نقش برگ پاشی نانوکودها در تعدیل اثرات منفی تنش شوری در کینوا

هرود

22 هرامش

4 ناتسمز 9 139

هحفص یاه 600 - 587

:یشهوژپ هلاقم

شقن گرب یشاپ اهدوکونان رد

لیدعت تارثا یفنم شنت یروش رد اونیک

یردیح هزئاف نایلیلج للاج ،1

یلق لیعامسا ،2 3داژن

*

1 . یسانشراک یوجشناد ،دشرا

کیتنژ و دیلوت یسدنهم هورگ ناریا ،هیمورا ،هیمورا هاگشناد ،یهایگ

.

2

،رایشناد . ناریا ،هیمورا ،هیمورا هاگشناد ،یهایگ کیتنژ و دیلوت یسدنهم هورگ .

3 ناریا ،نارهت ،رون مایپ هاگشناد ،یزرواشک مولع یملع هورگ ،رایشناد . ./30 :هلاقم شریذپ خیرات 1398/09/15 :هلاقم تفایرد خیرات 11

/ 1398

کچ ی هد

ای ن امزآ ی ش اب فده سررب ی دعت ی ل تارثا یفنم شنت روش ی اب گرب یشاپ اهدوک ی

،ونان هب تروص روتکاف ی ل رب اپ ی ه حرط الماک فداصت ی رد هس رارکت رد لاس

عارز ی 1397 رد هعرزم قحت ی تاق ی هاگشناد مورا ی ه هب تروص نادلگ ی ارجا دش . روتکاف لوا شنت روش ی اب بآ رد ی هچا مورا ی ه رد هس حطس ( رفص ، 16 و 32 سد -ی

ز ی سنم سلک( حطس جنپ رد دوکونان مود روتکاف و )رتم رب ی

،م مویسیلیس

، ور ی

، ساتپ ی م ( دهاش و نودب گرب یشاپ ) دوب . اتن ی ج داد ناشن شنت یروش ثعاب داجیا راثآ

یفنم رب هیلک تافص رثؤم رب دشر اونیک دش شیب نیرت نازیم شهاک تافص رد شنت یروش 32 یسد سنمیز رب رتم هدهاشم دش . هب یروط هک شنت یروش 32 و 16

یسد سنمیز رب رتم رد هسیاقم اب دهاش هب بیترت تافص ( هتوب عافترا 20

و 17 )دصرد

، دادعت لگ نیذآ ( 48 و 36 )،

مجح هشیر ( 44 و 40 دصرد )،

لوط هشیر

یلصا ( 41 و 23 )دصرد

، نزو كشخ هشیر ( 68 و 30 )دصرد

، یاوتحم یبسن بآ گرب ( 26 و 13 )دصرد

، ( لیفورلک صخاش 15

و 7 )دصرد و نزو 1000 هناد

( 31 و 23 )دصرد ار داد شهاک

، نازیم هب ینوی تشن شیازفا ثعاب یلو 14

و شش دصرد .دش گرب یشاپ اب ،درکلمع ،دهاش اب هسیاقم رد اهدوکونان ازجا

ی

درکلمع و تافص ژولوفروم ی ك .داد شیازفا ار شیب

نیرت درکلمع هناد رد طیارش بولطم و شنت یروش دیدش ( 32 یسد سنمیز رب رتم ) هب بیترت زا گرب یشاپ

دوکونان یور و مویسیلیس هب تسد دمآ . رد طیارش شنت یروش

،دیدش گرب یشاپ اب دوکونان مویسیلیس رد هسیاقم اب مدع گرب

،یشاپ نزو كشخ لگ

،نیذآ نزو

كشخ لک و درکلمع هناد ار هب بیترت 35

، 16 و 43 دصرد شیازفا داد و ثعاب لیدعت تارثا شنت یروش دیدرگ . گرب یشاپ اب اهدوکونان اب شیازفا

،لیفورلک

یاوتحم یبسن بآ گرب و دوبهب تایصوصخ

،هشیر ببس شیازفا درکلمع و یازجا درکلمع هناد اونیک دیدرگ . اذل هب رظن یم دسر اونیک هایگ درکلمع دوبهب تهج

هب هژیو رد ،یروش شنت طیارش گرب

یشاپ اهدوکونان هب هژیو ونان دوک مویسیلیس بسانم دشاب .

هژاودیلك اه : شنت

،یروش تافص ،كیژولوفروم

،درکلمع

،اونیک ،دوکونان تشن ینوی .

The roll of foliar application nano-fertilizers in modulating the negative effects of salt stress in quinoa

