مطالعه تطبیقی و آزمایشگاهی تکه پارچه اشکانی ـ ساسانی موزه مقدم دانشگاه تهران

هــچراپ هکت يــهاگشیامزآ و یــقيبطت هـعلاطم يــناساس ـ یــناکشا

نارهت هاگشناد مدقم هزوم

3هنيرز هلاه ،^2*ناولهپ هد يفطصم ،¹يفقث داوج دمحم رتکد .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز ياهرنه سیدرپ ،يرامعم هدکشناد رایشناد ¹ .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،يخیرات نارود شیارگ ،يسانش ناتساب يرتکد يوجشناد ²

.ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد مدقم هزوم تمرم و تظافح دشرا سانشراک ³ )90/2/4 :ییاهن شریذپ خیرات ،89/8/24 :هلاقم تفایرد خیرات(

هديکچ

ملاسا هيلوا نورق ،يناساس نارود هب طوبرم یناريا يا هچراپ راثآ زا يريظن يب هعومجم دوخ تايح نيح رد مدقم نسحم داتسا ماجنا اب .تسا هدومن يروآ عمج یجراخ یاهروشک یا هچراپ راثآ یدادعت و يولهپ و راجاق ،يوفص نارود ،ملاسا ينايم نورق ،)هيوب لآ(

نارود هب طوبرم رثا نيا هک دش صخشم مدقم هزوم یاه هچراپ هعومجم زا هچراپ هکت کي يور رب يهاگشيامزآ و يقيبطت تاعلاطم هچراپ هکت نيا تفاب کينکت و گنر ،فايلا سنج ،یخيرات هرود یياسانش شهوژپ نيا ماجنا زا فده .تسا یناساس رصع لياوا اي یناکشا تاناويح فايلا زا هدافتسا و راهآ ،تفاب کينکت ،فايلا زا يملع يليلحت هب هچراپ هکت نيا یور رب هتفرگ ماجنا یاه یسررب اب .تسا هدوب همطل 14 نبرک شور هب یبايلاس زا هدافتسا هک یياجنآ زا ،نيا رب نوزفا .ديماجنا یگنر شوقن داجيا تهج عونتم یاه گنر اب فلتخم جيار یاه هنومن اب رثا نيا یاه هيامشقن و تفاب کينکت ،فايلا یقيبطت هعلاطم اب رابجا هب سپ ،تخاس یم دراو رثا نيا رب یريذپان ناربج يفاب هچراپ رنه يريذپريثأت نازيم مه و رثا یخيرات هرود یبسن یياسانش هب مادقا مه یگنهرف ناريا هدودحم رد یناساس و یناکشا نارود .دش نامزمه رواجم ياه گنهرف و اهرنه رگيد زا يناساس و یناکشا هرود

یديلک یاه هژاو .^SEM زيلانآ ،تفاب کينکت ،یقيبطت هعلاطم ،يناساس یفاب هچراپ ،یناکشا یفاب هچراپ

.E-mail: mdehpahlavan@ut.ac.ir ،021-66480060 :ربامن 021-33119586 :نفلت :لوئسم هدنسیون*

ينغ رایسب يا هنیشیپ ياراد ناریا رد يجاسن تعنص و يگدنفاب ،يطیحم طیارش روخارف هب ار يدایز ياهزارف و بیشن و تسا تاجوسنم هعلاطم اب .تسا هدید دوخ هب يگنهرف و يداصتقا ،يسایس اهنآ گنهرف و میلقا زا يدومن هب ناوت يم يتلم و موق ره هسبلا و .دیسر و یناکشا رصع ،ناریا یجاسن تعنص هوکش اب نارود زا یکی هدوب يلباق ناجاسن دوخ رادتقا نامز رد نایناکشا .تسا یناساس نارود نیا رد .دنتفاب يم يلاع رایسب ناتک و يمشپ تاجوسنم و دنا کلامم هب يبرغ کلامم زا مشیربا هچراپ تراجت هطساو نایناریا کینکت يریگارف هب يرایسب هجوت و دنا هدوب مور نوچ يقرش حور( تسا هدش يم يجاسن تعنص و يمشیربا ياه هچراپ تفاب نایناساس هرود رد ،ناریا يفاب هچراپ رنه ترهش اما .)4،1380،رف جاور زین و يسدنه لاکشا اب يیاه هچراپ دوجو ،دیسر دوخ جوا هب رد للجم و هدیچیپ يناسنا و يناویح ،يهایگ ياه حرط اب يیاه هتفاب يگدنفاب ياه هاگتسد دوجو و لااب يجاسن کینکت ،نارود نیا رخاوا هک دوب دح نادب اه هتفاب نیا يیابیز .دنک يم دییأت ار هتفرشیپ رایسب يناساس ياه هچراپ ناهاوخ راگزور نآ گرزب ياه ندمت رتشیب دوبرف( دندرک يم هدافتسا دوخ ياه هتفاب رد اهنآ شوقن زا ای و دندوب .)66 ،1386 ،رفعج روپ و ءاشنم ،دیلوت لحم هک یتروص رد ،لبق یاه ههد ات تسا ینتفگ ،تشادن دوجو تسد نیا زا یا هچراپ رثا یارب یصخشم نامز و

رگید اب رثا نآ هسیاقم اب و یرنه خیرات هاگن اب ات دش یم یعس و خیرات اب یناتساب هطوحم هیلا و تفاب کی زا هک هباشم یاه هتفای باب رد یرت یقطنم صیخشت هب ،دندوب هدمآ تسدب ینشور گنهرف شور نیا هک ییاجنآ زا .دش لیان روکذم رثا یگنهرف رتسب و یبایلاس ،تشاد هارمه هب نارگشهوژپ یارب ار یدایز یاهدیدرت و تلاکشم درکیور جیاتن ترورض کی ناونع هب ات دوش یم یعس هزورما یرت قیقد و یهاگشیامزآ مولع اب )یگنهرف خیرات( یرنه خیرات

