رابطه سیستم فعالیت‌های جمعی و پیکربندی خانه های کوهدشت با رویکرد نحو فضا

(1)

یدنبرکیپ و یعمج یاه تیلاعف متسیس هطبار *اضف وحن درکیور اب تشدهوک یاه هناخ

۲**یناقترون دیجملادبع ،¹تخبدازآ مساج .ناریا ،ناگرگ ،ناتسلگ هاگشناد ،یرامعم دشرا یسانشراک ^۱ .ناریا ،ناگرگ ،ناتسلگ هاگشناد ،یرامعم هورگ رایداتسا ^۲ )۹5/۱۲/۱۱ :ییاهن شریذپ خیرات ،۹5/۹/۲8 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ یاه هصرع سایقم رد اه تیلاعف ماظن و ییاضف یدنبرکیپ نیب لباقتم هطبار یسررب هب رضاح شهوژپ .دزادرپ یم اه هناخ یوــحن یاه هداد یریگ هزادنا و یــعمج یاه تیلاعف یدنب هتــسد قــیرط زا یــعمج یفداصت ریغ تروص هب تــشدهوک نکــسم هنوگ هــس زا هناخ ۱۱۰ دادعت ،رظن دروم هتــساوخ نییعت یارب زا یعمج یاــه تیلاعف لــیلحت یارــب ؛دیدرگ باــختنا تاظحلام و فدــه رــب یــنتبم شور هــب هــجوت اــب نیرت مهم ییادیپ و یناوخ مه یارب و دــش هدافتــسا اه تیلاعف تبث و هدهاــشم ،تیاغ –رازبا هبحاصم نکــسم یاه هنوگ ،تــسنآ زا یک اح شهوژپ یاه هتفای .دــش هدافتــسا رظانت لیلحت شور زا اه تیلاعف هدرکن رییغت اه تیلاعف متــسیس ،ییاضف یدنبرکیپ رــییغت دوجو اب اما دنراد یــتوافتم یاــه یدنبرکیپ یریذپ قیبطت هب نانک اــس ییوگ خــساپ نازیم .دنا هداد قابطنا رظن دروم یاهاضف اب ار دوخ نانک اــس و تردق زا ناشن اه تیلاعف متسیس رارمتسا نیاربانب ؛دراد اهنآ یراتفر-ییاضف یاهزاین نیمات هب یگتسب هداد قیبطت تارییغت اب ار دوخ یدبلاک تاحیجرت نانک اس .تسا یعامتجا -یگنهرف یاه یدنمنوناق جیاتن ،طیحم اب قابطنا رد دارفا ییاناوت .دننک یم گنهامه نآ اب ار دوخ یاهزاین و اه شزرا ،اهراتفر و هب رتــشیب یــشخب رابتعا تهج دوــش یم داهنــشیپ اذل ،دهد یم رارق دیدرت دروم ار اضف وحن یاه لیلحت .ددرگ یسررب زین یدنم تیاضر حطس یوحن یاه لیلحت

یدیلک یاه هژاو .یعامتجا -یگنهرف یاه یدنمنوناق ،اه تیلاعف متسیس ،یعمج یاه هصرع ،ییاضف یدنبرکیپ ،اضف وحن

نکسم ییاضف یهدنامزاس درکیور ای ینوکسم هعومجم یحارط« :ناونع اب لوا هدنراگن دشرا یسانشراک همان نایاپ تاعلاطم زا هتفرگرب هلاقم نیا*

.تسا هدش عافد ۱۳۹5 لاس رد ناتسلگ هاگشناد ،ناگرگ یسدنهم و ینف هدکشناد رد مود هدنراگن ییامنهار اب هک تسا »تشدهوک ،یموب .E-mail: A.Nourtaghani@gu.ac.ir ،۰۱7-۳۲4۳۰5۱۶ :ربامن ،۰۹۱۱۲7۶۰۲۱۱ :سامت نفلت :لوئسم هدنسیون**

(2)

۶۶

۱۳۹۶ راهب ۱ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن

همدقم

دروم هراوــمه هک تــسا یــعوضوم نکــسم یــیاضف یدــنب رکیپ Saatci, 2015; Edja, ( تسا هتفرگ رارق فلتخم نارگــشهوژپ هجوت و رــیلیه .) 2015; Karlen, 2009; Dursun, 2007; Mustafa, 2009 ،انب یدبلاک رــصانع رب هولاع هــک دــندقتعم )۲۰۰۱ ,۱۹8۹( نوــسناه یرامعم یاــضف یهد لکــش رد مهم لماوع زا یــیاضف یدــنب رکیپ .دراذگ یم ریثات زین یعامتجا یاهراتخاس رب هک تسا هــلمج زا ،)۱۹84( نوــسناه و رــیلیه ی»اــضف وــحن« هــیرظن یاهراتخاــس رب یرامعم یدــنبرکیپ رــیثات رب هــک تــسا ییاه هیرظن هــلمج زا یــگنهرف لــماوع .دــنک یم دــیکات یــگنهرف و یــعامتجا تبسن تاداع و راتفر ،اـه تنس و موسر و بادآ ،هعماج کی یاهرواب هناخ یدنبرکیپ یریگ لکــش رد یرت مهم شــقن یکیزیف لماوع هــب یاه یگژیو ،هــیرظن نــیا مــهم موــهفم ود .)Saatci, 2015,12( دراد ی هدنهد لکش هک تسا یرامعم یاضف رد ناسنا یتکرح و یرصب یاهراتخاــس ی هدنهد لکــش و هدنزاــس زــین و یراــمعم یاــضف ،یناسنا طباور و اضف یریگ لکش رهوج عقاو رد .دنتــسه یعامتجا نداد رارــق روحم اذل .تــسوا یرصب و یتکرح یاــه یگژیو و ناــسنا زا یدحاو موــهفم شــیادیپ هــب عــقاو رد ،یناــسنا یاــه یگژیو نــیا موهفم نــیا .دوــش یم یهتنم یــعامتجا طــباور و یراــمعم یاــضف تسخن ؛تسا عوضوم ود ضرف شیپ و هیاپ ی هدنهد لکش ،دحاو نآ یارب یرتسب هن تــسا یرــشب تیلاعف یتاذ هصیصخ اضف هکنیا هــب یهد لکــش رد یــیاضف یدــنبرکیپ هــیرظن زــیامتم شــقن مود و نیا رد ییاضف یدنبرکیپ ،رت هداس نایب هب .یعامتجا یاهراتخاس رد هعومجم کی رد ییاضف طباور یریگ لکــش رب یدیکات ،نامتفگ ندرک گنر رپ و ندرک تیوقت .تــسا دحاو یاضف تیفیک اب هــسیاقم ره هب ناوتب هک دنک یم داــجیا ار تیلباق نیا ،ییاضف طاــبترا شــقن تروص هب اضف تخانش اما ؛داد یراتفر ای یعامتجا تبسن کی اضف اضف زا یــشخب اــب دارفا هراوــمه ارــیز تــسا لکــشم هــچراپکی تــیلک عقاو رد .تسین نکمم نامز کی رد نآ تیلک کرد و دنتسه هجاوم نایم تبــسن هب نتخادرپ ،اــضف وحن یروئت یــلصا یــگژیو و درــبراک .)Bafna, 2003, 17-29( دــشاب یم طــیحم و یناــسنا یاــه تیلاعف هک دندقتعم )۲۰۱۰(^۱ارــسپ و )۲۰۰۳( اــنافاب نوــچ ینارگــشهوژپ نتخاس رارقرب یارب تــسا یــشلات ،شیوخ هیام نب رد ،»اضف وحن«

