نشان از بی نشانی پژوهشی در اندیشه و نقاشی چینی به بهانه ی آثار پاتا شان جن

(1)

یــناشن یبزا ناــشن

)1625 -1705( نج ناشاتاپراثآ ی هناهب هب ینیچ یشاقنو هشیدنارد یشهوژپ

*یماسح روصنم رتکد

.ناریا ،نارهت ،ارهزلا هاگشناد ،رنه هدکشناد ،یشاقن هورگرایداتسا )89/9/4 :ییاهن شریذپ خیرات ،89/2/7 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ

یماسا دوخ هب وا .دنا هتسناد مسینویسرپسکا کبس ناشاقن زارتمه ار وا هک تسا ینیچ یدنمرنه )1625 – 1705( "نج ناشاتاپ"

وا راثآ نایم رد .تسا هدرب یم راکب 1689 لاس یط دوخ یتسیوئات یگتسباو نارودزا وا هک تسا یمان نج ناشاتاپ نکیل ،هداد یددعتم ناگدنرپ ،لگ زا هنوگ حرط ی هعلاطم تروص هب دنمرنه نیا راثآ یمامت "ابیرقت .دنا هدروخ مقر اه یشاقن نیرتروآ باجعاو نیرتابیز زا یخرب عیرس یاه ملق هبرض اب تلاح نیرت هصلاخ رد وا طسوت هدش ریوصت تادوجوم .تسا هدش ماجنا اه هرخصو تلاحرپ یاه یهام ،کباچ یعادت ار رادناج یتلاح وا یاه هرخض نکیل هتخادرپ هرظنم هب رتمک وا .دنا هداد هیارا یگدنز زا یعماج نایب ،یهت یاهاضفرد هریت بکرم لصاح ،ور شیپ ی هلاقم .تسا هدوب تردق رس رب گنیم نامدود اذل و هتسیزیم یدلایم مهدفه ی هدس رد ینامز رظن زا وا .دنک یم ثحب دروم دنمرنه هک تسا نآ شسرپ .دنکفا یم ،کدنا دنچره یرون یو ماهبا زا رپ یگدنز رب هک تسا دنمرنه نیا ی هرابرد یقیقحت رد هژیو هب و ینیچ یشاقن رنه اب ،یقرشزغمرپ ی هشیدنا نایب ،هکنآ رگید و دومن یبایاج ینیچ یشاقن یسانش کبس رد ناوت یم هنوگچ ار .تسا هتفریذپ تروص لکش هچ هب نج ناش اتاپ ی هویش

یدیلک یاه هژاو .یقرش هشیدنا ،رود قرش رنه ،ینیچ یشاقن ،نج ناشاتاپ

.E-mail: mansourhessami@gmail.com ،021-88035801 :ربامن ،021-88044040 :نفلت*

(2)

رد هلمج نیتسخن نیا ،میدق زا ،"تسوکین لصا رد ناسنا تشرس "

.تسا هدوب نیچ رد ابفلا نتفرگارف زا شیپ یتح و ناکدوک میلعت زاغآ اب یسانش ناسنا ینابم و لوصا اب هارمه ،نیمزرس نیا رد شزومآ نتفای شلات رد رگا .تسا هتفرگ یم تروص یتسرد و یتسار رب دیکات زا و یفسلف ار نآ دیاب ،میشاب مولع نایم رد هزومآ نیا یارب ییاج یقرش ریغ یاه هنومن دننام نیچ رد هفسلف ًلاوصا .تسناد یتیبرت عون .درب یم ههاریب هب ار ام نآ یبرغ یازا هبام اب ،هسیاقم هک ارچ تسین صوصخ رد یهارمگ و یمهف جک هب اهتدم اه یبرغ تسردان تشادرب یارب یتاحلاصا اهنآ هتشذگ ی ههد ود رد دنچ ره .دیماجنا هشیدنا نیا دیاب لماعت نیا اما دنا هداد تروص دوخ یاه تشادرب ءوس حیحصت ی هتخانشان میهافم زا یشخب ناوتب دیاش ات دبای همادا ینلاوط ینامز لوصا رب ،رود قرش ندمت ساسا .دروآ تسدب ار نیچ گنهرف یسرد هیلوا میلاعت نامه زا ار رما نیا و تسا هدش یراذگ هیاپ یقلاخا اما هتشاد یناهج نیا یلکش اه هزومآ یمامت ،عقاورد .تفایرد ناوت یم .دننک یم تفایرد یدام رهاظ هب یگدنز زا زین ار یلاعتم یاه شزرا یشزرا بتارم هب ندمآ لیان و تسا حور یلاعت تهج رد شلات اجنیا

ی هشیدنا قبط .ددرگ یم رسیم ناسنا هفقو یب یعس قیرط زا لااو نیا و لامک تحاس نیرت عیفر ینعی ،یگنازرف ماقم هب ندیسر ،یقرش ،رگید ترابع هب .ددرگ یکی یتسه اب وا هک دیآ یم لصاح ینامز ماقم هک تسا نایرج رد یناسنا لماکت و یگدنز نیب یا هفقو یب یهارمه رگیدکی اب ار اهنآ یا هظحل رد و دیامن یم رود تایدام زا ار وا یهاگ و دح ناوت یمن ،رود قرش هشیدنا نییبت رد اذل .دزاس یم نیجع :دش لیاق یناهج نآ ای یناهج نیا نوچمه ییاهرایعم یارب یا هزادنا ،نلاوی( "نارمکح رهاظ رد و میکح ،نطاب رد تسا یسک هنازرف "

ار ناسنا هک تسا یا هشیدنا میلاعت لصاح ،ود نیا دنویپ .)14 ،1380 ضراعت هن و تعیبط اب یهارمه روظنم هب یتسه زا یهاگآ بسک رد و ریس ،هنازرف ناسنا یمیاد یوجتسج .دناسر یم یرای نآ رب هبلغ ای ترابع هب .دزاس یم نورد هفقو یب شرورپ یانعم مه ار یو کولس تیناسفنزا تسا یونعم بتارم بسک شلات رد وا هک یمادام ،رگید .ددرگ یم رت کیدزن یلاعت هب ،هتفرگ هلصاف

همدقم

یقرش هشیدنا ینابم

وئات تقیرط ،رود قرش گنهرف رب راذگریثات یاه هشیدنا زا یکی یمامت رد ریگارف یا هنوگ هب ،ینیچ ًلاماک ی هشیدنا نیا .دشاب یم نیا نتفرگ رظن رد اب .تسا هتشاذگ حضاو یریثات رود قرش قطانم رت یمیدق یترابع هب و تدم ینلاوط رایسب ریس یاراد وئات هک هتکن هب دنور نیا رد ،دشاب یم نذ و ادوب ،سویسوفنک یاه نییآ زا ار وئات نیاربانب .تسا هتشگ زین رثاتم ،هدرازگ ریثات هک هزادنا نامه مامت نایمزا .درک یفرعم رود قرش ی هشیدنا حور نوچمه ناوت یم مارتحا" :نوچمه یدراوم هب وئات ی هشیدنارد هدش حرطم میلاعت ،تشگزاب ریسم ندروآ مهارف ،تایح هب نداد شزرا ،نتشیوخ هب تیهام نتفایرد ،یگداس کردو وجتسج ،یتسینو یتسه نایم ریس ،گناوه نف( "درک هراشا ناوت یم ،ناور شمارآ لاصحتسا و ،ءایشا رود قرش یاه نییآ فلتخم عاونا هک دش روآدای دیاب .)60 ،1358 ،دوصقم هب لصو یاه شور رد ،کرتشم یاه هیاپ نتشاد نیعرد نوگانوگ قطانمرد ار مادکره تیلوبقم نازیم هک دنراد ییاه توافت نپاژ رد ادوب نییآ لاثم روط هب هک تسا ساسا نیمهرب .دنایامن یم رد )ناچ( نذ تاداقتعا و دبای یم مسیوتنیش هب تبسن یرتمک رادفرط نیارد تسا یهیدب .درادن ریخا نارود رد یهجوت لباق ناوریپ زین نیچ یگنوگچ و هشیدنا ره نتفرگ لکش رد یموب و یلحم یاهرواب ،هنیمز اه توافت قیمع یسررب هک تسا هدوب راذگ ریثات ،نآ ییارجا یاه شور ینیچ نادنمرنه راثآ ی هراب رد هک یا هتکن .دجنگ یمن لاقم نیا رد دنمشیدنا هک ینعم نیدب .تساهنآ ی هنابیدا هجو هب طوبرم تفگ دیاب زین بوتکم یا هنوگ هب شیوخ سح تبث هب یشاقن هارمه هب هنازرف