)Verhecken-Lammens and De Moorدنوش ینابیتشپ و هدیجنس درکیور و هچیرد نیا زا هلاقم نیا رد . and Overlet, 2006, 236(

زا یناساس هچراپ هکت کی یهاگشیامزآ زیلانآ و یقیبطت هعلاطم هب .تسا هدش هتخادرپ مدقم نسحم داتسا یاه هچراپ نویسکلک اب نامزمه راثآ رگید اب رثا نیا شوقن یقیبطت یسررب اب ادتبا یریذپ ریثأت نازیم نییبت هب ... و یزلف فورظ ،اه یربچگ نوچ دوخ اب رثا نیا تفاب کینکت تهابش و اهرنه رگید زا یفاب هچراپ رنه سپس .تسا هدیماجنا یناساس و یناکشا نارود یاه هچراپ رگید و یمشچ ود پوکسورکیم ،^1SEM نوچ یهاگشیامزآ تاعلاطم اب .دش هتفر راکب فایلا و تفاب کینکت قیقد ییاسانش رد یعس پول راتشون نیا هجیتن و نتم رد یتاعلاطم ِدنیآرف نیا زا یرت لماک جیاتن .تسا هدمآ

همدقم

رثا تاصخشم - 1

3731 :تبث هرامش مولعمان : ءاشنم هچراپ هعطق :عون رتم يتناس 31/5× 6/5 : داعبا ،يناساس ًلاامتحا : تمدق ،یا هوهق گنر ،یعیبط :یمشپ فایلا :رات 20-22 ^µm :فایلا رطق ، بات نودب ای و بات مک ،^S :بات 9-10µm :فایلا رطق S :بات ،مرک گنر ،یعیبط :یناتک فایلا ^S :بات ،مرک گنر ،یعیبط :یناتک فایلا :دوپ تفج تروص هب ، 9-10µm :فایلا رطق ،)slit tapestry( هداس هنیشرف :تفاب کینکت یزودور ،)plain weave( هداس تفاب يسدنه و يهایگ ،يناسنا :شقن نارهت هاگشناد مدقم هزوم :یرادهگن لحم

.هعلاطم دروم هچراپ هعطق -1ریوصت .)یدابآ فجن یدیجم اضر زا سکع( :ذخام

رثا يقيبطت ـ يخیرات هعلاطم - 2 هیامشقن ساسارب

هک تسا يا هتسجرب و زراب ياه هیامشقن ياراد روکذم هچراپ هکت هب شخب نیا رد .تسا تیمها زئاح يتخانش ناتساب و يرنه هاگدید زا يرنه ياه هنومن رگید اب رثا نیا يرنه ياه هصخاش يقیبطت هعلاطم .میزادرپ يم يناساس و يناکشا نارود يیوگ و دریگ يمنربرد ار يمظنم يرهاظ لکش روکذم هچراپ هکت شوقن گنر .تسا هدش لیکشت هدش هتخود مه هب هچراپ هکت دنچ زا گنر هب )يهایگ و يسدنه،يناسنا شوقن(يناقوف شخب رد هچراپ نیا گنر هچراپ نیریز شخب رد .دشاب يم مرک گنر هب هنیمز و يا هوهق هدش ءارجا يناقوف شخب هب تبسن يسوکعم لکش هب هنیمز و شوقن يسدنه و يهایگ ،يناسنا ياه هیامشقن هچراپ هکت نیا يور رب .تسا روط هب ار اهنآ زا يهباشم ياه هنومن هک دوش يم هدید يا هژیو يناساس و يناکشا نارود هب قلعتم يفلتخم يرنه راثآ يور رب زراب .درک هدهاشم ناوت يم لکش هب ناسنا ود شقن هچراپ هکت نیا يور رب :يناسنا شوقن - رد هک دوش يم هدید )پچ تمس( نز کی و )تسار تمس( درم کی .دنا هدمآ رد شیامن هب يا هژیو ياه تلاح نداد رارق اب هک دهد يم ناشن ار يدرم :تسار تمس يناسنا شقن هدز هیکت يچیپرام و يدومع ياهرایش اب ينوتس مین رب دوخ جنرآ تروص هب ار دوخ ياهاپ و دوخ يولهپ رد ار رگید تسد و تسا هنتلااب هک تسا يسابل وا ششوپ .تسا هداد رارق مه رانک رد عطاقتم يراولش لکش هب ار هنت نییاپ و هدیناشوپ شوپ مین تروصب ار وا هک دراد رس رب زین يهلاک .تسا هدناشوپ ًلاماک ناوارف ياه نیچ اب .)1 ریوصت( دوش يم لماش ار وا رس ششوپ نداد رارق ،نوتس مین کی يور رب روکذم درف ندز هیکت تلاح راثآ رد ًانیع اهاپ نتفرگ رارق عطاقتم تلاح و رمک رب رگید تسد هک تسا هدش ءارجا يناساس و يناکشا رخاوا هرود زا يددعتم هدمآ تسدب ياه يربچگ فیتوم رد ناوت يم ار نآ زا يیاه هنومن يناساس رصع ياه توبات زا يخرب و باهذ لپرس درگ دزی هعلق زا و 3 ،2 ریواصت( تسا هدمآ تسدب ناریا قرش زا هک درک هدهاشم دنا هدمآ رد شیامن هب يروگیف نینچ اب هک يدارفا قوف راثآ رد .)4 فلتخم ياه ششوپ اب هکلب دنتسین يلکش مه و هباشم ششوپ ياراد هب مه زا توافتم يدودح ات يیاه يروگیف اب و ششوپ نودب يتح و .دنا هدمآ رد شیامن سورا ای ^)Cupid -دیپویک( دیپوک رگناشن شقن نیا دوش يم هتفگ ًلاومعم وا .تسا هدوب تبحم و قشع يادخ نانوی رد دیپوک .تسا ریوصت هب هنهرب بلغا و لاب نودب يتح و رادلاب يکدوک تروص هب تیدورفامره يتلاح رگنایب وا يمسج ياه يگژیو .تسا هدمآرد م.ق 5 نرق زا وا ریواصت .تسا يتیسنج ود ای )Hermaphrodite(

