کاربرد منطق فازی در تعیین ساختار بازار زیربخش‏ های صنعتی ایران

شخبریز رازاب راتخاس نييعت رد يزاف قطنم دربراک یتعنص ياه

ناریا

چیوک ناهلادابعروپ نسحم

1

،*

ینايک نایوپ

2

1 . زیربت هاگشناد رايشناد

، _p51@hotmail.com mohsen

2 . زیربت هاگشناد یتعنص داصتقا يرتکد يوجشناد

، kiani.pu@gmail.com

خیرات :تفایرد 29 / 8 / 1393

، :شریذپ خیرات 14

/ 7 / 1394

هديکچ مهم زا یکی رازاب راتخاس یگژیو نیرت

هب نآ تیعضو لیلحت یارب تعنص ره یاه یم رامش

یاررب .دور

صخاش رازاب راتخاس یسررب هفررص ،،رکرمت نوچمه یفلتخم یاه

ارهنب دورو ، ارییم یاره ،اره

و

دراد دوجو لااک توافت .

اما

، ماجنا تاعلاطم بلغا صخاش نیا زا یکی زا هنیمز نیا رد دش

ًلاومعم( اه

یم دافتسا رازاب راتخاس نییعت روظنم هب )،کرمت لاطم نیا رد .دننک

هع

، شور زا دافترسا اب یرسانش

ررییتم هرس بیکرت زا رازاب راتخاس عماج صخاش کی ،یزاف قطنم هفررص ،،رکرمت

و ارییم یاره

اهنب دورو دادعت یرم هتخارس تعنرص هرب اره

رازارب راتخارس یرسررب هرب نآ زا دافترسا ارب و دورش

شخبریز

ُک حطس رد ناریا یتعنص یاه یمقرراهچ یاهد

لاس ردISIC

1386 یرم هرتخادرپ .دورش

جیاتن نییاپ زا یکاح هبساحم عماج صخاش نا،یم ندوب

رر کا رد رازارب راتخارس نیریعت یاررب درش

شخبریز تسا ناریا یتعنص یاه

؛ هک یروط هب 63

راد تعنرص ا

زا ررتمک رازارب راتخارس صخارش ی

22 0/

دنتسه

؛ دمع ة لیلد نآ مک ورب ند هفررص ا روکذرم عیانرص رد ارییم یاره نیرنچمه .ترس

،

هبتر شخبریز یدنب روکذم یتعنص یاه

، یتباقر نا،یم اسا رب ندوب

، یرم نارشن عیانرص هرک درهد

رجآ دیلوت رازاب راتخاس صخاش اب

/037 0 یتباقر ناونع هب و تارهاورج دریلوت عیانص و تعنص نیرت

هتسباو یاهلااک رازاب راتخاس صخاش اب

/781 0 یراصحنا .تسا تعنص نیرت

هقبط دنب

JELي :

L11 C02, L21,

ناگژاو لک ي د ي : اهنب دورو دادعت ،ناریا شخبریز ،،کرمت ،اه

،یتعنص یاه صخارش ،رازاب راتخاس

هفرص ،عماج ، اییم یاه

.یزاف قطنم

:نفلت ،لوئسم ةدنسیون*

09141076550

همدقم مهم زا یکی یگژیو نیرت

تعنص ره یاه

، هب نآ تیعضو لیلحت یارب هک یرم رارک

دور

، راتخارس

دمع تاصخشم تخانش .تسا تعنص نآ رازاب ة

ار رازارب نامزارس

« رازارب راتخارس

» یرم .درنمان

نآ ییارسانش ارب هرک ترسا رازارب ینامزارس تایرصوصخ زا هتسد نآ عقاو رد رازاب راتخاس اره

یم تمیق تیهام ناوت صخشم ار رازاب رد تباقر و یراذگ

دررک هترسجرب زا . هربنج نیررت

و اره

تایصوصخ یم رازاب ینامزاس

،،کرمت هب ناوت هفرص

ارهنب دورو ، اییم یاه ،اره

و لاارک توارفت

راشا درک ،یشاک دادادخ(

1389 زادنا و ییاسانش یارب .) رد رارصحنا نا،ریم اری ترباقر یریگ

ًلاومعم یداصتقا یاهرازاب هعومجم هب

صخاش زا یا یم هجوت یراتخاس یاه

یرکی ،کرمت .دوش

هبنج زا عبا و اه یم ناشن هک تسا رازاب راتخاس مهم دا ترباقر هرب زادرنا هچ ات روب،م رازاب دهد

وحن رهنایب ،کرمت .تسا رود نآ زا ای کید،ن ة

اهنب نیب رازاب عیزوت ررعم و ورلتخم یاره

ود ف

هبنج ر اهنب دادعت اهنب یرازاب مهس عیزوت رد یرباربان و اه

اه ر یررفعج و یشاک دادادخ( تسا

،بلایل 1391 هفرص ،یتعنص داصتقا ثحابم رد .) نوررب یلمارع ،رین ارییم زا یرشان یاره

از

یم هتخانش یم هک دوش

تم ار رازاب راتخاس دناوت أ

رنی،ه شهارک دریلوت شیا،رفا اب رگا .دزاس رث ة

دبای همادا دیلوت زا یعیسو حطس رد طسوتم

، یم اری کری طلرست رد رازاب هک تشاد راظتنا ناوت

هب و دوب اهنب دنچ یم رادا یراصحنا تروص

یریرصن و شارت یکیهرش( دوش مدرقا

، 1390 .)

