١
دروآﺮﺑ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ و نﺎﻧ مﺪﻨﮔ رد ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ءاﺰﺟا و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﯾﺰﺠﺗ
ﺮﻐﺻا يدﺎﺒﻋ
*
يدﻮﺟ يﺪﻬﻣ ،1
ﯽﻧاﺮﻣﺎﮐ ﯽﻀﺗﺮﻣ ،1
،1
دﺮﻗﺎﻨﺟ يﺮﯿﺷ ﺮﻬﭼﻮﻨﻣ
1
1 - ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،نﺎﻐﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ تﺎﯿﻫ يﺎﻀﻋا
هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ لﻮﺌﺴﻣ : *
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﺧﺮﺑ
،تﺎﻔﺻ دروآﺮﺑ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ و طﺎﺒﺗرا ﻦﯿﺑ نآ ﺎﻫ رد مﺪﻨﮔ
،نﺎﻧ 40 يﺎﻬﮐﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد مﺪﻨﮔ ﭗﯿﺗﻮﻧژ
رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ 4
راﺮﮑﺗ درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
نﺎﺸﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ داد
ﺺﺧﺎﺷ و ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ،ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد نزو ﺎﺑ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﯽﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﻄﺑار ﺖﺷادﺮﺑ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد يراد
1 % دراد . ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو و ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد نزو
ﯽﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻧاد راﺰﻫ نزو و ﺖﺷاد يراد
ﯽﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ ﻪ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد
1 % داد نﺎﺸﻧ .
ﺖﺛارو ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺮﺑاﺮﺑ ﺎﺑ ﻞﮑﻧاﺪﭘ لﻮﻃ ﺖﻔﺻ رد ﯽﻣﻮﻤﻋ يﺮﯾﺬﭘ
80 ﺖﻔﺻ رد يﺮﯾﺬﭘ ﺖﺛارو راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺪﺻرد
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ )
76 / 40 ﺪﺻرد ( ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد نزو و )
23 / 41 ﺪﺻرد ( ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .
تﺎﻔﺻ نزو ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد ،
و ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ زا
ﯽﻠﺻا ﻦﯾﺮﺗ ﻞﻣاﻮﻋ لﺮﺘﻨﮐ هﺪﻨﻨﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد رد ﻪﻌﻣﺎﺟ مﺪﻨﮔ نﺎﻧ درﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ .
يﺪﯿﻠﮐ تﺎﻤﻠﮐ :
ﺖﺛارو ،ﯽﮑﯿﺘﻧژ ﺲﻧﺎﯾراو ،مﺪﻨﮔ ﯽﻣﻮﻤﻋ يﺮﯾﺬﭘ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
مﺪﻨﮔ ﯾ ﯽﮑ زا تﻻﻮﺼﺤﻣ ﮏﯾﮋﺗاﺮﺘﺳا
رﻮﺸﮐ هدﻮﺑ و ﺶﯿﺑ زا 45 ﺪﺻرد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و 55 ﺪﺻرد درﻮﻣ يﺮﻟﺎﮐ زﺎﯿﻧ
ﺖﯿﻌﻤﺟ رﻮﺸﮐ ار ﻦﯿﻣﺎﺗ ﯽﻣ
ﺪﻨﮐ ﻪﻠﻏ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﮐ هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﻪﯾﺬﻐﺗ رد ﻪﻠﻏ ﻦﯾا عﻮﻨﺘﻣ فرﺎﺼﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و هﺎﯿﮔ ﻦﯾا دﺎﯾز يرﺎﮔزﺎﺳ و ﻊﯿﺳو ﻪﻨﻣاد.
