دزی یقودص دیهش یکشزپ مولع هاگشناد یشهوژپ یملع هلجم

(1)

نیزه یگزتس ىاربکوّ ٍ

ٍ تسيب ُرٍد نًْ

ُربوش ،

ِس ، دادزخ 1400 :شزیذپ خیربت

24 / 05 / 1399

و یتمبقتسا تبنیرمت رثا قیرزت

لولس یبه

یدبینب نژ نبیب رب

FGF2

و MMP13 شوم ونازتفبب رد

هب لاتبم یبه ا

تیرترآوئتس

یلػ سبٌْه

1داضً

یرازب بضزيلػ ،

*

ییَلد یسببػ ِيسآ ،2

یگًاسزف يیٍزپ ،3 4

ِلبقه یشٍّضپ

:ِهدقه یعرزث زمبح كیمحت سا فذٞ

فزقٔ ٚ یتٔبمتعا تبٙیزٕت زثا

َّٛع یبٞ

ٖص ٖبیث زث یدبیٙث

FGF2

ٚ

MMP13

ٛ٘اشتفبث رد

ػٛٔ

ٝث لاتجٔ یبٞ

ا تیزترآٛئتع یٔ ٛ٘اس

.ذؽبث

:یسرزب شٍر .تعا یثزدت عٛ٘ سا ٝؼِبئ عٛ٘

ػٛٔ

ییازحف یبٞ

ٝث ربتغیٚ ز٘

ٝث یفدبقت ترٛف 5

ٜٚزٌ

َزتٙو :یبٞٚزٌ ُٔبؽ –

َزتٙو،ِٓبع

،ربٕیث– ربٕیث ربٕیث ،یدبیٙث َّٛع– ربٕیث ٚ ٗیزٕت–

ػسرٚ– ُٔبؽ ٗیزٕت ٝٔب٘زث .ذ٘ذؽ ٓیغمت یدبیٙث َّٛع–

30 ٝمیلد

تػزع بث ٚ تیؽ ٖٚذث ُیٔدزت یٚر ٖذیٚد 16

تفٞ زٞ ٚ دٛث َٚا ٝتفٞ یازث ٝمیلد رد زتٔ

ػٛٔ .ذؽ ٝفبما ٝمیلد زث زتٔ هی ٝ یبٞ

ییازحف یِّٛع ُخاد كیرشت كیزى سا ارMSCs

106

* 1

ٖص ٖبیث .ذ٘دزو تفبیرد ْزٌّٛیو/َّٛع

FGF2

ٚ

MMP13

ػٚر كیزى سا

Real

Time PCR

ساذ٘ا

ٜ یٙؼٔ تٚبفت ٜذٞبؾٔ ترٛف رد ٚ ٝٞار هی ظ٘بیراٚ شیِب٘آ ػٚر سا .ذؽ یزیٌ

یازث یوٛت یجیمؼت ٖٛٔسآ سا یربٔآ راد

ٜٚزٌ ٗیث تٚبفت ٗییؼت

ٞ .ذؽ ٜدبفتعا ب

ٝیّو

ْز٘ سا ٜدبفتعا بث یربٔآ تبیّٕػ راشفا

version 16 SPSS

ذؽ ْبد٘ا .

:جیبتً

ٜداد ُیّحت ٚ ٝیشدت بث ٖبٔرد ٚ ی٘ذث تبٙیزٕت ٝو داد ٖبؾ٘ بٞ

َّٛع یبٞ

یدبیٙث ٖبیث زث

ٖص

FGF2

ٚ

MMP-13

ػٛٔ رد یبٞ

ٜٚزٌ رد تیزترآٛئتعا ٝث لاتجٔ

یٙؼٔ ؼیاشفا فّتخٔ یبٞ

یراد تؽاد ( 0.000

p<

) .

ٓٞ

ٗیٙچ تٚبفت یوٛت یجیمؼت ٖٛٔسآ سا ٜدبفتعا بث

تازییغت حيع

ٜٚزٌ رد FGF2

ٗیزٕت یبٞ

- یٙؼٔ تٚبفت ٗیِبع ٜٚزٌ ٚ ٗیزٕت ٜٚزٌ ٝث تجغ٘ یدبیٙث تؽاد دٛخٚ یراد

( 0.0001

p<

.)

ٓٞ

ٗیٙچ تٚبفت یوٛت یجیمؼت ٖٛٔسآ سا ٜدبفتعا بث

MMP-13

ٜٚزٌ بث َزتٙو ٜٚزٌ ٗیث

ٗیزٕت بث یدبیٙث ٚ ٗیزٕت ٜٚزٌ ،ٗیِبع -

یدبیٙث

ٜٚزٌ ٚ یٙؼٔ تٚبفت ٗیزٕت ٜٚزٌ بث ٗیِبع تؽاد دٛخٚ یراد

( 0.0001

p<

.)

ِجيتً

:یزيگ حٛيع ٝو داد ٖبؾ٘ حیبت٘

ٚFGF2 MMP13

ػٛٔ فٚزنغ تفبث رد تبٙیزٕت ٚ تؽاد ؼیاشفا تیزتراٛئتعا ٝث لاتجٔ یبٞ

بث ٖبٔرد ٚ یتٔبمتعا

َّٛع یبٞ

درٛٔ یبٞرٛتوبف حيع رد ؼٞبو تخٛٔ یدبیٙث .ذؽ زظ٘

ُصاٍ

:یديلک یبّ

،یدبیٙث َّٛع ،یتٔبمتعا تبٙیزٕت

ٛ٘اس تیزترآٛئتعا ،FGF2

:عبجرا

یّػ

ٗیٚزپ یٍ٘اسزف ،ٝیعآ ییِٛد یعبجػ ،بمزیّػ یرازث ،سبٟٙٔ داض٘

. ٍ یتهبقتسا تبٌیزوت زثا قیرشت

لَلس یبّ

ىص ىبيب زب یدبيٌب FGF2

ٍ

MMP13 شَه ًَاشتفبب رد

ِب لاتبه یبّ

ا تیزترآَئتس .

یلٚذف ذیٟؽ یىؽشپ ّْٛػ ٜبٍؾ٘اد یؾٞٚضپ یّٕػ ّٝدٔ

دشی 1400 ؛ 29 ( 3 :) 3610 - 3599

1 - 3 - یشولویسیف هورگ یشزرو

، یلمآ للها تیآ دحاو

، یملاسا دازآ هبگشناد

، لمآ

، .ناریا

4 -

،یشزرو یشولویسیف هورگ

،یربس دحاو ناریا ،یربس ،یملاسا دازآ هبگشناد

.

(*

:نفلت؛)لوئسم هدنسیون 39111211193

یكینورتكلا تسپ ، [email protected] :

: یتسپ قودنص ، 4111919134

(2)

يیزوت یتهبقتسا

ٍ لَلس یبّ

یدبيٌب زب ىبيب ىص

ٍFGF2 MMP13 رد شَه یبّ

لاتبه

ِب تیزترآَئتسا

ىبیَجشًاد رد یقبچ عَيش

ُبگشًاد زتخد ىازیا یبّ

ِهدقه

ٝث تیزترآٛئتعا سا یىی ٖاٛٙػ

یربٕیث یبٞ

ٝو تعا حیار

ٖٛیّیٔ

بٞ

ٖبغ٘ا یٔ زیٌرد َبع رد ار

ٝث یربٕیث ٗیا .ذٙو ترٛف

فٚزنغ ٖداد تعد سا ی٘اٛختعا تازییغت ،یّقفٔ

یٔ فیفٛت َبیٚٛٙیع یبؾغ ةبٟتِا ٚ هیفٚزتزپیبٞ

دٛؽ ( 1 .)

ٝچزٌا تیزترآٛئتعا ٝث لاتثا یّفا تّػ (

)OA

نرد ًلأبو سٛٙٞ

بث ٝو تعا ُقفٔ ٛیتاز٘صد یّقفٔ یربٕیث هی بٔا ،تعا ٜذؾ٘

فٚزنغ یِّٛع جربخ ظىیزتبٔ ٝیشدت

(ECM)

ـخؾٔ

یٔ

دٛؽ یدبػ ویازؽ رد.

، رد

َّٛع یبٞ

َدبؼت یّقفٔ فٚزنغ

یاشخا تیزخت ٚ شتٙع ٗیث بیٛپ ٖصلاو یبٞزجیف ّٕٝخ سا ،ECM

عٛ٘

تٚزپ ٚ II

ٖبىیٌّٛئ

(PG)

دراد دٛخٚ

( 1 رد .) رد َلاتخا ،OA

یدیرذت ٗتفر تعد سا ٝث زدٙٔ ٝو دراد دٛخٚ ظیزتبٔ َدبؼت

َّٛع َبّ٘ٛو ػزتغٌ ٚ فٚزنغ تفبث ٜذؽ ٝیّخت كىبٙٔ رد بٞ

یٔ

دٛؽ . ٓغیِٛثبتٔ

َّٛع یبٞ

ٝث یفٚزنغ سا ؼیث ذیِٛت ُیِد

هیِٛثبتبو یبٞرٛتوبف ذح یٔ تیزخت

دٛؽ ، یبٞرٛتوبف ٗیا

:سا ذٙتربجػ هیِٛثبتبو یغیزتبٔ یبٞسبٙیئتٚزپِٛبتٔ

(MMPs)

ٚ

ٗیوٛتیع زیبع ؼیپ یبٞ

یثبٟتِا ٝو ذٙتغٞ

تیزخت تخٛٔ

فٚزنغ ظىیزتبٔ رد ٖبىیٌّٛئتٚزپ یٔ

دٛؽ ( 2 سا .) یفزى

سا یٌرشث ٜداٛ٘بخ ٛنػFGF2

ٗیئتٚزپ سا FGF

تعا وجتزٔ یبٞ

ذؽر ٝو شیبٕت ،

ٜدزتغٌ فیى یبمث ٚ تزخبٟٔ ، عاٛ٘ا سا یا

َّٛع یٔ ُیذؼت ار بٞ

ذٙو ( 3

ٗیا بث .) درٛٔ رد تبؼِبئ َبح

FGF-2

سبتعٕٛٞ رد ٖآ هیِٛثبتبو بی هیِٛثب٘آ ؼم٘ ٝث ٝخٛت بث للبٙتٔ حیبت٘ یّقفٔ فٚزنغ ار

ٝث تعا ٝتؽاد ٜازٕٞ

( 3 .)