هک یا هطبار .یرامعم دبلاک و یناــسنا هعماج نیب یلع هطبار کی هدش یدنبرکیپ یاضف فیصوت یارب ییاه تفایهر یوجتسج رد یاه هیلا رد ناــهن یعامتجا قطنم دناوتب هــک یفیصوت ،دــشاب یم دــشاب یا یوناث یاه هیرظن یارب ییانبم و دنک فــشک ار نآ نیریز .)۱۳84،تورگ( دنک فشک ار یگنهرف و یعامتجا عیاقو هک یاه دنیارف و هدــش یدــنب رکیپ یاــضف شــقن ،رــگید ناــیب هــب ی همه ییاغ فده ،نآ یعامتجا فلتخم یانعم و نآ ندش داجیا هنوگچ ،یگنهرف و یعامتجا یاه رادیدپ هکنیا .تــساه شلات نیا و دنوــش یم فیرعت هدــش یدنب رکیپ یاضف اب میقتــسم طاــبترا رد ناــیم رد هناماــس نــیا تــیمها رپ شــقن رــگنایب ،دــنبای یم دادــتما یدنب رکیپ لاح ره هب .تسا یرامعم شهوژپ قطنم یاه هناماس ییاضف شیارآ رــظن زا اهنت هن ار گنهرف کــی ییاضف داــعبا یــیاضف راکــشآ اه تیلاعف و ییاضف تاــبیترت ظاحل زا رــت مهم هــمه زا هــکلب

Eid, 1993; Monteiro, 1997; Kent,1984; Ahrentzen,( دــنک یم یدنبرکیپ یورــیپ زین تاــعلاطم یــخرب جــیاتن نــینچمه .);1989 Wineman etal.,( دهد یم ناشن ار یعامتجا بوچراچ زا یرامعم 2006; Hillier etal., 1986; Hillier, 1996; Pelin Dursun, 2007;

.)Jeong and Ban, 2011;Dalton & Bafna, 2003 دهد یم ناشن )۱۹۹۰( تروپاپار تاعلاطم جیاتن ،رگید یوس زا هک دنتــسه یــعامتجا یاهراتخاــس و اــه تیلاعف متــسیس نــیا هــک متــسیس اریز ؛دننک یم راکــشآ ار اضف یدــمآراک داعبا و یــفیک هوــجو .دنک یم صخــشم ار ینوکــــسم یاــــه طیــحم یــــگژیو ،اـــه تیلاعف و یگدنز هویــش ،اـــه شزرا ،یــنیب ناهج نــتفرگ رــظن رد وا نــینچمه دناد یم گنهرف موهفم کرد یارب یــشور ،ار تیلاعف یاه متــسیس اه تیلاعف لیلحت و هــیزجت نیارباـــنب .)Rapoport,1969, 317-336(

رــظن هـــب یرورـــض یرــما ،هدـــش هتخاــس یاــه طیحم یــحارط رد ،اـــه هاگتنوکـس و نکـــسم هـــک دراد یـــم راـــهظا تروــپاپار .دــسر یم Rapo-( دنتـسه یعاـمتجا كرتـشم یاه تیلاعف زا یـکیزیف یفیـصوت لکــش اه تیلاعف متــسیس ،رگید ترابع هــب .)port,1969, 317-336 یاه نامز و اــه ناکم هطــساو هب هک دنتــسه دــبلاک -راــتفر زا هــتفرگ یا هنوگ هب نآ یدبلاک و یناسنا رصانع و دنوش یم فیرعت صخــشم دنم هدعاق یــمظن رد اــه تیلاعف هــک دننک یم لــمع هــتفای نامزاــس رد اهنت هن عماوج اذل .)Wicker,1979; Barker,1968( دتفا یم قافتا میرح ظفح و اه تیلاعف متــسیس عون رد هکلب ،یدبلاک رصانع عون ییاضف یدنبرکیپ زا هتسجرب یگنهرف دعب کی ناونع هب یصوصخ نــینچمه .)Levi Strauss,1967; Karlen,2009( دنتــسه تواــفتم یگنهرف و یعامتجا یاه یگژیو نیا هــک تــسا دقتعم )۲۰۰4( زیدلی صخشم هناخ رد ار تیلاعف ییاضف یهدنامزاــس هک تسا نانکاــس هب هجوت اب ار هــناخ رد اه تیلاعف عــیزوت ،نانکاــس نیاربانب ؛دــنک یم و یگدنز هویــش اب بــسانتم یوحن هب هک یعامتجا و یناور یاهزاین هجوت لباق هــتکن .دنهد یم ماجنا دنتــسه ناــشدوخ یاه تــیولوا ،هرمزور یــگدنز دننام اضف رد اه ناــسنا تیلاعف هــک تــسا نیا رــگید هن و تــسا راد ینعم یعامتجا یاه هورگ رد لماعت نادــقف ای لــماعت کی عامتجا و اــضف نایم هــطبار ینعی ؛لقتــسم تروص هــب دارــفا رد یخرب .تــسا اضف راتخاــس و اه ناــسنا تیلاعف راتخاــس نیب هــطبار طیحم رب اــه تیلاعف متــسیس هدننک نییعت ریثات رب زــین تاــعلاطم زا اما .)Wicker, 2012; Scott, 2005; Rapoport, 2005( دنا هدرک دیکات یگنهرف هورگ کی اب هقطنم کی رد ،نکسم دیدج یاهزاس و تخاس یروط هب ؛دنتسه یتوافتم ییاضف یدنبرکیپ یاراد هدش هتفریذپ یسدنهم و ینامزاس یاه هناخ( یرهش نکسم عونتم یاه هنوگ هک یاــه هنوگ تواــفتم یدــنبرکیپ .تــسا هداد لکــش ار )هرــیغ و زاــس و یعامتجا قــطنم ،هدــش ناــیب تاــیرظن هب هــجوت اــب دــیاب نکــسم هورگ کی وضع نانکاس هک یتروص رد ؛دنشاب هتشاد یتوافتم ییاضف یناسکی یعامتجا -یگنهرف یاه یدنمنوناق یاراد و هدوب یگنهرف تادهاــشم نیا .دنــشاب هتــشاد یناــسکی یدنبرکیپ دیاب ؛دنتــسه طابترا لابند هب شهوژپ نیا ات دش ثعاب اضف وحن هیرظن اب وسمهان

(3)

رازبا -1

اه تیلاعف و یعمج یاهاضف هصرع یدنبرکیپ فشک روظنم هب :دش هدافتسا ریز یاهرازبا زا هــصرع یدــنب هرکیپ فــشک روــظنم هــب :⁴اــضف وــحن یروــئت -1-1 Hilier and( اــضف وحن یروئت ،رضاح شهوژپ رد یــعمج یاــهاضف قطنم ،یروــئت نیا ساــسارب .دــش هــتفرگ راک هــب )Hanson, 1989 هب لین تهج .دشاب ییاضف یدنب رکیپ و اه تیلاعف متــسیس نایم :ددرگ یم حرطم لیذ یعرف و یلصا تلااوس ،فده نیا رب یرــیثات هــچ هــناخ یــیاضف یدــنب رکیپ رــییغت :یــلصا لاوــس

؟دراد اه تیلاعف متسیس زاس یسدنهم ،یموب( نکسم هنوگ هس رد اه تیلاعف متسیس -

؟دنراد مه اب یتوافت هچ )تشدهوک ینامزاس و و زاس یسدنهم ،یموب( نکسم هنوگ هس رد یدنبرکیپ ماظن -

؟دنراد مه اب یتوافت هچ )تشدهوک ینامزاس ناتــسرل ناتــسا رد تــشدهوک نکــسم ،هــعلاطم هــعماج یــناخاضر هرود ریاــشع ناکــسا لــصاح هــک رهــش نــیا .دــشاب یم اــه هنوگ نــیا .دــشاب یم نکــسم عوــنتم یاــه هنوگ یاراد ،تــسا سدنهم روــضح نودــب مدرــم هک ینکــسم( یــموب نکــسم لماــش ناوــنع اــب هــک پــیت ینوکــسم یاــه عمتجم ،)دنا هتخاــس راــمعم اهرهش بلاغ رد تلود نادنمراک ناکسا تهج ینامزاس یاه هناخ رتافد رد هدش یحارط نکسم( زاس یسدنهم نکسم و هدش هتخاس یسررب زا سپ ،شهوژپ ماجنا روظنم هب .دشاب یم )یسدنهم ماظن