ای دیپوک هیامشقن خوسر .تسا هدش جیار ينانوی فورظ يور رب ينعی دلایم زا دعب ياه هدس رد رتشیب يناکشا ورملق رنه رد سورا شقن نیا درگدزی هعلق رد .تسا هتفرگ تروص يمور ـ ينانوی هرود شوقن نیا رثکا رد و تسا هدش هدید اه يربچگ زا هعطق 6 يور رب

هب اهاپ .تسا هتشاذگ رادرایش نوتس مین يور رب ار پچ تسد دیپوک رد لاب ود و هدش مخ پچ تمس هب يکدنا رس و يردبرض تروص شوقن نیا هباشم .تسا هاتوک وا رس يوم .دوش يم هدید يو تشپ نوچ يیاه لحم رد نوتس مین يور رب دیپوک ندز هیکت تلاح و هجاوخ هوک و )ناتسناغفا( موناخ يآ ،)ناتسنمکرت( ءاسن ،)قارع(ارته ينز ارته رد و سبلم نز کی موناخ يآ رد .تسا هدش هدید ناتسیس

؛68 ،1382 ،يرداق(تسا هدز هیکت ينوتس مین يور رب هک تسا هنهرب .)66 و 65 ،1385 ،يدارم ناخ

و دیپوک شقن ابدرگدزی هعلق زا هدمآ تسدب ياه يربچگ زا يیاه هنومن -2 ریوصت .نایادخ رگید

)يلم هزوم گولاتاک( :ذخام

رگناشن مدقم هزوم هچراپ هکت يور رب :پچ تمس يناسنا شقن - .تسا هدمآ رد شیامن هب يتکرح و ایوپ يتلاح رد هک تسا ينز شقن همدص نآ زا يیاه شخب و درادن يدایز حوضو روکذم شقن هنافسأتم نیا ًلاامتحا اما .دوش يم هدید هتفشآ لکش هب رضاح لاح رد و هدید ششوپ ياراد وا هنتلااب اهنت هک تسا هدش ارجا هنهرب تروص هب نز روبع وا رس تشپ زا هک تسا يلاش ای شوپ مین کی نوچ يرصتخم .)1ریوصت( تسا هدش نازیوآ وا ناتسد يور رب و هدرک ياهرهم و اه يربچگ ،يزلف فورظ يور رب شقن نیا هباشم يناساس رصع اب نامزمه رصم ياه هچراپ هکت يتح و يناساس رصع

.درگدزی هعلق زا هدمآ تسدب ياه يربچگ زا يیاه هنومن يزاسزاب حرط )تسار( -3ریوصت

)Keal,1980, 36( :ذخام

رد درم و نز کی نتفرگ رارق ،ناریا قرش زا يلافس يتوبات زا علض کی )پچ( -4ریوصت .)ژاتیمرا هزوم( مه رانک

)Ringbom,1967, 3034(:ذخ^ام

نیا زا مادک ره يور رب .)101 ،1380،يدومحم( تسا هدش هدهاشم ره .تسا هدش يصاخ هجوت يناسنا شقن رد تکرح و يیایوپ هب راثآ يایوگ تسا هدش ءارجا هچراپ هکت نیا يور رب هک يناسنا شقن ود عقاو مسینله يرنه بتکم ریثأت تحت هک دنتسه يا هژیو ياه هیامشقن يزکرم يایسآ ات رصم زا هک يفلتخم راثآ رد ار هیامشقن نیا .دنا هدش يبوخ هب دنتسه يناساس و يناکشا هرود هب قلعتم و دنا هدمآ تسدب ،راثآ نیا رثکا رد تسا ينتفگ .)8و 7 ،6 ،5ریواصت( درک دهاشم ناوت يم هتفرگ رارق امن قاط ای يللاه باق کی نایم رد رظن دروم يناسنا شوقن نازیوآ ناتسد يور رب و هدرک روبع اهنآ ياه هناش يور زا يلاش و يخرب .دوش يم بوسحم شوقن نیا کرتشم ياه هولج زا هک تسا هدش اهراس همشچ و اهبآ ههلا اتیهانآ هب بستنم ار يناسنا ياه شقن نینچ ،1380،يدومحم( دنا هتسناد يراسگیم و بارش يادخ سوزینوید ای ياهریوصت دنا هتشاد لیم رتشیب يناساس رخأتم نادنمرنه .)168و167 مسر يلک روطب و دنهد رارق امن قاط هیبش يیاه تنیز نایم رد ار هناهاش ،هدننک روصحم يیاه باق نایم رد شقن ای ریوصت نداد رارق تنس و ،يحاتف(دوش يم رارکت ًاقیقد زین يسنازیب رنه رد و تسا يناریا يتنس .)164 ،1386 دوجو يناریا رنه رد هنهرب صاخشا شیامن هک تسا دقتعم نمشریگ يتورود .تسا هدش ناریا دراو هناگیب رنه ذوفن تحت ًاققحم و هتشادن ار اهنآ زین موبگنیر .تسا هدیشخب يبهذم موهفم ریواصت نیا هب درفش زا يیاه هنومن .تسا هدرک حرطم دباعم ياه هرکاب ای اه هنهاک ناونع هب تسا هدش هدهاشم زین ملاسا هیلوا نورق نیمیس فورظ رد شوقن نیا درادن هقباس ناریا رنه رد هنهرب صاخشا شیامن .)192 ،1373 ،يمارص(

دراو ناریا هب يبرغ رنه ذوفن تحت و نایناکشا نامز رد راب نیلوا يارب و لکش ينارود چیه رنه رد هن و يناساس رنه رد هن زگره هتبلا .دوش يم .)164 ،1386 ،يحاتف( دریگ يمن دوخ هب جیار و بلاغ

