ﺮان ﯾا ﯾﯽ ﻏﺬا ﻊﯾ ﺻﻨﺎ و ﻋﻠﻮم ﻣﺠﻠﻪ

(1)

ﺖﯿﺻﺎﺧ ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﺿ

ﺖﻤﺴﻗ هرﺎﺼﻋ ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ يﺎﻫ

نآ دﺮﺑرﺎﮐ و ناﺮﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪﻣﺎﺧ رد

رﻮﭘﺮﻔﻌﺟ شﻮﻧرد

1

ﯽﻤﺷﺎﻫ ﺮﻗﺎﺑﺪﻤﺤﻣ ﺪﯿﺳ ،*

،2

يﺪﺋﺎﻗ ﻢﻈﻋا

3

1 رﺎﯾدﺎﺘﺳا ناﺮﯾا ،ﺎﺴﻓ ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺎﺴﻓ ﺪﺣاو ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ

2 ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ رﺎﯿﺸﻧاد ناﺮﯾا ،ﺎﺴﻓ ،ﺎﺴﻓ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد

3 ناﺮﯾا ،ﺎﺴﻓ ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺎﺴﻓ ﺪﺣاو ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﺶﻧاد

تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻟﺎﻘﻣ

ﮑﭼ

ﯿ هﺪ

رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺎﻫ ي ﻪﻟﺎﻘﻣ :

رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 08 / 03 / 99

رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 17 / 12 / 99

تﺎﻤﻠﮐ ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي :

ﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ

،ﯽﺑو

،ناﺮﻔﻋز

،هرﺎﺼﻋ

ﻪﻣﺎﺧ .

DOI: 10.29252/fsct.18.06.27

لﻮﺌﺴﻣ

تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ :

[email protected]

هار زا ﯽﮑﯾ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺷر لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ

هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ،اﺰﯾرﺎﻤﯿﺑ يﺎﻫ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪـﺿ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ و ﺎـﻫ

ﺖﺳا . ﯽﻧاﺮﮕﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ ضراﻮﻋ صﻮﺼﺧ رد ﯽﻣﻮﻤﻋ يﺎﻫ

فﺮﺼـﻣ ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ

ﺖـﺳا هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺗﻻﻮﺼﺤﻣ .

،ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﻦـﯾا رد ﺎﺼﻋ

ا هر ﯽﻟﻮﻧﺎﺗ ـﺷ ﺶ

ناﺮﻔﻋز زا ﺖﻤﺴﻗ )

ﻢﭼﺮﭘ و زﺎﯿﭘ ،ﻪﻗﺎﺳ ،گﺮﺒﻠﮔ ،ﻪﺸﯾر ،ﻪﻟﻼﮐ (

هرﺎﺼـﻋ ﯽﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰﯿﻣ و ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ

ﺖﻤﺴﻗ ﺖﯿﺻﺎﺧ ،ناﺮﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ

و ﯽﺑ ﯽﮔﺪـﻧرادزﺎﺑ ﺖـﻈﻠﻏ ﻞﻗاﺪﺣ ، )

(MIC ﻞﻗاﺪـﺣ و

ﯽﮔﺪﻨﺸﮐ ﺖﻈﻠﻏ )

(MBC نآ ﺎـﻫ ﺮﺑ يﺮﺘﮐﺎـﺑ يور

يﺎـﻫ ﺮﮔ م ﯽﻔﻨﻣ ﯽﻔﯿﺗﻼﻧﻮﻤﻟﺎـﺳ و يﻼﮐﺎﯿـﺷﺮﺷا) (

و

ﺮﺘﮐﺎﺑ ي يﺎﻫ ﺮﮔ م ﺖﺒﺜﻣ سﻮﺋﺮﺳ سﻮﻠﯿﺳﺎﺑ و سﻮﺋروا سﻮﮐﻮﮐﻮﻠﯿﻓﺎﺘﺳا) (

ﻮﻣ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا در .

ﻢﻫ -

هرﺎﺼﻋ ،ﻦﯿﻨﭼ ا و هﺪـﺷ بﺎﺨﺘﻧا ،داد نﺎﺸﻧ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﺖﯿﺻﺎﺧ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ يا

ﺮﺛ تا ﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ و ﯽﺑ نآ

رد ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ﺖﻈﻠﻏ

25 /0 ، 5 /0 و 75 /0 ) % (w/v ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ ﻪﻣﺎﺧ يور ﺮﺑ .

ﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ن

اد ﺖﻤﺴﻗ هرﺎﺼﻋ ﻦﯿﺑ زا د ،ناﺮﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

ﺎﺼﻋ و ﯽﻟﻮـﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ياراد گﺮﺒﻠﮔ هر

ﺮﺛا ﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ و ﯽﺑ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ا ﺎﺼﻋ ﺮﺛ ا هر ﯽﻟﻮﻧﺎﺗ گﺮﺒﻠﮔ ﺮﺑ يﺮﺘﮐﺎﺑ يور يﺎﻫ

ﺮﮔ م ﺖﺒﺜﻣ سﻮﻠﯿـﺳﺎﺑ

سﻮﮐﻮﮐﻮﻠﯿﻓﺎﺘﺳا و سﻮﺋﺮﺳ سﻮﺋروا

ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ .

راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و MIC

ﻪـﺑ گﺮـﺒﻠﮔ ياﺮـﺑ MBC

ﯿﺗﺮﺗ ﺖﻈﻠﻏ رد ﺐ 12

/3 و 25 /6 ) مﺮﮔ ﯽﻠﯿﻣ / ﺮـﺘﯿﻟ ﯽـﻠﯿﻣ (

ﺪـﻣآ ﺖـﺳﺪﺑ .

ﻪـﻣﺎﺧ رد ﺎﻤﯿﺗ

ر ﺪﺷ ه ﺎﺑ 75 /0 %

يﺮﺘﮐﺎﺑ ﯽﻠﮐ شرﺎﻤﺷ ،گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ

دﻮﺑ ﺮﮕﯾد ﺖﻈﻠﻏ ود زا ﺮﺘﻤﮐ يراد .

ﻢﻫ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻦﯿﻨﭼ

ﻪﻣﺎﺧ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ يﺎﻫ

5 /0 ا ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﺻرد داﺮـﻓ

ﺪﺷ ﯽﻫدزﺎﯿﺘﻣا ﯽﺴﺣ بﺎﯾزرا .

هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﯽﻣ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ

ﻪـﺑ ﺪﻧاﻮﺗ

يرﺎـﻤﯿﺑ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﺖﻬﺟ رد ﺪﻨﻤﺷزرا ﯽﻫﺎﯿﮔ ناﻮﻨﻋ ﺖـﻬﺟ نآ زا و دﻮـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد ﯽﻧﻮـﻔﻋ يﺎـﻫ

هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﻔﺘﺳا ﻪﻣﺎﺧ رد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﻊﺒﻨﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ

دﺮﮐ هدﺎ .

ﻪﻠﺠﻣ

مﻮﻠﻋ و ﺎﻨﺻ ﯾ ﻊ اﺬﻏ ﯽﯾ اﯾ ناﺮ

www.fsct.modares.ac.ir :ﻪﻠﺠﻣﺖﯾﺎﺳ

ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻤﻠﻋ ﯽ ﺸﻫوﮋﭘ_ ﯽ

(2)

1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ

ﻪﻣﺎﺧ ﺪـﻨﯾاﺮﻓ ﻂـﺳﻮﺗ ﻪـﮐ ﺖـﺳا بآ رد ﻦﻏور نﻮﯿﺴﻟﻮﻣا ﯽﻋﻮﻧ

ﯽﻣ ﺖﺳﺪﺑ ﺮﯿﺷ زا ﯽﻧز ﻪﻣﺎﺧ ﺪﯾآ

. ﻧ ﺮﯿﺷ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ هدروآﺮﻓ ﻦﯾا ﯽﻋﻮ

زﺎـﻓ بآ و هﺪﻨﮐاﺮﭘ زﺎﻓ ﯽﺑﺮﭼ ﻪﮐ ﺖﺳا بآ رد ﻦﻏور نﻮﯿﺴﻟﻮﻣا ﺖﺳا ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ .

ﺪﻌﺘﺴـﻣ رﺎﯿﺴـﺑ ﻻﺎـﺑ ﯽـﺑآ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ﻞـﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﻣﺎﺧ

ﺖﺳا دﺎﺴﻓ و ﯽﮔدﻮﻟآ .

هدروآﺮﻓ ،ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﻞﺣاﺮﻣ ﯽﻃ رد ﯽﻨﺒﻟ يﺎﻫ

لﻮﺻا ﺖﯾﺎﻋر مﺪﻋ ﺮﺛا رد فﺮﺼﻣ يﺎﻀﻘﻧا ﺎﺗ يراﺪﻬﮕﻧ و ﻪﺿﺮﻋ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﯽﻣ هدﻮﻟآ ﺎﻫ

ﺪﻧﻮـﺷ . ترﻮـﺻ رد

ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ دﺎﺴـﻓ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﯿﻤﻫا تﺎﯿﻨﺒﻟ تﺪﻣ ﯽﻧﻻﻮﻃ يراﺪﻬﮕﻧ ﯽﻣ رﺎﮑﺷآ ﺮﺘﺸﯿﺑ دﻮﺷ

1] . [ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺷر لﺮﺘﻨﮐ رد اﺰﯾرﺎـﻤﯿﺑ يﺎﻫ

و ﯽﯾاﺬـﻏ داﻮـﻣ ﯽـﻔﯿﮐ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻦﯿﻧاﻮﻗ ﺮﻈﻧ زا ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﻢـﻫ

زا ﻦﯿﻨﭼ ناواﺮـﻓ ﺖـﯿﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ و ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﺮﻈﻧ

ﺖﺳا . ﺷر لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻬﻫار زا ﯽﮑﯾ ﺪ

يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻫ ﯾرﺎـﻤﯿﺑ يﺎ داﻮـﻣ ياﺰ

ﯽﯾاﺬﻏ

، هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺳا ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و ﺎﻫ

.

ﯽــﻧاﺮﮕﻧ ﻪــﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎــﺑ ضراﻮــﻋ صﻮﺼــﺧ رد ﯽﻣﻮــﻤﻋ يﺎــﻫ

هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ

، ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺗﻻﻮﺼﺤﻣ فﺮﺼﻣ ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ

هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا ﯽـﻌﯿﺒﻃ هﺪـﻧراﺪﻬﮕﻧ زا ﺎﯾ و هدﻮﺑ هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ ﺪﻗﺎﻓ ﺖﺳا . رد ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ لﺎﺳ

ﺮﯿﺧا يﺎﻫ

، نﻮﻣاﺮﯿﭘ يدﺎﯾز تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ

هﺪـﻧراﺪﻬﮕﻧ يﺎــﻫ

ﺖـﺳا ﻪــﺘﻓﺮﮔ ترﻮــﺻ ﯽـﻌﯿﺒﻃ .