۱۳۹۰ ات ۱۳۳۰ یاه لاس نیب ینامز هرود لوط رد هقطنم ۳ ینادیم هب و دهاش هورگ ناونع هب یسودرف هلحم .)۱ریوصت( دیدرگ باختنا ینامزاــس یاه هناخ .دیدرگ باختنا یموب یاــه هناخ زا یــگدنیامن فده هورگ و یتادراو یوگلا کی ناونع هب ،رهــش یمیدق شخب رد و زاس یسدنهم یاه هناخ زا یگدنیامن هب نایگنهرف کرهــش و لوا .دندــش باختنا تــشدهوک رهــش زاــسون شخب رد مود فده هورگ هنومن باختنا ،شهوژپ نیا رد یریگ هنومن یارب یلصا یژتارتــسا رب ینتبم شور هــب هجوت اب ،زاــسون و یموب یاــه هناخ یــفداصت ریغ هنومن مجح .دوــب هعلاطم شور اــب طابترا رد تاــظحلام و ^۲فدــه ددع ۱۰ اب هک دــشاب یم هناخ ۱۲۰ ،اضف وــحن یاهریغتم هب هــجوت اــب .دیسر دروم ۱۱۰ هب جارختسا لباق یاه هنومن ییاهن دادعت ،شزیر اه هناخ نلاــپ قیقد تــشادرب اب یدنبرکیپ تاــعلاطا هــنومن رــه زا

۳تیاغ -رازــبا هــبحاصم قــیرط زا یــعمج یاــه تیلاعف متــسیس و .دیدرگ یروآ عمج اه هداوناخ ناردام اب )Coolen, 2008(

یعامتجا طباور و اه تیلاعف دادخر یــگنوگچ ،ییاضف یدــنبرکیپ زا ییاضف طباور یسررب ،شور نیا ذاختا لیلد .دشاب یم نانک اس ریسفت رد )یزاسادج و یدنویپ مه دننام( نیداینب یاه یگژیو رظن دنور لیهــست هجیتن رد و فلتخم یاهاضف یدنبرکیپ یاه یگژیو یکیزیف یاه صخاش و یناکم رظن زا فلتخم یاه متسیس لیلحت ار نآ ،ییاضف لدم فیصوت نمض ات ،)۲ ریوصت( تــسا یعامتجا و

.هنومن هعماج رد هعلاطم دروم قطانم -1 ریوصت ناتسرل ناتسا رد تشدهوک رهش تیعقوم

نایگنهرف کرهش

یسودرف هلحم اهینامزاس هناخ

(4)

۶8

Hanson, 1998; Dur-( میهد ناشن یکیفارگ و یددع مرف کی رد .)sun and Saglamer, 2003,1-18 یاــه تیلاعف متــسیس یــسررب تــهج :⁵تــیاغ -رازــبا لدــم-۲-1 ذاــختا )Coolen, 2008( تــیاغ -رازــبا هــبحاصم ،اـــه هناخ یــعمج هتفای راتخاــس همین هبحاصم کی قیرط زا تیاغ – رازبا لدم .دــش اــه شزرا و اــهدمایپ ،تاــیصوصخ هلــسلس فــشک هــب یــنابدرن ؛Coolen and Meesters, 2012; Meesters, 2009( دــماجنا یم هک تــسا نیا تیاغ -رازبا لدــم رد یــلصا هدــیا .)۱۳۹5 ،یــناقترون و هتــشاد یبولطم دمایپ هک دننک یم باختنا ار یــیاه هنیزگ ،دارــفا یلصا ضرف نــیاربانب ؛دناــسرب لقادح هب ار بوــلطمان یاــهدمایپ باختنا ار بولطم مایپ یواح هنیزگ دارفا هک تــسا نیا لدم نیا یاهدمایپ اــب یــفنم اــی تــبثم یــبایزرا اــب اــه شزرا .درــک دــنهاوخ دــمایپ هــب یبایتــسد روــظنم هــب .دــننک یم رارــقرب طاــبترا اــه هنیزگ تایصوصخ هنیزگ کی .دوــش باختنا دیاب یصاخ هنیزگ ،بولطم اب فلتخم یاــه هنیزگ ناــیم حیحص باــختنا یارــب دراد یــفلتخم یفلتخم یاــه هنیزگ تایصوصخ دــیاب دارفا ،تواــفتم یاــهدمایپ یط نیاربانب ؛دــنریگب دای ،دــنراد یپ رد ار بوــلطم یاــهدمایپ هــک نیب و دنراد دنویپ اهدمایپ اب اه شزرا ،هتسویپ مه هب هلسلس کی ،لدم نیا رد .دراد دوــجو دنویپ زین اه هنیزگ تاــیصوصخ و دــمایپ طابترا نیا ،تــسا میقتــسمریغ تایصوصخ و اه شزرا نیب طابترا هعلاطم یارب ،تیاغ -رازبا لدم .دوش یم لصاح اهدمایپ قیرط زا اب هطبار رد دارــفا رــظن دروــم یــناعم و نکــسم تاــیصوصخ طاــبترا یوــگلا ارــیز ددرــگ یم هدافتــسا نآ باــختنا و تاــحیجرت یــیارچ یعامتجا ،یدرف یاه شزرا هب هتــسباو ،مدرم هنازور یاه تیلاعف ییاضف یوگلا نیا هک )Rapoport,1990( تسا نینک اس یگنهرف و Mon- (درــیگ یم تروــص نینک اــس دوــخ طــسوت ،اــهنآ ساکــعنا و .)teiro,1997, 76-91

جیاتن -۲

،اـه تیلاعف لیلحت و هیزجت :اه تیلاعف یوگلا ریسفت و فیصوت ار هــلحم هــس رــه رد یــعمج یاــه تیلاعف یاــضف ناــیم تواــفت "لاه" یاــضف ،هلحم هــس ره رد .)۱،۲،۳ رادوــمن( دهد یــم ناــشن ناــیم رد ار یا هتــسجرب شــقن اــه تیلاعف نیرتــشیب نتــشاد اــب ،دوــش یم هدید ۱رادومن رد هک هنوگ نامه .دراد یــعمج یاــهاضف ،"لاه" یعمج یاضف اب یموب یاه هناخ لماــش "یــسودرف" هلحم یاه تیلاعف هاگرارــق کیره هــک دــشاب یم ^۹"نویرو" و "گرزــب قاــتا"

نیرتــشیب یاراد "لاــه" یاــضف هــک یروــط هــب دنــشاب یم یــصاخ هــک "ناــیگنهرف کرهــش" هــلحم ،۲ رادوــمن .دــشاب یم اــه تیلاعف یاضف هس .دهد یم ناــشن ار دوب زاــس یسدنهم یاه هناخ لماــش یعمج یاه تیلاعف لــحم "نویرو" و "هناخزپــشآ" ،"لاــه" یعمج نیرتشیب یاراد "لاه" یاضف زین نکــسم هنوگ نیا رد هک دنتــسه ناــشن ار "ینامزاــس یاــه هناخ" ،۳ رادوــمن .دــشاب یم اــه تیلاعف و "لاه" یاــضف ود و تــسا هدــش فذــح نوــیرو یاــضف ،دــهد یم نیا رد هک دن ا هتفرگربرد ار یــعمج یاه تیلاعف ماــمت ،"هناخزپــشآ"

دوخ هب ار یــعمج یاــه تیلاعف نیرتــشیب "لاــه" یاضف زــین هــنوگ ۲-۱

۲-۳ ۲-۲

،۲-1 )6یموب نکــسم( یــسودرف هلحم یاه هناخ یرامعم یــسانش تخیر یوگلا -۲ریوصت ینامزاــس یاه هناخ ،۲-۲ )۷زاــس یــسدنهم نکــسم( نایگنهرف کرهــش هلحم یاه هناخ ؛بدحم یاهاضف )b ؛هناخ نلاپ )a .)یلاقتنا یاهاضف و هناخ نلاپ( ۲-3 )8یتادراو وگلا(