ٜذٙٙو تظفبحٔ ؼم٘ یدذؼتٔ ٖبممحٔ

FGF-2

ٓغیِٛثبتٔ رد ار

ٜدزو دبٟٙؾیپ فٚزنغ َبثٔ ٖاٛٙػ ٝث .ذ٘ا

FGF-2

تیعآ سا ظپ

یىی٘بىٔ یٌذید داسآ ECM

یٔ

دٛؽ ٚ یتظفبحٔ تازثا ٚ

یٔ دبدیا ػٛٔ ُفبفٔ رد ار یذیفٔ

.ذٙو رد ػٛٔ

ذلبف یبٞ

FGF-2

یث ٚ ٗع ؼیاشفا بث ُقفٔ ٖدزو تبجث

یزیٌرد

تیزترآٛئتعا یٔ ؼیاشفا

ذثبی ( 4 ؼم٘ زٍید ٖبممحٔ ُثبمٔ رد .)

هیِٛثبتبو

FGF-2

ار

ٜداد ٖبؾ٘ یّقفٔ فٚزنغ سبتعٕٛٞ رد ذ٘ا

( 3

، 5

، 6 یّقفٔ فٚزنغ رد .)

ٖبغ٘ا

FGF-2

ُفبفٔ تیزخت بث

ٓیظٙت كیزى سا

ٖبىیزٌآ ،MMPs

بٞ

agrecanases

ٚ

ٓٞ

ٗیٙچ

ٌٝ٘ٛ هیزحت ٖٛی٘آ ٚ ذیغوا هیزتی٘ ذٙ٘بٔ َبؼف ٖضیغوا یبٞ

تعا ٜازٕٞ ذیغوا زپٛع

ٚ تیزخت غیزغت ثػبث تعا ٗىٕٔ

دٛؽ فٚزنغ (

3

، 5 ٚد زٞ رد .)

َّٛع یبٞ

ٚ یّقفٔ یفٚزنغ

تیعٚرذٙو هغیٙٔ یبٞ

،

FGF-2

ٖصلاو ٗیث تجغ٘ زییغت ثػبث

عٛ٘

II

عٛ٘ ٚ یٔ I

دٛؽ

ٝث ٚ ُیىؾت ثػبث ٜٛمِبث رٛى

صلایتربوٚزجیف ،

ٝث

ٖاٛٙػ ٗیِبیٞ فٚزنغ یازث ةٛیؼٔ ٗیشٍیبخ

ِٓبع یٔ

دٛؽ ( 7 .)

FGF-2

ٓٞ

ٗیٙچ

NFκB زیغٔ

َبؼف ار

یٔ

ذٙو ٝو ، رٛتوبف ٖدزو َبؼف تٟخ رد

Elk-1

یساٛٔ

بث

زیغٔ

سبٙیو MAP

تعا یغیٛ٘ٚر ٚ

MMP-13

هیزحت ار

یٔ

ذٙو ( 2

ًازیخا .) ٝو ذٙتؽاد ربٟظا ٖاربىٕٞ ٚ ٖبی ، ؼم٘

یبٞ

دبنتٔ

FGF-2

ٜذ٘زیٌ تٚبفت ٝث تعا ٗىٕٔ

یبٞ

FGF

(FGFR)

تفبث رد بٞ

ذؽبث ٝتؽاد یٍتغث (

6 .)

FGFR3

سا ذؼث

وعٛت ذ٘بٍیِ َبقتا

FGF-18

رد یٕٟٔ ؼم٘ ، فٚزنػ شتٙع

یّقفٔ

دراد ٝو ،

ٗیذ٘لاٌبتعٚزپ هیزحت بث بٞ

ٜازٕٞ

تعا ( 8 .)

ٝتجِا تازثا

FGF-2

تعا ٗىٕٔ یّقفٔ فٚزنغ زث

ٌٝ٘ٛ ٝث یبٞ

ٝتغثاٚ َبؼف فّتخٔ

ٝث .ذؽبث

َبثٔ ٖاٛٙػ ػٛٔ فٚزنغ رد ،

،

FGF-2

یىیِٛثب٘آ تازثا یٔ بمِا ار

ذٙو ( 4 یِبح رد .) ٖآ ؼم٘ ٝى

یٔ زظ٘ ٝث ٖبغ٘ا یّقفٔ فٚزنغ رد ذم ٚ هیِٛثبتبو ذعر

تعا هیِٛثب٘آ (

5

، 3 عٚزؽ ٝث هٛثزٔ یتغیس یبٞزٍ٘بؾ٘ .)

ّٝحزٔ رد یّقفٔ فٚزنغ هبيح٘ا

ٝیِٚا ٓیش٘آ یداذؼت ُٔبؽ

تیزخت سبٙیئتٚزپِٛبتٔ ٜداٛ٘بخ ذٙ٘بٔ ،ظیزتبٔ ٜذٙٙو

ظىیزتبٔ

(MMP)

ٗیذ٘ٛپعٛجٔٚزت بث سبٙیئتٚزپِٛبتٔ ٜداٛ٘بخ ،

عٛ٘

1

(ADAMTS)

ٖبىیزٌا ، یٔ ٜزیغ ٚ بٞ

ذؽبث ( 9 .) ٗیزتؾیث

رد ٝؼِبئ

ظىیزتبٔ یبٞسبٙیئتٚزپِٛبتٔ

رذفٚزنغ رد ٖآ ؼم٘ ٚ

MMP-13

تعا ٜدبتفا قبفتا

ٝث ازیس ، رد ٖآ یٛل ییب٘اٛت ُیِد

عٛ٘ ٖصلاو ٖداد ػزث رد هیِٛثبتبو یّفا ُٔبػ ،II

ةٛغحٔ تیزترآٛئتعا یٔ

دٛؽ

َذٔ هی رد .

OA

یؾیبٔسآ

یپٛىعٚزىیٔ هیٙىت سا ٜدبفتعا بث ػٛٔ

حيع ،

MMP-13

بث

رٛنح

َّٛع یبٞ

ٝؼعٛت ٝیِٚا ّٝحزٔ رد ٝو هیصِٛٛتبپ یفٚزنغ

شیبٕت تیزترآٛئتعا ٝتفبی

هیفٚزتزپیبٞ

hypertrophic

differentiation

یٔ ٖآ ذح سا ؼیث ٖبیث ٚ دراد هبجترا سا ذ٘اٛت

تیزخت ؼیاشفا كیزى تجع ECM

ٝیِٚا تیزترآٛئتعا ددزٌ

( 1

ٕٝ٘ٛ٘ رد .) یٙیِبث یبٞ

ٚ یؾیاشفا ٓیظٙت ٝیِٚا ّٝحزٔ رد

13 فٚزنغ MMP-

ی٘بغ٘ا ؼٞبو یٔ

ذثبی .

ٗیازثبٙث ،

MMP-13

(3)

داضً یلػ سبٌْه ىاربکوّ ٍ

هی ؼم٘

یرٛحٔ

فٚزنغ تیزخت ٝىجؽ رد تعا ی

( 10 .)

َبع رد ٖاربىٕٞ ٚ ظیِٛبٌ

2004 وعٛتٔ تذؽ بث ػسرٚ زثا

یثبیسرا تجثٔ تیزترآٛئتعا دٛجٟث رد ار ذ٘دزو

ٗیا حیبت٘ .

زیثبت وعٛتٔ ٚ ٓو تذؽ بث ٖذیٚد ٝو داد ٖبؾ٘ تبمیمحت

ٓخس ؼٞبو زث یتجثٔ

یِٚ دراد یفٚزنغ یبٞ

تذؽ بث ٗیزٕت

یٔ یّقفٔ حيع تیزخت ثػبث لابث ددزٌ

( 11 .)

ٓٞ

ٗیٙچ

،ٖاربىٕٞ ٚ ظتٙئٛفیع 2010

زث ار وعٛتٔ تذؽ بث ٖذیٚد شی٘

یثبیسرا تجثٔ تیزترآٛئتعا ٝث لاتجٔ ییازحف ػٛٔ یٛ٘اس ذ٘دزو ( 12 .) تشػ َبع رد ٖاربىٕٞ ٚ ٜبٙپ 2016

ٝو ذ٘داد ٖبؾ٘

ػسرٚ

ٜدبیپ ُثٔ حزفٔ ٚ هجع یبٞ

بٙؽ ٚ یٚر دٛجٟث یازث

تیزترآٛئتعا یٔ ٝیفٛت زتؾیث

،ٖدزو ػسرٚ .ذ٘ٛؽ تلانػ

ُفبفٔ فازىا ار

تیٛمت

ٜدزو

ٚ ؼیاشفا تجع

ُقفٔ تبجث

یٔ

( ددزٌ

13 ).