هک دوش یم هدوزفا یشاقن هب یمهم هجو رظنم نیا زا .دزادرپ یم یسررب لباق فلتخم بناوج زا و هدوب رود قرش نادنمرنه صتخم نحل دومن هراشا دیاب ترورض لیلد هب و اجنیا رد هچنآ .تسا تقد و ار یا هژیو میهافم ،راعشا دناوخ نیح هک تسا بیدا نادنمرنه صاخ یا هناگیب چیه ار ینیچ رعش هک تشاد ناعذا دیاب .دنزاس یم لقتنم زا یمهم شخب هک ارچ دبایرد یتسرد هب دناوت یمن اه همجرت نایم زا یرعش یاه تلصخ و نوزوم تاملک و فورح لکش رد نآ تفارظ رعش و دنازاجیا هب دقتعم رایسب اه ینیچ ،رگید یوس زا .تسا هتفهن قیمع میهافم زا راشرس اما هاتوک تارابع زا ،ریوصت نوچمه ار یا هراشا زج یزیچ ،تسا لیصفت زا رانکرب ینیچ رعش" .دنزاس یم ییاه هتفگان -دراذگ یم هتفگان ،دیوگ یم هچنآ زا شیب و تسین زجوم ،1370 ،تنارود لیو( "دراد ار اهنآ کرد ناوت یقرش نت کی اهنت هک و( ینیچ رعش لبق یدنچ ات تشذگ زین رتشیپ هک هنوگنامه .)784 نونکا اما دندومن یم ریسفت ،ینعم دقاف و چوپ ار )ینپاژ عون ،دعب یتدم زا یا هنومن هب یتح هک هدش عقاو هجوت دروم نانچنآ تفگ ناوت یم .تسا هتشگ لدب زورما تایبدا یگدیچیپ یاراد هک تفگ دیابرود قرش یگداوناخ ماظن ی هرابرد ،یعامتجا دحاو نیدب یقرش یاه هشیدنا یمامت رد .تسا یصاخ فیرعت یاه یگتسباو ًلاوصا" .تسا هتفرگ تروص هجوت نیرتشیب هداوناخ یاضعا نیب رد رتشیب گنهرف نیارد اه ناسنا نیب هدش

(3)

1680 دودح ات 1653 لاس زا دنمرنه نیا .دومنزاغآ دوخ ناکاینراثآ رتشیب و تسا هتشاد ییادوب بهار ناونع هب یا هنایوجاوزنا یگدنز هراشا کلسم نیدب رمع نایاپ ات هدرازگ شراثآ یاپ رد هک یماسا روط هب .تسا هدش لقن یضیقنودض بلاطم یو بیجع راتفرزا .دراد للاورک ینعم هب "ای" ی هملک نتشون اب وا یزور هک دنا هدروآ لاثم ددنبورف نتفگ نخسزا بل تفرگ میمصت شا هناخ برد یوررب هژاو نیا ،رگید یتیاور هب .(Shao Changheng c. 1693, 527-528( و دوب هتشاگن ،تشاد تسدرد هراومه هک ییوشات نزبداب یوررب ار ،اجنامه( درک یمزاب ار نآ تشادن یصخش اب تبحص هب یلیامت هاگره تبحص و ندینش هب رداق وا هک هدمآ هنوگنیا عبانم زا یخربرد .)532

.(Chen Ding c. 1696, 531-532( تسا هدوبن ندرک یشاقن رب هولاع ینیچ ناگتخیهرف ریاس نوچمه زین نرناشاداب زا یکی .دوب کبس بحاص ،راک نیا رد و دورس یم زین رعش ،ندرک

:تسا رارق نیا زا صاخ ییوگ هفیطل یعون اب یو راعشا هنومن ،نابزیمو نامهم

،ماگنه بش

،دنیوگتفگ مرگ هرجنپ ریز اجنآ

،نازخرد

،دنا هبرف اه یهام

،بارش اب یهام دشاب شوخ هچ

،تسین طاسبرد یلوپ هک سوسفا .منک هضواعم یهام کی اب ار ما هراگن هک مشیدنا یم نیدب نرناشاداب راثآ یاه یگژیو زا یکی ،هنارعاش قوذ رب هولاع هک تسوا یاه هتشون رد هتفر راک هب یاه لکش و فورح یگدیچیپ ًابلاغوا .دهد یم ناشن ار ینیچ ی هتشذگ تایبدا زا یو عیسو یهاگآ نف لها ی هلیسو هب اهنت هک نهک نوتمزا هدش جارختسا یاه هناشن راعشا ندناوخ ،تباب نیا زا و تفرگ یم تمدخ هب ار تسا کرد لباق زا یفاک یهاگآ دنمزاین رگید یوس زا و تخسرایسب ییوس زا وا ینابز ینیچ نابز هک ارچ .تسا ینیچ نابز رد یبدا ینغ ی هنیشیپ زا ،لباقم رد اما تسین صخشم ییانعم یاه هدودحم اب و قیقد رازبا کی ناوت یمن ار نآ اذل .تسا رادروخرب یمیظع ینایب تاناکما اه هدیا و میهافم نایب یارب ینیچ نابز .دروآ رامش هب یملع نایب بوخ ملاک لقادح رد ار انعم رثکادح ،رگید ترابع هب .تسا دصتقم ینابز ،میهافم قیفلت و بیکرت ماقم رد نابز نیا هک تفگ ناوت یم .دناجنگ یم تیاهن رد میهافم لیلحت و هیزجت ماقم رد و تسا تیفرظ یلاعا دح رد .)10 ،1371 ،کرام نتلاک( صقن و فعض

رثا دنچ هب یهاگن

قلخ نیح ،دنمرنه یسح ی هطبار هب نتفای یهاگآ شلات رد نونکا ،اه هراگن هارمه یبدا تاعطق تبث و رعش ندورس هویش و یرصب راثآ

:دومن میهاوخ هجوت ،ثحب دروم دنمرنه رثا دنچ هب 1690 یلا 1689 یاه لاس هب طوبرم )1 ریوصت( هجوجو هبرگ .دراذگ یم شیامن هب ار دنمرنه رظن تقد ثیح ره زا هک تسا یرثا یو هک دسر یم رظن هب روط نیا نرناشاداب زا هدنام یقابراثآ عومجمزا