.ییاضف بتارم هلسلس فارگ )c

(5)

.تسا هداد صاصتخا ییاضف نامزاــس رد هدمع یاــه توافت دوجو زا یــک اح ،جــیاتن یاــه تیلاعف رد رتــشیب هــک تــسا یــعمج یاــه تیلاعف یــناکم و ،یعمج یاهاضف یدنب رکیپ رییغت اــب .دهد یم خر »لاه« یاــضف لاــقتنا رــگید یاــهاضف هــب ار دوــخ یــعمج یاــه تیلاعف مدرــم رظن زا .دــنهد یم قاــبطنا دیدج یاــهاضف اــب ار دوــخ و دــنهد یم اــهنت هــن نکــسم یــیاضف-یعامتجا یرادــیاپ ،)۲۰۱5(یچتعاــس زین نامتخاــس یژوــلوپیت یریذپ قابطنا هــب هــکلب ،یدــنبرکیپ هــب تامیظنت یارب یبــسانم ناونع ،"یریذپ قابطنا« .تــسا هتــسباو یلخاد یاضف یدنبرکیپ هــب طوبرم ینوکــسم دحاو رد تارییغت و هــناخ یاــضف ماــمت زا یرــیذپ قیبطت اــب اه ناــسنا یــنعی ؛تــسا نانک اس یاهزاین هب نآ ییوگ خــساپ نازیم یلو .دننک یم هدافتــسا .دشاب یم دودحم ،دیآ یم لصاح هک یریذپ فاطعنا زا یا هجرد و داجیا عــقاو رد ،یرــیذپ قیبطت هــک تــفرگ هــجیتن ناوــت یم لک رد نانک اــس یارب و اه هناخ رد هوقلاب اــی و لعفلاب تروص هــب یــتاناکما ،ییاضف یاــهزاین نداد قــیبطت تــهج اــه انعم و اــه مرف قــیرط زا

تروص هب ناوــت یم لماع نــیا زا .تــسا اه ناــسنا یناور و یراــتفر رد یرــیذپ قابطنا .تــسج هرــهب نکــسم یــحارط رد یا هدرتــسگ یاتــسار رد تارــییغت و تاــمیظنت یارــب یــتیلباق ،یراــمعم حرــط .)Rabeneck,1974,76-91( تسا یعامتجا فلتخم یاه هدافتسا یعمج یاه تیلاعف نــیرت مهم یــسررب یارب :¹⁰رــظانت لــیلحت-1-۲ .)Janine, 2009( دــیدرگ هدافتــسا رــظانت لــیلحت شور زا ،اـــه هناخ ندیــشک ریوصت هب یارــب یمــسجت یرامآ شور کــی رــظانت لــیلحت رد .تسا ههار ود قفاوت لودج کی فلتخم حوطس نیب یناوخ مه گرزب یاه لودج دــهد یم ناکــما هک تــسا یرامآ یــشور تقیقح لیلحت و فیصوت یبیکرت هنوگ هب مه و یرادومن هنوگ هب مه ار یقفاوت رصانع شیامن یارب تسا یــشور رظانت لیلحت ،رگید نایب هب .مینک ریــسفت کی اب ییاضف هــشقن کی رد لودــج کــی ینوتــس و یرطــس یریسفت لماش هک رصانع نآ یبسن یاه تیعضو زا نیعم یسدنه .دشاب یم اه نوتس و اهرطس نیب یاه توافت و اه تهابش زا

.یسودرف هلحم یموب نکسم رد یعمج یاه تیلاعف -1رادومن

(رادومن 1 ه تیلاعف :) یسودرف هلحم یموب نکسم رد یعمج یا

تایصوصختیلاعفاه اضف

عف اب بسانتم داعبا اهتیلا هب بسانم زادنا مشچ

طایح صرع هب تیفارشا مدع

ه یدرف یاه

هناخزپشآ هب ترواجم لاه هب ترواجم زاب یاضف اب طابترا هصرع هب تیفارشا مدع

یاه هداوناخ یصوصخ بسانتم تانیئزت

اب اضف

نویرو

اذغ ورس یاضعا یعمج تلاماعت

هداوناخ مسارم یرازگرب

ینامدوخ ینامهم یرازگرب یاه نامهم زا ییاریذپ

هبیرغ اه تیلاعف

یاه مناخ یهورگ ی لیماف رود نتسشن

یگداوناخ مه

گرزب قاتا لاه

(6)

7۰

.ینامزاس یاه هناخ رد یعمج یاه تیلاعف -3 رادومن .نایگنهرف کرهش زاس یسدنهم نکسم رد یعمج یاه تیلاعف -۲ رادومن

( رادومن 2 نایگنهرف کرهش زاس یسدنهم نکسم رد یعمج یاه تیلاعف :) .

تایصوصخاضفاهتیلاعف

داعبا عف اب بسانتم اهتیلا زادنا مشچ طایح هب بسانم صرع هب تیفارشا مدع

ه یدرف یاه

هناخزپشآ هب ترواجم اضف اب بسانتم تانیئزت لاه هب ترواجم زاب یاضف اب طابترا

لاه

نویرو

هداوناخ مسارم یرازگرب

ینامدوخ ینامهم یرازگرب یاه نامهم زا ییاریذپ

هبیرغ

مناخ یهورگ یاه تیلاعف لیماف یاه مهرود نتسشن

یگداوناخ

هناخزپشآ

( رادومن 3 :) .ینامزاس یاه هناخ رد یعمج یاهتیلاعف

تایصوصخاهتیلاعفاضف

اوناخ هد

مسارم یرازگرب

ینامدوخ ینامهم یرازگرب هبیرغ یاه نامهم زا ییاریذپ مناخ یهورگ یاه تیلاعف

لیماف یاه گداوناخ مهرود نتسشن ی

لاه

ناخزپشآ ه

لاعف اب بسانتم داعبا اهتی هب بسانم زادنا مشچ

طایح صرع هب تیفارشا مدع ه

یدرف یاه

هناخزپشآ هب ترواجم اضف اب بسانتم تانیئزت لاه هب ترواجم

(7)

هناخ یاهاضف یدنبرکیپ ریسفت و فیصوت

-رکیپ رییغت ریثات تسا مزلا ،شهوژپ یلصا لاوس هب خساپ یارب اب نکــسم هنوگ هــس رد اه تیلاعف متــسیس رب هــناخ یــیاضف یدــنب ریسفت هک اجنآ زا .دوــش یسررب رظانت ریــسفت و اضف وحن یاه لیلحت تیمها هب هراــشا )RRA^۱۱( یدــنویپ مه درادناتــسا هرــمن یــعامتجا Hillier et al.,( دراد اــضف زا هدــننک هدافتــسا عوــن هــب هــجوت اــب اــضف شزرا هب هجوت اب دهد یم ناــشن صخاــش نیا ،)1986; Zako, 2005 اهاضف نیرت هچراپکی یعمج یاه اضف ،)۱ ات ۰.5۰ نیب( ^۱۲یــگچراپکی هدهاشم ۱ لودج رد هک هنوگنامه .دنــشاب یم اه اضف رگید نایم رد یاه هصرع ،یــسودرف هلحم رد دوجوم یاهاضف نایم رد ،دوــش یم هرــمن نــیرتمک ندوــب اراد اــب )H=.59,Rg=.59,V=.59( یــعمج