ٝو ذ٘داد ٖبؾ٘ ٖاربىٕٞ ٚ ظیِٛبٌ ٝتجِا ربؾف

،دبیس سا یىی ٛ٘اس ُقفٔ ٝث ٝثزم ٚ ذحسا ؼیث ٜدبفتعا ُّػ

.تعا تیزترآٛئتعا عٚزؽ ٚ ٛ٘اس ُقفٔ ؼیبعزف یعرزث رد بٔا

ٗیث ٝو ذ٘ذیعر ٝدیت٘ ٗیا ٝث ظیٙت ٖبٙىیسبث یٛ٘اس رد دٛخ رد تیزترآٛئتعا دبدیا یتٚبفت َزتٙو ٜٚزٌ ٚ ظیٙت ٖبٙىیسبث

( تؽاذ٘ دٛخٚ

11

، 13 .) َبع رد ٖربىٕٞ ٚ ی٘بنٔر 2011

رد

ٝٙیٔس

٘ یتؾو ػسرٚ رد ٛ٘اس تیزترآٛئتعا اد ٖبؾ

٘د ٗیث ٝو ذ

زیغ ٚ ٖاربىؽسرٚ رد ٛ٘اس تیزترآٛئتعا ٝخرد ٗیٍ٘بیٔ

ٖبؾ٘ تبمیمحت ٗیا حیبت٘ .دراد دٛخٚ یدبیس تٚبفت ٖاربىؽسرٚ

ٝو داد

ٗیٍ٘بیٔ

ٖاشیٔ

تذؽ

ٖاشیٔ ،درد یلاػ

ٓ

ٚ تلاىؾٔ

دزىّٕػ یتوزح تیِبؼف رد یبٞ

ٝ٘اسٚر

ٜٚزٌ رد ربىؽسرٚ

ٗییبپ زت

ربىؽسرٚ زیغ سا دٛث

( 14 .)

ٗع

ٛٙت

ٚ

ٖاربىٕٞ

( 2018 )

ٝث

ٝغیبمٔ

زیثبت

َّٛع یبٞ

یدبیٙث

ٚ تبٙیزٕت ی٘ذث

زث

ٖبٔرد

ٖاربٕیث یاراد تیزترآٛئتعا

ٓیلأ

ٛ٘اس ذٙتخادزپ

ٝٔب٘زث یٙیزٕت

ُٔبؽ ؼؽ

ٝتفٞ

ٗیزٕت

یتٔٚبمٔ

زث

ْاذ٘ا ی٘بتحت

ٚ

ٓٞ

ٗیٙچ

ٗیزٕت یساٛٞ

ٜدبیپ یٚر

ٚ

ْذل

ٖدس رد ةآ دٛث . حیبت٘

ٖبؾ٘

داد

ٝو بث دٛخٚ

زثبٔ

ٖدٛث

تبٙیزٕت

،ی٘ذث ؼم٘

كیرشت

َّٛع یبٞ

یدبیٙث زث

ٖبٔرد

تیزترآٛئتعا زتؾیث

دٛث ( 15 .)

ٖبٔسبع

ٖبحازخ

ٝفزح یا بىیزٔآ

ٚ

ٕٗد٘ا

،یصِٛٛتبٔٚر

ّٝخاذٔ

یبٞ

ٝظفبحٔ

ٝ٘اربو ار

ٝث

ٖاٛٙػ

دزجٞار یّفا یازث

َزتٙو تیزترآٛئتعا

ٛ٘اس دبٟٙؾیپ

ٜدزو ذ٘ا

ٚ

ْبد٘ا تبٙیزٕت فّتخٔ

یؽسرٚ

ٚ

ٜٛیؽ یٌذ٘س

،َبؼف یازث

ؼٞبو

ٝ٘بؾ٘

بٞ

ٚ كراٛػ تیزترآٛئتعا ذیفٔ

تعا

ٚ

ٓٞ

ٗیٙچ

تجع دٛجٟث

،َدبؼت فبيؼ٘ا

،یزیذپ ترذل

ٚ

ٝٙٔاد یتوزح

ُقفٔ

رد

ٛنػ

ٝٔذف یٔ

ددزٌ

.

ٝتجِا

َّٛع یبٞ

،یدبیٙث ییب٘اٛت

زیثىت

ٚ شیبٕت ار ذ٘راد .

َّٛع

،ی٘بٔرد ػٚر

ٖذ٘بعر

ٓیمتغٔ

ٚ

یؼمٛٔ

ٖٛیغ٘بپعٛع یِّٛع

ٝث

ُحٔ

تعا . كیرشت

ٓیمتغٔ

َّٛع

ٝث

ُحٔ

تیعآ یٔ

ذ٘اٛت غ٘بٔ

ٝٔادا تیزخت تفبث دٛؽ

ٚ

رد ربٙو

ٖآ

ٓیٔزت ار هیزحت ذٙو . بث

ٗیا

،َبح حیبت٘

َّٛع

ی٘بٔرد

ٝث

ٖاشیٔ

،تیعآ عٛ٘

َّٛع

،ی٘بٔرد

ّٝیعٚ

،كیرشت راذمٔ

ٚ ػٚر كیرشت

ٝتغثاٚ

تعا ( 16 .)

ٜسٚزٔا ؼم٘

َّٛع یدبیٙث رد

،یىؽشپ ؼیاشفا

ٝتفبی

،تعا ازیس

ٝو زدٙٔ

ٝث ذیِٛت

َّٛع یبٞ

درٛٔ

زظ٘

ٚ تفبث

ُثبل ذ٘ٛیپ یٔ

ددزٌ

( 17 .) بث

ٝخٛت

ٝث ذ٘ٚر

ٚر

ٝث ذؽر یلبچ

ٚ

،یذِٕٙبع عٛیؽ

تیزترآٛئتعا

ٚ

ٝٙیشٞ

یبٞ

یدبقتلا

ٖآ شی٘

ٚر

ٝث ؼیاشفا تعا . سا

ٗیا

،ٚر سبی٘

ٝث

َبٕػا

ّٝخاذٔ

یبٞ

تعبٙٔ

یازث

ٖاذِٕٙبع لاتجٔ

ٝث تیزترآٛئتعا

،ٛ٘اس

ؼیث سا ؼیپ سبی٘

تعا . بث

ٝخٛت

ٝث سبی٘

ٝؼٔبخ رد یزیٍؾیپ

ٚ

ٖبٔرد تیزترآٛئتعا

ٚ حیبت٘

ذم

ٚ لیم٘

رد تلابمٔ

فّتخٔ

كمحٔ

ٝث

َبج٘د

ٗیا فذٞ

تعا

ٝو بیآ زثا تبٙیزٕت یتٔبمتعا

ٚ

َّٛع یبٞ

یدبیٙث زث

ٖبیث

ٖص

ٚ PDGF PDGFr

رد تفبث

ٛ٘اس

ػٛٔ

یبٞ

لاتجٔ

ٝث تیزترآٛئتعا

ٛ٘اس زثٛٔ

تعا .

یسرزب شٍر

ی٘دٛٔسآ ػٛٔ ُٔبؽ یؾٞٚضپ حزى ٗیا یبٞ

ییازحف یبٞ

ز٘

غِبث 8 - 12

ٝتفٞ

ٝو ذ٘دٛث ربتغیٚ یا یثزدت حزى ٗیا رد

35

زع ػٛٔ

بث یجیزمت ٖسٚ

300 - 250

ْزٌ

ا شوزٔ س ت تبمیمح

داسآ ٜبٍؾ٘اد ی٘اٛیح ٜبٍؾیبٔسآ ذحاٚ یٔلاعا

ةبخت٘ا یربع

ٚ ٝث

5 ٜٚزٌ

7 .ذ٘ذؽ ٓیغمت ییبت ػٛٔ

ٝث بٞ

ٜٚزٌ ترٛف

ٞ یب 3 ییبت

قبتا ویازؽ رد ظفل زٞ رد ظفل(

تبٙثزو یّپ ظٙخ سا ییبٞ

دبؼثا ٝث فبفؽ 15

× 5 / 26 × 42 ، یبٔد

± 2 22 ٝخرد

یت٘بع دازٌ

تثٛىر ،

±5 50 یىیربت ٝث ییبٙؽٚر ٝخزچ ٚ ذفرد

12:12 .ذ٘ذؽ یراذٍٟ٘ تعبٙٔ ٝیٟٛت بث كیمحت ٖبٔس َٛى رد

ٝث توزؽ تخبع تّپ یاذغ سا تب٘اٛیح ٝث ٝ٘اسٚر جزورٚزپ

ٖاشیٔ

10 زٞ یاسا ٝث ْزٌ

100

ٖذث ٖسٚ ْزٌ

ٖسٚ ٝث ٝخٛت بث(

(4)