Faezeh Heidari¹, Jalal Jalilian² and Esmaeil Gholinezhad^*3

1. M.Sc. Student, Department of Plant Production and Genetic Engineering, Urmia University, Urmia, Iran.

2. Associate Professor, Department of Plant Production and Genetic Engineering, Urmia University, Urmia, Iran.

3. Associate Professor, Department of Agricultural Sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran.

Received: December 06, 2019 Accepted: February 19, 2020

Abstract

This experiment was conducted to investigate the effect of foliar application different nano-fertilizers on modulating negative effects of salt stress on quinoa, in factorial experiment based on completely randomized design with three replications in the research farm of Urmia University in the pot during 2018. The first factor was salinity of irrigation water using (Lake Urmia water at three levels: 0, 16 and 32 dS/m and the second factor was nano-fertilizers at five levels: calcium, silicon, zinc, potassium and control (no foliar application). The results showed that salinity stress caused negative effects on all traits affecting quinoa growth. The highest decrease in traits was observed in salinity stress of 32 dS/m. Salinity stress of 32 and 16 dS/m compared to control decreased plant height (20 and 17%), inflorescence number (48 and 36%), root volume (44 and 40%), main root length (41 and 23%), root dry weight (68 and 30%), relative leaf water content (26 and 13%), chlorophyll index (15 and 7%) and 1000-seed weight (31 and 23%), respectively; but increased ionic leakage by 14 and 6%, respectively. Foliar application with nano-fertilizer compared to control increased the yield, yield components and morphological traits. The highest seed yield was obtained under optimum conditions and severe salinity stress (32 dS/m) by foliar application with nano-fertilizer of zinc and silicon, respectively. Under severe salinity stress, foliar application with nano-fertilizer of silicon compared to non-foliar application increased the dry weight of inflorescences, total dry weight and seed yield by 35%, 16% and 43%, respectively, and moderated the effects of salinity stress. Foliar application with nano-fertilizer via enhancing chlorophyll index, relative leaf water content and improving root characteristics, led to increase yield and seed yield components of quinoa. Therefore, it seems that foliar application of nano-fertilizers is suitable to improve the yield of quinoa especially in salinity stress conditions.

هزئاف ح ی رد ی

، للاج لج یل ی

،نا عامسا ی ل لق ی داژن

هرود

22 هرامش

4 ناتسمز 1399

588

1 . همدقم

هایگ دیدج اونیک (

Chenopodium quinova willd.

)

، زا

هتسار كخیم

،ناناس هداوناخ نایجانفسا یهایگ1

ود هپل یا و

كی هلاس تسا هک رد یقطانم اب عافترا رفص ات راهچ رازه

رتم زا حطس

،ایرد لباق تشک تسا . اونیک هب رطاخ دشر رد

طیارش بآ یاوهو ی

،راوشد فورعم تسا و مواقم هب

شنت اه ی کشخ ی

، روش ی و امرس تسا (

Razzaghi et al.,

.)2012

حطس ریز

،تشک نازیم دیلوت و درکلمع هناد رد

ناهج هب بیترت 173 رازه

،راتکه 146 رازه نت و 847

مرگولیک رد

راتکه هدوب تسا (

FAO, 2017

.) ای ن گ ی ها

لمحت لباق هظحلم ا ی رد ربارب ط ی ف اه ی سو ی ع ی زا

شنت اه ی غ ی ر هدنز زا بق ی ل

،امرس روش ی و مک یبآ زا دوخ

ناشن م ی دهد (

Jabcobsen et al., 2009

.) ی ک ی زا -شلاچ

اه ی ساسا ی هک رد رسارس ناهج ن ی ز دوجو دراد شهاک

درکلمع گ ی ها هب لیلد روش ی کاخ تسا (

Munns &

Tester, 2008

.) نازیم 97 دصرد بآ اه ی ناهج

، روش

تسا و سب ی را ی زا حاون ی

، مز ی ن اه ی روش دنراد . اربانب ی ن

سررب ی اه ی دج ی د ارب ی ا شهاک ی ن گ تشک شلاچ ی

ناها

كمن تسود لمحتم هب حوطس لااب یی روش زا ی کاخ م -ی

دشاب (

Koyro & Eisa, 2008

.) رد یشهوژپ هب

روظنم

سررب ی هناوج نز ی رذب ک ی اون رد روش ی اه ی فلتخم

هدهاشم دش هک رد تعرس هناوج نز ی رد تظلغ اه ی اپ یی ن

مامت كمن اه ازفا دهاش هب تبسن ی

ش ی هتفا تسا

(

Panuccio et al., 2014

.)

طباور ب ی ن روش ی و ذغت ی ه گ ی ناها پ ی چ ی هد م ی دشاب

روش شنت تحت ی

رصانع زا هدافتسا ذغم

ی هارمه اب بآ ی را ی

بجوم شهاک اراک یی رصانع ذغم ی م ی دوش نوچ کاخ

بی ش زا هزادنا لق یا یی هدش و ا ی ن رصانع رد کاخ بثت ی ت و

غ ی لباقر فرصم م ی دنوش اما . دربراک ندروم رصانع ی

زا

هب تروص گرب

یشاپ هب رطاخ ازفا ی ش بذج اهنآ شور

1. Chenopodiaceae

بسانم ی م ی دشاب (

Zayed et al., 2011

.) رد ب ی ن رصانع

رورض ی

، ور ی شقن راتخاس ی و درکلمع ی دراد و م ی دناوت

تارثا ز ی نا راب شنت روش ی ار شهاک دهد (

Lack et al.,

2016

.) سلک ی م تارثا ناوارف ی رد تافص ژولوفروم ی ك و

بی شو ی م یا یی گ ی ها دراد و تارثا روش ی ار دوبهب م ی دشخب

(

Attarzadeh et al., 2016

ساتپ .) ی م مهم شقن ی

م رد ی ناز

گ لمحت ی ناها روش شنت هب ی

دراد . مهم شقن رصنع نیا ی

ظنت ،لولس سامآ ظفح رد ی

م تکرح هنزور لاعف و اه ندرک

میزنآ ( دراد اه

Marschner, 2012

.) گرب یشاپ رصانع

سلک ی

،م ساتپ ی م و زنگنم رد جنرب ببس شهاک تارثا فنم ی

روش ی دش (

Attarzadeh et al., 2013

.)