یاه هصرع هب تبسن یرت هچراپکی یاهاضف ،یدنویپ مه درادناتسا .دنشاب یم یدرف و یتامدخ یاهاضف نایم رد دهد یم ناــشن ۲ لودج رد دوجوم تاــعلاطا ،هناخزپــشآ ،لاه( یعمج یاــهاضف ،نایگنهرف کرهــش رد دوــجوم تــسا یگچراپکی نیرتــشیب یاراد اــهاضف رگید هــب تبــسن )نوــیرو نــینچمه .دــشاب یم )H=0.51, K=1.03, V=.50( بــیترت هــب هــک لاــه یــعمج یاــضف ،ینامزاــس یاــه هناخ رد ،۳ لودــج ساــسارب زا ناوت یم ار یگژیو نیا .دشاب یم یگچراپکی نیرتشیب یاراد )H=1(

یاضف( یعمج یاه هصرع هک درک نییبت هنوگ نیا یعامتجا ظاحل و یگچراپکی نیرتــشیب یاراد )هناخزپــشآ و نویرو ،گرزب قاتا ،لاه ناکما رما نیا هک دنتــسه اه نامهم و نانکاــس یارب سامت حطــس ،هداوــناخ یاــضعا یــعمج تلاــماعت دــننام یــعمج یاــه تیلاعف یعمج یاــه تیلاعف و اذــغ ورــس ،ینامدوخ یاــه ینامهم یرازــگرب هلحم هس ره رد یدرف یاه هصرع هک یلاح رد .دروآ یم مهارف ار رگید نیا هک دنتسه یریذپ کیکفت نیرتشیب و یگچراپکی نیرتمک یاراد ییلااب هجرد و یدرــف هصرع رد نارگید روــضح هزاجا مدــع زا یــکاح نیا هب هدش هداد صاصتخا یاه تیلاعف تیهام لیلد هب لرتنک زا زا یا هعومجم رب تــسا یدییات رما نیا نینچمه .دــشاب یم اهاضف نیا رب یــنبم نآ یعامتجا یاــه ضرف شیپ هــک یــگنهرف یاــهوگلا ؛دنریگب رارــق نارگید دــید ضرعم رد دنتــسین لــیام دارفا هــک تــسا دوخ ،ییاضف نامزاــس زا یرادــیاپ یاهوگلا نــینچ دوــجو نــیاربانب رکیپ .هدش هتخانش و صخشم پیاتونژ کی نتشاد رب تسا یهاوگ یاه تیلاعف اــت دروآ یم مهارف نانکاــس یارب ار ناکــما نیا اــه هناخ هــک یــعامتجا و یــناور یاــهزاین اــب بــسانتم ار دوــخ هــناخ نورد .دنهد ماجنا ،تسا نانآ یگدنز هویش اب گنهامه

رظانت لیلحت ریسفت

رد کرتــشم یــعمج یاــه تیلاعف رــظانت لــیلحت ،4 لودــج و ناــیگنهرف کرهــش ،یــسدورف هــلحم هــس ینوکــسم یاــه طیحم هدید لودج نیا رد هک هنوگنامه .دهد یم ناــشن ار ینامزاــس هناخ

ناونع اهاضف

ففخم ناونع

اضف

دادعت هدهاشم

رد اه هنومن

MD RRA I

۱ قاتا b_۱ 5۰ ۲.7۶ ۱.۱۶ ۰.85

۲ قاتا b_۲ 4۰ ۲.۹8 ۱.۲۹ ۰.77

۳ قاتا b_۳ ۳ ۲.48 ۱.۰4 ۰.۹5

گرزب قاتا rg ۱۱ ۱.87 ۰.5۹ ۱.74

مامح bt 5۰ ۲.8۰ ۱.۱8 ۰.84

طایح co 5۰ ۲.۰5 ۰.۶8 ۱.4۶

نویرو v ۳۳ ۱.۹۰ ۰.5۹ ۱.7۱

رابنا st ۲8 ۲.75 ۱.۱5 ۰.8۶

یدورو e ۶ ۲.۰5 ۰.7۰ ۱.4۶

هچوک ex 5۰ ۲.8۲ ۱.۲۰ ۰.8۳

لاه h 5۰ ۱.۹۱ ۰.5۹ ۱.۶7

هناخزپشآ k 5۰ ۲.75 ۱.۱۶ ۰.8۶

تلاوت w 5۰ ۲.8۹ ۱.۲5 ۰.8۲

ناونع

اهاضف ففخم

اضف ناونع هدهاشم دادعت

اه هنومن رد MD RRA I

۱ قاتا b_۱ ۳۰ ۲.78 ۱.۱ ۰.58

۲ قاتا b_۲ ۲۳ ۲.8۹ ۱.۲۱ ۰.8۲

۳ قاتا b_۳ ۱۲ ۳.4۲ ۱.5۱ ۰.۶۶

مامح bt ۳۰ ۲.78 ۱.۱7 ۰.84

طایح co ۳۰ ۲.۰5 ۰.۶8 ۱.45

نویرو v ۱۳ ۱.7۶ ۰.5۰ ۱.۹7

رابنا st ۲ ۲.۰7 ۰.8۱ ۱.۲۳

یدورو e 4 ۱.84 ۰.5۹ ۱.۶8

هچوک ex ۳۰ ۲.8۰ ۱.۱۹ ۰.84

لاه h ۳۰ ۱.8۰ ۰.5۱ ۱.۹۲

هناخزپشآ k ۳۰ ۲.58 ۱.۰۳ ۰.۹۶

تلاوت w ۳۰ ۲.8۲ ۱.۲۰ ۰.8۳

ناونع

اهاضف ففخم

اضف ناونع رد هدهاشم دادعت

اه هنومن MD RRA I

۱ قاتا b_۱ ۳ 4.48 ۲.۱ ۰.47

۲ قاتا b_۲ ۳۰ ۳.84 ۱.5۳ ۰.۶4

۳ قاتا b_۳ ۳۰ ۳.84 ۱.55 ۰.۶4

مامح bt ۳۰ 4.۱5 ۱.7۲ ۰.57

طایح co ۳۰ ۳.۶۱ ۱.4۳ ۰.۶۹

یدورو e ۳۰ ۳.۶۹ ۱.47 ۰.۶7

هچوک ex ۳۰ 4.48 ۲.۱۰ ۰.47

لاه h ۳۰ ۲.48 ۱.۰۰ ۰.۹۹

هناخزپشآ k ۳۰ 4.۲۳ ۱.7۶ ۰.5۶

تلاوت w ۳۰ 4.48 ۲.۱۰ ۰.47

قــمع نــیگنایم ،)RRA( یدــنویپ مه درادناتــسا هرــمن( یــیاضف شزرا نــیگنایم -1لودــج .هچوک باستحا اب )یموب نکسم( یسودرف هلحم یاه هناخ ))I( یگچراپکی ،)MD(

قــمع نــیگنایم ،)RRA( یدــنویپ مه درادناتــسا هرــمن( یــیاضف شزرا نــیگنایم -۲لودــج اب )زاــس یــسدنهم نکــسم( ناــیگنهرف کرهــش هــلحم یاــه هــناخ ))I( یــگچراپکی ،)MD(

.هچوک باستحا قمع نــیگنایم ،)RRA( یدــنویپ مه درادناتــسا هرــمن( یــیاضف شزرا نــیگنایم -3لودــج

.هچوک باستحا اب )یتادراو وگلا( ینامزاس یاه هناخ ))I( یگچراپکی ،)MD(

(8)

7۲

تبسن ،مود دعُب و دصرد 87 یــسرنیا تبــسن ،لوا ^۱۳دعُب ،دوــش یم 8۰ زا شیب دــعب کی هک اجنآ زا .دهد یم ناــشن ار دــصرد ۱۳ یــسرنیا رب ریــسفت رد هجیتن رد ،دــهد یم ناــشن ار یــسرنیا تبــسن زا دــصرد یاه تیلاعف ،لودــج تــسار تمــس رد .دــش زکرمت دعب کی نیمه هداوــناخ یاــضعا یــعمج تلاــماعت و یــگداوناخ مــهرود نتــسشن هراــشا هلحم هــس رد اه تیلاعف نیا ندوــب کرتــشم هب هــک دراد رارــق مهرود نتــسشن نوچمه ییاه تیلاعف لودــج پــچ تمــس .دراد ار یــسودرف هقطنم رد هداوناخ یاضعا یعمج تلاماعت ،یــگداوناخ