اهنب دورو نا،یم یاه

زات نیریعت لماوع هلمج زا ،ین تعنص کی هب دراو درننک

ة رازارب راتخارس

مه .تسا نینچ

، یرظن رد لوماب ة

هعزانم یاهرازاب یا

دوخ نایب یم دنک هک تیهام ره رازارب هرب

طیارش دورو هب نآ یهتسب دراد . ییاهرازاب هک

دورو هب نآ اره نارسآ ترسا هرب ترباقر شیاررگ

یرتشیب دنراد . فرص رظن زا هکنیا

،کرمت رازاب لااب ای نییاپ

،دشاب هفررص یاره ارییم مرک اری

دایز دشاب و دادعت اهنب هرک دورب درهاوخ یتبارقر یترورص رد رازاب درکلمع ،دشاب دایز ای مک اه

اهنب دورو یارب یساسا عنام اب یاه

،یشاک دادادخ( دشاب هتشادن دوجو ویل 1389

.)

نامه یم دهاشم هک هنوگ دوش

، صخاش رازاب راتخاس نییعت یارب دوجو یددعتم یاه

نآ بیکرت هک دراد صخشم اه

دننک ة تسا رازاب راتخاس

؛ تارعلاطم هرک تسا یلاح رد نیا

ًافرص هنیمز نیا رد دوجوم یلبق نیا زا یکی زا

صخارش ًلاورمعم( اره رورظنم هرب )،رکرمت

درک دافتسا رازاب راتخاس نییعت و دنا

هب یم رظن هعلاطم دسر هک یا

ترشیب ر صخارش یاره

لیکشت دنهد ة مه تروص هب ار رازاب راتخاس نیریعت .درادرن دوجو دشاب هتفرگ رظن رد نامز

لیسو هب رازاب کی راتخاس ة

صخاش نیا زا کی ره یتوافتم جیاتن هب تسا نکمم اه

ررجنم

وش د .

،نیاربانب مدرع ،مارهبا یعورن نآ وریرعت رد هرک تسا یعوضوم رازاب راتخاس نییعت

یبیکرت یصخاش نتخاس روظنم هب ،یور نیمه زا .دراد دوجو یگدیچیپ و نانیمطا یارب

یم رازاب راتخاس نییعت یزاف قطنم زا ناوت

، ترسا یدراورم نیرنچ رد دمآراک یشور هک

،

نیاربانب .درک دافتسا

، لاطم فده ع

ة یربیکرت صخارش کی نتخاس رضاح ررییتم هرس زا

هفرص ،،کرمت اهنب دورو نا،یم و اییم یاه

تسا یزاف قطنم زا دافتسا اب تعنص هب اه

لیسو هب هک ة

شخبریز رازاب راتخاس نآ رُک حطرس رد ناریا یتعنص یاه

یمقررارهچ یاهد

لاس ردISIC

1386 یم یسررب وش

.د

نامزاس یهد هعلاطم نیا ب

د نی تسا بیترت :

سپ مدیم زا ة هرب مود شرخب رد ،ررضاح

قییحت یرظن ینابم رد و

نیشیپ هب موس شخب ة

قییحت یبرجت یم هتخادرپ

.دورش شرخب

لدم لماش قییحت مراهچ ر ارا و یزارس

ة هرتفای .ترسا قرییحت یاره و

هرب مجنرپ شرخب

عمج هجیتن و یدنب یم یریگ

.دزادرپ

يرظن ینابم یرظن ثحابم روفو هب تیانع اب رد ،یرلبق تارعلاطم رد دورجوم رازارب راتخارس ارب طبترم

م نیا یرظن ینابم شخب هعلاط

ًافرص اب طبترم ثحابم یزاف ةیرظن

یم ه ارا .دوش

درررکیور یزاررف ةرریرظن و فذررح یاررج هررب ،ناررنیمطا مدررع و ماررهبا نتفرررگرظنرد اررب

دیدان نارکما ،یرشزراود قرطنم یارج هرب یرشزرادنچ قطنم جیورت اب ،نآ نتفرگ یرسررب

قیقد یم مهارف ار ل اسم رت نک

ًلامارک اری تاعلاطا ،کیسلاک قطنم رد .د ًلامارک اری ترسرد

طلغ دنا قیقد ریغ و صقان تاعلاطا لرتنک و رّسیم

تسین . تارعلاطا نیرمه هرک یلارح رد

داد یواح ییاه

ا یم ار ییاناوت نیا ام هب هک تس برسانم خساپ هک دهد

ل ارسم یاررب یررت

میبایب قطنم رد . کیسلاک

، هعومجم هب رصنع کی رگا دشاب هتشادن قلعت یا

، رفرص ددرع ارب

یم داد ناشن دشاب هتشاد قلعت هعومجم نآ هب رگا و دوش

، یم داد ناشن کی ددع اب دورش

.

اما

، عومجم هب قلعت یزاف قطنم رد ة

زاب رد روب،م ة

ترسب ة 0 و 1 یرم راررق درریگ

. ،نیاربارنب

یم نامه یزاف قطنم هک تفگ ناوت داز( تسا کیسلاک قطنم طسب

،1

1992 .)

1. Zadeh

1ویاک ( ناراکمه و 2009

تسه هک دنرواب نیا رب ) ة

هرس ررب یرنتبم یزارف قطنم شور

:تسا هیاپ موهفم 1 . عومجم ة فلاخرب :یزاف

هعومجم

عومجم کی ،کیسلاکیاه

ة دودحم یزاف مرن یاه

فاطعنا و ریذپ

دراد ی

؛ هب عومجم رصانع هک یروط ة

یم یزاف درنناوت

لرخاد رد یدرح ارت

ًلامارک هرک ییطارنم زا یجیردت لایتنا روظنم هب تیوضع عباوت .دنشاب هعومجم زا رارخ

ًلاماک هک ییطانم هب دنراد رارق هعومجم هب دنراد رارق هعومجم نآ نورد

راک یم دنور .