دوﺪﺣ و ددﺮﮔ حﺮﻄﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد هﮋﯾو ﻪﺑ نﺎﻬﺟ 20
% ﺪﻫد ﻞﯿﮑﺸﺗ ار نﺎﻬﺟ مدﺮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﺑﺎﻨﻣ )
،نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻧارﺎﺳ
1385 .(
رد ﻪﺑ يداﮋﻧ و مﺎﻗرا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﭘ
،لﻮﺼﺤﻣ ﯽﺳﺮﺘﺳد
ﻪﺑ عﻮﻨﺗ
،ﯽﮑﯿﺘﻧژ عﻼﻃا زا رﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﮑﯿﺘﻧژ و هﻮﺤﻧ ثراﻮﺗ تﺎﻔﺻ ﺖﺳا يروﺮﺿ ﺎﺗ
ﺎﺑ
هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ ﺢﯿﺤﺻ زا ﻦﯾا عﻮﻨﺗ ناﻮﺘﺑ مﺎﻗرا ﺪﯾﺪﺟ ﺎﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ درﻮﻣ
ﺮﻈﻧ ار ﺪﯿﻟﻮﺗ دﻮﻤﻧ ﻪﺑ .
ترﺎﺒﻋ ﺮﮕﯾد عﻮﻨﺗ ﯽﮑﯿﺘﻧژ ﻪﻣزﻻ ﯽﻠﺻا ﺶﻨﯾﺰﮔ
رد ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎﻫ ﻪﺑ يداﮋﻧ ياﺮﺑ دﻮﺒﻬﺑ تﺎﻔﺻ و ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﯾﺪﺟ مﺎﻗرا و
رﺎﮔزﺎﺳ ﺖﺳا ﺎﺑ .
ﯽﺑﺎﯾزرا ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﻪﺘﻓﺮﺸﯿﭘ يﺎﻫ نﺎﮑﻣا
ﻦﯿﯿﻌﺗ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
ﯽﮑﯿﺘﻧژ و ثراﻮﺗ يﺮﯾﺬﭘ توﺎﻔﺘﻣ تﺎﻔﺻ زا
ﻪﻠﻤﺟ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد و تﺎﻔﺻ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ نآ ﻢﻫاﺮﻓ ﯽﻣ ددﺮﮔ . ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ثراﻮﺗ يﺮﯾﺬﭘ ﻦﯿﺋﺎﭘ رد
دﺮﮑﻠﻤﻋ
،ﻪﻧاد بﺎﺨﺘﻧا ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ياﺮﺑ حﻼﺻا ﻦﯾا ﺖﻔﺻ ﺎﺑ ﯽﻤﮐ ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ هاﺮﻤﻫ
ﺖﺳا . ﺎﻣا ﻦﯾا رﺎﮐ ﺎﺑ بﺎﺨﺘﻧا ﻢﯿﻘﺘﺴﻣﺮﯿﻏ تﺎﻔﺻ
ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ نآ
نﺎﮑﻣا ﺮﯾﺬﭘ ﺖﺳا ) يﻮﮕﯿﻣا ،نارﺎﮑﻤﻫ و 2006
.(
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يا وﻮﻠﺳوﻮﻧ ﯾ ﮏ و نارﺎﮑﻤﻫ ) 2004 (
، راﺪﻘﻣ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ ياﺮﺑ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ رد
ﺮﻫ ﻪﺗﻮﺑ 78 - 21 ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ياﺮﺑ و ﺪﺻرد 81
- 54 ﺪﺻرد شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ . مرﺎﺷ ) 1985 ( رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يا يور مﺪﻨﮔ
،هرﺎﻬﺑ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ
بﺎﺨﺘﻧا ياﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺖﺳا و ثراﻮﺗ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ يﺮﯾﺬﭘ
ياﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ دوﺪﺣ 44 ﺎﺗ 60 ﺪﺻرد ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﻧدﺮﮐ . هاﻮﺨﮑﯿﻧ و
ﺎﻫدﺎﻨﻗ ) 1383 ( ﺎﺑ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻄﺑار ﻦﯿﺑ تﺎﻔﺻ ﯽﻤﮐ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد رد ﯽﺧﺮﺑ زا ﭗﯿﺗﻮﻧژ يﺎﻫ مﺪﻨﮔ نﺎﻧ رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ و نوﺪﺑ