و رتگرزب ردارب ،رسپ و ردپ ،تیعر و رایرهش :دریگ یم لکش طباور تیمها رد .تسودو تسود ،رسمه و رهوش ،رتکچوک ردارب یارب جیار فلتخم تاحلاطصا دادعت هب هک سب نامه یگداوناخ هجوت ددرگ یم غلاب دروم دصزا شیب هب هک یگداوناخروما و طباور اه گنهرف ریاس رد ییاتمه چیه ،تیمها عقاو رد و یگدرتسگ نیا .مینک یب َسَن تاطابترا دح هچ ات هک درک کرد ناوت یم بیترت نیا هب .درادن .)98 ،1358 ،گناوه نف("تسا مهم نیچ مدرم نیب رد تخس ًانمض و صاخ ماظن کیزا یماسا باستنا ،نیچ تموکحرد ای روطارپما هداوناخ هب باستنا ماگنه هدعاق نیا .دومن یم تیعبت رتشیب هک یماسا یارب .دش یم رت هناریگتخس و هدیچیپ ،ناگبترمدنلب یهاگ و( نیلوا هک تشاد رارق لاونم نیارب هدعاق دندوب راعتسم .دش یم باختنا نادناخ گرزب ای و روطارپما یوس زا فرح )نیمود یاه مان اذل و دیزگ یم هژاو ،توافتم یفرح زا لسن ره ساسا نیارب نایمرد عوضوم نیا .دوب کرتشم فرح نآ رد ،عمج نآ راعتسم تدش هب ،هلسلس راذگ ناینب یریگتخس لیلد هب "گنیم" نادناخ یاراد یو زا سپ لسن هدزناش نونکا هک یروط هب هدش تیاعر ی هنوگ هب یریگ هر ناکما اذل و دنا صخشم ،یخیرات رظن زا یماسا زا سپ 1368 دودح هب ار گنیم نامدود شیادیپ .دراد دوجو قیقد رد .دنا هدومن رکذ "ناوی" هب موسوم ناخزیگنچ نانیشناج یشاپورف 1644 دودح ات هک گنیم ی هناگ هدزناش ناروتارپما تموکح نارود گنهرف هب درکیور ،ینیچ یلم تیمکاح تیوقت رب هولاع تشاد ماود ،هتبلا و دوش یم هدهاشم "گنوس" نارود هب هصاخ هتشذگ رنه و ی هرود رد زین نکپ رد هعونمم فورعم رهش عیسو ی هعومجم .دوش یم هدرازگ ناینب گنیم

یخیرات ی هنیشیپ

نیا زا هدازهاش نیرخآ دنزرف هک "نرناشاداب" مان ی هرابرد .تسارادروخرب یصاخ یگدیچیپ زا ریخا ی هتکن تسا هلسلس گناز" هب هرود نیا ناشاقن لاوحا ی هرابرد هدنام یقاب دنس نیرتمهم .دراد قلعت ،هدرک یم یگدنز 1685 – 1760 یاه لاسرد هک "گنژ نآ رد و تفایراشتنا 1735 لاسرد راب نیتسخن یارب یو ی هتشون شیب اجنآ رد .تسا هدش هداد حیضوت هلسلس نیا ناشاقن هب عجار یو مان نیرت فورعمو تسا هدش یعطق نرناشاداب یارب مان 9 زا یاپ اضما ناونع هب مان نیا دنچره .تسا "ادوز" یبرغ نوتمرد نیدب زین شرصعمه نارعاش و تسا هدشن تبث یو راثآزا کیچیه تروص هب مان 20زا شیب دنمرنه دوخ یلو .دنا هدرکن دای وا زا مان ،نرناشاتاپ( نج ناشاتاپ :تسا هتشاذگاج هب شراثآرد رهمو اضما .)رگید یماسا یخرب و ،اوه ،یش هش ،ادوج ،ادوز ،اتوش ،نرناشاداب یکی وا .دش هداز ناسیونشوخو ناشاقن زا دنمرنه یا هداوناخ رد وا بوسحم یتنطلس یا هللاس هک دوب "وست" ی هداوناخ یاضعازا هک دنا هتشون "گنه گناچوئاش" نوچمه یو نارصعمه .تشگ یم رایسب ،نیح نیارد و تفرگرارق شیوخ نامز جیار شزومآ تحت وا هلحرم نیتسخن ،هدمآ هک هنوگنآ .دش رهاظ دادعتسا اب و شوکتخس ی هظحلاماب دایز لامتحا هب وا ار رنه ی هراب رد یهاگآ بسکزا

(4)

توافتم یتیعضو یاراد ،هجوج هب تبسن )2 ریوصت( هبرگ یلو یلایخ دوجوم کی هب کیدزن یتلاح ،دشاب هبرگ هکنآ زا شیب .تسا حیحص نرناشاداب یاه هبرگ مامت ی هرابرد رما نیا هتبلا .دراد هجوج ای اه یهام و ناگدنرپ روش رپ تلاح هک ینعم نیدب .تسا ود رهظم هبرگ وا رظنزا .دوش یمن هدید اه هبرگ رد شا سحرپ یاه هنوگنامه .شمارآو خسانت :تسا "نذ" ی هشیدنارد دوجوم تلصخ هنوگنیا ار نذ یانعم نونکا" :تفگ وا هب یزور نذ ناداتسازا یکی هک تحارتسا لاحرد یا هبرگ !نکروصت .دومن مهاوخ ناسآ تیارب هب تسد هلمج نیا زا ماهلا اب شاقن دسر یم رظن هب ".لگ هتوب کیریز دراددوجو یرعش هراب نیارد .دشاب هدیشک ار هبرگ نیا و هدش وملق :(Shuhuaji, 1984, l-4( تسا دوجوم عبانم رد هک شیمواگ شا یتآ یگدنزرد تساوخ یزور "ناوکنان" بهار

،دشاب

؟دشدهاوخ هدرم ی هبرگ ندب یسک هچ اما )دنزارتمه دیفسو هایسربا(.دنک یمن یتوافت مهرب ینلاوط یتدم فربو تشگ دنهاوخ هدنکارپ اهربا هکارچ .دروخ دهاوخ نتخادرپ ،تسا هدوب ییادوب یبهارزین نرناشاداب هک ییاجنآ زا 834 یلا 748زا هک "ناوکنان" نوچمه نهک ناداتسا یاه ناتساد هب

.دیامن یمن دیعب ،تسا هتسیز یم دنمرنه نآرد هک تسا ییاه هنومن دودعمزارثا نیا ،)3 ریوصت( لگ دنچره .تسا هتشاد هجوت عوضوم ندومن نیگنر هب یدج روط هب ینیچ ریغ راثآ اب هسیاقم رد ینیچ یاه یشاقن هب تفص نیا قلاتا طایتحا اب یتسیاب )تسا یبسن ًلاماک ینپاژ ای یدنه یتح ،یبرغ ًلاثم(

یزیچ ،هدش یفرعم رثا نیا رد گنر یریگراکب هچنآ .دریذپ تروص ی هداس هنیمز هک لگ فارطا یاضف اب هسیاقم رد گنر زجب تسین هرود نیا رد گنرزا یریگ هرهب هک دسر یم رظن هب .سب و تسا ذغاک ،یداش و شمارآ ظاحل زا یو صاخ طیارش اب دنمرنه یگدنززا .تسا هدوبن طابترا یب نآ هب ینیچ نابز رد هک تسا سای لگ عون کی یشاقن عوضوم سونامان یمک ،دنمرنه راثآ نایم رد و دنیوگ یم "گنایخ گنیدیز"

لقتسم تروص هبو هدماین یو یاه لگ هعومجمرد هکارچ .دشاب یم

رد تاعوضوم هنوگنیا .تسا هدوب دنم هقلاع کچوک تاناویح حرط هب یلخاد یاضف رد ار دوخ تقو ًلاامتحا وا هک هدش ماجنا ییاه لاس نیب ساسحا یعون ی هدنهد ناشن یریبعت هب و هدرک یم فرص هناخ یوجتسجرد و هداد تسد زا وا هک تسا ییاه لاس یارب یگنتلد نیازا دنمرنه .تسا ،ددرگ یم یلجتم تلااح یخربرد هک یتیمیمص .تسا هتفرگ هرهب مه یزومآ تربع و رادشه یعون یارب هیامتسد یزردنا هک هتشون یرعش اه هجوج ندیشک ریوصت هب رانک ،ییاج رد :دراد قیمع

،تشاد "ناه"زا ماقتنا ی هشیدنا "یزگنوگ گناز"

،ناهج نیا کرت نودب

؟!تسناوت رارف نیک زا هنوگچ

،تمداتسرف وله یاه هفوکشزا لاملآام یاه هرفح راتکه راتکه ،هجوج تفج نیارد .دنا هدرک ادن لاسرازه اههد ار راهب هک

نیتسخن نتشک دصق هک تسا "گنایل گناز " نامه "یزگنوگ گناز"