.يدلایم 500 ،يرصم يطبق هچراپ هکت -5ریوصت )Textile As Art.Com( :ذخام

لاح رد نانز و يسوق و قاط ياه باق اب يناساس يا هرقن نادلگ -6ریوصت .)ژاتیمرا هزوم(صقر

)Ringbom,1967, 3034( :ذخام و يسوق و قاط ياه باق اب يناساس يا هرقن ينیس کی ياه هیامشقن -7ریوصت

.)نیلرب چیلتاتسا هزوم C -دارگنینل هزوم A,B( اهنآ لخاد عونتم ياه شقن )Ringbom,1967, 3033( :ذخام

.يناساس يا هرقن نادلگ کی يور رب اتیهانآ ههلا شقن -8 ریوصت )Lokonin,1967,pic183( :ذخام

روکذم هچراپ هکت يور رب هک يهایگ ياه هیامشقن :يهایگ شوقن - هدش هداد ناشن رپ هس ياه گرب اب يیاه هتوب تروصب دوش يم هدید يا هرپ هس ياه گرب هباشم يلیخ يرهاظ ظاحل زا اه گرب نیا .تسا .تسا هدماین رد شیامن هب يبوخ تیفیک اب هک تسا )روگنا تخرد( وم هطاحا ار يناسنا شوقن نیریز و يناقوف ياه شخب اه گرب نیا يیوگ .دنا هدرک يم ياه هیامشقن زا هدافتسا و قرش فرط هب مسینله جوم دورو اب هب هدنور وم تخرد شقن يریگراکب ،فلتخم راثآ يور رب ينله راثآ يور رب روگنا ياه هشوخ و گرب هس و گرب جنپ تروص يیاه هنومن .دبای يم جاور يناساس و يناکشا ،يکولس نارود يرنه ياه نوتیر زیرفا ،درگدزی هعلق ياه يربچگ رد يهایگ شقن نیا زا رگید و رتشوش کللاگ ياه توبات و ریملاپ رد لعب دبعم ،اسن يجاع ناوت يم هک تسا هدش هدهاشم يناساس و يناکشا رصع ياه هطوحم بارش و ناتسکات يادخ سوکاب ای سوزینوید اب طابترا رد ار اهنآ .)11 و 10 ،9ریواصت( )66 ،1382 ،يرداق( تسناد

هدید هچراپ هکت نیا يور رب هک يسدنه شقن اهنت :يسدنه شوقن - هدش ءارجا تسار تمس باق رد هک تسا يهاتوک نوتس دوش يم تمسق ود زا نوتس نیا .تسا هدز هیکت نآ يور رب روکذم درف و نیریز شخب و يچیپرام تروص هب يناقوف شخب ،تسا هدش لیکشت هدمآ رد شیامن هب يدومع ياه يقشاق اب يیاه نوتس تروص هب رد ناوت يم ار )هاگ هیکت( يدربراک شقن نینچ اب يیاه نوتس .تسا توافت نیا اب هتبلا درک هدهاشم مه درگدزی هعلق يناساس ياه يربچگ هدش هتفرگ راکب هچراپ نیا يور نوتس رد هک يفیتوم عون ود هک هنوگ هب درگ دزی هعلق ياه يربچگ رد )يچیپرام ،يدومع يقشاق(

2ریواصت( تسا هدش ارجا نوتس و شقن باق بوچراچ رد ازجم يا قطانم زا هک يلافس توبات کی شوقن يور رب ار يتلاح نینچ .)3 و .)3 ریوصت( دوش يم هدید زین هدمآ تسدب ناریا يقرش

رثا یکينکت ـ يقيبطت هعلاطم -3

تفرشیپ زا يبلاج دومن تفاب فلتخم ياه هویش يجیردت لماکت زا يرایسب لاح نیع رد هک تسا يرشب تاراکتبا زین و يریگدای رگیدکی رب اهنآ تاریثأت و اه همشچرس ،فلتخم ياه گنهرف تابسانم ياه هبنج هب قیرط نیا زا ناوت يم بیترت نیا هب و دنک يم راکشآ ار هک دنک يم تابثا تایئزج زا يرایسب .درب يپ گنهرف کی فلتخم هک دراد ایسآ برغ رد نهک گنهرف کی رد هشیر يگدنفاب يلصا نونف ،1387 ،نمرکا و پوپ( تسا هدش لقتنم رگید گنهرف هب يگنهرف زا .)2515 هک تشاد رارق يتیعقوم رد ناریا ،یا يگنهرف تلاماعت نینچ رد ناگدنفاب لاح نیا اب .درب يم هرهب اه تراهم و نونف نیا همه زا يیاه شور هب هجوت اب و دندوب يیاه يروآون ياراد دوخ يناریا تفارظ اب و دنتشاد رایتخا رد فلتخم ياه هویش لاقتنا رثا رد هک ينف يلااب تیفیک اب و يیابیز تیاهن رد ار يیاه هتفاب ،لیخت تردق و

اهنت ،يفاب هچراپ تعنص نیزاغآ لاس رازه راهچ لوط رد.دندرک قلخ هدش يیاسانش ناریا تلاف هزوح يگنهرف هخرچ رد هصخاش ود

Plain( هتفات فیرظ و هنارهام هداس تفاب زا يیاه هناشن يکی .تسا دلایم زا لبق مجنپ هرازه ًلاامتحا ای و مراهچ هرازه هب قلعتم )^Weave لگ يور )Weaving Tablet( تلبات تفاب زا يیاه هناشن رگید و تسا زا شیپ مود هرازه لیاوا ای و موس هرازه رخاوا هب طوبرم هک هتخپ دعب يکدنا .تسا هدمآ تسد هب شوش زا رثا ود ره هک تسا دلایم هدش رهاظ ناریا برغ رد )^Tapestry( يرتسپات تفاب زا يیاه هناشن و قرش رد ادتبا فلتخم ياه حرط داجیا و وکام اب يگدنفاب سپس و ناریا يفاب هچراپ خیرات تقیقح رد و دش جیار ناریا برغ رد سپس .دوش دنم هرهب اه تفرشیپ نیا همه زا تسناوت هک دش زاغآ ينامز و هدش جیار رصم رد م.ق 1500 دودح رد يرتسپات ای هنیشرف تفاب همادا هنایم قرش رد 14 نرق ات يگدنفاب تعنص يلصا هیاپ ناونع هب تروص هنیمز نیا رد يریگمشچ تاعادبا زین هلصاف نیا رد و دبای يم .)2517و2518 ،1387 ،نمرکا و پوپ( دریگ يم