هدافتسا زا اهدوک ی ونان م ی دناوت اج ی زگ ی ن بسانم ی

ارب ی اهدوک ی ییایمیش دنوش

و رصانع ی ا اذغداوم یی هک

هب لکش ونان دوک هب گ ی ناها هداد م ی دوش هب تروص

یجیردت رد

کاخ دازآ م ی دندرگ . هب لکروط

،ی روانف ی

ونان ناکما هدافتسا زا رصانع اذغ یی و شهاک زه ی هن اه ی

تظافح زا

حم ی ط ز ی تس ار مهارف هدرک تسا

(

Chinnamuthu & Boopathi, 2009

.) شرازگ هدش

تسا شیب نیرت نزو هنادرازه رد

هایگ ناحیر زا

گرب یشاپ اب دوکونان میسلک اب تظلغ ود رد رازه و

دوکونان میساتپ اب تظلغ شش رد رازه هب تسد دمآ

(

Ghahremani et al., 2014

.) شرازگ هدش هک هدافتسا

زا دوکونان میساتپ نازیم بذج رفسف کاخ ار شیازفا

یم دهد و زا نیا قیرط زین دوبهب ثعاب درکلمع

هناد

یم دوش (

Hassanzadeh et al., 2014

.) شرازگ هدش

تسا هک گرب یشاپ اب دوکونان روب ثعاب دوبهب دشر و

شیازفا درکلمع هناد رد نوتیز دش (

Rohi Vishekaii et

al., 2019

.) ای ن سررب فده اب شهوژپ ی

ریثأت

گرب یشاپ اهدوکونان ی

فلتخم رب شهاک تارثا شنت

روش ی ور ی گ ی ها ک ی اون ماجنا دش .

2 . داوم شور و اه

امزآ ی ش رد هامریت لاس 1397 رد هعرزم یتاقیقحت هاگشناد

هیمورا هب تروص لیروتکاف رب

اپ ی ه حرط الماک فداصت ی

هب تروص نادلگ تشک ی

اب 15 ت ی رام و هس ارجا رارکت

درگ ی د ت . ی رام روش شنت ی

رد بآ اب ی

هچا مورا ی ه هس رد

،رفص( حطس 16

، 32 یسد سنمیز ت .دوب )رتم رب ی

رام

گرب یشاپ رد جنپ حطس 1 - ونان دوک ساتپ ی م ( ود رد رازه ،)

2 - ونان دوک ور ی ( 5 / 1 رد رازه ،) 3 - ونان دوک سلک ی م ( ود

رد رازه ،) 4 - ونان دوک مویسیلیس (

5 / 1 دهاش و )رازه رد

( نودب گرب یشاپ ) دوب هک لامعا نامز گرب

یشاپ دعب زا

رارقتسا هس گ ی هچها سر و نادلگ رد ی

ند هلحرم هب راهچ

گرب ی ره 12 زور كی راب ( رد عومجم رد جنپ هلحرم )

ماجنا تفرگ . یاهدوک ونان زا تکرش رودص رارحا قرش

هیهت دیدرگ . دوکونان میساتپ یواح یواح 27 دصرد میساتپ

تلک

،هدش دوکونان یور

یواح 12 دصرد یور

تلک

،هدش دوکونان میسلک یواح تفه دصرد میسلک

تلک هدش و دوکونان مویسیلیس یواح

ود دصرد مویسیلیس

تلک هدش و لباق بذج دندوب .

