نگاهی به ارشاد قالنسی

يسنلاق دمحم نب للهدبع ،)قلاخا و ظعو و تفرعم رد( داشرا :نارهت ،يهاشون فراع :تاقيلعت و همدقم ،حيحصت ،يفـسن .ناموت 7500 ،یريزو ،ص388 ،1385 ،بوتكم ثاريم نيزاغآ نخس

یارب یهاــشون فراع یاقآ ،هراق هبــش ۀزوح یبدا رگــشهوژپ یسراپ بدا نهک نوتم زا مهم ینتم حیحصت هب راب نیتــسخن راثآ رگید نوــچمه

-

،داــشرا باتک مان اب هک هدیزای تــسد هب

-

بوــتکم ثاریم یــشهوژپ زکرم یاــه باتک ۀرــیجنز نوزفا ناشیا .تسا هدیسر پاچ هب هتــساریپ و هتسارآ یا هنوگ

-

تفگ میهاوخ نخــس نآ ۀرابرد هناگادج هک

-

همدقم رــب و یخیرات ملاعا یــسررب ۀدنرادربرد هک ار دنمدوــس یتاقیلعت ،راعــشا ،یوبن رابخا و ثیداحا ۀرابرد هدــنکارپ یاه تــشاددای ،تسا ...و تاغل ،خیاــشم لاوقا ،ییایفارغج ملاعا ،تاحلاطصا یاه تــسرهف ریگارف یهاگن اب نینچمه .تــسا هدوزفا راک هب راک هک تــسا هدروآ باتک ناــیاپ رد ار یا هــناگدنچ دــمآراک اه تسرهف .دزاس یم ناسآ باتک یسررب یارب ار نارگــشهوژپ ءایبنا رابخا و یسدق ثیداحا ،یوبن ثیداحا ،تایآ :دنرارق نیا زا یبرع یاه لثملا برض و خیاشم تاروثأم و لاوقا ،رابخا ،نیشیپ ،نیرفن تاملک و هیئاعد و زیمآ مارتحا تلامج ،یلحم نابز هب و ۀمجرت و یــسراف یاه هراولثم و لثم ،یــسراف و یبرع راعــشا یقلاخا و ینید فراعم تاــحلاطصا و اه هژاو ،یبرع یاــهلثم ،نایدا ،باقلا ،اه تبسن ،ناــسک ،اه لیثمت ،اه تیاکح ،یندم و .اه باتک ،اه یاج ،...و اه هلحن ،ماوقا ییاه هتکن ،دنمــشزرا باــتک نیا ندــناوخ رد هدــنراگن هاگ هک دوب هدرک تــشاددای هیشاح رد یگــشیمه ۀویــش هب ار ۀرابرد هاگ و دوب نآ یاه هتفایون و نتم یاه یدنمدوــس ۀرابرد اما ؛درک یم سح ،حیضوت و حــیحصت راک رد هک ییاه یتــساک هدزن یشهوژپ راک هب تــسد اه تــشاددای نیا شراگن رد نوچ پاچ هب ییاج رد و دشخبب یناماــس ار اهنآ هک دــشن نآ رب ،دوب

موس و لهچ و مود و لهچ ۀرامــش رد یدنچ زا سپ .دناــسرب دیسر پاچ هب یهاشون زا یتشاددای ،ثاریم شرازگ نیزو ۀلجم .دیناهاگآ داشرا حیحصت رد یا همان نایاپ دوجو زا ار هدنراگن هک رتکد( همان نایاپ ۀدنــسیون یاهداقتنا یخرب هب اجنآ رد ناــشیا ییاه خــساپ زین داــشرا باتک حیحصت ۀرابرد )ییاضر دــیمح هک مدش نآ رب ،ناشیا تشاددای ندناوخ زا سپ .تــسا هتــشون نتم ود ؛مربب هرهب زین ییاضر راک زا و مورب نارهت هاگــشناد هب یخرب یتــسردان ای یتــسرد و مــسررب یقیبطت یهاگدید اب ار ،یمارگ ود نیا شهوژپ رــب هیکت اب زین ار دوخ یاه تــشاددای یاهداقتنا زا یخرب هک دش راکشآ همان نایاپ یسررب رد .مجنسب ۀدنناوخ و هدرکن دای اهنآ زا دوخ خساپ رد یهاــشون هک( ییاضر هب هک درب یم نامگ ،درادــن سرتــسد رد ار همان نایاپ هک هلجم کی چیه و تسا هدش هداد خساپ ناشیا یوــس زا اهداقتنا ۀمه یتح و

-

نامگ یب )تــسا هدوبن ینتفریذپ ییاضر نانخــس زا تــسرد

-

زین درادن اهنآ یارب یخــساپ هک یهاــشون رظن زا یملع ،ییاضر داــقتنا زین رگید یخرب رد .دنتــسه هــتفریذپ و .تسین هناروشناد و هدیدنــسپ یهاشون خساپ و تسا دنتــسم و و تــسا ناــشیا اب قح هنومن کی رد هک داهن دیابن هتفگان اــما لاــس حیحصت زین( باتک حیحصت رد ناــشیا مّدقت لــضف نآ )دوب هدمآ 1386 اطخ هب یــیاضر ۀمان نایاپ رد هک باتک پاــچ یور رب نت دنچ ای ود نامزمه راک ِندوب ینتفریذپ نــینچمه و .دشاب یریگ هدرخ ای و هلگ ۀیام دیابن هک تسا نتم کی تسا هدشدای حیحصت ود یــسررب ۀداز دیآ یم یپ رد هچنآ داشرا اب انشآان ناگدنناوخ یارب باتک یفرعم یا هنوگ هب مه هک رب نداهن جرا نــمض هک یملع ۀتکن دــنچ درکدای زین و تــسا ندش رت هتساریپ هچره یارب ،یهاــشون یاقآ یندوتــس شلات یمارگ ناگدنناوخ و ناشیا اب ،ناشدنمشزرا راک رگید یاه پاچ .دوش یم هداهن نایم رد