هرﺎﺼــﻋ و ﺎــﻫ

ﺲﻧﺎﺳا تاﺮـﺛا ياراد ﺎـﻬﻧآ هﺪـﻨﻫد ﻞﯿﮑﺸﺗ ياﺰﺟا و ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ

ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺿ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ 2]

.[

ﯽﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ ناﺮﻔﻋز Crocus sativus

ﯽﻫﺎﯿﮔ ، ﻪﻟﺎـﺳ ﺪﻨﭼ زا

نﺎﯿﻘﺒﻧز هداﻮﻧﺎﺧ )

Iridaceae (،

ﺑ ﻪـﺳ ﺮـﺑ ﻞﻤﺘﺸـﻣ ﯽـﻠﮔ مﺎـﺟ ﺎ

ﺶﻔﻨﺑ يﺎﻫ ﮓﻧر ﻪﺑ گﺮﺒﺳﺎﮐ ﻪﺳ و گﺮﺒﻠﮔ ﺎﯾ

ﻞﯾﺎﻣ ﻦﺷور ﺶﻔﻨﺑ

هدﻮﺑ ﯽﻧاﻮﻏرا ﻪﺑ ﻪﮐ

ﻪﺳ ﻪﻟﻼﮐ و درز ﻢﭼﺮﭘ ﻪﺳ ياراد ﻪﺧﺎﺷ

ﻪﺑ يا

ﺰﻣﺮﻗ ﮓﻧر ﺮﭘ

ﮓﻧر ﺖﺳا . ﻪـﺑ ناﺮـﻔﻋز نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﺮـﯿﺜﮑﺗ و ﺖﻋارز

ﯽـﻣ ترﻮـﺻ نآ زﺎـﯿﭘ ﻪﻠﯿﺳو

دﺮـﯿﮔ . ،ﮓﻧرﺪﯿﻔـﺳ ،ناﺮـﻔﻋز زﺎـﯿﭘ

ﻪﺑ ﺮـﮔ ﺎﯾ قﺪﻨﻓ هزاﺪﻧا هﻮـﻬﻗ ﻒـﯾﺮﻇ فﺎـﯿﻟا زا ﯽﺸـﺷﻮﭘ ﺎـﺑ ود

يا

ﯽﮐﺎﺧ ﺖﺳا ﮓﻧر 3]

.[ ناﺮـﻔﻋز هﺎـﯿﮔ ﻻواﺪـﺘﻣ

هدﺎـﻣ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ

ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر و ﯽﻧدوﺰﻓا دﺮﯿﮔ ﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ

.

ﺶﺨﺑ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﺘﯿﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ًاﺮﯿﺧا ،هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﻞﮔ يﺎﻫ

ﯽﯾاﺬـﻏ ﻊﯾﺎﻨـﺻ و ﺖﻣﻼـﺳ ﺶـﺨﺑ رد دﺮﺑرﺎﮐ ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ

،

درﻮﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻪﺟﻮﺗ ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔراﺮﻗ ﯽﻤﻠﻋ ي

. ﺮﯾدﺎـﻘﻣ نﻮﻨﮐﺎـﺗ

تارﺪــﯿﻫﻮﺑﺮﮐ زا ﯽــﻔﻠﺘﺨﻣ ﺎــﻫ

) ،لﻮــﺘﯾزﻮﻨﯾا ،زﻮﺘﻟﺎــﻣ ﻪــﻠﻤﺟزا

لﻮﺘﯿﻧﺎﺘﻣ و لﻮﺘﯿﺑرﻮﺳ (،

ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ )

،ﻢﯿﺴـﻠﮐ ،ﻢﯾﺰـﯿﻨﻣ ،ﺮﻔﺴﻓ

ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ،ﻦﻫآ (

4] ﺪﯿﯾﻮﻨﺗورﺎﮐ تﺎﻘﺘﺸﻣ ،[ )

ﻦﯿﺳوﺮﮐ ،ﻦﯿﺘﺳوﺮﮐ ﺎـﻫ

ﺎﻫﺮﺘـﺳا يد ﻦﯿﺌﺗﻮﻟ و (

5] ـﺳﻮﮐوﺮﮐ و ﻦﯿـﺳوﺮﮐوﺮﮑﯿﭘ ،[ و ﻦﯿﺗﺎ

ﮏﯿﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ )

ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫ ،ﺪﯿﺳا ﮏﯿﯾوﺰﻨﺑ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻣﺎﻨﯿـﺳ

( 6]

ﻦﯿﻧﺎﯿــﺳﻮﺘﻧآ ،[ ﺪــﯿﯾﻮﻧوﻼﻓ و ﺎــﻫ

ﺎــﻫ 7] ناﺮــﻔﻋز گﺮــﺒﻠﮔ رد [

ﺖـﺳا هﺪـﺷ شراﺰﮔ .

Azami نارﺎـﮑﻤﻫ و )

2012 ( ﺪـﺿ ﺮـﺛا ،

هرﺎﺼﻋ يﺮﺘﮐﺎﺑ

يﺮﺘﮐﺎﺑ زا ﯽﺧﺮﺑ ﺮﺑ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ ﯽﺑآ يﺎﻫ يﺎﻫ

يرﺎﻤﯿﺑ ﯽﺳرﺮﺑ ار ﯽﯾاﺬﻏ ياز ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ و

هرﺎﺼـﻋ ﻪﮐ يﺎـﻫ

ﯽﻣ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ

ﻪﮕﻧ ناﻮﻨﻋ ﯽﺧﺮﺑ ﺪﺿ ﺮﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ هﺪﻧراد

يﺮﺘﮐﺎﺑ درﻮﻣ ﺎﻫ هرﺎﺼﻋ ﻦﯾا زا هدﺎﻔﺘﺳا و دﺮﯿﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا رد ار

دﺎﻬﻨﺸـﯿﭘ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﺪـﻧدﺮﮐ

8] . [ Afshar Mohammedan

نارﺎﮑﻤﻫ و )

2016 ( هرﺎﺼـﻋ يﺪﯿـﺳا ﻞﻧﺎﺘﻣ لﻼﺣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،

ﻪــﺳ گﺮــﺒﻠﮔ و ﻪــﻟﻼﮐ و جاﺮﺨﺘــﺳا ار ناﺮــﻔﻋز ﻒــﻠﺘﺨﻣ ﻪــﻧﻮﮔ

نآ ياﺮﺑ ﯽﺑﻮﺧ ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺿ ﺖﯿﺻﺎﺧ ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﻫ

9] .[

ﺖﻤﺴﻗ ﯽﻟﻮﻧﺎﺗا هرﺎﺼﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﺮﺛا نﻮﻨﮐ ﺎﺗ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ

،ﺖـﺳا هﺪﺸـﻧ شراﺰﮔ ﻪﻣﺎﺧ رد نآ دﺮﺑرﺎﮐ و ناﺮﻔﻋز ﻦـﯾا زا

ور

تاﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ زا فﺪﻫ هرﺎﺼـﻋ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ

ﯽﻠﮑﻟا ﺖﻤﺴﻗ ﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ناﺮﻔﻋز هﺎﯿﮔ ﻒ هدﻮﺑ

هرﺎﺼـﻋ ﻦﯿـﺑ زا و

بﺎﺨﺘﻧا ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ظﺎﺤﻟ زا هرﺎﺼﻋ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ،ﺎﻫ درﻮﻣ ﻪﻣﺎﺧ رد و ﯽﺑﺎﯾزرا

ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ .

2 - ﺎﻫ شور و داﻮﻣ

2 - 1 - داﻮﻣ

شﻮــﺳ يﺮﺘﮐﺎــﺑ دراﺪﻧﺎﺘــﺳا يﺎــﻫ يﺎــﻫ

Bacillus cereus

(PTTC 1015)

، Staphylococcus aureus (PTCC

1784)

، Salmonella Typhi (PTCC 1609)

و Escherichia coli (PTCC 1399) ﻪــﺑ

ترﻮــﺻ

ﯿﻟ ــــ ﻮ زا هﺰــﯿﻠﯿﻓ ﺴﮑﻠﮐ

ــــ ﻮﯿ ن ﺮﮑﯿﻣ وﺑ ــــ ﺴﺳﺆﻣ ﯽ ــــ ﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪ ت

ناﺮﯾا ﯽﺘﻌﻨﺻ ﻪﯿﻬﺗ

ﺪﻧﺪﺷ . ﻦـﯾا رد هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ ناﺮـﻔﻋز هﺎـﯿﮔ

ﻪﻋرﺰﻣ زا ،ﺶﻫوﮋﭘ ﺪﻬﺸﻣ ﮏﯾدﺰﻧ يﺎﻫﺎﺘﺳور زا ﯽﮑﯾ رد ﻊﻗاو يا

ﺖﻤﺴﻗ يزﺎﺳاﺪﺟ زا ﺲﭘ و يروآ ﻊﻤﺟ رد ،ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

ﻪﯾﺎـﺳ

ﺪﯾدﺮﮔ ﮏﺸﺧ بﺎﺘﻓآ رﻮﻧ زا رود ﻪﺑ .

ﺖﮐﺮﺷ زا هﺰﯾرﻮﺘﺳﺎﭘ ﻪﻣﺎﺧ

ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ ﯽﻣﺎﻤﺗ ،سرﺎﻓ هﺎﮕﭘ ﯽﻓﺮﺼﻣ يﺎﻫ

تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و ،لﻮﻧﺎﺗا

ﻦﯿﻟﻮــﻓ - نﺎــﻤﻟآ كﺮــﻣ ﺖﮐﺮــﺷ زا ﻢﯾﺪــﺳ تﺎــﻨﺑﺮﮐ و ﻮﺘﻟﺎﮐﻮﯿــﺳ

ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﯾﺮﺧ .

2 - 2 - ﺖﻤﺴـﻗ ﯽـﻠﮑﻟا هرﺎﺼـﻋ جاﺮﺨﺘﺳا

يﺎـﻫ

ناﺮﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ

،ﯽـﻠﮑﻟا هرﺎﺼﻋ ﻪﯿﻬﺗ ﺖﻬﺟ 40

ﻤﺴـﻗ زا مﺮـﮔ ﺖ

ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ

ناﺮﻔﻋز )

1ﻪﻟﻼﮐ گﺮﺒﻠﮔ ، ﻪﻗﺎﺳ ،1

ﻢﭼﺮﭘ ،2

ﻪﺸﯾر ،3

زﺎﯿﭘ و 4

(5

ﻂﺳﻮﺗ

1. Stigma

(3)

و نزو لﺎﺘﯿﺠﯾد يوزاﺮﺗ ﺎﺑ

ﯽﮕﻧﺎﺧ بﺎﯿﺳآ )

نﺎﻤﻟآ ،شﻮﺑ (

ردﻮـﭘ

ﺪﻧﺪﺷ . ﺲﭙﺳ 400 ﯽﻠﯿﻣ لﻮﻧﺎﺗا ﺮﺘﯿﻟ ﺎﻫردﻮﭘ ﻪﺑ

و ﻪﻓﺎﺿا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ

تﺪﻣ ﻪﺑ ﺮﮑﯿﺷ زا 24

ﺖﻋﺎﺳ قﺎﺗا يﺎﻣد رد يﺮﯿﮔ هرﺎﺼﻋ

مﺎﺠﻧا

ﺪﺷ . تﺎﺑﻮﺳر فﺬﺣ ﺖﻬﺟ نﻮﯿﺴﻧﺎﭙﺳﻮﺳ

، ژﻮﯿﻔﯾﺮﺘﻧﺎـﺳ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ

) لﺪﻣ 5810

، نﺎﻤﻟآ ( بﻮﺳر يراﺬﮔ مﺎﺠﻧا و ﯽﻓﺎﺻ ﺬﻏﺎﮐ ﺎﺑ 45

/0

نوﺮﮑﯿﻣ ﺮﺸﺑ نورد ﻪﺑ ﯽﯾﻻﺎﺑ زﺎﻓ و فﺎﺻ ﺪـﺷ هداد لﺎـﻘﺘﻧا

. ﻪـﺑ

فﺬﺣ رﻮﻈﻨﻣ ﻞﻣﺎﮐ

هرﺎﺼﻋ زا لﻼﺣ ،هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ يﺎﻫ

هﺎﮕﺘﺳد زا

راود هﺪﻨﻨﮐ ﺮﯿﺨﺒﺗ )

لﺪﻣ R-1005 ﺖﮐﺮﺷ ،

LabTech ﺎﯿﻟﺎﺘﯾا ،

(

د يﺎــﻣد ر 40 ﯽﺘﻧﺎــﺳ ﻪــﺟرد داﺮــﮔ

ﺪــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا رد و

ﺖــﯾﺎﻬﻧ

هرﺎﺼﻋ ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ ﻪﺑ

ﺖﺳد يﺎﻣد رد هﺪﻣآ 18

- ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد داﺮﮔ

ﺶﯾﺎﻣزآ يﺪﻌﺑ ﻞﺣاﺮﻣ رد هدﺎﻔﺘﺳا ياﺮﺑ ﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ

ﺪﻧ .

2 - 3 - هزاﺪﻧا هرﺎﺼـﻋ ﻞﮐ لﻮﻨﻓ ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ يﺎـﻫ

مﺎﺧ (TPC

⁶

)

هرﺎﺼــﻋ رد دﻮــﺟﻮﻣ ﯽﻟﻮــﻨﻓ تﺎــﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰــﯿﻣ شور ﻪــﺑ ﺎــﻫ

ﻦﯿﻟﻮﻓ - ﻮﺘﻟﺎﮐﻮﯿﺳ هزاﺪﻧا 7

ﺪﺷ يﺮﯿﮔ . ﺮـﺑ ﯽﺠﻨـﺳ ﮓﻧر شور ﻦﯾا

ﻂـﺳﻮﺗ ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ ﻂﯾاﺮﺷ رد تﺎﺘﺴﮕﻨﺗ ﻮﻔﺴﻓ ﺲﮑﻠﭙﻤﮐ ﺎﯿﺣا سﺎﺳا ﯽﺑآ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ ﯽﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺖﺳا ﮓﻧر

. شور ﻦﯾا ﻖﺒﻃ ﺮﺑ

ﻪﺑ ﻪﺻﻼﺧ رﻮﻃ

، 400 هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ هرﺎﺼﻋ زا ﺮﺘﯿﻟ وﺮﮑﯿﻣ 200

وﺮﮑﯿﻣ

ﻦﯿﻟﻮﻓ فﺮﻌﻣ زا ﺮﺘﯿﻟ -

ﻪـﺑ ﺮـﻄﻘﻣ بآ ﺎـﺑ ﻮﺘﻟﺎﮐﻮﯿـﺳ هاﺮـﻤﻫ

1600

تﺪﻣ ﻪﺑ و ﺪﻧﺪﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﻢﯾﺪﺳ تﺎﻨﺑﺮﮐ ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ 15

ﻢﻫ ﻪﯿﻧﺎﺛ

زا ﺪﻌﺑ ،هدز 30

يﺎﻣد رد يراﺪﻬﮕﻧ ﻪﻘﯿﻗد 40

ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد

داﺮـﮔ

) ﮓﻧر ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﻬﺟ (

ﺮﺘﻣﻮﺗﻮﻓوﺮﺘﮑﭙـﺳا ﻂﺳﻮﺗ نآ يرﻮﻧ بﺬﺟ ،

لﻮﻃ رد جﻮﻣ 765 ﺪـﺷ هﺪـﻧاﻮﺧ ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ .

رد مﺎـﺗ لﻮـﻨﻓ ﺮﯾدﺎـﻘﻣ

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺤﻨﻣ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ هرﺎﺼـﻋ يﺎﻫ ﺐﺴـﺣﺮﺑ دراﺪﻧﺎﺘـﺳا ﯽـﻨ

ﯽﻠﯿﻣ ﺪﯾدﺮﮔ نﺎﯿﺑ هرﺎﺼﻋ مﺮﮔ رد ﮏﯿﻟﺎﮔ ﺪﯿﺳا مﺮﮔ 10]

.[

2 - 4 - ﯽﯾﺎـــﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﺖﯿﺻﻮﺼـــﺧ ﯽﺑﺎـــﯾزرا

هرﺎﺼﻋ ﮏﻫﺎﭼ رﺎﺸﺘﻧا شور ﻪﺑ مﺎﺧ يﺎﻫ

ﻪﯾﺰﺠﺗ ياﺮﺑ

هرﺎﺼﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻞﯿﻠﺤﺗ و شور زا ﺎـﻫ

ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﮏﻫﺎﭼ رﺎﺸﺘﻧا .

ﻪﻧﻮﻤﻧ شور سﺎﺳا ﺮﺑ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ يﺎﻫ

ﻪﯿﺻﻮﺗ لﺎﻌﻓ هﺪﺷ ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ يزﺎﺳ .

ﻪﺑ نﻮﯿﺴـﻧﺎﭙﺳﻮﺳ ﻪـﯿﻬﺗ رﻮﻈﻨﻣ

ﻂﯿـﺤﻣ ﻪـﺑ ﯽﻧﻮﻠﮐ ﺪﻨﭼ يﺮﺘﮐﺎﺑ ناﻮﺟ و هزﺎﺗ ﺖﺸﮐ زا ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ

1. Petal 2. Stem 3. Stamen 4. Style 5. Corm

6. Total Phenolic Compounds 7. Folinciocalteu

ثاﺮﺑ ﺖﻨﯾﺮﺗﻮﻧ ﺖﺸﮐ يﺎﻣد ﺎﺑ رﻮﺗﺎﺑﻮﮑﻧا رد و ﻞﻘﺘﻨﻣ 8

37 ﻪـﺟرد

ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺪﻧﺪـﺷ هداد راﺮـﻗ ﺪـﺷر ﺖـﻬﺟ داﺮـﮔ .

ﻪـﻧﺎﺨﻣﺮﮔ زا ﺲـﭘ

ﯿﻧ دراﺪﻧﺎﺘﺳا لدﺎﻌﻣ يﺮﺘﮐﺎﺑ نﻮﯿﺴﻧﺎﭙﺳﻮﺳ ،يراﺬﮔ ﺪـﻨﻟرﺎﻓ ﮏـﻣ ﻢ

يزﺎـﺳ ﺖـﻗر زا ﺪﻌﺑ و ﻪﯿﻬﺗ ﻞﯾﺮﺘﺳا يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ مﺮﺳ لﻮﻠﺤﻣ رد راﺪﻘﻣ CFU/mL 10⁶

ﺪـﺷ ﻪـﯿﻬﺗ يﺮﺘﮐﺎﺑ نﻮﯿﺴﻧﺎﭙﺳﻮﺳ زا .

100

يﺮﺘﮐﺎﺑ نﻮﯿﺴﻧﺎﭙﺳﻮﺳ زا ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ ﻪﯿﻬﺗ

ﺖﯿﻠﭘ ﺢﻄﺳ رد هﺪﺷ يﺎﻫ

رﺎﮔآ ﺖﻨﯾﺮﺗﻮﻧ ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ يوﺎﺣ ﻮـﺳ ﺎﺑ و ﻞﻘﺘﻨﻣ9

آ ﻞﯾﺮﺘـﺳا پ

ﺪﺷ هداد ﺖﺸﮐ .

،ﮏﻫﺎﭼ دﺎﺠﯾا زا ﺲﭘ 60

لﻮـﻠﺤﻣ زا ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ

هرﺎﺼﻋ يوﺎﺣ

هﺪﺷﺮﺘﻠﯿﻓ ي )

ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ 150 ﯽﻠﯿﻣ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔ ﺮﺘﯿﻟ

(

ﻪﺑ ﮏﻫﺎﭼ ﻪﺑ ﻞﯾﺮﺘﺳا ًﻼﻣﺎﮐ ترﻮﺻ ﺖﯿﻠﭘ و هداد لﺎﻘﺘﻧا ﺎﻫ

رد ﺎـﻫ

يﺎﻣد 37 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد

تﺪـﻣ ﻪـﺑ و داﺮﮔ 24

ﻪـﻧﺎﺨﻣﺮﮔ ﺖﻋﺎـﺳ

ﺪﺷ يراﺬﮔ ﺪﻧ

. ﺖﺸﮐ تﺪﻣ ﻦﯾا ﯽﻃ زا ﺲﭘ ﺮﻈﻧزا ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ يﺎﻫ

ﺸﻧ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺎﯾ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻪـﻟﺎﻫ ﺮـﻄﻗ و ﯽـﺳرﺮﺑ ،ﺪﺷر مﺪﻋ ﻪﻟﺎﻫ نﺪ

ﯽﻠﯿﻣ ﺐﺴﺣﺮﺑ ﺪﺷر مﺪﻋ

هزاﺪـﻧا ﺲﯿﻟﻮـﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﺮﺘﻣ

ﺪـﺷ يﺮـﯿﮔ

11] .[

2 - 5 - ـﺣ ﻞﻗاﺪــﺣ و ﯽﮔﺪـﻧرادزﺎﺑ ﺖــﻈﻠﻏ ﻞﻗاﺪ

هرﺎﺼﻋ ﯽﮔﺪﻨﺸﮐ ﺖﻈﻠﻏ ﺎﻫ

ﯽﮔﺪـﻧرادزﺎﺑ ﺖـﻈﻠﻏ ﻞﻗاﺪﺣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ (MIC)10

ﻞﻗاﺪـﺣ و

ﺖــﻈﻠﻏ ﯽﮔﺪﻨﺸــﮐ (MBC)11

ﺖﻤﺴــﻗ هرﺎﺼــﻋ ﻒــﻠﺘﺨﻣ يﺎــﻫ

ادوﺮﮑﯿﻣ شور زا ،ناﺮﻔﻋز ﻦﺷﻮﻠﯾ

ﺖﯿﻠﭘوﺮﮑﯿﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ 12

96

ﻪﻧﺎﺧ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻞﯾﺮﺘﺳا يا .

يﺮﺘﮐﺎـﺑ يﺎـﻫ رﻮﮐﺬـﻣ تﺪـﻣ ﻪـﺑ 24

ﻂﯿﺤﻣ رد ،ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا زا ﺶﯿﭘ ﺖﻋﺎﺳ ﺖـﻨﯾﺮﺗﻮﻧ ﺖﺸﮐ

ثاﺮـﺑ

يﺎـﻣد رد و ﺪـﺷ هداد ﺖﺸﮐ 37

ﻪـﺟرد ﯽﺘﻧﺎـﺳ ي ﻪـﺑﻮﮑﻧا داﺮـﮔ

ﺪﯾدﺮﮔ . هرﺎﺼﻋ ﯽﻠﺻا لﻮﻠﺤﻣ ﺖﻗر ﺎﺑ ﺎﻫ

150 ﯽﻠﯿﻣ ﯽـﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔ -

يد ﻂﺳﻮﺗ ﺮﺘﯿﻟ ﻣ

ﺪﯾﺎﺴﮐﻮﻔﻟﻮﺳ ﻞﯿﺘ ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ13

. ﮏﻫﺎﭼ ﺮﻫ رد اﺪﺘﺑا

ﺖﯿﻠﭘوﺮﮑﯿﻣ 100

ﻪﺘﺨﯾر ثاﺮﺑ ﺖﻨﺘﯾﺮﺗﻮﻧ ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ ﺮﺘﯿﻟ وﺮﮑﯿﻣ

ﺪﺷ . مود و لوا ﮏﻫﺎﭼ رد ﺲﭙﺳ 100

ماﺪـﮐ ﺮـﻫ زا ﺮـﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ

و ﻪــﺘﺨﯾر ﺎــﻫ هرﺎﺼــﻋ مود ﮏــﻫﺎﭼ زا ﺲﭙــﺳ

100 ﺮــﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ

ﮏﻫﺎﭼ ﯽﻟا مرﺎﻬﭼ ﻪﺑ مﻮﺳ زا و مﻮﺳ ﮏﻫﺎﭼ ﻪﺑ ﻪﺘﺷادﺮﺑ 9

لﺎﻘﺘﻧا

ﺪﺷ هداد . ﮏﻫﺎﭼ زا 9

راﺪﻘﻣ 100 جرﺎـﺧ هرﺎﺼـﻋ زا ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ

ﺪﯾدﺮﮔ . يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﮏﻫﺎﭼ ﻪﺑ

، ﺪﺸـﻧ ﻪﻓﺎـﺿا هرﺎﺼﻋ .

زا ﺲـﭘ

ﮐ ﺖﺸ 24 يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻪﺘﻋﺎﺳ ،ﺮﻈﻧ درﻮﻣ يﺎﻫ

ﺖﻗر CFU/mL 10⁶

ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﮏﻫﺎﭼ ﯽﻣﺎﻤﺗ رد و ،هرﺎﺼـﻋ ﺪﻫﺎـﺷ ﺰـﺟ ﻪـﺑ ﺎـﻫ

100

8. Nutrient broth 9. Nutrient agar

10. Minimum Inhibitory Concentration 11. Minimum Bactericidal Concentration 12. Microdilution

13. Dimethyl Sulfoxide

(4)

ﺪــﺷ ﻪــﺘﺨﯾر نﻮﯿﺴــﻧﺎﭙﺳﻮﺳ زا ﺮــﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ .

نﺎــﻣز ﯽــﻃ زا ﺲــﭘ

ﺎﭼ نﻮﯿﺳﺎﺑﻮﮑﻧا ﯽـﺳرﺮﺑ يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺪﺷر و تروﺪﮐ ﺮﻈﻧ زا ﺎﻫ ﮏﻫ

ﺪﻧﺪﺷ . ﺪﺸـﻧ هﺪﻫﺎﺸـﻣ تروﺪـﮐ نآ رد ﻪﮐ هرﺎﺼﻋ ﺖﻗر ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ

) ﺪﺷر مﺪﻋ ( ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد MIC

. ﻦﯿـﯿﻌﺗ ياﺮـﺑ

ﺎﻫ نآ رد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ ﮏﻫﺎﭼ زا ﺎﻫ هرﺎﺼﻋ ﯽﮔﺪﻨﺸﮐ ﺖﻈﻠﻏ ﻞﻗاﺪﺣ ،دﻮـﺑ هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷر مﺪﻋ 5

ﺢﻄـﺳ رد ﻪﺘـﺷادﺮﺑ ﺮـﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ

ﻨﯾﺮﺗﻮﻧ ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ ﺪﺷ هداد ﺖﺸﮐ رﺎﮔآ ﺖ

. ﻂﯿﺤﻣ ﺖﺸـﮐ يﺎـﻫ

تﺪﻣ ﻪﺑ هﺪﺷ ﺢﯿﻘﻠﺗ 24

يﺎﻣد رد ﺖﻋﺎﺳ 37

داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد

ﺪﻧﺪﺷ يراﺬﮔ ﻪﻧﺎﺨﻣﺮﮔ .

يوﺎـﺣ ﻪـﮐ ﯽﮑﻫﺎـﭼ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ ﺖﯿﻠﭘ

هﺪﻫﺎﺸـﻣ يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺪـﺷر نآ رد ﻪـﮐ دﻮـﺑ هرﺎﺼﻋ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﯾدﺮﮕﻧ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد هرﺎﺼﻋ MBC

.

2 - 6 - ﺎﺼـﻋ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪـﺿ تاﺮـﺛا ﯽﺳرﺮﺑ هر

ﻪﻣﺎﺧ رد ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا

هرﺎﺼـﻋ ﯽﺑﺎﯾزرا زا ﺪﻌﺑ هرﺎﺼـﻋ ،ﺎـﻫ

ﺖﯿـﺻﺎﺧ ﻦﯾﺮﺘﺸـﯿﺑ ﻪـﮐ يا

ﻪﻣﺎﺧ ﻪﺑ و بﺎﺨﺘﻧا هرﺎﺼﻋ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺖﺷاد ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣﺪﺿ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ صاﻮﺧ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﻬﺟ )

ﯽﯾاﺬـﻏ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻂﯿﺤﻣ رد (

ﺪﺷ هدوﺰﻓا .

ﺖـﻈﻠﻏ ﺎـﺑ ﯽﺑﺎـﺨﺘﻧا هرﺎﺼﻋ اﺪﺘﺑا رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾﺪﺑ يﺎـﻫ

25 /0 ، 5/

0 و 75 /0 ﻪـﻣﺎﺧ ﻪﺑ ﺪﺻرد و ﺪـﺷ هدوﺰـﻓا هﺰﯾرﻮﺘـﺳﺎﭘ

ﻪﻣﺎﺧ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﯽﻠﮐ شرﺎﻤﺷ شور زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ يﺎﻫ

ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ و ﺖﯿﻠﭘرﻮﭘ رﺎﮔآ ﺖﻧﺎﮐ ﺖﯿﻠﭘ

ﺎـﺑ و ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ مﺎﺠﻧا 1

ﺪﻫﺎﺷ ﻪﻣﺎﺧ )

هرﺎﺼﻋ ﺪﻗﺎﻓ (

ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻪﺴـﯾﺎﻘﻣ درﻮـﻣ .

يﺎـﻣد

ﺎﻫ ﻪﻣﺎﺧ يراﺪﻬﮕﻧ 4

ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد

لﻮـﻃ رد ﯽـﺳرﺮﺑ و دﻮﺑ داﺮﮔ

ـﻣز يﺎــﻫ هزﺎــﺑ رد ﻪـﺘﻔﻫ ود ﯽﻧﺎ

1 ، 7 و 14 رﺎــﻤﯿﺗ زا ﺲــﭘ زور

ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ .

ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣﺪـﺿ ﺮـﺛا نﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺖﻬﺟ ﺲﭙﺳ

يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺮﺑ ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا هرﺎﺼﻋ ﻪﺑ ،ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ يﺎﻫ

100 ﻪﻣﺎﺧ مﺮﮔ

هﺰﯾرﻮﺘﺳﺎﭘ يﺮﺘﮐﺎﺑ زا ماﺪﮐ ﺮﻫ زا ﻪﺑ ﺪﺷ ﺢﯿﻘﻠﺗ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ

يﺮﺘﮐﺎﺑ ﯽﯾﺎﻬﻧ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ يﻮﺤﻧ ﺎﻫ

CFU/g 10⁶ هرﺎﺼﻋ و ﺪﺷﺎﺑ

ﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا ﺖﻈﻠﻏ

يﺎﻫ 25 /0 ، 5/

0 و 75 /0 ﺪﺷ هدوﺰﻓا ﺪﺻرد .

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻣﺎﻤﺗ يﺎﻣد رد ﺎﻫ

4 و 25 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد

تﺪﻣ ﻪﺑ داﺮﮔ 14

زا ﺲﭘ و ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ زور ،يراﺪـﻬﮕﻧ نﺎـﻣز تﺪـﻣ

ﺪـﺻرد

زا ماﺪﮐ ﺮﻫ ﯽﮔﺪﻧرادزﺎﺑ هرﺎﺼﻋ

ﺎﻫ درﻮﻣ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا .

2 - 7 - ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﻣﺎﺧ يﺎﻫ

ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

هرﺎﺼﻋ

، ﮏﯿﻧوﺪﻫ شور ﻖﺑﺎﻄﻣ 5

ﻪﻄﻘﻧ بﻮﻠﻄﻣ رﺎﯿﺴﺑ زا ،يا )

5 (

رﺎﯿﺴﺑ ﺎﺗ بﻮﻠﻄﻣﺎـﻧ ) 1 ( ﺖﻓﺮﯾﺬـﭘ مﺎـﺠﻧا .