2 . یاهرییتم ینابز

: ییاهرییتم دنتسه

هک زا ارحل رّمک ی و یرفیک هرب لیرسو ة کری

عومجم ة یزاف ویصوت یم دنوش . کری رعومجم ة یزارف یرم درناوت

، درننام هرعومجم یاره

،لوادتم رادیم کی رییتم ار ویصوت دنک .

3 . یزاف دعاوق

« رگا - اهنآ

» نریا :

درعاوق

هرمانرب کری اری یریطنم لورمرف کری ی،ریر

یشزراود قطنم موهفم کی رب هک تسا یدربراک تللاد

درعاوق دربراک یلصا یگژیو .دراد

یزاف

« رگا - اهنآ

» نآ ییاناوت جا یارب اه

را ی هک تسا ی ،ج قیبطت طیارش تحت طابنتسا

هجرد کی نآ رد داد یارب یا

یرم هبرساحم دعاق ره طیارش اب قباطم یدورو یاه .دورش

جرد نیا ة جیتن اب یراگزاس ة

یم بیکرت دعاق هجیتن کی ات دوش

طرسوت اتنتسا زا یریگ

دعاق ة .دوش هتخاس یزاف

زاف قطنم هخاش زا یکی ی

یاه یزارف ةریرظن شور نآ یاررجا یاررب هرک ترسا

یاره

نوگانوگ ی دراد دوجو

، یم هلمج نآ زا یزاف اتنتسا متسیس هب ناوت

(2

کی ناونع هب )FIS

متسیس .درک راشا روهشم شور مترسیس نورچمه ینیوارنع ارب یزاف اتنتسا یاه

یاره

مترسیس ، درعاق ررب ینتبم یزاف یزارف رربخ یاره

(3

لدرم ،)FES

یزارف یاره (4

،)FM

هظفاح تکرش یاه یزاف ریذپ

(5

لرتنک و )FAM

دننک یرم هتخانرش ،ین یزاف یاه دنورش

گناج(

،ناراکمه و6

1997 لکش .) 1 رف ا یم ناشن ار یزاف اتنتسا متسیس کی دنی .دهد

1.Qiao

2. Fuzzy Inference System 3.Fuzzy Expert Systems 4. Fuzzy Models

5.Fuzzy Associative Memories 6.Jang

لکش 1 . ( يزاف جاتنتسا متسيس )FIS

( وریپاش :عبنم 2004

)

یم دهاشم لکش نیا رد هک روط نامه دورش

، ود یاراد یزارف اتنترسا مترسیس کری

لحرم و شناد اهیاپ :تسا شخب ة

دنیارف شرناد اهیاپ . تیورضع عبارت

یاررب ار درعاوق و اره

لحرم ة دنیارف یم مهارف لحرم رد .دنک

ة دنیارف مترسیس یدورو یاهرییتم ،

، ترورص هرب هرک

کیسلاک دادعا

،دنا لحرم کی زا ة

یزاف یم روبع یزاس ناورنع هرب ینابز یاهرییتم هب و دننک

یرم لیدبت اتنتسا روتوم یارب یزاف یدورو دافترسا ارب یزارف یدورو .دنورش

رد درعاوق زا

یم لیدبت یزاف یجورخ هب اتنتسا روتوم ینابز تروص هب جیاتن نیا .دوش

دنا هرکنیا یاررب و

دشاب کیسلاک دادعا تروص هب متسیس یجورخ

، لحرم دیاب ة

یزافان

1یزاس دورش مارجنا ،ین

وریپاش(

،2

2004 اتنتسا زا یفلتخم عاونا .) فورعم زا هک دراد دوجو یزاف یاه

نآ نیررت اره

م ی ونگوس للادتسا متسیس هب ناوت (3

1985 ینادرمم للادتسا متسیس و ) (4

1977 رارشا )

تسا دش دافتسا ینادمم للادتسا متسیس زا هعلاطم نیا رد .درک .

1. defuzzy 2. Shapiro 3. Sugeno 4. Mamdani

یجورخ کیسلاک اهیاپ

شناد اهیاپ

داد اهیاپ

دعاوق

وتوم تسا ر یدورو اتن

یزاف

یررررررجورخ یزاف یزاف

یزاس

یزاف ییادز یدورو

یسلاک

ک دنیارف

روظنم هب یزاف قطنم لامعا

یرم دافترسا ارخ یمتیروهلا زا یبیریت للادتسا رد .درنک

روب،م متیروهلا

، یم ضرف هک دوش



x x x_n



x ₁, ₂,, یگژیو زا رادرب کی

هرک ترسا ییاره

یم حیضوت ار تلاح ای دیدپ ره و دهد



y y y_m



y ₁, ₂,, یرجورخ زا رادررب کری

یاره

یم یطیارش نینچ رد .تسا متسیس تروص هب ار دعاوق ناوت

ةلداعم 1 :درک ویرعت

( 1 )

r r r r

1 2 n

r r r

1 2 m

R : IF is A AND is A AND AND is A , THEN is B , y is B , , y is B

n m

x x x

y

1 2

1 2

هررررک ییاررررج

m

n y Y Y Y Y

X X

X X

x  ₁ ₂ ,   ₁ ₂ و دوررررب

Y B B

B B X, A A

A

A^r  ₁^r ^r₂ ^r_n ^r ₁^r ^r₂ ^r_m ناشن

دنهد ة عومجم ة

تسا یزاف کیجوتسا(

،1

2012 ).