یسنلاق داشرا هب یهاگن

*ناـيزوريف یدـهم

هدنسيون و باتک ۀرابرد

يفــسن يــسنلاق دمحم نب للهدبع دمحموبا سلاجم باــتک رد يسراپ نابز دنمــشزرا و مهم نوتم زا داــشرا هب هدروآرب مان سلاجم ۀدنریگربرد هک رثا نیا .تسا مشش و مجنپ ياه هدــس مهارف قلاخا و ظعو و تفرعم ۀنیمز رد ،تــسا يسنلاق ظعو ییاه هدورس ،ینابز و يبدا یاه یدنمدوس زج داشرا .تسا هدمآ سلاجم .دنا هتفایون اــهنآ ۀنیــشیب هک دراد رــبرد زین ار نــهک رتشیب ور نیا زا و هدوب نیچ رد هیفوص ياه همانسرد زا يسنلاق و تسا هدش هتفای نیمزرــس نیا رد نآ ربتعم ياه سیونتــسد رد ار نآ زا ییاه سیونتسد شیپ اه لاس زین راــشفا جریا داتسا .)91ص ،راشفا :کن( دوب هدناسانش نایناریا هب و هدید نیچ یمارگ ححصم تفگ دیاب ،نتم و همدقم یــسررب زا شیپ بسن و مان و هدش شزغل راچد ،باتک ۀدنسیون بسن یسررب رد نب للهدبع« :تسا هدروآ نینچ اطخ هب دلج يور رب ار يــسنلاق 34 ۀحفص رد مه ییاضر .»يفسن يــسنلاق رکب يبا نب دمحم )یهاشون( داشرا ححصم و هداهن تشگنا هتکن نیا رب همان نایاپ رکب یبا ۀینک نم ساسا ۀخسن رد نوچ« :تسا هداد خساپ نینچ رهاطوبا ۀینک داشرا یاه هخسن .مدرک یوریپ نآ زا ،تسا هدمآ ساــسا ۀخــسن رد هکنیا .)32ص ،یهاــشون( »دننک یمن دــییأت ار هار هب ،شزغل نآ ۀیاپ رب مه ححصم و دــشاب هداد خر یــشزغل ،یشزغل نینچ هکنیا نمض .تسین ینتفریذپ ،دهنب ماگ تسردان هک تسناد دیاب ،دهاکب ناشیا ساسا ۀخــسن رابتعا زا دناوت یم اب اهنآ ندرــب نایم زا و اه شزغل نــیمه نتفای ،حــحصم راک ۀخسن دشاب رارق رگا .تسا رگید یاه سیونتسد زا نتفرگ یرای ححصم راک ،دــسرب پاچ هب تــسا هدوب هک هنوگنامه ساــسا نتم حیحصت رد یشقن هچ وا یخیرات و یبدا شناد و تــسیچ رت ناسآ رایسب ساسا ۀخسن یسکع پاچ ،دشاب نینچ رگا ؟دراد ،هدمآ نینچ ناشیا ساسا ۀخسن رد هکنیا سپ .دیامن یم رتهب و .دیآ یمن رامش هب یتسرد ۀزیگنا رب بتاک شزغل هک تخاــس میهاوخ راکــشآ ،نخــس ۀلابند رد اهنت ،تسه تسردان و تسرد طبض نایم هک یا یدننامه ۀیاپ رایــسب ،ینتم ره شراگن رد هک( هژاو ود ندــشاج هباج یــپ رد تسا هتفگ ناــشیا هکنیا اما .تــسا هدمآ دیدپ )تــسا لمتحم ینخس زین دننک یمن دییأت ار هینک نیا داــشرا یاه سیونتــسد زین ام و تسا هتخادرپ نآ هب ^{)اج نامه(} ییاضر هک تسا تسردان ۀیاپ رب هتــشذگ نیا زا .تفگ میهاوخ نخــس نآ زا نتم ۀیاپ رب ِیاین مان ،نهک یاهروخشبآ رد يسنلاق نادناخ یگدنز شرازگ

،4ج ،يناعمس( رکب وبا هن تسا رهاطوبا وا ۀینک و دمحم ،هدنــسیون .)342ص ،1ج و 570ص

راوتــسا ار هتفگ نیا مه نتم ۀــیاپ رب دمآ هــتفگ هــکنانچ ۀینک اب شــیوخ یاین زا دوخ يــسنلاق اریز ؛تــشاد ناوت یم

:تسا هدرک دای »رهاطوبا«

تمدخ ]نم ّدج[ هک دیاین حلاص هب هک دوب رطخ سک نینچ دنا هتفگ ناگرزب هک یتفگ

-

هیلع لله ةمحر

-

رهاطوبا خیش .)262ص ،یسنلاق( تسیناتسوب نوچ مه نمؤم لد هک وا و هدوب رکب وبا ،هدنسیون ردپ ۀینک هک میناد يم ییوــس زا

:هدرک دای هینک نیمه اب دوخ ردپ زا باتک ياج ياج رد نینچ

-

هیلع لله ةمحر

-

یسنلاقلا رکبوبا ماما هجاوخ مردپ«

.)215 ،185 ،33 ص ،نامه :کن زین و 29 ص ،یسنلاق( »...یتفگ هک اجنآ زا و تسا هدوب دمحم زین هدنــسیون گرزبردپ مان

:کن(T سیونتسد رد اهنت باتک دلج رب هدش پاچ بــسن هلسلس ناوت یم ،تسا هدمآ )راتــسج نیمه رد یــسانش هخسن یاه یگژیو شخب

رد هداس یشزغل راچد هدــشدای سیونتسد بتاک هک تــشادنپ )دمحم رکب يبا ای( دمحم نب رکب يبا ياج هب و هدــش ییاج هباج دوخ ،هچابید رد هدنــسیون .رــکب يبا نب دمحم :تــسا هتــشون دمحم نب رکبوبا ماــما هجاوخ« هب شــیوخ ردپ زا اراکــشآ زین تشادراوتسا رد ،درکدای نیا و )1 :نامه :کن( هدرک دای »يسنلاقلا هدنسب ^T سیونتسد و ححصم تــشادرب یتسردان و ام نخــس .تسا

