خوانشی لکانی از فرآیند آرمان شکل بندی ِ ِ برنامه ریزی و هوی

(1)

۵

دنیآرف زا یناکل یشناوخ :زیر همانرب ِنامرآ ِیدنب لکش زیر همانرب ِتیوه و یزیر همانرب ِشزومآ

2*لصا روپ کلم دازهب ،¹ناگداز فیرش نیسح دمحم

.ناریا ،نارهت ،یتشهب دیهش هاگشناد ،یزاسرهش و یرامعم ی هدکشناد ،یا هقطنم و یرهش یزیر همانرب هورگ داتسا^۱ .ناریا ،نارهت ،یتشهب دیهش هاگشناد ،یزاسرهش و یرامعم ی هدکشناد ،یا هقطنم و یرهش یزیر همانرب یرتکد ی هتخومآ شناد ^۲

)۹۵/۳/۲6 :ییاهن شریذپ خیرات ،۹۵/۱/۱4 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ یتح ای و ،یرادــیاپ ،یمومعریخ نوــچمه یزیر همانرب یاه تــشاگنا زا ناگــمه شرــیذپ دروــم فــیرعت یــساسا شــسرپ نیا هراومه ،یزیر همانرب دنیآرف رد اه تــشاگنا نیا نییبت و هدــشن هیارا ،رازاب یاهورین اه تــشاگنا نیا اب طابترا رد مهبمان و نــشور ییانعم ِلوصح ناکما یتــسار هب ایآ هک دــنک یم حرــطم ار راوــشد شــسرپ نیا هب خــساپ ،نایوجــشناد و ناگ هدــنهد شزومآ زا یرایــسب یارــب ؟تــسا رــیذپ ناکما عونتم یاه هیوــس زا یریگ هرهب اــب ناوت یم ،ریــسفت ِی هصرع رب ناکــل یارآ ِیگدوــشگ هب هجوت اــب .تــسا .دومن مهارف ار هدش دای راوشد شسرپ هب ییوگ خساپ یارب مزلا ی هنیمز ،وا یوس زا هدش حرطم ِیرظن یانبمرب هک "ن َم" یریگ لکــش و ناــسنا یگ هژوــس زا نیون یزادرپ هیرظن و شناوخ ندومن مهارف اب ناکل شــسرپ هب خــساپ نتفای ِیپ رد ،دریگ یم لکــش صاخ روط هب زیر همانرب و یلک روــط هــب دارــفا تــیوه نآ زیر همانرب تیوه یریگ لکــش دنیآرف کرد یارــب ار ناکل ِی هیرظن ِینییبت تردــق ،هلاقم .تــسا هدــش دای ملاک راهچ لدــم زا ریــسم نیا رد و دریگ یم راک هــب یزیر همانرب یــلصا یاــه هدیا یریگ لکــش یــگنوگچ و هک تــسا نآ رگ نایب ،یناکل هاگدید رایتخا .درک دهاوخ هدافتــسا یزیر همانرب شزومآ یواک او یارب ناکل زا یا هعومجم جیورت هب رجنم ،یــشزومآ متــسیس نورد رد زیر همانرب ن َم ِنامرآ هب یهد لکــش یگنوگچ .دش دهاوخ زیر همانرب ِتیوه یریگ لکش تیاهن رد و هدش دای نامرآ اب طبترم ِیاهراجنه و اه شزرا

یدیلک یاه هژاو .لاد ̊بابرا ،زیر همانرب تیوه ،ناکل ،شزومآ ،یزیر همانرب

.E-mail: [email protected] ،۰۲۱-۲۹۹۰۲84۵ :سکفلت :لوئسم هدنسیون^* ۱8 - ۵ تاحفص

۱۳۹۵ ناتسبات ۲ هرامش ۲۱ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن

(2)

6

همدقم

هک ^۲یزیر همانرب ِتــیوه ِنییعت و ^۱یزــیر همانرب » ِنیتــسار« ِشــنک رد شهوژپ دروــم لکــشم هراومه ،دراد راک و رــس هدــش دای ِشــنک اــب Stiftel, 1999; Gunder, 2002;( تــسا هدوــب ^۳یزــیر همانرب شزوــمآ هنوگره .)Sanyal, 2002; Hillier and Gunder, 2003; Gunder, 2004 مزلتسم وــس كی زا ،»⁴زیر همانرب تیوه« نییبت و یــسررب رد شــشوک زا و ^۵یزیر همانرب تسبراک و لمع ِیزادرپ هیرظن لکشم دروم رد رکفت ،یعامتجا ،یسایس طیارش هب یزیر همانرب ندرک طبترم رگید یوــس یزیر همانرب نآ بوچراچ رد هک تــسا ⁶یدویق و اهانگنت ،یداصتقا عوضوم نیا .)Thomas,1997; Allmendinger, 2001( دنک یم لمع ِتیوه ِیریگ لکش هک دوــش یم رجنم یزیر همانرب رد یفاکــش زورب هب ؛دزادــنا یم رــیخأت هــب ار نآ و هدرــک هــجاوم لکــشم اــب ار زــیر همانرب زا یزیر همانرب ِیرــیذپریثأت یاــنعم هــب یرــگزیمآ .⁷یرــگزیمآ ِفاکــش نوگ انوگ ِیاــه تفایهر و هــیرظن بیکرت و یرــکف یاــه ماظتنا ریاــس ِیریذپریثات لیلد هب(یزیر همانرب عیسو عونت و هرتسگ هچرگا .تسا هنشاپ و فعض ناونع هب ،⁸نازیر همانربریغ یوس زا بلغا ،)هدــشدای نگمهان ی هنماد رهاظ رد اما ،دیآ یم رامش هب ماظتنا نیا یارب لیشآ یاه ^۱۱هراووگلا و ^۱۰لکشم یاه هصرع ،^۹مولع و اه صصخت زا یعیسو و ِنادــنم هفرح زا لکــشتم یا هــفرح ِی هــندب هــب یدودــحات ،طــبترم مجسنم یرهاظ ،كرتشم یاه شزرا و شناد ِی هعومجم زا رادروخرب - یتخانش ِیاه هنیمز سپ یاراد هک ینادنم هفرح ؛تــسا هدیشخب Allmendinger and Tewdwr-Jones,( دنتــسه یعونتم ^۱۲ ِیــگنهرف ظاحل هب مجــسنم ِرهاظ نــیا .)2002, 15-17; Gunder, 2004, 299 هلاقم ِتمیزع ِی هطقن نآ تخانــش هک تــسا یضقانت یاراد ینورد یاــه تیلاعف ِی هــصرع رد .تــسا زــیر همانرب تــیوه نــییبت یارــب رد هــک یا هــفرح و ماــظتنا هــب اــپون ِنازــیر همانرب ،^۱۳هــناهوژپ شناد

تــسا كرتــشم یاــه شزرا و اــه شناد ،اــهراجنه زا رادروــخرب رــهاظ ِیرظن یاه راتفگ یوــس زا نامز مه روط هب هک یلاح رد ،دندنویپ یم نیا لیلد هب زیر همانرب و دنوــش یم بذج ^۱4زیگنارب هــشقانم و مهبم یریگ لکش و دوــش یم یگتــشگرس راچد ^۱۵ماهبا - ماجــسنا ِیگناگود یاه راتفگ نیا هنوگچ و ارچ .دتفا یم ریخات هب وا ^۱6 ِی هچراپکی تیوه ؟دنهد یم هــمادا دوخ تایح هــب و دننام یم رادــیاپ زیگنارب هــشقانم و هناهاگ آدوخ یزیر همانرب ناگ هدنهد شزومآ هنوگچ ،نــیا رب نوزفا یاه شزرا ِیگناگود نــیا دنراد یعــس هناهاگ آدوخان دراوم یــخرب رد ماظتنا ِی هدنهد لیکــشت ِشکمــشک ِلاح رد یاــهراتفگ و كرتــشم

۱7ناکَ

ل یواکناور ِی هیرظن ،هلاقم نیا ؟دنهد شزومآ ار یزــیر همانرب - نورد یــعون و دریگ یم راک هــب شــسرپ نیا هب ییوگ خــساپ یارــب ار طسوت نایوجشناد تیوه ِیریگ لکش یگنوگچ اب طابترا رد ار یرگن یشخب هک یتیوه ؛دهد یم تسد هب یزیر همانرب ناگ هدنهد شزومآ یناکَ

ل یریــسفت راــیتخا اــب .تــسا یزــیر همانرب ِی هــفرح و ماــظتنا زا نیا حرــط ِیپ رد صخــشم روــط هــب ،یزــیر همانرب شزوــمآ دــنیآرف زا 1977,1988a, 1988b, 1991,(یــناکَ