تیمها دایز رایسب لدرم یاررب نآ زا دافترسا ناکما رد یزاف قطنم

مترسیس یزارس یاره

.تسا تخس رایسب لدم یاهرییتم نیب دوجوم یهتسبمه نییعت نآ رد هک تسا دیچیپ

یزارف متسیس کی رد یدورو یاهرییتم

« یناربز یارهرییتم

» یرم دریمان رمه و دنورش

ة

یجورخ هتسویپ تیعضو کی رد اه دنا

یارب . ةمه یرجورخ یارهرییتم عورمجم نرکمم جیاتن

یم نییعت قلعت قیقد حطس کی ررگا .دوش

هرعومجم𝑈

ارب هرک یررصانع زا یا داد نارشن𝑥

یم عومجم اهنآ ،دشاب دنوش ة

یزاف دÃ 𝑈 ر بترم وز تروص هب ةلداعم(

2 ) یم ویرعت :دوش

( 2

 

)



^{x x x U}



A~ ,_A( ) 

 ~

A x

یگژیو عبات ای تیوضع عبات  یم دیمان Ã

جرد نا،یم هک دوش ة

تیورضع ای قلعت

عومجم هب ار𝑥

ة یزاف یم ناشن Ã

.دهد رهید ترابع هب ،

A :U M

 

ترسا موهفم نیدب

تیوضع عبات هک

A x

عومجم  𝑈ة

تیوضع عبات یاضف هب ار یرم طبتررم𝑀

یارضف .درنک

تیوضع عبات زاب𝑀

ة تسب ة کی و رفص تسا

. رادیم هچ ره

A x

کرید،ن کری هب  ،درشاب ررت

جرد ة رصنع قلعت عومجم هب𝑥

ة یزاف ندوبرفص ربارب و تسا رتشیب Ã 𝜇_𝐴̃(𝑥)

نآ مورهفم هب

رصنع هک تسا عومجم هب𝑥

ة یزاف درادن قلعت Ã

،کیجوتسا(

2012 ).

لحرم رد ،دعاوق اهیاپ داجیا و تیوضع عباوت نییعت زا دعب ة

یرجورخ درعب لدرم یاره

درریاب یزاررفان .دنوررش یزاررفان ندرررک

دررنیارف زا هررک( ار یزاررف قررطنم جیاررتن هررک تررسا ی

1.Stojić

هعومجم جرد و یزاف یاه ة

تیوضع لیدبت یّمک تلاح هب )تسا دش لصاح ولتخم یاه

یم یزافان یارب شور نیرتهب .دنک لیث ،کرم شور ندرک

(1

،رکرم شور نیا .تسا )COG

یحان لیث ة

ریز حم ار تیوضع عبات یرم هبسا

یزارفان یرجورخ .درنک درش

𝑥^∗

شور زا هرک

یم لصاحCOG

زا دوش طبار قیرط ة

3 هب یم تسد دیآ

رِک و جیوکیلنو(

،2

1999 ):

( 3



)







 ^max

min max

min

) ( )

(

* .

x

x i

i x

x i

i

i x x

x

x  

هنیمز ره رد یزاف قطنم شور زادنا رد هک یا

دورجو مارهبا یرسررب درورم ررییتم یرریگ

رییتم نآ تاعلاطا هب یسرتسد ای دشاب هتشاد رّسیم

رم .دراد دربرارک درشابن

ًلا

، ورصخ رد

یم یزاف قطنم شور دربراک زادنا نوچمه یدراوم هب ناوت

ة مرجح ،هیارس داصتقا و لااک قاچاق

،وی ک لوپ و

شیپ هک هنوگ نامه .درک راشا افر داصتقا ذ ،ین رت

رک ،دش رتم رازارب راتخارس أ

رث

یرم هرجاوم مارهبا یعورن اب ار رازاب راتخاس نییعت هک تسا یفلتخم یاهرییتم زا نیدرب .درنک

بیترت

، یم یزاف قطنم شور هب ،ین رازاب راتخاس نییعت رد دناوت

هرک هنوگ نامه .دوش درب راک

دمآ دهاوخ یپ رد

، ا رازارب راتخارس نیریعت هب طوبرم یبرجت تاعلاطم رد نونکارت شور نریا ز

ن دافتسا ش .تسا د

نيشيپ ة قيقحت یبرجت

تروص یبرجت تاعلاطم رد صخارش زا هتفرگ

رازارب راتخارس نیریعت یاررب یرفلتخم یاره

لودج .تسا دش دافتسا 1

هصلاخ ماجنا یلخاد و یجراخ تاعلاطم زا یا رد دش

ةرنیمز

جرد شجنس ة

ولتخم یاهرازاب راصحنا و تباقر یم ناشن ار

دهد .

تاعلاطم نیا زا کی ره زا

یاهرییتم نییعت

دننک ة دافتسا هناگادج رازاب راتخاس رک

د و درنا

هب یم رظن هعلاطم دسر صخاش هک یا

لیکشت یاه دنهد

ة مره تروص هب ار رازاب راتخاس و نارمز

هک یلاح رد .درادن دوجو دریهب رظن رد یبیکرت

، شیپ هک هنوگ نامه رکذ ،ین رت

،درش راتخارس

لیسو هب رازاب ة

هعومجم صخاش زا یا ولتخم یاه

، ،،کرمت نوچمه هفررص

دورو ، ارییم یاره

اهنب ،اه و لااک توافت

، نییعت یم نیا زا .دوش ور

، رد علاطم ة شلات رضاح دش

رارب نیرلوا یارب

،

1.Center of Gravity 2.Van Leek wijck &Kerre

،یزاف قطنم زا دافتسا اب یبیکرت یصخاش

هفرص ،،کرمت یاهرییتم زا نا،ریم و ارییم یاره

هنب دورو ا رازاب راتخاس نییعت روظنم هب تعنص هب اه شخبریز

ه ارا ناریا یتعنص یاه دوش

.