یـسانش هـخسن یاه یگژيو

:تسا هدرب هرهب شیوخ راک رد هخسن ود زا ححصم ۀناخباتک رد 1664 ۀرامش اب هک ^T ۀناشن اب ،هیکرت سیونتسد .1

نآ تباتک خیرات و دوــش یم یرادهگن لوبناتسا ۀینامیلــس سیونتسد نیمه ححصم ساسا ۀخسن .تسا ـه 900 لاس .تسا هدوب یگداوناخ ۀنیجنگ کی زا هک ^P ۀناشن اب ،ناتسکاپ سیونتسد .2

رامش رد 492/ملاسا ۀرامش اب و هدــش هتفرگرب یتفم مان هب تباتک ـه 1023 رد و تسا ناتسکاپ یّلم ویشرآ یاه باتک .تسا هدش ناــشیا یگرهب یب ،دنمجرا ححصم راک رد یتــساک نیرتگرزب رد ار اهنآ ییاضر هک تــسا نیچ رد داشرا یاه سیونتــسد زا

یسانشرواخ ۀدکشناد ۀناخباتک ۀخــسن :تسا هتشاد سرتسد ۀخسن و یس گند دجــسم مود و لوا ۀخــسن ،نکپ هاگــشناد ۀینامیلس ۀناخباتک سیونتسد زا اهنیا رب نوزفا ییاضر( هیجوین ار نآ اما ،هدرب هرهب مه یهاشون ساسا ۀخسن ینعی لوبناتــسا .)تسا هتسناد 1669 ۀرامش یاراد دوخ خساپ رد یهاشون هک ناــسنامه هب هک تسا تــسرد درادن تباتک خیرات ینیچ یاه هخسن زا مادک چیه ،تسا هتــشون سیونتــسد ندــش هدناوخزاب یارب ییاضر هک ییاه هناــشن اما متشه ۀدس هب ،نکپ هاگشناد یسانشرواخ ۀدکــشناد ۀناخباتک ۀدس ۀخسن اب سیونتــسد نآ ندوب ناــسکی و هدرک دای اهنآ زا روخرد یشقن وا نخــس تــشادراوتسا رد ،وج گنلا یمتــشه یرترب هــک تــسا هتــساوخن دنچره یهاــشون .دراد گــنرد دیاش

-

دوخ ،دریذپب ار ییاضر ۀدافتــسا دروم یاه سیونتسد هتفریذپ ار داشرا زا یرتربتعم یاه هخــسن دوجو

-

هتــساوخان :تسا هتشون و نادب داــشرا پاچ زا دعب هک هنردا ،هیمیلــس عماج ۀخــسن رت میدق اه هخــسن ۀمه زا نم رظن هب ،مدرک ادیپ یــسرتسد .دریگ رارق ساسا دیاب داشرا یدعب یاه پاچ رد و تسا

)29ص ،یهاشون(

ساسا ۀخسن یاه یتــساک هب دوخ ححصم هک تــسا نــشور یاه سیونتسد یرترب و شزرا شریذپ زا اما ،هدش هاگآ شیوخ تسین هدیشوپ نوتم ۀزوح نارگشهوژپ رب .دنز یم زاب رس نیچ ندرکرت ینغ یارب نوگانوگ یاه سیونتــسد زا ندرب هرهب هک رد یهاــشون یریگیپ .تــساشگهار و دنمدوــس حیحصت راک و )ییاضر ۀلاــسر یامنهار داتــسا( رایتخب رفظم رتکد اب رادید مه داشرا پاچ زا شیپ نیچ یاه سیونتسد ۀرابرد وجو تسج یاه سیونتسد شزرا زا یبوخ هب دوخ ناشیا هک تسا نیا هاوگ رگید یا هزیگنا ایوگ ،شیوخ نونکا راکنا یارب و هدوب هاگآ نیچ یارذگ و هاتوک یــسررب اب ،هتــشذگ نانخــس نیا ۀمه زا .دراد زا ییاه هنومن )دمآ دهاوخ راتسج نیا رد هک ناــسنامه هب( نتم ،راعشا طبض رد یهاشون لدب و ساسا ۀخسن یتساران ای یتساک یاه سیونتسد رد هک

-

رگید تاعلاطا و ملاعا ،یزات تارابع دنچ ندروآ اب ناشیا .دوش یم راکشآ

-

دنا هدمآ یتسرد هب نیچ ینادنچ یزاسان هک تسا هداد ناشن دوخ نامگ هب هنومن رطــس اه ندش شودخم ،اه یگداتفا اما ؛تــسین اه سیونتــسد نایم ار ناشیا ۀدافتــسا دروم یاه هخــسن رد هتفای هار یاه شزغل و ناشیا راک ندناوخ جرا یب هکنیا نمض ؛تفرگ هدیدان ناوت یمن

ندش رت هتساریپ و رتهب زا نخس اجنیا رد و تسین هدیدنسپ زین .تسا نایم رد دنمشزرا راک نیا

هـمدـقم

یاه لعف رامــش رد »ندیفاتــش« ،همدقم تــشه و لهچ ص ینایاپ تسرهف رد هک تسا نیا تفگش .تــسا هدمآ دربراک مک نتم رد و هدش دای »ندیباتش« زا اهنت و هدماین یلعف نینچ ،باتک سیونریز هب ندیفاتش و تسا هدمآ ندیباتش مه ناشیا ح َّحصم :هدرک طبض ححصم هک نانچ ای( ندیفاتش یور ره هب اما .هتفر :درادن یبسانم نادنچ ینعم ،نتم رد )ندیباتش هتشگن عبط تیصعم ار وا هک ددنب تروص یسک ّقح رد نیا ردنا وهس هب یهاگ نکلو هدوبن رصُم و هدرکن تداع و دشاب دوش هزات ّلج و ّزع یلوم زا تّنم ... دوش نامیــشپ زاب و دتفا لفاغ ،دوــش زارد تمصع و تعاط قیفوت تّدم ار هدنب هک ّزع یلوم تّنم نآ و داتفارد یتیصعم هب و دیباتش نوچ .دوش