ﺶﻨﺗ شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﮐ رد ﺮﻫ ود ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ و نوﺪﺑ ﺶﻨﺗ تﺎﻔﺻ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد
،ﻪﻠﺒﻨﺳ داﺪﻌﺗ ﻪﻠﺒﻨﺳ رد
،ﻪﺗﻮﺑ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد و
لﻮﻃ ﻞﮑﻧاﺪﭘ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ تاﺮﯿﯿﻐﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ار ﻪﯿﺟﻮﺗ ﺪﻧدﻮﻤﻧ . ﺲﻧ ) 1973 ( ﺎﺑ فﺪﻫ ﯾ ﻦﺘﻓﺎ طﺎﺒﺗرا ﻦﯿﺑ تﺎﻔﺻ ﮏﯾژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ و
هدﺎﻔﺘﺳا زا
ﺎﻬﻧآ رد بﺎﺨﺘﻧا ياﺮﺑ ﺶﯾاﺰﻓا
،دﺮﮑﻠﻤﻋ تﺎﻔﺻ يدﺪﻌﺘﻣ زا 22 ﻪﺘﯾراو مﺪﻨﮔ هرﺎﻬﺑ ار رد ود لﺎﺳ درﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ راﺮﻗ داد و ﻪﺑ ﻦﯾا ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺪﯿﺳر
بﺎﺨﺘﻧا ياﺮﺑ ﻪﺳ
،ﺖﻔﺻ ﺺﺧﺎﺷ
،ﺖﺷادﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﺗﻮﺑ و داﺪﻌﺗ ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﺗﻮﺑ ﺖﻬﺟ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﯿﺟﻮﺗ ﺖﺳا . ﺪﻤﺣا هداز و
نارﺎﮑﻤﻫ ) 1385 ( ﺎﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ و ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد رد ﯽﺧﺮﺑ زا تﺎﻔﺻ ﯽﻋارز مﺪﻨﮔ يﺎﻫ هرﺎﻬﺑ ﺖﺤﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﺑآ و ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ
شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﮐ ﺖﺤﺗ ﻂﯾاﺮﺷ نوﺪﺑ ﺶﻨﺗ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد و داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ ﺮﺑ يور دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد تاﺮﺛا ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﺖﺒﺜﻣ و ﯽﯾﻻﺎﺑ
ﺪﻧراد . ﺎﻣا ﺖﺤﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ دﻮﺒﻤﮐ بآ تاﺮﺛا ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ و ﺖﺒﺜﻣ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ و ﺪﺻرد ﺶﺷﻮﭘ ﺰﺒﺳ رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯽﺸﯾور ﺮﺘﺸﯿﺑ زا
٢
ﺮﯾﺎﺳ تﺎﻔﺻ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . يرﺎﻬﺑ و ﻦﯿﺴﺣ رﻮﭘ ) 1385 ( ﺎﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ تﺎﻔﺻ
ﯽﻤﮐ ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﭗﯿﺗﻮﻧژ يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺮﺸﯿﭘ مﺪﻨﮔ نﺎﻧ رد
مﺮﺧ دﺎﺑآ نﺎﯿﺑ ﺪﻧدﺮﮐ ﻦﯿﺑ ياﺰﺟا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﻔﻨﻣ
دﻮﺟو دراد و تﺎﻔﺻ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ و راﺪﻘﻣ ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﺮﺘﻣ ﻊﺑﺮﻣ ﺶﻘﻧ
ﯽﻤﻬﻣ رد ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺪﻧراد . فﺪﻫ زا ﻦﯾا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﺗﺎﻔﺻ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و
ﯽﻨﻌﻣ ﻦﯾﺮﺗراد ﺮﺛا ار ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺪﻧراد .
داﻮﻣ و شور ﺎﻫ
ﻦﯾا حﺮﻃ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﯿﺑ
يداﺪﻌﺗ زا تﺎﻔﺻ ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد رد 40 ﭗﯿﺗﻮﻧژ مﺪﻨﮔ رد ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ يﺎﻬﮐﻮﻠﺑ ﻞﻣﺎﮐ ﯽﻓدﺎﺼﺗ
رد 4 راﺮﮑﺗ رد لﺎﺳ ﯽﻋارز 86 - 1385 رد هﺎﮕﺘﺴﯾا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ يزروﺎﺸﮐ
ﻞﯿﺑدرا ﻪﺑ اﺮﺟا رد ﺪﻣآ . ﺮﻫ ﻦﯾﻻ رد رﺎﻬﭼ ﻂﺧ 4 يﺮﺘﻣ ﺎﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ 30
ﺮﺘﻤﯿﺘﻧﺎﺳ و
ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ ﺎﺑ ﻞﺻاﻮﻓ 3 - 2 ﺮﺘﻤﯿﺘﻧﺎﺳ ﺖﺸﮐ
ﺪﯾدﺮﮔ . رد لﻮﻃ نارود ﺪﺷر و ﻮﻤﻧ يﺎﻬﺘﺒﻗاﺮﻣ لﻮﻤﻌﻣ
ﯽﻋارز ﺮﯿﻈﻧ ﻦﯿﺟو يﺎﻬﻔﻠﻋ زﺮﻫ و
هزرﺎﺒﻣ ﺎﺑ تﺎﻓآ مﺎﺠﻧا،ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا و
رد مﺎﮕﻨﻫ ﺖﺷادﺮﺑ ﺲﭘ زا فﺬﺣ 25 ﺮﺘﻤﯿﺘﻧﺎﺳ زا
اﺪﺘﺑا و يﺎﻬﺘﻧا 2 ﻂﺧ ﻂﺳو داﺪﻌﺗ هدﺰﻧﺎﭘ ﻪﺗﻮﺑ رﻮﻄﺑ
ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺖﺷادﺮﺑ و رد هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﺖﺒﺴﻧ
ﻪﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺎﻬﻧآ زا ﺮﻈﻧ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ماﺪﻗا ﺪﯾدﺮﮔ .
زا ﻖﯾﺮﻃ ﺪﯿﻣا ﯽﺿﺎﯾر ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
،تﺎﻌﺑﺮﻣ ﺲﻧﺎﯾراو ﯽﮑﯿﺘﻧژ تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﯾدﺮﮔ . ﺲﭙﺳ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﻬﺑﺮﻀﻠﺻﺎﺣ ياﺮﺑ
مﺎﻤﺗ تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﺠﻧا ﺖﻓﺮﮔ و زا ﻖﯾﺮﻃ
،نآ ﺲﻧﺎﯾراﻮﮐ ﯽﭙﯿﺗﻮﻧژ
ﺮﻫ ﺖﻔﺻ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﺷ و رد ﺖﯾﺎﻬﻧ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺲﻧﺎﯾراو يﺎﻫ
ﯽﮑﯿﺘﻧژ و ﺲﻧﺎﯾراﻮﮐ ﯽﭙﯿﺗﻮﻧژ
،تﺎﻔﺻ راﺪﻘﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﭙﯿﺗﻮﻧژ
تﺎﻔﺻ ﺖﺳﺪﺑ ﺪﻣآ . رد ﺖﯾﺎﻬﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺖﯿﻠﻋ تﺎﻔﺻ زا ﻖﯾﺮﻃ ﺐﯾﺮﺿ
ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﭙﯿﺗﻮﻧژ
مﺎﺠﻧا ﺪﺷ و تاﺮﺛا ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ و ﻢﯿﻘﺘﺴﻣﺮﯿﻏ و
ﺮﺛا هﺪﻧﺎﻤﯿﻗﺎﺑ ﺖﺳﺪﺑ
ﺪﻣآ .
