ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻞﻴﺻا ﻪﻟﺎﻘﻣ
ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻎﻟﺎﺑ ناﺮﺘﺧد رد ﺮﺳ ﻞﻜﺷ و ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ
يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ شور ﻪﺑ
، رد لﺎﺳ 1392
ﻴﺳ ﻨﻴﺴﺣ ﻪﻤﻃﺎﻓ هﺪ
1ﻲ
، ﺎﺿر ﺮﺘﺳﺎﻣ ي ﻧﺎﻫاﺮﻓ
2ﻲ نﺎﻳزورﻮﻧ ﻦﺴﺤﻣ ،
،2
يﺮﻛﺎﺷ ﺖﻫﺰﻧ ،3
ﻦﺴﺣ يﺪﻬﻣﺪﻤﺤﻣ يﺮﻫﺎﻃ هداز
4
هﺪﻴﻜﭼ
ﻪﻨﻴﻣز فﺪﻫ و يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ : - ﺑ ﻪ ﺨﺑ ﻦﻳﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ ﺶ
يﺎﻫ يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ -
هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﻲﻣ ترﻮﺻ و ﺮﺳ دﺎﻌﺑا يﺮﻴﮔ دزادﺮﭘ
. از
ﺎﺠﻧآ ﻳ ﻲ هزاﺪﻧا ﻪﻛ ﻚﻳﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ يﺎﻫ
، ﺗ ﺖﺤﺗ ﺄ ﻲﻣ راﺮﻗ يداﮋﻧ و ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ،ﻲﺴﻨﺟ ،ﻲﻨﺳ يﺎﻫرﻮﺘﻛﺎﻓ ﺮﻴﺛ ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا اﺬﻟ ،ﺪﻧﺮﻴﮔ
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ
،
ّﺘﻣ ﺪﻳﺎﺑ ﺮﺑ ﻲﻜ ﺪﺷﺎﺑ فﺪﻫ ﻪﻌﻣﺎﺟ داﺮﻓا زا ﻞﺻﺎﺣ تﺎﻋﻼﻃا
؛ ﻦﻳا زا ور ، ﺶﻫوﮋﭘ ناﺪﻘﻓ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ رد ﻚﻳﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ يﺎﻫ
ﺮﻬﺷ
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ
، فﺪﻫ مﺎﺠﻧا زا ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا
، ﻎﻟﺎﺑ ناﺮﺘﺧد رد ﺮﺳ ﻞﻜﺷ و ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ
رد لﺎﺳ 1392 دﻮﺑ .
شور ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا: ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
، يور ﺮﺑ 437 ﺮﻔﻧ زا ﺶﻧاد زﻮﻣآ نا نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد ﻪﻧاﺮﺘﺧد يﺎﻫ ﺮﻬﺷ
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ
، رد لﺎﺳ 1392 ﻧا ﺪﺷ مﺎﺠ .
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻧﻮﻤﻧ شور ﻪﺑ ﺎﻫ ﻪﺷﻮﺧ يﺮﻴﮔ
ﺲﭙﺳ و ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا يا هزاﺪﻧا
يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺎﻫ
، ﺎﺑ ﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ دراﺪﻧﺎﺘﺳا و ﻖﺑﺎﻄﻣ
ﻲﻣﻮﺗﺎﻧآ يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ ﻞﻜﺗوﺮﭘ
يﺮﮔ هزاﺪﻧا ﺪﺷ يﺮﻴﮔ . تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻠﺻﺎﺣ ﻊﻤﺟ و ﺪﺷ يروآ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﺲﭙﺳ
، ﺮﺑ و ﻦﻴﻴﻌﺗ نآ سﺎﺳا
،
ﻳدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﺮﺳ ﭗﻴﺗ عاﻮﻧا .ﺪ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ: ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ لﻮﻃ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ
، 54 / 7 6± / 177 و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ ضﺮﻋ نآ 84 / 5 6± / 141 ﻲﻠﻴﻣ ﺘﻣ ﺮ ﺑ دﻮ . ﺺﺧﺎﺷ
ﻲﻠﻛ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ
، 64 /
±4 88 / 79 ﺪﻳدﺮﮔ ﻦﻴﻴﻌﺗ .
43 %
َا ﻜﺷ ﺎ ﺮﺳ ل ، ،لﺎﻔﺳوﺰﻣ عﻮﻧ زا 4
/ 33 % ﻲﻛاﺮﺑ عﻮﻧ زا ،لﺎﻔﺳ
12 / 12 % زا
ﻲﻛاﺮﺑﺮﭙﻳﺎﻫ عﻮﻧ و لﺎﻔﺳ
44 / 11 % زا ﺪﻧدﻮﺑ لﺎﻔﺳﻮﻜﻴﻟود عﻮﻧ .
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ ﻪﺘﻓﺎﻳ: ﺐﻟﺎﻏ ﭗﻴﺗﻮﻨﻓ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ناﺮﺘﺧد
، لﺎﻔﺳوﺰﻣ ﺖﺳا .
هژاو يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ ﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ:
ي
؛ ﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻴ
ﻚ ؛ ﺮﺳ ﻞﻜﺷ
؛ ﻎﻟﺎﺑ ناﺮﺘﺧد
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ .
1393
؛ 21 ) 1 :(
104 - 110 .
ﺖﻓﺎﻳرد : 26 / 10 / 1392 شﺮﻳﺬﭘ : 20 / 01 / 1393
ﻮﺠﺸﻧاد1
ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ي ﺪﺷرا
ﻪﺘﺷر ﻲﺤﻳﺮﺸﺗ مﻮﻠﻋ
، ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲ
ﺘﺸﻬﺑ ﺪﻴﻬﺷ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ﻲ .
رﺎﻴﺸﻧاد2
، هﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﻣﻮﺗﺎﻧآ هوﺮﮔ ﻲﻜﺷﺰﭘ
، ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲ
ﺘﺸﻬﺑ ﺪﻴﻬﺷ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ﻲ .
رﺎﻳدﺎﺘﺳا3
هوﺮﮔ ، رﺎﻣآ
، ﻜﺷﺰﭘاﺮﻴﭘ هﺪﻜﺸﻧاد
،ﻲ ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲ
ﺘﺸﻬﺑ ﺪﻴﻬﺷ ﺗ ،ﻲ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬ .
لوﺆﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ 4
؛ رﺎﻴﺸﻧاد ، ﻚﺷرز تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ﻮﻀﻋ بﺎﻨﻋ و
، ،ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﻣﻮﺗﺎﻧآ هوﺮﮔ ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
ناﺮﻳا ،ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ،ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﻲ .
سردآ : ﻲﺑﻮﻨﺟ نﺎﺳاﺮﺧ -
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ - ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ
- ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد -
ﻲﺤﻳﺮﺸﺗ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ
ﻦﻔﻠﺗ : 8825371 - 0561 ﻤﻧ ﺮﺑﺎ : 4433004 - 0561 ﻲﻜﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﺖﺴﭘ :
ﻪﻣﺪﻘﻣ يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ
، سﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﻲﻧﺎﻧﻮﻳ تﺎﻤﻠﻛ زا (Anthropos)
ﻪﺑ ﻦﻳﺮﺘﻣ و نﺎﺴﻧا ﻲﻨﻌﻣ (Metrin)
ﻪﺑ هزاﺪﻧا ﻲﻨﻌﻣ يﺮﻴﮔ
، ﻖﺘﺸﻣ
ﺖﺳا هﺪﻳدﺮﮔ )
1 ( و دﺎﻌﺑا ﻪﻛ ﺖﺳا يدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻲﻤﻠﻋ ﻚﻴﻨﻜﺗ
هزاﺪﻧا ار نﺎﺴﻧا ﻲﻧﺪﺑ ﻲﻣ يﺮﻴﮔ
ﺪﻨﻛ ) 2 .(
ﻚﻴﻨﻜﺗ ﻦﻳا
، ﺗ درﻮﻣ ﺄ ﺪﻴﻳ
ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺖﺷاﺪﻬﺑ نﺎﻣزﺎﺳ هدﻮﺑ
ﻲﻣ ناﻮﻨﻋ و ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ
، رد سﺮﺘﺳد
،ﻦﻳﺮﺗ نازرا و ﻦﻳﺮﺗﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻦﻳﺮﺗ
ار ﻚﻴﻨﻜﺗ
،هزاﺪﻧا ﻲﺑﺎﻳزرا ياﺮﺑ و ﺐﺳﺎﻨﺗ
ﻢﻫاﺮﻓ نﺪﺑ ﻢﻛاﺮﺗ
هدروآ و ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺖﻳاﺪﻫ ياﺮﺑ ﺪﻨﻤﺷزرا يراﺰﺑا ﺖﻣﻼﺳ يراﺬﮔ
ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ تﺎﻤﻴﻤﺼﺗ و ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻠﻤﺟزا يﺎﻫ
ﺳ رد نﺎﻣزﺎ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا
، كدﻮﻛ ﺪﺷر يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ
، ﺎﺑ
ترﺎﭼ يﺎﻫ لﺎﺳ 2000 ﺰﻛﺮﻣ يرﺎﻤﻴﺑ لﺮﺘﻨﻛ ﺎﻫ
ﺖﺳ ) 3 .(
ﺎﻴﻧد رد
، رد يدﺎﻳز تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ نﻮﻨﻛﺎﺗ يروآدﺮﮔ ﻪﻨﻴﻣز
هداد يﺎﻫ نﺎﺴﻧا ﻲﺳﺎﻨﺷ ﻊﻴﺳو و ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا 1
ﻦﻳﺮﺗ
ﺶﻫوﮋﭘ صﻮﺼﺧ ﻦﻳا رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ و ﺎﻫ
، ﻲﻳاﻮﻫ يوﺮﻴﻧ ﻂﺳﻮﺗ
مﺎﺠﻧا ﺎﻜﻳﺮﻣآ و ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ
ﻞﻣﺎﻛ ﻊﺟﺮﻣ ﻦﻳﺮﺗ
، رد لﺎﺳ 1978
اﻮﻫ نﺎﻣزﺎﺳ ﻂﺳﻮﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ ﺎﻜﻳﺮﻣآ يﺎﻀﻓ
. ﻊﺟﺮﻣ ﻦﻳا
،
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ 306
ﺑ نﺪﺑ دﺎﻌﺑا زا ﺪﻌ 91
نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﺖﻴﻌﻤﺟ
رد ﺮﺳاﺮﺳ درادﺮﺑرد ار نﺎﻬﺟ )
4 .(
ﺑ ﻪ زا ﻲﺘﻌﻨﺻ و ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻊﻴﺳو يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ ﻞﻴﻟد ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﺶﻫوﮋﭘ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻳﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يﺎﻫ
ﻲﺧﺮﺑ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ،ﻚ
ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺎﻫرﻮﺸﻛ :
ﺎﻜﻳﺮﻣآ
، رد
ﻳﻮﻟوا لوا ﻪﺒﺗر ﺖ
ﺪﻧراد راﺮﻗ ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ
) 5 .(
يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ
، ﺑ ﻪ يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ زا ﻲﻤﻬﻣ ﺶﺨﺑ ناﻮﻨﻋ
، ﻪﺑ
هزاﺪﻧا ﻲﻣ ترﻮﺻ و ﺮﺳ دﺎﻌﺑا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و يﺮﻴﮔ ﻪﺘﻓﺎﻳ و دزادﺮﭘ
يﺎﻫ
نآ زا ﻞﺻﺎﺣ
، ﻪﺧﺎﺷ رد مﻮﻠﻋ ﻲﺧﺮﺑ و ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ا درﻮﻣ ﺮﮕﻳد ﻲﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳ
ﺪﻧﺮﻴﮔ ) 5
، 6 (.
يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ
،
ًﻻﻮﻤﻌﻣ شور ﻪﺑ ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ دﻮﺷ
ﻪﻠﻤﺟ نآ زا ﻪﻛ :
،تﻮﺻ قﻮﻓﺎﻣ جاﻮﻣا زا هدﺎﻔﺘﺳا ،يﺮﺘﻣاﺮﮔﻮﺗﻮﻓ
ﻲﺳ ﻲﺗ ما ،ﻦﻜﺳا يآ رآ
) 7 ( زا هدﺎﻔﺘﺳا و يرﺎﮕﻧﻮﺗﺮﭘ
لاﺮﺘﻟ يﺎﻫ
ﻪﻤﺠﻤﺟ ﻲﻣ ماﺮﮔﻮﻟﺎﻔﺳ ﺎﻳ دراﺪﻧﺎﺘﺳا
ﺪﻨﺷﺎﺑ ) 8 ( و يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ
،
1
ﻜﻴﻨﻜﺗ ﻲ ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ
ار نﺎﺴﻧا 2
ﺎﺑ
ﻲﺳﺪﻨﻫ ﻂﺑاور زا هدﺎﻔﺘﺳا
، ﻪﺻﻼﺧ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ) 9 ( .
يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ
، ﺗ ﺖﺤﺗ ﺄ ﺮﻴﺛ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ :
،ﺲﻨﺟ ،ﻦﺳ
ﻂﻳاﺮﺷ ،ﻲﻳاﺬﻏ ﻢﻳژر ،ﻪﻓﺮﺣ ،نﺪﺑ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ،داﮋﻧ مﻮﺑ
ﺳﺎﻨﺷ ﻲ ،
ﺖﺴﻳز ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ و ﻳ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﻲ و ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ يﺎﻫ
...
ﻲﻣ راﺮﻗ ﺮﻴﮔ د ) 7 ، 10 ، 11 ، 12 (
؛ ﺮﻜﻴﭘ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ اﺬﻟ ﻲﺠﻨﺳ
، ﺮﺑ
هوﺮﮔ يور
ًﻼﻣﺎﻛ ﻲﻨﺳ يﺎﻫ
ﻴﺴﻨﺟ ﺎﺑ و ﺺﺨﺸﻣ ﻣ ﺖ
ﻴﻌ و ﻦ
اﺮﻐﺟ صﺎﺧ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻚﻳ رد ﻦﻛﺎﺳ ﻲﻣ ترﻮﺻ ﻲﻳﺎﻴﻓ
دﺮﻴﮔ ) 11 .(
هزاﺪﻧا نﺎﺴﻧا ﻚﻳﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يﺎﻫ ﻎﻟﺎﺑ يﺎﻫ
، ﻲﺑﺎﻳزرا ياﺮﺑ
،ﻪﻳﺬﻐﺗ ،ﺖﻣﻼﺳ ﺮﻄﺧ
يرﺎﻤﻴﺑ و ﺎﻫ تﺎﻋﻼﻃا ﺮﻴﻴﻐﺗ
رد ﻚﻳﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﺖﺳا دﺮﻓ ﻲﮔﺪﻧز ﻲﻃ
) 13 ( رد هزوﺮﻣا و
ﺎﻴﻧد ﻪﺘﻓﺮﺸﻴﭘ يﺎﻫرﻮﺸﻛ
، زا يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ ياﺮﺑ
و لﺮﺘﻨﻛ
يﺮﻴﮕﺸﻴﭘ زا
يرﺎﻤﻴﺑ زا يرﺎﻴﺴﺑ كﺎﻧﺮﻄﺧ ﺐﻗاﻮﻋ ﻲﺑﺎﻳزرا و ﺎﻫ
تﻻﻼﺘﺧا ﻪﻤﺠﻤﺟ
يا - ﻲﺗرﻮﺻ ﻲﻣ دﻮﺳ3
ﺪﻨﻳﻮﺟ ) 14 (.
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻞﻣﺎﺷ يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ
: و ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ
ﺮﺳ ﻞﻜﺷ
، ﻪﺘﺷر نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
ﺪﻨﻧﺎﻣ : ﻮﺗرا ،ﻚﻴﺘﺳﻼﭘ ﻲﺣاﺮﺟ ،لﺎﻔﻃا ﻲﻜﺷﺰﭘ ،يﺪﭘ ﻲﺣاﺮﺟ
يﺎﻫ
ﻪﻤﺠﻤﺟ يا - ﻲﺗرﻮﺻ ، ﻦﻴﻨﺟ ،نﺎﻤﻳاز و نﺎﻧز ،ﺖﺷاﺪﻬﺑ ،ﻲﺳﺎﻨﺷ
ناﺪﻧد ﻪﺘﺷر ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ﻲﻜﺷﺰﭘ ،ﻲﻜﺷﺰﭘ يﺎﻫ
ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘﺮﻴﻏ :
ﻮﻫ ﺺﻴﺨﺸﺗ
ﻴﻣﻮﻗ ،ﺖﻳ ﺖ
و ﻲﺳﺎﻨﺷ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﻲﻣ ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺪﺷﺎﺑ
) 5
، 15 (
؛ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻓﺎﻳ زا
ﻪﺘ يﺎﻫ ﻦﻳا
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ
، ﺰﺗوﺮﭘ عاﻮﻧا ﺖﺧﺎﺳ رد ،ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻞﻳﺎﺳو و ﺎﻫراﺰﺑا ،ﺎﻫ
هﻼﻛ ﻆﻓﺎﺤﻣ يﺎﻫ ﻲﺷﻮﮔ ،4
ﺳ يﺎﻫ
5يﺮ ، ﻚﻨﻴﻋ ﻆﻓﺎﺤﻣ يﺎﻫ و 6
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا هﺮﻴﻏ ددﺮﮔ
) 7 ( .
ﺎﺑ يرادرﻮﺧﺮﺑ تروﺮﺿ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ و دﺎﻌﺑا
هزاﺪﻧا يﺎﻫ
زا ﻚﻳﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ زا ،دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻂﻳاﺮﺷ
لﺎﺳ 1954
، ﻪﺑﻮﺼﻣ ﻖﺒﻃ
ﻦﻴﺑ هﺮﮕﻨﻛ ﻤﻟا
ﻠ و ﻲﻣﻮﺗﺎﻧآ ﻲﻠ نﺎﺴﻧا
ﻲﺳﺎﻨﺷ
، ﻨﻳا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﻧﻮﮕ
، زا
ﻦﻴﺑ دراﺪﻧﺎﺘﺳا طﺎﻘﻧ هزاﺪﻧا ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﻲﻣ يﺮﻴﮔ دﻮﺷ
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺎﺗ
،
راﺮﻜﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺷﺎﺑ نﺎﻨﻴﻤﻃا درﻮﻣ و
ﻨ ﺪ
؛ اﺬﻟ رد ﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا نآ
2Neurocranium 3Craniofacial 4Helmets 5Head phones 6
ﻢﻳﺪﺷ ﺎﺗ ﺎﺑ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻚﻴﻨﻜﺗ
ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘ يﺎﻫ ﻦﻴﺑ هﺪﺷ
ﻲﻠﻠﻤﻟا
نﺎﺴﻧا ﻲﺳﺎﻨﺷ
، ﻲﮔﮋﻳو يﺎﻫ ﺖﺨﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ ﻤﺟ 1
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠ
ﺶﻧاد نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد نازﻮﻣآ رد ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ ﻪﻧاﺮﺘﺧد يﺎﻫ
هوﺮﮔ يﺎﻫ
ﻲﻨﺳ 15 ﺎﺗ 17 مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﻳﺎﺳ ﺎﺑ و ﻲﺳرﺮﺑ ار لﺎﺳ رد هﺪﺷ
ﻢﻴﻨﻛ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا ﺖﺳد ﻦﻳا زا ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﭼﺮﮔا .
، رد
ﺮﺑ و ناﺮﻳا طﺎﻘﻧ ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻣا ،ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ ماﻮﻗا يور
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﭻﻴﻫ نﻮﻨﻛﺎﺗ نﺎﺴﻧا
ﺷ ﻲﺳﺎﻨ هﺪﺸﻧ مﺎﺠﻧا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا رد
ﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﺖﺳا ﺄ
ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﻴﺛ زا ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﻠﻤﺟ :
ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ
، مﻮﺑ ﻲﺳﺎﻨﺷ و يدﺎﺼﺘﻗا ،ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ، ...
يور ﺮﺑ
ﻲﮔﮋﻳو يﺎﻫ نﺎﺴﻧا ﻲﺳﺎﻨﺷ
، تروﺮﺿ مﺎﺠﻧا
رد ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻴﻨﭼ
ﺪﺷ ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا سﺎﺴﺣا ت
ﻲﻣ دﺮﮔ ﻳ ﻪﺑ و ﺪ ﻞﻴﻟد
ﻴﺴﻨﺟ ﺖ
ﻖﻘﺤﻣ
، ور ﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﺶﻧاد ي
نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد نازﻮﻣآ يﺎﻫ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻧاﺮﺘﺧد .
ﺎﺑ دﺮﺑرﺎﻛ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ و رﻮﻛﺬﻣ يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ يﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ناﺪﻘﻓ رد ﻚﻳﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ يﺎﻫ
،ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ فﺪﻫ
زا ﻦﻳا
ﻖﻴﻘﺤﺗ
، ﺮﺳ ﻞﻜﺷ و ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻎﻟﺎﺑ ناﺮﺘﺧد رد
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ ر ﻪﺑ
لﺎﺳ رد ﻚﻴﺳﻼﻛ يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ شو 1392
دﻮﺑ .
شور ﻖﻴﻘﺤﺗ
ﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻪﻌﻟ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﻲﻌﻄﻘﻣ
، لﺎﺳ رد 1392
، يور ﺮﺑ
437 زا ﺮﻔﻧ ﺶﻧاد زﻮﻣآ ﺮﺘﺧد نا 15
ﺎﺗ 17 ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ ﻪﻟﺎﺳ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻧﻮﻤﻧ شور ﻪﺑ ﺎﻫ ﻪﺷﻮﺧ يﺮﻴﮔ
بﺎﺨﺘﻧا يا
ﺪﻧﺪﺷ . ﻲﻓدﺎﺼﺗ داﺪﻋا لوﺪﺟ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ و ﺮﻬﺷ ﻪﺸﻘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
،
ﺮﻫ رد نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد ﻚﻳ
،لﺎﻤﺷ ﻲﺣاﻮﻧ زا ﻚﻳ و قﺮﺷ ،بﻮﻨﺟ
ﺑد ود و بﺮﻏ ﺪﻳدﺮﮔ بﺎﺨﺘﻧا ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ ﺰﻛﺮﻣ رد نﺎﺘﺳﺮﻴ
ﺎﺑ و
ﻲﻓدﺎﺼﺗ داﺪﻋا ﻚﻤﻛ
، ﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا سﻼﻛ ﻪﺳ نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد ﺮﻫ رد
ﺮﻫ زا و ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﺮﻔﻧ ﺞﻨﭘ و ﺖﺴﻴﺑ ﺎﺗ ﺖﺴﻴﺑ دوﺪﺣ سﻼﻛ
مﺮﻓ ،ﺎﻬﻧآ ﻦﻳﺪﻟاو زا ﻲﺒﺘﻛ ﺖﻳﺎﺿر ﺐﺴﻛ زا ﺲﭘ ﻪﻛ يﺎﻫ
تﺎﻋﻼﻃا ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺮﭘ ار ﻚﻴﻓاﺮﮔﻮﻣد
. ا ﺲﭘ هﺪﻧوﺮﭘ ﻲﺳرﺮﺑ ز
د ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ نﺎﺒﻠﻃوا
و ﺗ ﻳﺄ ﻲﺑﺮﻣ فﺮﻃ زا نﺎﻧآ ﺖﻣﻼﺳ ﺪﻴ
ﺖﺷاﺪﻬﺑ
،نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺎﻫ ي ﻢﻟﺎﺳ و ﺪﻗﺎﻓ يرﺎﻤﻴﺑ يﺎﻫ
ﻪﻤﺠﻤﺟ يا - ﻲﺗرﻮﺻ
، ياراد داﺮﻓا و ﺪﻧﺪﻳدﺮﮔ دراو حﺮﻃ ﻪﺑ
1Morphological
يرﺎﻤﻴﺑ يﺎﻫ ﻪﻤﺠﻤﺟ يا - ﻲﺗرﻮﺻ زا
ﻞﻴﺒﻗ : يرﺎﻤﻴﺑ يﺎﻫ
ﻲﻧﻼﻀﻋ - وﺮﻜﻴﻣ ،ﻲﺘﻠﻜﺳا ﻲﻟﺎﻔﺳ
ورﺪﻴﻫ ، ﻲﻟﺎﻔﺳ
و ،
ﻲﮕﺘﺴﻜﺷ ﻪﻤﺠﻤﺟ يﺎﻫ
، ﺎﻨﻛ حﺮﻃ زا ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﺷاﺬﮔ ر
؛ ﺲﭙﺳ
هزاﺪﻧا يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫ :
ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ لﻮﻃ
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ )
ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﺗ ﻼﺑﻼﮔ ﻊﺟﺮﻣ ﻪﻄﻘﻧ
ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ﻪﻄﻘﻧ ﻦﻳﺮﺗ ﺲﭘ ناﻮﺨﺘﺳا
يﺮﺳ ( و ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ ضﺮﻋ
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ )
ﻦﻴﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ
ﻦﻳﺮﺗ ﻪﻧﺎﻴﻫآ طﺎﻘﻧ
ود فﺮﻃ (
، ﻮﺗﺎﻧآ بﺎﺘﻛ يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﻞﻜﺗوﺮﭘ ﻖﺑﺎﻄﻣ يﺮﮔ ﻲﻣ
) 16 ( ﻪﺑ و ﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ ﻪﻠﻴﺳو
رﺪﻣ ج Martin saler )
رﻮﺸﻛ ﺖﺧﺎﺳ
نﺎﻤﻟآ ( ﻲﻠﻴﻣ ﻢﻴﻧ ﺖﻗد ﺎﺑ ﺮﺘﻣ
، ﻦﻴﺑ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻊﺟﺮﻣ طﺎﻘﻧ زا ﻲﻠﻠﻤﻟا
هزاﺪﻧا يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﺪﺷ يﺮﻴﮔ
. هزاﺪﻧا مﺎﮕﻨﻫ رد
،يﺮﻴﮔ داﺮﻓا
،
و ﻪﺘﺴﺸﻧ ﻲﻟﺪﻨﺻ يور ﺮﺳ
ﻲﻘﻓا ﺖﻴﻌﺿو رد رد ﺎﻬﻧآ )
ﻪﺤﻔﺻ رد
ترﻮﻔﻜﻧاﺮﻓ (
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
د هدا ﺑ يﺎﻫ ﻪ ﺖﺳد ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﻫ زا هﺪﻣآ
، رد
ﻊﻤﺟ مﺮﻓ ﺖﺒﺛ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ يروآ
ﺪﻳدﺮﮔ
؛ لﻮﻣﺮﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺲﭙﺳ
يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﺖﺳا هﺪﺷ هرﺎﺷا نآ ﻪﺑ ﺮﻳز رد ﻪﻛ
، ﺺﺧﺎﺷ
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ
، ﺮﺑ و ﺪﻳدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﻦﻳا سﺎﺳا
ﺺﺧﺎﺷ
،
ﻲﺒﺴﻧ و ﻖﻠﻄﻣ ﻲﻧاواﺮﻓ )
ﺻرد ﻲﻧاواﺮﻓ ﺪ (
تﺎﻘﺒﻃ زا ﻚﻳ ﺮﻫ
رﺎﻬﭼ ﺸﻣ نآ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﻧﺎﮔ ﺪﺷ ﺺﺨ
.
ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ 2
: ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ يﺎﻨﻬﭘ
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ ﻲﻠﻴﻣ ﺐﺴﺣﺮﺑ
ﺮﺘﻣ
، ﺮﺑ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ
لﻮﻃ
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ ﺮﺑ
ﻲﻠﻴﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺘﻣ
، ﺑﺮﺿ ﺪﺻ دﺪﻋ رﺪ .
لوﺪﺟ 1 - ﺺﺧﺎﺷ عاﻮﻧا يﺎﻫ
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ ﺎﻬﻧآ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﻨﻣاد و
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻨﻣاد
) ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ (
ﺮﺳ زارد ) لﺎﻔﺳﻮﻜﻴﻟود (
9 / 74 - 70 <
ﺮﺳ دﺮﮔ ) لﺎﻔﺳوﺰﻣ ( 5
/ 79 - 75
ﺮﺳ ﻦﻬﭘ ) ﻲﻛاﺮﺑ لﺎﻔﺳ ( 9
/ 84 - 80
ﺮﺳ ﻦﻬﭘﺮﺑا ) ﻲﻛاﺮﺑ ﺮﭙﻳﺎﻫ لﺎﻔﺳ
( -<
9 / 89 - 85
2Cephalic index
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ
لوﺪﺟ 2 - ﻣ ﻴ ﮕﻧﺎ ﻴ
،ﻦ فاﺮﺤﻧا ﻌﻣ ﻴ رﺎ ﻐﺗ ﻪﻨﻣاد و ﻴﻴ تاﺮ و ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎﻫ ي ﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﻳ ﻚ ﺶﻧاد ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ 15
ﺎﺗ 17 ﺑد ﻪﻟﺎﺳ ﻴ ﺎﺘﺳﺮ ن ﺎﻫ ي ﺧد ﺑ ﺮﻬﺷ ﻪﻧاﺮﺘ ﻴ
ﺪﻨﺟﺮ
ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ
ﺎﻫ هوﺮﮔ ﺎﻣ
ﻛ ﺮﺳ لﻮﻃ ﻢﻤﻳﺰ )
ﻠﻴﻣ ﻲ ﺮﺘﻣ ( ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ
ﺮﺳ ضﺮﻋ )
ﻠﻴﻣ ﻲ ﺮﺘﻣ ( ﺺﺧﺎﺷ
ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ
فاﺮﺤﻧا±ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ (ﺪﺻرد) ﻲﻧاواﺮﻓ
رﺎﻴﻌﻣ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﻨﻣاد
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ فاﺮﺤﻧا±
رﺎﻴﻌﻣ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﻨﻣاد
ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ ﻢﻤﻴﻨﻴﻣ
ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ ﻢﻤﻴﻨﻴﻣ
15 ﻪﻟﺎﺳ 150 ) 3 / 34 ( 39 / 6 03± / 178 195 155 96 / 5 5± / 141 160 120 14 / 4 6± / 79
16 ﻪﻟﺎﺳ 155 ) 46 / 35 ( 62 / 7 1± / 177 200 145 99 / 5 77± / 141 160 130 75 / 4 19± / 80
17 ﻪﻟﺎﺳ 132 ) 2 / 30 ( 6 / 8 9± / 177 200 145 55 / 5 7± / 141 150 125 03 / 5 82± / 79
ﻊﻤﺟ 437 ) 100 ( 54 / 7 6± / 177 200 145 84 / 5 6± / 141 160 120 64 / 4 88± / 79
يور ﺮﺑ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا 437
ﺶﻧاد زا ﺮﻔﻧ نازﻮﻣآ
15 ﺎﺗ 17
نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد ﻪﻟﺎﺳ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ ﻪﻧاﺮﺘﺧد يﺎﻫ
. ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻞﻣﺎﺷ : 150 ﺮﻔﻧ 15 ﻪﻟﺎﺳ ) 32 / 34 (%
، 155 ﺮﻔﻧ 16 ﻪﻟﺎﺳ
) 47 / 35 (%
و 132 ﺮﻔﻧ 17 ﻪﻟﺎﺳ ) 2 / 30 (%
دﻮﺑ . ﺞﻳﺎﺘﻧ زا ﻞﺻﺎﺣ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا
، ﻪﺑ ﻦﻴﻴﻌﺗ ترﻮﺻ ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ
رد ﺮﺳ ضﺮﻋ و لﻮﻃ
هوﺮﮔ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻨﺳ يﺎﻫ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ و
ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ ﺖﺨﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺮﺳ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا .
ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ّﻞﻛ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ 64
/ 4 88± / 79 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ
ﻮﺑ د
؛ رد ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ هوﺮﮔ
ﻲﻨﺳ يﺎﻫ
15
، 16 و 17 ﻪﺑ ﻪﻟﺎﺳ ﺐﻴﺗﺮﺗ : 14 /
±4 6 / 79 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ
،
75 /
±4 19 / 80 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ و 03 /
±5 82 / 79 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ دﻮﺑ ) لوﺪﺟ
2 ( . رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا
، ﺮﺑ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ سﺎﺳا
، ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ
ﺖﺨﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺮﺳ
، ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
ناﺮﺘﺧد ﺮﺳ ﺐﻟﺎﻏ ﭗﻴﺗ
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ
، ﻲﻧاواﺮﻓ ﺎﺑ لﺎﻔﺳوﺰﻣ 43
) % 188 ﺮﻔﻧ ( ﺗ و ردﺎﻧ ﭗﻴ ﺎﻬﻧآ
ﻲﻧاواﺮﻓ ﺎﺑ لﺎﻔﺳﻮﻜﻴﻟود 44
/ 11 ) % 50 ﺮﻔﻧ ( دﻮﺑ .
