ﯽﻤﻠﻋ ﻪﻣﺎﻨﻫﺎﻣود -
ناﺮﯾا ﺮﻄﻌﻣ و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽﺸﻫوﮋﭘ ) لﺎﺘﯿﺠﯾد ﻪﺳﺎﻨﺷ
:(DOI 10.22092/ijmapr.2018.114425.2067
ﺪﻠﺟ 33 هرﺎﻤﺷ ، 6 ﻪﺤﻔﺻ ، 1033 - 1017 ) 1396 (
ﺮﺛا لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ
،مﻮﯿﻨﻠﺳ رﻮﺑ و ﻦﻫآ ﺮﺑ ﯽﺧﺮﺑ تﺎﻔﺻ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ و
ﻠﮔ ﯿ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑ
ﺎﯾﻮﺘﺳا ) Stevia rebaudianaBertoni (
ﺖﺤﺗ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ
يﺪﻬﻣ ﯽﻘﯿﻘﻋ يدرﻮﻫﺎﺷ
،1
ﺖﻤﺸﺣ يﺪﯿﻣا
2
و*
ﺪﯿﺳ لﻼﺟ ﯽﯾﺎﺒﻃﺎﺒﻃ
3
-1 ،اﺮﺘﮐد يﻮﺠﺸﻧاد ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد ،تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا و ﺖﻋارز هوﺮﮔ
، ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد
، ناﺮﻬﺗ ناﺮﯾا ،
2 -* ،لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا
هوﺮﮔ ﺖﻋارز و حﻼﺻا
،تﺎﺗﺎﺒﻧ هﺪﮑﺸﻧاد مﻮﻠﻋ يزروﺎﺸﮐ و ﺰﮐﺮﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد
، هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﻫﺎﺷ
، ناﺮﻬﺗ ، ناﺮﯾا
:ﮏﯿﻧوﺮﺘﮑﻟا ﺖﺴﭘ
-3 ،دﺎﺘﺳا ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد ،تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا و ﺖﻋارز هوﺮﮔ
، ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد
، ناﺮﻬﺗ ناﺮﯾا ،
ﺦﯾرﺎﺗ ﺖﻓﺎﯾرد : دادﺮﺧ 1396 ﺦﯾرﺎﺗ
حﻼﺻا ﯽﯾﺎﻬﻧ : نﺎﺑآ 1396 ﺦﯾرﺎﺗ
شﺮﯾﺬﭘ : نﺎﺑآ 1396
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺳرﺮﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ
،مﻮﯿﻨﻠﺳ رﻮﺑ و ﻦﻫآ ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
،گﺮﺑ ناﺰﯿﻣ هﺰﯾﺮﮕﻧر ﺎﻫ ي يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
، ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي ﯽﺘﻧآ ناﺪﯿﺴﮐا و
ناﺰﯿﻣ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ لﻮﯾﻮﺘﺳا
هﺎﯿﮔ ﺎﯾﻮﺘﺳا )
Stevia rebaudianaBertoni
( ﺖﺤﺗ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ
، ﯽﺸﯾﺎﻣزآ رد نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﯽﻟﺰﻧا نﺎﺘﺳا- نﻼﯿﮔ
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺮﺑ ﻪﯾﺎﭘ حﺮﻃ
ًﻼﻣﺎﮐ ﯽﻓدﺎﺼﺗ رد ﻪﺳ راﺮﮑﺗ رد لﺎﺳ 95 - 1394 اﺮﺟا .ﺪﺷ حﻮﻄﺳ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺪﯾﺮﻠﮐ ﻢﯾﺪﺳ رد
رﺎﻬﭼ ﺢﻄﺳ ﺪﻫﺎﺷ ﺮﺘﻤﮐ) زا 10 (،
30
، 60 و 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﻫ ي ﻒﻠﺘﺨﻣ زا ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ
،ﻦﻫآ رﻮﺑ و مﻮﯿﻨﻠﺳ
لﺎﻤﻋا .ﺪﺷ ﺞﯾﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﺮﺛا ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
،گﺮﺑ ناﺰﯿﻣ هﺰﯾﺮﮕﻧر ﺎﻫ ي ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ )
،a
و b
،(ﻞﮐ ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ
،
يﻮﺘﺤﻣ
،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي ﯽﺘﻧآ ناﺪﯿﺴﮐا زﻻﺎﺗﺎﮐ ) (،CAT
زاﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ )
(POX
و ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘﻮﺳ زﺎﺗﻮﻤﺴﯾد
) (SOD
و ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ
ﻞﯿﮑﺸﺗ هﺪﻨﻫد يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ لﻮﯾﻮﺘﺳا
ﯽﻨﻌﻣ راد .ﺪﻧدﻮﺑ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
،ﻞﮐ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ وa
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﻪﺑ b
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 4 / 39
، 8 / 24 و
6 / 14 مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔ نزو ﺮﺗ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ مﻮﯿﻨﻠﺳ+رﻮﺑ+ﻦﻫآ رد
ﻂﯾاﺮﺷ مﺪﻋ يرﻮﺷ ﺖﺳﺪﺑ .ﺪﻣآ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ يﻮﺘﺤﻣ
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﻫآ و مﻮﯿﻨﻠﺳ رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ دﻮﺑ ﻪﮐ ﺐﺟﻮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا 3 / 5 يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ
.ﺪﺷ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ و CAT
ﻪﺑ SOD
ﺐﯿﺗﺮﺗ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ و ﺐﯿﮐﺮﺗ مﻮﯿﻨﻠﺳ و ﻦﻫآ رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ
90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ دﻮﺑ ﻪﮐ رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا دوﺪﺣ 130 و 11 يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯾا ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ .ﺪﺷ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ناﺰﯿﻣ
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر
،A
ﺪﯾازﻮﯾﻮﺘﺳا و
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﻪﺑ C
ﺐﯿﺗﺮﺗ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ ﻦﻫآ) + رﻮﺑ + (مﻮﯿﻨﻠﺳ رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ
30 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ و مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺖﺳﺪﺑ ﺪﻣآ . ﻪﺑ رﻮﻃ ﯽﻠﮐ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ ﺮﺗﻻﺎﺑ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ
لﻮﯾﻮﺘﺳا
، لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ
،مﻮﯿﻨﻠﺳ رﻮﺑ و ﻦﻫآ و ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ ﺎﺗ ﺢﻄﺳ 30 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﯽﻣ ددﺮﮔ .
هژاو يﺎﻫ يﺪﯿﻠﮐ
،ﺪﯾازﻮﯾﻮﺘﺳا: ﯽﺘﻧآ
ناﺪﯿﺴﮐا
،
،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
،ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
.