ﺞﯾﺎﺘﻧ و ﺚﺤﺑ ﺐﯾاﺮﺿ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﮑﯿﺘﻧژ
ﻦﯿﺑ تﺎﻔﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ رد لوﺪﺟ 1 نﺎﺸﻧ هداد هﺪﺷ ﺖﺳا . ﺐﯾاﺮﺿ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﭙﯿﺗﻮﻧژ
ﻦﯿﺑ تﺎﻔﺻ درﻮـﻣ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺸﻧ ﯽﻣ ﺪﻫد ﻪﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺎﺑ نزو ﻪﻧاد رد
،ﻪﻠﺒﻨﺳ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد و ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﻄﺑار ﯽﮕﺘـﺴﺒﻤﻫ ﺖـﺒﺜﻣ
و ﯽـﻨﻌﻣ يراد رد
ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 1 % دراد . ﺎﻣا ﺎﺑ ﻪﯿﻘﺑ تﺎﻔﺻ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﻨﻌﻣ
يراد هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺸﻧ . ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ داﺪﻌﺗ
ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨـﺳ ﺎـﺑ ناﺰـﯿﻣ ،ﻞـﯿﻓوﺮﻠﮐ نزو
ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ و ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺖﺒﺜﻣ
و ﯽﻨﻌﻣ يراد ) 01 /0
<
(p
ﺖﺷاد و ﺎﺑ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﻔﻨﻣ
و ﯽـﻨﻌﻣ يراد رد
ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 1 % نﺎﺸﻧ داد . نزو ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ ﺎﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ و نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺖﺒﺜﻣ
و ﯽـﻨﻌﻣ يراد ﺖـﺷاد و نزو راﺰـﻫ
ﻪﻧاد ﺎﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺖﺒﺜﻣ
و ﯽﻨﻌﻣ راد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 1 % نﺎﺸﻧ داد . ﻪﺑ رﻮﻃ ﯽﻠﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪـﻧاد ﺎـﺑ نزو ﻪـﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨـﺳ و
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ نزو
ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ ﺎﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ رﺎﯿﺴﺑ
ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺪﻨﺘﺷاد ) 01 /0
<
.(p
يرﺎﺗ داﮋﻧ ) 1377 ( ﻪﻄﺑار ﻦﯿﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد و نزو ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ ار رد ﺮﻫ ود ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ و ﯽـﺑآ ﺖـﺒﺜﻣ و ﯽـﻨﻌﻣ راد رد ﺢﻄـﺳ لﺎـﻤﺘﺣا 1 % ﺮـﮐذ هدﺮـﮐ ﺖـﺳا . ﯽﻠﻣﺎـﻋ
) 1383 ( ﻪﺑ ﻦﯾا ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺪﯿﺳر ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻔﺻ ﺮﯿﻈﻧ نزو ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ و نزو ﻪﻠﺒﻨﺳ نﺎﻣز ﯽﮔﺪﯿﺳر ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ
ﺖﺒﺜﻣ و ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺎـﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد ﺪﻧراد . دازآ ) 1380 ( نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ نزو ﻪﻧاد رد ﻪﻠﺒﻨﺳ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﮑﯿﺘﻧژ
ﺖﺒﺜﻣ و يرﺎﯿﺴﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺎﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻪـﻧاد دراد . رد ﻂﯾاﺮـﺷ
ﻢﯾد عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﻔﻨﻣ
و ﺮﯿﻏ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺖﺷاد .
زا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا ﺶﯾﺎﻣزآ ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﮐ رد ﭗﯿﺗﻮﻧژ يﺎﻫ درﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ عﺎﻔﺗرا دﺎﯾز ﮏﯾ رﻮﺘﮐﺎﻓ ﯽﻔﻨﻣ ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻘﻠﺗ ﯽﻣ
دﻮﺷ و ﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد رد ﺪﺣاو ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳا ﻪﮐ ﺎﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ يﺎﻫ دازآ ) 1380 ( ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ دراد . رد ﻂﯾاﺮﺷ نوﺪـﺑ
ﺶﻨﺗ ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺖﺒﺜﻣ
و ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺖﺷاد ﻪﮐ ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﯽﻣ ﺪﺳر ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﻢﻫ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ
يرﺎﯿﻌﻣ ياﺮﺑ ﺶﻨﯾﺰﮔ مﺎﻗرا ﺮﭘ لﻮﺼﺤﻣ رد ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ دﻮﺷ . دازآ ) 1380 ( ﺰﯿﻧ ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭼ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ هﺪﯿﺳر دﻮﺑ .
