fatemeh and Djalilian, Shahrbanoo)2011(, Assessment of Iranian Traditional Door-Windows A Proposal To Improve Daylighting System In Classrooms, International Conference, EPFL Lausanne, Switzerland , 479- 484.

http://marpiich.com/ArchitectDetails.aspx

kerman Climate. http://en.wikipedia.org/wiki/kerman#Climate

راک حطس تحاسم %۱4 و دوش یم قاتا دراو یا هدنهد رازآ و دیدش رون و سکول ۲000 ییانــشور یاراد نامز نیا رد لاــس مایا رثکا رد قاتا نیا رد ناوت یم یا هرکرک نابیاــس زا هدافتــسا اب هک،دــشاب یم نآ زا رتــشیب اب ناوت یم یلک روط هب .داد شهاک ار رون نیا تدش نازیم اه نامز نیا یاه تیلاعف ماجنا یارب ،زور لوط رد قاتا نیا ییانشور عونت هب هجوت .دومن هدافتسا نآ زا یمومع و تهج هــب هجوت اب یــمیدق یاــه هناخ یاــه قاتا روــن نازــیم .4 نیا هک دــشاب یم یفاکو بــسانم اهنآ یاه هرجنپ تبــسن و اهنآ داــعبا تهج زور رون درــبراک رد اهنآ ناگدنزاــس ییاناوت و تــقد هدنهد ناــشن یلصا تلع ،دومن نایب ناوت یم نیاربانب .دشاب یم اهنآ ییانشور نیمات ییانشور نتشاد ،یفقس ریگرون اب ییاهاضف یارب نیشن هاش مان ذاختا یمیدق یاه هناخ یاه قاتا ریاس لباقم رد رت بسانم ییامد طیارش و .دشاب یم کشخ و مرگ میلقا رد عقاو یاه هناخ هژیوب رون عیزوت یــگنوگچ هــسیاقم و یــسررب یپ رد افرص قــیقحت نــیا ً اب یتنــس نامتخاــس کــی یاــه قاتا رد فــلتخم یاــهریگرون طــسوت

،تــسا صخــشم هک هچنآ .تــسا هدوب دوجوم طیارــش نتفرگ رظن رد هب و هناخ نیا یزادرــپرون ایآ هک عوضوم نیا شرتــسگ و میمعت یارــب و ؟دنا هدوب بسانم ییانشور نیمات یارب یتنس یاه هناخ یلک روط یحارط هب ندیسر یارب یهار هب ناوت یم شور نیا کمک هب ایآ هكنیا و ؟دیسر یتنــس یرامعم هویــش هب زور ییانــشور نیمات یارب ییوگلا رییغت یتح و اهریگرون هزادنا ،اه قاتا داعبا رییغت ریثات یسررب نینچمه ییانشور تفایرد نازیم یور رب اه قاتا حلاصم ریاس و اه هشیش گنر یتاعوضوم ،اه قاتا لخاد رد رون عیزوت هوحن رد اهنآ ریثات یــگنوگچ و رد هک دنوش هتفرگ رظنرد یتآ تاعلاطم ناونع هب دنناوت یم هک دنتسه .دریذپ تروص نارگشهوژپ ریاس ای و هلاقم نیا ناگدنراگن طسوت هدنیآ یارب یعورش و هاگن عون نیا رگزاغآ ار هلاقم نیا ناوت یم رگید ترابع هب رد اه قاتا ییانشور نازیم یمک یــسررب هنیمز رد یدربراک تاقیقحت .درمشرب ناریا یتنس یاه هناخ

یرازگساپس تهج هناخ یزاس هدامآرد ار مزلا یراكمه هک یدسا ینب یاقآ بانج هژیوب نامرک رهش یگنهرف ثاریم نامزاس زا ناوارف ركشت اب ماجنا لحارم رد ار ام هک هداز مظاک دومحم یاقآ بانج زا هژیو ركشت نینچمه و دنتشاد لوذبم هژورپ نیا ینادیم یریگ هزادنا ماجنا

.دندومن یهارمه ینادیم راک