.دنام ماکان یلو تشاد ار "یدگناوه یش نیک " مان هب نیچ روطارپما :دسیون یم ییاجرد هعقاو نیا هب هراشااب نرناشاداب دعب یمک نوچمه نتشاد مارآ تشهب یوزرآزج تسین یزیرگ امعم نیازا

،تفای ناوت یم وله ی هفوکشرپ راهب رد هچنآ ،مدرم نوچ ناکدرا و اه هجوج هک اجنآ ،ییایور ینیمزرسرد .دننک یم یگدنز نامز رد هتشگ شومارف دنک یم یشاقن هجوج کی رگید راب وا 1694 ینعی دعب لاس هد دودح

:دسیون یم نینچنیا اجنآ رد و

،تفگ ناوت زین هجوج یارب دنیوگ ربب ی هرابرد هچنآ ،یفاک یتاذ تلاصااب

!دعلببار یواگ دوب دهاوخرداق ، یلدرخ رَپ :دهد یم ادن نینچ ار یراکتمدخ

"!ربب هوک مابرب ما هناخ هبارم"

.دز سدحار یو تایحور رییغت ناوت یم دنمرنه راثآ یسرربرد ماوت یتلاح یاراد یو یاه یشاقن دعب هب 1694 یاه لاس دودحرد دییات ار هتکن نیا زین وا یام ّسم اب مان و ددرگ یم روش و ترسح اب .تسا اه هجوج نابهگن یانعم هب "وز" :دنک یم

،1689 دودح ،هجوج - 1ریوصت گناو زا هتفرگرب ،ذغاک یور بکرم .او موس و ویگناف )92 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام ،1690 یلا 1689 دودح -2ریوصت

.او موس و ویگناف گناو ،ذغاک یور بکرم )92 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام

(5)

،گنیم رابرد شاقن "یز وول" ،هدش هتفگ هک روطنآ ؟دراد تنطلس 1541 یاه لاسرد هک "گنزود وز" ینعی نرناشاداب گرزبردپ اب هنوگنیا یمامت .تسا هتشاد یکیدزن یتسود ،هتسیز یم 1589 یلا و وجتسج یارب ییاه هنیمز دیاب ،رگید ناوارف تلاامتحا اب ار اه سدح ینف ،یملع یاه درواتسد زا هدافتسا اب عبانم نایم رد رتشیب شوواک هار نیا هک داد رارق یتآ یاه شهوژپو .تشاد دهاوخ و هتشاد همادا ن انچمه ریوصت( اه هرخص و انیم ناگدنرپ هام نیمتفه زور نیمتفهرد رثا نیا ،)4 ی هطقن و تسا هدش ارجا 1690 لاس نرناشاداب یرنه یگدنزرد یفطع ،ثحب دروم یشاقن .ددرگ یم بوسحم دنمرنه نیا ی هدش هتخانش رثا نیتسخن ار رصنع دنچزا یبیکرت یو هک تسا تروص هب عومجم رد و ،هدروآ راک رد یوتحم .تسا هدومن یزاساضف لماک هب نشخ ییاه هرخصزا یشاقن نیا لاحرد انیم ی هدنرپ ددع تشه هارمه کون ،مشچ ی هشوگزا هاگن ،ندیباوخ ،مهبم یزیچ هب هریخ ای و اذغ هب ندز یتمس هب تاناویح .تسا هدش لیکشت نینچمه و اه هرخص هک دنا هدش هریخ ی هرابرد .درادرارق شاقن یاضما نآ و دراد دوجو بلاج یا هتکن اضما زا هقباس یب یا هنوگ هب دنمرنه هکنیا یشاقن" ینعم هب "یش هش" ی هژاو نابز رد .تسا هدرک هدافتسا "دش :درادزین یرگید دربراک هژاو نیا ینیچ هک ییاجنآ زا ."یناسناروما لوغشم"

یور هدش ماجنا یاه یسررب قبط نیا یمامت رد وا ،دنمرنه نیا راثآ مهنآ هک ( "اوه" یاضما زا اه لاس هدافتسا )تسا هدش یشاقن ینعم هب هک "یش هش" ی هملک دربراک ،هدومن ،تسا هتشادن یشاقن هب یطبر لصارد دنمرنه ،نامز نیا رد .دیامن یم بیجع هب یگلاس جنپ و تصش دودح رد نیا نتفرگ تمدخ هب و هدرب یم رس یدربراک ،"هدش یشاقن" ینعم هب هژاو رثا نیون بیکرت هارمه هب ریسفت نیا .دسر یمرظن هب یصخش ًلاماک زا یصاخ ی هلحرم رد ار یو هک دوش متخ هجیتن نیا هب دناوت یم هدافتسا اب وا هک تفگ نینچ ناوتب دیاش .مینک روصت یرنه یگدنز هب طوبرم روما رد تیلوغشم هب ،شیاضما رد "یشاقن" ی هژاو زا یایند قلخ لماش دناوت یم رما نیا .دراد هراشا تیناسنا و ناسنا .ددرگ زین یدام ءایشازا یدیدج

نینچ ،ریوصترانکرد شاقن یاضما .تسا هدش راک روجهم یلوق هب و ."نرناشاداب ،ناشوئاب کبسزا یرادرب هخسن ،1690 راهب" :تسا گنیم ی هلسلس هب قلعتم یدنمرنه هک تفگ دیاب ناشوئاب ی هرابرد مان .تسا هدرک یم یگدنز 1576 یلا 1495 یاه لاس رد و هدوب تفاطل اب هک ینیگنر یاه لگ یارب و هدوب "یز وول" شاقن نیا رگید ،یعوضوم رظن زا رثا نیا .دراد ترهش ،هدرک یم میسرت تراهم و اقلا ار یصاخ یاوه و لاح عطق روط هب و هدش ماجنا راهب مایا رد ملاع هب ییادوب بهار کی نوچمه یهاگن هک نرناشاداب یارب .دنک یم هناقشاع ساسحا یعون هب هک ینیماضم هب نتخادرپ ،دراد نوریب دارفا نایم رد یخیرات لکش هب .دراد بیرغ یا هنیمز ،دراد هراشا اه مسا نیا .تسا هدوب مسا دنچ یاراد صخش ره ،ینیچ هفرم تاقبط نآ بوتکم تروص ًلاومعم هک گنیس ای یگداوناخ مان لماش ًلاومعم ،رگید یوس زا .هریغ و گنوک ،یل ،ویل دننام ،تسین رتشیب فرح کی کی اب دوب نکمم هک گنیم ای یصوصخ و ینامدوخ یصخش مسا مان زا دعب ،مان مسا تسا رکذ هب مزلا .دوش هتشون فرح ود ای یعامتجا و یمومع یصخش مان ،رگید عون .دوش یم رکذ یگداوناخ هولاع .تسا دندرک یم باختنا دوخ یارب مدرم تیرثکا هک )وئ-هست(

زین بقل ای صلخت ندیزگ ،نادنمرنه و نارعاش نایم رد اهنیا رب زا دوب نکمم اه مسا نیا .دنیوگ یم وئاه نادب هک تفرگ یم تروص دشاب هدش ذخا یرگید ناکم ره ای و نادنز ،تدابع لحم ،یگدنز لحم .)13 ،1371 ،کرام نتلاک .ک.ن(

.تسا هدیچیپ و یصخشرایسب ،ینیچ دنمرنه هاگن رگید یوسزا تسد هراومه یو تاینهذ زا یشخب یتح ای مامت فشک ،هجیتنرد ،راثآ یبایزرا رد نامگ و سدح هاگیاج ،تباب نیازا .دیامن یم ینتفاین نامگ و سدح و تلاامتحا اب بطاخم و هدوب هجوت لباق هراومه دسر یم رظن هب نینچ ثحب دروم رثا رد لاثمروط هب .تسا وربور ی هلسلسرد نرناشاداب ی هیمست هجو ،)وز( دنمرنه ییاضما مان هک .دوش یم هدناوخ هنوگنیا زین زمرق گنر ،ینیچ نابزردو تسا گنیم سدح ریسم رد .تسا هدش شقن گنر نیمه هب مه اهرهم ًانمض ناوت یم میهافم نیا نیب یدنویپ هچ هک تساجنیا لاوس ،نامگ و روطارپما نیرخآ گرم ،ینیچ یمیدق عبانمرد ،نینچمه ؟دومنرارقرب لصفرد گنیم ی هلسلس