.ینامزاس یاه هناخ و نایگنهرف کرهش ،یسودرف هلحم رد یعمج یاه تیلاعف رظانت لیلحت -4لودج

1

( لودج 4 هناخ و نایگنهرف کرهش ،یسودرف هلحم رد یعمج یاه تیلاعف رظانت لیلحت:) .ینامزاس یاه

یتنس

یگنهرف

ینامزاس اه

هبیرغ یاه نامهم زا ییاریذپ لیماف یاه مناخ یهورگ یاه تیلاعف

یگداوناخ مهرود نتسشن

مسارم یرازگرب

هداوناخ یاضعا یعمج تلاماعت ینامهم یرازگرب

ینامدوخ

اذغ ورس

0.1

- -1.0 -1.0 -1.0 -1.0 1.1 1.0 1.0 1.0 1.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0

- 1.0 -

0.1 -

1.0 -

1.0

1.0 - 1.0 1.1

دعب 0 دعب

2

یاه تیلاعف ،اذغ ورس یاه تیلاعف هلحم هس رهرد .دهد یم ناشن یرازگرب ،ینامدوخ یاه ینامهم یرازگرب ،لــیماف یاه مناخ یهورگ نیا هک دــشاب یم رتزکرمتم هبیرغ یاــه نامهم زا یــیاریذپ و مــسارم نینچمه .دهد یم ناشن یبوخ هب ار یعمج یاه تیلاعف تهباشم رد ؛دــشاب یم رادانعم^۱5یدازآ هجرد و^۱4یاک روذجم هصخــشم رادقم یدنبرکیپ و یعمج هصرع یاــه تیلاعف نیب تفگ ناوت یم هــجیتن Chi-squared= ( دراد دوــجو یــناوخ مه اــه هلحم رد اــه هصرع نــیا .)68.739، df= 32، P = 0.000

هجیتن

و یــیاضف یدــنبرکیپ نــیب لــباقتم هــطبار ،شــهوژپ نــیا رد یسررب قیرط زا ،یعمج یاه هصرع سایقم رد اه تیلاعف متسیس رارق شاکــنک دروم اضف یوــحن یاه یگژیو و یــعمج یاــه تیلاعف یدنبرکیپ رد توافت و ک ارتشا زا یک اح شهوژپ یاه هتفای .تفرگ ره یعمج هــصرع .تــسا نکــسم هنوگ هــس نایم رد یعمج هصرع ریاس نایم رد اضف نیا و تسا کرتشم "لاه" نتــشاد رد هنوگ هــس تابث و تــیلاعف نازــیم نیرتــشیب یاراد یــعمج هــصرع یاــهاضف "گرزب قاتا" دوجو رد نکسم یاه هنوگ توافت .دــشاب یم ییاضف ،اــهاضف نــیا زا کــیره فذــح تروــص رد هــک دــشاب یم "نوــیرو" و یاــج دوــخ رد ار هدــش فذح یاــضف یاــه تیلاعف "هناخزپــشآ"

رییغت اــب هک درــک ناــیب ناوــت یم اــه هتفای نــیا نــییبت رد .دــهد یم هــصرع نآ یاــه تیلاعف ،یــعمج یاــهاضف ی هــصرع یدــنبرکیپ رد ار دوــخ یــعمج یاــه تیلاعف نانک اــس هــکلب دوــش یمن فذــح لکــش یدرکراک دنچ یاهاضف ینعی ؛دنهد یم ماجنا رگید یــناکم قابطنا دوجوم یاهاضف اب ار دوخ یفیک راظتنا نانک اــس و دریگ یم رد نکــسم ییاضف -یعامتجا یرادیاپ زا یک اح رما نیا .دنهد یم یاهزاین هب ییوگ خساپ نازیم و دشاب یم صاخ یگنهرف هورگ کی

یارــب یــتیلباق ناوــنع هــب یرــیذپ فاطعنا زا یا هــجرد و نانک اــس یــعامتجا فــلتخم یاــهدربراک یاتــسار رد تارــییغت و تاــمیظنت )1990،2005( تروپاپار ییاضف راتفر تایرظن اب اه هتفای نیا .تسا .دشاب یم وسمه ،نکسم هنوگ هس ره رد هک دوب نیا رضاح شهوژپ رگید ی هتفای یتامدخ و یدرف یاه هصرع ریاس نیب رد هناخ یعمج یاه هصرع .دــشاب یم اضف قمع نیرتمک و یگچراپکی نازیم نیرتــشیب یاراد اه تیلاعف متسیس اب هناخ ییاضف راتخاس قابطنا رب یهاوگ رما نیا یــگچراپکی شزرا هــک دراد نآ رــب تــللاد عوــضوم نــیا .دــشاب یم یعمج یاه تیلاعف دادــخر لیهــست ثعاب ،یعمج یاــضف یلااــب اب نینک اس طباور نیرتــشیب هک یروط هب ؛تــسا هدــش یعامتجا و قافتا نآ رد یعامتجا و یــعمج یاه تیلاعف ناوــنع هب اــه نامهم و کیکفت نیرتــشیب یاراد یدرــف یاــه هصرع لــباقم رد .دــتفا یم تسا هدــش ثعاب ماظن نیا .دنــشاب یم اهاضف ریاــس نیب رد قمع نآ رد هعلاطم و تحارتــسا ،باوخ دننام یصخــش یاه تیلاعف اــت

(9)

کی ناونع هب ،طسوتم یگچراپکی اب یتامدخ هصرع .دریگ تروص یلبق ی هــصرع ود هب تبــسن یــیاضف یدــنبرکیپ رد رــیغتم هــصرع داوــم یزاــس هریخذ ،یزپــشآ دــننام ییاه تیلاعف و دــنک یم لــمع .دریگ یم تروص نآ رد هریغ و ییاذغ یاــه یگژیو ،دــیدرگ حرــطم یرــظن هنیــشیپ رد هــک هــنوگنآ رــیثات تــحت ار نکــسم یدــنبرکیپ ،نانک اــس یــگنهرف -یــعامتجا طباور رب مک اح نــیناوق و اه تیلاعف متــسیس ینعی ؛دــنهد یم رارــق رد دیاب نکــسم سپ ،دبای یم دوــمن یدــنبرکیپ رد نانک اــس ناــیم نیا یاه هتفای اما ؛دشاب یناسکی پیاتونژ یاراد یگنهرف هورگ کی فذح و ییاضف یدنبرکیپ رد رییغت دوجو اب هک داد ناشن شهوژپ هصرع نیا یاــه تیلاعف متــسیس ،یعمج هــصرع یاهاضف یــخرب تروص شهوژپ رد یــطباور نــینچ دوــجو مدــع .دــبای یم رارمتــسا هصرع یاه تیلاعف متــسیس رارمتــسا هک تــسا نیا یایوگ ،هتفرگ یاه یدنمنوناق اب اهنآ دادخر یگتسبمه ی هدنهد ناشن ،یعمج تارییغت هــک یروط هــب ؛تــسا یــگنهرف هورــگ یــعامتجا-یگنهرف اه تیلاعف دادخر رد یرادانعم ریثات ،هدش داجیا ییاضف یدنبرکیپ ار ییاضف یدــنبرکیپ هــک اضف وــحن یروئت اــب رارمتــسا نــیا .درادــن ؛دــشاب یمن وــسمه ،دــناد یم یــگنهرف یاهراتخاــس زا هتــساخرب