ل شــناوخ هــک میتــسه شــسرپ دیاشگ یم یزیر همانرب ِی هشیدنا یوس هب ور یقفا هچ )1992, 1998 عقاو رد .درــک نییبت ار یزــیر همانرب تیوه ناوــت یم نآ یاــنبمرب هــک ِیاه تیوه ِفشک روظنم هب ،یناکل یواک ناور یاه هزومآ یریگراک هب شزومآ یاهدرکراک هب دناوتب هک یروط هب ،تسا نازیر همانرب رد هتفهن .دناسر یرای یزیر همانرب

روظنم هب ناکــل ِیارآ زا یدرــبراک یــشناوخ .1 زیر همانرب ِتیوه نییبت

فوــسلیف ،^۱۹یدیورف -اــسپ ِواک ناور ،)۱۹۰۱ -8۱(^۱8ناکل یر َم ک َژ ِیگدوــشگ .^۲۱دوــب تــسیلائر رعاــش و ^۲۰روابراتخاــس اسپ ِزادرــپ هیرظن و تسا هدــش ببــس ،ریــسفت ربارب رد یواک ناور بابرد ناکل ِی هیرظن بــتکم هــب ار وا یاه هــشیدنا ،ناروابراتخاــساسپ و ناروابراتخاــس نادنمــشناد یــتح دراوــم یــخرب رد و دــننادب کــیدزن دوــخ یرــکف راک هــب یروابراتخاــس یاــه هیاپ بــیرخت یارــب ار یــناکل یاــه هیرظن ،^۲۲شــناد .)Evans,1996,192; Zizek, 2006, 45-48( دــنریگ لیکــشت ار ناکل ِیواک ناور ِی هــیرظن یدیلک یازــجا ^۲۳لــیم و رواــب یرــظن یاه تنــس ریاــس و یدــیورف یواک ناور ارــف زا هــک دــنهد یم یسانش نابز ،یتیلایسناتسیزگ ا ِی هفــسلف و یسانشرادیدپ هژیو هب Roudinesco,1997;( تــسا رــثأتم یــسانش ناسنا و ^۲4یراتخاــس یاهدرواتسد زا رثاتم ،واک ناور ماقم رد ناکل .)Gunder, 2002, 201 زا ملع ود نــیا نیبام دــنویپ داجیا ِیــپ رد و دوــب یــسانش نابز مــلع

هــک دــهد ناــشن دیــشوک وا .دــمآرب نــیون ِی هــیرظن ِی هــیارا قــیرط ؛هدوب رادروــخرب نابز راتخاــس هیبــش یراتخاــس زا یمدآ ِهاگ آدوخان ،تــسا مکاح ینابز ماظن رد هک ^۲۵یلولدم و لاد ماظن ناــمه یــنعی و تــسا یــنوریب ِقادــصم یاراد زــین ناــسنا ِهاگ آدوــخان ِراتخاــس رد هــب فورــح و تاــملک ،تاوــصا نوــچ مه یــیاه لاد هــک هــنوگ نامه نهذ رد هژیو ییاه لولدم ،ناــش یریگراک هب ِی هنیمز و عون ِروــخارف رد زین ناــسنا ِیناور ِراتخاــس ِهاگ آدوــخان ،دننک یم داــجیا بــطاخم یتح و تاــملک،ریواصت نوــچ مه فلتخم یاهرادیدپ اــب یــیورایور یــیاه لولدم ،دــنراد هدــهع رــب ار لاد شــقن هــک انــشآ یاــه هحیار هدــش بوکرس ِیاه لیم ِیبایزاب ای یکدوک نارود تارطاخ نوــچ مه Hillier, 2002; Hillier,( دنک یم یــعادت ار یگدنز فــلتخم نارود رد

(3)

7

یزیر همانرب ِشزومآ دنیآرف زا یناکل یشناوخ :زیر همانرب ِنامرآ ِیدنب لکش زیر همانرب ِتیوه و

زا یــکی ،^۲6یزاــسدننامه نــیا ِی هــیاپ رــب .);2003 Dean, 2000 »یزیر همانرب تیوه« ِنییبت رد هک یناکل ِی هیرظن مهم یاه هیوــس .تسا ^۲7ن َم زا هیلوا ِیرواب ناــسنا اب توافتم شناوخ ،تــساشُگ هَر و رادیاپ یــسفن دوجو ناوــت یم ار هیلوا ِیرواــب ناــسنا یزکرم هــطقن نوریب یایند رب یبــسن قوفت و هدارا ِیدازآ زا هک تــسناد مجــسنم هب ناــسنا دوجو دروم رد یتراکد ِیادــن اب هاگدید نیا ؛درــب یم هرــهب ِتشاگنا یریگراک هب اب و دش لیدبت برغ رد هفــسلف ِیــساسا فده ،^۳۰هدنامزاسدوخ ِن َم .^۲۹دیسر جوا هب لرسوه یوس زا ^۲8یسانش ن َم رد و تفرگ رارــق شــسرپ دروم هاگ آدوخان ِی هیرظن و دــیورف یوــس زا هک دناد یم یــهاگ آدوخان ِی هتخاــس رب یمهوت ار نــ َم ،ناکل هــمادا یعدم یناکل هیرظن .^۳۱دوش یم نآ ِبحاص ̊کدوک ،دشر دنیآرف یط تــسردان و زیمآ قارغا یریوصت ِی هئارا زا »^۳۲یــتراکد ِنم« هــک تــسا یلاح رد ؛درــیگ یم لکــش ایند ک اردا رد نــ َم ِیــیاناوت اــب طاــبترا رد دوــش یم بــسک نیدامن ِی هصرع قیرط زا اهنت یهاگ آدوخ نیا هک لوــصح لــباق ناــبز یاهراتخاــس اــب دــنویپ رد اــهنت یــیاناوت نــیا و و نیناوق ،ناــبز یاهراتخاــس( نیدامن ِرما ِی هصرع عقاو رد .تــسا و ^۳4لیم ِیگ هژوس ِی هیوس زا ار ^۳۳هناهاگ آدوخ ِنم دناوت یمن )اهدیق .)Moran, 2000, 63-65;Gunder, 2002, 203( دنک ادج هاگ آدوخان :^۳۵درــیگ یم رــظن رد هژوــس نــییبت یارــب ار هــصرع هــس ناکــل اــب یرــیوصت رــما .^۳8عــقاو و ^۳7نــیدامن ،^۳6یرــیوصت رــما ِی هــصرع یورین و دراد طاــبترا یا هنیآ رــیوصت و ن َم ناــیم یــیاتود ِی هــطبار ریوصت ِیــمزیتونپیه رــیثات زا و دــنک یم لامعا هژوــس رــب هدننکرحــس ِریوصت اــب هژوــس ِی هطبار رد یرــیوصت رــما .دــیآ یم دوــجوب یا هــنیآ نیدامن رما .دوش یم هداد حرش همادا رد هک دراد هــشیر دوخ ِندب ،تــسا ^۳۹سورتــسا - یول یتخانــش ناسنا راثآ راد ماو ار نآ ناکل هک لرتنک یصاخ نیناوق یوــس زا هک دراد یعامتجا یاــیند هب هراــشا مــه نــیدامن رــما .)Caudill, 2000, 298(دوــش یم یهدراتخاــس و گنهرف ورــملق مه و دــنز یم راهم لــیم رب هک تــسا یــنوناق ورــملق هک یلاح رد .دراد رارــق تعیبط یریوصت مظن اب لباقت رد هــک تــسا هب نیدامن رــما ،تــسا ییاتود ِی هطبار یرــیوصت رــما ِی هصخــشم ـانیب طباور اریز ،دوش یم فیصوت ^4۰ییات هس یاهراتخاس ی هلیسو ،گرزب یرگید ینعی موس ءزج کی ِی هلیسو هب هراومه ^4۱یناگ هژوس راثآ رد حلاطصا نیرت هدیچیپ دیاــش یرگید .دوــش یم یرگ یجنایم

رد اما ،تــشاد هراــشا "رگید درف" هب اهنت هژاو نیا ادتبا .دــشاب ناکل زیامت "^4۲گرزب یرگید" و "کــچوک یرگید" ِنایم ناکل ۱۹۵۵ لاــس Lacan, 2002; Gunder, 2002; Hillier and Gunder,( تــشاذگ یلایخ یاه یرگید رــب تللاد هراوــمه )a(کــچوک یرــگید .)2003 مجــسنم و هــچراپکی ،لــماک یاــهوگلا ناوــنع هــب اــهنآ اــب اــم .دراد تادوجوم سح ،نامدوخ باتزاب ناونع هب اهنآ و مینک یم دروخرب