1018 لﻮﻠﺤﻣ ﺮﺛا
... ﻦﻫآ و رﻮﺑ ،مﻮﯿﻨﻠﺳ ﯽﺷﺎﭘ
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺎﯾﻮﺘﺳا ﺎﺑ مﺎﻧ ﯽﻤﻠﻋ Stevia rebaudiana Bertoni زا
هداﻮﻧﺎﺧ ﻪﺳاﺮﺘﺳآ
) Astraceae (،
هﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد ﺪﻨﭼ هرﻮﻈﻨﻣ
) Multipurpose (
و ﻪﻟﺎﺳﺪﻨﭼ ﺖﺳا
ﻪﮐ هﺎﮕﺘﺳﺎﺧ نآ
زﺮﺑ ﯾ ﻞ و
ﻪﺋﻮﮔارﺎﭘ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ) Goyal et al., 2010 .(
ﯽﻠﺻا ﻦﯾﺮﺗ ﯽﮔﮋﯾو
گﺮﺑ يﺎﻫ ﺎﯾﻮﺘﺳا ﻦﺘﺷاد ﯽﻨﯾﺮﯿﺷ رﺎﯿﺴﺑ يﻻﺎﺑ نآ ) 250 ﺎﺗ 300
ﺮﺑاﺮﺑ ﻦﯾﺮﯿﺷ ﺮﺗ زا (زرﺎﮐﺎﺳ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﮐ ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ
يد ﻦﭘﺮﺗ ﻪﺑ مﺎﻧ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ لﻮﯾﻮﺘﺳا
) Steviol glycoside (
ﺖﺳا ) Angela et al., 2014 .(
ﯽﻠﺻا ﻦﯾﺮﺗ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ
لﻮﯾﻮﺘﺳا رد
گﺮﺑ ﻦﯾا
،هﺎﯿﮔ ﺪﯾازﻮﯾﻮﺘﺳا )
-13 4
%
،(
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺑر )A
4 - 2
%
،(
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺑر )C
2 - 1
% ( و ﺪﯾازﻮﮑﻟاد A
) 7 / 0 - 4 / 0
% ( ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ) Guptaet al., 2016 .(
ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﯽﮑﯾ زا ﻊﯾﺎﺷ ﻦﯾﺮﺗ ﺶﻨﺗ ﺎﻫ ي ﯽﻄﯿﺤﻣ
ﺖﺳا ﻪﮐ ﺎﺑ دوﺪﺤﻣ ندﺮﮐ ﺪﺷر و ﻮﻤﻧ
،هﺎﯿﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻘﻓﻮﻣ ﯿ ﺖ ﻣآ ﯿﺰ
تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽﻋارز
ار ﻪﺑ هﺮﻃﺎﺨﻣ ﯽﻣ دزاﺪﻧا ) Waller et al.,
.(2005 ﺶﻫﺎﮐ زﯾ ﺖﺴ هدﻮﺗ
،يﺪﯿﻟﻮﺗ ﻢﮐ نﺪﺷ ﯽﯾارﺎﮐ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ و
ﺮﯿﯿﻐﺗ رد ناﺰﯿﻣ سﺎﻣآ گﺮﺑ زا تاﺮﺛا ﻪﯿﻟوا يرﻮﺷ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ
ﺖﺳا ) Munns, 2002 .(
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ رد ﯽﻃ
،ﺶﻨﺗ ﻪﻤﻫ يﺎﻫﺪﻨﯾاﺮﻓ
ﯽﻠﺻا هﺎﯿﮔ زا ﻞﯿﺒﻗ ﺪﯿﻟﻮﺗ
،يژﺮﻧا ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﯽﺑﺮﭼ
ﺎﻫ و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي ﯽﺘﻧآ ﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽ ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ راﺮﻗ ﯽﻣ ﺪﻧﺮﯿﮔ ) Weisany
et al., 2012 .(
ﺶﻨﺗ يﺰﻤﺳا زا تاﺮﺛا ﻪﯾﻮﻧﺎﺛ ﻞﺻﺎﺣ زا يرﻮﺷ
ﺖﺳا ﻪﮐ ﺚﻋﺎﺑ دﺎﺠﯾا ﺶﻨﺗ ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴﮐا و
رد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﻪﻧﻮﮔ ﺎﻫ ي لﺎﻌﻓ نﮋﯿﺴﮐا ﯽﻣ دﻮﺷ . نﺎﻫﺎﯿﮔ ياﺮﺑ ﺶﻫﺎﮐ تاﺮﺛا
بﺮﺨﻣ و يزﺎﺴﮐﺎﭘ لﺎﮑﯾدار
ﺎﻫ ي دازآ نﮋﯿﺴﮐا رد يﺎﻬﻟﻮﻠﺳ
ﯽﻫﺎﯿﮔ زا ﻢﺘﺴﯿﺳ عﺎﻓد ﯽﺘﻧآ ﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽ ﯽﻤﯾﺰﻧآ ) ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ
،CAT
،POX و SOD
(هﺮﯿﻏ و ﯽﻤﯾﺰﻧآﺮﯿﻏ )
ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ
،ﻦﯿﻟوﺮﭘ
هﺰﯾﺮﮕﻧر ﺎﻫ
، ﺪﻨﻗ لﻮﻠﺤﻣ و (هﺮﯿﻏ ﺪﻧرادرﻮﺧﺮﺑ )
Pan et al.,
؛2005 Noori Akandi et al., 2016 .(
ﺮﻫ ﺪﻨﭼ ﺎﯾﻮﺘﺳا
ﯽﻣ ﻧاﻮﺗ ﺪ رد ﻂﯾاﺮﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ بآ و ﯽﯾاﻮﻫ و
،كﺎﺧ ﻪﺑ رﻮﻃ
ﻘﻓﻮﻣ ﯿ ﺖ ﻣآ ﯿﺰ ي ﺪﺷر ﺪﻨﮐ ) Noori Akandi et al., 2016 (
ﺎﻣا
ﺶﯾاﺰﻓا يرﻮﺷ بآ يرﺎﯿﺑآ ﺐﺟﻮﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺷر ﯽﺸﯾور
،ﺎﯾﻮﺘﺳا ﻪﻠﻤﺟزا
داﺪﻌﺗ
،ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ
، ﺢﻄﺳ
،گﺮﺑ نزو ﺮﺗ و ﮏﺸﺧ ﻪﻗﺎﺳ
ﯽﻣ ددﺮﮔ ) Ebtsam et al., 2014 .(
شراﺰﮔ هﺪﺷ ﻪﮐ ﺶﯾاﺰﻓا
ﺖﻈﻠﻏ يرﻮﺷ زا ﺮﻔﺻ ﺎﺗ 125 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ
، ﺶﯾاﺰﻓا ناﺰﯿﻣ ﺪﻨﻗ و
ﻦﯿﻟوﺮﭘ و ﺶﻫﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ار ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﺘﺷاد ﺖﺳا ﻪ
) Noori Akandiet al., 2016 .(
فﺮﺼﻣ ﻪﻨﯿﻬﺑ دﻮﮐ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﻤﺿ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺐﺟﻮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﻤﺤﺗ رد ﻞﺑﺎﻘﻣ ﺶﻨﺗ ﺎﻫ ي ﯽﻄﯿﺤﻣ زا ﻞﯿﺒﻗ
ﯽﮑﺸﺧ و يرﻮﺷ ﯽﻣ ددﺮﮔ . ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ياﺮﺑ ﺪﺷر
و ﻮﻤﻧ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ هﺪﺷ ﺪﻧا ﻪﮐ رد يﺎﻫﺪﻨﯾاﺮﻓ ﮏﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ
و
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ هﺎﯿﮔ
ﺶﻘﻧ ﺎﻫ ي ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ .ﺪﻧراد زا نﺎﯿﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ
،دﻮﺟﻮﻣ مﻮﯿﻨﻠﺳ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﮏﯾ ﺮﺼﻨﻋ ﺮﯿﻏ يروﺮﺿ ياﺮﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ
ﺎﻣا يروﺮﺿ ياﺮﺑ
نارﻮﻧﺎﺟ و
نﺎﺴﻧا ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ هﺪﺷ
ﺖﺳا
) Bybordi, 2016 .(
مﻮﯿﻨﻠﺳ زا ﺮﻈﻧ صاﻮﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻪﺑﺎﺸﻣ
دﺮﮔﻮﮔ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ
، ﻦﯾا ﻪﺑﺎﺸﺗ ﻦﮑﻤﻣ ﺖﺳا رد يﺎﻫﺪﻨﯾاﺮﻓ
ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ لﻮﻠﺳ
ﺮﯿﺛﺄﺗ دراﺬﮕﺑ و مﻮﯿﻨﻠﺳ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ دﺮﮔﻮﮔ
رد
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺎﻫ و ﺮﮕﯾد ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ يدﺮﮔﻮﮔ دﻮﺷ
) Nowak et
al., 2004 .(
مﻮﯿﻨﻠﺳ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻣوﺎﻘﻣ
نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺑ
ﺶﻨﺗ ﺎﻫ ي ﺮﯿﻏ ﯽﺘﺴﯾز و ﺶﻫﺎﮐ ﺶﻨﺗ ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴﮐا ﯽﻣ
دﻮﺷ
) Xue et al., 2001 .(