٣
لوﺪﺟ 1 - ﯽﺑآ ﻂﯾاﺮﺷ رد مﺪﻨﮔ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﯽﮑﯿﺘﻧژ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﺋاﺮﺿ
ﻞﮑﻧاﺪﭘ لﻮﻃ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻪﻠﺒﻨﺳ
رد ﻪﻧاد نزو ﻪﻠﺒﻨﺳ
راﺰﻫ نزو ﻪﻧاد
ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ
ناﺰﯿﻣ
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ تﺎﻔﺻ
980**
/
0 -0/547** ns-0/193 0/315* ns-0/196 -0/605** ns0/071 ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا 509**
/ 0
- ns-0/203 ns0/273 ns-0/202 -0/512** ns0/057 ﻞﮑﻧاﺪﭘ لﻮﻃ 432**
/
0 -0/555** 0/433** 0/399** ns0/011 ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ 511**
/
0 0/982** ns0/136 0/463** ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد نزو 510**
/
0 ns-0/253 0/471** ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو 127
/ 0
ns 0/459** ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ 033
/ 0 -
ns ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ناﺰﯿﻣ
،*
لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد ﯽﻨﻌﻣ**
5 % و 1 % و راد ﯽﻨﻌﻣﺮﯿﻏns
ياﺮﺑ ﻦﯿﯿﻌﺗ شور ﯽﺣﻼﺻا ﺐﺳﺎﻨﻣ ياﺮﺑ تﺎﻔﺻ ﯽﻤﮐ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﯾﺎﺑ ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ ﺖﻔﺻ ﻪﺟﻮﺗ دﺮﮐ . ﻦﯾﺪﺑ
،ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻢﻬﺳ
ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﻄﯿﺤﻣ زا ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﮑﯿﺘﻧژ اﺪﺟ ﯽﻣ ددﺮﮔ . رد ﯽﺗﺎﻔﺻ ﻪﮐ ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺎﺗ يﺎﻬﻧژ دﺪﻌﺘﻣ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺐﻠﻏا ﻂﯿﺤﻣ يور ﻦﯾا عﻮﻧ تﺎﻔﺻ ﺮﯿﺛﺎﺗ
ﯽﻣ دراﺬﮔ و ﻢﻬﺳ هﺪﻤﻋ يا زا تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﭙﯿﺗﻮﻨﻓ ار ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﻄﯿﺤﻣ دﺎﺠﯾا ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺖﻔﺻ
،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺎﻣا ﯽﺗﺎﻔﺻ ﻪﮐ ﻪﻠﯿﺳﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﯽﻤﮐ
نژ لﺮﺘﻨﮐ ﯽﻣ
،ﺪﻧﻮﺷ ﻂﯿﺤﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ يﺮﺘﻤﮐ ﺮﺑ يور ﺎﻬﻧآ ﻪﺘﺷاﺬﮔ و تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﭙﯿﺗﻮﻨﻓ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺮﺛﺄﺘﻣ زا ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﮑﯿﺘﻧژ ﯽﻣ
،ﺪﺷﺎﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺖﻔﺻ
لﻮﻃ ﮏﺸﯾر ﻪﮐ
ًﺎﻣﻮﻤﻋ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ رد ﻦﯾا ﻪﻧﻮﮔ تﺎﻔﺻ دﺎﯾز ﺖﺳا . ناﺰﯿﻣ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ ﯽﻣﻮﻤﻋ تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﭗﯿﺗﻮﻧژ يﺎﻫ
درﻮﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا رد ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﺑآ رد لوﺪﺟ 2 نﺎﺸﻧ هداد هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ ﯽﻣﻮﻤﻋ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﺖﻔﺻ لﻮﻃ
،ﻞﮑﻧاﺪﭘ نزو
،ﻞﮑﻧاﺪﭘ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺮﺑاﺮﺑ 80 ﺪﺻرد ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ و ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ راﺪﻘﻣ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ 76 / 40 ﺪﺻرد و نزو ﻪﻧاد رد
ﻪﻠﺒﻨﺳ 23 / 41 ﺪﺻرد ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . هداﺰﯿﻟو و مﺪﻘﻣ ) 1377 ( رﺎﻬﻇا ﺪﻨﺘﺷاد ﻪﮐ ناﺰﯿﻣ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﻪﺑ راﺪﻘﻣ عﻮﻨﺗ ﯽﮑﯿﺘﻧژ دﻮﺟﻮﻣ رد
ﺖﯿﻌﻤﺟ درﻮﻣ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ناﺰﯿﻣ تاﺮﺛا ﯽﻄﯿﺤﻣ و عﻮﻧ ﺖﻔﺻ ﯽﮕﺘﺴﺑ دراد . ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻻﺎﺑ ندﻮﺑ ﺲﻧﺎﯾراو ﯽﭙﯿﺗﻮﻧژ ياﺮﺑ ﺖﻔﺻ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد و
ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ نآ
ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺖﻔﺻ بﻮﻠﻄﻣ ياﺮﺑ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ ﺶﻨﯾﺰﮔ مﺎﻗرا ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻻﺎﺑ ﻪﯿﺷﻮﺗ دﻮﺸﯿﻣ . راﺪﻘﻣ ﺖﺛارو يﺮﯾﺬﭘ
ﯽﻣﻮﻤﻋ ياﺮﺑ ﺖﻔﺻ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد 56 ﺪﺻرد ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﮐ رد ﺪﺣ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻪﺑ ﺖﺳﻻﺎﺑ .