ﻴﻘﺑ داﺮﻓا ﻪ
ﻞﻣﺎﺷ : 4 / 33 % ﻲﻛاﺮﺑ لﺎﻔﺳ ) 146 ﺮﻔﻧ ( و 12 / 12 ) % 53 ﺮﻔﻧ (
ﻲﻛاﺮﺑﺮﭙﻴﻫ ﺪﻧدﻮﺑ لﺎﻔﺳ
.
ﺚﺤﺑ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻲﺳرﺮﺑ رد
ّﻠﻛ ﻲ ﺶﻧاد نازﻮﻣآ 15 ، 16 و
17 نﺎﺘﺳﺮﻴﺑد ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﻪﻧاﺮﺘﺧد يﺎﻫ
، ﺺﺧﺎﺷ يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ
88 / 79 دﻮﺑ . نارﺎﻜﻤﻫ و يرﺪﻴﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد )
2006 ( ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﻪﻛ ﺮﺳ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ ﺖﻴﻌﺿو
،ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ناﺮﻳا قﺮﺷ بﻮﻨﺟ نﺎﻧز
ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ود ﻦﻴﺑ يراد
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ هوﺮﮔ .
ﺎﻬﻧآ
و ﻲﻧﺎﺘﺴﻴﺳ نﺎﻧز رد ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺑ ار چﻮﻠﺑ
ﺐﻴﺗﺮﺗ : 4 / 78 و
94 / 81 ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ ﻲﻧﺎﺘﺴﻴﺳ نﺎﻧز ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻛ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ زا ﺮﺘﻤﻛ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ
و ﺺﺧﺎﺷ
چﻮﻠﺑ نﺎﻧز ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ
، زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ
ﺖﺳا ) 12 .(
ﺑ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻪ
ﺖﺳد رد ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد هﺪﻣآ
لﺎﻤﺷ ناﺮﺘﺧد يور ﺮﺑ ﻪﻛ يﺮﮕﻳد ﻲﻌﻄﻘﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ناﺮﻳا
، ﺮﺘﻤﻛ ﺖﺳا . رد رﻮﻛﺬﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
، ﺺﺧﺎﺷ
ﻟﺎﻔﺳ ﻚﻴ
، رد و ﻦﻤﻛﺮﺗ ﻲﻣﻮﺑ هوﺮﮔ ﻪﺑ سرﺎﻓ ﻲﻣﻮﺑ هوﺮﮔ
ﺐﻴﺗﺮﺗ :
8 / 82 و 85 ﺪﻳدﺮﮔ ﻦﻴﻴﻌﺗ )
8 .(
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد Alves
نارﺎﻜﻤﻫ و
) 2011 ( ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﻪﻛ
، ﺮﺑ زا يداﺮﻓا يور
ﻞﻳزﺮﺑ لﺎﻤﺷ و بﻮﻨﺟ ﻲﺣاﻮﻧ
،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺺﺧﺎﺷ
رد ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﻪﺑ لﺎﻤﺷ و بﻮﻨﺟ ﻪﻴﺣﺎﻧ
ﺐﻴﺗﺮﺗ : 06 / 79 و 93 / 80
هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺖﺳا
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ ﻪﻛ
دراد ﺖﻬﺑﺎﺸﻣ )
9 (
؛ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻛ يﺮﮕﻳد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
ﻦﻴﻴﻌﺗ نﺎﺘﺴﻛﺎﭘ بﺎﺠﻨﭘ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ
ﺑ ﻪ ﻪﻠﻴﺳو Mahajan نارﺎﻜﻤﻫ و
) 2010 ( ﺺﺧﺎﺷ ،ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ 75
/ 85 ﻟﺎﻄﻣ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻳدﺮﮔ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻪﻌ
ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ و دراد تﺮﻳﺎﻐﻣ ﺎﻣ ) 8 .(
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد
، ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ سﺎﺳا ﺮﺑ
، ﺮﺳ ﭗﻴﺗﻮﻨﻓ
ﻊﻳﺎﺷ و ﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺰﻴﻧ ﺮﺳ ﻞﻜﺷ ﻦﻳﺮﺗ
، ﺎﺑ لﺎﻔﺳوﺰﻣ ﻲﻧاواﺮﻓ
43 %
دﻮﺑ . رد مﺎﺠﻧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺑ هﺪﺷ
ناﺮﻳا قﺮﺷ بﻮﻨﺟ نﺎﻧز يور
،
ﺮﺳ ﺐﻟﺎﻏ ﭗﻴﺗﻮﻨﻓ و ﻲﻧﺎﺘﺴﻴﺳ نﺎﻧز
ﻪﺑ چﻮﻠﺑ ﺗ ﺐﻴﺗﺮ : و لﺎﻔﺳوﺰﻣ
ﻲﻛاﺮﺑ ﺪﺷ شراﺰﮔ لﺎﻔﺳ رد ﻪﻛ
ﻲﻧﺎﺘﺴﻴﺳ نﺎﻧز درﻮﻣ
، ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ
ﺖﺷاد ﻲﻧاﻮﺨﻤﻫ ﺎﻣ
، ﺎﻣا رد درﻮﻣ چﻮﻠﺑ نﺎﻧز
، ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﺎﺑ
ﻲﻣ توﺎﻔﺘﻣ ﺪﺷﺎﺑ
) 12 .(
رد مﺎﺠﻧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد هﺪﺷ
ﻞﻳزﺮﺑ
، ﭗﻴﺗ
ﺮﺳ ﺐﻟﺎﻏ رد
ﺮﻫ و لﺎﻤﺷ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ هوﺮﮔ ود ﻦﻳا بﻮﻨﺟ
رﻮﺸﻛ
، ﻳدﺮﮔ شراﺰﮔ لﺎﻔﺳوﺰﻣ ﻦﻳا ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪ
دراد ﺖﻬﺑﺎﺸﻣ ﺶﻫوﮋﭘ )
10 .(
رد ﺑ ﻪﻛ يﺮﮕﻳد ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻪ
ﻪﻠﻴﺳو
Isurani )
2011 ( ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺑ ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻪ
ناﻮﻨﻋ
ﻪﻧﺎﺸﻧ توﺎﻔﺗ ياﺮﺑ يا و ﻲﻣﻮﻗ يﺎﻫ
ﻴﺴﻨﺟ ﺮﺑ ﻲﺘ زا يداﺪﻌﺗ يور
و ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺎﻜﻧﻼﻳﺮﺳ رﻮﺸﻛ رد ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد
نآ
و يدﻮﻤﻋ ،ﻲﻘﻓا ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ،ﺪﻳدﺮﮔ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻲﺿﺮﻋ
ﻲﻘﻓا ﻚﻴﻟﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ سﺎﺳا
، ﺮﺳ ﺐﻟﺎﻏ ﭗﻴﺗ
، عﻮﻧ زا
ﻲﻛاﺮﺑ ﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ لﺎﻔﺳ ﺎﺑ ﻪﻛ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا زا ﻞﺻﺎﺣ ﻪﺠﻴﺘﻧ
ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ )
15 .(
ردﺎﻧ ﭗﻴﺗ ﺮﺳ
ّﻞﻛ رد ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﻴﻘﺤﺗ يﺎﻫ
، عﻮﻧ زا
ﺎﺑ لﺎﻔﺳﻮﻜﻴﻟود ﻲﻧاواﺮﻓ
44 / 11 % دﻮﺑ . رد ﻲﻠﻌﻠﮔ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و رﻮﭘ
نارﺎﻜﻤﻫ )
6 ( ﺮﺑ ز يور و ﻦﻤﻛﺮﺗ نﺎﻧ نﺎﮔﺮﮔ سرﺎﻓ
، ردﺎﻧ ﭗﻴﺗ
ﺮﺳ رد ﺮﻫ ود ﺖﺳا هﺪﻳدﺮﮔ شراﺰﮔ لﺎﻔﺳﻮﻜﻴﻟود ﺰﻴﻧ هوﺮﮔ .