)206ص ،یسنلاق( .دوش هزات ّلج و ردنا وهس هب« ۀنیرق هب ،دوب دناوت یهجو دنچره ار »ندیباتــش«

ۀلمج اب راگزاس یراتخاس و هدمآ نیــشیپ ۀلمج رد هک »نداتفا نامگ نیا )هدمآ »یلوم تّنم ندــش هزات« ودره رد( دراد ینایاپ دربراک مک ردصم فیحصت اجنیا رد ندیفاتــش هک دریگ یم ورین يانعم هب يــسراف ياهگنهرف لــیذ رد هک دــشاب »ندیفاــش«

.تــسا هدمآ ندیزغل و ندمآ رد رــس هب ،نداتفا ،ندروخ نیمز )ندیفاش( ندش شزغل راچد ای ندیزغل و »نداتفا ردنا وهــس هب«

هدمآ »ندیفاش« نیچ یاه هخسن رد .دنتسه ینعم مه شیبامک یرترب و یتسرد رب رگید یهاوگ نیا و )375ص ،ییاضر :کن( تسا .تسا نیچ یاه سیونتسد زا یدنمنامگ اب ،تفه و تصــش و شــش و تصــش ص یذمرت میکح هــب لاثما و قورف یاــه باتک ندــش هدناوخزاب یاه هخــسن ۀیاپ رب هک هدــش هتفگ نخــس )یلع نــبدمحم(

اریز دنام یمن یاج رب هتکن نــیا رد یدنمنامگ هنوگ چیه نیچ ار یذمرت میکح مان ،باتک ود نیا زا درکدای رد ،دوخ ،یــسنلاق :تسا هتشون یهاشون .تسا هدروآ فلؤم هاگیاج رد زین رکذ نودب ار باتک ود ره مان داشرا فلؤم نم یاه هخسن رد زا یسنلاق هک دیوگ یم ییاضر رتکد یلو ،تسا هدروآ فلؤم یاه هخسن رد دیاش .تسا هدرب مان فلؤم رکذ اب باتک ودره

)32ص ،یهاشون( .تسا هدوب نینچ نیچ نشور و دور یمن رامش هب ییاضر دقن رب یخــساپ ،نخــس نیا هک( داشرا رگید یاه سیونتسد ۀیاپ رب ییاضر داقتنا هک تــسا تسا هدوب اجب )هدرک دای نآ زا »دیاش« تفگــش دیق اب یهاشون و( اجنیا رد یهاشون هتشذگ نیا زا .)378ص و 139ص ،ییاضر :کن(

اهنت هن اریز ؛تسا هدش تفگش یــشزغل راچد )باتک ۀمدقم رد ،باتک ود نیا زین وا حــ َّحصم نتم رد هک نیچ یاه هخــسن رد زین و همدقم شراگــن رد وا و هدــش هتــسناد یذمرت مــیکح زا رایسب ۀتکن ود نیا هتشون ییاضر دقن هب خساپ رد هک یتشاددای :تسا هدرک شومارف ار مهم هیلع لله ةمحر

-

یذــمرت میکح یلع نب دــمحم هجاوخ

)65ص ،یسنلاق( ...هک تسا هدومرف نایب شیوخ قورف رد

-

یذمرتلا یلع نب دمحم هجاوخ ار نامیا تخانش و تسا هدروآ لاثم لاثما باتک رد

-

^{هیلع للهةمحر}

-

)116ص ،نامه( ...هتفگ نینچ و يروتــسد يبلاطم همدقم ود و تصــش اــت هاــجنپ ص زا همدقم رد اهنآ درکدای و تــسا يهیدب اهنآ زا يرایــسب هک هدمآ

:هنومن يارب ؛تسا دنمدوسان و درفم صیخشت و نتسب عمج ۀویــش« لیذ ود و هاجنپ ص .1

.نایانیبان :»نا«هب /»عمج ،نامگدب :»فوصوم رب تفص میدقت« لیذ شش و هاجنپ ص .2

.نابز برچ ،يلد گنت ،يیور هزات ،رتگرزب :»نیرت و رت اــب يلیضفت تفص« تفه و هاــجنپ ص .3

ۀویــش هب یــسراپ نابز رد رگم .نیرتدب ،نــیرتهب ،رــتاناد گرزب نوچ یناگژاو زا یلیضفت تفص ناوت یم زین یرگید

!؟تخاس اناد و

نـتم

مدــیآ داــی هــکره ناــمز اــت ناــمز:9 ص

مدــیآ شــیپ هــچ اــت يــمه مــنادن

مه تسرد هک هدمآ »گرم« ،سیونریز رد »هکره« لدب هخسن .تسا نامه

:)ح( 15ص

تس یکی ام کیدزن همه یسراپ و یزات رــتراــگزیهرپ ِیــمارــگ وا کــیدزن

ایوگ .دزاس یم هتفشآ ار ینعم و تسا دئاز »یمارگ« ینایاپ ۀرسک هتسناد هتسیاب ار هرسک ندوزفا نزو ندمآ تسار یارب ححصم

.تسا تسرد رعــش نزو ،»نیکــست رایتخا« نتفرگرظنرد اب اما دنع مکمرکأ ّنإ« ۀــیآ زا موظنم تــسا یا همجرت مود عارصم ناور راتخاس و هدمآ داــشرا نتم رد هک )13 ،تارجح( »مکیقتا لله .)تسا( یمارگ ،رتراگزیهرپ وا کیدزن :تسا نینچ مود عارصم ناج اب کــش یب ،قلح هب دور ورف ریــش اب هک ییوخ« ^:38ص رد( قلح یاجبان رارــکت نآ رد هک هلمج نــیا .»قلح زا دــیآرب دنمنامگ نآ طبض یتــسرد رد ار هاگآ ۀدنناوخ )عجــس هاگیاج هک یــسیون تسد رد هک تــسا هدوب نوزوم یــتیب ،دزاــس یم نوگرگید رثن هب نابتاک شزغل یپ رد ،هدرب هرهب نآ زا ححصم تسا نینچ رگید ياه هخسن رد تیب تسرد طبض .تسا هدــش :)7 ص ،ییاضر و رایتخب :کن(

قلخ ،ریــش اب شدروخورف هــک يوخ قــلح ز دــیآرب شــْناج اــب کــش يب

.تسین ینتفریذپ ،تسا هداد هتکن نیا هب ححصم هک یخــساپ :دسیون یم ناشیا مدرک طبض رثن ۀنوگ هب هینامیلس ۀخسن یور زا هک یرعــش رتکد هک یتیاور اب ... مدرک هــسیاقم هیمیلــس ۀخــسن اب ...