4۳ ِینکفارف ،کچوک ِیرگید ور نیا زا .دننک یم داجیا ام رد ار لماک ِیرــگید اــما .درــیگ یم رارــق یرــیوصت مــظن ورــملق رد و تــسا نــ َم .تسین یمجسنم و لماک یوگلا و تــسا نیدامن ِماظن، )A(گرزب ناونع هب ام و دناد یم یــکی نوناق و نابز اب ار گرزب ِیرــگید ،ناکــل و هدــشدلوتم ینابز راتخاــس نورد ،دنم نامز و دودحم یتادوجوم هب ام لاــیما .میوــش دوخ لیم نایب هب رداــق اــت مــیزومایب ار نآ دــیاب .تسا ام نایفارطا لایما و ملاک هب هتسباو یریذپان کیکفت لکــش ِیلعاف ِتیعقوم زا یراتخاــس لیلحت ،نابز ِی هرابرد ناکل ِی هیرظن ملاک و یــلایخ ِک اردا ِیــقلات ِلــحم رد هتــسویپ هــک تــسا ناــسنا دناوت یم هــک تــسا ⁴⁴ملاک اهنت ناکــل یارب اــما ،دراد رارــق نــیدامن ناــبز نــینچ مه .دــنک راکــشآ ار یناــسنا ِلــعاف ِیدوــجو ِتــقیقح .دــشاب یناــسنا ِد َر ِخ ندــشراکشآ لحم و هاگ هیکت ،لماح دناوت یم کی ،نیدامن ِمــظن ِی هــلزنم هــب گرزب ِیرــگید ،رــت قیقد یــنایب هــب رما .⁴⁶دوــش یم هتخاــس نآ رد ^4۵راتفگ هک یهاگیاج ؛تــسا هاگیاج دراد رارق یریوصت و نــیدامن رما یوــسارف ،تیعقاو زا زیامتم عــقاو نآ ربارب رد و دــهد یمن ندــش هنیدامن هب نت هک تــسا یزیچ نآ و ینتخانــشان لوهجم هــسفن یف ء یــش ،عقاو رما .دــنک یم تــمواقم ،⁴⁸ییوئمورب هرــگ ِی هنیمز رد مــهم رانیمــس زا سپ ناکــل .⁴⁷تــسا اهنآ یریذپان ییادج و هــصرع هــس نیا ناــیم ِی هطبار و تبــسن رــب راک هب یناور یاه رادیدپ یمامت نییبت یارب ار وگلا نیا و درک دیک أت نایب یارب یشور ،هرگ نیا .)Dean, 2000; Bracher,1993( تــسب نیدب و دوب نیدامن و یرــیوصت ،عقاو ِمظن هــس لباقتم یگتــسباو .داد یم ناشن ار مظن هس نیا ک ارتشا هوج بیترت ِی هژــبا ،دــننک یم عــطق ار رــگید مه مــظن هــس رــه هــک یــیاج رــما دورو اــب هــک تــسیا هدنام هت اــی ^۵۰دازاــم و دراد ماــن ^4۹کــچوک a

.ییوئمورب هرگ -1ریوصت )Evans, 1996, 20( :ذخام

(4)

8

شزرا زا مــهلم ،تــشاگنا نیا .دنام یم یــقاب عقاو رما هــب نــیدامن چــیه هــک تــسا ^۵۱سناــس ییوژ زا یدازاــم و تــسا یــسکرام دازاــم .دبای یم هــمادا فیِک لیلد هــب اهنت هــکلب ،درادــن "^۵۲فرــصم شزرا"

و یا هــنیآ ِی هــلحرم هــب هــمادا رد ،تاــحیضوت نــیا هــب هــجوت اــب نییبت رد هــک یتراکد ِنم اب نآ تواــفت و ن َم یریگ لکــش یــگنوگچ هاگدید زا .درــک مهاوخ هراــشا ،تــسا یدیلک ̊یزــیر همانرب تــیوه یرگید و دوــخ نیب یــکیکفت ،تــسخن یاــه هام رد کدوــک ،ناکــل یدرف تیوه زا یکرد چــیه نیاربانب و تــسین لئاق -ردام هژــیو هب- و درادن مجــسنم و دحتم ِلک کــی ناونع هــب شیوخ ِندــَب یــتح و ِی هلحرم ،نآ زا سپ .تــسا هتفرگن لکــش هلحرم نیا رد زونه ن َم و دنک یم هــبرجت ار نآ یگهام شــش ات کدوک هــک دــسر یم ارف هــنیآ ؛دــنک یم ^۵۳یــنامه نیا ،دوــخ رــیوصت اــب کدوــک هــک تــسیا هلحرم ...هژوس تیمامت زا یراکوزاس اب هدش دننامه تــسا یریوصت نیا"

Hillier and Gunder,("دنک یم نییعت ار هژوس تدحو هک یریوصت موهفم".)2003, 226; Gunder, 2004, 301; Lacan,1988a, 1988b یواک ناور رد هــک هــنوگ نامه ار نــم ِیریگ لکــش ،هــنیآ ِی هــلحرم ناونع هب دــیاب ار هنیآ ی هلحرم .دزاــس یم نــشور ،مینک یم هــبرجت هجوت هتبلا .)Evans,1996,142( "درک کرد تیوه نییعت ِی هلحرم سکع ،هنیآ ِیجنایم هب دوخ ریوصت اب کدوــک ِینامه نیا دنیآرف هــب ریوصت کدوک ادتبا دنیآرف نیا رد ؛دور یم راظتنا هک تسا یزیچ نآ مجــسنم یدرف ناونع هب دوخ زا یکرد هب نآ یرای هــب و دــنیب یم ار یلک ناونع هب ار دوخ کدوک هک تسین هنوگ نیا و دسر یم ازجم و زا ؛دنک یــقلت دوخ ریوصت ار رــیوصت نآ سپــس و دــسانشب مجــسنم هارمه کدوک یوــس زا یتــشادرب ءوس اب ادتبا نامه زا ریوصت ور نیا لکــش هنیآ نورد رــیوصت هــب شــیوخ لــیخت اــب عــقاو رد و دوــش یم لکــش هلحرم نیا رد هــک یــیوگ ا و دــسانش یم زاــب ار نآ و دــهد یم ینورد ساسحا زا هتساخرب ِیزادرپ لایخ ای یزتناف یعون ،دریگ یم ینوریب رــیوصت اب یزاــس نامه نیا هــب فوطعم یــعون هــب و تــسین یتــسیلائروس ار هــنیآ نورد رــیوصت ناکــل لــیلد نــیمه هــب .تــسا تیعقاو زا یقیفلت یا هدــیدپ ،لائروــس فیرعت اب قباطم و دــناد یم عضو هدــش دای قیفلت ساــسا رب هلحرم نیا رد ن َم و تــسا لایخ و لیمحت لیلد هــب ،هنیآ ِی هــلحرم رد یباتزاب رــیوصت نــیا .دوــش یم ینورد شــنت و یراگزاــسان ِزاــسرتسب ،کدوــک رــب یگتخاــس ِتــیوه ِیهاگ آدوخ زا زــیامتم ار یــهاگ آدوخ یریگ لکــش دنیآرف و دوــش یم نم زا هک یا هفسلف ؛دنک یم لرسوه یسانشرادیدپ رد هدش حرطم ،ناکل اما .درب یم ه َر رگید ِیاه ن َم هب »یلد مه« اب و دنک یم عورش ار یــهاگ آدوخ ِی هــبرجت و دــنک یم حرــطم ار ییاــسانش ِکــیتکلاید

۵4لباقتم شــنک دمآرب ار نآ و دــناد یمن نیزاغآ و لــیصا یا هــبرجت ِخــساپ ِیــگنوگچ ِیــجنایم هــب دوــخ زا تخانــش یــنعی ؛دــناد یم شــسرپ دروم تمــس هب ار ام ،نم زا شناوخ نیا نیاربانب .نارگید دریگ یم تأــشن ^۵۵وتیجوک زا امیقتــسم هک یا هفــسلف ره نداد رارقً .)Vans, 1196, 26; Zizek, 48-50, 2006( دزاــس یم نوــمنهر زا رثأتم ،یهاگ آدوخ ِی هــبرجت اب طابترا رد ناکــل یرــکف ِی هــیام نب دناد یمن یرهوج و یتاذ یرما ار تینهذ هک تــسا یروابراتخاــس دــناوت یم اــهنت هــک درــیگ یم رــظن رد یــطباور زا یا هــعومجم ار نآ و ِی هدــننک نییعت و دوــجوم شــیپ زا ِیــتللاد ماــظن ندرــک لاعف اــب یوــس زا هنیآ ِی هژاو ِیریگراک هب .درــیگ لکــش ،درف ِیگنهرف ِتــیوه