رد
ﺶﻫوﮋﭘ Kumar
و شرﺎﻜﻤﻫ Gopichand
) 2012 ( رد ﻪﻛ
ردﺎﻧ ﭗﻴﺗ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا نﺎﺘﺳوﺪﻨﻫ رﻮﺸﻛ ﺮﺳ
نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد
ﺮﺘﺧد ﺪﻨﻫ
، و لﺎﻔﺳوﺰﻣ ﺮﺴﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ياﺮﺑ
، ﻲﻛاﺮﺑﺮﭙﻳﺎﻫ لﺎﻔﺳ
ﺖﺳا هﺪﻳدﺮﮔ ﻦﻴﻴﻌﺗ )
17 (.
ﻖﻴﻘﺤﺗ رد Isurani
ﻪﻛ نارﺎﻜﻤﻫ و
يور ﺮﺑ رﻮﺸﻛ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ردﺎﻧ ﭗﻴﺗ ،ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺎﻜﻧﻼﻳﺮﺳ
ﺮﺳ
، ﻲﻛاﺮﺑﺮﭙﻳﺎﻫ ﺖﺳا هﺪﻳدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ لﺎﻔﺳ
) 15 .(
قﻮﻓ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
، ﻲﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻛ ددﺮﮔ
يﺎﻫ
و ناﺮﻳا رد ﻪﻛ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﮕﻳد زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ترﻮﺻ ﺮﮕﻳد يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺎﻳ
دراﻮﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ
تﺎﻓﻼﺘﺧا ﺖﻠﻋ ﻪﻛ دراد تﺮﻳﺎﻐﻣ دراﻮﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد و ﺖﻬﺑﺎﺸﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ هﺪﺷ
، ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻞﻴﺒﻗ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻳﻻد :
،يداﮋﻧ فﻼﺘﺧا
مﻮﺑ ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ، ﻳ
ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ رد فﻼﺘﺧا ،ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ،ﻲ يﺎﻫ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ و
هوﺮﮔ بﺎﺨﺘﻧا ﻲﻨﺳ يﺎﻫ هﺪﺷ
و ...
ﺪﺷﺎﺑ .
ﺑ ﻪ ﻲﻠﻛرﻮﻃ
، ﻮﺗ ﺎﺑ ﺮﺳ ﻞﻜﺷ توﺎﻔﺗ ﻪﺑ ﻪﺟ و ﺎﻫداﮋﻧ رد داﺮﻓا
مدﺮﻣ
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﻲﺣاﻮﻧ
، ﻪﺑ ﺖﺛارو ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻴﻟوا ناﻮﻨﻋ
ﺗﺄ راﺬﮔﺮﻴﺛ و ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻄﻴﺤﻣ
، ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ رد ﻪﻳﻮﻧﺎﺛ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻴﻴﻌﺗ
ﺮﺳ ﻞﻜﺷ ﺖﺳا
) 13 ( ﻖﻴﻤﻋ يﺪﻳد ﺎﺑ ﺎﻣا ﺮﺗ
، ﻲﻣ ناﻮﺗ
ﻪﺠﻴﺘﻧ ،ﺺﺨﺸﻣ ﻂﻴﺤﻣ ﻚﻳ ﻪﺑ ﺶﻨﻛاو ﻪﻛ دﺮﻛ يﺮﻴﮔ
نﺎﺸﻧ ﭗﻴﺗﻮﻧژ ﺶﻨﻛاو هﺪﻨﻫد ﻂﻴﺤﻣ نآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﻴﻌﻤﺟ نآ
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ ) 12 .(
ﻲﺳرﺮﺑ ﻦﻳا ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
ﺪﻧور ﻪﻛ ﺪﻨﻫد
وﺰﻣ ﺰﻴﻟﺎﻔﺳ ي نﺪﺷ ﻲﻛاﺮﺑ ﺪﻧور ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﺰﻴﻟﺎﻔﺳ
ي نﺪﺷ رد
ﺖﻴﻌﻤﺟ دراد دﻮﺟو ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ .
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺐﻟﺎﻏ ﭗﻴﺗﻮﻨﻓ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يﺎﻫ
ﻲﺒﺼﻋ ﻪﻤﺠﻤﺟ ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ناﺮﺘﺧد
، عﻮﻧ زا لﺎﻔﺳوﺰﻣ ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﺘﺒﻟا
ﻲﻌﻄﻗ ﺮﻈﻧ رﺎﻬﻇا ياﺮﺑ ﺮﺗ
، هدﺮﺘﺴﮔ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻦﻳا رد يﺮﺗ
ﻪﻨﻴﻣز ﺖﺳا زﺎﻴﻧ .