لاتبه

ُبگشًاد زتخد ىبیَجشًاد رد یقبچ عَيش ىازیا یبّ

ث ٚ ذ٘ذؽ ٝیذغت )یٍتفٞ یؾو

ٝ یزيث سا داسآ ترٛف ٝث ییبٞ

یفزقٔ ةآ .ذٙتؽاد یعزتعد

ٝث تیزترآٛئتعا یحازخ ػٚر

ٚ

ػٚر طبعا زث ی٘بٔبی

ٖاربىٕٞ ٚ (

2014 ) ذؽ بمِا ( 18

ٝث .) رٛى

،زقتخٔ

اذتثا ػٛٔ

ٗیسلایاس ٚ ٗیٔبتو یٚراد بث بٞ

یث ػٛٞ

.ذ٘ذؽ تعار یبپ یٛ٘اس ٖدزو ٛیؽ سا ذؼث یرٛغیث غیت وعٛت

یمفا ػزث هی 1

یت٘بع یزتٔ

یّخاد ؼخث رد ُقفٔ

دبدیا ٛ٘اس

ذؽ . ٚ هٍؾو یج٘بخ یٍتفررد كیزى سا ّٝفبفلابث ٛ٘اس ُقفٔ

.ذؽ سبث یىٍؾو هبثر یّخاد ٖبٔبٍیِ تعٛپ ٖدس ربٙو سا ظپ

ٜدس ربٙو ٛ٘اس یج٘بخ یٔ

دٛؽ .دٛؽ ٜذٞبؾٔ یّخاد هغیٙیٔ بت

ٝث ػزث هی دبدیا بث ظپع دبدیا ٚ یٌربپ ٝث زدٙٔ ـلب٘ ترٛف

هغیٙیٔ رد تیعآ یٔ

دٛؽ خآ رد ٚ ُیزتعا ػٚر ٝث ٝیحب٘ ز

ٜدس ٝیخث یٔ

دٛؽ . ػٛٔ

ٝث تیزترآٛئتعا 4

ٜٚزٌ

ٓؽ َزتٙو(

،ٗیزٕت ،)ربٕیث –

َّٛع یبٞ

ٗیزٕت ،یدبیٙث -

َّٛع یبٞ

یؼیجى ٛ٘اس ُقفٔ َزتٙو ٜٚزٌ .ذ٘ذؽ ٓیغمت یدبیٙث

.ذ٘دزى٘ تفبیرد ی٘بٔرد درٛٔ چیٞ ٚ ذٙتؽاد

ٝث سا ٜدبفتعا رٛظٙٔ

َّٛع یبٞ

ػٛٔ ٖاٛختعا شغٔ یٕیؾ٘اشٔ یدبیٙث ییازحف یبٞ

ز٘

غِبث یجیزمت ٖسٚ بث( ربتغیٚ داض٘

300 - 250 ٝتؾو سا ظپ )ْزٌ

شغٔ َّٛع یئ٘ تؽرد ٚ ٖار ٖاٛختعا ٝیحب٘ سا ٖاٛیح ٖذؽ غٕخ ٖاٛختعا ٚ یرٚآ

بث یيیحٔ رد ٜذؽ اذخMSCs DMEM

بث

%20

ةبخت٘ا یازث سٚر ٝ٘بجؽ هی َٛى رد FBS

َّٛع یبٞ

تؾو .ذ٘ذؽ ٝثٛى٘ا ٖبجغچ سٚر ٝع زٞ هعلاف ویحٔ سا بٞ

بت ذ٘ذؽ لیٛؼت

َّٛع یبٞ

ٚ ذ٘ٛؽ اذخ ذ٘دٛث ٜذیجغچ٘ ٝو ی

سا ذؼث بٞMSCs

3 بت 4 ذ٘ذیعر ؿّٛخ ٝخرد ٝث ٖذؽ صبعبپ ربث

ٜبٍؾیبٔسآ رد تؾو سا ظپ .ذ٘ذؽ ةبخت٘ا كیرشت فذٞ ٝث ٚ

ْزٌّٛیو هی یاسا ٝث ٖٛیّیٔ هی داذؼت ػٛٔ زٞ یازث ٖذث ٖسٚ

ٜدبٔآ ػٛٔ

ٝث ٚ یرٚبىیر ٜرٚد َٛى رد ٚ ذؽ ذٞاٛخ یسبع

َّٛع َذٔ ءبمِا ُحٔ رد كیرشت ربث هی ٖاٛٙػ ذٙٞاٛخ كیرشت بٞ

ػٛٔ ٜٚزٌ .ذؽ ییازحف یبٞ

ُخاد كیرشت MSCs

َّٛع یبٞ

106

* 1 .ذ٘دزو تفبیرد ار ْزٌّٛیو/َّٛع

ٝث بٞMSCs

ُقفٔ

ویحٔ بث ییبٙؽآ .ذ٘ذؽ كیرشت تعار ٛ٘اس ٖادزٌ راٛ٘ ٚ ؼٞٚضپ

ػٛٔ رٛظٙٔ ٗیذث .دٛث ّٝحزٔ ٗیا رد بٞ

5 ،سٚر

ٝتفٞ رد ربث هی

ٝث تذٔ

10 تػزع بث ٝمیلد 16

زفف تیؽ ٚ ٝمیلد زث زتٔ

.ذ٘دزو تیِبؼف ُیٔدزت یٚر زث ذفرد بث یٙیزٕت ٝٔب٘زث

30 تػزع بث ٚ تیؽ ٖٚذث ُیٔدزت یٚر زث ٖذیٚد ٝمیلد

16 زتٔ

ؽ َٚا ٝتفٞ رد ٝمیلد رد حیرذت ٝث ٝو ذؽ عٚز

ٝث 50 رد ٝمیلد

ْزٌ .ذیعر ْٛع ٝتفٞ

ٖبٔس تذٔ رد ٖدزو دزع ٚ ٖدزو 5

ذؽ ْبد٘ا ٗیزٕت یبٟت٘ا ٚ اذتثا رد ٝمیلد .

8 یازخا سا ظپ ٝتفٞ

ٝث ٚ ٝثبؾٔ ًلأبو ویازؽ بث تب٘اٛیح ْبٕت كیمحت َبج٘د

12 بت 14

ٚ ییبتؽب٘ تػبع 48

ٚ یٙیزٕت ٝغّخ ٗیزخآ سا ظپ تػبع

تبمیرشت ،)ُٕىٔ ٚ ٗیزٕت دبح تازثا فذح تٟخ(

سا یىی

كیمحت ٗیا رد ٜدبفتعا درٛٔ یبٞراشثا یلبفف ُخاد كیرشت

ٗیٔبتو ( 50 - 30 یّیٔ

( ٗیسّٛیاس ٚ )ْزٌّٛیو زٞ یاسبث ْزٌ

5 - 3

یّیٔ

)ٖسٚ ْزٌّٛیو زٞ یاسبث ْزٌ

ػٛٔ ٖآ هٕو ٝث ٝو دٛث بٞ

یث ٚ ػٛٞ

ٝتؾو ذ٘ذؽ . درٛٔ زٍید یبٞراشثا سا ٜدبفتعا

هٕ٘

تبفغف زفبث

(0.01 M; pH 7.0)

تفبث ٝو دٛث رد یفٚزنغ یبٞ

یبٔد رد 4

ٝخرد یت٘بع دازٌ

ٖآ رد ذ٘ذؽ ٍٕٗٞ ٚ اذخ

(Hielscher ,UP100H)

.

RNA

سا ٜدبفتعا بث فٚزنغ تفبث سا

تیو

RNX-Plus

تخبع توزؽ

ٖازیا ،ٖصبٙیع .ذؽ جازختعا

سا

ٗیا رد ٜدبفتعا درٛٔ زٍید یبٞراشثا :كیمحت

ْزفٚزّو

,

َٛ٘بپٚزپٚشیا

َٛ٘بتا ,

75

%

َبیٚ ٚ ُیزتعا ,PBS

یبٞ

1.5

یّیٔ

.دٛث ٚلاوٛتا بث ٜذؽ ُیزتعا یزتیِ

هعلاف سا ار َّٛع اذتثا

یٔ ةٛعر صٛیفیزت٘بع بث ٚ اذخ ٖدزو ٝٙیغپیزت بث ظپع .ٓیٞد

راذمٔ

1

َّٛحٔ سا زتیِ یّیٔ

plusRNA

یِّٛع ٕٝ٘ٛ٘ ٝث ار

یٔ ٝفبما ظپع .ددزٌ

َبیٚ ار ٜذؽ دبدیا َّٛخٔ

1.5

یّیٔ

یٔ ُمتٙٔ یزتیِ

تذٔ ٝث ار هّٛخٔ ٗیا ظپع ٓیٙو 10

یِا 15 تذٔ ٝث ٚ ٖصٕٛٞ ٝمیلد 5

ٝثٛى٘ا قبتا یبٔد رد ٝمیلد

یٔ

.ٓیٙو راذمٔ ظپع 200

ٝفبما َبیٚ ٝث ْزفٚزّو اذ٘لا

یٔ

تذٔ ٝث َبیٚ ظپع .ٓیٙو 5

یِا 10 ٝثٛى٘ا خی یٚر ٝمیلد

یٔ

د َبیٚ .ددزٌ

یبٔد ر 4

رٚد بث ٚ ٝخرد 12000rpm

-

13000 تذٔ ٝث 15

- 30 یٔ صٛیفیزت٘بع ٝمیلد .ددزٌ

ٗیا رد

یٔ دبدیا ؼخث ٝع ّٝحزٔ

ُٔبؽ ییلابث یثآ سبف .ددزٌ

RNA

ُٔبؽ یٙییبپ سبف ٚ تعا ٗیئتٚزپ ی٘بیٔ ذیفع سبف .تعا

DNA

ٝث ٚ ٝتؽادزث ار ییلابث یثآ سبف هبیتحا بث ظپع .تعا َٛٙف ٚ ٖٚذث َبیٚ هی

RNase

یٔ ُمتٙٔ

.ددزٌ

تیفیو ٚ تیٕو

RNA

ٛ٘ب٘ یدٙع فیى ػٚر سا ٜدبفتعا بث ٜذؽ جازختعا یبٞ

حٚرد

ND-1000

ذؽ ٝتفزٌ زظ٘ رد

(Thermo Sci ,Newington,

(5)

.NH)

یّیٕىتDNA (cDNA)

ٕٝ٘ٛ٘ سا یبٞ

RNA

بث سا ٜدبفتعا

(Thermo science, Germany) RevertAid Reverse Transcriptase

رد 42 ٝخرد یت٘بع دازٌ

ٚ تػبع هی تذٔ ٝث

یفدبقت زٔاشٍٞ یبٞزٌسبغآ

(Thermo science, Germ any)

.ذؽ شتٙع زّىیعٛٔزت هی

Rotor-Gene 6000

ٚ

Real Q-PCR

29 Master Mix Kit

رد 40 تعا تیٛمت یازث ٝخزچ ذ٘ذؽ ٜدبف

.