تسرد .تسا هدش تبث راهب ،نرناشاداب یاضما ریز رد اب هک هدش شقن بیجع یرهم هراشا "یز وول" مان موهفم نیا ایآ .دراد یراوگوس هب ساسحا هب هراشا یناوخمه تبسن مارتحا و یدردمه نادناخ ماقم نیرتلااب هب

دودح هب طوبرم ،لگ -3 ریوصت گنر یمک هب هتخیمآ بکرم ،1690 .ویگناف گناو ،ذغاک یور )91 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام ،اه هرخص اب هارمه انیم ناگدنرپ -4ریوصت

،ینتخیوآ راموط زا شخب ،1690 دودح .یصوصخ هعومجم )79 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام

(6)

نایب ناوت یمن نخس هاتوک نیا رد ار قرش ی هفسلف دنچره هرابرد هک تفگ دیاب ینمض روطب ولو ،موهفم یادا تهج اما درک ار میقتسمریغ و میقتسم عون ود ،نوماریپ طیحم زا ناسنا کرد ی دیدرت و ماهیا اب یقرش ی هشیدنا رد ءایشا تخانش .دنا هدرک رکذ یقافتا ،ددرگ یمن لاوس ءایشا یقیقح تیهام زا هکنیا .درادن یا هنایم صخش و ییاسانش عوضوم نیب ،هاگن نیا رد رگید ترابع هب .تسین .دنتسه یکی اجنیا هژبا و هژوس .درادن دوجو یزیامت هدنسانش رد و ددرگ یم زاب نتشیوخ هب هراومه هک تسا یزیچ نآ ،تخانش ،تسا یصخش تشادرب زا یشان هک یرهاظ یگدیچیپ یعون هجیتن زین یصخش کاردا نایب رد دوجوم حوضو مدع .دوش یم یلجتم تبسانم یرهاظ تایلجت اب ینایب میهافم هک دوش یم یشان اجنآ زا دنک یم نایب ،دنیب یم ار یزیچ هک هنوگنامه ،یقرش هشیدنا .درادن اهنت ،لاح نیا رد .تسا یدرف زین نایب ،تسا یصخش هاگن نوچ و تباب نیمهزا .تسا زاجیا و ییوگ هصلاخ زا یریگ هرهب ،نکمم هار .تسا هدیدرگ ناوارف و جیار رایسب ینیچ ی هشیدنارد ،تایانک نیا رد دوجوم ناگدنرپ هک هراب نیارد ،)7 و 6 ریواصت( هدنرپ ود .درادن دوجو ینانیمطا یلیخ ،رگید یا هنوگ ای دنتسه انیم عون زا ایآ رثا چیه تسا نرناشاداب صاخ اهنآ ندیشکریوصت هب عون هکنیا رد اما هتشاد ییانشآ دنمرنه نیا اب یسک رگا ،رگید ترابع هب .تسین یکش تسا هدرک یگدنز زیخ و تفا رپ یا هرود رد وا هک دناد یم دشاب یریگ لکش رد تاقافتا نیا .تسا هدش لمحتم ار یناوارف بئاصم و دنمرنه نیا تافص میهاوخب رگا و هتشاد یدایز ریثات یو تیصخش :مینک هجوت ناش یرصب نایب و ناگدنرپ نیا هب دیاب میرامشب ار ،سک همه و زیچ همهزا هدیرب ،هدننک ءازهتسا ،جوجل ،یوزنم ،بیجع هب ،ناگدنرپ زا یکی .شیوخ یاه ییاناوت هب هاگآ و رادافو لاح نیا اب هتفرگرارق هدننیب دید ضرعم رد هک یمشچ و هدش هریخ لااب فرط یاه هکل اب ،ندیشخب تیمها نیا .تسا دیکات دروم ناوارف یدیفس اب تلاح هب زین هدنرپ یاهرپ یوررب ،دیفس ی هریاد کی لخاد رد هریت کون ندرکورف تلاحرد رگید ی هدنرپ .تسا هدش رارکت ،ینییزت و صاخ یتلاح ناویح نیا هب هتسب نامشچ .تسا شیاهرپ نایمرد ،مات یگداس رد هدنرپ ود ره هکنآ بلاج .تسا هدیشخب ساسحارپ رارکت زا یرثا ،هیارا ی هوحن رد و دنا یمیمص و فیطل ینایب یاراد ناروناج تفج نیا زا .ددرگ یمن هدهاشم اهنآ رد ندوب روآ للام و یطرد اهنآ همه هک تفرگ غارس ناوت یم دنمرنه زا یددعتم راثآ رد .دنا هدش یشاقن 1690 یلا 1680ی ههد یاه لاس طیارش هب هک دراد دوجو ییاهرعش ،اه هراگن هنوگ نیا هارمه ییاه تلاح :دراد هراشا نرناشاداب نوچمه ینادنمرنه یگدنز ی هژیو هتسشن ناگدنرپ ندز ترچ ،نتسیرگن تینابصع اب ،ندش هریخ ریظن :هرخص ریز هدش یفخم ای سرتسد زا رود یا هخاش یادنلب رد تلاحرد هداتفاورف تنطلس نارادافو یگدنز نیبم ،تلااح نیا ییوگ هناگیب نوچمه شاعم رارما زا ریزگان هک تسا نطوم زا هدیرب ،دیعبت ساکعنا هب نرناشاداب هک ینامز نوچمه .دنا هدوب شیوخ نیمزرسرد و هتخادرپ شیاهرعش زا یکیرد هثداحرپ مایا نآرد دوخ طیارش :تسا هدرک فصو تروص نیدب ار شا یشاقن عوضوم ناگدنرپ

یازجا اب یراثآ هک تسا دعب هب 1680 ی ههد رخآ یاه لاسزا ناوت یم نرناشاداب زا ار ناگدنرپ و کدرا ،یهام نوچمه ناوارف وا رگید یاهراک یخرب رد انیم ناگدنرپ هب دنمرنه ی هقلاع .دید عقاو رد .ددرگ یمزاب 1683 دودح هب و دروخ یم مشچ هب زین ناسنا یاه تسکش و یناوتان نتفرگ هرخس هب دامن ار ناگدنرپ نیا نارود فوسلیف و رعاش "وی ناه" هب ار داقتعا نیا شیادیپ .دنناد یم نرناشاداب طسوت هدش میسرت یاهانیم .دننک یم بوسنم گنات یلک یاه لکش رد .دنتسه نشخ یتح و تلاحرپ ییاه مشچ یاراد ار هریغ و تسکش ،ریصقت ،رخسمت ،مشخ ناوت یم تاناویح نیا دنمرنه دوخ ینورد تلااح اهنیا هک دندقتعم یخرب .داد صیخشت .تسا هدرازگ شیامن هب ار نتشیوخزا ینطاب شاکنک یعون هک تسا ره یگداس اب تلااح نیا یارجا رد وا ینف تراهم ،تروص ره رد ظاحل زا ار رثا نیا و دراذگ یمن یقاب یکش یاج چیه ،رت مامت هچ هدنرپ ینعی یلصا رصنع ود زا هدافتسا اب اضف زا یصاخ عون یاقلا ود نیمه ی هیارا رد وا هک یعونت .دزاس یم هتسجرب ،هرخص و رییغت اب وا یاه ه دنرپ هک ارچ .تسا بلاج رایسب هدربراک هب رصنع یروصت ،هریغ و ندرک هاگن ،ندیشک ندرگ ،نداتسیا ی هوحن رد یارب ناشندوب ادصورس رپ و تاناویح نیا عیرس ییاج هب اج زا و هرخص تروص هب هک زین اه گنس یارب .دننک یم داجیا بطاخم رد یگداس وس کیزا ،هدش ریوصت اه گنس هولق و رتکچوک تاعطق هب رثا یلک یزاساضف رد ار اهنآ مهم شقن رگید یوس زا و نایب .)5 ریوصت( دراذگ یم شیامن