ﺮﻜﺸﺗ و ﺮﻳﺪﻘﺗ
ﻲﻣ مزﻻ ﻪﻟﺎﻘﻣ نﺎﮔﺪﻨﺴﻳﻮﻧ زا ﻪﻛ ﺪﻨﻧاد
ﺴﻣ ﺆ و مﺮﺘﺤﻣ ﻦﻴﻟ
شروﺮﭘ و شزﻮﻣآ هرادا ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﺮﻬﺷ
رد نﺎﺸﻳا نارﺎﻜﻤﻫ و
رد ﻪﻛ سراﺪﻣ هدﻮﻤﻧ يرﺎﻜﻤﻫ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ﻲﻳاﺮﺟا ﻪﻠﺣﺮﻣ
ﺪﻧا
،
ﻗ و ﺮﻜﺸﺗ ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﻲﻧادرﺪ
.
ﻊﺑﺎﻨﻣ :
1- Habibi E, Sadeghi N, Mansouri F, Sadeghi M, Ranjbar M. Comparison of Iranian student's anthropometric information and American and English standards. Journal of Jahrom university of Medical Sciences. 2012; 10(2): 25- 36. [Persian]
2- Golalipour MJ. The variation of head shapes in 17-20 years old native Fars male in Gorgan-North of Iran. Int J Morphol. 2006; 24(2):187-90.
3- de Onis M, Garza C, Onyango AW, Borghi E. Comparison of the WHO Child Growth Standards and the CDC 2000 Growth Charts. J Nutr. 2007; 137(1): 144-8.
4- Abolhasan Zadeh A, Mastari Farahani R, Farzam Poor Sh, Ahi A. Studying the classic norm of the face of boys between the ages of 18-22 based on the prosopic index in Tehran in 2005. J Army .univercity of medical science. 2006;
4(3): 867-72. [Persian[
5- Eivazi S, Mastery Farahani R. The Cephalometric Neurocranial Index of One-day-old Male Newborns in Kermanshah by Anthropometry. Journal of Iranian Anatomical Sciences. 2013; 10(1):51-6. [Persian]
6- Golalipour MJ. The effect of ethnic factor on cephalic index in 17-20 years old females of North of Iran. Int J Morphol. 2006; 24(3): 319-22.
7- Jadav HR, Kariya VB, Kodiyatar BB, Pensi CA. A study to correlate cephalic index of various caste/races of Gujarat state. NJIRM. 2011; 2(2): 18-22.
8- Mahajan A, khurana BS, Seema, Arvinder PSB. The study of cephalic index in Punjabi Students. J Punjab Acad Forensic Med Toxicol. 2010; 10(1): 24-6.
9- Alves HA, Santos MIMP, Melo FCL, Wellington R, Alves H, Santos M, et al. Comparative study of the cephalic index of the population from the regions of the North and South of Brazil. Int J Morphol. 2011; 29(4): 1370-74.
10- Oladipo GS, Okah PD, Isong EE. Anthropometric studies of cephalic length, cephalic breadth and cephalic indices of the Ibibos of Nigrea. Asian Journal of Medical Sciences. 2010; 2(3): 104-6.
11- Heidari Z, Mahmoudzadeh sagheb HR, Noori Mugahi MH. Morphological evaluation of head and face in 18-25 years old women in Southeast of Iran. Journal of Medical Sciences. 2006; 6(3): 400-4.
12- Heidari Z, Mahmoudzadeh Sagheb HR, Mohammadi M, Noori Mugahi MH, Arab A. Cephalic and Prosopic indices: Comparison in one-day newborn boys in Zahedan. Tehran University Medical Journal. 2004; 62(2): 156-65.
[Persian]
13- Bayat P, Ganbari A, Sohouli P, Amiri S, Sari- Aslani P. Correlation of skull size and brain volume, with age, weight, height and body mass index of Arak Medical Sciences students. Int J Morphol. 2012; 30(1): 157-61.
14- Fok TF, Hon KL, Wong E, NG PC, SO HK, Lau J, et al. Trunk anthropometry of Hong Kong Chinese infants. Early Hum Dev. 2005; 81(9):781-90.
15- Ilayperuma I. Evaluation of cephalic indices: a clue for racial and sex diversity. Int J Morphol 2011; 29(1): 112-17.
16- Williams PL, Bannister LH, Berry MM, Collins P, Dyson M, Dassak JE, et al. Gray’s anatomy. 39th ed. London:
Churchill Livingston; 2005.
17- Kumar M, Gopichand PVV. The study of cephalic index in Haryanvi population. Int J Pure App Biosci. 2013; 1(3):
1-6.
Abstract Original Article
Determination of cephalic index and shape of head in adult female students in Birjand city during 2013
Sydeh Fateme Hosseini1,Reza Masteri Farahani2, Mohsen Norozian2, Nozhat Shaker3, Mohammad Mehdi Hasanzadeh Taheri4
Background and Aim: Cephalometery, as one of the most significant section of anthropometry examines the facial and cephalic indeces. Since the measurements are affected by geographical factors, gender, age, and race, the obtained results are based on the community under study. Regarding lack of investigations on cephalometry in Birjand, the present study aimed at determining cephalic indexes and standard classification of neurocranium in 15-17 yearold female students in the city in 2013.
Materials and Methods: This descriptive cross-sectional study was conducted on 437 healthy female 15-17 year old students in Birjand during 2013, who were selected through cluster sampling. Then, cephalic indices of the subjects were determined using standard Martin Scale Cephalometer, according to Gray's Anatomy Cephalometric Method. The obtained data were collected according were analyzed using SPSS soft ware (V:13).
Results: Mean maximum head length and breadth in the subjects were found to be 177.6±7.54mm and 141.6±5.84mm, respectively. Total neurocranium index was determined 79.88±4.64 mm. The head shape of 43% of the individuals was mesocephalic, %33/4 brachycephalic, %12/12 hyperbrachycephalic and %11/44 dolichocephalic.
Conclusion: The present study on cephalometry revealed thatadult female students in Birjand city mostly have a mesocephalic phenotype.
Key Words: Cephalometry; Cephalic index; Head shape; Adult females
Journal of Birjand University of Medical Sciences. 2014; 21 (1): 104-110.
Received: January 16, 2014 Accepted: April 9, 2014
1 Graduate student of Anatomical Sciences, Department of Anatomy, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
2 Associate professor, Department of Anatomy, faculty of medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
3Assistant professor, Department of Statistic, faculty of paramedicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
4 Corresponding author; Member of Berberis and Jujube Research Center, Associate professor, Department of Anatomy, faculty of paramedicine, Birjand university of medical sciences, Birjand, Iran [email protected]