رد ادتبا ارب ی هدامآ زاس ی کاخ نادلگ اه هب بیترت اب

تبسن اه ی 3 ، 1 ، 1 کاخ و دوک ماد ی و هسام داب ی ار

طولخم هدرک و هب نادلگ اه یی هک ارب ی هز شک ی بسانم

زا لبق

، هت نآ اه خاروس هدش دوب هفاضا دندش و رد

هعرزم قحت ی تاق ی هاگشناد مورا

ی ه رارق دنتفرگ . هب لیلد

ی ناسک ندوب ارش ی ط امزآ ی ش ارب ی ندرکرپ کاخ

رد

نادلگ اه ره مادک ار نزو هدرک و هب رادقم واسم ی اب کاخ

رپ دندش . نزو ره نادلگ ربارب اب تفه ک ی مرگول و

اراد ی عافترا و رطق 25

تناس ی رتم ی سپس .دندوب

فرظ ی ت عارز ی هب ار نادلگ ره ره هب و هدروآ تسد

رادقم هب نادلگ كی

تافسفرپوس دوک و هروا دوک مرگ

رت ی لپ درگ هفاضا ی

د ک رذب تشک عورش . ی

اون مقر

Titicaca

رات رد ی خ 9 ت ی ر هام لاس 1397 تفرگ تروص

رذب زا مادک ره و اه

رد قمع ود تناس ی رتم ی زا کاخ

نادلگ اه .دنتفرگ رارق صیخشت

نامز یرایبآ اب هدافتسا

زا هاگتسد تبوطر جنس ( کاخ

Soil moisture meter

PMS-714, Made in Taiwan

) ماجنا دش . ادتبا

نویساربیلاک هاگتسد

اب تبوطر رد دح تیفرظ یعارز

کاخ م هدافتسادرو رد

شیامزآ ماجنا

تفرگ ( نازیم

تبوطر رد تیفرظ

،یعارز 25 دصرد و لداعم كی

رتیل و 200 یلیم رتیل یارب ره نادلگ دوب ) و سپس ساسارب

نازیم تبوطر )%(

نادلگ

،اه یرایبآ ساسارب ندیسر

تبوطر نادلگ اه هب 70 دصرد تیفرظ یعارز ماجنا

دیدرگ . رامیت یروش هب تروص یناکلپ لامعا

،دش یارب

نیا روظنم رد ادتبا و یارب

،ندشراگزاس ناهایگ

اب یروش

مک رت یرایبآ دندش و سپس یروش یاه هدشرکذ ساسارب

اهرامیت لامعا .دندش هتبلا رد نایاپ شیامزآ نازیم یروش

یعمجت رد

کاخ نادلگ اه هزادنا یریگ دش . لمع ی تا

تشادرب ن ی ز رد رات ی خ 18 رهم

،هام دعب زا سر ی گد ی لماک

فی ز ی ژولو ی ک ی فک رب هدرک و ارب ی ماجنا امزآ ی ش اه هب

امزآ ی هاگش هاگشناد مورا ی ه لاقتنا درگ ی دند . اتن ی ج زجت ی ه

فی ز ی ک ی ش و ی م یا یی لودج رد کاخ (

1 ) .تسا هدمآ

لودج 1 . یخرب زا صوصخ ی تا فی ز ی ک ی ش ی م ی ا یی کاخ لحم امزآ ی ش

زنگنم ( )ppm نهآ

( )ppm ور ی

( )ppm سم

( )ppm کهآ

( )% ساتپ ی م

( )ppm رفسف لباق بذج

( )ppm سلک

ی م

( meq/100 g ) نی نژورت

( )% نبرک آل ی

( )% سر

( )% س ی تل

( )% نش

( )% EC

1( dS m-

pH )

7 / 0 56 / 1 78 / 0 66 / 1 5 / 17 514 2

/ 11 8

/ 76 25 / 0 40 / 1 38 5 / 1 5 / 60 98 / 2 12 / 8

لوئسم هدنسیون * Email:e_gholinejad@pnu.ac.ir

هرود

22 هرامش

4 ناتسمز 9 139

هحفص یاه 600 - 587

رد اهتنا ی گ دشر لصف ی

ها ک ی اون ارب ی هزادنا گ ی ر ی

،عافترا اب هدافتسا زا رتم لحم زا ی

هق اهتنا ات ی هقاس

لصا ی

، تقد اب ی

ك م یل ی رتم هزادنا گ ی ر ی هب لمع دمآ .

هب روظنم هزادنا گ ی ر ی گ تشادرب زا دعب ،هنادرازه نزو ی

ها

ک ی اون راجوب و ی ،روذب ندرک راهچ

رارکت 100 ات یی رذب

شرامش درگ

ی د . سپس نزو نآ اه اب وزارت ی قد ی ق اب

تقد ی ك م سپس دش هبساحم مرازه ی

گنا ی ن نآ اه ار

برض رد 10 و نزو رازه هناد شرازگ دش . دعب زا

تشادرب ک

ی اون هک هس مامت دوب نادلگ ره رد هتوب ی

گرب

،اه دادعت هخاش عرف ی و لگ نیذآ اه ی رد دوجوم

گ ی ها امزآ رد ی هاگش و شرامش ی

تشاددا رادرب ی درگ ی د .

لگ نیذآ ک ی اون اوه رد ی كشخ هاگتسد نودب و دازآ نک

هب روط بط ی ع ی كشخ و سپس طسوت وزارت ی قد ی ق

زوت ی ن درگ ی دند .

ارب ی هبساحم نزو كشخ

،لک مامت ی ازجا ی ک ی اون ار

كشخ هدرک سپس طسوت وزارت ی قد ی ق هزادنا گ ی ر ی دندش .

مجح ر ی

،هش اب هدافتسا زا هناوتسا جردم ات رادقم عم ین ی زا

بآ رپ هدرک و سپس ر ی هش ار رد نآ رارق هداد و توافت

مجح ی تشاددا درگ

ی د (

Keshavarznia et al., 2015

.)

ارب ی هزادنا گ ی ر ی لوط ر ی هش وم یی ن و لصا ی

، ر ی هش اه دعب

زا جارختسا زا

کاخ و مت ی ندشز ر ی هش زا ادتبا ات اهتنا ی

ر ی هش اب تقد ی ك م یل ی رتم هزادنا گ ی ر ی هب لمع دمآ . رطق

ر ی هش زا دعب نایاپ نتفای دشر لصف و

جراخ ر ندرک ی هش زا

نادلگ طسوت لوک ی س اب تقد ی ك م یل ی رتم هزادنا گ ی ر ی و

تبث دش ارب . ی هبساحم نزو كشخ ر ی

،هش ر ی هش اه ار

هب تدم 24 امد رد تعاس ی

70 رد هجرد نوآ

رارق هداد و

سپس طسوت وزارت ی قد ی ق زوت ی ن دندش .