.4 ریوصت زا ییزج -5 ریوصت

(7)

قیرط زا تسه هچنآ هار نیا زا و ددرگ یم زاب دوخ داضتم هب زیچ هب اه ینیچ ،برغ ی هشیدنا فلاخرب .دوش یم هتخانش تسین هچنآ رگا یتح و تبثم یاضف هب هک دنهد یم تیمها هزادنا نامه هب ءلاخ تسا تیوه یاراد ندوب رُپ و یتسه زا شیب ،مدع و یتسین دوش هتفگ .میا هتفگن قارغا یو هک دندقتعم ،دنا هدرک قیقحت نرناشاداب لاوحارد هک ینیخروم نیمجاهم رباربرد تسکش هب تبسن یندوشخبان ساسحا یعون رد یو هک تفر شیپ اجنآ ات یدونشخان نیا و هدرب یم رس هب "وچنم"

یشکدوخ رکف هب گنیم تنطلس نارادتسود زا یرایسب نوچمه ار تموکح طوقس ینعی ،1644 زا سپ یاه لاس عیاقو .تخادنا قلخ هب ار دنمرنه نیا دوب بوسنم نادب نرناشاداب هک یهاشداپ ریذپریسفت رایسب ،شراثآ ریاس دننام هک تشگ نومنهر ییاه هرظنم رصانع نیمه اب وا شیاه هرظنمزا یکی رد لاثم روط هب .تسا هدومن ینعم .دراد "ییوش یز" مان هک هدیشکریوصت هب ار یا هکرب ،یعیبط طسوت هکرب نیا تخاس .تسا "شخب نایاپ ِرختسا" ینیچ هژاو نیا .تسا هدش ماجنا 1274 یلا 1198 یاه لاس یط "یل ناو گنایج"

یگدنز هب ،یهاشداپ طوقس اب ،گنوس ی هلسلس هب رادافو درف نیا نیا هیمست هجو زا سکچیه هک تساجنیا بلاج .داد همتاخ شیوخ

،دمآ ارف هایس ربا هک ینامز ،لگنج قامعارد

،دنتفاینرد ناکغرم

،دیسرارف یهاگآ یتقو ،دنتسیرگن بقع هب

،دندومن ریوصت ار ماگنه نآو ،راتفگ نیریش شقنزیر یتلود رومام

؟نونکا تسا هدیمرآ اجکرد .دش متخ اجنیدب اه لاس نیارد بونج یارب "یزگناوز" حرط "یزگناوز" مان هب یفوسلیف ،یتلودرومام زا نرناشاداب روظنم یوس هب زاورپ یوزرآ رد ،گرزب یا هدنرپ هب شصلخترد هک تسا نونکا تفرگ هجیتن ناوت یم نینچ ،دنمرنه رعش زا .دراد هراشا بونج نایب هب ای زاورپ یارب یحرط و کچوک ناگدنرپ زج هدنامن یزیچ .تسین زاسراک رگید زین یبونج یاه نیمزرس هب زیرگ یتح ،رتهب تروص هب رثا نیا ،)8 ریوصت( "وش گنوز" زا ماهلا اب هرظنم .تسا هدش ماجنا راثآ رتشیب دننام ،ذغاک یوررب بکرم بآ اب گنرکت طسوت بآو تخرد ،هوک نوچمه یددعتمرصانع ،بیکرت نیا رد ،ناوارف شلات و تراهماب دنچره .تسا هدش هتفرگ تمدخ هب دنمرنه لزلزت یعون هک تشاد ناعذا دیاب یلو هدرک دوخ نآ زا یتیقفوم .دروخ یم مشچ هب نرناشاداب راک رد عوضوم نیا هب نتخادرپرد صاصتخا دوخ هب ار دنمرنه راثآ یلصا شخب هراومه یهت یاضف ضراعت رد ءلاخ دنک یم روصت هدننیب هک اجنآ ات تسا هداد یم زین یشاقن نیا رد و هدوب رثا رُپ ی همین رب هبلغ هار رد یتح و اب یداینب توافترد رود قرش ئارآرد هچنآ ًلاوصا .تسا نینچ دوجو مدع و دوجو ثحب هب طوبرم دبای یم یلجت ،ریغ یاه هشیدنا مومضم و دنیاشوخان ار مدع هراومه یبرغ یاه هشیدنارد .تسا رکفترد هک یلاحرد .دنا هدشن لیاق یتیوه نآ یارب ًلاوصا و دنا هتسناد مدع یلو تسا صخشم یتفص یاراد ،دودحم و دوجو ،رود قرش نیدب .دشاب یم نارکیب یترابع هب و صخشمان ،دودحمان و دوجو ره هکنانچ دراد اهداضت مان هب مهم یلصف ،یقرش ی هشیدنا بیترت

،ذغاک یور بکرم ،1692 ،هدنرپود -6ریوصت .راف هزوم رد ظوفحم )242 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام ،ذغاک یور بکرم ،1692 ،هدنرپود -7ریوصت

.راف هزوم رد ظوفحم )242 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام

زا ماهلا اب هرظنم -8 ریوصت یلا 1696 دودح ، وشگنوز

.ذغاک یور بکرم ،1699 )263 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام

(8)

.دهد یمن رارق دنمرنه ی هدیزگرب راثآ رصانع نیرت مهم زا یکی ناونع هب هک تفگ دیاب اضف ی هراب رد رگید هب .تسا هتشگ ریبعت حور دازآ هاگیاج هب ،رود قرش رنه رد اب دروخرب یگنوگچ رد ،یتسه کرد یارب دنمرنه یوجتسج ،نخس کرد یارب شلات ،ملاع زا وا تشادرب ینعی ددرگ یم حرطم رثا یاضف ،کلاس دنمرنه هار نیرتهب ،یهانتمان نداد ناشن یارب .تسا یگنارکیب ریوصت رد لاعف رصانع رانک رد دیکات اب هک تسا یلاخ یاضف هب هراشا ،قرش یرگریوصترد یلاخ یاضف ،رگید ترابع هب .دننک یم ییامندوخ .داد صیخشت و دید ار لک ناوت یم هطساو نآ هب هک ارچ تسا رثا رهوج دودحمان ،دزادرپ یم نادب هک یموهفم نوچمه اه یشاقن نیا رد اضف نآ و وس نیا ،ینییاپ و لااب ،اه تهج نوچمه یئرم یاه هفلوم اذل .تسا نوچ ،تسین یلصا تیمها یاراد هریغ و ءایشا ندوب بقع و ولج ،ییوس هب عقاو رد راثآ هنوگ نیا یاضف .تسین ینیع ییامنزاب رد یعس ًلاوصا ینگمه .دسرب اناد ی هدننیب مشچ هب اه لکش ات دنک یم کمک دنمرنه هب ینامرآ یتکرح هک ددرگ یم ثعاب ود نیا اب هدننیب دنویپ و رثا اب شاقن نیدب .دندرگ دنم هرهب ناگمه رذگهر نیا زا و دریذپ تروص لامک یوس دوخ یاج ،ندوبن اب ندوب موهفم ،اه هتشادن اب اه هتشاد موهفم ،تروص یتسه هک تسا یتسین هک رت حضاو نیا زا یلیلد هچ .دنک یم ضیوعت ار قرش دنمرنه یارب .دبای یم انعم یتسین نیا اب یشاقن و دروآ یم دیدپ ار تایلجت زا تسا ترابع ،ریسم نیا رد نداهن ماگ ی هناهب نیرتهب رود اب ناسنا طابترا دناوت یم تعیبط ،دنمرنه رظن زا .تعیبط زار و زمر رپ عوضوم هب اهرنه یمامت رد هک تشاد هجوت دیاب .دیامن مسجم ار یتسه ینیع شیامن اهنت ،یقرش یراگن هرظنم رد اما هدش هتخادرپ تعیبط ترابع رود قرشرد یراگن هرظنم یلصا رصانع .تسین حرطم تعیبط رصنع ود دامن ینعم هب ،سنج نامهزا هاگن کی اب هک بآ و هوک زا تسا هک تسا ینیچ شاقن یارجا ی هوحن اب .تسا نکاس و کرحتم داضتم بآ زا هدافتسا ،نینچمه .دسر یم دوخ جوا ی هطقن هب میهافم نیا یمامت یاراد هک( دنمرنه یوملق و دوش یم هتخاس یعیبط داوم زا هک بکرم یور رب راک و )دیدرگ یم یراذگ مان یتح و تسا شزرا اب یتیصخش کی رد همه یمشیربا ی هچراپ یور رب رت یمیدق یمک نارود رد و ذغاک ی هوحن رگید یوسزا .تسا هدوب تعیبط اب قیمع دنویپ رد مهنآ و اتسار تکرح اجنیا رد .دراد درف هب رصحنمو صاخ یلکش زین وملق زا هدافتسا یصقر ماجنا هب هحفصرب دنمرنه دوخ ییوگ هک تسا یا هنوگ هب رازبا ماجنا ،هصلاخ نانچنآ هاگ و هدش زیهرپ ییوگرپ زا .دزادرپ یم نوزوم .تسا هدیشک خر هب یهانتمان کرد رد ار ناسنا یناوتان ییوگ هک هتشگ زغن یو راعشا و راصق تاملک نوچمه بیدا دنمرنه یوملق تابرض ی هراصع رگشیامن دشک یم ریوصت هب وا هک یتعیبط .تسا صلاخو هنوگچ .دیامن یم ضحم تقیقح هک دزادرپ یم یتیعقاو هب و تسا تایح یدوهش تلاح هب ،ناج یب رهاظ هب رصانعرد یتح ار تعیبط ناوت یم :هستوئلا ریبعت هب .دیدن رادناج ،تسرد یانعم هب ار نآ و دومن روصت هک اجنآ ره هب ار وا ات دهد یم هزاجا دوهش سح هب ،هتسیاش دنمرنه"