مﻮﯿﻨﻠﺳ ﺚﻋﺎﺑ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ زا
ﺐﯾﺮﺨﺗ
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ رد
ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﺎﻫ ي ﯽﻄﯿﺤﻣ ) Seppanen et al.,
(2003 و ﺐﺒﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯿﻓﺮﻇ ﯽﺘﻧآ ﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺶﻨﺗ
هﺪﯾد ﯽﻣ دﻮﺷ ) Djanaguiraman et al., 2005 .(
Sajidi و
نارﺎﮑﻤﻫ )
2008 ( نﺎﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا
زا مﻮﯿﻨﻠﺳ ﻪﺑ رﻮﻃ
ﻞﺑﺎﻗ ﯽﻟﻮﺒﻗ تاﺮﺛا ﯽﺷﺎﻧ زا ترﺎﺴﺧ ﺶﻨﺗ
ار ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺶﯾاﺰﻓا
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي ﯽﺘﻧآ ناﺪﯿﺴﮐا
، ﺶﻫﺎﮐ و ﺚﻋﺎﺑ يراﺪﯾﺎﭘ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻣ
دﻮﺷ . Keling و
نارﺎﮑﻤﻫ )
2013 ( رد ﯽﺳرﺮﺑ
ﺶﻘﻧ مﻮﯿﻨﻠﺳ رد هﺎﯿﮔ هﺰﺑﺮﺧ رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ شراﺰﮔ
ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﮐ رﺎﻤﯿﺗ رﺬﺑ ﺎﺑ مﻮﯿﻨﻠﺳ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﺎﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺮﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي ﯽﺘﻧآ ناﺪﯿﺴﮐا )
،SOD و CAT
(POX رد هﺎﯿﮔ ﺐﺟﻮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ هدﺎﻣ ﮏﺸﺧ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ
و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻞﮐ .ﺪﯾدﺮﮔ
ﺪﻠﺟ ،ناﺮﯾا ﺮﻄﻌﻣ و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻣﺎﻨﻫﺎﻣود 33
هرﺎﻤﺷ ، 6 1019
ﺮﺻﺎﻨﻋ يﺬﻐﻣﺰﯾر ياﺮﺑ
ﺪﺷر ﯽﻌﯿﺒﻃ نﺎﻫﺎﯿﮔ درﻮﻣ .ﺪـﻧزﺎﯿﻧ
اﺮﯾز رد يرﺎﯿﺴﺑ زا ﺶﻨﮐاو يﺎـﻫ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷﻮﯿﺑ هﺎـﯿﮔ
ﺖـﻟﺎﺧد
ﺪﻧراد و ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺘﺒﺜﻣ رد ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻤﮐ ﯽ و ﯽﻔﯿﮐ نﺎﻫﺎﯿﮔ
ﯽﯾوراد و ﺮﻄﻌﻣ ﺪﻧراد ) Ramroudi et al., 2011 .(
نﺎـﻫﺎﯿﮔ
رد ﻦﯿﺑ ﻪﻤﻫ يﺬﻐﻣﺰﯾر
،ﺎﻫ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ زﺎﯿﻧ
ار ﻪﺑ ﻦﻫآ
،ﺪﻧراد اﺮﯾز
ﻦﯾا ﺮﺼﻨﻋ ﯽﺸﺨﺑ زا هوﺮﮔ يروﺰﯿﻟﺎﺗﺎﮐ يرﺎﯿﺴﺑ
زا ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي
نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا و
ﺎـﯿﺣا ا ء ﺖـﺳ ) Ladan Moghadamet al.,
.(2012 رﻮﺑ ) (B ﺐﻠﻏا ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺪﯿﺳا ﮏﯾرﻮﺑ ) H3BO3
( ﯽـﮑﯾ
زا ﺮﺻﺎﻨﻋ يروﺮﺿ درﻮﻣ
زﺎﯿﻧ ياﺮﺑ ﺪﺷر و ﻪﻌـﺳﻮﺗ لدﺎـﻌﺘﻣ
رد نﺎــﻫﺎﯿﮔ ﯽــﻣ
ﺪــﺷﺎﺑ ) Abdollahi et al., 2012 .(
ﺮﺼﻨﻋ رﻮﺑ ياراد ﺮﺛا ﺮﺑ يور يرﺎﯿﺴﺑ زا يﺎﻫدﺮﮐرﺎﮐ هﺎـﯿﮔ
ﻪــﻠﻤﺟزا ﯽﯾﺎــﺠﺑﺎﺟ
نﻮــﻣرﻮﻫ يﺎــﻫ
بﺬــﺟ
،ﮏــﻤﻧ ﺪــﻨﯾاﺮﻓ
ﯽﻫﺪــﻠﮔ و
هﻮــﯿﻣ ﯽــﻫد و ﻪــﻧاﻮﺟ ﯽــﻧز ﻪــﻧاد هدﺮــﮔ ﺖــﺳا
) Rafeii & Pakkish, 2014 .(
ﺎـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﻪـﺑ ﺮـﺛا رﻮـﺑ رد
ﺶﯾاﺰﻓا لﺎﻘﺘﻧا ﺪﻨﻗ و ﻫﯿ تارﺪ ﺎﻫ ي ﻦﺑﺮﮐ رد يﺎﻫﺪﻧوآ ﺶﮑﺑآ
ﺶـــﻘﻧ رﺎﯿـــﺴﺑ ﺮﺛﺆـــﻣ
ي رد دﻮـــﺒﻬﺑ ﺖـــﯿﻔﯿﮐ هﺎـــﯿﮔ
دراد
) Ahmadi & Mohammadkhani, 2014 .(
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ
،مﻮﯿﻨﻠﺳ رﻮﺑ و ﻦـﻫآ رد ،ﻪـﯾﺬﻐﺗ
ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ و
ﺪﺷر نﺎﻫﺎﯿﮔ و تاﺮﺛا ﯽﻠﯾﺪـﻌﺗ ﺎـﻬﻧآ
رد ﻂﯾاﺮـﺷ
ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ و ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺖﯿﻤﻫا هﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد ﺎﯾﻮﺘﺳا و
ﻦﺘﺷاﺪﻧ تﺎـﻋﻼﻃا ﯽﻓﺎـﮐ
هرﺎـﺑرد ﻪـﯾﺬﻐﺗ
،نآ فﺪـﻫ زا ﻦـﯾا
،ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﺳرﺮﺑ
ﻪﯾﺬﻐﺗ ﯽﮔﺮﺑ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ ﻒـﻠﺘﺨﻣ زا
ﻪـﺳ
ﺮﺼﻨﻋ
،ﻦﻫآ مﻮﯿﻨﻠﺳ و رﻮﺑ ﺮﺑ ناﺰﯿﻣ هﺰﯾﺮﮕﻧر ﺎﻫ ي يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
،
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي ﯽـﺘﻧآ ناﺪﯿـﺴﮐا و
ﺐـﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫﺪـﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ
لﻮﯾﻮﺘﺳا رد
هﺎﯿﮔ ﺎﯾﻮﺘﺳا رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ .دﻮﺑ
داﻮﻣ و شور ﺎﻫ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺛا لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ ﻒـﻠﺘﺨﻣ زا
ﺮﺻﺎﻨﻋ
،مﻮﯿﻨﻠﺳ ﻦﻫآ و رﻮﺑ ﺮﺑ ﯽﺧﺮﺑ تﺎﻔﺻ ﮏـﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ و
ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ لﻮﯾﻮﺘـﺳا
رد ﻂﯾاﺮـﺷ يرﻮـﺷ ﺪـﯾﺮﻠﮐ
،ﯽﻤﯾﺪﺳ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ
رد ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﻧاﺪﻠﮔ و يﺎﻀﻓ دازآ يﺎـﻀﻓ)
زﺎﺑ ﻪﻋرﺰﻣ و مﺪﻋ هدﺎﻔﺘﺳا زا ظﺎـﻔﺣ رد فاﺮـﻃا (ناﺪـﻠﮔ رد
ﻪﻋرﺰﻣ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ دﺎﻬﺟ
يزروﺎﺸﮐ رد
نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﯽﻟﺰﻧا
- نﺎﺘﺳا
نﻼﯿﮔ رد ﺮﺧاوا ﺖﺸﻬﺒﯾدرا هﺎﻣ
لﺎـﺳ 95 - 1394 ﻪـﺑ ترﻮـﺻ
ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ رد
ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ ًﻼﻣﺎـﮐ
ﯽﻓدﺎـﺼﺗ رد
ﻪـﺳ
راﺮﮑﺗ مﺎﺠﻧا .ﺪﺷ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺶﯾﺎـﻣزآ
ﻞﻣﺎـﺷ حﻮﻄـﺳ ﺶﻨـﺗ
يرﻮﺷ ﺮﻔﺻ ) ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺪﻫﺎﺷ و ياراد ﺖﯾاﺪﻫ ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺮﺘﻤﮐ
زا 10 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ (،
30
، 60 و 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ
ﺎــﺑ ﺐــﯿﮐﺮﺗ يﺎــﻫ ﺮــﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬــﻏ رد ﺖــﺸﻫ