ارب ی هزادنا گ ی ر ی اوتحم ی بسن ی بآ

،گرب هس گرب زا

ره هتوب ک ی اون ادج هدرک و هب امزآ ی هاگش لقتنم درگ ی دند .

رد د ی كس اه یی زوت ی ن دندش و نزو هزات نآ اه ( )FW

تبث

درگ ی د د نآ زا سپ . ی

كس اه هب تدم 24 تعاس نورد فورظ

واح ی بآ رطقم رد امد ی راهچ هجرد تناس ی دارگ

رارق هداد دندش ات هب تلاح عابشا دنسرب . رد اپ ی نا ا ی ن

هلحرم د ی كس اه ی گرب ی طسوت هلوح اه ی ذغاک ی كشخ

و هرابود نزو دندش . نزو روکذم هب ناونع نزو عابشا

( )SW

تبث درگ ی د . هنومن اه تهج هبساحم نزو كشخ

( )DW

هب تدم 48 تعاس رد نوآ اب امد ی 72 هجرد

تناس ی دارگ رارق هداد دندش . اوتحم ی بسن ی بآ گرب اب

هدافتسا زا هلداعم ( 1 ) هبساحم دش (

Wikenz & Norfolk,

:)2010

( 1 (

RWC= ^{𝑾𝒇−𝑾𝒅}

𝑾𝒔−𝑾𝒅× 100

=RWC

اوتحم ی بسن ی گرب بآ

، گرب رت نزو =WF

،

=WD

گرب كشخ نزو

،

=WS

نزو عابشا گرب ارب . ی

تشن شجنس ینوی

لولس

، ادتبا هنومن اه ی گرب هزات

تشادرب هدش هس راب اب بآ رطقم هتسش ات لورتکلا ی ت

بسچ ی هد هب حطس گرب زا ب ی ن دورب . 1 / 0 مرگ زا گرب

هتشادرب دش و رد لخاد بآ رطقم هب تدم ی ك تعاس رارق

هداد دش . اده ی ت رتکلا ی ک ی نآ اب اده ی ت جنس هزادنا گ ی ر ی

دش ( .)L1

سپس لولحم هب تدم 10 قد ی هق رد مامح بآ

مرگ رد امد ی 100 هجرد تناس ی دارگ رارق هداد دش و

اده ی ت رتکلا ی ک ی نآ هرابود عت یی ن دش ( تشن .)L2

ینوی

هطبار زا گرب (

2 ) درگ هبساحم ی

د (

Bai et al., 1996

:)

( 2 )

𝐸𝐿 =^𝐿1

𝐿₂ × 100

صخاش فورلک

ی ل گ ی ها رد هلحرم یهدلگ لماک اب

فورلک هاگتسد زا هدافتسا ی

ل جنس تسد ی لدم(

MINOLTA-

هزادنا )502

گ ی ر ی .دش هیزجت و لیلحت یرامآ هداد اه اب

مرن زا هدافتسا رازفا

هخسن(SAS

1 / 9 ) و

MATATC

ماجنا

نیگنایم هسیاقم و اه

نومزآ طسوت زین جنپ حطس رد LSD

هداد یارب .دش ماجنا دصرد شرامش قیرط زا هک ییاه

ب ه مرن زا هدافتسا اب دندوب هدمآ تسد رازفا

هخسن( SPSS

16 هب یرذج لیدبت ) نیگنایم هسیاقم سپس و دمآ لمع

.دش ماجنا

3 . اتن ی ج و ثحب

3 . 1 . و ی گژ ی اه ی دشر ی

رب اتن ساسا ی

ج زجت ی ه راو ی سنا ت ی رام روش شنت ی

و

گرب یشاپ ریثأت نعم ی راد ی رب دادعت هخاش عرف ی ک ی اون

تشاد ( لودج 2 .) رد ت حوطس ی رام ی نودب شنت شیب رت ی ن

هخاش عرف ی و رد شنت روش ی 32 سد ی ز ی سنم رب رتم

مک رت ی ن هخاش عرف ی دوجو تشاد . اب ندادرارق گ

ی ها رد

حم ی ط

،روش تعرس دشر گرب اه ی رد لاح هعسوت شهاک

ی هتفا و دشر گرب اه ی دج ی د هب تروص دنک هدوب و رگا شنت

روش ی همادا ی دبا بجوم شهاک گرب

،اه هجنپ

،اه هخاش اه و

هراسخاش اه ی مک رت ی کشت ی ل م ی ی دنبا . نتفرگرارق رد

شنت

روش ی هب تروص نلاوط ی تدم رد لوط هرود دشر گ ی ها

ببس عمجت روش ی رد گرب و بجوم پ ی ر ی رس ی ع نآ

م ی ددرگ (

Ke Shi-Sheng et al., 2007

.)