لودج 1 . ماجنا تاعلاطم رد هدش

ۀراب جرد شجنس ة

رازاب راصحنا و تباقر

ققحم مان یسررب دروم رازاب

صخاش هدافتسا دروم ياه جيتن

ة قيقحت

یاتنولاز و کردیف

1

( 2009 یبونج یاییرفآ تعنص شخب )

بیرض نزور و ینیج

ثولب شهاک لایتشا ،کرمت شیا،فا اب

یم چمه .دبای ن نی

، مهس رباربان شیا،فا

نتفرلااب بجوم رازاب نا،یم

هیامرس یم یراذگ .دوش

گناژ و لیدزاره

2

( 2012 ) یاهدُک هیبط یدنب درادناتسا

یتعنص (3

) SIC و هیبط یدنب

درادناتسا یتعنص یناهج

4

( )GICS لادنیفره

- نمشریه

، تبسن

،کرمت راهچ اهنب رترب و ینحنم

،نرول رب ینتبم یاهرایعم

ییاراکGICS

رب ینتبم یاهرایعم زا یرتلااب SIC

.دنراد

5سیس

( 2009 رنیلاافلآ یناریتشک تعنص )

6

لادنیفره - تبسن ،نمشریه ینحنم و رترب اهنب راهچ ،کرمت

،نرول راصحنا ییایرد طوطخ زا یخرب رد

هییب رد و ویعض دوجو یوق راصحنا

.دراد

هموک و لاپ ینابلآ تعنص شخب 7

لادنیفره - تبسن ،نمشریه بیرض و رترب اهنب راهچ ،کرمت

ینیج ینییاپ ،کرمت زا هعلاطم دروم عیانص

رادروخرب دن .

یناماس و یرونوبا روپ

( 1381 24 )

ناریا تعنص عیزوت

و لامرنهل ،ییامن یاه وتراپ راتخاس روشک عیانص رتشیب

یراصحنا .دنراد

و یشاک دادادخ ( ینایهد 1384 ) شخبریز ناریا یتعنص یاه

ُک حطس رد یمقرراهچ یاهد

ISIC ،کرمت تبسن

و رترب اهنب𝑘

لادنیفره - نمشریه م راصحنا راتخاس

ؤ عیانص ر کا رب رث

.تسا مکاح روشک

همرپ و ینیسح ( 1383 فابتسد شرف )

،کرمت تبسن و رترب اهنب𝑘

لادنیفره - نمشریه راصحنا شرف یتارداص رازاب راتخاس

.تسا هبناجدنچ

للاج یدابآ و

( ناراکمه 1386 ) ،دلاوف ،وردوخ ،یمیشورتپ

رکش و دنق و هشیش لادنیفره

- نمشریه لاس رد ییلااب ،کرمت عیانص نیا

1379 نامز تشذگ اب اما ،دنراد ةجرد

نآ یراصحنا یم شهاک اه .دبای

1.Fedderke & Szalontai 2.Hrazdil & Zhang

3.Standard Industry Classification 4.Global Industry Classification Standard 5.Sys

6.Alphaliner 7.Pulaj & Kume

ةمادا لودج 1 . ماجنا تاعلاطم رد هدش

ۀراب جرد شجنس ة

رازاب راصحنا و تباقر

ققحم مان یسررب دروم رازاب

صخاش هدافتسا دروم ياه قيقحت ةجيتن

یملاغ و یرونوبا ( 1387 ناریا ولتخم عیانص )

رترب اهنب جنپ ،کرمت تبسن راهچ رد یراتخاس رظن زا روشک عیانص

راصحنا ،لماک راصحنا شخب ،هبناجدنچ

میسیت لماک تباقر و یراصحنا تباقر یم

.دنوش

و یوترپروپ ( ناراکمه 1388 ) شخبریز یتعنص یاه یاهدک حطس رد ناریا

یمقرراهچ ISIC ،کرمت تبسن

و رترب اهنب𝑘

لادنیفره - نمشریه شخب رد

یصوصخ و یمومع یاه دوجو یهجوت لباق ،کرمت ناریا عیانص

.دراد

و شات یکیهش مدقا یریصن

( 1390 ) ناریا یبآ رلوک رازاب

،کرمت تبسن ،رترب اهنب𝑘

لادنیفره - عناوم تدش ،نمشریه

هفرص و دورو اییم یاه اهنب نیب تباقر نا،یم

تعنص نیا یاه

نیا رد دورو عناوم تدش و کدنا راصحنا راتخاس و تسلااب رایسب تعنص

)مکحم یلوپوهیلا( مکحم ةبناجدنچ .تسا مکاح

و شات یکیهش مظاک ( داز 1392 ) یراوس یوردوخ رازاب

ناریا ،کرمت تبسن

،رترب اهنب𝑘

لادنیفره - لاه ،نمشریه -

،یتعنص ،کرمت عماج ،نمدیات اناه و یپورتنا -

یک ناریا یوردوخ تعنص رد ییلااب ،کرمت

.دراد دوجو

و یشاک دادادخ بلایل یرفعج

( 1391 ) ناریا یرادکناب تعنص کرمت تبسن

𝑘 ، ،رترب اهنب

لادنیفره - نمشریه دورو عناوم و و رازاب ،کرمت نوچمه ییاهرییتم ةزادنا

یتباقر تهج رد دورو عناوم رازاب ندش

.تسا درک ریییت

شات یکیهش ( 1392 ) شخبریز

یتعنص یاه یاهدُک حطس رد ناریا

یمقرراهچ ISIC ،کرمت تبسن

،رترب اهنب𝑘

لادنیفره - نمشریه رنرل و رد

رنرل صخاش هک یعیانص رتشیب .تسلااب ،ین ،کرمت تدش دنراد یرتشیب

و چیوک ناهلادابعروپ ( ناراکمه 1392 ناریا نامیس تعنص )