،ﺢﻄــﺳ مﺪــﻋ
لﻮــﻠﺤﻣ ﯽــﺷﺎﭘ ) ﻪــﺑ ناﻮــﻨﻋ (ﺪﻫﺎــﺷ
، لﻮــﻠﺤﻣ ﯽــﺷﺎﭘ
،ﻦــﻫآ
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺑﻮ
،ر لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ
،مﻮﯿﻨﻠﺳ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ +ﻦـﻫآ
ﺑﻮ
،ر لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﻦﻫآ +
،مﻮﯿﻨﻠﺳ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺑﻮ ر + مﻮﯿﻨﻠﺳ
و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﻦﻫآ + ﺑﻮ +ر مﻮﯿﻨﻠﺳ .ﺪﻧدﻮﺑ ﺖﺸﮐ رد ﻞـﺧاد
ناﺪﻠﮔ ) ﻪﺳ ءﺎﺸﻧ رد ﺮﻫ (ناﺪﻠﮔ ﺎﺑ كﺎـﺧ ياراد ﺖـﻓﺎﺑ ﯽﻨـﺷ
،ﯽﻣﻮﻟ هدﺎﻣ ﯽﻟآ 6 / 0
% و ﻪﺑ ﺐـﯿﺗﺮﺗ ياراد 9 / 1
، 6 / 8
، 311
،
1 / 2 و 70 ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ رد مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ كﺎـﺧ
نژوﺮـﺘﯿﻧ ،ﯽـﺗاﺮﺘﯿﻧ
،ﺮﻔﺴﻓ
،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﻦﻫآ و رﻮﺑ .دﻮـﺑ زا بآ هﺰﯿﻧﻮـﯾد ﺎـﺑ
ﺖﯾاﺪـﻫ
ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺮﺘﻤﮐ
زا 10 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ياﺮﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا
.ﺪﺷ لﺎﻤﻋا يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ يرﻮﺷ
ﺪﻌﺑ زا ﺖﺷﺬﮔ 15 زور ﺲـﭘ زا
ﺖﺷﺎﮐ ءﺎﺸﻧ ﺖﺸﮐ ﯽﺘﻓﺎﺑ ﺲﭘ) زا راﺮﻘﺘﺳا ﻞﻣﺎﮐ ﻪـﭽﻫﺎﯿﮔ (ﺎـﻫ
ﻪﺑ يازا ﺮﻫ ناﺪﻠﮔ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻪـﻧازور ﺎـﺗ زور ﺮـﺧآ ﺶﯾﺎـﻣزآ
) 72 زور ﺲﭘ زا (ﺖﺷﺎﮐ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ و ﺪﻌﺑ زا ﺖﺷﺬﮔ ﺮﻫ ﺖﻔﻫ
،زور ياﺮﺑ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ زا
ﻊﻤﺠﺗ ﮏﻤﻧ رد كﺎﺧ و ﺖﺑﺎﺛ ندﻮـﺑ
ﺖﯾاﺪﻫ ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا كﺎﺧ
، ﯽﯾﻮﺸﺑآ ياﺮﺑ يﻮﺸﺘﺴﺷ ﮏﻤﻧ
يﺎـﻫ
ﻊﻤﺠﺗ ﻪﺘﻓﺎﯾ رد كﺎـﺧ ﺪـﯾدﺮﮔ مﺎـﺠﻧا .
رد هﺎـﻣ يﺎـﻫ ياﺮـﺟا
ﺶﯾﺎﻣزآ ﺎﺑ
ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ رﺎﻣآ ﻪﻧﺎﯿﻟﺎﺳ
،ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ
مﺎﺠﻧا
.ﺪﺸﻧ هداد ﺎﻫ ي ناﺰﯿﻣ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ و
تﺎﻋﺎﺳ ﯽﺑﺎﺘﻓآ رد ﻞﮑـﺷ 1
ﻪﺋارا هﺪﺷ ﺖﺳا .
1020 لﻮﻠﺤﻣ ﺮﺛا
... ﻦﻫآ و رﻮﺑ ،مﻮﯿﻨﻠﺳ ﯽﺷﺎﭘ
ﻞﮑﺷ -1 هداد ﺎﻫ ي ﻪﻧﺎﻫﺎﻣ ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ طﻮﺑﺮﻣ
ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ و تﺎﻋﺎﺳ ﯽﺑﺎﺘﻓآ
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ رد ﯽﻃ ود ﻪﻠﺣﺮﻣ زﺎﻏآ ﺪﺷر
هﺎﯿﮔ و ﻪﺧﺎﺷ ﯽﻫد ) Plant growth and branching: V3
( و
ﺪﺷر هرﺎﺑود ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ) Plant regrowth: V4
( مﺎﺠﻧا .ﺪﺷ ﻦﻫآ زا
ﻊﺒﻨﻣ نﺮﺘﺳﻮﮑﺳ 138
ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ رﺎﻬﭼ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد رﺎﺘﮑﻫ ياراد)
7
% ﻦﻫآ (ﺺﻟﺎﺧ ﺎﺑ) ﺖﻈﻠﻏ 5 رد 1000 (،
رﻮﺑ زا ﻊﺒﻨﻣ ﺪﯿﺳا
ﮏﯾرﻮﺑ ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ 2 / 1 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد
رﺎﺘﮑﻫ ياراد) 17
% رﻮﺑ
(ﺺﻟﺎﺧ ﺎﺑ) ﺖﻈﻠﻏ 5 رد 1000 ( و مﻮﯿﻨﻠﺳ زا ﻊﺒﻨﻣ ﺖﯿﻨﻠﺳ ﻢﯾﺪﺳ
ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ 20 مﺮﮔ رد رﺎﺘﮑﻫ ياراد) 5 / 14
% مﻮﯿﻨﻠﺳ (ﺺﻟﺎﺧ ﺎﺑ)
ﺖﻈﻠﻏ 2 رد 1000 ( سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ درﻮﻣ
هدﺎﻔﺘﺳا راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ ) Baloch et al., 2008
؛ Feng et al.,
؛2013 Kelinget al., 2013 .(
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺶﯾاﺰﻓا بﺬﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ
ﯽﯾاﺬﻏ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ هﺪﺷ زا ﺢﻄﺳ گﺮﺑ زا نﺎﯾﻮﻣ
) Surfactants (
ﺰﯿﻧ هدﺎﻔﺘﺳا .ﺪﺷ
رد يﺎﻬﺘﻧا هرود ﺪﺷر ﯽﺸﯾور و ﻞﺒﻗ زا ﯽﻫﺪﻠﮔ هﺎﯿﮔ )
72 زور ﺪﻌﺑ زا (ﺖﺷﺎﮐ ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺮﯿﮔ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ناﺰﯿﻣ
هﺰﯾﺮﮕﻧر ﺎﻫ ي يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
، ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ يﺎﻫ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي ﯽﺘﻧآ ناﺪﯿﺴﮐا و
ﺮﯾﺎﺳ تﺎﻔﺻ زا ﺮﻫ ﺪﺣاو ﯽﺸﯾﺎﻣزآ (ناﺪﻠﮔ)
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا و
ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ رد
ﻞﺧاد ﻞﯾﻮﻓ ﯽﻣﻮﯿﻨﯿﻣﻮﻟآ ﻪﺑ
ﻞﺧاد تزا ﻊﯾﺎﻣ و ﺪﻌﺑ
لﺎﭽﺨﯾ 80 - ﻪﺟرد ﯽﺘﻧﺎﺳ داﺮﮔ ياﺮﺑ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ يﺎﻫ يﺪﻌﺑ
لﺎﻘﺘﻧا هداد .ﺪﺷ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ هﺰﯾﺮﮕﻧر ﺎﻫ ي يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺎﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا
زا شور Lichtenthaler و
Wellburn )
1983 ( ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﺮﺑ
ﻖﺒﻃ ﻦﯾا
،شور 25 / 0 مﺮﮔ گﺮﺑ هﺎﯿﮔ درﻮﻣ ﺮﻈﻧ رد نوﺎﻫ ﯽﻨﯿﭼ
يوﺎﺣ 5 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ نﻮﺘﺳا 80
%
ًﻼﻣﺎﮐ هﺰﯿﻧژﻮﻤﻫ .ﺪﯾدﺮﮔ
ﺪﻌﺑ زا
ژﻮﯿﻔﯾﺮﺘﻧﺎﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺎﻫ ناﺰﯿﻣ بﺬﺟ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ رد لﻮﻃ جﻮﻣ يﺎﻫ
2 / 663
، 8 / 646 و 470 ﺖﺋاﺮﻗ .ﺪﺷ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻂﺑاور ﺮﯾز
ناﺰﯿﻣ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
،a ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ و b
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﻞﮐ
و ﺰﯿﻧ ناﺰﯿﻣ
ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
ﺪﯾدﺮﮔ .