نینچ هیمیلس ۀخسن تیاور .دراد فلاتخا هدرک لقن ییاضر قلخ دروــخورف ریــش اــب هک یــیوخ:تسا قــلح ز دــیآرب شــْناج اــب کــش يب

)32ص ،یهاشون(

تسا یدییأت دوخ ،هدرک لقن هیمیلــس ۀخــسن زا ححصم هچنآ ۀخسن رب هیکت اب ناــشیا و مییور هبور مظن اب اجنیا رد هکنیا رب .تسا هتسناد رثن ار نآ و هدش شزغل راچد هینامیلــس شوشغم تسا راکشآ ،نخس ندوب موظنم ،هیمیلس ۀخسن طبض رد یتح نآ دوخ تشاددای رد ححصم هک

-

هخسن نیا تفگ دیاب اهنت و ساسا یدعب پاچ رد دیاب هک هتسناد داشرا ۀخسن نیرتربتعم ار و هدش شوــشغم هنومن نیا رد

-

)29 ،یهاــشون :کن( دریگ رارق ،فرح کی یگداتفا و هژاو ود ندرک اج هب اج اب ار رعش ،نآ بتاک .تسا هدرک طبض تسردان

:39 ص

ار وــت دــهاوخ راکــیب راگــیب هــک ار وــت درادزاــب یـــگدوــهـیب هــب

مه ات دروآ نتم هب دیاب یم هدمآ سیونریز رد هک ار لدب هخــسن

ینشور یانعم نخس مه و دیآ ناماس هب تیب یرانک یقیــسوم »ار وت دهاوخ« ناــسنیدب .ار وت دهاوخ راــی یگدوهیب هب :دــبایب .دوب دنهاوخ هیفاق ناگژاو »رای«و »راکیب« و فیدر

:56 ص

یغارچ وچمه لقع و تسا داب نوچ هداب دیآ هــچ غارـچ رــب داـب نآ زا رــگنب

،»نوچ« یاج هب دیاب و تــسین تــسرد تــسخن عارصم نزو .تخاس نآ نیزگیاج ار »وچ« )19 ۀرامش سیونریز( لدب هخسن نَم و فاخ اجر نَم و ٌفئاخ ّلاإ لله وجری ســیل« ^{:67 ص} رادمان یارــسنخس هیهاتعلاوبا زا یتیب ،نخــس نیا .»اجر فاخ و تسا نابتاک ۀدوزفا نآ عارصم ود نایم رد واو هک تسا یزات رد و رثن ۀنوگ هب ار عارصم ود و هدربن یپ هتکن نیا هب حــحصم :تسا نینچ رعاش ناوید رد تیب .تسا هدروآ مه یپ

ٌفــئاــخ ّلاإ َلله وـــجرــی ســیـل اــجر فاــخ نــم و فاــخ اــجر نــم

)110ص ،هیهاتعلاوبا(

:86 ص

یدرــگنزاب لوــضف هار ز وــت اــت ددرـــگنزاـب وـــت رــب رــما رد چــیه

)3 ۀرامش سیونریز( لدب هخسن و درادن ینشور ینعم ،تیب رد »رما«

و دیآ تــسار ینعم مه ات دروآ نتم هب دیاب یم ار »لضف« ینعی ییابیز هک »لضف« و »لوضف« نایم )قاقتشا( یگــشیرمه مه ،هدمآ دیدپ نآ ۀیاپ رب عارصم ود یراتخاس یراگزاس و یناگژاو .دوش راکشآ زا و دشیدنیب سپ و شیپ هک دوب نآ نتــسیز ریبدت هب« :97ص

نآ رم ّلج و ّزع یلوم و .دنکن یراکداــسف و دنکن هنیزه فازگ .»دوتسب ،دراد هاگن دح ییاخ یک رد هک ار سک باتک یسراپ ناگژاو ینایاپ تسرهف رد هک »ییاخ یک« یاج هب هکنآ هژیوب ؛دیامن یم رتهب »ییادخدک« لدب هخــسن ،هدماین مه زا سپ رطــس دنچ و هتفرن راک هب ییاخ یک ،باتک رــسارس رد هدمآ عوضوم و ینعم نیمه رد ییادخدک رگید راب ،رطــس نیا »ییادخدک رد دوب ور هنایم هک سک نآ دوــشن شیورد« :تــسا راوشد طبض ناوت یمن هشیمه هک تــشاد رظن رد دیاب .)98ص(

باتک رسارس رد .تــسناد طبض نیرتهب ار )ییاخ یک :اجنیا رد(

نیچ یاه سیونتسد رد زین و )ناتــسکاپ و هیکرت ۀخــسن ود(

.)294ص ،ییاضر :کن( تسا هدمآ ییادخدک اج همه

:98ص

ار یــمرد راد زــیزـع ناــج نوــچ ار یــمد دــیآ راـــک هــب هــک ارــیز عارصم .تسا ینوریب یقیــسوم یتساران راچد نخــس نیا ای »نلوعف لــعافم نلعفتــسم« راوــمهان نزو یاراد تــسخن .تسین نینچ مود عارصم اما تــسا »نتلاعف تلاعاف لوعفم«

هب یزور« :هدمآ نینچ مود تخل ^)295ص( یــیاضر حیحصت رد مود یاجه رد نیکست نتفرگ رظن رد اب هک »ار یمغ دیآ تراک هب تسرد نامه و تــسا نزو مه تــسخن تخل اب )دی( »دیاب«