،عیــسو یاــنعم رد هــک تــسا یراعتــسا یا هیوــس یاراد ،ناکــل دوــش یم لماــش ار ناــبز ِی هدــنریگربرد ِیــعامتجا یاــه شنک نایم یدرف تیوه و هاگ آدوــخ ِنم ،نابز قــیرط زا ار نارــگید و هــعماج و لیلد نیا هــب .دنزاــس یمرب )زیر همانرب ِتیوه رت عیــسو یــیانعم رد(

هب ار تلاصا و دناد یم هاگ آدوخان ِی هتخاــس رب یمهوت ار ن َم ناکل و مجسنم ادتبا نامه زا هژوــس هک تــسا رواب نیا رب و دهد یم داهن ،هنیآ ِی هلحرم رد هتفرگ لکش ینورد ِشنت و فاکش و تــسین ر ُپوت .دوش یم ^۵6هدروخ طخ ِی هژوس یریگ لکش ببس و یــهاگ آدوخ دــنیآرف اــب طاــبترا رد تــفایهر نــیا راــیتخا اــب ار هناهاگ آدوخ ِنــ َم دــناوت یمن نیدامن ِی هــصرع ،نــم ِیریگ لکــش Lacan, 1998a;( دــنک ادــج لــیم و هاگ آدوــخان ِیگ هژوــس کاردا زا رد اــهنت یناــسنا ِی هژوــس ،ناکــل ِی هــیرظن رد .)Gunder, 2003 ِی هــصرع نورد رد هــک دوــش یم بوــسحم یــعامتجا یطیارــش Zizek( درــیگ یاــج ،دــهد یم لکــش ار گــنهرف کــی هــک نــیدامن نورد رد یــبای تیوه ِدــنیآرف نــیا یارــب شزوــمآ .),1998, 85-88 یکدوک نارود زا ار شــقن نیا و تــسا یزکرم یــشقن یاراد هــعماج یاه لاس رد ناکل ،رظنم نیا زا .دریگ یمربرد یا هفرح ِی هعسوت ات .تــسا هدــش دراو زین یزیر همانرب ِی هیرظن اب طبترم نوتم رد ریخا حیرــشت یارــب ار ناکــل ِیــعقاو رــما ،)Hillier, 2002; 2003( رــیلیه اه فلاتخا ندــنارورپ و لماک شــناد هب یبایتــسد یرــیذپان ناکما یهباــشم لکــش هب .دنک یم حرطم ار ییأر مه ِیاج هب )اه مصاخت(

دــمآراک ان یاه تــسبراک حیرــشت یارــب ،)Gunder, 2003(ردــنوگ تــمدخ هــب ار وا ِی هــیرظن ،اــه شنک و یزاــس ینلاقع ،یزــیر همانرب یارــب ناکــل ِی هــیرظن نــییبت و حیرــشت رــب نوزــفا ،اــهنیا و درــیگ یم ِیزــیر همانرب نورد رد )هنوگ شمکــشک( یــمصاخت یدــعب ندوزــفا نیا ،)Hillier and Gunder, 2003( ردــنوگ و ریلیه .تــسا یــطابترا یبایزرا دنیآرف رد هنادنمدوــسریغ یاهراتفر حیرــشت یارب ار هــیرظن یناکل یاه تــشاگنارب هــلاقم نــیا .دــنا هتفرگ راک هــب زــین ^۵7هعــسوت

۵8لاد ̊بابرا شقن رب هژیو روط هب و شناد ،ملاک ِی هیرظن نوچ مه یتفایهر دوش یم ببس و دراد دیک أت ،ناــسنا ِتیوه نتخاــس رب رد نیا .دوــش مهارف یزــیر همانرب ِی هــفرح و شزوــمآ هــب راگدــنام نورد یدیلک یاه تشاگنا زا یرایسب ِیعقاو تیهام تسا یعدم هلاقم ِی هطقن و اه لاد ̊بابرا هب اهنآ ندش لیدبت ببس ،یزیر همانرب رد راکورــس یزیر همانرب اــب هــک یدارــفا یارــب ^۵۹کــیژولوئ هدیا ِندــیجآ یرهــش یزیر همانرب و یلک موهفم هب یزیر همانرب .دوــش یم ،دنراد نیا و دنراد راک و رــس لایخ و لــیم اب ،صاخ روــط هــب یا هــقطنم و یداــعبا رد هــقطنم و رهــش یــتآ رــیوصت اــب طاــبترا رد یــتاذ طاــبترا Hastings,1999;( دــبای یم روــلبت یــعامتجا و یدــبلاک نوــچ مه رد ،زــیر همانرب ِلاــیخ رد هدــنیآ ِرهــش مــسجت .)Richardson, 2002 ِدمآراک ِیبایزرا دــنیآرف و قفوم یدرــبهار یزیر همانرب هــب یبای تــسد تیقلاخ و تخانش اب اهنت لایخ نیا" و دراد یزکرم یشقن هعــسوت Bridge and("تسا لیخد نآ رد زین هاگ آدوخان و دوش یمن لصاح فــیط هــب ،یا هــقطنم و یرهــش یزــیر همانرب .)Watson, 2000, 3 ار دوخ یاهوزرآ و اــه لیم دهد یم هزاجا ناــعفن یذ زا یا هدرتــسگ دننک زاربا ،دــشاب هنوگچ هدنیآ ِی هقطنم و رهــش هک نیا اــب هــطبار رد

(5)

۹

هب ار اــهایور نــیا یزــیر همانرب و دــنراذگب ک ارتــشا هــب رــگیدکی اــب و ققحم هژیو ِیاه تــسبراک و اــهراتفگ زا یــفلتخم لاکــشا ِیــجنایم بوــسحم یزیر همانرب تیوه اب یلصا ِهاگ هِرِگ عقاو رد هــک دزاــس یم یرــیگراک هب یاــه هنیمز زا یــیاه هنومن ،هدــشدای دراوــم .دوــش یم .تسا یزیر همانرب تیوه نییبت رد یناکل یاه هزومآ ملاک راــهچ ،ناکل هــیرظن رد لــیم تیمها رــب یــلک رورــم زا دــعب باــستک ا ای دورو یگنوگچ ات تفرگ دهاوخ رارق یــسررب دروم یلصا زا شیپ هتبلا .دــیآ تــسدب یزیر همانرب شزوــمآ رد شــناد و اــهرواب ییارچ و نیدامن ِی هصرع رد هژوس ندش ماغدا دنیآرف یــسررب ،نآ .تسا یمازلا نآ

زا لوــلدم و لاد ماــظن شرــیذپ یــگنوگچ .2 هدروخ طخ ِی هژوس یوس

ِی هلحرم ،هــنیآ ِی هلحرم ،دــش هراــشا رت شیپ هچ نآ یانبم رــب ییاــسانشزاب ِی هطــساو هب کدوک نآ رد هک تــسا ن َم ِیریگ لکــش راو هتفیــشدوخ و هچراپکی یتیمامت ،شریوصت اب ینامه نیا و دوخ رایتخا اب و دــهن یم )یزتناف(یلایخ ِی هــصرع رد مدــق و دزاــس یمرب شوپرس دوخ قاقشنا و یگراپدنچ هب ،هناگیبدوخ زا و یلایخ ریوصت درکراک و دمان یم »^6۰ینامرآ ِن َم« ار نآ ناکل لیلد نیمه هب و دهن یم یفیرعت هئارا یارب ناکل نینچ مه .دوــش یم لئاق نآ یارب یر َورــ َس »کچوک ِیرگید« یاه تــشاگنا هب ار نآ ،»ینامرآ ِنــم« زا رــت قیقد هک تــسا یرگید ،کچوک یرگید .دنز یم دنویپ »گرزب ِیرگید« و زا و دروخ یم هرــگ »ینامرآ نم« اــب و تــسا »نم یــنکفارف« عــقاو رد تــسین یرگید عقاو هب هک تــسا یرگید ،کچوک یرگید ،ور نــیا رد دوخ ریوصت ییاــسانشزاب اــی یریوصت یتهابــش یانبم رــب درــف و ؛تــسا نیدامن ِی هصرع ̊گرزب ِیرگید« اــما ،دزاــس یمرب ار نآ هــنیآ »ن َم ِتواضق و هدهاشم ِی هصرع ؛گنهرف و نوناق ،نابز ِی هصرع اــی هــصرع ،نــیدامن ِی هــصرع ،عــقاو رد .)Evans,1996,132-133(

