ﺖﻓﺎﯿﻫر دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ و ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ
يزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ ي ﺎﻫ
تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ ﻞﺣ ﺖﻬﺟرد ﻊﺑﺎﻨﻣ
.بآ
دازآ ﯽﻣاﻮﻗ ﻦﯿﻣﺎﯿﻨﺑ
،1
ﯽﻣﺎﻈﻧ ﯽﺛار ﺪﯿﻌﺳ ﺪﯿﺳ ،*
.2
. 1 ناﺮﻤﻋ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ﻪﺘﺷر ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد -
ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ و ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ
[email protected] Email:
. 2
.ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد، ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ﯽﻨﻓ هﺪﮑﺸﻧاد ،ناﺮﻤﻋ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ رﺎﯾدﺎﺘﺳا
[email protected] E mail:
هﺪﯿﮑﭼ
ﻂﯿﺤﻣ و ﯽﺑآ تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ ﺎﺑ ﻊﻔﻧ يذ دﺮﻓ ﻦﯾﺪﻨﭼ ياراد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رد ﺞﯾار ﻞﺋﺎﺴﻣ زا ﯽﺸﺨﺑ ﯽﺘﺴﯾز
ﻦﯿﯿﻌﺗ ور ﻦﯿﻤﻫ زا .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ تﺎﻤﯿﻤﺼﺗ ذﺎﺨﺗا ﻪﺑ ماﺪﻗا ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﻞﻣﺎﻌﺗ رد ﯽﺘﺴﯾﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ دﺎﻀﺘﻣ يﺎﻫ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ ﯽﺷور ﯽﯾﺎﻫ فﻼﺘﺧا ﻦﯿﻨﭼ ﻞﺣ يﺎﻫ شور زا ﯽﮑﯾ .ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺖﯿﻤﻫا بّآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺳ ﺮﺑ هﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ تﺎﻓﻼﺘﺧا ﻞﺣ ياﺮﺑ
ﻪﻨﻣاد ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .دور رﺎﮐ ﻪﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻦﯾا يزﺎﺳ لﺪﻣ رد ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻫ يزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ يﺎﻫ شور ،تﺎﻓﻼﺘﺧا هدﺮﺘﺴﮔ
يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ زا ﯽﻋﻮﻨﺘﻣ رﺎﯿﺴﺑ ا هدﺮﮐ اﺪﯿﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ نﻮﻨﮐ ﺎﺗ ﺎﻫ
ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﺰﯿﻧ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ يﺪﻨﺑ ﻪﻘﺒﻃ سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ و ﺖﺳ
هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﮐ ﻪﺑ ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ لﺪﻣ ﻦﯿﺑ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺎﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﯾا ﻞﺣ ﺖﻬﺟ و ﯽﻤﮐ يﺎﻫ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ناﺰﯿﻣ ،ت
ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ نآ ﯽﮔدﺎﺳ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ رﺎﯿﺴﺑ ﺎﻫ
زا يﺎﻫ لﺪﻣ
ﺮﯿﻏ .ﺖﺳا ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ لﺪﻣ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ،ﯽﻣﻮﻤﻋ لﺎﺒﻗا ﻦﯾا ﻢﻏر ﻪﺑ
ﺎﻫ يزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ زا ﻪﺧﺎﺷ ﻦﯾا،ﺪﻧراد دﺎﻘﺘﻋا ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ
دﻮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺪﯾﺪﺷ ﻞﯾﺎﻤﺗ و نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ يﺎﻫ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ دﺎﻀﺗ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد : ﻪﻠﻤﺟ زا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﯾﺎﻫ ﺖﯾﺰﻣ ياراد ﻪﺑ ﯽﻤﮐ ﯽﻫد نزو ﻪﺑ زﺎﯿﻧ مﺪﻋ ،ﯽﺼﺨﺷ ﻢﺠﺣ ﺶﻫﺎﮐ و ﯽﺒﺴﻧ و ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ هداد زا هدﺎﻔﺘﺳا ،نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ و ﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ
.تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ ﯽﺒﺴﻧ
ژاو نﺎﮔ :يﺪﯿﻠﮐ ﺎﻫ يزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ ،فﻼﺘﺧا ﻞﺣ ،ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ .
- 1 ﻪﻣﺪﻘﻣ
هزوﺮﻣا بآ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﯽﮑﯾ زا ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﺳﺎﺳا و مزﻻ رد ﺶﺨﺑ
،ﺖﻌﻨﺻ يزروﺎﺸﮐ و
يﺮﻬﺷ حﺮﻄﻣ ﺖﺳا دﻮﺒﻤﮐ. و ﻊﯾزﻮﺗ
ﺐﺳﺎﻨﺘﻣﺎﻧ ﯽﻧﺎﻣز
و ﯽﻧﺎﮑﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ بآ ﺚﻋﺎﺑ زوﺮﺑ ﯽﺗﺎﻓﻼﺘﺧا ﻦﯿﺑ
نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ ﻦﯾا
هدﺎﻣ ﯽﺗﺎﯿﺣ هﺪﺷ .ﺖﺳا ﺮﮕﯾد ﯽﯾﻮﺳ زا
ﺶﯾاﺰﻓا يﺎﺿﺎﻘﺗ
،بآ ﻪﯿﻠﺨﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﺑآ و ﯽﮔدﻮﻟآ طﺮﻔﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
،بآ ﺚﻋﺎﺑ ﺪﯾﺪﺸﺗ ﻦﯾا تﺎﻓﻼﺘﺧا رد
ﻪﻨﯿﻣز يﺎﻫ
،ﻒﻠﺘﺨﻣ زا ﻪﻠﻤﺟ
ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽﺳﺎﯿﺳ هﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺳا ﺎﺑ. ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻦﯾا
،ﺖﯿﻌﺿو ﻊﻓر فﻼﺘﺧا ﻦﯿﺑ فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ بآ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﻪﺑ ﯽﮑﯾ زا يﺎﻫ ﺖﯾروﺮﺿ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺰﯾر ﻊﺑﺎﻨﻣ بآ هﺪﺷ ﺖﺳا .
ﻞﺣ يﺎﻫ شور زا ﯽﮑﯾ .ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺖﯿﻤﻫا بّآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺳ ﺮﺑ هﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ تﺎﻓﻼﺘﺧا ﻞﺣ ياﺮﺑ ﯽﺷور ﻦﯿﯿﻌﺗ ور ﻦﯿﻤﻫ زا نآ ﺖﯿﻫﺎﻣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺎﻫ يزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ .دور رﺎﮐ ﻪﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻦﯾا يزﺎﺳ لﺪﻣ رد ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻫ يزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ ﯽﯾﺎﻫ فﻼﺘﺧا ﻦﯿﻨﭼ
نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ﮏﯾﮋﺗاﺮﺘﺳا رﺎﺘﻓر ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ظﺎﺤﻟ لﺪﻣ نورد رد ار ﺎﻫ نآ يرﺎﮑﻤﻫ مﺪﻋ ﺎﯾ يرﺎﮑﻤﻫ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ و ﺖﺳاراد ار
.ﺪﻨﮐ يزﺎﺑ ي ﻪﯾﺮﻈﻧ هزﻮﺣ ﺎﻫ
رﺎﺘﻓر ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ و ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﻌﺳﻮﺗ يدﺮﺑرﺎﮐ ﻢﻠﻋ ﺮﺘﺴﺑ رد ﻪﮐ ﺖﺳا يدﺮﺑرﺎﮐ تﺎﯿﺿﺎﯾر زا يا
ﺑﻮﻠﻄﻣ ﻪﮐ دﻮﺷ ﯽﻣ اﺪﯿﭘ ﯽﻧﺎﻣز يدﺮﺑ هار رﺎﺘﻓر .دزادﺮﭘ ﯽﻣ ﯽﻧﻼﻘﻋ ﻞﻣاﻮﻋ نﺎﯿﻣ يدﺮﺒﻫار بﺎﺨﺘﻧا دﺮﺑ هار ﻪﺑ ﻂﻘﻓ ﻪﻧ ﻞﻣﺎﻋ ﺮﻫ ﺖﯿ
ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﯽﮕﺘﺴﺑ ﻢﻫ ﺮﮕﯾد ناﺮﮕﯾزﺎﺑ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا دﺮﺒﻫار ﻪﺑ ﻪﮑﻠﺑ ،دﻮﺧ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ
:زا
"
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﻤﻠﻋ .دزادﺮﭘ ﯽﻣ ناﺮﮕﯾد ﺎﺑ ﻞﻣﺎﻌﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد داﺮﻓا يﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ي