ℎ = (12.25 × 663.2 − 2.79 × 646.8) ℎ = (21.50 × 646.8 − 5.1 × 663.2)
ℎ = (7.15 × 663.2 + 18.71 × 646.8)
= (1000 × 470 − 1.82 × ℎ − 85.02 × ℎ )/198 0
50 100 150 200 250 300 350
ﻦﯾدروﺮﻓ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا دادﺮﺧ ﺮﯿﺗ دادﺮﻣ رﻮﯾﺮﻬﺷ
ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ) ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ
( (ﺖﻋﺎﺳ) ﯽﺑﺎﺘﻓآ تﺎﻋﺎﺳ
ﺪﻠﺟ ،ناﺮﯾا ﺮﻄﻌﻣ و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻣﺎﻨﻫﺎﻣود 33
هرﺎﻤﺷ ، 6 1021
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ يﻮﺘﺤﻣ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ي
ﯽﺘﻧآ ناﺪﯿﺴﮐا
، هرﺎﺼﻋ يﺮﯿﮔ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا 2 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ زا ﺐﯿﮐﺮﺗ
و Tris Polyvinylpyrrolidone و
5 / 0 مﺮﮔ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ياﺮﺑ ﻦﯿﯿﻌﺗ راﺪﻘﻣ ﻞﮐ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ لﻮﻠﺤﻣ زا شور
Bradford )
1976 ( هدﺎﻔﺘﺳا .ﺪﺷ ياﺮﺑ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ﺖﻈﻠﻏ
،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ 20
ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ هرﺎﺼﻋ جاﺮﺨﺘﺳا
هﺪﺷ ار رد
80 ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ ﺮﻓﺎﺑ
جاﺮﺨﺘﺳا ﻖﯿﻗر
هدﺮﮐ و ﺞﻨﭘ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ فﺮﻌﻣ
ﯽﺴﮐﺎﻣﻮﮐ ﺖﻧﺎﯾﺮﺑ
ﻮﻠﺑ هزﺎﺗ ﻪﺑ نآ هدوﺰﻓا و ود ﻪﻘﯿﻗد ﻪﺑ ﻢﻫ هدز
ﺪﺷ و ﺲﭘ زا ﺞﻨﭘ
،ﻪﻘﯿﻗد ناﺰﯿﻣ بﺬﺟ نآ رد لﻮﻃ جﻮﻣ
595 ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ ﺮﺘﻣﻮﺘﻓوﺮﺘﮑﭙﺳا )
Perkin Elmer ﺖﺧﺎﺳ
آ
،ﺎﮑﯾﺮﻣ
لﺪﻣ Lambda 25 (
ﺖﺋاﺮﻗ ﺪﯾدﺮﮔ و ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻨﺤﻨﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا
ﻪﯿﻬﺗ هﺪﺷ ﺎﺑ مﺮﺳ ﻦﯿﻣﻮﺒﻟآ يوﺎﮔ ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد
ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ .ﺪﺷ
ياﺮﺑ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ناﺰﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ زا POX
شور
MacAdam و
نارﺎﮑﻤﻫ )
1992 ( هدﺎﻔﺘﺳا .ﺪﺷ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ
سﺎﺳاﺮﺑ ناﺰﯿﻣ
ﺪﯿﺴﮐا نﺪﺷ لﻮﮑﯾاﻮﮔ ﻂﺳﻮﺗ
ﻦﯾا ﻢﯾﺰﻧآ مﺎﺠﻧا
ﯽﻣ ﻮﺷ د.