هب گرزب یرگید مان تحت ناکل هک تسا یا هشیر یتّیریغ ِیورملق قلعت نیدامن مظن هب هاگ آدوخان تسا رواب نیارب و دنک یم هراشا نآ ِیرگ یجنایم .تــسا گرزب ِیرگید ِملاک هاگ آدوــخان نــیاربانب و دراد ِی هــصرع رد )نآ زــج و گــنهرف ،نوــناق ِی هــصرع( گرزــب یرــگید ِی هصرع فلاخرب یناگ هژوــس-انیب طباور دوــش یم ببــس ،نیدامن راتخاــس قــیرط زا ،تــسا یــیاتود یراتخاــس یاراد هــک یرــیوصت ءزج ی هلیسو هب یناگ هژوس-انیب طباور اریز ؛دوش فیصوت ییات هس ِی هصرع زا راذــگ .دوــش یم یرگ یجنایم ،گرزب یرگید ینعی موــس لیم نیا ناکل و تسا یپیدا عازن زاغآ ،نیدامن ِی هصرع هب یلایخ ینادقف ،دمان یم عقاو رما نامه ای هرفح ،نادقف ار هدــش بوکرــس هب کدوک لیم نایم لماعت نایرج هب ردپ ِهاگ ان هب ِدورو زا یشان هک رتسب ،نیدامن ِی هصرع .دوش یم داجیا ینامرآ ای یلایخ نم و ردام تفایهر رایتخا اب و تسا ک اغم ای نادقف نیا رب کدوک ندش هریچ رد ندــش ماغدا زا ســپ هژوــس ،یــسورتسا -یوــل ی هناروابراتخاــس و نابز یریگ ارف و تسا نوناق و نابز ِی هصرع هک نیدامن ِی هصرع نادقف رب نیدامن یا هنوگ هب دناوت یم ،لولدم و لاد ماظن شریذپ زا .دنک لدــب نیدامن رــما ِروضح هــب ار عقاو رــما ِتــبیغ و دــیآ قــئاف فوطعم ^6۱نــیدامن یاــه هژبا یوــس هب لیم یرــیگ تهج هــک اــجنآ

ره لیم ،دــنام یم زاــب یعقاو ِی هژــبا هب نــتفای تــسد زا و دوــش یم یریگ تهج رگید نیدامن یاه هژبا تمس هب دوخ یاضرا یارب ،راب دوــش یم ^6۲یــتللاد ِی هرــیجنز یریگ لکــش ببــس و دــنک یم .)Evans, 1996; Zizek, 2006; Lacan, 1988a, 1988b, 2002(

،نابز نــیناوق رب نداــهن ندرــگ اــب هژوــس ،نــیدامن ِی هــصرع رد هــب اــه هژاو یاــیند قــیرط زا و دوــش یم لدــب ناــبز رد یا هژوــس هــب شا هدش رشتنم رانیمس رد ناکل .دبای یم تسد یبسانم ییامنزاب و دــنک یم نــییعت ار هژوــس لاد هــک دــیوگ یم یــنامه نیا ِی هراــبرد ِی هژوــس انامه هژوــس« :تــسا لاد نوــیدم ار دوــخ راتخاــس هژوــس تحاــس ،رــظنم نــیا زا .دوــش یم نــییعت نآ بــناج زا و تــسا لاد هژوــس و )Lacan,1988b,128(»تــسا هژوــس ِی هدنزاــس رب نــیدامن .دریگ یم رارق مود هاگیاج رد نآ هب تبــسن و تــسا هتــسباو لاد هب تیعضو نیا ^6۳ هدــش هدوبر ِی هــمان ِی هراــبرد شرانیمــس رد ناکــل یطرــش هب اهنت هژوــس .دــنک یم فــیصوت »هژوــس رــب لاد ِیرــترب« ار دریذپب ار نیدامن تحاس نیناوق هک دــشاب هتــشاد دوجو دناوت یم هتیویتکژبوس یدنب لکش عقاو رد ،دوش لیدبت لاد زا یلولعم هب و هب هژوــس بات و بترپ یگتــسبلد ینعی ،یگدرپــسرس و دایقنا نودب .)Butler,1997,7-8( تسین رودقم ،تساهنآ دایقنا رد هک یناــسک لکــش ار هژوــس هک تــسا یــتردق هاگــیاج اــنامه لاد ،ناکــل رــظن زا تحاــس ای ردپ مان و »تــسا لاد قطنم راوج مه تردق« :دــهد یم یاه هنیمز و لاد زا شــناوخ نــیا اب .تــسا تردق لماع ،نــیدامن ،لاد رد هــتفهن تردق قطنم یاــنبم رــب هتیویتکژبوــس یریگ لکــش ̊بابرا یاــنبم رب زــیر همانرب تــیوه یریگ لکــش تمــس هب ناوــت یم یارب یتاحلاطصا اــی اــه هژاو ،اه لاد ̊باــبرا .دــش نوــمنهر اــه لاد نیدامن ِی هصرع رد اه لاد یرگ تللاد ییاهتنا یب رب نتشاذگ دح ِی هــطقن ناوــنع هــب اــه لاد بابرا زا دراوــم یــخرب رد ناکــل .تــسا طاقن اــی اه لاد ،اــهنآ هک ارــچ ؛دــنک یم داــی ⁶⁴ندــیجآ اــی نوــتیپپاک هعماج ِیاــه لاد ِی هکبــش اهنت هن نآ یاــنبمرب هک دنتــسه یــتباث تباث یــیانعم زا یبــسن و ارذــگ روــط هــب و دوــش یم تــیبثت دارــفا و دنوش یم هتخود رگیدکی هب اه هکبش نیا هکلب ،دنوش یم رادروخرب .دنک یم لــمع نآ رب هــیکت اب راــتفگ ِیــمامضنا یاــه لیلحت ماــمت و همه و دننک یم تیبثت ار یتللاد ِی هرــیجنز ِلک یانعم اه لاد نــیا .دبای یم ناماس اهنآ لوح یراتفگ ̊نورد یاه تشاگنا یــیاه هژاو یزــیر همانرب و ^6۵یــمومع تــسایس اــب طاــبترا رد یاهورین« ای »یرادیاپ« ،»⁶⁶یمومع ِریخ« ،»یــسارکومد« نوچمه بوــسحم اــه لاد ̊باــبرا یارــب راو هناــشن و یــمومع ماــن ،»رازاــب Alexander, 1984; Afshar and Pezzoli, 2001;( دنوــش یم یــلاصتا ِی هــطقن کــی ،یــلاد ̊باــبرا رــه .)Allmendinger, 2002 )یزیر همانرب هــنومن ناونع هب(هنیمز تــیمامت زا هک دــنک یم داــجیا نآ نورد رد ⁶⁷ندش کح قیرط زا ار ینابیتــشپ نیا و دنک یم عافد .)Zizek, 1997a; 1997b( دهد یم ماجنا نآ رب یراذگریثأت و هــنیمز ؛دنتــسه یــهت یــیاه لاد ود رــه ،نوــتیپاک ِی هــطقن و لاد ̊باــبرا اــب طاــبترا رد و دنوــش یم یــهت دوــخ ِی هژــیو یرــگ تللاد زا یــنعی اهنت لاد ̊ بابرا ای نوــیتپاک ی هطقن .دنتــسه شزغل یاراد لولدم هک دــننک لــمع عــجرم ِی هــطقن تروــص هــب دــنناوت یم یــتروص رد

(6)