لوﺪﺟ 2 - ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﯽﻣﻮﻤﻋ يﺮﯾﺬﭘ ﺖﺛارو و ﯽﭙﯿﺗﻮﻧژ ﺲﻧﺎﯾراو ﺮﯾدﺎﻘﻣ
ردمﺪﻨﮔ يﺎﻫﭗﯿﺗﻮﻧژ
تﺎﻔﺻ ﯽﭙﯿﺗﻮﻧژ ﺲﻧﺎﯾراو
ﯽﻣﻮﻤﻋ يﺮﯾﺬﭘ ﺖﺛارو
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ 58
/ 839901 41
/ 56
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا 05
/ 65 34
/ 69
ﻞﮑﻧاﺪﭘ لﻮﻃ 79
/ 40 90
/ 79
ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ 49
/ 17 34
/ 42
ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد نزو 04
/ 0 23
/ 41
ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو 34
/ 17 32
/ 58
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ 50
/ 17 76
/ 40
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ناﺰﯿﻣ 59
/ 44 33
/ 75
٤
ﻊﺑﺎﻨﻣ
1.
،دازآ ت . 1380 . ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﻧور دﻮﺒﻬﺑ ﯽﮑﯿﺘﻧژ دﺮﮑﻠﻤﻋ مﺎﻗرا حﻼﺻا هﺪﺷ مﺪﻨﮔ ناﺮﯾا . نﺎﯾﺎﭘ ﻪﻣﺎﻧ ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺪﺷرا
ﻪﺘﺷر حﻼﺻا
تﺎﺗﺎﺒﻧ . هﺪﮑﺸﻧاد
،يزروﺎﺸﮐ هﺎﮕﺸﻧاد
دازآ ﯽﻣﻼﺳا ﻞﯿﺑدرا .
2.
ﺪﻤﺣا
،هداز ع .
، م . ر . ﯽﺷاداد و ص . ﯽﺤﺘﻓ . 1385 . ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد ﺎﺑ ﯽﺧﺮﺑ زا تﺎﻔﺻ ﯽﻋارز مﺪﻨﮔ يﺎﻫ هرﺎﻬﺑ
ﺖﺤﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﺑآ و ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ . ﻦﯿﻤﻬﻧ هﺮﮕﻨﮐ مﻮﻠﻋ ﺖﻋارز و حﻼﺻا تﺎﺗﺎﺒﻧ ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد – ناﺮﻬﺗ ﺲﯾدﺮﭘ –
،نﺎﺤﯾرﻮﺑا
ﻪﺤﻔﺻ 489 .
3.
،يرﺎﻬﺑ م . و ط . ﻦﯿﺴﺣ رﻮﭘ . 1385 . ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ تﺎﻔﺻ
ﯽﻤﮐ ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﭗﯿﺗﻮﻧژ يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺮﺸﯿﭘ مﺪﻨﮔ نﺎﻧ رد مﺮﺧ
دﺎﺑآ . ﻦﯿﻤﻬﻧ هﺮﮕﻨﮐ مﻮﻠﻋ ﺖﻋارز و حﻼﺻا تﺎﺗﺎﺒﻧ
،ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ ﺲﯾدﺮﭘ نﺎﺤﯾرﻮﺑا ﻪﺤﻔﺻ
240 .
4.