ياﺮﺑ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ
، 33 وﺮﮑﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ زا هرﺎﺼﻋ جاﺮﺨﺘﺳا ار
ﺎﺑ ﮏﯾ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ زا لﻮﻠﺤﻣ
،زاﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ﻪﮐ
ﻞﻣﺎﺷ 13 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ
،لﻮﮑﯾاﻮﮔ 5
ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ نژورﺪﯿﻫ و
50 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ
ﺮﻓﺎﺑ تﺎﻔﺴﻓ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ) 7
= (pH
،دﻮﺑ طﻮﻠﺨﻣ هدﺮﮐ و بﺬﺟ نآ ﻪﺑ
تﺪﻣ ﮏﯾ ﻪﻘﯿﻗد ﺎﺑ ﻞﺻاﻮﻓ 10 ﻪﯿﻧﺎﺛ رد لﻮﻃ جﻮﻣ 470 ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ
هﺪﻧاﻮﺧ .ﺪﺷ
ياﺮﺑ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ناﺰﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ زا CAT
شور
Dhindsa و
نارﺎﮑﻤﻫ )
1981 ( هدﺎﻔﺘﺳا .ﺪﺷ سﺎﺳاﺮﺑ ﻦﯾا شور
50 ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ زا
هرﺎﺼﻋ جاﺮﺨﺘﺳا ﺎﺑ
ﮏﯾ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ لﻮﻠﺤﻣ
هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ
،CAT ﻪﮐ ﻞﻣﺎﺷ 50 ﯽﻠﯿﻣ لﻮﻣ ﺮﻓﺎﺑ تﺎﻔﺴﻓ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
) 7
= (pH و 15 ﯽﻠﯿﻣ لﻮﻣ ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ نژورﺪﯿﻫ
دﻮﺑ
، طﻮﻠﺨﻣ
.ﺪﯾدﺮﮔ ﺲﭙﺳ بﺬﺟ نآ رد لﻮﻃ جﻮﻣ 240 ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ ﻪﺑ تﺪﻣ
ﮏﯾ ﻪﻘﯿﻗد ﺎﺑ هﺎﮕﺘﺳد ﺮﺘﻣﻮﺘﻓﻮﺘﮑﭙﺳا ﺖﺋاﺮﻗ
.ﺪﺷ
ﺶﺠﻨﺳ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ سﺎﺳاﺮﺑ SOD
شور Beauchamp
و Fridovich )
1975 ( مﺎﺠﻧا .ﺪﺷ لﻮﻠﺤﻣ ﺶﻨﮐاو رد ﻢﺠﺣ ﯽﯾﺎﻬﻧ
ﮏﯾ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ياﺮﺑ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯾا ﻢﯾﺰﻧآ ﻞﻣﺎﺷ
835 ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ ﺮﻓﺎﺑ
تﺎﻔﺴﻓ ﻢﯾﺪﺳ
50 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ
،
66 ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ مﻮﯿﻟوزاﺮﺘﺗﻮﻠﺑوﺮﺘﯿﻧ
75 / 0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ
، 66
ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ ﻦﯾوﻼﻓﻮﺒﯾر
و 33 ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ هرﺎﺼﻋ
ﯽﻤﯾﺰﻧآ .دﻮﺑ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ بﺬﺟ لﻮﻠﺤﻣ ﺶﻨﮐاو ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ رد هﺎﮕﺘﺳد
ﺮﺘﻣﻮﺘﻓﻮﺘﮑﭙﺳا رد
لﻮﻃ جﻮﻣ 560 ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ﺪﺷ و
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ نآ سﺎﺳاﺮﺑ ﺪﺣاو ﺮﺑ ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ نﺎﯿﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ
ناﺰﯿﻣ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ لﻮﯾﻮﺘﺳا
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا HPLC
سﺎﺳاﺮﺑ ﻞﮑﺗوﺮﭘ
يدﺎﻬﻨﺸﯿﭘ Karimi
و نارﺎﮑﻤﻫ )
2014 (
هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ .ﺪﺷ نﻮﺘﺳ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ رد ﻦﯾا شور زا نﻮﺘﺳ
Chromafix-C18 دﻮﺑ
. 20 ﺮﺘﯿﻟوﺮﮐﺎﻣ زا
هرﺎﺼﻋ ﻪﯿﻬﺗ هﺪﺷ ﻪﺑ
نﻮﺘﺳ زﺎﻓ سﻮﮑﻌﻣ RP-250
رد هﺎﮕﺘﺳد لﺪﻣ HPLC
Unican-crystal-20 ﺖﺧﺎﺳ
نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ﻖﯾرﺰﺗ
.ﺪﺷ ﻪﺟرد
تراﺮﺣ نﻮﺘﺳ
50 ﻪﺟرد ﯽﺘﻧﺎﺳ داﺮﮔ و زﺎﻓ كﺮﺤﺘﻣ ﻞﻣﺎﺷ
65
% بآ و 35
% ﻞﯾﺮﺘﯿﻧﻮﺘﺳا ﺎﺑ
ﺖﻋﺮﺳ ﮏﯾ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ رد ﻪﻘﯿﻗد
دﻮﺑ ﻪﮐ ﺎﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﮏﯿﺗاﺮﮐوﺰﯾا زا
نﻮﺘﺳ رﻮﺒﻋ ﯽﻣ .دﺮﮐ لﻮﻃ جﻮﻣ
رﻮﺘﮑﺗد زا) عﻮﻧ (ﺶﻔﻨﺑاﺮﻓ رد
210 ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﺪﯾدﺮﮔ و رد
ﺖﯾﺎﻬﻧ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﻫ هدﺎﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺮﯾز ﯽﻨﺤﻨﻣ ﮏﯿﭘ ﯽﺟوﺮﺧ
و ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﮏﯿﭘ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺺﺨﺸﻣ
.ﺪﯾدﺮﮔ رد ﺖﯾﺎﻬﻧ هداد ﺎﻫ
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا مﺮﻧ راﺰﻓا يرﺎﻣآ SAS9.1 ﻪﯾﺰﺠﺗ
ﻞﯿﻠﺤﺗو .ﺪﺷ
ﺲﭙﺳ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ هداد ﺎﻫ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا نﻮﻣزآ ﺪﻨﭼ ﻪﻨﻣاد يا
ﻦﮑﻧاد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 5
% مﺎﺠﻧا .ﺪﺷ
ﺞﯾﺎﺘﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ گﺮﺑ
ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﺛا ﯽﻨﻌﻣ راد ي ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ گﺮﺑ
ﺪﻨﺘﺷاد لوﺪﺟ) 1 .(
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ ﻦﯾا ود
ﻞﻣﺎﻋ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ گﺮﺑ رد مﺪﻋ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ
و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ
،ﻦﻫآ رﻮﺑ و مﻮﯿﻨﻠﺳ ﺎﺑ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 9 / 22 مﺮﮔ ﻪﺑ يازا ﻪﺗﻮﺑ ﺖﺳﺪﺑ ﺪﻣآ و ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
رد ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ و مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ دﻮﺑ
1022 لﻮﻠﺤﻣ ﺮﺛا
... ﻦﻫآ و رﻮﺑ ،مﻮﯿﻨﻠﺳ ﯽﺷﺎﭘ
لوﺪﺟ) 2 .(
ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻟو
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﻪﺑ هﮋﯾو ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ
،ﻦﻫآ رﻮﺑ و مﻮﯿﻨﻠﺳ تاﺮﺛا
ﯽﻔﻨﻣ ﯽﺷﺎﻧ زا ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ ار ﻞﯾﺪﻌﺗ ﺮﮐ د.
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ و
ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ﺮﺛا ﺶﻨﺗ
،يرﻮﺷ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ و ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ رد
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
،ﻞﮐ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ وa
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ردb
ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 1
% ﯽﻨﻌﻣ راد ﺪﻧدﻮﺑ لوﺪﺟ) 1 .(
رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ
ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ
،ﻦﻫآ رﻮﺑ و مﻮﯿﻨﻠﺳ رد ﻂﯾاﺮﺷ مﺪﻋ ﺶﻨﺗ
،يرﻮﺷ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
،ﻞﮐ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ وa
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ b
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 4 / 39
، 8 / 24 و 6 / 14 مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ ﺮﺑ
مﺮﮔ
نزو ﺮﺗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ . ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﻞﮐ
رد مﺪﻋ
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ رد ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ 60 و 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ) ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ
4 / 9 و 8 / 9 مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ ﺮﺑ
مﺮﮔ نزو (ﺮﺗ و ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ راﺪﻘﻣ
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ و a
رد b ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ 60 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ رد مﺪﻋ