،نﻮـﻣزآ ﻦـﯾا ﯽـﻃ رد

1. Plate count agar

تﺎﻔﺻ ﯽﻠﮐ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ و ﺮﻫﺎﻇ ،هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ ،ﻮﺑ ،ﮓﻧر ﻪـﻧﻮﻤﻧ

ﺎـﻫ

ﻂﺳﻮﺗ 12 ﺮﻔﻧ بﺎﯾزرا ﺲﻨـﺟ و ﯽﻨـﺳ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ نوﺪﺑ درﻮـﻣ

ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا 12]

.[

2 - 8 - ﺗ يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠ

ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎـﺠﻧا ﯽﻓدﺎﺼـﺗ ًﻼﻣﺎـﮐ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد ﺎﻫ

ﺪﻧﺪﺷ . ﮏـﯾ ﺲﻧﺎـﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ضﺮﻌﻣ رد اﺪﺘﺑا ﺞﯾﺎﺘﻧ راﺮـﻗ ﻪـﻓﺮﻃ

ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﻪﺴـﯾﺎﻘﻣ ياﺮـﺑ ﺲﭙﺳ و ﻪﺘﻓﺮﮔ فﻼﺘـﺧا ﯽـﺳرﺮﺑ و ﺎـﻫ

ﯽﻨﻌﻣ ﻪﻨﻣاد ﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ زا ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ يراد

ﺢﻄـﺳ رد ﻦﮑﻧاد يا

ﯽﻨﻌﻣ يراد 95 % ا ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳ .

ﻪﯾﺰﺠﺗ هداد يرﺎـﻣآ ﻞـﯿﻠﺤﺗو

ﺎـﻫ

مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ راﺰﻓا ﻪﺨﺴﻧ SPSS

20 ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .

ﯽﻨﺤﻨﻣ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ

ﻂﯿﺤﻣ رد EXCEL مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ

راﺰﻓا OFFICE 2016 ﻢـﺳر

ﺪﻧﺪﺷ .

3 - ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ

3 - 1 - ﺖﻤﺴﻗ هرﺎﺼﻋ ﯽﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰﯿﻣ

يﺎﻫ

ناﺮﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ

هزاﺪﻧا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ

تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ طﻮـﺑﺮﻣ ﻞﮐ ﮏﯿﻟﻮﻨﻓ

ﺖﻤﺴﻗ ﯽﻟﻮﻧﺎﺗا هرﺎﺼﻋ ﻪﺑ

رادﻮـﻤﻧ رد ناﺮـﻔﻋز ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ 1

ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .

ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ هرﺎﺼـﻋ ﻦﯿـﺑ زا ﻪـﮐ ﺪﻨﻫد

ﺖﻤﺴﻗ ﯽﻟﻮﻧﺎﺗا

هرﺎﺼـﻋ و گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ ،ناﺮﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ياراد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ زﺎﯿﭘ و ﻪﺸﯾر ﺪﻨﺘﺴـﻫ ﯽﻟﻮﻨﻓ .

Sariri ـﮑﻤﻫ و نارﺎ ) 2011 (،

ﻞـﮐ ﻞـﻨﻓ ناﺰـﯿﻣ

ﻞـﮔ تﺎﻌﯾﺎﺿ زا ﯽﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ C. sativus

ار 65 / 86 ) ﯽـﻠﯿﻣ

رد ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻟﺎﮔ مﺮﮔ 1

هرﺎﺼـﻋ مﺮـﮔ (

ﺪـﻧدﺮﮐ شراﺰـﮔ 13]

. [

Fallah Shojaee نارﺎـــﮑﻤﻫ و

) 2017 ( ، ﯽـــﺘﻧآ ﺖـــﯿﻟﺎﻌﻓ

ﯽﻨﺒﻟ ﺮﺳد رد ﺎﯾﻮﺘﺳا ﯽﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ار

ﯽﺑﺎـﯾزرا درﻮـﻣ

ﺪﻧداد راﺮﻗ ﺪـﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ و ﮏـﯿﻟﻮﻨﻓ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ﻞـﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ

ﺎﯾﻮﺘﺳا 64 / 10 ) ﮏﯿﻧﺎﺗ مﺮﮔ رد ﺪﯿﺳا

100 ﺎﯾﻮﺘﺳا مﺮﮔ (

ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ

14] . [ هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺖﯿﺻﺎﺧ ياراد ﯽﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﮐ ﺪﻧا

ﯽﺘﻧآ ﺪﺿ و ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﭼ ﺮﻫ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﺑﻮﺧ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ

ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﺖﯿﺻﺎﺧ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ هرﺎﺼﻋ ﮏﯾ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻟﻮﻨﻓ ﺘﺸﯿﺑ ﺰﯿﻧ نآ ﺖﺳا ﺮ

15] . [ و ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﻦـﯾا زا هﺪـﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ

ﯽﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ راﺪﻘﻣ يدﺪﻌﺘﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﮐ ﺪﻫد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻦﯾﺮﯾﺎﺳ ﺖﻓﺎﺑ رد دﻮﺟﻮﻣ

ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ار ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﺪـﻫد

. زا ﻪـﮐ

ﯽﻣ ﻪﻠﻤﺟ نآ ناﺰـﯿﻣ ،ﻪـﺘﯾراو و ﻪﻧﻮﮔ ،ﯽﮑﯿﺘﻧژ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﻪﺑ ناﻮﺗ

بآ و ﯽـﻄﯿﺤﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ،كﺎﺧ ﻂﯾاﺮﺷ ،ﺪﯿﺷرﻮﺧ رﻮﻧ ﺶﺑﺎﺗ اﻮـﻫو

(5)

دﺮﮐ هرﺎﺷا . ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ

،pH رد لﻼﺣ ﺖﯿﺒﻄﻗ و نﺎﻣز ،ﺎﻣد ،لﻼﺣ

ﯽـﻣ ﺮﺛﺆـﻣ ﯽﻟﻮـﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ جاﺮﺨﺘﺳا

ﺪﻨـﺷﺎﺑ . ﮏـﯿﻟﻮﻨﻓ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ

ﻞﺣ ﺮﺘﻬﺑ لﻮﻧﺎﺗا رد ،ﺪﻧراد هﺪﯿﭽﯿﭘ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﮐ هرﺎﺼﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻣ هوﺮﮔ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﮏﯿﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻧﻮﺷ

لﻮـﻨﻓ يﺎﻫ

ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ﺎﯾ ﺮﺘﺸﯿﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﮏﯿﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﺑ

ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد بآ رد 16]

.[

Fig 1 Total phenolic content of ethanolic extract of different parts of saffron.Values represent means ± standard deviations. Each column with the same

lowercase letters is not significantly different at P < 0.05.

3 - 2 - ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻟﻮﻧﺎـﺗا هرﺎﺼﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ

ﺖﻤﺴﻗ رﺎﺸـﺘﻧا شور ﻪـﺑ ناﺮـﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

ﮏﻫﺎﭼ

لوﺪـﺟ رد ﻪـﻟﺎﻫ ﺮـﻄﻗ سﺎـﺳا ﺮﺑ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ 1

ﺖــﺳا هﺪــﺷ هداد نﺎﺸـﻧ .

ﯽــﻣ نﺎﺸــﻧ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻫد

ـﻨ فﻼﺘــﺧا ﻪــﮐ ﺪ

ﯽﻨﻌﻣ هرﺎﺼﻋ ﺮﯾﺎﺳ ﺎﺑ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ ﯽﻟﻮﻧﺎﺗا هرﺎﺼﻋ ﻦﯿﺑ يراد ﻫ

ﺎ

يﺮﺘﮐﺎﺑ يور يراﺬﮔﺮﺛا رد

دراد دﻮﺟو ﺎﻫ .

رد يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﻦﯿـﺑ يﺎـﻫ

سﺎﺴﺣ ﺖﺒﺜﻣ مﺮﮔ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻦﯾﺮﺗ

سﻮﺋروا سﻮﮐﻮﮐﻮﻠﯿﻓﺎﺘﺳا رد و

يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻦﯿﺑ ﯽﻔﻨﻣ مﺮﮔ يﺎﻫ

ﯽﻠﮐﺎﯿﺸﯾﺮﺷا ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ

يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺖﺒﺜﻣ مﺮﮔ يﺎﻫ يﺮﺘﮐﺎﺑ ،ﺞﯾﺎﺘﻧ مﺮـﮔ يﺎـﻫ

هرﺎﺼﻋ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻔﻨﻣ سﺎﺴـﺣ ﺎﻫ

ﺪﻨﺘﺴـﻫ ﺮـﺗ .

توﺎـﻔﺗ ًﻻﺎـﻤﺘﺣا

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ داﻮﻣ ﻪﺑ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ

ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ توﺎﻔﺘﻣ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺖـﺳﺎﻫ

. يﺮﺘﮐﺎـﺑ يﺎـﻫ

،ﯽـﻔﻨﻣ مﺮـﮔ يﺎـﻫ يﺮﺘﮐﺎـﺑ فﻼﺧ ﺮﺑ ﺖﺒﺜﻣ مﺮﮔ يﺎﺸـﻏ ﺪـﻗﺎﻓ

ﯽﻣ دﻮﺧ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ هراﻮﯾد رد ﯽﺟرﺎﺧ ﻪـﮐ دﻮﺷ ﺐﺒﺳ ﺪﻧاﻮﺗ

ﻪﺘﺷاد يﺮﺘﻬﺑ ذﻮﻔﻧ نآ رد لﺎﻌﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺪﻨﺷﺎﺑ

. يﺮﺘﮐﺎﺑ مﺮﮔ يﺎﻫ

ﺮﺗﺮﯾﺬـﭘﺎﻧذﻮﻔﻧ ﯽـﻧوﺮﯿﺑ ﻪـﯾﻻ رد ﯽﺑﺮﭼ ﻪﯾﻻ دﻮﺟو ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﯽﻔﻨﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ 17] .[ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﯽـﻔﻨﻣ مﺮﮔ يﺎﻫ

E.

وcoli S. Typhi ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا ار ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ

ﺖﻠﻋ زا ﯽﮑﯾ ﺪﯾﺎﺷ نآ ﯽﻟﻮﻠﺳ هراﻮﯾد رﺎﺘﺧﺎﺳ نآ يﺎﻫ

ﺪـﺷﺎﺑ ﺎـﻫ .

Tayel ارﺎـــﮑﻤﻫ و ن

) 2009 ( ﺖـــﯿﻟﺎﻌﻓ دﻮـــﺧ ﯽـــﺳرﺮﺑ رد ،

يﺮﺘﮐﺎــﺑ ﺮــﺑ ار ناﺮــﻔﻋز ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑﺪــﺿ ﯽﯾاﺬــﻏ ياﺰﯾرﺎــﻤﯿﺑ يﺎــﻫ

ﻪﻠﻤﺟزا B. subtilis ،

aureus ،S.

aeruginosa

،P.