یاه ماظن ظــفح تهج نانک اــس شلاــت زا هتــساخرب ضــفانت نــیا اب ناوــتب ار هدــیدپ نیا دــسر یم رــظن هــب .دــشاب یم دوــخ یــگنهرف .درک نییبت یدبلاک عیرــس تارییغت اب دارفا یریذپ قابطنا موــهفم دوجو اب ینامزاــس یاه هناخ رد هک داد ناــشن یــسررب دروم هعماج کــچ ،)یــلصا یاــهاضف زا یــخرب فذــح( هرــکیپ رــییغت نیرتــشیب هکلب .تــسا هدرکن یرــییغت اهنآ ناــیم طــباور و اــه تیلاعف تــسیل تارییغت نــیا اب ار دوــخ یدــبلاک تاــحیجرت دنا هتــسناوت نانک اــس یاه طیحم اب ار دوــخ یاهزاین و اــه شزرا ،اــهراتفر و هداد قــیبطت رظن زا قابطنا نیا تسا نکمم دنچره ،دننک گنهامه ینوکــسم رد دارفا ییاناوت نــیا .دریگن رارــق نانآ دنــسپ دروم یناور و یــکیزیف رارق دیدرت دروــم ار اضف وحن یاــه لیلحت جیاتن ،طیحم اــب قاــبطنا یدنبرکیپ یــگنهامه مدع دوــجو اب تــسا نکمم دارــفا .دــهد یم داهنــشیپ نیاربانب ؛دنــشاب نک اــس نآ رد اهنآ یــعامتجا قــطنم اــب دروم یوحن یاه لیلحت رانک رد زین یدنم تیاضر حطــس دوــش یم نایم یگتــسبمه شهوژپ یاه هتفای هب ناوتب ات دریگ رارق یــسررب .دیشخب رتشیب رابتعا یراتفر یاه یدنم نوناق و ییاضف یدنبرکیپ

اه تشون یپ

1 Psarra.

2 Purposive Sampling.

ندرک صخشم اب .دش یم هدیسرپ هناخ یاه قاتا مان هداوناخردام زا ادتبا رد ۳ ،دنمراتخاس هبحاصم هلیسو هب ،هدش تشادرب شیپ زا ی هشقن یور رب اهاضف مان هک دــش یم هدیــسرپ لاثم یارــب .دــش یم یــسررب نکــسم یاــه تیلاعف متــسیس ای لیماف( درم ای نز ناــمهم زا ییاریذپ ،ییاچ فرص ،یگداوناخ مــهرود نتــسشن تروص قاتا مادک رد هریغ و یبهذم مسارم ماجنا ،اـه مناخ یعمج یزپشآ ،)هبیرغ یخساپ رگید هک ییاج ات دش یم هدیسرپ ناکم نیا رد ماجنا ییارچ سپس .دریگ یم ماجنا تهج اضف ره تایصوصخ و اه تیلاعف دنیارف نیا اب ،دنشاب هتشاد نآ یارب دــش یم ماجنا یلحم نابز هب هک هبحاصم دنیارف مامت .دمآ یم تــسدب نآ رد روما .دندــش اوتحم لیلحت اه هبحاصم ،اهدروکر یزاــس هدایپ زا سپ .دــیدرگ یم طــبض

4 Space Syntax.

5 Means-End Model.

نیا و دــشاب یم تخاــس خیرات ساــسا رب شهوژپ نیا رد یــموب هژاو قلاــطا ۶ .دنشاب یم فورعم هقاتا هس یاه هناخ ناونع هب یلحم مدرم نیب رد اه هناخ عون دوخ فارطا یاــضف رد هک تــسا قاتا کی ،نکــسم پیت عون نیا رد هــیاپ یوــگلا »نویرو« قیرط زا اه قاتا هک تسا یطخ رتشیب ،ریثکت یوگلا .تسا هدش ریثکت ربراب راوید و یموب یاه شور هب بلغا ،تخاس هویش .دنــشاب یم طابترا رد مهاب نآ تیروصحم عون ،هصرع داعبا .تسا یبوچ شوپریت فقـس اب یتشخ ای یگنس و تولخ ینعی ،مهم لماع ود رثا دنیآرب هدش هتخاس یاهاضف شرتـــسگ هوحن و .تسا هدوب هقطنم نیا رب مک اح یعامتجا نیناوق حارط سدنهم ابلاغ نآ یحارط رد هک تسا ینکسم زاــس یسدنهم نکــسم 7ً هنوگ نیا یحارط .دراد رظن رد یموب نکــسم هب هاگن اب ار نانک اــس یاه هتــساوخ لماــش ابلاغ اهنآ یرامعم یوگلا .دراد همادا نونک ات داتفه ههد رخاوا زا نکــسمً یرتشیب شرف دادعت هچ ره .دشاب یم شرف نآ نوماریپ هک تسا گرزب لاه کی هاگــیاج و رتــشیب یــلام هیامرــس یاراد رــظن دروــم هداوــناخ ،درــیگ یاــج لاــه رد .دشاب یم یرتلااب یعامتجا -یداصتقا کی ناونع هب لهچ ههد رد هک دنتسه ییاه نکسم ،یتادراو یوگلا زا روظنم 8 .دیدرگ یم ارجا تلود فرط زا نایماظن و نانکراک یارب تشدهوک رد بلاغ یوگلا یدورو و هداــیپ یدورو( ازجم یدورو ود نتــشاد ،اهنآ یرامعم یــگژیو نــیرت مهم ،)طایح رد یرگید و هناخ نورد رد یکی( یتــشادهب سیورــس ود ثادحا ،)هراوــس لبق ات هک دوــب باوخ قاــتا هــس یلا ود نتــشاد و هناخ لــخاد رد ماــمح یرــیگرارق

.تشادن دوجو شهوژپ دروم ی هقطنم یاه هناخ رد اه یگژیو نیا ،خیرات نیا زا دــشرا یــسانشراک همان ناــیاپ تاــعلاطم تــسویپ هــب رتــشیب تاــعلاطم یارــب یهدنامزاــس درکیور ای ینوکــسم هعومجم یحارط« :ناوــنع اب تــخبدازآ مــساج یناقترون دیجملادبع یــیامنهار اب )۱۳۹5( ،»تــشدهوک ،یموب نکــسم یــیاضف .دوش هعجارم ناتسلگ هاگشناد ،ناگرگ یسدنهم و ینف هدکشناد رد زاب همین یاــضف هب نوــیرو .دــشاب یم ناویا لداــعم یــلحم ناــبز رد نوــیرو ۹

.دراد ینوگ انوگ یاه هدافتسا هک ددرگ یم قلاطا اه قاتا یولج 10 Correspondence Analysis.

11 Real Relative Asymmetry.

12 Intergeration.

طاقن و دزادرپ یم لیلحت زا لصاح طاقن هلصاف هب رظانت لیلحت رد »دعُب« ۱۳ .دوش یم هداد شیامن داعبا نیا اب طابترا رد خرمین رصانع ای و تــسا کــیرتماراپان یاــه نومزآ نــیرت جیار زا یــکی ،یاک روذــجم نوــمزآ ۱4 ناوتب ار اهنآ و دنــشاب یناوارف تروــصب اه هداد هک دوــش یم هدافتــسا نآ زا یــنامز ریاــس زا شیب یاک روذجم نوــمزآ .درک یدنب میــسقت هقبط دــنچ اــی ود تروــصب نیا .دوــش یم هدافتــسا یناــسنا مولع یاه شهوژپ رد کــیرتماراپان یاــه نومزآ .دنــشاب یا هقبط و یناوارف تروصب اه هداد هک دوــش یم هدرب راک هب ینامز نومزآ کی یناوارف اــیآ هک تــسا لاوــس نیا هب ییوگخــساپ ،نومزآ نــیا فدــه عــقاو رد یاه یناوارف نیب ایآ رگید یترابع هب و رــیخ ای تــسا راظتنا قبط هعماج رد تــفص .ریخ ای دراد دوجو راد ینعم فلاتخا ،راظتنا دروم یاه یناوارف و هدــش هدهاــشم .درادن دوجو راد ینعم فلاتخا اه یناوارف نیا نیب هک دنک یم نایب رفص ضرف