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 2 / 7 و 2 / 2 مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ ﺮﺑ
مﺮﮔ
نزو ﺮﺗ دﻮﺑ ﺪﻧ لوﺪﺟ) 2 .(
ناﺰﯿﻣ ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ﺖﺤﺗ
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺶﻨﺗ
،يرﻮﺷ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ و
ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ ﻦﯾا ود ﻞﻣﺎﻋ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد نﺎﺸﻧ داد لوﺪﺟ) 1 .(
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ يﻮﺘﺤﻣ ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ رد
ﺐﯿﮐﺮﺗ يرﺎﻤﯿﺗ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ
ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ
،ﻦﻫآ رﻮﺑ و مﻮﯿﻨﻠﺳ رد ﺢﻄﺳ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ
30 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 0 / 2 مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ ﺮﺑ
مﺮﮔ نزو ﺮﺗ دﻮﺑ
ﻪﮐ ﻦﯾا رﺎﻤﯿﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا 71 يﺪﺻرد رد
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ رﺎﻤﯿﺗ
ﺪﻫﺎﺷ ﺪﺷ لوﺪﺟ) 2 .(
يﻮﺘﺤﻣ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﯾراو نﺎﺸﻧ
داد ﻪﮐ ﺮﺛا ﺶﻨﺗ
،يرﻮﺷ
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ و ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﺶﻨﺗ
يرﻮﺷ و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﺑ
يﻮﺘﺤﻣ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺪﻧدﻮﺑ لوﺪﺟ) 1 .(
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ يرﻮﺷ و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ يﻮﺘﺤﻣ
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﻫآ و مﻮﯿﻨﻠﺳ رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ
90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 9 / 86 ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ نزو
ﺮﺗ دﻮﺑ ﻪﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا 3 / 5 يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ .ﺪﺷ
ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ راﺪﻘﻣ رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ ﺪﻫﺎﺷ و مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ و
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ رﻮﺑ دﻮﺑ لوﺪﺟ) 2 .(
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ CAT
ﺮﺛا ﺶﻨﺗ
،يرﻮﺷ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ و ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ ﻦﯾا ود ﺮﺑ
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﻨﻌﻣCAT
راد ﺪﻧدﻮﺑ لوﺪﺟ) 1 .(
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
ﻦﯾا ﻢﯾﺰﻧآ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﺼﻨﻋ
،ﻦﻫآ) رﻮﺑ و
(مﻮﯿﻨﻠﺳ رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 6 / 127
ﺪﺣاو ﯽﻤﯾﺰﻧآ ﺮﺑ ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد ﻪﻘﯿﻗد دﻮﺑ ﻪﮐ رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﺎﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا دوﺪﺣ 130 يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯾا
ﻢﯾﺰﻧآ .ﺪﺷ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
ﺰﯿﻧ رد رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻫﺎﺷ مﺪﻋ)
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ و مﺪﻋ ﺶﻨﺗ (يرﻮﺷ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ 9 / 0 ﺪﺣاو
ﯽﻤﯾﺰﻧآ ﺮﺑ ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد ﻪﻘﯿﻗد ﺖﺳﺪﺑ ﺪﻣآ لوﺪﺟ) 2 .(
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ POX
سﺎﺳاﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﯾراو هداد
ﺎﻫ
، ﺮﺛا ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ و
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﻨﻌﻣ POX
راد ﺪﻧدﻮﺑ
لوﺪﺟ) 1 .(
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﻫآ +
،مﻮﯿﻨﻠﺳ ﻦﻫآ + رﻮﺑ
+ مﻮﯿﻨﻠﺳ و مﻮﯿﻨﻠﺳ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
ﻦﯾا ﻢﯾﺰﻧآ ) ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺎﺑ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 3
/ 464
، 2 / 452 و 4 / 420 ﺪﺣاو ﯽﻤﯾﺰﻧآ ﺮﺑ
ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد (ﻪﻘﯿﻗد ار نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد و ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
رد مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ) ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 6 / 156 ﺪﺣاو ﯽﻤﯾﺰﻧآ ﺮﺑ
ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد (ﻪﻘﯿﻗد دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 3 .(
ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا حﻮﻄﺳ
ﺶﻨﺗ
،يرﻮﺷ ناﺰﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯾا ﻢﯾﺰﻧآ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻨﻌﻣ راد نﺎﺸﻧ
داد
، ﻪﺑ رﻮﻃ ي ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
) 3 / 490 ﺪﺣاو ﯽﻤﯾﺰﻧآ ﺮﺑ
ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد (ﻪﻘﯿﻗد رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ
دﻮﺑ و ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 7 / 194 ﺪﺣاو ﯽﻤﯾﺰﻧآ ﺮﺑ
ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد ﻪﻘﯿﻗد رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ ﺪﻫﺎﺷ ﺖﺳﺪﺑ ﺪﻣآ
) لوﺪﺟ 3 .(
ﺪﻠﺟ ،ناﺮﯾا ﺮﻄﻌﻣ و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻣﺎﻨﻫﺎﻣود 33
هرﺎﻤﺷ ، 6 1023
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ SOD
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ هداد ﺎـﻫ نﺎـﺸﻧ داد ﻪـﮐ ﺮـﺛا ﺶﻨـﺗ ،يرﻮـﺷ
لﻮــﻠﺤﻣ ﯽــﺷﺎﭘ و ﻢﻫﺮــﺑ ﺶﻨــﮐ ﻦــﯾا ود ﺶﻨــﺗ) يرﻮــﺷ
×
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ( ﺮﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﻨﻌﻣSOD
راد ﺪﻧدﻮﺑ ) لوﺪﺟ
1 .(
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
ﻦﯾا ﻢﯾﺰﻧآ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽـﺷﺎﭘ ﺎـﺑ ﺐـﯿﮐﺮﺗ
مﻮﯿﻨﻠﺳ و ﻦﻫآ رد ﺢﻄﺳ يرﻮﺷ 90 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺎـﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ
2 / 118 ﺪﺣاو ﯽﻤﯾﺰﻧآ ﺮﺑ ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد ﻪﻘﯿﻗد ﺖـﺳﺪﺑ
ﺪﻣآ ﻪﮐ ﺶﯾاﺰﻓا دوﺪﺣ 11 يﺮـﺑاﺮﺑ ار رد ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎـﺑ رﺎـﻤﯿﺗ
ﺪﻫﺎﺷ نﺎﺸﻧ .داد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯾا ﻢﯾﺰﻧآ رد ﺢﻄﺳ يرﻮـﺷ
ﺪﻫﺎﺷ و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺮﺼﻨﻋ رﻮﺑ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ لوﺪﺟ) 2 .(
ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ لﻮﯾﻮﺘﺳا
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻞﺻﺎﺣ زا ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ ﻞﯾﻮﺘﺳا
ﻂــﺳﻮﺗ هﺎﮕﺘــﺳد
نﺎــﺸﻧ HPLC داد ﻪــﮐ ﺮــﺛا يرﻮــﺷ و
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺪـﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر
،A ،ﺪﯾازﻮﯾﻮﺘـﺳا
ﺪــﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر
،C ﺪــﯾازﻮﮑﻟاد وA
ﺪــﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﯽــﻨﻌﻣB
راد
.ﺪﻧدﻮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ يرﻮﺷ رد لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﺑ ناﺰـﯿﻣ