۱۰

ِی هدنیامن یــنعی ،دــشاب صاخ یعمج اــی هورگ تــیناگمه مــسجت یریگ لکــش دــنیآرف رد .ماــظن ِیدــنم ماظن اــی باــن یتــسه یــعون زا رــتارف یدرــکراک اــت دوــش یم هدــناوخارف یا هژــیو لاد ،لاد باــبرا یرــگ تللاد زا روــبزم لاد .دــشخب مــسجت ار شــیوخ تــیمامضنا یاه لاد و یــیامنزاب ار یــتیمامت اــت دوــش یم یهت شیوخ ِی هژــیو تسایس ِی هصرع رد .دنک ⁶⁸یدنب لصفم ار یرامــش یب نوگمهان لاد بابرا تروص هب هک تــسا یهُت ِلاد ینــشور هب ،تلم ،یمومع طابترا رد .^6۹دــشخب یم تدحو ار هعماج لک ،نویتپاک ی هطقن اــی ی هطقن ای لاد بابرا یرادیاپ ِی هژاو ،یلک موهفم هب یزیر همانرب اب و نــشور نادنچ یاــنعم ،یــهت لاد نوــچ مه هــک تــسا نوــیتپاک یاه ملاک زا یا هعومجم نداداج ،نآ درکراک اهنت و درادن یتساررس .تــسا ^7۰یرادیاپ ِبــسچرب ای مان ِتحت عوــنتم یناعم اــب ضراــعتم رد جردنم یاه تــشاگنا ِی هدنزود طاقن ناونع هب لاد بابرا نــیا هب اهن آ یــفیصوت یاه یگژیو اــما ،دنام یم یــقاب تباث ،دوــخ ِلــیذ ای اه یدنب لصفم عاوــنا یور هــب و دنتــسه رادیاپان یــنیداینب روــط تیمها .دنتــسه زاب کــینومژه و ^7۱کــیژولوئ دیا یاه یدنب لکــش هــب ،یزــیر همانرب رد اــهنآ شــقن ِفــشکزاب و اــه لاد بابرا یــسررب روخارف هــب هک تــسا یتیوه فــیرعت و یــشخب ماجسنا شــقن لــیلد هدــهع رــب هــعماج رــه نــیدامن ِی هــصرع اــی یــگنهرف ِیاــه یگژیو هک تسا ینادنم هفرح زا یعامتجا ،یزیر همانرب ِی هفرح .دنریگ یم دنراذگ یم ک ارتشا هب ار دوخ یاهدرواتسد نیعم ِی هنیمز کی رد یاه تــسبراک و اــهراجنه ،اــه شزرا زا یا هــعومجم ،هــنیمز نــیا و نیمضت ار عامتجا ماجــسنا هک یزیچ نآ .دریگ یم رب رد ار کرتــشم کی لکــش زین اضعا دوخ یارــب هک )یهت لاد(تــسا یــلاد ،دــنک یم لاد نیا هک دناد یمن قیقد و یتــسرد هب سک چــیه و دراد ار اــمعم رد لاد نیا زا نارــگید هچ نآ زا کــی ره اما ؛تــسا یــنعم هــچ یاراد

رظن رد یعقاو ار نآ و دنزاس یم دوخ یارب یضرف شیپ ،دنراد نهذ طابضنا اب طبترم یاه هصرع مامت رد ار نآ هراومه نیاربانب و هتفرگ زا ار دوخ تیوه ،نازیر همانرب عقاو رد .دنریگ یم راک هب یزیر همانرب رت شیب رد هک ینف تاــحلاطصا و کرتــشم ِنابز یریگراک هب قــیرط یتاحلاطصا ؛دــنبای یم زاــب .دــنناد یمن ار نآ قــیقد یاــنعم دراوــم ،دنمــشوه دــشر ،ندــش یناهج ،یرادیاپ ،یمومع ریخ« نوچ مه یاهرادنپ« ار اــه لاد نیا تناک هک روط نامه .»نــیون ِیروابرهــش شجنــس لباقریغ ار اهنآ و )۱۹۹8 ،لرــسوه( دیمان یم »^7۲هدنرذگرب یرادنپ ،یرادــیاپ هژاو ،زــین یزیر همانرب اــب طاــبترا رد ،تــسناد یم و تــسه زین هدننک لصتم یلاد ،یلاعتم یــگژیو رب نوزفا هــک تــسا هب اهنت و هدوــب تــساررس یانعم زا یهت ،اه لاد نیا تــیهام رــبانب یارب زاین دروم نگمه داوم ات دهد یم راتخاــس ضراعتم یاه ملاک مهارف ار شجنــس لباقریغ ی هچراپکی کیژولوئ هدیا ِی هنیمز کــی .)Zizek, 2004; 2006( دنک

I)A( زیر همانرب ِنم ِنامرآ و اه لاد بابرا .3

دنم ماظن یزیامت صیخشت یارب ار »نم ِیدنب لکش« هس ،ناکل »نمارف« و »ینامرآ ِنم« ،»نم ِنامرآ« ینعی طبترم حلاطصا هس نایم لمع نامرآ کی ناونع هب هک تسا یلاد ،نم نامرآ .دنک یم داهنشیپ رد ار هژوس هاگیاج هک ینم و نوناق زا هدــش ینورد حرط کی ؛دنک یم ِی هلحرم یا هنیآ ریوصت زا ینامرآ نــم .دنک یم میظنت نیدامن مــظن نآ هب نم هک تــسا هدنیآ رد یزتنــس دیون و دریگ یم تأــشن یا هنیآ یزاــسدننامه رد موهوم رادنپ ِی هباثم هب یــنامرآ نم .دراد لــیامت

)یدلایم 1990 ِی ههد زا شیپ(یتنس

)Alexander, 2002; Campbell and Marshall,2002( تعفنم /⁷⁶یمومع تحلصم )Jacobs,1961; Boyer,1983; Friedmann;2002( ⁷⁷"ینلاقع یرهش" اما گرزب یاهرهش قلخ

)Alexander 1984, 2000(⁷⁸یرواب ملع /یرواب تابثا /تینلاقع )Harvey, 1973; Low,1994(^7۹یمومع هافر /یعامتجا تلادع

)Myers et al., 1997( ^8۰عماج/ییارگ لک /ینیبانیب طابترا

)Friedmann, 1973,1987,2002(^8۱لمع هب شناد لاصتا /)یگ هعماج( هعماج اب طبترم رگ تیاده )Myers, 2001( ^8۲رگن هدنیآ

)یدلایم 1990 ِی ههد( ریخا )Wheeler, 2000( یرادیاپ

)Sandercock,1998( ^8۳یگنهرف یرواب هناگدنچ /عونت و توافت )Duany and Plater-Zyberk, 1996( ⁸⁴نیون یروابرهش

)Weitz, 2001( ^8۵دنمشوه دشر )Harvey, 1996(⁸⁶یطیحم تلادع

)Healey,1997; Innes, 1997( ⁸⁷عامتجا یریگرد/تکراشم/یطابترا )یدلایم 2000 ِی ههد( روهظ لاح رد

)Afshar and Pezzoli, 2001; Sanyal, 2002( ⁸⁸ندش یناهج )Castells, 2000( ^8۹یا هکبش ِی هعماج )Gunder, 2003; Hillier, 2002(^۹۰مصاخت

.یزیر همانرب رد بختنم ِیاه لاد ̊بابرا زا یخرب -1 لودج

) Hillier and Gunder, 2003, 234 ;Gunder, 2004, 305یانبم رب( :ذخام

(7)

۱۱

دوــخ شــقن یاــفیا هــب اــما ،درــیگ یم لکــش )یا هــنیآ هــلحرم( هــیلوا .دــهد یم هــمادا هــیوناث یاه یزاــس دننامه ماــمت أــشنم ناوــنع هــب لکــش ار نــم ِیاــه نامرآ ِنــیدامن یاهراتخاــس ،اــه لاد بابرا یارب یمهم اــی گرزب رایــسب یناعم یواــح ،اه لاد نــیا .دــنهد یم زا اــم ک اردا )نــیداینب( یوــهام ِی هــبنج عــقاو رد و دنتــسه اــم چــیه نودــب اــم .)Bracher,1999, 45-6( دنزاــس یمرب ار ناــمدوخ مامت .مینک یم عافد اه لاد نــیا زا هتفرگ تأــشن تیوه زا یدــیدرت دییأت ،نآ و دراد نــیداینب فدــه کــی ام راــتفگ اــی ملاک ،تاراــهظا و وــس کــی زا ویتکژبوــس یاــه لاد بابرا طلــست اــی تــیمها ددــجم دمآرب هــک تــسا رگید یوــس زا اه لاد نیا یاــه لولدم اــی اه هژوــس Gunder,( دــنک یم ینابیتــشپ ار زیر همانرب درف ِیــنامرآ ِنــم ،ود نــیا یزیر همانرب اب طــبترم یاه لاد بابرا زا عاــفد نــیا و )2003; 2004 لودج .دنک یم اــطعا ار زیر همانرب ِیــگژیو ام هب هک تــسا اــه تیوه اه هژوس داحتا هک ییاه لاد ینعی اه لاد بابرا زا یا هعومجم ،کی لودج .دهد یم ناــشن ار دنک یم نیمضت ار یزــیر همانرب شناد اــب و یزــیر همانرب یژوــلوئ دیا ِیاــه لاد ̊باــبرا زا یا هــعومجم ،روــبزم .دریگ یمرب رد ار اــهن آ زا کــی ره اب طبترم یدــیلک نوــتم نــینچ مه :تسا هدش یدنب هتسد ماع ِی هرود هس هب تسیل روهظ لاح رد و رصاعم ،یدلاــیم۱۹۹۰ زا شیپ و یتنــس ِی هرود زا یا هدرتــسگ روط هب یتنــس یاه لاد :یدلایم۲۰۰۰ ِی ههد ینعی ار رصاعم یاه لاد .تسا هدــش هتفرگرب ^7۳نارگید و زریام تاعلاطم رظن رد یزیر همانرب شزوــمآ یارــب ییاه تصرف ناونع هــب ناوــت یم ایوگ ار نآ ناوــت یم اــما درادــن ندوــب لماک یاــعدا ̊تــسیل .تــفرگ یاه لاد ناوــنع هب ناوــت یم ار روــهظ لاــح رد یاــه لاد .تــسناد ،یزیگنارب ثحب لکــش هب .تفرگ رــظن رد ⁷⁴یزــیر همانرب ملاک مــهم یاه شناوخ دنناوت یم هک دنتسه یزاف و کیتامــش اه مان یگمه یزیر همانرب ِملاک ِمهف و یزاس هداس یارب و دننک رایتخا ار توافتم ۱۹۹۰ ِی ههد رد هتفرگ لکش یاه لاد .دنیآ یم رظن هب راوشد رایسب طاقن ای نویتپاک یاه هطقن تایصوصخ دجاو ینشور هب ،یدلایم ِدقاف ِیهت ِیاــه لاد ار اهنآ ناوت یم رــظنم نیا زا و دنتــسه تــخود زا شیپ هدــش هداهن انب یاه لاد .تفرگ رــظن رد تــساررس یاــنعم ،دنا هدرک روهظ ً