:تسا فیرعت لباق ریز لکش ود هب یدازآ هجرد ۱5 یاهنم تادهاــشم دادعت اب تــسا ربارب هراوــمه یدازآ یاــه هجرد دادــعت .۱

.دراد دوجو تادهاشم نیا نیب هک یرورض یاه هطبار دادعت یاهنم یلصا تادهاشم دادعت اب تسا ربارب هراومه یدازآ ی هجرد دادعت .۲ .دنا هدش هدروآرب روبزم یاه هدهاشم زا هدافتسا اب هک ییاهرتماراپ دادعت

عبانم تسرهف

همجرت ،یرامعم رد قیقحت یاه شور ،)۱۳84( گناو دــیوید ؛ادنیل ،تورــگ

(10)

74

.نارهت ،نارهت هاگشناد تاراشتنا ،رف ینیع اضریلع ،یرظن ؛مارهب ،روپ قدص حلاص ؛مارهش ،یمیهیدروپ ؛دیجملادبع ،یناقترون ماــظتنا ییاــشگزمر رازــبا یزاــسایاپ ،یزاــساور ،تخاــس ،)۱۳۹5( ؛دــیمحلادبع

.۱4-۳ صص ،۱5۶ هرامش ،اتسور طیحم و نکسم ،نمکرت نکسم یانعم Ahrentzen, S; Levine, D & Michelson, W )1989(, Space, time and Ac- tivity in the Home: a gender analysis, In Journal of Environmental Psy- chology, vol. 9, 89-101.

Bafna, Sonia )2003(, Space Syntax A Brief Introduction to Its Logic and Analytical Techniques, Environment and Behaviour, Vol. 35 No. 1, Janu- ary 2003 17-29, DOI: 10. 1177/ 0013916502238863, Sage Publications.

Coolen, Henny and Janine Meesters )2012(, Private and public green spaces: meaningful but different settings, Journal of Housing and the Built Environment, 27 )1(, 49-67.

Coolen, Henny )2008(, the meaning of dwelling features, Conceptual and methodological issues, IOS Press, Amsterdam.

Dalton, Ruth Conroy & Banfa, Sonit )2003(, The syntactical image of the city: A reciprocal definition of spatial elemants and spatial syntaxes, proceeding, 4th International space syntaxSymposium, London.

Dursun, P and G. Saglamer )2003(, Spatial analysis of different home environments in the city of Trabzon, Proceeding of the 4th Interna- tional Space Syntax Symposium, June 17-19, University College Lon- don, London, pp 1-18.

Dursun, Pelin )2007(, Space Syntax in Architectural Design, 6th In- ternational space syntax Symposium, Istanbul.

Edja, Trigueiro )2015(, Is there a Brazilian home? An overview of domestic space and modes oflife, Proceedings of the 10th International Space Syntax Symposium.

Eid, Dina; K , Shehayeb & Yaldiz, Y )2004(, Determinants of Activity Patterns in Egyptian Homes: A space syntax analysis of use, Paper to be presented at the ENHR ConferenceJuly 2nd-6th 2004, Cambridge, UK.

Eid, Y )1993(, Bi-Polarity and Interface in the Spatial Organization of Cairo Apartments, UMI publications, MI, USA.

Hanson, J )1998(, Decoding Homes and Houses, Cambridge Univer- sity Press, U.K.

Hillier, B and Hanson, J) 1984(, the Social Logic of Space, Cambridge University Press, Cambridge.

Hillier, B and J. Hanson )1989(, The Social Logic of Space, 1st Edn, Cambridge University Press, Cambridge.

Hillier, B )1993(, Architecture as theory: Specifically architectural knowledge, Harv. Archit. Rev., 9, 8-27.

Hillier, B )1999(, Space is the Machine: A Configurational Theory of Architecture, 1st Edn. Cambridge University Press, Cambridge.

Hillier, B )2008(, Space and spatiality: What the built environment needs from social theory, Build.Res.Inform., 36:216230.

DOI:10.1080/09613210801928073.

Hillier, B; J. Hanson & H. Graham )1987a.(, Ideas are in things: An application of the space syntax method to discovering houses genotypes, Environ. Plann. B: Plann, Dec, 14, 363-385.

Hillier, B; J. Hanson & J. Peponis )1987b(, Syntactic analysis of set- tlements. Archit. Behav., 3, 217-231.

Hillier, B; Hanson, J & Orhun, D )1995(, spatial types intraditional Turk- ish houses, Environment and Planning B: Planning and Design, 22, 475- 498.

Janine, Meesters )2009(, The meaning of activities in the dwelling and residential environment A structural approach in people-environment rela- tions, Thesis Delft University of Technology, Delft, the Netherlands.

Jeong, Sang Hyu & Ban, Yong un )2011(, computational algorithms to evaluate design solutions using space syntax, Computer-Aided De- sign, 43, 664-676.

Karlen, M )2009(, Space Planning Basics, 3rd Edn., John Wiley and Sons, Inc., New Jersey.

Kent, S )1984(, Analyzing Activity Areas: an ethnoarchaeological study of the use of space, University of New Mexico Press, Albuquerque.

Levi Strauss, C )1967(, Structural Anthropology, 1st Edn, Anchor Books, New York.

Monteiro, C.G )1997(, Activity analysis in houses of Recife-Brazil, Proceeding of the 1st International Space Syntax Symposium, University College London, London, 1-14.

Mustafa, F.A )2010(, Using space syntax analysis in detecting priva- cy: A comparative study of traditional and modern house layouts in Erbil city, Iraq, Asian Soc. Sci., 6: 157-166.

Psarra, S )2010(, The Ghost of ‘Conceived Space’ What Kind of Work Does or Should Space Syntax Perform for Architecture?, JOSS, 1.1, pp 17-20.

Rabeneck, Andrew; David; Sheppard & Peter Town )1974(, Housing – Flexibility/Adaptability?, Architectural Design, vol. 44(, pp. 76–91.

Rapoport, A )1969(, Levels of meaning in the built environment, in:

Poyatos, F. )Ed.(, Cross-cultural perspectives in nonverbal communica- tion, C.J. Hogrefe, Toron- to, pp. 317-336.

Rapoport, A )1990(, Systems of activities and systems of settings. In Susan Kent )Ed.( Domestic Architecture and the Use of Space, Massa- chusetts: Cambridge University Press, Cambridge.

Rapoport, A )1995(, A critical look at the concept ‘home’, in: Benja- min, D.N. and D. Stea )Eds(, the home: words, interpretations, mean- ings, and the environment, Aldershot, Avebury, pp. 25-52.

Rapoport, A )2005(, Culture, architecture, and design, Locke, Chicago.

Saatci, M )2015(, Spatial hierarchy on vernacular houses in East- ern Black Sea Region, Turkey, Proceedings of the 10th Internation- al Space Syntax Symposium, pp: 10.1-10.17

Scott, M )2005(, A Powerful Theory and a Paradox: Ecological Psychol- ogists after Barker, Journal of Environment and Behavior, 37 )3(, 295-329.

Wicker, Allan )1979(, an Introduction to Ecological Psychology, NY: Cambridge University Press, New York.

Wicker, Allan )2012(, Perspectives on Behavior Settings: With illus- trations from Allison’s ethnography of a Japanese hostess club, Environ- ment and Behavior, 44, 474 – 492.

Wineman, J; Peponis, J & Conrey Dalton, R )2006(, Exploring, En- gaging, understanding in Museums. In Holscher, ch. Conroy Dalton, R &

Turner, A. Space syntax and spatial cognition, Proceeding of the Work- shop held in Breman, Germany.

Zako, R )2005(, The Power of the Veil: Gender Inequality in the Domes- tic Setting of Traditional Courtyard Houses. In: Courtyard Housing: Past, Present and Future, Edward, B., M. Sibley, M. Hakmi and P. Land )Eds.(

Taylor and Francis Group, London, ISBN: 10: 0415262720, pp: 65-70.