هک تسا دومنهر نیا اب اهنت .)27 ،گنیچوئات ("دنک ییامنهار دهاوخ یم .دوب هاگآ نآ زا هک تشاد یمرب ماگ یهار رد دنمرنه دومن دیکات ناوت یم دییوگب ،دیناد یم یتسار هب هک هاگنآ اهنت .میزومایب ار شناد هار دییایب"

"تسا شناد هار نیا .دیریذپب دیناد یمن هچنآ زا ار دوخ ینادان و دیناد یم .)17/2 ،سویسوفنک(

و دومن قرغ نآ رد ار دوخ ،هدنزاس هک ینامز ات تشادن یعلاطا لحم یخیرات تاقافتا نیا نداد طابترا اب .درک یلجتم ار "شخب نایاپ" ینعم ناوت یم رثا ماجنا نیح ،دنمرنه ساسحا هب هدش یشاقن تاعوضوم و ار 977 یلا 910 یاه لاس شاقن "وش گنوزوگ" وا اجنیارد .درب یپ نیا زا نرناشاداب دسر یم رظن هب .تسا هدادرارق شیوخ قشمرس فیرظ کینکت و تلاحرپ ناتخرد ،لزلزتم قفا ،اه هرخصرد نهک داتسا یرثا چیه ،گنوس نارود مدقتم شاقن نیا زا هنافساتم .تسا هتفرگ ریثات نرناشاداب هک دیآ یمرب نینچ ،هدنام یقاب عبانمزا نکیل .تسا هدنامن یقاب .تسا هتفرگ یشیپ اه هرظنم قلخ و وملق زا یریگ هرهب رد داتسا نیا زا .) Oswald , 1982, vol.5 هب .ک.ن(

دروخرب ،نهک تخرد و اه غلاک بیکرت )9 ریوصت( هدنرپود رد هب نرناشاداب راثآرد دعب هب 1700 یاه لاس دودحزا هک تسا یدیدج هب ،هدیزگرب اه لاس نیا رد یو هک ینیماضم نایمزا .دروخ یم مشچ و یشحوزب ،باقع ،راوخیهام غرم ،لیصاوح ،وهآ نوچمه یتاعوضوم یو راثآ تسد نیا هک دسر یمن رظن هب .درک هراشا ناوت یم نآ دننام مادک چیه هک ارچ دروآ باسح هب وا هدیزگرب یاه یشاقن وزج ناوتب ار نازرل یتخرد یور رب ار هدنرپود ،یشاقن .تسین هارمه رعش اب اهنآزا ساسحا رپ یتلاح هب تخرد ی هدیچیپ مهرد یاه هخاش .دهد یم ناشن تمسق رد نارزیخ ین هایگزا یا هخاش .دراد یحارط زا یلکش ،صاخ و یزاساضف و یگدنز سح داجیا هب نآ روضح و هدرک ییامندوخ نییاپ .تسا هدومن ینایاش کمک

نینچرد هدمآ دیدپ تلاح یعون هب ییاه یشاقن هرطاخ یعادت ای تبرغ یب تخرد و دراد هراشا هرخص و نارزیخ ین ،رب شقن یدنب بیکرت نیا رد هب مزلا .دنیامن یم ینیرفآ یصخش کبس تسارکذ هب هراومه ،نرناشاداب یشان روش و یگدنز سح اب و تسا هتخادرپ نآ زا هک نشخ و کشخ راثآ یزاساضف و یلصاح یب ،دیامن یم یعادت ار نارذگ ندومن هارمه .تسا هناگیب مدع اب عوضوم نیا رعش و هتشون روضح هک تسا راثآ عون نیا رد دوجو اب ار یشاقن نینچ رد ناوارف تردق و ناوت نایم رد ،یکینکت یارجا

دودح ،هدنرپ ود -9 ریوصت ،ذغاک یور بکرم ،1701 .یس سیند و نیلاتاک هعومجم )263 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام

(9)

ندیسر تردق هب درگلاس نیمتصش اب دوب فداصم 1704 لاس نامز نیا رد نرناشاداب زا یا هدش تبث رثا چیه ."وچنم" ی هلسلس ،لیلد نیمه هب دنمرنه هک دور یم لامتحا و تسا هدماین تسد هب یشاقن هب ًاددجم دعب لاسرد وا هک یماگنه .دشاب هدیشک راک زا تسد ار یا هدش هریخذ ناوت ییوگ هک دش رهاظ ناوترپ نانچنآ ،تخادرپ هک هدمآ تسد هب 1705 لاسرد رثا هدزناپ دودح .تسا هتخاس لامرب گنوس ی هرود رعاش زا وا .دراد قلعت زییاپ ی هنایم هب اهنآ نیرخآ اهنآ نایمرد هک تسا هدرک یرادرب هخسن یبلاطم "یشوس" مان هب رد ،رگید یوس زا ."راّمخ درمریپ ی هنارت" ناونع اب تسا یرعش تخرد ،هرظنم ،هدنرپ ،یهام ،زب نوچ یتاعوضوم زا وا یاه یشاقن .تسا هدش هدافتسا رفولین لگ روطنیمه و هدیکرا لگ ،نارزیخ ین ،جاک نکیل ،تسارادروخرب یریگمشچ تیفیکزا قوف نیماضم یمامت دنچره یدنب بیکرت .دشاب یم زیامتم دنچ یتاهج زا ،ثحب دروم رفولین لگ هدافتسا شاقن طسوت مه رتشیپ ،هدیشک لیطتسم تروص هب رثا نیا ریوصت( رفولین هایگ رد .دنک یم ییامندوخ تردق اب یو اما هدش دنمرنه طلست و تراهم زا میخض و تارجرپ یاه ملق هبرض )10 یریپ نارود اه لاس نیا رد وا دنچره .دراد تیاکح ،رازبا و هدام هب شرثا رد نس ربک و یناوتان زا یا هناشن چیه اما ،دنارذگ یم ار دوخ تشادرب نینچ هدنام یقاب لاس نیا یط وا زا هچنآ رد .درادن دوجو هک هنوگنآ .تسا هتشاد رورم دوخ ی هتشذگ رب وا ییوگ هک دوش یم نیمه هب و هتفر راک هب رتشیپ اه لاس هک هدرک هدافتسا ییاهرهم زا .تسا هدش دادملق هتشذگ هب هاگن یعون اهنآ زا ددجم ی هدافتسا ،لیلد وا هک ینامز رد ،یگلاس داتشه دودح نس رد هنازرف دنمرنه نیا گرم رپ یگدنز و هداد خر هتشاد رارق یرنه رظن زا لماک ییاناوت رد زونه .دیسر نایاپ هب شا بیشن و زارف