،کرمت تبسن ،رترب اهنب𝑘

لادنیفره - نزور ،نمشریه ،ثولب

اناه - ،،کرمت ینحنم ،یپورتنا ،یک

و ،نرول ینحنم ،ینیج بیرض اهنب ةزادنا متیراهل سنایراو اه

تعنص رد یرباربان شیا،فا دوجو اب اهنب دادعت شیا،فا ،نامیس ثعاب اه

تردق و ،کرمت نا،یم ات تسا دش .دبای شهاک رازاب رد یراصحنا

و شات یکیهش ( ناراکمه 2013 ) شخبریز یتعنص یاه ود یاهدُک حطس رد ناریا

یمقرراهچ و ISIC

لادنیفره - عناوم تدش ،نمشریه

هفرص و دورو یاه نیا رد( اییم

صخاش نیا بیکرت اب هعلاطم اب اه

هب ،یزاف سیسپات شور زا دافتسا هبتر شخبریز یدنب یتعنص یاه

).تسا دش هتخادرپ ناریا راصحنا

ی رت ی ن عیانص هب ترت ی ب

ترابع ا :زا دن و یزاب لیاسو دیلوت بابسا

زاب ی

، نیشام دیلوت تخاس یارب تلاآ

دیلوت ،مرچ و هسبلا و تاجوسنم و ویک

و نیز و هباشم تلاوصحم و نادمچ قاری

لدم يزاس اگراک رامآ و تاعلاطا زا هعلاطم نیا رد رترشیب و نکرارک رفن د یتعنص یاه

لارس رد نارریا1

1386 اگراک .تسا دش دافتسا هریبط برلاق رد تریلاعف عورن برسح رب یتعنص یاه

یدرنب

نیب درادناتسا تیلاعف یللملا

یدارصتقا یاره (2

میرسیت )ISIC

درش یدرنب زا دافترسا ارب .درنا

،روب،م تاعلاطا تسخن

لادنیفره ،کرمت صخاش -

یارب نمشریه شخبریز

یتعنص یاه نارریا

ُک حطس رد یمقرراهچ یاهد

هبساحمISIC

یم سپس .دوش

، ناورنع هرب ارارک ارییم لقادح

هفرص رهنایب صخاش زا کری ره یارب اییم یاه

شخبرریز یتعنرص یاره

دروآررب یرم .دورش

،سپس اهنب دورو دادعت هب اه

شخبریز یتعنص یاه مرهم یاهرییتم زا رهید یکی ناونع هب ،ین

هتفرگ رظن رد رازاب راتخاس نییعت رد یم

یاررب ینادرمم یزاف اتنتسا متسیس ،تیاهن رد .دوش

بساحم ة لکش تروص هب رازاب راتخاس 2

هتفرگ رظن رد یم

:دوش

لکش 2 . ( يزاف جاتنتسا متسيس رازاب راتخاس يارب )FIS

نییعت یاهرییتم باختنا زا دعب دننک

ة یدورو یارهرییتم ناورنع هرب رازاب راتخاس

یزارف ررما دیاب ،یزاف اتنتسا متسیس یرجورخ و یدورو یارهرییتم یزارس

ارب مترسیس

تیوضع عباوت ویرعت .دریذپ تروص رییتم ره یارب بسانم یاه

1 . لاس رد شنانکراک دادعت طسوتم هک تسا یهاگراک رتشیب و نکراک رفن د یتعنص اگراک د یرسررب درورم یاره

اگراک باختنا تلع .تسا دوب رتشیب و رفن نیا هک تسا نآ رتشیب و نکراک رفن د یاه

اگراک مرظعا شرخب اه

اگراک یم لیکشت ار ناریا رد یتعنص یاه یرس مجسنم تاعلاطا و رامآ یاراد نینچمه و دنهد

ینامز دنا .

2.International Standard Industrial Classification

،کرمت

رازاب راتخاس اهنب دورو دادعت

اه

هفرص اییم یاه

اتنتسا متسیس ینادمم یزاف

يزاف تیوضع عبات یزاف رادیم تیوضع عبات یم صخشم ار هعومجم کی ندوب

عرقاو رد .دنک

، نا،ریم هرک یعبارت هرب

جرد ة ناملِا تیوضع دهد ناشن هعومجم کی هب ار ولتخم یاه

« تیوضع عبات

» یم یاررب .درنیوگ

هعومجم داجیا یاه

نآ تیوضع عبات و یزاف اه

، نماد و هنیمز هب دیاب ة

نآ یدربراک .دررک هرجوت اره

عومجم کی ة

یرم لریمکت نآ یارب بسانم تیوضع عبات کی ویرعت اب یزاف کری وریرعت .دورش

ریلک ،درشابن بسانم هعومجم یارب تیوضع عبات رگا اریز ،تسا مهم رایسب بسانم تیوضع عبات ة

لیلحت یسررب و اه زا دعب یاه

یم فارحنا راچد نآ ،یدنوش( دوش

1385 .)

علاطم رد ة اتنترسا متسیس یدورو و یجورخ یاهرییتم تیوضع عبات ویرعت ،رضاح

یم تروص ریز تروص هب یزاف دریذپ

:

رازارب راتخارس عمارج صخارش ررییتم تیوضع عبات ویرعت یارب (1

ناورنع هرب )STR

( گر،ب یلیخ تلاح جنپ ،یزاف یجورخ ( گر،رب ،)VB

،)B

( طرسوتم ( کرچوک ،)M

و )S

( کچوک یلیخ لکش .تسا دش هتفرگ رظن رد )VS

3 تیورضع عبارت رعومجم

ة ار یزارف

یم ناشن رازاب راتخاس عماج صخاش رییتم یارب .دهد

لکش 3 . ( رازاب راتخاس عماج صخاش ريغتم تیوضع عبات )STR

هتفای :عبنم قییحت یاه

1.structure 0 0.5 1

0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4 0.45 0.5 0.55 0.6 0.65 0.7 0.75 0.8 0.85 0.9 0.95 1