E.

ﺪـﻧداد راﺮـﻗ ﯽـﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﮏﺴﯾد رﺎﺸﺘﻧا شور ﻪﺑcoli 18]

. [

ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻬﻧآ ﺞﯾﺎﺘﻧ B. subtilis

ﻪـﺑ ار ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ

ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ هرﺎﺼﻋ ﺖﺷاد ﯽ

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد. ﻂـﺳﻮﺗ يا Razzaghi

نارﺎﮑﻤﻫ و )

2003 (،

يور ﺮﺑ ناﺮﻔﻋز ﻪﻟﻼﮐ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ تاﺮﺛا

ﻪﯾﻮـﺳ ﻪﺳ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ

E. coli ، aureus . و S aeruginosa

. ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ P

ﻪﯾﻮﺳ ﺪﺷر ﯽﮔﺪﻧرادزﺎﺑ ﺚﻋﺎﺑ ناﺮﻔﻋز رد دﻮﺟﻮﻣ لﺎﻧاﺮﻓﺎﺳ يﺎـﻫ

ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖـﺳا هﺪـﺷ

19] .[ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ و ﻦﯿـﺳوﺮﮐ ،لﺎﻧاﺮﻓﺎـﺳ

نآ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﺶﻘﻧ ناﺮﻔﻋز ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ رد ﺎﻫ

ﺪﻧراد 20] .[

Table 1 Antimicrobial activity of different parts of saffron extracts against some food borne bacteria

measured as the diameter of growth inhibition zones (mm)

E. coli S. Typhi

B. cereus S. aureus

Bacteria Extract

11.67±0.58^bA 10.67±1.15^bA

17.20±1.71^bB 29.00±3.61^cC

Stigma

10.67±0.58^bA 11.67±0.58^bA

17.77±1.16^bB 24.00±3.06^aC

Corm

16.33±1.15^cA 13.33±0.58^cA

21.77±1.57^cB 30.10±3.00^dC

Style

9.00±0.00^aA 8.00±0.00^aA

13.00±2.00^aB 26.33±1.53^bC

Stamen

23.33±2.16^dB 17.67±0.58^dA

17.03±1.15^bA 28.01±2.00^cC

Stem

24.87±2.42^dB 21.70±1.54^eA

28.53±1.71^dC 30.78±1.15^dD

Petal

Values are expressed as mean±standard error. Different uppercase letters indicate significant difference at p <0.05 level between data in each row and lowercase letters indicate significant difference at p <0.05 level

between data in each column.

(6)

3 - 3 - ﻞﻗاﺪــﺣ و ﯽﮔﺪـﻧرادزﺎﺑ ﺖــﻈﻠﻏ ﻞﻗاﺪـﺣ

هرﺎﺼﻋ ﯽﮔﺪﻨﺸﮐ ﺖﻈﻠﻏ ﺎﻫ

ﺞﯾﺎﺘﻧ و MIC ﺖﻤﺴـﻗ ﯽﻟﻮﻧﺎـﺗا هرﺎﺼﻋMBC

ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ

يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻪﯿﻠﻋ ناﺮﻔﻋز لوﺪـﺟ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ

2 هداد نﺎﺸـﻧ

ﺖﺳا هﺪﺷ .

ﺖﻤﺴـﻗ هرﺎﺼﻋ يﺎـﻫ

ﻞﻗاﺪـﺣ زا ناﺮـﻔﻋز ﻒـﻠﺘﺨﻣ

ﺪـﺷر هﺪﻧرادزﺎﺑ ﺖﻈﻠﻏ و

ﯽﮔﺪﻨﺸـﮐ ﺖـﻈﻠﻏ ﻞﻗاﺪـﺣ ﯽﺗوﺎـﻔﺘﻣ

رادرﻮﺧﺮﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ

ﻪﺑ ، راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻪﮑﯾرﻮﻃ ياﺮﺑMIC

گﺮﺒﻠﮔ

ناﺮﻔﻋز ﻪﻗﺎﺳ و و

ياﺮﺑ MBC ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻢﭼﺮﭘ و گﺮﺒﻠﮔ رد

ﺖﻈﻠﻏ 12 /3 و 25 /6 ) مﺮﮔ ﯽﻠﯿﻣ / ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ( يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ

B. cereus دﻮﺑ

. ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ هرﺎﺼـﻋ ياﺮﺑMIC

يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ناﺮﻔﻋز زﺎﯿﭘ E.coli

زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ 100

) مﺮﮔ ﯽﻠﯿﻣ / ﺮـﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ( ﺑ ﺪـﻣآ ﺖـﺳﺪ .

زﺎـﯿﭘ زا ﻞـﺻﺎﺣ هرﺎﺼـﻋ

ﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ناﺮﻔﻋز راﺪ

يﺎﻫ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ رد ارMBC E.coli

و S. Typhi داد نﺎﺸـــﻧ

. Afshar Mohammedan و

نارﺎﮑﻤﻫ ) 2016 ( هرﺎﺼـﻋ ﯽﯾﺎـﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪـﺿ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ،

ﻪﻧﻮﮔ گﺮﺒﻠﮔ و ﻪﻟﻼﮐ شراﺰـﮔ و ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ ناﺮﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

ﻪـﻧﻮﮔ هرﺎﺼـﻋ ياﺮـﺑ ﺪـﺷر هﺪـﻧرادزﺎﺑ ﺖﻈﻠﻏ ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ caspius ﻠﻏ رد ﻪﮐ دﻮﺑC.

ﺖﻈ ml/mg 31 / 10 ﺪـﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ

9] . [ ناﺰـﯿﻣ رد توﺎﻔﺗ ﻞﯾﻻد زا ﯽﮑﯾ رد هﺪـﺷ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ MIC

هرﺎﺼـﻋ ﺐـﯿﮐﺮﺗ فﻼﺘـﺧا ،ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖـﺳﺎﻫ

. تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ

هرﺎﺼﻋ ﯽـﻣ ﯽﻫﺎـﯿﮔ ﻪﻧﻮﮔ ﮏﯾ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ سﺎـﺳا ﺮـﺑ ﺪـﻧاﻮﺗ

شور و ﺪﺷر ﻪﻠﺣﺮﻣ ،ﺖﺷادﺮﺑ ﻞﺼﻓ ،هﺎﯿﮔ ﻦﺳ ،ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﺪـﺷﺎﺑ توﺎـﻔﺘﻣ جاﺮﺨﺘـﺳا و ندﺮـﮐ ﮏﺸﺧ .

نارﺎـﮑﻤﻫ و Wei

) 2007 ( ﺪﻧداد شراﺰﮔ ، هرﺎﺼﻋ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﮐ

هﺪـﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ يﺎﻫ

ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣﺪﺿ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺰﯿﻧ صﺎﺧ هﺎﯿﮔ ﮏﯾ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺶﺨﺑ زا ﺪﻧراد ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ 21]

.[

Table 2 Minimum inhibitory concentration (MIC) and Minimum bactericidal concentration (MBC) of ethanolic extract of different parts of saffron

Extract Bacteria

petal stamen stem stigma corm style

MIC MBC MIC MBC MIC MBC MIC MBC MIC MBC MIC MBC

S. aureus 6.25^ 12.5 12.5 25 12.5 12.5 25 25 50 100 25 50

B. cereus 3.12 6.25 6.25 6.25 3.12 12.5 25 50 50 100 12.5 12.5

S. Typhi 12.5 12.5 12.5 25 25 50 50 50 100 >100 50 100

E.coli 6.25 25 12.5 25 12.5 25 50 100 >100 >100 25 50

mg/ml

3 - 4 - تاﺮﺛا لﺪـﻣ رد هرﺎﺼـﻋ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪـﺿ

ﯽﯾاﺬﻏ ) ﻪﻣﺎﺧ (

تﺪـﻣ ﯽـﻃ رد ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﯽﻠﮐ شرﺎﻤﺷ نﺎـﻣز

14 يور ﺮـﺑ زور

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻣﺎﺧ .

ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ شرﺎﻤـﺷ مﺎﺠﻧا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ )

رد

هزﺎﺑ 300 - 30 بوﺮﮑﯿﻣ ( ﺖﻈﻠﻏ رﺎﻬﭼ رد هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﻣﺎﺧ رد 0

،

25 /0 ، 5/

0 و 75 /0 ﺪﺻرد ) (w/v ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ زا رد

ادﻮﻤﻧ ر 2 ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .

هداد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﯿﻠﮐ ﺪﻨﻫد

هرﺎﺼـﻋ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ يﺎـﻫ

ﯽـﻨﻌﻣ فﻼﺘـﺧا لﺮـﺘﻨﮐ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ و ﻪﺘـﺷاد يراد

ﺖـﻈﻠﻏ يوﺎـﺣ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ فﻼﺘﺧا ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ 75

/0 % زا

ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ )

05 /0 p>

.(

ﺖﻈﻠﻏ ،ﻦﯿﺑ ﻦﯾا رد ﻪﺑ يﺎﻫ

ﺑ گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ ﻪﺘﻓر رﺎﮐ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎ

ﻪـﺑ ،ﻪﺘﺷاد راد

رﺎﻤﯿﺗ رد ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ شرﺎﻤﺷ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻪﮐ يرﻮﻃ 75

/0 % هرﺎﺼﻋ زا

ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ گﺮﺒﻠﮔ .

Fig 2 Total microbial count in creams treated with different concentrations of saffron petal extract.

The same lowercase letters are not significantly different between different days for each treatment (P > 0.05). Values of the same day, followed by the same uppercase letter, are not statistically different

(P > 0.05).