:هعلاطم دروم هچراپ هکت تفاب کينکت یاه هچراپ نیرت یمیدق زا هچراپ هعطق نیا هک تسا نیا رب روصت لیکشت هعطق هس زا هچراپ هکت نیا .دشاب مدقم رتکد موحرم هعومجم یلصا شخب ود تفاب .دنا هدش لصتم مه هب تخود هلیسو هب هک هدش تفاب ای )Slit-Tapestry(²یرتسپات تیلسا هب فورعم تفاب عون زا نآ دراد رارق هچراپ پچ تمس رد کچوک هعطق کی و دشاب یم هنیشرف طوطخ دننام شوقن تایئزج .دشاب یم )هتفات( هداس تفاب یاراد هک يزود نزوس تروص هب زین اه حرط و تروص یازجا ،اهوم ،یرانک .) جو ب ،فلا ،12 ریوصت ( تسا هدش ارجا تفاب يور رب

.درگ دزی هعلق يربچگ تاعطق رد وم تخرد يهایگ شوقن -9ریوصت )Keall, 1980, 19( :ذخام

.نهک ياسن یناکشا رهش زا يجاع نوتیر کی يور هدنور وم شقن -10ریوصت )147 ،1384 ،اوکنچاگوپ و نوسم( :ذخام

.دادغب هزوم ،يناکشا يلافس توبات -11ریوصت )72،1373،نامره( :ذخام

ج ب فلا

و هتفات تفاب )ب ،يرتسپات تفاب )فلا -12ریوصت .پول ریز رد يیامنگرزب اب يرتسپات تفاب يور رب شوقن يزودلگ )ج

یاهدوپ هلیسو هب اه شقن ،یرتسپات کینکت لومعم هویش رد تفاب رد هجوت لباق هتکن اما )14 ریوصت (دنیآ یم دوجو هب یگنر رب هک دشاب یم رات اب يزادنا شقن کینکت زا هدافتسا ،هچراپ هکت نیا تسا رکذ لباق .)15 ریوصت( تسا هتفرگ ماجنا تفج ياه دوپ يور لوادتم نایناکشا هرود رد اهرات اب يزادنا شقن کینکت هنوگ نیا هک هب هچراپ هعطق یزیمآ گنر .)2522 ،1387 ،نمرکا و پوپ( تسا هدوب رارق یناسنا شوقن هک یتمسق رد .دشاب یم مرک و یا هوهق یاه گنر یلو دنا هدش هتفاب یا هوهق گنر هب شوقن و مرک هنیمز گنر دنراد گنر دنا هدش یزادنا حرط یهایگ شوقن هک هچراپ نییاپ تمسق رد هب اه گرب و یا هوهق گنر هب هنیمز و هدوب لااب تمسق سکعرب هنیمز شخب دسر یم رظن هب شوقن زا ییاه تمسق رد .دنشاب یم مرک گنر .تسا هدش راک یزادرپ هیاس تروص هب هریت یا هوهق گنر اب ییاه کی و تسد کی هچراپ یور و تشپ رد گنر نیا هک نیا هب هجوت اب مامتا زا دعب هریت یا هوهق یاه هیاس نیا دسر یم رظن هب دنتسین لکش .تسا هدش یزیمآ گنر ور زا تفاب لحارم

يهاگتسد و يهاگشیامزآ تاعلاطم - 4 فايلا يیاسانش تهج

:اه خن و فايلا يمومع طیارش - ناوت يم هچراپ تفاب و اه خن يپوکسورکیم ياه سکع رد هک هچنآ هتخیسگ مه زا و هدیسوپ يیلااب دصرد اب فایلا هک تسا نآ درک هدهاشم اه خن .تسا دوهشم رتشیب گنر مرک ياه خن رد تلاح نیا .دنا هدش نیمه هب و هداد تسد زا ار دوخ فاطعنا تیلباق و هدوب تسس رایسب يپوکسورکیم تاعلاطم يارب يضرع و يلوط عطاقم و هنومن هیهت لیلد نزو شهاک فایلا بیرخت تاریثأت نیرتمهم زا .دنا هدومن لکشم ار رییغت ،تیللاح و نویسادیسکا هجرد شیازفا ،يرهاظ رییغت ،يلوکلوم

)Berry, Hersh,تسا ماکحتسا شهاک و ندوب يلاتسیرک نازیم رد

.)18 ریوصت(Tucker and Welsh, 1977, 228(

:فايلا يیاسانش يور رب يمشچود پوکسورکیم اب يتامدقم تادهاشم ادتبا رد دایز هداعلا قوف يگدننکش و يگدیسوپ لیلد هب هک تفرگ ماجنا فایلا عطاقم يلو دشن ریذپ ناکما يضرع عطاقم يارب هنومن هیهت ناکما ،فایلا هتسد :دندوب کیکفت لباق فیل عون ود و هدوب ایوگ يبوخ هب فایلا يلوط هب تبسن نآ ياهرات رطق و دنتسه يا هوهق گنر هب هک يفایلا لوا .)17 ریوصت()20-22 ^µm ًادودح(دشاب يم رتگرزب گنر مرک ياهرات يوم هب طوبرم ًلاامتحا و هدوب )يمشپ(ينیئتورپ فایلا عون زا فایلا نیا .)22 ریوصت(دشاب يم رتش هدوب مک اهنآ ياهراترطق هک دنتسه گنر مرک خن فایلا مود هتسد يا هوهق خن فایلا هب تبسن يرتشیب دادعت رد و ) 9-10 ^µm ًادودح(