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر
،A ﺪﯾازﻮﯾﻮﺘﺳا و
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﯽﻨﻌﻣ C
راد دﻮـﺑ
لوﺪﺟ) 1 .(
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و ﺪﯾازﻮﯾﻮﺘـﺳا ،A
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﻪﺑC
لﻮﻠﺤﻣ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺮﺼﻨﻋ ﻪﺳ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﺑ ﯽﺷﺎﭘ
يرﻮﺷ ﺢﻄﺳ رد (مﻮﯿﻨﻠﺳ + رﻮﺑ + ﻦﻫآ) 30
ﯽـﻠﯿﻣ و رﻻﻮـﻣ
لﻮﻠﺤﻣ مﺪﻋ يرﻮﺷ ﺢﻄﺳ رد ﯽﺷﺎﭘ
90 ﯽﻠﯿﻣ ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ رﻻﻮﻣ
ﻞﮑﺷ) 2 لﻮﻠﺤﻣ .(
يرﻮﺷ ﺢﻄﺳ رد ﺮﺼﻨﻋ ﻪﺳ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﺑ ﯽﺷﺎﭘ
30 ﯽﻠﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ رﻻﻮﻣ 9
/ 72 ، 6 / 97 و 5 / 56 ﺪﺻرد
ﻪــﺑ ﯿﮕﻧﺎــﯿﻣ رد ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﺪــﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﻦ
و ﺪﯾازﻮﯾﻮﺘــﺳا ،A
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﺶﻨـﺗ .ﺪـﯾدﺮﮔ ﺪﻫﺎـﺷ رﺎـﻤﯿﺗ ﺎـﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد C
) ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺎﺗ ﻢﮐ يرﻮﺷ 30
و 60 ﯽﻠﯿﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚﻋﺎﺑ (رﻻﻮﻣ
ﯽﻨﻌﻣ ﺐﯿﮐﺮﺗ راد ﻞﯿﮑﺸﺗ يﺎﻫ
لﻮﯾﻮﺘـﺳا يﺎﻫﺪـﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ هﺪﻨﻫد
) يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ يﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ ﯽﻟو ،ﺪﺷ 90
ﯽﻠﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ (رﻻﻮﻣ
ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ د ار ﺎﻫ
ﺪﯾازﻮﮑﻟاد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ .ﺖﺷا
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر وA يرﻮﺷ ﺢﻄﺳ رد B
30 ﯽﻠﯿﻣ ﻪﺑ رﻻﻮﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ
ﺎﺑ 3 / 8 و 8 / 4 ﯽﻠﯿﻣ ﺖـﺳﺪﺑ گﺮـﺑ ﮏـﺸﺧ نزو مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ
لﻮﻠﺤﻣ .ﺪﻣآ (رﻮـﺑ و مﻮﯿﻨﻠﺳ ،ﻦﻫآ) ﺮﺼﻨﻋ ﻪﺳ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﺑ ﯽﺷﺎﭘ
ﺪﯾازﻮﮑﻟاد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ) A
1 / 8 ﯽﻠﯿﻣ ﮏـﺸﺧ نزو مﺮـﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر و (گﺮﺑ )B
3 / 4 ﯽﻠﯿﻣ ﮏـﺸﺧ نزو مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ
لﻮﻠﺤﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ،دﺮﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ار (گﺮﺑ مﻮﯿﻨﻠـﺳ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﺑ ﯽﺷﺎﭘ
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺰﯿﻧ رﻮﺑ و )B
1 / 4 ﯽﻠﯿﻣ مﺮـﮔ ﺮـﺑ مﺮﮔ
لوﺪﺟ) ﺖﺷاد ار (گﺮﺑ ﮏﺸﺧ نزو 3
.(
لوﺪﺟ -1 تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﺛا
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ هﺰﯾﺮﮕﻧر ناﺰﯿﻣ ،گﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ رﻮﺑ و ﻦﻫآ ،مﻮﯿﻨﻠﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ تﺎﻔﺻ ،يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ يﺎﻫ
و ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ لﻮﯾﻮﺘﺳا يﺎﻫﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
(S.O.V)
ﻪﺟرد يدازآ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
) (MS
دﺮﮑﻠﻤﻋ گﺮﺑ ﻞﮐ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ a
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺖﺒﺴﻧ b
ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ a/b
يﻮﺘﺤﻣ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
CAT
) يرﻮﺷ (S
3
**
8 / 175
**
7 / 1265
**
4 / 505
**
19 / 7
**
26 / 0
**
46 / 0
**
4 / 48
**
4 / 11848
لﻮﻠﺤﻣ ) ﯽﺷﺎﭘ (F
7
**
8 / 104
**
2 / 173
**
2 / 70
**
03 / 1 10
/ 0
* ns
15 / 0
**
7 / 15
**
5 / 4076
21 S×F
**
5 / 18
**
4 / 29
**
0 / 12
**
23 / 0 07
/ 0
* ns
13 / 0
**
0 / 1
**
5 / 449
64 ﺎﻄﺧ 17
/ 7 94
/ 4 52
/ 2 08
/ 0 05
/ 0 06
/ 0 37
/ 0 6
/ 76
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ - (%)
72 / 24 76
/ 12 80
/ 12 90
/ 13 51
/ 14 43
/ 17 51
/ 9 91
/ 19
،ns
* و
**
ﻪﺑ : ﯽﻨﻌﻣﺮﯿﻏ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻨﻌﻣ و راد
حﻮﻄﺳ رد راد 5
% و 1
%
ﻪﻣادا لوﺪﺟ -1
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
(S.O.V)
ﻪﺟرد يدازآ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
) (MS
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ POX
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر SOD
ﺪﯾازﻮﯾﻮﺘﺳا A
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر ﺪﯾازﻮﮑﻟاد C
ﺪﯾازﻮﯾدﻮﺒﯾر A B
) يرﻮﺷ (S
3
**
7 / 389330
**
6 / 17221
**
4 / 579
**
1 / 11965
**
82 / 3
**
82 / 18
**
44 / 25
لﻮﻠﺤﻣ ) ﯽﺷﺎﭘ (F
7
**
1 / 130727
**
5 / 1534
**
6 / 65
**
3 / 677
**
42 / 0
**
02 / 4
**
00 / 3
21 S×F
8ns
/ 6585
**
2 / 1252
**
4 / 10
**
6 / 39
**
10 / 0 48ns
/ 0 36ns
/ 0
64 ﺎﻄﺧ 7
/ 4722 1
/ 222 22
/ 3 29
/ 5 018
/ 0 29
/ 1 42
/ 0
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ - (%)
92 / 19 40
/ 21 92
/ 6 16
/ 3 00
/ 7 83
/ 15 07
/ 18
،ns
* و
**
ﻪﺑ : ﯽﻨﻌﻣﺮﯿﻏ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻨﻌﻣ و راد
حﻮﻄﺳ رد راد 5
% و 1
%
لوﺪﺟ -2 ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻢﻫﺮﺑ
ﺶﻨﮐ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ رﻮﺑ و ﻦﻫآ ،مﻮﯿﻨﻠﺳ
هﺰﯾﺮﮕﻧر ناﺰﯿﻣ ،گﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ يرﻮﺷ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ تﺎﻔﺻ ﯽﺧﺮﺑ و يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ يﺎﻫ
يرﻮﺷ حﻮﻄﺳ ) (mM
ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ گﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
)
g per plant
( ﻞﮐ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
)
µg/g FW
( ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
a
)
µg/g FW
( ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
b
)
µg/g FW
( ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ
)
µg/g FW
( ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ يﻮﺘﺤﻣ
)
mg/g FW
( ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
CAT
)
U/mg protein.min
( ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
SOD
)
U/mg protein.min
(
ﺪﻫﺎﺷ لﻮﻠﺤﻣ مﺪﻋ
97 ﯽﺷﺎﭘ / 3 h.k 05
/ 15 f-i 95
/ 10 f 10
/ 4 fg 21
/ 1 efg 3
/ 16 k 97
/
0 s
49 /
10 lm
61 رﻮﺑ / 4 g.k 83
/ 21 e 10
/
17 d
73 / 4 efg 92
/ 1 ab 9
/ 19 k 57
/ 6 rs 17
/
7 m
مﻮﯿﻨﻠﺳ 30
/ 10 b.f 24
/ 28 bcd 81
/
17 d
43 /
10 b
38 / 1 c-g 0
/ 53 hi 93
/ 28 k-p 11
/
16 lm
50 ﻦﻫآ / 11 bcd 96
/ 30 bc 69
/ 20 bc 26
/ 10 b 80
/ 1 a-d 1
/ 53 hi 03
/ 19 o-r 66
/ 55 h-k
ﻦﻫآ+رﻮﺑ 40
/ 11 bcd 89
/ 25 d 84
/ 18 bcd 06
/ 7 cde 88
/ 1 abc 4
/ 53 hi 64
/ 13 p-s 48
/ 44 ijk
ﻦﻫآ+مﻮﯿﻨﻠﺳ 13
/ 12 bc 76
/ 31 b 37
/
21 b
40 / 10 b 74
/ 1 a-d 4
/ 66 fg 49
/ 41 g-m 20
/ 30 klm
رﻮﺑ + مﻮﯿﻨﻠﺳ 78
/ 10 b.e 05
/ 27 d 31
/ 18 cd 74
/ 8 bc 67
/ 1 a-e 9
/ 48 ij 55
/ 21 o-r 62
/ 45 ijk
مﻮﯿﻨﻠﺳ+رﻮﺑ+ﻦﻫآ 90
/ 22 a 48
/ 39 a 86
/ 24 a 63
/ 14 a 66
/ 1 a-f 1
/ 51 ij 64
/ 38 h-n 01
/ 56 h-k
30 لﻮﻠﺤﻣ مﺪﻋ
00 ﯽﺷﺎﭘ / 3 jk 46
/ 12 h-k 68
/ 9 fgh 78
/
2 g
49 / 1 b-g 6
/ 41 j 86
/ 8 qrs 84
/ 38 jkl
64 رﻮﺑ / 8 b.i