شیب رت ی ن عرف هخاش دادعت ی

ت رد ی رام گرب یشاپ ور ی

( 88 / 8 هخاش مک ) رت ی ن عرف هخاش دادعت ی

ت رد ی رام نودب

گرب یشاپ ( 44 / 6 هخاش ) هب تسد دمآ لودج(

3 .) گرب یشاپ

اب ور دوکونان ی

اقم رد ی هس مدع اب گرب یشاپ

، دادعت هخاش ار 27

دصرد ازفا ی ش داد لودج(

3 .) ریاس شهوژپ نارگ زین

ناشن دنداد گرب یشاپ مه نامز یور و زنگنم ثعاب شیازفا

دادعت هخاش یعرف رد هتوب رد هایگ گنرلگ دیدرگ

(

Kohnaward et al., 2012

.) دوجو یور رد قطانم

،یمتسیرم هب

تلع ییاراک نآ رد دیلوت نومروه

،نیسکا

ثعاب شیازفا هخاش یدنب یم دوش (

Tandon, 1995

.)

اتن ی ج هک داد ناشن ریثأت

ت هداس تارثا ی

رام روش شنت ی

و گرب یشاپ دوکونان رب مجح ر ی هش ک ی اون نعم ی راد دوب

لودج(

2 .) شیب رت ی ن ر مجح ی هش ت هب طوبرم ی

رام نودب

( شنت 83 / 7 یتناس بعکمرتم و )

مک رت ی ن هب طوبرم نآ

روش ی 32 یسد سنمیز ( رتم رب 37 / 4 یتناس بعکمرتم )

هب تسد دمآ لودج(

3 .) مه نینچ ارش رد ی ط گرب یشاپ اب

،دوکونان شیب

رت ی ن و مک رت ی ن ر مجح ی هش هب بیترت زا

گرب یشاپ اب ور دوکونان ی

مدع و گرب یشاپ لصاح دش

لودج(

3 ب .) ی ن فلتخم حوطس گرب

یشاپ دوکونان زا رظن

مجح ر ی هش توافت نعم ی راد ی هدهاشم دشن . اتن ی ج ناشن

دنداد هک روش ی هب لیلد شهاک دشر ر ی هش بجوم شهاک

لاگچ ی رد هتسپ دش (

Razavi Nasab et al., 2011

.)

لودج 2 اتن . ی ج زجت ی ه راو ی سنا روش شنت تارثا ی

و گرب یشاپ رب درکلمع و ازجا ی درکلمع ک ی اون

عبانم غت یی تار هجرد

دازآ ی

دادعتهخاشعرفی

مجح ریهش

لوط ریهش لصای

نزو ر کشخیهش

اوتحمی بسنی بآ گرب هلحرم 1 اوتحمی بسنی بآ گرب هلحرم 2

صخاشفورلکیل

نزو1000 هناد

عافتراهتوب

شنت روش ی

** 2 75 /

** 0 46 /

** 54 05 /

** 65 40 /

** 6 20 /

** 1354 48 /

** 3405 96 /

** 267 68 /

** 0 29 / 252

گرب یشاپ

** 4 21 /

* 0 48 /

* 5 05 /

** 7 56 /

* 0 92 /

* 176 35 /

** 255 36 /

* 106 13 / 0 61ns / 41

روش ی

× گرب یشاپ 8

12ns / 0 84ns / 3 11ns / 1 124ns / 0 08ns / 39 07ns

/ 68 21ns / 14 05ns / 0 84ns / 25

اطخ ی امزآ ی ش 30

059 / 0 87 / 1 84 / 1 126 / 0 60 / 55 26

/ 67 58 / 39 04 / 0 53 / 18

رض ی ب غت یی تار )%(

- 80 / 8 24 / 24 07 / 17 31 / 27 78 / 11 81

/ 12 26 / 12 13 / 20 82 / 12

* ،**

و هبns

ینعم فلاتخا بیترت راد

رد حطس لامتحا 1 و 5 دصرد و فلاتخا دوبن ینعم

راد .

هزئاف ح ی رد ی

، للاج لج یل ی

،نا عامسا ی ل لق ی داژن

هرود

22 هرامش

4 ناتسمز 1399

592

همادا لودج 2 . اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا روش شنت تارثا ی

و گرب یشاپ رب درکلمع و ازجا ی درکلمع ک ی اون

عبانم غت یی هجرددازآی تار

دادعتلگنیذآ

لوط ریهش عرفی

اوتحمی بسنی بآ گرب هلحرم 3

تشنینوی

دادعتگرب

نزوکشخلگنیذآ

نزوکشخلک

رطق ریهش

درکلمعهناد

شنت روش ی

** 2 08 /

** 4 24 /

** 13 28 /

* 751 68 /

** 118 02 /

** 85 81 /

** 53 36 /

** 476 33 /

** 0 96 / 72

گرب یشاپ 4

11ns / 0 13ns / 1 86ns / 177 53ns

/

** 62 76 /

** 6 52 /

** 6 67 /

** 46 033 / 0 384ns / 0

روش ی

× گرب یشاپ 8

10ns / 0 35ns / 1 81ns

/ 83 30ns

/

** 7 20 /

** 9 98 /

** 2 80 /

** 54 013 /

** 0 15 / 14

اطخ ی امزآ ی ش 30

065 / 0 09 / 2 06

/ 73 42

/ 31 53 / 0 02 / 1 11 / 4 0032 / 0 341 / 0

رض ی ب غت یی تار )%(

- 45 / 8 81 / 19 22

/ 13 94

/ 15 89 / 4 02 / 12 49 / 13 93 / 14 50 / 11

* ،**

و هبns

ینعم فلاتخا بیترت راد

رد حطس لامتحا 1 و 5 دصرد و فلاتخا دوبن ینعم

راد .