تمس رد يقاحلا هکت رد هتفر راک هب هتفات تفاب -13ریوصت . هچراپ پچ

.يرتسپات ای هنیشرف تفاب زا تفابزیر و تفاب تشرد هنومن ود -14 ریوصت .)2527 ،1387 ،نمرکا و پوپ( :ذخام

فایلا سکع :پچ تمس ،تفج ياهدوپ زا هدافتسا و يرتسپات تفاب زا يیامن -15ریوصت . SEM اب 54Xيیامنگرزب اب

.)سردم تیبرت هاگشناد SEM هاگشیامزآ و یدابآ فجن یدیجم اضر زا سکع( :ذخام يمشپ و يناتک فایلا يگتخیر مه رد و يگتسسگ مه زا -16ریوصت

.يمشچ ود پوکسورکیم و SEM رد 96X يیامنگرزب اب .)سردم تیبرت هاگشناد SEM هاگشیامزآ و هنیرز هلاه زا سکع( :ذخام

يپوکسورکیم ياه سکع قیبطت هب هجوت اب فایلا نیا .دنا هدش هدیبات و يزلولس فایلا عون زا ،هدش هتخانش فایلا يوگلا اب هدمآ تسد هب .)19 ریوصت(دش هداد صیخشت ناتک يم گنر مرک ناتک فایلا عون زا خن هتسد ود لماش دوپ جر ره يمشپ و يناتک خن عون ود رات فایلا و هتفرگ رارق مه رانک رد هک دشاب رد خن بات تهج .دنا هدش هتفاب نآ يور رب هک دنریگ يم رب رد ار ياه خن يلو )20 ریوصت(تسا هدوب ^S بات عون زا يناتک فایلا بلغا رصم رد .دنا هدش يم هتفاب میقتسم و هدوب بات نودب ًامومع يمشپ جیار دنه و اپورا رد رتشیب ^Z بات دنا هدش يم هدیسیر ^S بات اب فایلا ره زا هتبلا .)Shishlina, Orfinsk and Golikov, 2003, 340(تسا هدوب هدافتسا یناساس هرود یمشیربا تاجوسنم رد زین اه بات نیا یود

)Verhecken-Lammens and De Moor and Overlet,تسا هدش

.2006, 236(

گنر يیاسانش لباق رادقم یتسیاب یم گنر ییاسانش یارب هک نیا هب هجوت اب و هچراپ هعطق ندوب کچوک لیلد هب و دشاب رایتخا رد هنومن یلوبق دانتسا اب نیاربانب دوبن رسیم یرادرب هنومن ناکما نآ ندوب راد شقن

هک تفرگ هجیتن ناوت یم یرصب تادهاشم و هباشم یاه هنومن هب هدش هدافتسا يعیبط و هدشن گنر تروص هب يمشپ و يناتک فایلا زا هیاس داجیا یارب حرط زا ییاه تمسق رد دسر یم رظن هب هتبلا .دنا هب هجوت اب هک هدش هدافتسا هنیمز هب تبسن یرت هریت یا هوهق گنر روصت دنشاب یم هنیمز گنر هب هچراپ تشپ رد اه شخب نیا هک نیا .دشاب هدش ماجنا لمع نیا تفاب مامتا زا دعب هک تسا نیا رب راهآ يیاسانش ربارب رد ماکحتسا شیازفا روظنم هب هک تسا نیا رب لومعم ،فایلا يحطس ياهزرپ ندیناباوخ و يشیاس يورین شهاک ،يگراپ ًلاومعم راهآ عاونا نیرت يمیدق و نیرتمهم .دنهد راهآ ار رات ياه خن ای و ترذ هتساشن ،ينیمز بیس هتساشن نوچ يعیبط ياه هتساشن .دنا هدوب مدنگ درآ ًادودح لاس 20تشذگ زا سپ يهایگ ياه نیزر هک ییاج نآ زا روکذم هچراپ راهآ هجیتن رد ،دوب دنهاوخ صیخشت لباق دصرد 20 هچراپ يارب يفرصم راهآ تسا ملسم هچنآ اما .دشن هداد صیخشت رد هک روطنامه .دشاب يم يهایگ و يعیبط ياه نیزر عون زا رظن دروم هدیشوپ يمجح هیلا کی اب فایلا حطس ،دوش يم هدهاشم 19 ریوصت ریوصت(تسا هتشگ فایلا يعقاو حطس ندش هدید زا عنام هک هدش داوم زیلانآ و يیاسانش هب رداق ^SEM متسیس هک يیاج نآ زا .)21 کاخ و درگ رد هک سیلیس ریظن يداوم يفرط زا و دشاب يمن يلآ هب .دشن يیاسانش تسا يحطس يگدولآ زا ناشن و دشاب يم دوجوم يور رب هتفر راک هب راهآ هدام ،رظن دروم يمجح هیلا دسر يم رظن .دشاب فایلا

.يا هوهق و مرک ياه فیل رطق فلاتخا -17ریوصت )هنیرز هلاه زا سکع( :ذخام .SEMينورتکلا و مشچود پوکسورکیم اب ينیئتورپ فایلازا يپوکسورکیم ياه سکع -18ریوصت

.دنوش يم هدید ریواصت رد يبوخ هب يمشپ فیل هصخشم ياه سلف .)سردم تیبرت هاگشناد SEM هاگشیامزآو هنیرز هلاه زا سکع( :ذخام

ود پوکسورکیم اب یناتک فایلازا يپوکسورکیم ياه سکع -19ریوصت .SEMينورتکلا و مشچ

.)سردم تیبرت هاگشناد SEM هاگشیامزآو هنیرز هلاه زا سکع( :ذخام

.SEM شور هب يیامنگرزب اب و يمشچ ود پوکسورکیم طسوت يناتک فایلا رد بات تهج -20ریوصت .)سردم تیبرت هاگشناد SEM هاگشیامزآو هنیرز هلاه زا سکع( :ذخام