ُٔبؽ ؼٙواٚ زٞ

5 زٕیازپ ٚ زتغٔ ٖٚزىیٔ زتیِٚزىیٔ

یبٞ

100 دٛث یزتٔٛ٘ب٘

یراذٍٟ٘ ّٝحزٔ . RT-PCR

رد 10:00 ٝمیلد 95

یت٘بع ٝخرد دٛث دازٌ

. :دٛث زیس حزؽ ٝث ٝخزچ ُحازٔ

40

؛ٝخزچ

95.0

ٝخرد یت٘بع دازٌ

تذٔ ٝث 15 ؛ٝی٘بث

60

ٝخرد

یت٘بع دازٌ

یِاٛت .ٝمیلد هی تذٔ ٝث زیس حزؽ ٝث ٝیِٚا یبٞ

ذ٘ذؽ شتٙع

: Delta Ct (ΔCT)

ٝجعبحٔ زیس َٛٔزف سا ٜدبفتعا بث

ذؽ

:[ΔCT= CT (target) – CT] .

ػٚر بث ٖص ٖبیث حيع

2–

.ذؽ ٗییؼتΔCt

5′-CCCCTGCCCATTCGGAGGAAGAG-3′

FGF2:(forward)

5′-TTGGCCACCTTGACGCTGCGGTG-3′

FGF2:( reverse)

5′-ATCAATCAGCCCAGATGGAC-3′

MMP13:(forward)

5′-TTCACGGGCAGAAAGGTACT-3′

MMP13:(reverse)

یربهآ ليلحت ٍ ِیشجت

ٜداد غیسٛت ٖدٛث َبٔز٘ ٗییؼت تٟخ ٖٛٔسآ سا بٞ

هّیٚٚزیپبؽ

ظ٘بیراٚ ظ٘بدت یعرزث ٚ ٜدبفتعا ٗیِٛ ٖٛٔسآ سا بٞ

یٔ

دٛؽ .

ٓٞ

یٙؼٔ تازییغت یعرزث یازث ٗیٙچ یبٞزیغتٔ سا هی زٞ یراد

ٜٚزٌ ٗیث ،كیمحت ر هی ظ٘بیراٚ شیِب٘آ ػٚر سا ،فّتخٔ یبٞ

ٝٞا

یٙؼٔ تٚبفت ٜذٞبؾٔ ترٛف رد ٚ یجیمؼت ٖٛٔسآ سا یربٔآ راد

لاتخا ُحٔ ٗییؼت تٟخ یوٛت یٔ ٜدبفتعا یٞٚزٌ ٗیث ف

.ددزٌ

یٙؼٔ حيع تبجعبحٔ ْبٕت یازث یراد

05 /

>0 ٝتفزٌ زظ٘ رد P

یٔ

دٛؽ

ٝیّو .

ْز٘ سا ٜدبفتعا بث یربٔآ تبیّٕػ راشفا

ٝخغ٘SPSS

16 یٔ ْبد٘ا دزیٌ

.

یقلاخا تبظحلاه ٜبٍؾ٘اد رد تب٘اٛیح سا تجلازٔ ٝتیٕو وعٛت ؼٞٚضپ ٗیا

ذحاٚ یٔلاعا داسآ ٜربٕؽ ٝث یربع

R.IAU.SARI.REC.1397.8

.ذؽ تیٛقت جیبتً

حیبت٘

ٖبؾ٘

یٔ

ذٞد یٙؼٔ تٚبفت فازح٘ا ٚ ٗیٍ٘بیٔ رد یراد

ٖبیث حيع ربیؼٔ

ٜٚزٌ ٗیث FGF2

ذیدزٌ ٜذٞبؾٔ فّتخٔ یبٞ

(

p<0.000

ٗیزتٕو .) ٖبیث

ٚ ِٓبع ُٕىٔ ٜٚزٌرد FGF2

ٗیزتؾیث حٛيع

ٖآ رد

ٜٚزٌ

ٜذٞبؾٔ ٗیِبع ٚ ٗیزٕت ذؽ

.

ٓٞ

ٗیٙچ تٚبفت یٙؼٔ

ٗیئتٚزپ ربیؼٔ فازح٘ا ٚ ٗیٍ٘بیٔ رد یراد

MMP13

ٜٚزٌ ٗیث ( ذیدزٌ ٜذٞبؾٔ فّتخٔ یبٞ

p<0.000

.)

یٔ ٖبؾ٘ حیبت٘

ٖص ٖبیث ٝو ذٞد

MMP13

ٜٚزٌ رد ٗیِبع یبٞ

.تعا ٝتؽاد ؼیاشفا ٗیزٕت ٚ ٗیِبع ٜٚزٌ رد ٚ یؾٞبو ذ٘ٚر َٚذخ(

1 ).

ٜداد ُیّحت ٚ ٝیشدت ی٘ذث تبٙیزٕت ٝو داد ٖبؾ٘ بٞ

بث ٖبٔرد ٚ

َّٛع یبٞ

یدبیٙث ٖبیث زث

ٖص

FGF-2

ػٛٔ

یبٞ

ٜٚزٌ رد تیزترآٛئتعا ٝث لاتجٔ

.دراد زیثبت فّتخٔ یبٞ

ٓٞ

ٗیٙچ

ٖص ٖبیث تازییغت حيع یوٛت یجیمؼت ٖٛٔسآ سا ٜدبفتعا بث

FGF-2

،ٗیِبع ٜٚزٌ بث َزتٙو ٜٚزٌ ٗیث رد

،ٗیزٕت ٚ یدبیٙث

ٗیزٕت - یٙؼٔ یدبیٙث دٛث راد

َٚذخ(

2 .)

ٜداد ُیّحت ٚ ٝیشدت بث ٖبٔرد ٚ ی٘ذث تبٙیزٕت ٝو داد ٖبؾ٘ بٞ

َّٛع یبٞ

یدبیٙث

ٖبیث زث

MMP-13

ػٛٔ

ٜٚزٌ رد تیزترآٛئتعا .دراد زیثبت فّتخٔ یبٞ

ٓٞ

ٗیٙچ ٜدبفتعا بث

ٖص ٖبیث تازییغت حيع تٚبفت یوٛت یجیمؼت ٖٛٔسآ سا

MMP-13

ٜٚزٌ ٗیث رد ٗیث تازییغت ٗیا .تعا ٜذؽ ٜداد ٖبؾ٘ فّتخٔ یبٞ

،ٗیِبع ٜٚزٌ بث َزتٙو ٜٚزٌ

ٗیزٕت ٚ ٗیزٕت -

یٙؼٔ یدبیٙث .دٛث راد

ٓٞ

ٗیٙچ

،ٗیزٕت ٜٚزٌ بث ٗیِبع ٜٚزٌ ٗیث

ٗیزٕت ٚ یدبیٙث -

یٙؼٔ تٚبفت شی٘ یدبیٙث

ٚزٌ ٗیث ٝتجِا ٚ تؽاد دٛخٚ راد ٗیزٕت ٜ

یٙؼٔ شی٘ یدبیٙث ٜٚزٌ بث دٛث راد

َٚذخ(

3 .)

(6)

لاتبه

ُبگشًاد زتخد ىبیَجشًاد رد یقبچ عَيش ىازیا یبّ یٌضیٚ: 1َٚذخ

كیمحت یبٞزیغتٔ یفیفٛت یبٞ

ػٛٔ ٛ٘اشتفبثرد ٝث لاتجٔ یبٞ

ا تیزترآٛئتع

ٗیٍ٘بیٔ(

)ربیؼٔ فازح٘ا±

ٍُزگزيغته FGF2

MMP13

ِٓبع 36

/

±0 39 / 28 00

/

±4 62 / 17

ٗیِبع 17

/

±1 16 / 32 57

/

±6 56 / 61

ٗیزٕت 38

/

±1 17 / 32 22

/

±7 8 / 40

یدبیٙث 05

/

±1 73 / 31 49

/

±5 6 / 27

ٗیزٕت - یدبیٙث 63

/

±1 7 / 31 73

/

±8 72 / 32

َٚذخ 2 : ٖص ٖبیث ٝث هٛثزٔ ظ٘بیراٚ ُیّحت ٖٛٔسآ حیبت٘

ردFGF2

ٜٚزٌ

فّتخٔ یبٞ

زيغته عَوجه

ه تارٍذج تبجرد

یداسآ ييگًبيه

تارٍذجه تبسً

یرادبٌؼه حطس F

FGF2 بٞ ٜٚزٌ ٗیث

426 / 51 4

856 / 12 901 / 000 8 / 0

* 1/444 20 28/888 ٜٚزٌ ٖٚرد

عٕٛدٔ

314 / 80 24

رادٕٛ٘

1 : ٖص ٖبیث زیدبمٔ ٗیث تازییغت ٝغیبمٔ

FGF2

ٜٚزٌ رد كیمحت یبٞ

ِٓبع ٜٚزٌ بث رادبٙؼٔ تٚبفت َٚذخ

:3 ٖص ٖبیث ٝث هٛثزٔ ظ٘بیراٚ ُیّحت ٖٛٔسآ حیبت٘

MMP13

ٜٚزٌ رد فّتخٔ یبٞ

زيغته عَوجه

تارٍذجه تبجرد

یداسآ ييگًبيه

تارٍذجه تبسً

یرادبٌؼه حطس F

MMP13 ٗیث

ٜٚزٌ

392 بٞ

/ 54 77 4 348 / 1369 420

/ 000 31 / 0

* ٖٚرد

648 ٜٚزٌ

/ 871 20

582 / 43

عٕٛدٔ

040 / 6349 24

25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35

ملاس نیلاس نیرمت یداینب یداینب-نیرمت

FGF2

(7)