.دور یم رامش ازــس تمصع و قیفوت هب ار ورم ّلج و ّزــع یــلوم« ^{:101 ص} یناهج نیا یاــهلاب زا و یــناهج نآ یاــه تفآ زا و دــنادرگن هک لدب هخــسن .»شنادرگ راوخ قلخ دزــن هب و شدرادن هاگــن لعف اب یراگزاــس رد ،دراد »شنادرگ« یاج هب ار »شدــنادرگ«

)299ص( ییاضر حیحصت رد .دیامن یم تسرد )شدرادن( نیشیپ .تسا هدمآ »شدنادرگ« زین .»نیدلا ةدــسفُم هدــجلا و غارــفلا و بابــشلا ّنا« ^{:157 ص} لدب هخــسن رد و هدوب یتــساک و یگداتفا راچد ^T سیونتــسد هدوزفا نتم هب دیاب یم هک هدمآ مه »هدسفم یا« )^P سیونتسد(

ةدسفَم« هب دیاب و تــسا تسردان زین »نیدلا ةدــسفُم« و دوــش تــسرد طبض ،روثنم یا هلمج یاج هب ات دوــش حلاصا »نیدلل رد هژاو کی ینوگرگد اــب هک دیآ تــسد هب هیهاتعلاوبا زا یتیب :هدمآ ناسنیدب وا ناوید هَدــ َجـلا و َغارــفلا و َباـبــشلا ّنإ

هَدــ َسـفـَم ّيأ لــقـعلل ٌةدــسـفـم

)495ص ،هیهاتعلاوبا(

تفایرد و تیب ذخأم نتفای رد ناشیا یهاتوک و ححصم شزغل نینچ شریذپ یاج هب ناشیا اما ؛تــسا راکشآ ،یضورع نزو :تسا هتفگ خساپ رتکد هک مدوب هتــشون رثن هب یذمرت میکح لوق زا یــبلطم دیاش .)35ص( تسا هیهاتعلا یبا زا یتیب نیا دیوگ یم ییاضر و نم لامعتسا دروم یاه هخسن رد مه یلو ،دشاب نینچ مه میکح هب بوسنم لوق نیا ،)45گرب( هیمیلس ۀخــسن رد مه .تسا هدش لقن رثن تروص هب و یذمرت

)32ص ،یهاشون(

،دوش یم هدناوخزاب رادمان یرعاش هب دنس رکذ اب یتیب هک هاگنآ

هلمج نیا نتفگ اب و یگداس هب یسک هک تسا تفگش یتسار هب رب نانچمه و درذگب نآ رانک زا »دشاب نینچ مه )!( دیاــش« هک رد هک تسین نیا رس رب نخس .دراشفب یاپ شیوخ راک یتسرد یتح( ححصم هک تسا نیا مهم ،هدمآ رثن هب تیب اه هخسن مادک نزو نتشاد اب هک( تیب )درامشب هتسیاب ار هخسن طبض ظفح رگا ار نآ ذخأم لصا و )دوــش یم ادج رثن زا اراکــشآ هیفاق یــتح و یسررب هب باتک ینایاپ یاه تشاددای رد مک تسد و دــسانشزاب نیا رب خــسن مامت قافتا ِتروص رد( اــسب هچ ؛دزادرپب هتکن نیا هدش شزغل راچد یسنلاق هک دــسرب هجیتن نیا هب دناوتب )هتکن ۀمه اما .تسا هدناوخزاب یذمرت میکح هب ار هیهاتعلاوبا رعــش و زا یهاگآ و وجو تسج اب ححصم هک تسا نیا هب هتــسبزاب اهنیا .دبای یسرتسد راعشا و لاوقا ذخآم هب ،عبانم

:162ص

زاـــیـن مــیـب ز مـــلد دزرـــلـب یـم جولفم فــک رــب بامیــس نوــچمه

هک یسیونتسد ود ره رد هکنیا اب .تسا هتفــشآ مود تخل نزو زا رگید یا هنومن نیا و( هدمآ نینچ ،هدرب هرهب اهنآ زا حــحصم هب ار »نوچمه« دیاب ،)تــسا سیونتسد ود نیا یاه یتــساک ییاضر حیحصت رد .دیآ تسار نزو ات تخاس نوگرگد »وچمه«

.تسا هدمآ »وچمه« ^)192ص(

ۀمجرت هارمه هب يتــسب حتفلاوبا زا يبرع تــیب ود 163ص رد :تسا هدمآ يسراپ هب نآ موظنم رادرب هتــساوخ و نک دهج ارــم دنیوگ

ادرف یدرگ مغ ز و داش تدوــش لد ات مرادرب ار هتــساوخ نیا نــم هک مریگ

1؟ادرــف درــیذپ هک مرــمع یراــیسب

زا یمارگ ححصم و تسین ناسکی مود تیب اب تسخن تیب نزو هدزاود سیونریز رد .تسا هتفاین یهاگآ یتساک و یتساران نیا مریگ« :تسا نینچ ^P سیونتــسد طبض ،هحفص نیا هدزیــس و نم ز دریذپ هک مرمع رایــسب« و »مرآدرگ هتــساوخ نیا نم هک هتفای راجنهبان و دــنلب ار عارصم هک ححصم و »ادرــف هب زورما گنرد یکدنا اب .تــسا هدروآ سیونریز نایاپ رد زین ار »اذــک«

زا یشخب ار نآ ححصم هک »رایــسب« ۀژاو هک تفای ناوت یمرد ندرب اب و تسا دنویپ رد تسخن تخل اب ،هتسناد تیب مود تخل طبض .دیآ یم تسار زین مود عارصم نزو ،تسخن عارصم هب نآ

:تسا نینچ هدشدای لدب هخسن زا یریگ هرهب اب تیب حیحص راــیسب مرآدرگ هتساوخ نیا نم هک مریگ

؟ادرــف هب زورما نم ز درــیذپ هک مرــمع دزیگنا یمرب ار نامگ نیا نآ نزو هک هدمآ یتیب 165ص رد