ازفا ی ش لاگچ ی ر ی هش رد تبوطر اه ی لااب شان ی زا

شرتسگ س ی متس ر ی هش ا ی و لوت ی د ر ی هش اه ی بناج ی هب لیلد

بذج شیب رت بآ م ی دشاب (

Meskini-Vishkaee et al.,

.)2016

شهاک تعرس دشر ر ی هش رد روش ی اه ی لااب ار

م ی ناوت هب لیلد غت یی تار ژولوفروم ی ک ی و موتانآ ی ر ی هش

تسناد (

Najafi & Sarhangzade, 2012

.) رد ا ی ن شهوژپ

نی ز اب ازفا ی ش روش ی

، دشر و شرتسگ ر ی هش هب تدش شهاک

ی تفا و مجح ر ی هش ن ی ز تحت ریثأت روش ی رارق هتفرگ و رد

اقم ی هس اب دهاش شهاک نعم ی راد ی پ ی اد درک . ندوبرتلااب مجح

ر ی هش ب ی رگنا اناوت یی گ ی ها رد بذج بآ و داوم اذغ یی و ظفح

سامآ رد ارش ی ط شنت تسا هک همزلا دشر رتهب گ ی ها م ی دشاب

یم دوش رتدایز هشیر مجح هچره سپ تفرگ هجیتن ناوت

یطیحم بولطمان طیارش اب نآ یراگزاس و هایگ یرترب یم شیازفا ( دبای

Akbari Ghozhdi et al., 2010

.)

لوط ر ی هش لصا ی تحت ریثأت ت ی رام روش شنت ی

و

گرب یشاپ اب دوکونان رارق تفرگ

، لاحرد ی هک طقف رثا هداس

شنت روش ی رب لوط ر ی هش عرف ی نعم ی راد دش لودج(

2 .)

رد ا ی ن شهوژپ شنت روش ی بجوم شهاک دشر روحم

لصا ی و لک ر ی هش اه ی لصا ی و عرف ی دش . روش ی اهرثا ی فلتخم

ی ور ی شهاک لوط ر ی هش دراد هک شان ی زا اهرثا ی

شنت زمسا ی م ی دشاب (

Rahnama et al., 2011

.) روش ی

زا رط ی ق شهاک شرتسگ لولس

ی و بذج بآ و داوم

اذغ یی و حطس ژرنا ی و زتنسوتف دشر ر ی هش ار شهاک

م ی دهد (

Hasanuzzaman et al., 2013

.)

رب اتن ساسا ی

ج اقم ی هس م ی گنا ی ن ر لوط ی هش لصا ی رد

تی رام گرب یشاپ اب ور دوکونان ی

شیب رت ی ن ار رادقم تشاد .

اب هجوت هب شقن ور ی رد بذج د ی سکا ی

،نبرکد ور(

ی زا

ازجا ی نبرک ی ك هنآ ی زارد تسا ) و مه نینچ شقن اه ی نآ رد

دنچ ی ن دنیارف هد ی زانژورد و

لوت ی د سکا ی ن بجوم دشر

هدش تسا (

Fazeli Kakhkil et al., 2016

اس .) ی ر

شهوژپ نارگ ن ی ز دنداد ناشن گرب

یشاپ رد هس هلحرم

دشر ی سپ(

زا

،رارقتسا هدلگ ی و 15 زور دعب زا نآ ) رد

توت گنرف ی اب ت ی رام تافلوس ور ی هب رادقم 150 م یل ی مرگ

رد ل ی

،رت لوط ر ی هش ار تبسن هب دهاش دودح 52 دصرد

ازفا ی ش داد (

Kazemi, 2014

.)

اتن قبط ی ج زجت ی ه راو ی سنا ثا ریثأت تار ت هداس ی رام شنت

روش ی و گرب یشاپ اب دوکونان رب نزو كشخ ر ی هش رد حطس

لامتحا ی ك دصرد نعم ی راد دوب لودج(

2 .) شیب رت ی ن ( 93 / 1

مرگ ) و مک رت ی ن ( 62 / 0 مرگ ) نزو كشخ ر ی هش هب بیترت زا

تی رام نودب شنت روش ی و شنت روش ی 32 یسد سنمیز رب

رتم لصاح دش لودج(

3 .) کاخ اه ی

،روش عمجت حلما رد

فارطا ر ی هش هب یلکروط هب لیلد ا ی داج شنت بآ رد رثا ازفا ی ش

راشف زمسا ی و مس ی ت ی نو ی اذغ داوم بذج رد للتخا و یی

و رصانع م ی دناوت بجوم شهاک دشر ر ی هش ددرگ (

Khan et

al., 2009

مه .) ( رثکادح نینچ 67

/ 1 ( لقادح و )مرگ 99

/ 0

ر كشخ نزو )مرگ ی

هش هب ارش رد بیترت ی

ط گرب یشاپ اب

سلک دوکونان ی

م مدع و گرب یشاپ هب تسد دمآ لودج(

3 .)