رادٕٛ٘

2 : ٖص ٖبیث زیدبمٔ ٗیث تازییغت ٝغیبمٔ

MMP13

ٜٚزٌ رد كیمحت یبٞ

ِٓبع ٜٚزٌ بث رادبٙؼٔ تٚبفت

ٗیِبع ٜٚزٌ بث رادبٙؼٔ تٚبفت

ثحب

زیثبت كیمحت ٗیا رد فزقٔ ٚ یتٔبمتعا تبٙیزٕت

َّٛع یبٞ

ٖص ٖبیث زث یدبیٙث

FGF2

ٚ

MMP13

ػٛٔ ٛ٘اشتفبث رد یبٞ

ٝث لاتجٔ

ا تیزترآٛئتع ٝیشدت .تعا ٝتفزٌ رازل یعرزث درٛٔ ٛ٘اس

ٜداد ُیّحت ٚ ٚ ی٘ذث تبٙیزٕت ٝو داد ٖبؾ٘ بٞ

َّٛع یبٞ

یدبیٙث ٖبیث زث ٖص

FGF2

ٚ

MMP13

ػٛٔ

ٜٚزٌ رد تیزترآٛئتعا یرادبٙؼٔ تٚبفت فّتخٔ یبٞ

تؽاد .

ٓٞ

ٗیٙچ ص ٖبیث تازییغت حيع ٝو داد ٖبؾ٘ یجیمؼت ٖٛٔسآ

ٖ

ِبع ٜٚزٌ ٝث تجغ٘ ٓؽ ٜٚزٌ رد FGF2

یرادبٙؼٔ ؼیاشفا ٓ

یِبح رد ؛تؽاد ٚ ی٘ذث تبٙیزٕت ٝو

َّٛع یبٞ

تخٛٔ یدبیٙث

حيع ؼٞبو

ٜٚزٌ رد FGF2

حيع ٝث بٔا ؛ذؽ یثزدت یبٞ

تعلاثٚزجیف ذؽر رٛتوبف ٜداٛ٘بخ .ذیعز٘ یرادبٙؼٔ

(FGF)

رد

زٞ سبتعٛٔٛٞ ٓیظٙت

ٜزٟٔ ٗیث هغید ٚ یّقفٔ فٚزنغ ٚد یا

دراد ؼم٘

( 19 .)

ٗیا بث ،َبح حیبت٘

تبؼِبئ

فّتخٔ

درٛٔ رد

هیِٛثبتبو ٚ هیِٛثب٘آ ؼم٘

FGF-2

فٚزنغ سبتعٕٛٞ رد

،یّقفٔ

دٛث لیم٘ ٚ ذم (

3

ٝث .) َبثٔ ٖاٛٙػ

FGF-2

سا ظپ

یىی٘بىٔ یسبع ٜدزؾف بی یٌذید تیعآ

ECM

داسآ یٔ

ددزٌ

ٚ

ػٛٔ ُفبفٔ رد ار یذیفٔ ٚ یتظفبحٔ تازثا بٞ

یٔ دبدیا .ذٙو

رد ٝتجِا ػٛٔ

ذلبف یبٞ

FGF-2

تیزترآٛئتعا ٖاشیٔ

ؼیاشفا

تفبی ٚ )ُقفٔ ٖدزو تبجث یث ٚ ٗع ؼیاشفا بث(

یخزث رد

َذٔ

یبٞ

تبمیمحت ی یذّخ زیس كیرشت بث

FGF-2

ذؽ طٛىؼٔ

( 4 ػٛٔ ،َذٔ ٖبٕٞ رد .) یبٞ

سا ٜدبفتعا ٖٚذث

FGF-2

هی سا ٜدبؼِا قٛف ءبمِا

ADAMTS-5 mRNA

ذ٘داد ٖبؾ٘ ار حیبت٘ ٚ

كیمحت ٗیا ٖبؾ٘

داد

ٝو

FGF-2

ٝث َٕٛؼٔ رٛى ٓیش٘آ تیِبؼف سا

یٔ یزیٌّٛخ سب٘بٌزٌآ

ٝتجِا ذٙو سبتعلاا

سب٘صلاو ، ساسب٘بٌزٌآ ٚ

ٓیش٘آ ةزخٔ یبٞ

يع

ٛ ٝو ذٙتغٞ یّقفٔ ح

FGF-2

یٔ

سا ذ٘اٛت

فٚزنغ تیزخت یّقفٔ

ذٙو یزیٌّٛخ (

20 زٍید یخزث .)

سا ٜدبفتعا

FGF-2

ار ءبیحا تجع ٓیٔزت ٚ

فٚزنغ یٔ

ذٙ٘اد

( 21 .) ُثبمٔ رد ٖبممحٔ

یزٍید ذم بی ٚ هیِٛثبتبو ؼم٘

هیِٛثب٘آ

FGF-2

ٜداد ٖبؾ٘ یّقفٔ فٚزنغ سبتعٕٛٞ رد ار ذ٘ا

( 3

، 5

، 6 رد .) یّقفٔ فٚزنغ

ٖلابغٌرشث

،

FGF-2

كیزى سا

ٓیظٙت

MMPs

ٚ

agrecanases

ٚ

ٓٞ

ٗیٙچ

ٌٝ٘ٛ هیزحت یبٞ

ذیغوا زپٛع ٖٛی٘آ ٚ ذیغوا هیزتی٘ ذٙ٘بٔ َبؼف ٖضیغوا تجع

ُفبفٔ تیزخت یٔ

ددزٌ

ٚ تیزخت غیزغت ثػبث تعا ٗىٕٔ

فٚزنغ دزٌ

د ( 3

، 5 ٚد زٞ رد .)

َّٛع یبٞ

فٚزنغ ٚ یّقفٔ

تیعٚرذٙو هغیٙٔ یبٞ

،

FGF-2

ٖصلاو ٗیث تجغ٘ زییغت ثػبث

عٛ٘

II

عٛ٘ ٚ یٔ I

دزٌ

ٝث ٚ د ُیىؾت ثػبث ٜٛمِبث رٛى

صلایتربوٚزجیف یٔ

دٛؽ ٚ

ٓٞ

ٗیٙچ ٗیشٍیبخ هی ، تعبٙٔب٘

یازث

ٗیِبیٞ فٚزنغ دٛث ذٞاٛخ

( 8

ٗیا زث ٜٚلاػ .) ،

FGF-2

تازثا

ٓٞ هیِٛثب٘آ ییاشفا

IGF-1

ٚ

BMP-7

ٗیئتٚزپ كیزى سا ار

سبٙیو

C δ (PKCδ)

ٚ

ٓٞ

ٗیٙچ

َبؼف ٗیذٙچ ٝث ٝتغثاٚ یسبع

سبٙیو

MAP

دذؼتٔ

(

ERK1 / 2

،

ٚP38 (JNK

رد

َّٛع یبٞ

ربٟٔ ار ٖلابغٌرشث رد ٖبغ٘ا یّقفٔ یفٚزنغ یٔ

ذٙو ( 5 .)

FGF-2

ٓٞ

ٗیٙچ زیغٔ

NFκB

ٚ َبؼف ار هیزحت تجع

یغیٛ٘ٚر

MMP-13

یٔ

ددزٌ

( 2 ) رد

ٗیا كیمحت ا تیزترآٛئتع

0 10 20 30 40 50 60 70

ملاس نیلاس نیرمت یداینب یداینب-نیرمت

MMP13

(8)

لاتبه

ؼیاشفا تخٛٔ

ٓؽ ٜٚزٌ ردFGF2

ذیدزٌ

یتٔبمتعا تبٙیزٕت ٚ

ٚ

َّٛع یبٞ

یدبیٙث شی٘

حيع ؼٞبو تخٛٔ

ذیدزٌFGF2

ٝو

.ذیعز٘ یرادبٙؼٔ حيع ٝث ٝتجِا

ٖاربىٕٞ ٚ یِ

( 2017 رد )

ٝث یؾٞٚضپ

ٌٝ٘ٛ یىیصِٛٛیث تازثا ؼم٘ یعرزث یبٞ

FGF-2

رد

یّقفٔ فٚزنغ ،ٖبغ٘ا یّقفٔ فٚزنغ رد .ذٙتخادزپ

FGF-2

فٚزنغ سبتعٕٛٞ رد هیِٛثب٘آ ذم ٚ هیِٛثبتبو ؼم٘

ٚ

ٓٞ

ٗیٙچ سٚزترآ ٚ تیزخت ار

دراد . ،ػٛٔ ُفبفٔ رد

FGF-2

ٝث

تعا ٜذؽ ٝتخبٙؽ هیِٛثب٘آ ٝيعاٚ هی ٖاٛٙػ ٚ

ٝث ٖاٛٙػ

ؼیبعزف

ٖص

FGF-2

ٝث یزتؾیث تیعبغح تیزترآٛئتعا

ٖبؾ٘

حیبت٘ .تعا ٜداد داد ٖبؾ٘ كیمحت ٗیا

تٚبفت ٝو یبٞ

خعبپ رد یعبعا یبٞ

تفبث ٗیث یِّٛع ػٛٔ ٚ ی٘بغ٘ا یبٞ

شیبٕتٔ ٖبیث یبٍِٞٛا یازث تعا ٗىٕٔ

FGFR

رٛنح رد

FGF-

ذؽبث 2

ٝٙیٔس رد ذیبث ٝوداد ٖبؾ٘ تبمیمحت ٝتجِا .