:دشاب یعابر کی ۀدنامزاب هک مد رگید یــنز کــش هب ینزب مد کی

مغ نیدنچ مد ود نــیا نایم هب هگناو

رد هک دــش راکــشآ )198ص( یــیاضر حــیحصت یــسررب رد ۀخسن و تسا هدمآ لماک روط هب یعابر ناشیا یاه سیونتسد ۀیاپ رب مود تیب .تسا هتشاد یگداتفا یهاــشون لدب و ساــسا :تسا نینچ ییاضر طبض ملاع رد مــیز شــیب یــمه دــنچره

مک یزور ین و تــسا تدایز رمع ین

:171ص

دنیادرگ درگ ود ره فرــش و یرگناوت یوج لکوت لد ردــنا ناــشنطو دوــب

ات تخاــس دیاب »دنیآدرگ« نیزگیاج ار »دــننادرگ« لدب هخــسن تسخن عارصم هک تشاد رظن رد دیاب .دبایب ینــشور ینعم تیب ُلوحی :هدمآ داشرا نتم رد هک تــسا یزات عارصم نیا ۀمجرت .نطوم ّلک یف ُضرعلا و ینغلا

:267ص

نک ج ّلاح روصنم یناوت رگ ار نتشیوخ یوــش اغوغ و هنتف رد یگرابکی رگم ات

و دــشاب هاتوک دیاب یم »روصنم« مود یاجه ،یــضورع دید زا لدب هخسن شنیزگ یور نیا زا ؛تسا راجنهبان »ر ُصنم« شناوخ ،دمآ دهاوخ تسار نزو »ج ّلاح« ددشم ملا فیفخت اب نآ رد هک روصنم خیش نوچ نتشیوخ نک نانچ مه« :تــسا رت هدیدنسپ هدیزگرب ار طبض نیمه یتــسرد هب زین )164ص( ییاضر .»جلاح .تسا

اه تسرهف و تاقيلعت

ذخآم نتفای و یخیرات ملاــعا یــسررب رد ،یمارگ ححصم راک راچد داــشرا عبانم و نــتم رد هدمآ یــسراپ و یزاــت نانخــس

.تسا هدش هتسناد )داشرا باتک 39 ص( همان نیرفآ زا یپاچ یشزغل یپ رد تیب نیا )343 ص( باتک یسراف راعشا تسرهف رد .1

شرازگ یلاخ یاــج ،نیا رــب نوزفا اما ؛تــسا ییاه یتــساک و دوــش یم سح ،شخب نیا رد زین نتم یاه یراوــشد یخرب راک نیا هب

-

هاتوک دنچره

-

یشخب رد ححصم دوب هتــسیاش .تخادرپ یم ؛دوش یم هدید اه تسرهف رد مه زیگنارب شسرپ ۀتکن دنچ ،^)338ص( ییاعد و زیمآ مارتحا تلامج تــسرهف رد هنومن یارب »هیلع« ندوزفا اب دیاب ای و تــسین تــسرد هک هدمآ »لله ةمحر«

ود هکنیا اب .دــناوخ »لله هَمحر« ار نآ ای دیــشخب ینعم نآ هــب هدمآ زین راتخاس نیا ،دنتسه تسرهف رد هدشدای ییاعد دربراک هداد دربزاب »تاحفص رگید و 5« ۀحفص هب نآ دربراک ۀراــبرد و .دش هدید هیلع »لله ةمحر« دربراک اهنت 5 ۀحفص رد کیل ،هدــش 99 ۀحفص رد .تسا هدشن دای هرامــش هب مه رگید تاحفص زا هک هدمآ »لله ةــمحر« زا ادج و هریت طــخ ود زا نوریب »هــیلع«

ناوت یمن هدشدای دربراک زا یا هنومن ار نآ و تــسا یپاچ شزغل .تسناد و یــسراف بان لاعفا و تاــبیکرت ،اــه هژاو تــسرهف رد :هدمآ مه یزات یناگژاو ،)357-351صص( یــسراف ۀدــش هتخاس ،نتفگ قح ، هراوخ مارح ،نادرگ لاح ،ناگدننکرّکفت ،یریخــست اجنیا رد هــک ...و تعفنم یب مــلع ،ندرک تبوقع ،نتــسج زع نــشور »یــسراف بان« لاعفا و تابیکرت زا ححصم تــساوخ .تسین

:راک یاه یتساک زا هنومن دنچ

هک هدرک دای یناگنس یلع زا نتم ملاعا یسررب رد 299ص ربتعم یاه سیونتسد یسررب اب و تسین یسنلاق اب یدنویپ ار وا هب نتخادرپ دوش یم راکشآ )455ص و 35ص( ییاضر حیحصت رد و هیکرت یاه سیونتسد نابتاک شزغل ۀداز ،یعفاــش هیقف نیا یثابکنس یلع ،هدش دای وا زا داشرا رد هکنآ .تسا هدوب ناتسکاپ رکبوبا داتــسا ،)یثابکنــس عیبر نب دمحا نب یلع نــسحلاوبا(

داشرا ۀدنسیون یومع و ردپ ،یسنلاق رصنوبا و یسنلاق دمحم .تسا هدوب نتم 28 ۀحفص رد هــک ار یّبنتم زا یتیب ذــخأم 340 ص

:هتسناد »مولعمان« ،هدمآ داشرا

ٌعــضوم مــلحلل لاــق ًاــقفر َلــیق اذإ ُلهج هعضوم رــیغ یف یتفلا مــلح و

)187ص ،یّبنتم(

و تسا رادمان رایسب ،هدوب انشآان ححصم یارب هک تیب نیا هدش-یم دای نآ زا یبنتم ناوید ۀرئاس لاثما رامش رد زابرید زا اب( داــشرا رد هکنیا رگید ۀتکن .)18ص ،دابع نب بحاص :کن( تــسا یاج هب )هتشاد تسد رد ححصم هک ییاه سیونتــسد رب هیکت اجنیا رد اریز ؛تسین تسرد هک تــسا هدمآ »ًاملع« ۀژاو ،»ًاقفر«