،ذغاک یور بکرم ،1705 ،رفولین هایگ -10ریوصت .ایناولیسنپ ،رنه هزوم رد ظوفحم

)202 ،1965 ،دلاوسوا( :ذخام

ماع هاگن رد هک یموهفم اب تیعقاو شیامن هب شلات ،ینیچ رنه رد یگدنز زا دنمرنه کرد رگید ترابع هب .درادن دوجو ،ددرگ یم یعادت داقتعا هب .دوش یم یلجتم یرصب صاخ یاه دامنزا یریگ هرهب اب هب یشاقن هک تسا ینورد تلااح نایب و هشیدنا لاقتنا یارب ناینیچ و تیعقوم ی هیارا ،دروخ یم مشچ هب اجنیا رد هچنآ .دیآ یم راک ،دشک ریوصت هب ار یتیعقاو دهاوخب مه رگا و تسا راگدنام طیارش تعیبط ناج اب نانچنآ یو لیخت اما .دزیمآ یم شیوخ لایخ اب ار نآ .دزاس یم مسجم ار ندوب ارذگ دننام صاخ یتلاح هک هدروخ دنویپ مغریلع یقرش ی هشیدنا رب ینتبم رنه ندوب عنتمم و لهس یگژیو ،هنوگنیدب .دنک یم کمک یناسنا ینهذ یلجت عون نیا کرد هب ،یگدیچیپ بطاخم اب هطساو نودب و میقتسم نانچنآ ،رثا صولخ و یگداس تیصوصخ نیا .تسا یتفگش بجوم هک دزاس یم رارقرب طابترا کرد نوچمه ،یقرش دنمرنه نادنمشیدنا جنرغب رهاظ هب یارآ رانکرد ی هنومن هک دروآ یم دیدپ صاخ یتلاح ،اهنآ ی هنوگزردنا تلامج هک تفگ ناوت یم نینچ تیاهنرد .تسج ناوت یمن نآ یارب یرگید

هجیتن

و تیمیمص هب ،)نیچ رد هژیو هب و( رود قرش ی هشیدنا و رنه اب زغن تلامج یهارمه .سب و دنام یم تبلاص نیعرد ِتعیبط یللاز تسرد کرد رب دمآ راتشون نیا رد هک هنوگنآ دنمرنه راثآ رد یشاقن نرناشاداب دنچ ره .دیامن یم دیکات ناشندناوخ قیرط زا اه هراگن هتشاد تیانع گنوس ینعی دوخ هتشذگ ی هرود هب کبس رظن زا و هتشاد ولج هب ور یهاگن شیوخ نامز رد یو راثآ یاضف نکیل مهدجیه و مهدفه ی هدس رد هژیو هب روآون نادنمرنه راثآ زاس هنیمز ار ینیچ یشاقن هک تسا یدنمرنه یو ،اذل .تسا هدوب نیچ یدلایم ،شا یگدنز ی هیشاحرپ یاه ناتساد مغریلعو هتخاس یلجتم ،ناوترپ نیدب .دیامن نایب ار رنه نیا یاه یگژیو هتسناوت ،هناسفا ای یعقاو هب ار هدنییب ،قمعت و هدهاشم نمض ،ارجا رد یو ییاناوت ،تروص نتفای و وجتسج ،رظنم نیا زا و دیامن یم نومنهر ینیچ ی هشیدنا انعمرپ و نیریش هراومه ار ،ناشن یب یاه هناشن ،انشآ یاه هتخانشان .دنادرگ یم

(10)

اه تشون یپ

.دنا هتسناد نآ زا رثاتم و رود قرش تایبدا زا یا هنومن هباثم هب ریخا یاه لاس رد ار دیفس رعش 1 2 Zhang Geng.

3 Zhu Da.

4 Pata Shanjen.

5 Zhu.

6 Ya.

7 Shao Changheng c. 1693, in Bada Shanren lunji: 527-528.

.532 ص ،اجنامه 8 9 Chen Ding c. 1696, in Bada Shanren lunji: 531-532.

10 Bunjinga suihen; Vol 6, Hachidai Sanjin (Bada Shanren(, Tokyo, 1977, p. 135.

11Zhang Gongazi.

12 Han.

13 Qin Shihuangdi.

.تسا گنر روظنم 14 15 Zhu.

16 Chan.

17 Bada Shitao Shuhuaji, 1984: p.p. l-4.

18 Zidingxiang.

19 Lu Zhi.

.تسا )وپ( یصوصخ مسا کیو )یل( یگداوناخ مسا کی عقاو رد وپ یل هب موسوم ،گنات رصع گرزب رعاش مان ًلاثم 20 21 Zhu Duozheng.

22 Sheshi.

23 Hua.

24 Han Yu.

25 Zhuangzi.

26 Zhongshu.

27 Manchu.

28 Zhishui.

29 Jiang Wan-Li.

30 Su Shi.

عبانم تسرهف

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف ،یرهاط هنازرف همجرت ،نیچ رنه ،)1384( یرم ،رگیرت .نارهت ،راتفگ رشن ،ع ،ییاشاپ ،ناتساب نیچ ی هفسلف خیرات ،)1369( وچ ،یاج .نارهت ،یملاسا بلاقنا تاراشتنا ،نامجرتم هورگ ،ندمت خیرات ،)1370( لیو ،تنارود .نارهت ،نایارس رشن ،نایدارم قداص همجرت ،ینیچ هشیدنا خیرات رصتخم ،)1358( گناوه نف .دهشم ،یوضر سدق ناتسآ تاراشتنا و پاچ هسسوم ،یقوثو لضفا همجرت ،نیچ تایبدا ،)1371( لیدوا ،کرام نتلاک .نارهت ،زور نازرف ،ملاکرهاوج دیرف همجرت ،نیچ ی هفسلف خیرات ،)1380( گناف نلاوی Cheng, François(1986(, Le Génie du Trait, Paris.

Contag, Victoria(1970(, Chinese Masters of the Seventeenth Century, Rutland, VT.

Ecke, Tseng Yu-ho(1971(, Chinese Calligraphy, Philadelphia.

Ecke, Tseng Yu-ho(1981(, Poetry on the Wind: The Art of Chinese Folding Fans from the Ming and Ching Dynasties, Honolulu Academy of Arts.

Fu Shen(1977(, Traces of the Brush: Studies in Chinese Calligraphy, New Haven.

Giacalone, Vito(1972(, Chu Ta: A Selection of Painting and Calligraphy, Poughkeepsie.

Goodrich, L. Carrington, and Fang Chaoying(1976(, Dictionary of Ming Biography, New York.

Pang, Mae Anna(1985(, Zhu Da, the Mad Monk Painter, Melbourne.

Siren, Oswald(1982(, Chinese Painting: Leading Masters and Principles, 7 vols, New York.

Sullivan, Michael(1967(, Chinese & Japanese Art, Grolier.

Wang Fangyu, Barnhart, Richard M.(1990(, Master of the Lotus Garden: The Life and Art of Bada Shanren, New Haven.