ُثبمتٔ زثا

FGFR

یؽب٘ تعد ٗییبپ ًٙیِبٍٙیع یبٞربؾثآ ٚ بٞ

ٜدبفتعا

FGF-2

ٖبغ٘ا فٚزنغ رد دٛث هبتحٔ

( 22 .) ٚ ٖبی ،ًازیخا

ؼم٘ ٝو ذٙتؽاد ربٟظا ٖاربىٕٞ

دبنتٔ یبٞ

FGF-2

تعا ٗىٕٔ

ٜذ٘زیٌ تٚبفت ٝث یبٞ

FGF

تفبث رد بٞ

ذؽبث ٝتؽاد یٍتغث سا ٝو

ٜذ٘زیٌ ربٟچ یبنػا كیزى

FGFR1-4

یٔ ُمتٙٔ

ددزٌ

( 6

، 23 .)

ٝو داد ٖبؾ٘ تبمیمحت ٛ٘اس ُقفٔ فٚزنغ

رد

ًبتذٕػ ٖبغ٘ا

FGFR1

ٚ

FGFR3

ُثبل حيع بث ار یٟخٛت

سا

FGFR2

ٚ

FGFR4

یٔ ٖبیث ذٙو .

ٓٞ

ٗیٙچ

FGFR

سا یربیغث َٛئغٔ

بث هیزحت سا ظپ یفٙٔ یىیصِٛٛیث یبٞذٔبیپ

FGF-2

ٚ تعا

تجع دذدٔ ٓیظٙت

MMP-13

غٕدت ربٟٔ ٚ

ٗیذ٘لاٌبتعٚزپ بٞ

یٔ

ددزٌ

( 5 ،غلاٚ رد .) رد

فٚزنغ ؼیاشفا هی ،ٜذؽ تیزخت

تجغ٘

FGFR1

ٝث

FGFR3

زیغٔ تِبغ ؼم٘ ٝو دراد دٛخٚ

FGF-2-FGFR1

فٚزنغ تیزخت رد ار بٞ

یٔ ٖبؾ٘

سا .ذٞد

،زٍید فزى

FGFR3

وعٛت ذ٘بٍیِ َبقتا سا ذؼث

FGF-18

ؼم٘ ،

ىیِٛثب٘آ ی ،دراد تجع ٚ شتٙع یٛل هیزحت

ٗیذ٘لاٌبتعٚزپ

یٔ

ددزٌ

( 7

ٝتفبی ٗیا .)

ٟٓٔ دبنتٔ تازثا بٞ

FGFR1

ٚ

FGFR3

.ذٞد یٔ ٖبؾ٘ ٖبغ٘ا یّقفٔ فٚزنغ رد ار رد ،َبثٔ ٖاٛٙػ ٝث

،ػٛٔ فٚزنغ

FGF-2

هیِٛثب٘آ تازثا

ٖبؾ٘ ار یٔ

ذٞد ( 4 رد .)

ٝو یِبح ذعر یٔ زظ٘ ٝث

ٖبغ٘ا یّقفٔ فٚزنغ رد ٖآ ؼم٘

هیِٛثب٘آ ذم ٚ هیِٛثبتبو تعا

( 5

، 3 طبعا زث .) تبمیمحت

ٖبی

ٗیا ٖاربىٕٞ ٚ َبٕتحا

تٚبفت ٝو دراد دٛخٚ

ٌٝ٘ٛ ؿبخ یبٞ

بٞ

ػٛٔ یٙؼی(

بث هیزحت سا ظپ )ٖبغ٘ا فٚزنغ ُثبمٔ رد بٞ

FGF-2

ٖبیث حيع زییغت بث ًلابٕتحا

FGFR

تعا ٜازٕٞ

( 6 .)

ٓٞ

ٗیٙچ حیبت٘

داد ٖبؾ٘ كیمحت ٗیا ٖبیث تازییغت حيع ٝو

ٖص

MMP13

ؼیاشفا ِٓبع ٜٚزٌ ٝث تجغ٘ ٓؽ ٜٚزٌ رد

ٚ ی٘ذث تبٙیزٕت ٝو یِبح رد ؛تؽاد یرادبٙؼٔ

َّٛع یبٞ

حيع رادبٙؼٔ ؼٞبو تخٛٔ یدبیٙث

MMP13

ٜٚزٌ رد یبٞ

.ذؽ یثزدت عٚزؽ ٝث هٛثزٔ ٝو یتغیس یبٞزٍ٘بؾ٘

تیزخت

ٝیِٚا ّٝحزٔ رد یّقفٔ فٚزنغ تیزترآٛئتعا

،تعب دراٛٔ ٗیا

ٓیش٘آ یداذؼت ُٔبؽ تیزخت

ٜداٛ٘بخ ذٙ٘بٔ ،ظیزتبٔ ٜذٙٙو

ظىیزتبٔ سبٙیئتٚزپِٛبتٔ

(MMP)

بث سبٙیئتٚزپِٛبتٔ ٜداٛ٘بخ ،

عٛ٘ ٗیذ٘ٛپعٛجٔٚزت 1

(ADAMTS)

، زٌا

ٖبىی ٜزیغ ٚ بٞ

تعا

( 9 بٞسبٙیئتٚزپ ٗیا ٗیث سا .)

ٝث ٝخٛت ،

MMP-13

ٜذؽ فٛيؼٔ

ٝث لاتجٔ ٖاربٕیث رد یّقفٔ فٚزنغ ٚ ُفبفٔ رد ازیس تعا

OA

ٝث تفبث رد یتخع ٝث ٚ تعا ٜذؽ ٖبیث یزیٍٕؾچ رٛى یبٞ

تعا ـیخؾت ُثبل ٖلابغٌرشث یدبػ .

MMP-13

ٝث هی ٖاٛٙػ

َّٛع جربخ ظىیزتبٔ ٜذٙٙو تیزخت ٓیش٘آ

(ECM)

تلابقتا رد

یٔ ُٕػ OA

ذٙو ( 24 .)

MMP-13

رد ٖآ ؼم٘ ًبحِ سا

یبٞسبٙیئتٚزپِٛبتٔ درٛٔ رد ٝؼِبئ درٛٔ ٗیزتؾیث ،فٚزنغ

ٝث ازیس ،تعا یغىیزتبٔ

ییب٘اٛت ُیِد ذیذؽ

ٖداد ػزث رد ٖآ

عٛ٘ ٖصلاو تیزترآٛئتعا رد هیِٛثبتبو یّفا ُٔبػ ،II

ةٛغحٔ

یٔ

دزٌ

د ( 25 .) ٝو داد ٖبؾ٘ كیمحت هی حیبت٘

َذٔ هی رد

OA

یؾیبٔسآ رد

یپٛىعٚزىیٔ هیٙىت سا ٜدبفتعا بث ػٛٔ

حيع ،

MMP-13

رٛنح بث

َّٛع یبٞ

رد ٝو هیصِٛٛتبپ یفٚزنغ

ٝؼعٛت ٝیِٚا ّٝحزٔ

یٔ رازل هیفٚزتزپیبٞ شیبٕت تحت OA

ذ٘زیٌ

یٔ ٖآ ذح سا ؼیث ٖبیث ٚ دراد هبجترا ؼیاشفا كیزى سا ذ٘اٛت

ذح سا ؼیث تیزخت

ECM

تجع ٝیِٚا تیزترآٛئتعا ددزٌ

( 1 .)

ٕٝ٘ٛ٘ رد یٙیِبث یبٞ

MMP-13

ٝث ُحازٔ رد یؼیجىزیغ رٛى

ذٙیازف فّتخٔ

تیزترآٛئتعا ٓیظٙت ٝیِٚا ّٝحزٔ رد ٚ ذؽ ٖبیث

ٚ داد ٖبؾ٘ یؾیاشفا یِ

زخاٚا رد فٚزنغ OA

ٓیظٙت ی٘بغ٘ا

ٝو بد٘آ سا ٗیازثبٙث .داد ٖبؾ٘ یؾٞبو

MMP-13

هی ؼم٘

فٚزنغ تیزخت ٝىجؽ رد یشوزٔ

دراد ( 10 دٛخٚ ٗیا بث .)

MMP-13

ٝث ٖاٛٙػ ُٔبػ رد فٚزنغ تیزخت یّفا

(9)

دٟٛؾٔ ٚ تیزترآٛئتعا یاذیذ٘بو ٗیزتذیفٔ ٚ ٗیزت

ٝث یغیزتبٔ یبٞسبٙیئتٚزپِٛبتٔ

ٗیا رد ٟٓٔ زٍ٘بؾ٘ هی ٖاٛٙػ

یربٕیث تعا . یٔ زظ٘ ٝث ذعر

ٖص ٖبیث

MMP-13

كیزى سا

یِٛىِٛٔ یبٞزیغٔ سا یداذؼت

ٚ ةبٟتِا كیزى سا ُٕػ دراٚ

یٔ

ددزٌ

. زعِٛ ٚ ی٘بٕی (

2014 ٝو ذ٘داد ٖبؾ٘ )

Nupr1

رد ٝو ،

ٜذؽ ٖبیث فٚزنغ

ٖبیث یازث ،تعا

MMP-13

كیزى سا

داسآ یسبع

IL-1

تعا ( 13 ) ٖص ٗیذٙچ ٖبممحٔ ٗیا ٝىیِبح رد.