اریخا هک ییاه لاد هب تبسن یدلایم ۱۹۹۰ ِی ههد شــخرچ رــگنایب دیاــش عوــضوم نــیا و دنتــسه کیتامــش رــت مک یاــه لاد اــب طــبترم ِیاــه ملاک ِیتــسینردم-اسپ ^7۵یاــ هراو وگلا یاه لاد یوس زا رتــشیب هدــش بسک حوضو رگ نایب ای تــسا یتنــس رد اه لاد یور رــب رتــشیب لمأت لیلد هــب دناوت یم هــک تــسا یتنــس یاه تــشاگنا هب هزورما ،نیون ِیاه لاد ̊باــبرا .دــشاب نامز لوط ناگ هدنهد شزومآ و دنا هدــش لیدبت یزیر همانرب نوتم رد یدــیلک یتیلک داــجیا و یزیر همانرب ماــظتنا هــب یــشخب ماجسنا روــظنم هــب .دنتسه نایوجشناد هب اهنآ لاقتنا ِیپ رد ،مجسنم و هچراپکی

هب یهد لکش یانبم رب یزیر همانرب شزومآ .4 )یزیر همانرب یوجشناد( زیر همانرب ِنم ِنامرآ

و ددــجم یریگ لکــش هــب ،یزــیر همانرب ناگ هدــنهد شزومآ کمک ندش زیر همانرب یاتسار رد نایوجشناد ِنم نامرآ ِی هعــسوت افیا یزــیر همانرب ِی هــفرح رد ار یــیاه لدم شــقن ،ناــنآ .دــننک یم

هتــشاد قــلعت وــگلا نآ هــب دــنراد لــیامت نایوجــشناد هــک دــننک یم تــیعبت داتــسا راــتفر زا لــعن هــب لــعن دــناوت یمن وجــشناد .دنــشاب رد هدــش ناــیب یاــه لاد بابرا یــجنایم هــب وجــشناد هــکلب ،دــنک نــیا .دــنک یم رارــقرب دــنویپ )هدــنهد شزومآ( داتــسا اــب ،۱ لودــج ی هژیو تــفص کی وجــشناد هک دوــش یم مکحتــسم یــنامز هــطبار دــیلقت-تاملک یادا و ندز فرــح ِی هوــحن دیاــش -ار دوــخ مــلعم هدــش نایب ^۹۲یاهراجنه و اه شزرا هژــیو روط هــب ای و دــنک ^۹۱رارــکت و نــیا رد .درــیذپب ار یزــیر همانرب یاــه لاد بابرا - داتــسا یوــس زا

۹۳یبتکم گنهرف کــی زا یوضع دنریگ یم دای نایوجــشناد ،هویــش تــسا هژــیو یاــهراجنه و تــیعجرم راتخاــس دــجاو هــک دنــشاب رب هتفرگ لکش تیوه ،ناکل یارب .)Zizek, 2006; Gunder, 2004(

،ناگ هدنهد شزومآ ی هژــیو تفص رب ینتبم و اه لاد بابرا یاــنبم .تــسا زومآون ِزیر همانرب ِنــم ِنامرآ ِی هدنهد لیکــشت یلصا رــصنع و دنریگ راک هــب ار دوــخ ملعم ^۹4ِشــنم دــننک یم شلاــت نایوجــشناد یــشخب ماجسنا و لیم یاضرا هب رما نیا ؛دننک لمع نآ یانبم رــب نــیا ؛)Gunder, 2002( دناــسر یم یراــی وجــشناد نــم هــب هراــبود ار دوخ ^۹6 ِلــیم ـ هژبا وجــشناد و دوــش یم هدیمان ^۹۵لاــقتنا ،دــنیآرف ،یریگوــس نیا و دنک یم داتــسا مان هــب یعجرم روگیف هــب فوــطعم یوجتــسج ور نیا زا ؛تــسا شناد اــی لاد باــبرا نــتفای روــظنم هــب یرما ،یریگدای دــنیآرف رد داتــسا قیرط زا یبای ماک یارــب وجــشناد یضراعتم راتسویپ ِی هدنریگرب رد ،نایوجــشناد ِنم .تــسا یتایح فلتخم یاه گنهرف زا هتــساخرب یاــه شزرا و اــهرادنپ ،اــهرواب زا و ییاجباج دنیآرف قــیرط زا ،تیعقاو نیا هب ملع اب داتــسا و تــسا ِیاه لاد بابرا اب نآ ینیزگ یاج و یتنــس ِیاه لاد بابرا یراکتــسد طبترم یاه شزرا ِی هعومجم و ^۹7اــهدک - ریز زا ینابیتــشپ و نیون شوپرــس نایوجــشناد نیبام یگنهامهان و ییأر مه مدع هب ،نآ اب تــسا ییاهراکوزاــس یــپ رد وجــشناد ،رــگید یوــس رد و دراذــگ یم راکوزاــس نیا اما .دهد قیبطت دوــخ ناراگزومآ اــب ار دوخ تــیوه هــک طــیحم و نارــگید ،دوــخ زا هژوــس کرد و نــم ِیــعافد ِتــیعقوم و و دنروآ یم دوجوب ار یکیتامتسیس یگدیچیپ عومجم رد ،نوماریپ یزیر همانرب یاه لاد بابرا زا تسردان یتخانش یریگ لکش ببــس مدع و نادــقف نیا ،ناکل .دوــش یم نآ اب طــبترم یاــه ملاک- رــیز و یریگراک هب اب ار لیم -هژبا لماک ِندروآ گنچ هــب رد لماک ِیــبای ماک همجرت یسیلگنا رد هک هژاو نیا .دهد یم حیضوت a یتُپ هژبا ِی هژاو هب ناکل یواک ناور ِی هیرظن رد و تسا یوسنارف یا هژاو ،دوش یمن یوزرآ ینتفاین تــسد بولطم هک دوــش یم قلاطا لیم تلع - هژبا هک »یرگید« یانعم هب autre هب دراد هراشا a .دور یم رامش هب هژوس ،دبای یم نییعت )هعماج/گنهرف/نابز( گرزــب یرگید اب لباقت رد a یتپ هژبا .دوــش یم فیرعت نآ رــبارب رد هژوــس هک یا هطیح ناــمه یوپاکت هــک یعقاو رما ِی هدــنامزاب ،تــسا نادقف یمــسق عــقاو رد Evans,1996,124;( دزادنا یم نایرج هب ار ریــسفت و لیوأت نیدامن هب هراــشا اــب هــمادا رد .)Gunder, 2002,128; Gunder, 2004, 308 یریذپان ناکما ،نآ رد a یتُپ هژــبا هاگیاج و ناکل ملاک راهچ هــیرظن یوــس زا نآ ندرــک یــنورد و لاد ̊باــبرا لــماک و قــیقد یرــیگ ارف .دش دهاوخ حیرشت ،تسا وجــشناد نامه هلاقم نیا رد هک هژوــس