.SEM طسوت 1932X يیامنگرزب اب يمشپ و يناتک فایلا -21ریوصت .)سردم تیبرت هاگشناد SEM هاگشیامزآ زا سکع( :ذخام

کینکت و فایلا ،گنر ،یخیرات هرود ییاسانش هلاقم نیا زا فده رب مدقم رتکد موحرم یاه هچراپ هعومجم زا یا هچراپ هکت تفاب تسدب جیاتن .تسا هدوب یهاگشیامزآ زیلانآ و یقیبطت هعلاطم ساسا :درک حیرشت ناوت یم هنوگنیا ار هدمآ تسا يسدنه و يهایگ ،يناسنا ياه هیامشقن يارادروکذم رثا يخیرات هرود کی رد صاخ يگنهرف رصع کی رب هاوگ يگمه هک نآ زا لبق و تسا )یبآم ینانوی(³مسینله رصع مان هب صخشم هباشم ياه هنومن .تسا هتشادن ناریا رنه و گنهرف رد يا هقباس هرود يگنهرف راثآ زا يخرب يور رب هچراپ هکت نیا ياه هیامشقن .دراد دوجو يناساس هژیوب و يناکشا نیا تفاب کینکت ،هتفرگ تروص یهاگشیامزآ تاعلاطم ساسارب هب هیبش هک تسا یرتسپات تیلسا ای هنیشرف تروص هب هچراپ هعطق یور رب دوپ زا هدافتسا اب شقن هویش نیا رد ^.دشاب یم میلگ تفاب ره و هدشن هدیشک راک ضرع رد دوپ ِخن یلو ،دوش یم هتفاب اهرات رد و هدش لقتنم ینییاپ ای لااب جر هب دوپ دوش یم مامت حرط هک اج .دوش یم هدید فاکش حرط داجیا یارب فلتخم یاه گنر نیب هجیتن رات یور رب دوپ هلیسو هب شقن ًلاومعم هک تسا نیا هجوت لباق هتکن هب يزادنا شقن کینکت زا هچراپ هکت نیا تفاب رد یلو ،دریگ یم ماجنا زین شوقن تایئزج و هدش هدافتسا تفج ياه دوپ يور رب رات هلیسو ییاج نآ زا .تسا هدش ارجا يزود نزوس تروص هب تفاب يور رب لوادتم نایناکشا هرود رد اهرات اب يزادنا شقن کینکت هویش نیا هک .دشاب زین رثا نیا یخیرات هرود رب یلیلد دناوت یم تسا هدوب پوکسورکیم و پول طسوت روکذم هچراپ هکت ییامنگرزب قیرط زا و )یناتک( یزلولس فایلا عون زا هچراپ هکت نیا فایلا ،ینورتکلا

تاجوسنم زا يیاه هنومن .دش هداد صیخشت )يمشپ(ينیئتورپ سموق نوچ يیاه هطوحم رد فنک و مشپ ،هبنپ ،ناتک سنج زا يناکشا نیرهنلا نیب بونج و ناغم يمرگ ،)نلایگ( هلحم زورون ،)ناغماد(

اهنآ کینکت يور رب يا هعلاطم هنافسأتم يلو .تسا هدمآ تسدب هب و درک هسیاقم هعلاطم دروم هچراپ هکت اب ناوتب ات هتفرگن تروص .دیسر يرتدنتسم هجیتن ،14 نبرک قلطم يراذگخیرات شیامزآ ماجنا تروص رد دیاش یلو .مینک رت کیدزن نیقی هب میتسناوت یم ار رثا نیا یخیرات هرود لیدبت( هزینبرک دیاب شیامزآ دنیآرف رد نآ زا یدایز شخب هنافسأتم نینچ ناوت يم لک رد ،دوجو نیا اب .دش یم ردوپ و )رتسکاخ هب ندش نیماضم و اه هیامشقن ياراد روکذم هچراپ هکت هک درک طابنتسا و نیمز قرشم رد يناکشا و يکولس نارود زا هک تسا يتسینله ،عوضوم نیا رب هاوگ و دنتسم دهاوش .دبای يم جاور ناریا هژیوب نوچ یناساس و یناکشا راثآ رد ینیماضم و شوقن نینچ دوجو و یجاع یاه نوتیر ،نیمیس فورظ ،درگدزی هعلق یاه یربچگ يتفاب کینکت و فایلا زا .دشاب یم ... و یناکشا یلافس یاه توبات هدوب جیار يناساس و يناکشا نارود رد هک هدش هدافتسا رثا نیا رد کی زا یا هکت هتسناوت یم هک یخیرات رثا نیا دایز لامتحا هب .تسا ینامز عطقم رد و یگنهرف ناریا هدودحم رد دشاب هدوب کاشوپ قبط نمض رد .تسا هدش دیلوت یناساس لیاوا ات یناکشا رصع رد ار رثا نیا زین ناشیا ،مدقم نسحم داتسا یصخش یاه تشاددای .تسا هداد رارق دوخ یناساس یاه هچراپ هرمز

هجيتن

اه تشون یپ

یدتاک وترپ هلول یرگید و هنومن اهنآ زا یکی .دنوش یم هدافتسا نامزمه روط هب ینورتکلا وترپ ود ^SEM رد :Scanning Electron Microscopy 1 ددرگ یم لیکشت لماک ریوصت ودشاب هتشاد ^CRT هزادنا رد یلباقتم دوجو هطقن ،هنومن رد هطقن ره یارب هک دوش یم ثعاب لمع نیا .دننک یم بوراج ار