VS S M B VB 0/5

1

0 0/05 0/1 0/3 0/35 0/6 0/65 0/9 0/95 1

یم دهاشم هک روط نامه نایب تلااح ،دوش

رازارب راتخارس عمارج صخارش یارب دش

هب رادیم هچ ره .تسا کی ر کادح و رفص لقادح تسد

راتخارس عمارج صخاش یارب دمآ

کید،ن کی هب رازاب یراصحنا رازاب دوش رت

رفرص هرب رورب،م صخارش رادریم هرچ رره و ررت

کید،ن یتباقر رازاب دوش رت .تسا رت

یلصا زا یکی ،کرمت نییعت یاهرییتم نیرت

دننک ة صخارش .ترسا رازارب راتخارس یاره

بساحم یارب یفلتخم ة

هرعلاطم نریا فدره هرب هرجوت ارب .دراد دوجو ،کرمت

، صخارش زا

لادنیفره -

بساحم یارب نمشریه ة

صخارش .ترسا درش دافتسا ناریا عیانص رد ،کرمت

لادنیفره -

نمشریه (

)HHI

هب طوبرم تاعلاطا1

ةمه اهنب ررظن رد ار تعنرص رره یاره

یرازاب مهس مود ناوت عومجم زا و هتفرگ ةمه

اهنب ترورص هب تعنص نآ یاه ةرلداعم

4

هب یم تسد :دیآ

( 4 )

2

1 1

2





 



 ⁿ

i i n

i

i X

S X

HHI ( )

نآ رد هک ،یتعنص شخبریز تادیلوت شزرا لکX

Xi

اهنب تادیلوت شزرا ، ما i

Si

مهس

اهنب یرازاب و ماi

اهنب لک دادعتn

ررگا .ترسا روکذم یتعنص شخبریز رد دوجوم یاه

اهنب یرازاب مهس ددع رد اه

100 و رفرص نیرب ،رکرمت صخاش یددع رادیم ،دوش برض

10000 کید،ن رفص هب صخاش نیا رادیم ردیچ ره .دوب دهاوخ

یتبارقر رازارب دوش رت ررت

یم دوش کید،ن اب و هب روکذم صخاش ندشرت

10000 یراصحنا رازاب

درهاوخ ررت رد .دورب

هیبط زا ،کرمت صخاش تیوضع عبات ویرعت یارب هعلاطم نیا لاردرف نویرسیمک هک یدنب

اکیرمآ تراجت (2

مارغدا ارب نویرسمک نیا .تسا دش دافتسا داد ماجنا رازاب یارب )TFC

تکرش صخاش هک ییاه نآ تعنرص HHI

زا ررتمک اره 1000

یرم تریفاوم درشاب و درنک

تکرش ماغدا تساوخرد ییاه

ار ک صخاش ه نآ تعنصHHI

زا شیب اه 1000

زا ررتمک و

1800 یم یسررب دشاب دنک

تکرش ماغدا زا اما ، ییاره

صخارش هرک تعنرصHHI

نآ اره

شیب زا 1800

،دشاب هب لیلد

،کرمت

،لااب یریگورلج یرم

درنک . ررب نیرمه ، ارسا یاررب

ویرعت عبات تیوضع رییتم صخاش

،کرمت

، HHI

هس تلاح دایز ( )،H

طسوتم ( )M

و مرک

1.Herfindahl-Hirschman Index 2.Trade Federal Commission

( )L

رد رظن هتفرگ دش تسا . نیاربانب

، صخاش تیوضع عبات یارربHHI

هرس زارب ة ،مرک

ر تروص هب دایز و طسوتم ا

طب ه اه ی 5

، 6 و 7 ویرعت دش تسا .

لکش 4 . رعومجم تیوضع عبات ة

،رکرمت صخارش ررییتم یاررب ار یزارف نارشنHHI

یم .دهد

( 5 )

1800 1800 1000

1000 0

800 1800

1



















x x x x

L x

HHI ( ) ( )



( 6 )

10000 10000 1800

1800 1000

1000

0

8200 10000

800 1000

0

























 

x x

x x

x x x

HHIM

) (

) ) (

 (

( 7 )

10000 10000 1800

1800 1

8200 1800

0



















x x x x

H x

HHI ( ) ( )



لکش 4 . لادنيفره صخاش ريغتم تیوضع عبات -

( نمشريه )HHI

هتفای :عبنم قییحت یاه 0

0.5 1

0 1000 1800 2000 2500 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000

M L H 0/5

1

0 1000 1800 10000

نییعت یاهرییتم رهید زا دننک

ة یم رازاب راتخاس هفرص هب ناوت

درک راشا اییم یاه .

یرظن ة هفرص دریلوت ارییم شیا،رفا ارب هرک دراد ترللاد ررما نیا رب اییم یاه رنی،ه

ة

یم شهاک طسوتم دیلوت زا ینیعم حطس ات شهاک نیا .دبای

، ای هنیهب دیلوت اییم هب هک

راک اییم لقادح (1

یم همادا ،تسا موسوم )MES

هفرص یتقو .دبای کری رد اییم یاه

تسا نآ موهفم هب ،دشاب دایز تعنص هک

یرم قارفتا یدیلوت یلااب حوطس ردMES

درتفا .