(8)

۱۲

یــیارچ و یــناکل »ملاک« راــهچ هــیرظن .5 ِلاد ̊ باــبرا ِلــماک ِیرــیگارف ندوــب نــکممان یزیر همانرب

نابز رد هک تسا یعامتجا دنویپ« ،ملاک ِتــشاگنا زا ناکل ِدار ُم زا و دراد دــیک أت نابز یدرــف -ارف تعیبط رــب و »دوــش یم یزــیر هیاپ درب یم راک هــب ^۹8راتفگ و نتفگ اــب تواــفتم یــیانعم رد ار نآ ور نــیا بطاخم ینعی رگید یا هژوــس اب ،راتفگ .)Evans, 1996,190-192(

یرگید ملاک هاگ آدوخان" هک ناکل روهشم لومرف نیا .دراد راک و رس راتفگ ِی هژوــس یور رب یتارثا ناوــنع هب ار هاگ آدوخان ،"تــسا گرزــب رد ملاک اما .دوــش یم باطخ وا هب رگید یاج زا هک دهد یم ناــشن دوخ یناگ هژوــس - انیب ِی هبنج رب دیک أت راــتفگ اب تواــفتم یــیانعم .دریگ یم رب رد ار تــیوه ِی هدنزاــس رب یــعامتجا یاــهدنویپ و دراد ؛دنک یم ییاسانش ار نکمم یعامتجا یاهدنویپ زا عونراهچ ،ناکل -انیب طباور هک نیدامن ِی هکبش زا نکمم یدنب ناماس عون راهچ .)Hillier, 2002; Gunder, 2003( دــنک یم مــیظنت ار یناگ هژوــس ملاک ،^۱۰۰یهاگــشناد ملاک ،^۹۹بابرا ملاک :زا دــنترابع ملاک راهچ نــیا اب ار ملاک راهچ نیا زا کی ره ناکل ،^۱۰۲واک ناور ملاک و ^۱۰۱کیرتــسیه :تسا ریز یربج دامن راهچ لماش هک دهد یم ناشن هژیو یمتیروگلا ،هدروــخ طــخ ِی ژوــس( هژوــس : $،شــناد :S_۲،لاد باــبرا : S_۱ ِلاــقتنا دــنیآرف رد هــک یا هدــنام هت(دازام ِفــیک : a،)هتفای قاقــشنا

.)دهد یمن ندش هنیدامن هب نت ،شناد ،دزاــس یم زیامتم یرگید زا ار ملاکراــهچ نــیا زا مادــک ره هــچنآ ملاک راهچ نیا نیداینب راتخاس .تسا دامن راهچ نیا یاه هاگیاج

:تسا ریز متیروگلا یانبم رب

توافتم هاگیاج کی رد یربج دامن راهچ نتفرگرارق اــب ملاک رــه ملاک ره و دننام یم یــقاب تباث اهدامن .)۳ریوصت(دوــش یم فــیرعت .تــسا هریاد عبر کی ِی هزادنا هب اهدامن شــخرچ ی هجیتن اــفرصً قتــشم نآ زا رــگید ملاک هــس و تــسا یا هــیاپ ِملاک ،باــبرا ِملاک )S_۱(لاد باــبرا طــسوت طلــسم هاگــیاج ،ملاک نــیا رد .دنوــش یم یارب رت قیقد نایب هب ای رگید لاد یارب ار $ هژوــس هک هدــش لاغــشا ،یتللاد ِلمع نیا رد .دنک یم ییامنزاب )S^۲( رگید یاه لاد ی همه .تــسا a یــتُپ هژــبا ناــمه هــک دراد دوــجو یدازاــم رادــقم هراوــمه تــسکش هب موکحم یهاوخ تیمامت یارب یــشلات ره هک نآ دوــصقم

.»دنک یم ناهپ ار هژوس ِماسقنا« بابرا ِملاک .تسا زا ،تــسا تــیمها زــیاح هــلاقم نــیا رد هــک یهاگــشناد ملاک .دیآ یم دوجوب بابرا ِملاک ) ِدرگ تعاــس داپ( ِیا هریاد عــبر شــخرچ .تــسا هدــش لاغــشا شناد یوــس زا طلــسم هاگیاج ،ملاک نیا رد ماــمت ســپ رد هــک دــشک یم رــیوصت هــب ار تــیعقاو نــیا ملاک نــیا دوجو یرگید هب یثنخ ارــهاظ یــشناد لاقتنا یارب هک ییاه شلاتً ینعی ؛تفایزاب زین ار ندوب بابرا یارب شلات ناوت یم هراومه ،دراد رد اما .تــسا هدــش لقتنم وا هــب شناد نــیا هک یرــگید رــب طلــست )یزیر همانرب( اه لاد بابرا یجنایم هب اتدمع هک شناد لاقتنا نیاً هب نت هک دراد دوجو )aیتُپ هژبا( یدازام هراوــمه ،دریذپ یم ماــجنا زیر همانرب ِنم ِتمواقم راکوزاس لوصحم و دهد یمن ندش هنیدامن و یهاگــشناد ملاک رد لزــلزت ببــس و تــسا لاــقتنا دــنیآرف رــبارب رد اب ار ینکممان نیا ناکل .دوــش یم نآ لماک ِلاقتنا ِیرــیذپان ناکما شناد زا یهاگشناد ملاک رد - یرگید تمس هب لماع زا هک یناکیپ یناکیپ قیرط زا ار یــناوتان و دهد یم ناــشن - aیتپ هژبا تمــس هــب .دراذگ یم شیامن هب ،تسا تقیقح یوس هب لوصحم تمس زا هک اــتح ،یرــگید یــسکره و( وجــشناد ،نــیداینب حطــس رد لاــحرد یاه فاکــش ،تاــضقانت نــیا دهاــش )هدــنهد شزومآ یاــه هعومجم بوــلطمان یاــه هبنج و اه یراگزاــسان ،یــشومارف وجــشناد ِدوــخ ِیاــه لاد بابرا زا هــک تــسا یــیاهرواب و شــناد اه عوضوم نــیا هب یهجوت یب ببــس هــچنآ اما ،دــنک یم ینابیتــشپ عضو رد مــیراد لــیم ینیداینب روــط هــب ام هک تــسا نــیا دوــش یم اــهنت و مــینک شــخب تذل ار نآ و مــینک داــجیا یــنومراه دوــجوم رد ار یــلایخ یاه یزتناف و میــشاب ارــیذپ ار لــمحت لــباق یاــهدرد Hillier and Gunder, 2003;(مینک داجیا دوخ نهذ رد طابترا نیا تیعقاو ام هک ار هچنآ ،گنهامه یاه یزتناف نــیا .)Zizek, 2006 روــظنم هــب .دــنراذگ یم ک ارتــشا هــب و فــیرعت ،مــیمان یم کرتــشم .میدرگ یمزاب یرادیاپ ِلاد بابرا هب هرابود ،میتفگ هچنآ میسرت و ناــهوژپ شناد رت هدرتــسگ یحطــس رد( نایوجــ شناد رتــشیب هب ار یرادــیاپ ،هتفای هعــسوت رتــشیب یاهروــشک رد )تردــق عــجارم یاه تــسبراک و اــه شزرا رد نآ زا و دــنا هتفریذپ لاد باــبرا ناوــنع و هــناهاگ آ یرایــسب ،ناــمز مه .دــننک یم ینابیتــشپ یزــیر همانرب دنهد یم هــمادا عیــسو حطــس رد و هدرتــسگ فرصم هب هــنابلطواد طــیحم ^۱۰۳ ِیتخانــش موب یاــپدر اــما ؛دــنیوج یم تکرــش نآ رد و رد .)4ریوصت( تــسا هتفر رتارف نیمز درُب تــیفرظ زا ،ناــش نوماریپ ِی هدنیآ( هدنیآ یرادــیاپ لآ هدیا هب یبای تــسد یپ رد ام ،لاــثم نــیا ِی هنازور یاهراتفر ای اه تسبراک دهاــش هک یلاح رد میتــسه )رادیاپ یریوصت کرد هــب ار دوــخ موادــم روــط هــب ،نــ َم .میتــسه رادــیاپان

.ناکل ملاک راهچ راتخاس -3ریوصت )Evans, 1996, 191; Gunder, 2004, 302( :ذخام .ناکل ملاک راهچ ِی هیرظن نیداینب راتخاس -2ریوصت )Gunder, 2004, 301( :ذخام

بابرا ملاک یهاگشناد ملاک کیرتسیه ملاک واکناور ملاک