.)41 ،1378 ،یترف(

هدش عقاو حرط داجیا يارب مزلا ياضف رد طقف يگنر دوپ ره هک يا هنوگ هب .دشاب يم میلگ تفاب اب هباشم هک تسا يرتسپات زا يعون يرتسپات تیلسا کینکت 2 موهفم نیا هب .دنا هدش يم هدافتسا رظن دروم حرط يارجا يارب هک يمک دراوم رد رگم دنا هتفرگن رارق يگدنفاب هاگراک لماک ضرع رد اهدوپ زا مادکچیه و

.)2517 ،1387 ،نمرکا و پوپ(دوش يم هدید زاب فاکش کی دراد دوجو رات طخ ود هک يگنر دوپ ود نیب ياه هیشاح رد هک دوش يم قلاطا م.ق لوا نرق همین دودح رد مور يروتارپما هب نانوی مامضنا ات ردنکسا روهظ نامز زا نانوی يگنهرف و يرکف ياهدرواتسد رب مسینله 3

.درک هدهاشم ناوت يم يناساس نارود رد يدودح ات و يناکشا نارود رخاوا ات زراب تروص هب ارنآ يا هیام نورب و نورد ياه هناشن هک

عبانم تسرهف

.نارهت ،تمس ،یسانش ناتساب رد یبایلاس یاهشور ،)1378( کنارف یمولعلارحب .نارهت ،تسیمونوکا نارهت تاراشتنا ،لوا دلج ،ناریا يجاسن تعنص هچخیرات ،)1343(یدهم ،روپ يتشهب تاراشتنا تکرش ،يفاب هچراپ و يیارآ باتک و يشاقن :مجنپ دلج ،زورما ات خیرات زا شیپ نارود زا ،ناریا رنه رد يریس ،)1387( سیلیف نمرکآ و روترآ پوپ

.نارهت ،يگنهرف و يملع ،دشرا يسانشراک همان نایاپ ،يملاسا و يناساس ياه يربچگ رد نآ تاریثأت و يروآ نف و نیماضم :درگدزی هعلق ياه يربچگ ،)1385(ناگژم ،يدارم ناخ

.نارهت هاگشناد يسانش ناتساب هورگ .نارهت ،تمس و روشک يگنهرف ثاریم نامزاس ،يملاسا نارود يفاب هچراپ هب يهاگن ،)1380( ارهز ،رف حور

.نارهت،رنه هنیجنگ تاراشتنا ،يناساس ياه هتفاب و اهسابل شوقن و اهحرط ،)1381(اضر دمحم ،يضایر هاگشناد يسانش ناتساب هورگ ،دشرا يسانشراک همان نایاپ ،نیئزت هوحن و تخاس هویش رظن زا يناساس نیمیس فورظ يسررب ،)1373(لوسر ،يمارص

.سردم تیبرت يسانش ناتساب هورگ ،دشرا يسانشراک همان نایاپ ،)يدلایم 14-4 نرق دودحزا(سنازیب رنه و ناریا رنه رد رصانع يقیبطت يسررب ،)1386(لازغ ،يحاتف

.سردم تیبرت هاگشناد .ناهفصا،جحلا تاراشتنا،ینانمس لضفلاوبا رتکد مجرتم ،یرنه راثآ یملع یسررب یاه شور ،)1378(وکرام ،یترف .سردم تیبرت هاگشناد يسانش ناتساب هورگ ،دشرا يسانشراک همان نایاپ ،يناکشا رصع يشارت رکیپ رنه رب ينله تاریثأت يسررب ،)1382(اضریلع ،يرداق هاگشناد رنه شهوژپ هورگ ،دشرا يسانشراک همان نایاپ ،اه هچراپ و يزلف ياه ماج هژیوب يناساس هرود رنه ينیئزت شوقن يسررب ،)1380(هناتف ،يدومحم

.سردم تیبرت .نادمه يملاسا دازآ هاگشناد ،شخب جات ایور و نایدابآ ردیح مارهش همجرت،اسن يناکشا ياه نوتیر ،)1384( اوگنچاکوپ و نوسم

.نارهت ،يهاگشناد رشن زکرم ،يتدح و دادرهم همجرت ،ناتساب ناریا رنه تایح دیدجت ،)1373(انیجرج ،نامره .يناساس و يناکشا نارود يرامعم تانیئزت و اه هیارآ رد يربچگ گولاتاک ،)1387( ناریا يلم هزوم صص ،31هرامش ،ابیز ياهرنه هیرشن ،)سنازیب( يقرش مور و يناساس يناریا تاجوسنم يقیبطت يسررب ،)1386(رفعج روپ اضردمحم و زانیرف ،دوبرف

.67-56 Ackerman, PH)1933(, Tapestry: The Mirror of Civilization, NewYork.

Berry, G.M, Hersh.S.p, Tucker.P.A and Welsh.W.K)1977(, Reinforcing degraded textile, Part I, American Chemical Society, Washington Dc.

Kawami,.T.S)1992(,The Carpets and Textiles of Iran: New Perspectives in Research, Iranian Studies, Vol. 25, No. 1/2, pp. 7-18 Keal, E.J)1980(, QALEH-I YAZDGIRD: ITS ARCHITECTURAL DECORATIONS. The Stuccoes As Decorations, iran, Vol XVIII,

pp 1-41.

Lukonin, V.G)1967(, IRAN II. Des Seleucides aux Sassanides, Les Editions Nagel, GENEVE.

Ringbom.L.I )1960(, Three Sassanian Bronze Salvers With Paradaeza Motifs, in A SURVEY OF PERSIAN ART, Editor Arthur Apham Pope,Vol XIV, chapter 85, The Asia Institute and Pahlavi university.

Shishlina, N.I, Orfinsk, O.V and Golikov, V.P)2003(, Bronze Age Textile from the North Caucasus: New Evidence of Fourth Millenium B.C Fibres and Fabrics, Oxford Journal of Archaeology.

Verhecken-Lammens, Ch and De Moor, A and Overlaet, B)2006(, Radio – Carbon dated silk road samites in the collection of Katoen Natie. Antwerp, Iranica Antiqua, Vol XLI.

Textile As Art.Com)2006(, Ancient Textile Egyptian Coptic.