لک ـس ی م هب روط قتسم ی م رد یاهدنیارف زتنـسوتف

تلاخد دراد و

دوبمک نآ زا رط ی ق شهاک اراک یی سکوبرک ی سل ی نو و زتنسوتف

ثعاب شهاک لباق هجوت ب ی ساـمو گ ی ناها م ی ( دوش

Kokabi

& Tabatabaei, 2011

)

.

اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا ناشن داد ریثأت تی رام شنت روش ی

رب عافترا هتوب رد حطس لامتحا 1 دصرد نعم ی راد دوب

لودج(

2 .) شیب رت ی ن عافترا هتوب ( 26 / 38 تناس ی رتم رد )

ارش ی ط روش شنت نودب ی

هب تسد دمآ . شنت روش ی 32 و

16 سد ی ز ی سنم اقم رد ی هس روش شنت لامعا نودب اب ی

هب ار هتوب عافترا بیترت

20 و 17 لودج( داد شهاک دصرد

3 ت .) ی رام گرب یشاپ رثا نعم ی راد ی رب عافترا هتوب تشادن .

شهاک عافترا هتوب الاامتحا هب لیلد رثا ءوس دسورلک ی م رب

دنیارف سقت ی م لولس ی تسا . شنت زمسا ی رد رثا شنت روش ی

دنیارف سقت ی م و گرزب ندش لولس ار شهاک م ی دهد .

اتن ساسارب ی

ج هب تسد هدمآ م ی ناوت تسناد هک مس ی ت ی نو ی

،

للتخا رد ظنت ی م زمسا ی

، غت یی ر رد لداعت داوم و رصانع

اذغ یی لباق سرتسد ارب ی گ ی

،ها زا لماوع خد ی ل رد شهاک

عافترا گ ی ها م ی دنشاب (

Zamani et al., 2010

.)

قبط اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا ت ی رام شنت روش ی رب تفص

دادعت لگ نیذآ رد حطس لامتحا 1 دصرد نعم ی راد دش

لودج(

2 شیب .) رت ی ن لگ دادعت ( نیذآ

06 / 13 ارش رد ) ی

ط

شنت نودب هب

تسد دمآ . شنت روش ی 32 و 16 سد ی ز ی سنم رد

اقم ی هس اب و نودب شنت روش ی دادعت لگ نیذآ ار هب بیترت

48 و 36 دصرد شهاک دنداد لودج(

3 .) اتن ی ج شهوژپ ی رد

دروم گ ی ها لگراخرس ناشن

داد هک شیب رت ی ن دادعت لگ رد

هتوب رد رثا فرصم نامزمه دوک لآ ی و ش ی م یا یی دوب هب لیلد

مهارف ندوب رصانع اذغ یی رد ت ی اهرام یی هک حوطس دوک ی

بسانم رد ی تفا دندرک گ ی ها ن ی ز رصانع شیب رت ی بذج درک .

شهاک دادعت لگ رد هتوب م ی دناوت هب ازفا لیلد ی ش دشر

ور ی ش ی از دشر شهاک و ی

ش ی لوت و ی د فرصم رثا رد لگ ز

ی دا

حوطس دوک ن ی ز ددرگ (

Ashnavar et al., 2014

شیب .) رت ی ن

ا رد هتوب رد لگ دادعت ی

ن ت هب شهوژپ ی

رام گرب یشاپ اب

ور دوکونان ی

ت اما دوب طوبرم ی

رام گرب یشاپ رب دادعت

لگ نیذآ ریثأت نعم ی راد ی تشادن .

رب اتن ساسا ی ج زجت ی ه راو ی

،سنا شنت هداس تارثا ریثأت

روش ی

، گرب یشاپ دوکونان مهرب و روش شنت شنک ی

و

گرب یشاپ رب دادعت گرب رد حطس لامتحا ی ك دصرد

نعم ی راد لودج( دوب 2

ت رد .) ی رام روش شنت و شنت نودب ی

16 یسد شیب رتم رب سنمیز رت

ی ن زا گرب دادعت گرب

یشاپ اب

ور دوکونان ی

لودج( دش لصاح 4

ارش رد .) ی

ط شنت

روش ی 32 یسد شیب رتم رب سنمیز رت

ی ن زا گرب دادعت

گرب یشاپ اب سلک دوکونان ی

م هب تسد دمآ لودج(

4 .) لباق ی ت

سرتسد ی هب بآ ن شق مهم ی رد راتخاس گرب دراد . شهاک

دادعت گرب و حطس نآ رد ربارب شنت بجوم شهاک حطس ی

قرعت و ازفا ی ش بذج بآ و تمواقم رد

ربارب شنت

م ی ددرگ . شهاک حطس گرب م ی دناوت هب لیلد شهاک سقت ی م

لولس ی و پ ی ر ی و ر ی شز گرب دوش (

Lobato et al., 2009

.)

ود خساپ مهم گ ی ها رد لباقم

،شنت شهاک حطس گرب و

ازفا ی ش تبسن ر ی هش هب هقاس م ی دشاب .

اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا شنت هداس تارثا ریثأت داد ناشن

روش ی

، گرب یشاپ دوکونان مهرب و روش شنت شنک ی

و

گرب یشاپ رب رطق ر ی هش رد حطس لامتحا ی ك دصرد

نعم ی راد لودج( دوب 2

ارش رد .) ی ط روش شنت نودب ی

، شنت