Control: without extract (0%)

(7)

،لﺮﺘﻨﮐ رﺎﻤﯿﺗ رد 25

/0 و 5/

0 % شرﺎﻤـﺷ نﺎﻣز ﺖﺷﺬﮔ ﺎﺑ ﯽـﻠﮐ

ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ يراد

) 05 /0 p>

( رﺎﻤﯿﺗ ﺎﻣا ﺖﺳا هدﺮﮐ اﺪﯿﭘ ﺶﯾاﺰﻓا

75 /0 % بوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺷر يﻮﻠﺟ ﯽﺑﻮﺧ ﻪﺑ ﺎـﺑ و ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ ار ﺎﻫ

هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ شرﺎﻤﺷ رد يراد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا نﺎﻣز ﺖﺷﺬﮔ ﺪﺸﻧ ) 05 /0 p>

( . Noorbakhsh نارﺎﮑﻤﻫ و

) 2015 (،

شراﺰﮔ

ﺪﻧدﺮﮐ هرﺎﺼﻋ ردﻮﭘ و ﺲﻧﺎﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ هﺎـﯿﮔ ﯽﺑآ

ﺪﺷر ﺶﻫﺎﮐ ﺪﻧور رد يرﺎﯿﺘﺨﺑ هزﺮﻣ سﻮـﺋروا سﻮﮐﻮﮐﻮﻠﯿﻓﺎﺘـﺳا

يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز تﺪﻣ لﻮﻃ رد يا ﻪﻣﺎﺧ ﺮﯿﻨﭘ

راد ﯽـﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا

ﺪﻨﺘــﺷاد 22] . [ Razmjoo نارﺎــﮑﻤﻫ و

) 2016 (،

ﺪــﺿ تاﺮــﺛا

ﻢﻌﻃ ﺮﯿﺷ يرﺎﮔﺪﻧﺎﻣ ﺮﺑ لﺎﻘﺗﺮﭘ ﺖﺳﻮﭘ ﯽﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ راد ار ﺪﻧدﺮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ 23]

.[ ﺼﻋ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﺎﻬﻧآ ﺖﺳﻮﭘ ﯽﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎ

يور ﺮـﺑ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪـﺿ تاﺮـﺛا ياراد لﺎﻘﺗﺮﭘ سﻮﮐﻮﮑﻠﯿﻓﺎﺘـﺳا

سﻮﺋروا ﯽﻠﮐﺎﯿﺸﯾﺮﺷا و

دﻮـﺑ . ﻪـﮐ ﺖـﺳا هداد نﺎﺸـﻧ تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ

ناﺮﻔﻋز يﺮﺘﮐﺎﺑ يور ﺮﺑ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ تاﺮﺛا ياراد ﯽـﻣ ﺎﻫ

ﺪـﺷﺎﺑ

ﺖﯿﺻﺎﺧ ﻦﯾا ﻪﮐ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ

دﻮﺟو لﺎﻧاﺮﻓﺎﺳ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ 19] . [ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ

زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﺑ ﻪﻣﺎﺧ رد ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ

ﺪـﺷر ﺖﻋﺮـﺳ ﺶﻫﺎـﮐ رد ﯽـﻌﯿﺒﻃ هﺪـﻧراﺪﻬﮕﻧ هدﺎـﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺮﺛﺆﻣ ﺎﻫ .

رد نﻮﻣزآ درﻮﻣ يﺎﻫ يﺮﺘﮐﺎﺑ يور ﺮﺑ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ ﺮﺛا رادﻮﻤﻧ 3 ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ .

ﺺﺨﺸـﻣ رادﻮﻤﻧ رد ﻪﮐ رﻮﻃ نﺎﻤﻫ

ـﻣ رد هرﺎﺼـﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﺮﺛا زا هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ،ﺖﺳا لﺪ

ﺖـﻘﺑﺎﻄﻣ ﯽﻫﺎﮕﺸـﯾﺎﻣزآ ﻂﯿـﺤﻣ زا هﺪـﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﯽﯾاﺬﻏ دراد . رﺎﻤﯿﺗ درﻮﻣ رد ﯽﮔﺪﻧرادزﺎﺑ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ 75

/0 % هﺪﻫﺎﺸﻣ

نآ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ و ﺪﺷ 5/

0

% و 25 /0 % د راﺮﻗ ﺪﻧرا . يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﻦﯿﺑ رد

،ﺎــﻫ ﻦﯾﺮﺘﺸــﯿﺑ ﯽﮔﺪــﻧرادزﺎﺑ ﺮــﺛا يور ﺮــﺑ ﺎــﻫ هرﺎﺼــﻋ

يﺮﺘﮐﺎــﺑ

سﻮــﺋروا سﻮﮐﻮﮐﻮﻠﯿﻓﺎﺘــﺳا و

ﺮــﺑ ﺮــﺛا ﻦﯾﺮــﺘﻤﮐ يور

يﺮﺘﮐﺎــﺑ

ﯽﻔﯾﺎﺗ ﻼﻧﻮﻤﻟﺎﺳ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ

. ﻪـﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ ﺮـﺛا

ناﺮـﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ ﯽﮔﺪﻧرادزﺎﺑ يﺎـﻣد رد

4°C ﺮﺘﺸـﯿﺑ زا

يﺎـﻣد 25°C

ﺖـﺳا هدﻮـﺑ .

ﺞﯾﺎــﺘﻧ ﺎـﺑ ﺮـﺿﺎﺣ ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎـﺘﻧ

تﺎــﻘﯿﻘﺤﺗ Razmjoo

نارﺎـــﮑﻤﻫ و )

2016 ( و Beuchat و

نارﺎـﮑﻤﻫ )

1994 ( دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ، 23]

و 24 .[ ﺎـﻫ نآ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ رد

ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ دﻮﺧ ﺖﯿــﺻﺎﺧ ﻞﯿﻬـﺴﺗ ﺚـﻋﺎﺑ ﻦﯿﯾﺎـﭘ يﺎﻣد

ﯽﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ هرﺎﺼﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ددﺮﮔ

. ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺪـﺳر ﺶﻫﺎـﮐ

ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣﺪــﺿ ﺖﯿــﺻﺎﺧ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺎﻣد ناﺮـﻔﻋز گﺮـﺒﻠﮔ

ﯽﻣ درﻮـﻣ رد ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻦـﯾا ﻪـﮐ دﻮﺷ يﺮﺘﮐﺎﺑ

نﻮـﻣزآ درﻮﻣ يﺎﻫ رد

ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ .

ﺶﻫﺎﮐ ﻞﺻا رد ﯽﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﺎﻣد

دﻮﺷ ﯽﺑﺮﭼ

و هدﻮــﺑ عﺎﺒـﺷاﺮﯿﻏ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﯽﻟﻮﻠﺳ ﺎﺸﻏ ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد

ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﻟﻮﻠـﺳ هراﻮﯾد شﺎﺸﺘﻏا ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ﺖـﯾﺎﻬﻧ رد و هﺪـﺷ

ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣﺪﺿ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ هرﺎﺼﻋ

دﻮﺷ 25] .[

Fig 3 The antibacterial activity of different concentration of saffron petal extract against pathogenic bacteria in cream at 4 and 25 °C. The

same lowercase letters are not significantly different between different treatments for each bacteria strains (P > 0.05). Values of the same treatment, followed by the same uppercase letter,

are not statistically different (P > 0.05).

3 - 5 - ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا

ﻪﻣﺎﺧ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺞﯾﺎﺘﻧ گﺮـﺒﻠﮔ هرﺎﺼـﻋ ﺎـﺑ هﺪـﺷ رﺎﻤﯿﺗ يﺎﻫ

رد ناﺮﻔﻋز رادﻮﻤﻧ

3 ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ .

و ﮓـﻧر رﻮﺘﮐﺎﻓ درﻮﻣ رد

يوﺎﺣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻮﺑ 75

/0 هرﺎﺼـﻋ ﺪـﺻرد

ـﻔﺗ ﺪﻫﺎـﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﯾﺎﺳ ﻦﯿﺑ و دﻮﺑ يراد ﯽـﻨﻌﻣ توﺎ

ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ )

05 /0 p>

.(

زﺎـﯿﺘﻣا ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺰﯿﻧ ﻮﺑ و ﻢﻌﻃ درﻮﻣ رد

يوﺎـﺣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ 75

/0 و 5/

0 ﻦﯿـﺑ و دﻮـﺑ ﺪـﺻرد

ﻪﻧﻮﻤﻧ 25 /0 ﺪﺸـﻧ ﺺﺨﺸﻣ يراد ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺪﻫﺎﺷ و ﺪﺻرد .

يوﺎـﺣ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﺑ بﺎـﯾزرا داﺮﻓا ،ﯽﻠﮐ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ ﺮﻈﻧ زا ﻞﮐ رد 75 /0 ﯾﺮﺘﻤﮐ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ﻦﯿﺑ ﯽﻟو هداد زﺎﯿﺘﻣا ﻦ

يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ 25

/0 و 5/

0 ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﺪﺻرد يراد

ﺪﻧﺪﺸــﻧ ﻞــﺋﺎﻗ )

05 /0 p>

.(

Razmjoo نارﺎــﮑﻤﻫ و

) 2016 ( ،

(8)

يرﺎﮔﺪﻧﺎﻣ ﺮﺑ لﺎﻘﺗﺮﭘ ﺖﺳﻮﭘ ﯽﻟﻮﻧﺎﺘﻣ هرﺎﺼﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ تاﺮﺛا ﺪﻧدﺮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ راد ﻢﻌﻃ ﺮﯿﺷ 23]

.[ يوﺎـﺣ ﺮﯿـﺷ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ

نوﺪﺑ ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هرﺎﺼﻋ يراد ﯽـﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ياراد هرﺎﺼﻋ

دﻮــﺑ ه ﺪﺸــﻧ ﻊــﻗاو لﻮــﺒﻗ درﻮــﻣ ﯽﺴــﺣ ﺮــﻈﻧ زا و .

Ghaleh

Mosiyani نارﺎﮑﻤﻫ و

) 2019 ( هرﺎﺼـﻋ ﺮـﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ، يﺎـﻫ

ﺎــﻓوز ﯽﻟﻮﻧﺎــﺗا كزار و

يﺮﺘﮐﺎــﺑ ﺪــﺷر زا يﺮﯿﮔﻮــﻠﺟ رد ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ غود رد سﻮﺋروا سﻮﮐﻮﮐﻮﻠﯿﻓﺎﺘﺳا

26] . [ ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ

ﯾاﺰﻓا ﺎﺑ داد نﺎﺸﻧ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا زا ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ هرﺎﺼﻋ ﺪﺻرد ﺶ

بﺎﯾزرا ،غود ﻪﺑ رد و هداد ﺺﯿﺨﺸـﺗ ار يﺮﺘﺸﯿﺑ هرﺎﺼﻋ ﻢﻌﻃ ﺎﻫ

ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴـﻧ ار يﺮـﺘﻤﮐ زﺎﯿﺘﻣا ،ﯽﻠﮐ شﺮﯾﺬﭘ ﺮﻈﻧ زا

ﺪﻧداد صﺎﺼﺘﺧا ﺪﻫﺎﺷ )

05 /0 p<

.(

Fig 3 Sensory evaluation of cream samples treated with saffron petal extract at concentrations of 0.25, 0.5 and 0.75%. Control: without extract (0%)

(9)

4 - ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ

ﺶﻫوﮋــﭘ ﻦــﯾا رد

، مﺎــﺧ هرﺎﺼــﻋ ﯽــﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪــﺿ تﺎﯿﺻﻮﺼــﺧ

ﺖﻤﺴﻗ ناﺮﻔﻋز ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻦﯿﺑ زا و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ

هرﺎﺼﻋ زا هرﺎﺼﻋ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﺎﻫ ظﺎﺤﻟ

ﯽﮔﮋﯾو رﻮﮐﺬﻣ يﺎﻫ و بﺎﺨﺘﻧا

ﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻪﻣﺎﺧ رد ﺖﻓﺮﮔ راﺮ

هداد. نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺪﻧداد

و ﻞﮐ لﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺪﺿ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ

هرﺎﺼﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﯽﻟﻮﻧﺎـﺗا

ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ ﺮﯾﺎـﺳ

ﺖﻤﺴـﻗ رﺎﯿﺴـﺑ ناﺮـﻔﻋز يﺎـﻫ

دﻮﺑ ﺮﺗﺮﯿﮕﻤﺸﭼ .