يرﺎﺗ
،داﮋﻧ ا . 1377 . ﯽﺑﺎﯾزرا ﺶﻨﮐاو يﺎﻬﻨﯾﻻ ﻞﺻﺎﺣ زا هدﻮﺗ يﺎﻫ ﯽﻣﻮﺑ مﺪﻨﮔ ﺰﯿﯾﺎﭘ ﻪﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﺑآ و ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ . نﺎﯾﺎﭘ ﻪﻣﺎﻧ
ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺪﺷرا
حﻼﺻا تﺎﺗﺎﺒﻧ . هﺪﮑﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ . هﺎﮕﺸﻧاد ﺰﯾﺮﺒﺗ . هرﺎﻤﺷ 63 .
5.
،ﯽﻧارﺎﺳ س .
، ف .
،يﺮﺼﻣ ع . مﺎﻣا ﻪﻌﻤﺟ و ا . يﺮﺒﻨﻗ . 1385 . ﻪﻨﯿﻬﺑ يزﺎﺳ ﺖﻓﺎﯾزﺎﺑ زاDNA
مﺎﻗرا ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺪﻨﮔ . ﻞﺼﻓ ﻪﻣﺎﻧ مﺎﻈﻧ
ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ يزروﺎﺸﮐ
و ﻊﺑﺎﻨﻣ
،ﯽﻌﯿﺒﻃ 34:14 .
6.
،ﯽﻠﻣﺎﻋ م . 1383 . ﯽﺑﺎﯾزرا ﻞﻤﺤﺗ ﻪﺑ ﯽﮑﺸﺧ و يراﺪﯾﺎﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد رد يﺎﻬﻨﯾﻻ ﻪﺘﻓﺮﺸﯿﭘ مﺪﻨﮔ . نﺎﯾﺎﭘ ﻪﻣﺎﻧ ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺪﺷرا
هﺎﮕﺸﻧاد دازآ ﯽﻣﻼﺳا ﻞﯿﺑدرا .
7.
،هاﻮﺨﮑﯿﻧ ح
. ر . و ح . ر . ﺎﻫدﺎﻨﻗ . 1383 . ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻄﺑار ﻦﯿﺑ تﺎﻔﺻ ﯽﻤﮐ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد رد ﯽﺧﺮﺑ زا ﭗﯿﺗﻮﻧژ يﺎﻫ مﺪﻨﮔ نﺎﻧ رد
ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ و نوﺪﺑ ﺶﻨﺗ . ﻦﯿﻤﺘﺸﻫ هﺮﮕﻨﮐ
مﻮﻠﻋ ﺖﻋارز و حﻼﺻا تﺎﺗﺎﺒﻧ ناﺮﯾا 5 - 3
،رﻮﯾﺮﻬﺷ هﺪﮑﺸﻧاد مﻮﻠﻋ يزروﺎﺸﮐ
هﺎﮕﺸﻧاد نﻼﯿﮔ . ﻪﺤﻔﺻ 113 .
8.
م ،هداﺰﯿﻟو .
م و . مﺪﻘﻣ . 1377 . ﯽﻤﮐ ﮏﯿﺘﻧژ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻨﺷآ )
ﺮﻧﻮﮑﻟﺎﻓ زا ﻪﻤﺟﺮﺗ 1989
( ناﺮﻬﺗ ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺮﺸﻧ ﺰﮐﺮﻣ .
9. Sharma, R.C. 1985. Harvest index in winter wheat: breeding and genetic studies (Triticum aestivum L., stability, heritability, seeding rate, combining ability). Ph. D. Thesis -Oklahoma State University.
10. Omoigui, L.O., Ishiyaku, M.F., Kamara, A.Y., Alabi, S.O., and mohammed, S.G. 2006. Genetic variability and heritability studies of some reproductive traits in cowpea. African J. Biotech. 5: 1191-1195.
11. Novoselovic, D., Drezner, G., Baric, M., Gunjaca, J., and Lalic, A. 2004. Quantitative inheritance of some wheat plant traits. Genet. Mol. Biol. 27 (1): 92-98.
12. Nass, H. G., 1973. Determination of characters for yield selection in spring wheat. Can J. Plant Sci. 53:755- 782.