ٓیظٙت بث وجتزٔ

MMP

ٖآ تِبغ ،ذ٘دزو ییبعبٙؽ ار ةبٟتِا بث بٞ

ذ٘دٛث ٜازٕٞ

بتیٌٛع .

ٖاربىٕٞ ٚ (

2015 ٝو ذ٘داد ػراشٌ )

تیّپعا ٜذٙٙو تیٛمت ٚ ییٛٔ یغیٛ٘ٚر رٛتوبف 1

(Hes1)

رد

ٓیظٙت

ٖبیث زتؾیث

MMP-13

دراد ؼم٘

( 26

ًلإٛؼٔ .)

Hes1

ٝث

ةٛوزع هی ٖاٛٙػ یٔ ُٕػ یغیٛ٘ٚر زٌ

ٖآ زیثأت تحت بٔا ذٙو

سبٙیو ٗیئتٚزپ 2

ٗیِٚدِٕٛبو /ٓیغّو ٝث ٝتغثاٚ

(CaMK2)

ٖآ

َبؼف هی ٝث ار ُیذجت یغیٛ٘ٚر ٜذٙٙو

یٔ

دٛؽ

ٖبیث ٗیازثبٙث ،

MMP-13

یٔ ٓیظٙت ار ذٙو

( 27

ٗیازثبٙث .)

Hes1

ؼیاشفا یازث

ٖبیث

MMP-13

یٔ ُٕػ

ٝو ٓی٘اذث تعا تِبخ .ذٙو

Hes1

سا

ًٙیِبٍٙیع زیغٔ كیزى

Notch

یٔ ُٕػ ذٙو ( 28 .) يزجچٛٞ

ٚ

ٖاربىٕٞ

( 2019 رد ذیذخ ؼٙیث یعرزث ٝث یؾٞٚضپ رد )

یٕیظٙت ٝىجؽ ؿٛقخ

MMP-13

تیزترآٛئتعا ش٘صٛتبپ رد

بٞسبٙیئتٚزپ ٗیا ٗیث سا .ذٙتخادزپ ٝیِٚا ،

ظیزتبٔ سبٙیئتٚزپِٛبتٔ

13

(MMP-13)

تعا ٜدزو تّخ دٛخ ٝث ار ٝخٛت ٗیزتؾیث ازیس ،

.تعا فٚزنغ تیزخت ٝىجؽ رد یشوزٔ ٜزٌ هی ٗیا

MMP-13

ٝىجؽ ٚ ٝؼعٛت یازث یجعبٙٔ فاذٞا ٖآ یتربظ٘ یبٞ

یضتازتعا یازث طردٚس ی٘بٔرد یبٞ

ٖبٔرد ٚ یزیٍؾیپ

تیزترآٛئتعا یٔ ةٛغحٔ

ددزٌ

( 29 )

.

ِجيتً

یزيگ

تخٛٔ تیزترآٛئتعا ٝو داد ٖبؾ٘ زمبح كیمحت حیبت٘

حٛيع ؼیاشفا

FGF2

ٚ

MMP13

ػٛٔ فٚزنغ تفبث رد یبٞ

ٜازٕٞ ٝث یتٔبمتعا تبٙیزٕت ٚ ذؽ تیزتراٛئتعا ٝث لاتجٔ

َّٛع یبٞ

زیدبمٔ حيع رد یؾٞبو ذ٘ٚر دبدیا تخٛٔ یدبیٙث

درٛٔ یبٞرٛتوبف یٔ ٖبؾ٘ قٛف دراٛٔ .ذؽ زظ٘

ٝو ذٞد ٚFGF2

MMP13

یٔ

یضتازتعا ٝؼعٛت یازث یجعبٙٔ فاذٞا ذٙ٘اٛت یبٞ

یازث طردٚس ـیخؾت ی٘بٔرد .ذٙؽبث OA

طبپس یراشگ

داسآ ٜبٍؾ٘اد ییٛدؾ٘اد ٝٔب٘ ٖبیبپ حیبت٘ ُفبح ِٝبمٔ ٗیا یٔ یّٔآ للها تیآ ذحاٚ یٔلاعا ٚ رٛوذٔ ٜبٍؾ٘اد سا ٝو ذؽبث

لاعا داسآ ٜبٍؾ٘اد رد ربىٕٞ ٚ ُیخد ُٔاٛػ یٔبٕت ذحاٚ یٔ

زىؾت یربع یٔ

دٛؽ .

یلبه یهبح :

دراذ٘

.

غفبٌه رد ضربؼت :

.دراذ٘ دٛخٚ

References:

1- Nugent M. Micrornas: Exploring New Horizons in Osteoarthritis. Osteoarthr Cartil 2016; 24(4): 573-80.

2- Muddasani P, Norman JC, Ellman M, Van Wijnen AJ, Im Hee-Jeong. Basic Fibroblast Growth Factor Activates the MAPK and Nfkappab Pathways that Converge on Elk-1 to Control Production of Matrix Metalloproteinase-13 by Human Adult Articular Chondrocytes. J Biol Chem 2007; 282(43): 31409-21.

3- Ellman MB, An HS, Muddasani P, Im HJ. Biological Impact of the Fibroblast Growth Factor Family on Articular Cartilage and Intervertebral Disc Homeostasis. Gene 2008; 420: 82-9.

4- Chia SL, Sawaji Y, Burleigh A, Mclean C, Inglis J, Saklatvala J,et al. Fibroblast Growth Factor 2 is an Intrinsic Chondroprotective Agent that Suppresses ADAMTS-5 and Delays Cartilage Degradation in

(10)

لاتبه

Murine Osteoarthritis. Arthritis Rheum 2009; 60(7):

2019-27.

5- Im HJ, Li X, Muddasani P, Kim GH, Davis F, Rangan J,et al. Basic Fibroblast Growth Factor Accelerates Matrix Degradation via a Neuro-Endocrine Pathway in Human Adult Articular Chondrocytes. J Cell Physiol 2008; 215(2): 452-63.

6- Yan D, Chen D, Cool SM, Van Wijnen AJ, Mikecz K, Murphy G, et al.Fibroblast Growth Factor Receptor 1 is Principally Responsible for Fibroblast Growth Factor 2-Induced Catabolic Activities in Human Articular Chondrocytes.Arthritis Res Ther 2011;

13(4): R130.

7- Davidson D, Blanc A, Filion D, Wang H, Plut P, Pfeffer G,et al. Fibroblast Growth Factor (FGF) 18 Signals through FGF Receptor 3 to Promote Chondrogenesis. J Biol Chem 2005; 280(21):

20509-15.

8- Stewart K, Pabbruwe M, Dickinson S, Sims T, Hollander AP, Chaudhuri JB. The Effect of Growth Factor Treatment on Meniscal Chondrocyte Proliferation and Differentiation on Polyglycolic Acid Scaffolds. Tissue Eng 2007; 13(2): 271-80.

9- Matyas J, Atley L, Ionescu M, Eyre D, Poole A.

Analysis of Cartilage Biomarkers in the Early Phases of Canine Experimental Osteoarthritis.

Arthritis Rheum 2004; 50(2): 543-52.

10- Philipot D, Guerit D, Platano D, Chuchana P, Olivotto E, Espinoza F,et al. P16ink4a and its Regulator Mir-24 Link Senescence and Chondrocyte Terminal Differentiation-Associated Matrix Remodeling in Osteoarthritis.Arthritis Res Ther 2014; 16(1): R58.

11- Galois L , Etienne S, Grossin L, Watrin-Pinzano A, Cournil-Henrionnet C, Loeuille D,et al..Dose–

Response Relationship for Exercise on Severity of Experimental Osteoarthritis in Rats: A Pilot Study.

Osteoarthritis Cartilage 2004; 12(10): 779-86.

12- Cifuentes DJ, Rocha LG, Silva LA, Brito AC, Rueff-Barroso CR, Porto LC, et al .Decrease in Oxidative Stress and Histological Changes Induced by Physical Exercise Calibrated in Rats with Osteoarthritis Induced by Monosodium Iodoacetate.

Osteoarthritis Cartilage 2010; 18(8): 1088-95.

13- Ezadpanah A, Moazami M, Khoshraftar Yazdi N.

Effect of a Period of Therapeutic Exercise and Detraining after that on Balance in the Women with Knee Osteoarthritis. J Mod Rehabil 2016; 93(3): 101- 9. [Persian]

14- Ramezani M, Nekozad N. Comparison between the Effectiveness of Glucosamine Sulfate and Zintoma on Clinical Improvement of Knee Osteoarthritis.

Ebnesina 2011; 14(3): 29-34. [Persian]

15- Centeno C, Sheinkop M, Stemper I, Williams C, Hyzy M, Ichim T,et al. A Specific Protocol of Autologous Bone Marrow Concentrate and Platelet Products versus Exercise Therapy for Symptomatic Knee Osteoarthritis a Randomized Controlled Trial with 2 Year Followup. J Transl Med 2018; 16: 355.

16- Ratajczak M. Advances in Experimental Medicine and Biology, Stem Cells Therapeutic Applications, Springer. 2019. Available at: https://

www.springer.com/ gp/ book/ 9783030312053.

Accessed April 9, 2021.

17- Askari F, Solouk A, Shafieian M, Seifalian AM.

Stem Cells for Tissue Engineered Vascular Bypass