زا ﯽﻟﻮﻧﺎﺗا هرﺎﺼﻋ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺶﺷ

ﺖﻤﺴﻗ ﻒﻠﺘﺨﻣ

تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ناﺮﻔﻋز ﻪـﺑ ﻞـﮐ لﻮـﻨﻓ

ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ گﺮﺒﻠﮔ

دﻮﺑ زﺎﯿﭘ و ﻪﺸﯾر ،ﻪﻗﺎﺳ ،ﻢﭼﺮﭘ ،ﻪﻟﻼﮐ ، .

ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ هرﺎﺼﻋ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﺮﺛا ،ﻦﯾا ﺮﺑ هوﻼﻋ هرﺎﺼﻋ ﺮﮕﯾد ﺎﻫ

دﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ . ور ﻦﯾا زا ﻪـﺑ گﺮﺒﻠﮔ ﯽﻟﻮﻧﺎﺗا هرﺎﺼﻋ ،

ناﻮﻨﻋ هرﺎﺼﻋ ﻦﯾﺮﺗﺪﻣارﺎﮐ ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻪﻣﺎﺧ رد

.

اﺰﯿﻣ ،هرﺎﺼﻋ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺷر ن

ﺎـﻫ

ﻪﻣﺎﺧ رد اﺪﯿﭘ ﺶﻫﺎﮐ تﺪﺷ ﻪﺑ ﯽﻣ

ﺪﻨﮐ . ﺖـﻈﻠﻏ 75 /0 % هرﺎﺼـﻋ

ﺪﺿ تاﺮﺛا ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ناﺮﻔﻋز گﺮﺒﻠﮔ داد نﺎﺸـﻧ دﻮـﺧ زا ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ

ﺖﻈﻠﻏ ،ﯽﺴﺣ نﺎﺑﺎﯾزرا ﺪﯾد زا ﺎﻣا 5/

0 % ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ

ﻪـﻣﺎﺧ ﻢﻌﻃ و ﮓﻧر ،ﺮﻫﺎﻇ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﻈﻠﻏ رد ﻪﮐ اﺮﭼ ﺪﺷ شراﺰﮔ اﺮـﺑ و ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ دﻮـﺒﻧ بﻮـﻠﻄﻣ ﯽﺴـﺣ نﺎـﺑﺎﯾزرا ي

.

ﯽﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ گﺮـﺒﻠﮔ هرﺎﺼـﻋ ﻪـﮐ ﺖـﻔﮔ ناﻮـﺗ

ﯽﻣ ناﺮﻔﻋز ﺎـﺑ ﻪـﻠﺑﺎﻘﻣ ﺖﻬﺟ رد ﺪﻨﻤﺷزرا ﯽﻫﺎﯿﮔ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ

يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺖﻬﺟ نآ زا و دﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﯽﻧﻮﻔﻋ يﺎﻫ

هﺪﻧراﺪﻬﮕﻧ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ ﻊﺒﻨﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ

ﺳا ﻪﻣﺎﺧ رد دﺮﮐ هدﺎﻔﺘ

.

5 - ﻣ ﻊﺑﺎﻨ

[1]Fernandes, R. (2009). Microbiology handbook dairy products, Biddles Ltd., King’s Lynn, 37-39.

[2]Canillac, N. & Mourey, A. (2001).

Antibacterial activity of the essential oil of Picea excelsa on Listeria, Staphylococcus aureus and coliform bacteria. Food Microbiology, 18(3), 261-268.

[3]Soeda, S., Ochiai, T., Shimeno, H., Saito, H., Abe, K., Tanaka, H. & Shoyama, Y.

(2007). Pharmacological activities of crocin in saffron. Journal of Natural Medicines, 61, 102-111.

[4]Serrano-Díaz, J., Sánchez, A. M., Martínez-Tomé, M., Winterhalter, P. &

Alonso, G. L. (2013). A contribution to nutritional studies on Crocus sativus flowers

and their value as food. Journal of Food Composition and Analysis, 31, 101-108.

[5]Goupy, P., Vian, M.A., Chemat, F. &

Caris- Veyrat, C. (2013). Identification and quantification of flavonols, anthocyanins and lutein diesters in tepals of Crocus sativus by ultra performance liquid chromatography coupled to diode array and ion trap mass spectrometry detections. Industrial Crops and Products, 44, 496-510.

[6]Li, C. Y., Lee, E. J. & Wu, T. S. (2004).

Antityrosinase principles and constituents of the petals of Crocus sativus. Journal of Natural Products, 67, 437–440.

[7]Serrano-Díaz, J., Sánchez, A.M., Martínez- Tomé, M., Winterhalter, P. & Alonso, G. L.

(2014). Flavonoid determination in the quality control of floral bioresidues from Crocus sativus L. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 62, 3125-3133.

[8]Azami, L., Babapour, A. & Garechahi, M.

(2012). Antimicrobial effect of aqueous extract of saffron petals on some of food- borne bacterial pathogen, Journal of Food Hygiene, 2(1), 63–73 [In Persian].

[9]Afshar Mohammedan, M., Kordi, Sh. &

Mashhadi Nejad, A. (2016). Antibacterial activity of stigma and petal of different species of saffron (Crocus Spp.). Journal of Molecular and Cellular Research, 29(3), 265–273 [In Persian].

[10]Kahkonen, M. P., Hopia, A. I. & Vuorela, H. J. (1999). Antioxidant activity of plant extracts containing phenolic compounds.

Journal of Agricultural and Food Chemistry, 47, 3954–396.

[11]Cockerill, F.R. (2006). Clinical, Institute LS.Performance standards for antimicrobial disksusceptibility testing: approved standard,National Committee for Clinical LaboratoryStandards, 29(1), 1-76.

[12]Watts, B. M., Ylimaki, G. L., Jeffery, L.

E. & Elias, L. G. (1989). Basic Sensory Methods for Food Evaluation. The Centre, University of Minnesota, 1 -160.

[13]Sariri, R., Sabbaghzadeh, R. &

Poumohamad, F. (2011). In-vitro antioxidant and anti-tyrosinase activity of methanol extracts from Crocus sativus flowers.

Pharmacologyonline, 3, 1–11.

[14]Fallah Shojaee, M., Sadeghi Mahoonak, A. R., Khomeiri, M. & Ghorbani, M. (2017).

Evaluation of antioxidant activity of

(10)

methanol extract of Stevia rebaudiana Bertoni and investigation of this properties in dairy dessert, Electronic Journal of Food Processing and Preservation, 8(2), 69 – 90 [In Persian].

[15]Bahri-Sahloul, R., Ben Fredj, R., Boughalleb, N., Shriaa, J., Saguem, S., Hilbert, J. L., & Harzallah-Skhiri, F. (2014).

Phenolic composition and antioxidant and antimicrobial activities of extracts obtained from Crataegus azarolus L. var. aronia (Willd.) Batt. ovaries calli. Journal of Botany, 2014, 1-11.

[16] Parker, T. D., Adams, D. A., Zhou, K., Harris, M. & Yu, L. (2003). Fatty acid composition and oxidative stability of cold pressed edible seed oils. Journal of food science, 68(4), 1240-1243.

[17] Okmen, G., Kardas, S., Bayrak, D., Arslan, A. &Cakar, H. (2016). The antibacterial activities ofCrocus sativus against mastitis pathogens and itsantioxidant activities. World Journal ofPharmacy and Pharmaceutical Sciences, 5(3),146-156.

[18] Tayel, A. & El-Tras, W. F. (2009).

Possibility of fighting food borne bacteria by Egyptian folk medicinal herbs and spices extracts. Journal of the Egyptian Public Health Association, 84 (1), 21- 32.

[19] Razzaghi, R., Nourbakhsh, R., Hemmati, Kakhaki, A. & Saberi Najafi, M. (2003).

Antimicrobial effect of saffron. 3rd national congress on saffron, Iran.

[20] Pintado, C., Miguel, A., Acevedo, O., Nozal, L., Novella, J. L. & Rotger, R.

(2011). Bactericidal effect of saffron (Crocus sativus L.) on Salmonella enterica during storage. Food Control, 22, 638-642.

[21] Wei, L. S., Musa, N., Wee, W., Musa, N.

& Seng, C. T. (2007). Antimicrobial property of 12 spices and methanol extract of ornamental sea anemone (Radianthus ritteri) against Edwardsiellosis agent and other

bacteria. Advanced Biomedical Research, 1(5–6), 164-166.

[22] Noorbakhsh, A., Shakerian, A. &

Hojatoleslami, M. (2015). Comparison of the effect of essential oil and powder of aqueous extract of Marzeh Bakhtiari plant in preventing staphylococcus aureus growth in cream cheese. 23rd Na onal Congress of Food Science and Technology of Iran, Quchan, Islamic Azad University, Quchan Branch [In Persian].

[23] Razmjoo, M., Khaki, P., Faghih Nasiri, M. & Rezaei, K. (2016). Possibility Study of Multilayer Encapsulation by External Gelation Procedure on the Survival of Probiotic Bacteria Undergoing Orange Juice Pasteurization. Iranian Journal of Nutrition Sciences & Food Technology, 11 (1), 59-66 [In Persian].

[24] Beuchat, L. R., Brackett, R. E. & Doyle, M. P. (1994). Lethality of carrot juice to Listeria monocytogenes as affected by pH, sodium chloride and temperature. Journal of food protection, 57(6), 470-474.

[25]Cava-Roda, R. M., Taboada-Rodríguez, A., Valverde-Franco, M. T. & Marín-Iniesta, F. (2012). Antimicrobial activity of vanillin and mixtures with cinnamon and clove essential oils in controlling Listeria monocytogenes and Escherichia coli O157:

H7 in milk. Food and Bioprocess Technology, 5(6), 2120-2131.

[26] Ghaleh Mosiyani, Z., Pourahmad, R.&

Rajaei, P. (2019). Investigation of the Effect of Hop (Hyssoupus officinalis L.) and Hyssop (Humulus lupulus L.) Ethanolic Extracts on the Prevention of Staphylococcus aureus Growth in Doogh. Journal of Food Technology and Nutrition, 16(3), 45-58[In Persian].