دنناوخ یم ارف )قفر( ندرک یمرن هب ار رعاــش ۀدوتــس یناــسک ؛دناد یم یرگید هاگ و یاــج ار ندرک یمرن هاگیاج ،هدوتــس و »تسا مومذم تفطلام ،یتــشرد ماگنه« هک تــسا نآرب اریز یسرتسد یلصا ذخأم هب ححصم رگا . ²)185ص ،ناتــسلگ ،یدعس(

هک یفلاتخا و هتکن نیا هب تاــقیلعت رد تــسناوت یم ،تفای یم .دزادرپب زین تسه یّبنتم ناوید و داشرا یاه سیونتــسد نایم رد ساسا ۀخسن رب هیکت اب ،)هتفای مه ار تیب ذخأم هک( ییاضر یلیلد زاب هک تسا هدروآ »ًاقفر« یتــسرد هب ^)83ص( دوخ حیحصت .دوب دناوت نیچ یاه هخسن یرترب و یتسرد رب رگید ذخأم اب ییاهرعــش رامــش رد ار هــغبان زا یــتیب 341ص

:تسا هدروآ »مولعمان«

ًاــماـعط ٍدــقـل یــباـخب ُتــسل و ُماــعـط ٍدــغ ّلـــکل ٍدـــغ َراذـــح

)232ص ،ینایبذلا ۀغبان(

دای نآ زا یزات مــکح و لاثما رامــش رد هک ار رادمان تیب نــیا دنا هدناوخزاب زین رجح نب سوأ هب ینوگرگد یکدنا اب دوــش یم هتــسناد سوأ زا ار نآ زین )431ص( ییاضر و )34ص ،یزار :کــن(

تیب هــس و هناگادج تیب هلمج زا ،مه رگید یــیاه هنومن.تسا ود ای ،سودقلادبع نــب حلاص زا 38 ۀحفص رد یزاــت ۀتــسویپ 246 ۀحفص یزات تیب ود و قارو دومحم زا 175 ۀیــشاح تیب تایبا ذخآم یمارگ ححصم هک تــسه لذعم نب دمصلادبع زا اب )436-434 ،424-423صــص( ییاضر و هتفاین ار هدنیارــس مان و ندشرت هاتوک یارب .تــسا هدیسررب ار اهنآ ذخأم دنچ یــسررب ار نارگوجتسج و میرذگ یمرد اه هنومن نیا یــسررب زا نخــس

:تسا هتفگزاب زین مظن هب ار ینعم نیا یدعس .2

)236 ص ،ظوفحم :کن هراب نیا رد زین ؛125 ص ،ناتسوب ،یدعس( تسدب یدرمکین نادب اب یلو تسدوخ یاج هب تمحر و ییوکن

.میهد یم دربزاب نارهت هاگشناد رد هدش یناگیاب ۀمان نایاپ هب :همانباتک میرک نآرق -

.رداصراد :توریب ،ناوید ،)1964( هیهاتعلاوبا -

ش ،7 لاس ،هدنیآ ،»نیچ رد هدیدان باتک ود« ،)1360( جریا ،راشفا -

.91-95ص ،تشهبیدرا و نیدرورف ،1و2 رد يسراف نهک ياهرعــش« ،)1387( ییاضر دیمح و رفظم ،رایتخب -

ۀرود ،نارهت هاگشناد تایبدا ۀدکشناد ۀلجم ،»يسنلاق داشرا باتک .26-1ص ،186ش ،59 و همجرت ،مکح و لاثما ،)1375( رداقلادبع رکب یبا نب دمحم ،یزار -

.نارهت هاگشناد :نارهت ،یچریرح زوریف حیضوت و حیحصت سلاجم باتک شهوژپ و یسررب ،حیحصت ،)1387( دیمح ،ییاضر -

باتک هب فورعم یفسن یسنلاق دمحم نب للهدبع دمحموبا خیــش :امنهار داتسا

-

یرتکد ۀجرد تفایرد یارب هلاسر( ،ظعاوم و داــشرا ،)نایدازآ مارهش و داژن نایجاح اضریلع :رواشم داتسا ،رایتخب رفظم .نارهت هاگشناد یناسنا مولع و تایبدا ۀدکشناد لیذ ،)1381( )یــسمشریم مــیرم یراکــمه اب( یــلع ،یــقاور -

.سمره :نارهت ،یسراف یاه گنهرف حیضوت و حیحصت .ناتــسلگ ،)1368( للهدبع نب حلصم ،یدعــس -

.یمزراوخ :نارهت ،یفسوی نیسحملاغ نیــسحملاغ حیضوت و حــیحصت ،ناتــسوب ،)1368( ،^________

.یمزراوخ :نارهت ،یفسوی قیلعت و قیقحت ،باسنلأا ،)1988( میرکلادبع دعــسوبا ،یناعمــس -

.نانجلاراد :توریب ،یدورابلا رمع للهدبع زوریف ۀمجرت ،یّبنتم رعش زا هرئاــس لاثما ،)1356( دابع نب بحاص -

.رحس :نارهت ،یچریرح همدقم ،حیحصت ،داشرا ،)1385( دمحم نب للهدبع ،يفسن يسنلاق -

.بوتکم ثاریم :نارهت ،يهاشون فراع :تاقیلعت و هطبض ،یربکعلا ءاقبلا یبا حرشب ،ناوید ،)1956( بیطلاوبا ،یّبنتم -

،یبلــش ظیفحلادبع ،یرایبلاا میهاربا ،هاقــسلا یفطصم هححص و .هدلاوا و یبلحلا

-

یبابلا یفطصم ۀعبطم و ۀبتکم ۀکرش :رصم .هنزور :نارهت ،یدعس و یّبنتم ،)1377( یلع نیسح ،ظوفحم -

قیقحتب ،تیّکــسلا نبا هعنص همامتب ،ناوید ،)1990( ینایبذلا ۀغبان -

.رکفلاراد :توریب ،لصیف یرکش ،»داــشرا باتک دیدج حیحصت ۀرابرد« ،)1389( فراــع ،یهاــشون -

-

^{نمهب و ید}

-

رذآ ،42و 43 ش ،5س ،مود ۀرود ،ثاریم شرازــگ

■

.32-28صص .دنفسا