،نیاربانب دروآرب یارب

هفرص

ًلاومعم اییم یاه دافترسا ارارک ارییم لقادح صخاش زا

یم زادنا یارب .دوش شور اراک اییم لقادح یریگ

یاه نوگانوگ ی تسا دش داهنشیپ

؛ زا

مهم نآ نیرت یم اه رونارموک و نوسلیو شور هب ناوت لقادرح شور نریا رد .دررک رارشا2

دیلوت طسوتم زا اراک اییم 50

دصرد گر،ب نیرت دریلوت ترورص هرب ناگدرننک ةرطبار

8

هب یم تسد :دیآ

( 8 ) 2

2

n X MSN

n i n i







هفرص هکنیا هب هجوت اب رسیایم نارکما قرلطم تروص هب اییم یاه

ة شخبرریز یاره

یمن ار ولتخم یتعنص هفرص زا هک تسا رتهب ،دهد

دافترسا یبسن تروص هب اییم یاه

ب .دوش د روظنم نی

، رادیم زادنا ربMES

ة میسیت رازاب لک یم

ش و ترورص هرب و د ةرطبار

9

هب یم تسد :دیآ

( 9 X )

RMES  MES

هب ددع ،تلاح نیا رد تسد

هفرص یارب دمآ و رفرص نیرب یرادریم یبسن اییم یاه

هفرص صخاش .تشاد دهاوخ کی زارب هس رد ،ین یبسن اییم یاه

ة ( داریز طرسوتم ،)H

( ( مک و )M

هتسد )L

درش یدنب هفررص تیورضع عبارت .ترسا

ترورص هرب ارییم یاره

را طب ه یاه 10 ، 11 و 12 یم ویرعت .دوش

1.Minimum Efficient Scale 2. Wilson & Comanor

( 10 )

1 1 0

0 0

1 1

1



















x x x x

L x

ES ( ) ( )



( 11 )

1 1 5 0

5 0 0

0

0 5 0 1

5 0 0























 

x x x x

x x x

ESM

/ / /

) ( ) /

 (

( 12 )

1 1 0

0 1

0

















x x x x

H x ES ( )



لکش 5 عومجم تیوضع عبات ة

هفرص رییتم یارب ار یزاف نارشن یبرسن ارییم یاره

یم .دهد

لکش 5 . عبات هفرص ريغتم تیوضع ( یبسن سايقم ياه

)RMES

هتفای :عبنم قییحت یاه

اهنب دورو نا،یم زات یاه

نییعت یاهرییتم زا رهید یکی تعنص هب دراو دننک

ة راتخاس

اهنب دورو دادعت شیا،فا اب .تسا رازاب شیا،رفا نآ رازارب رد ترباقر ،تعنرص کری هرب اره

یم هب دورو هک یتعنص ،لبایم رد و دبای یراصحنا نآ رازاب دشاب مک نآ

ارب .دورب درهاوخ رت

اهنب دادعت نتفرگرظنرد زات یاه

1دراو ( شخبرریز هب )EN

یاررب ،ورلتخم یتعنرص یاره

1.Entry Number 0

0.5 1

0 0.5 1

M L H 0/5

1

0 0/5 1

اهنب دورو دادعت رییتم تیوضع عبات ویرعت ( دایز تلاح هس ،اه

( طرسوتم ،)H

مرک و )M

( هتفرگ رظن رد )L

.تسا دش تروص هب رازاب هب دورو تیوضع عباوت

هطبار یاره 13 ، 14 و

15 .تسا دش ویرعت

لکش 6 عومجم تیوضع عبات ة

اهنب دورو دادعت رییتم یارب ار یزاف یم ناشن اه

.دهد

( 13 )

100 100 0

0 0

100 100

1



















x x x x

L x

EN ( ) ( )



( 14 )

100 100 50

50 0

0

0 50 100

50 0























 

x x x x

x x x

ENM

) ) (

 (

( 15 )

100 100 0

0 1

100 0

















x x x x

H x EN ( )



لکش 6 . هاگنب دورو دادعت ريغتم تیوضع عبات ( اه

)EN

هتفای :عبنم قییحت یاه

لحرم ة هرلحرم نیا رد .تسا یناینب دعاوق نییعت دعب

، رد دورجوم تاریبدا ارسا ررب

میمصت روظنم هب یزاف دعاوق اهیاپ ،یتعنص داصتقا هتخارس رازارب راتخاس دروم رد یریگ

یم .دوش

0 0.5 1

0 50 100

M L H

50 100

0 1 0/5

يزاف دعاوق هاگیاپ ژریو حوطس بیکرت یزاف دعاوق ة

لادرنیفره صخارش ررییتم هرس یرهارمه -

،نمرشیره

هفرص اهنب دورو دادعت و یبسن اییم یاه بساحم یارب اه

ة رازارب راتخارس عماج صخاش

یم ناشن ار ،روکذرم صخارش هرس زا کری رره یارب تیعضو هس دوجو هب تیانع اب .دهد

یم نا،یم هب عومجم رد ناوت 27

= 3³ ترفرگ رظن رد رازاب راتخاس یارب یزاف دعاوق تلاح ؛

لودج 1 زا هنومن دنچ دعاوق نیا

یم ناشن ار درهد

کلارم ارب لودرج نریا ریرسفت . یاره

میمصت یریگ

« رگا - اهنآ

» یم تروص م .دریذپ

ًلا

، درعاق رد ة 1 یرم هرتفگ ررگا هرک دورش

لادنیفره صخاش -

هفرص ،مک نمشیره اهنب دورو دادعت و مک اییم یاه

درشاب دایز اه

،

دشاب کچوک یلیخ رازاب راتخاس هک میراد راظتنا اهنآ

؛ رازارب راتخارس هرک مورهفم نیدرب

کید،ن لماک تباقر هب روکذم .تسا رت

لودج 1 . يزاف دعاوق

رازاب راتخاس لادنيفره

- نمشیره هفرص

سايقم ياه دورو دادعت

هدعاق

یلیخ کچوک مک

مک دایز

1

یلیخ کچوک مک

طسوتم دایز

2

کچوک مک

دایز دایز

3

کچوک یلیخ مک

ک م طسوتم

4

. .

. .

.

. .

. .

.

. .

. .

.

گر،ب یلیخ دایز

دایز طسوتم

24

گر،ب دایز

ک م مک

25

گر،ب یلیخ دایز

طسوتم مک

26

گر،ب یلیخ دایز

دایز مک

27

هتفای :عبنم قییحت یاه