"
ﻪﯾﺮﻈﻧ ﺮﮕﯾد ﺮﯿﺒﻌﺗ ﻪﺑ ﺎﻫ يزﺎﺑ ي
ﻢﻠﻋ
ﺎﮑﻤﻫ و (ﻊﻓﺎﻨﻣ دﺎﻀﺗ) تﺎﺿرﺎﻌﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
،ﯽﯾﺎﺒﯾز و ﺪﻧزرﻮﭘ) ﺖﺳا ﻞﻗﺎﻋ نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ نﺎﯿﻣ ﺎﻫ ير .(1390
لﺎﺳ رد ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ شور ﺎﻣﻮﯿﻧ نوو نﺎﺟ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﯽﺑﺎﺘﮐ رﺎﺸﺘﻧا ﺎﺑ1944
.ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺋارا نﺮﺘﺴﻨﮔرﻮﻣ نﺎﮔرا و
،دﺎﺼﺘﻗا نﻮﭼ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﻮﻠﻋ رد ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻪﻣادا رد ﺰﯿﻧ نآ زا ﺲﭘ و دﺮﮐ اﺪﯿﭘ شﺮﺘﺴﮔ ﯽﺳﺎﻨﺸﻧاور ، ﺖﺳﺎﯿﺳ ،ترﺎﺠﺗ
هدﺮﺘﺴﮔ مﻮﻬﻔﻣ ﺶﻧ تﺎﯾﺮﻈﻧ ﻪﺋارا ﺎﺑ ﻢﻠﻋ رد ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا ﺮﺛﻮﻣ و ﻢﻬﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﺶﻘﻧ دﻮﺟو ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﻓﺮﮔ دﻮﺧ ﻪﺑ يﺮﺗ
لﺎﺳ رد نﺎﻧاد دﺎﺼﺘﻗا ﻞﺑﻮﻧ هﺰﯾﺎﺟ ،ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا مﻮﻠﻋ و دﺎﺼﺘﻗا ،1994
،2005 ﺮﭘ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻪﺑ 2007
ﺌﺗ ﻦﯾا نازاد ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺋارا يرﻮ
،ﯽﻔﺠﻧ) .(1391
- 2 ﺎﻬﺷور و داﻮﻣ
ﻦﯾا ﯽﻣﻮﻤﻋ رﺎﺘﺧﺎﺳ زا ﯽﻠﮐ ﺖﺧﺎﻨﺷ اﺪﺘﺑا ﺖﺳا مزﻻ ،ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ دﺮﺑرﺎﮐ بﺎﺑ رد ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺘﻬﺑ ﻢﻬﻓ ياﺮﺑ .دﻮﺸﯿﻣ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻢﻬﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺶﺨﺑ ﻦﯾا رد ﻪﮐ .ﺖﺷاد نآ ﯽﺳﺎﺳا ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ و ﻢﻠﻋ
-1 -2 يزﺎﺑ هﺪﻨﻫد ﻞﯿﮑﺸﺗ ياﺰﺟا
يزﺎﺑ ﺮﻫ : زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﺰﺟ ﻪﺳ ﻦﯾا .دﻮﺷ ﻪﺋارا ﯽﻠﺻا ﻪﻔﻟﻮﻣ ﻪﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا رد
ﻦﮑﯾزﺎﺑ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ يزﺎﺑ ﮏﯾ رد ﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﺮﻫ :نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ (player)
ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻊﻗاو رد ﻦﮑﯾزﺎﺑ .دﻮﺷ ﯽﻣ يراﺬﮔ مﺎﻧ
،ود ﻦﯿﺑ ﺎﻫ ﻦﮑﯾرﺎﺑ داﺪﻌﺗ ،يزﺎﺑ عﻮﻧ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ هوﺮﮔ ﺎﯾ دﺮﻓ ﮏﯾ ﻞﮑﺷ ﺎﯾ ﻪﺳ
.ﺪﻨﮐ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻦﻤﯾزﺎﺑn
ﻦﮑﻤﻣ تﺎﻣاﺪﻗا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ نﺎﻤﻫ ﺎﻫ يﮋﺗاﺮﺘﺳا .دﻮﺷ ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ يﮋﺗاﺮﺘﺳا ،يزﺎﺑ ﮏﯾ رد ﻦﮑﯾزﺎﺑ ﻦﮑﻤﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﺮﻫ :يﮋﺗاﺮﺘﺳا .دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻦﮑﯾزﺎﺑ نآ ياﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺪﻣﺎﯿﭘ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻦﮑﯾزﺎﺑ ﺮﻫ يﻮﺳ زا نآ بﺎﺨﺘﻧا و هدﻮﺑ ﻦﮑﯾزﺎﺑ ﺮﻫ ياﺮﺑ
ﺎﻬﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ :ﺪﻣﺎﯿﭘ ﯽﻣ و هدﻮﺑ ﻦﮑﯾزﺎﺑ ﺮﻫ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﺖﺳا يزﺎﺑ يﺎﻬﺘﻧا رد ﻦﮑﯾزﺎﺑ ﺮﻫ ﻪﺑ ﯽﺘﺸﮔزﺎﺑ راﺪﻘﻣ و ﯽﯾ
ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
يﺪﻨﺑ ﻪﺒﺗر ﺎﯾ .. و داﺪﻌﺗ ﺎﯾ رﻻد ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺑﺎﺴﺣ شزرا ترﻮﺻ (ordinal)
لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ﻪﺸﯿﻤﻫ نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ ﻪﺑ مزﻻ .ﺪﺷﺎﺑ
ﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺐﺴﮐ )دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ يزﺎﺑ ﮏﯾ رد ﺪﻣﺎﯿﭘ ﻦ
Madani ،
.(2010
-2 -2 ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ يﺎﻫ شور سﺎﺳا ﺮﺑ يﺪﻨﺑ ﻪﻘﺒﻃ
يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ زا ﯽﻋﻮﻨﺘﻣ رﺎﯿﺴﺑ يﺎﻫ شور ،تﺎﻓﻼﺘﺧا هدﺮﺘﺴﮔ ي ﻪﻨﻣاد ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﯾا ﺮﺑ و ﺖﺳا هدﺮﮐ اﺪﯿﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ نﻮﻨﮐ ﺎﺗ ﺎﻫ
ﺰﯿﻧ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ يﺪﻨﺑ ﻪﻘﺒﻃ سﺎﺳا
،ﯽﻔﺠﻧ) ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد .(1391
يﺎﻫ يﺪﻨﺑ ﻪﻘﺒﻃ ﺶﺨﺑ ﻦﯾا رد .ددﺮﮕﯿﻣ ﻪﺋارا ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ تﺎﺤﯿﺿﻮﺗ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا زا ﻒﻠﺘﺨﻣ
راﺪﻘﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻤﮐ يﺎﻫ هداد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ياﺮﺑ ار ﺮﮕﯾد يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﮏﯾ ﺖﯾﻮﻟا ، ﯽﻤﮐ يﺎﻫ لﺪﻣ ﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ار ﻢﻬﻣ ﻦﯾا ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ لﺪﻣ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ نﺎﯿﺑ يﮋﺗاﺮﺘﺳا نآ ﯽﻟﻮﭘ شزرا ﺎﯾ دﻮﺳ ﯽﺒﺴﻧ و ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ هداد زا هد
ﯽﻣ مﺎﺠﻧا
،ﻪﯿﻧﺎﺤﺒﺳ)ﺪﻨﻫد .(1393
ﯽﮔﮋﯾو ﺐﯿﮐﺮﺗ ،ضرﺎﻌﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﺒﻨﺟ يزﺎﺳ ﻪﯿﺒﺷ ﻪﺑ ناﻮﺘﯿﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺖﯾﺰﻣ و ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾا ياراد ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ لﺪﻣ ﺶﯿﭘ و ﻪﻠﺌﺴﻣ عﻮﻨﺘﻣ يﺎﻫ زﺎﯿﻧ .ﺖﺧادﺮﭘ نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ﯽﻤﮐ دﻮﺳ درﻮﻣ رد تﺎﻋﻼﻃا دﻮﺒﻧ ترﻮﺻ رد ﻦﮑﻤﻣ يﺎﻫ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﯽﻨﯿﺑ
ﻪﺑ
يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﯽﻤﮐ يﺎﻫ شور ﻦﯿﯾﺎﭘ يﺮﯾﺬﭘ فﺎﻄﻌﻧا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﺒﻟﺎﻏ ﯽﻤﮐ يﺎﻫ هداد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺞﯾﺎﺘﻧ رد ﺖﯿﻌﻄﻗ مﺪﻋ ﺶﯾاﺰﻓا و ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺎﻫ نآ زا ﻪﻠﺻﺎﺣ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﯽﻤﮐ يﺎﻫ هداد زا ﯽﻌﯿﺳو ﻢﺠﺣ زا هدﺎﻔﺘﺳا .ددﺮﮔ
ﺮﺧ رد ﺎﻄﺧ يور ﺮﺑ دﻮﺧ ﻪﺑﻮﻧ ﻪﺑ ﺮﻣا ﺣ ﺎﺗ ار تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ ﻢﺠﺣ ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا.دراد ﯽﺋﻮﺳ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺟو
يا ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺪ
،ﻪﯿﻧﺎﺤﺒﺳ)ﺪﻫد ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ .(1393
-3 -2 ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ و ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ لﺪﻣ
ﻂﯿﺤﻣ و ﯽﺑآ تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ ﺪﻨﭼ و هرﺎﯿﻌﻣ ﺪﻨﭼ ﺖﯿﻫﺎﻣ ياراد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ رد ﺞﯾار ﻞﺋﺎﺴﻣ زا ﯽﺸﺨﺑ ﯽﺘﺴﯾز
ﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﯽﻣ ه
رد ﯽﺘﺴﯾﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ دﺎﻀﺘﻣ يﺎﻫ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ ﺎﺑ ﻊﻔﻧ يذ دﺮﻓ ﻦﯾﺪﻨﭼ ياراد ،ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻦﯾا ،ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ .ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﻪﺑ ماﺪﻗا ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﻞﻣﺎﻌﺗ
،ﻪﯿﻧﺎﺤﺒﺳ)ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ تﺎﻤﯿﻤﺼﺗ ذﺎﺨﺗا (1393
ياﺮﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ياﺮﺑ نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ﻦﯿﺑﺎﻣ ﻞﻣﺎﮐ يرﺎﮑﻤﻫ ﺮﺑ ضﺮﻓ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ لﺪﻣ رد ﻦﯾﺪﺑ .ﺖﺳا ﻢﺘﺴﯿﺳ
هرﺎﯿﻌﻣ ﺪﻨﭼ و هﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﮏﺗ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ هرﺎﯿﻌﻣ ﺪﻨﭼ و هﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﺪﻨﭼ ﺖﻟﺎﺣ زا ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ لﺪﻣ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺎﺑ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺮﺘﻬﺑ ﯽﯾﺎﻨﺷآ و كرد ﺖﻟﻮﻬﺳ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ،يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ روﺎﺑ ﻪﺑ ﯽﺘﻫﺎﺒﺷ ﻦﯿﻨﭼ .ددﺮﮕﯿﻣ ﻞﺣ ﺲﭙﺳ و ﻞﯾﺪﺒﺗ يﺎﻫ لﺪﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫ لﺪﻣ ﻦﯾا ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ فﺪﻫ ﻊﺑاﻮﺗ ﺎﻫ لﺪﻣ ﻦﯾا رد ﻊﻗاو رد .ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ
ﻦﯾا رد .ددﺮﮔ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﻪﻓﺪﻫ ﮏﺗ ﻪﺑ ﻪﻓﺪﻫ ﺪﻨﭼ ﺖﻟﺎﺣ زا ﻪﻠﺌﺴﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ ﺎﺗ دﻮﺷ ﯽﻣ دﺎﺠﯾا ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ فﺪﻫ ﻊﺑﺎﺗ ﮏﯾ و هﺪﺷ مﺎﻏدا ﻧآ و هﺪﺷ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ و هﺎﮔآ هﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﮏﯾ ﺎﻬﻨﺗ ،ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻪﻧﻮﮔ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ و ﻪﻧﻻدﺎﻋ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻬﻧ ﻢﯿﻤﺼﺗ هﺎﮕ
داﺮﻓا ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ مﻼﻋا )دﻮﺷ ﯽﻣ ذﺎﺨﺗا ﻪﻠﺌﺴﻣ رد ﻊﻔﻧ يذ
Madani ،
.(2011
ﯽﻤﻧ ﯽﻨﯿﺑ ﺶﯿﭘ ﻮﺗرﺎﭘ ﻪﻨﯿﻬﺑ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﺗروﺮﺿ ار يزﺎﺑ راﺪﯾﺎﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ ،ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ لﺪﻣ ﺎﻣا ضﺮﻓ ﺶﯿﭘ ﻪﮐ اﺮﭼ .ﺪﻨﻨﮐ
زﺎﺑ ﯽﻠﺻا ﻪﻏﺪﻏد ﻪﮐ ﺖﺳا نآ لﺪﻣ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻢﻠﻋ ﺎﺑ ،يزﺎﺑ رد نﺎﺸﯿﺼﺨﺷ دﻮﺳ نﺪﻧﺎﺳر ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﻪﺑ ،نﺎﻨﮑﯾ
ﻪﻧﺎﻨﯿﺑ ﻊﻗاو يزﺎﺳ ﻪﯿﺒﺷ ،ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ لﺪﻣ اﺬﻟ .ﺖﺳا نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ تﺎﻤﯿﻤﺼﺗ ﯽﻣﺎﻤﺗ لﻮﺼﺤﻣ يزﺎﺑ ﯽﯾﺎﻬﻧ ﻼﻋ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ار يﺮﺗ ﯿﻧﺎﺤﺒﺳ)ﺪﻫﺪﯿﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻊﻔﻧ يذ داﺮﻓا ﻖﯾ
،ﻪ .(1393
-4 -2 :ﺶﻧ لدﺎﻌﺗ ﻒﯾﺮﻌﺗ
هار ﺎﯾ راﺪﯾﺎﭘ يﺎﻫ ﺖﯿﻌﺿو ﻦﺘﻓﺎﯾ و لدﺎﻌﺗ يﺎﻫ ﻞﯿﻠﺤﺗ مﺎﺠﻧا ﺖﻬﺟ ،ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ يزﺎﺑ رد يزﺎﺳ لﺪﻣ مﺎﺠﻧا زا ﺲﭘ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ لدﺎﻌﺗ ﻒﯾرﺎﻌﺗ زا ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻞﺣ ﺖﺳا ﯽﻟدﺎﻌﺗ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻦﯾﺮﺗدﺮﺑرﺎﮐﺮﭘ و ﻦﯾﺮﺗ ﺞﯾار ،ﺶﻧ لدﺎﻌﺗ ﻒﯾﺮﻌﺗ .ددﺮﮔ
رﺎﭼ رد ﻪﮐ مﺎﮕﻨﻫ رد ﻦﮑﯾزﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺶﻧ لدﺎﻌﺗ ضﺮﻓ ﺶﯿﭘ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔرﺎﮐ ﻪﺑ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻬﯾزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ بﻮﭼ
ﮏﯾ ذﺎﺨﺗا ﻪﺑ ردﺎﻗ ﺎﻬﻨﺗ ،يزﺎﺑ
،ﻪﯿﻧﺎﺤﺒﺳ)ﺖﺳا (ﮏﯾﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺶﻨﯾﺰﮔ) ﻢﯿﻤﺼﺗ .(1393
ﻦﮑﯾزﺎﺑ يﺎﺒﻗر تﺎﻤﯿﻤﺼﺗ ﺮﮔا آ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺮﺘﻬﺑ يﺪﯾﺎﻋ ﺶﯾﻮﺧ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺘﻧ يو ﻪﮐ ددﺮﮔ ﺐﺟﻮﻣi
يو هﺎﮔ نآ ،درو
ﺖﯿﻌﺿو زا ﺖﮐﺮﺣ ياﺮﺑ يا هﺰﯿﮕﻧا ﻪﻧﻮﮔ ﭻﯿﻫ ﺖﯿﻌﺿو ﺮﮔا .دراد راﺮﻗ ﺶﻧ لدﺎﻌﺗ رد ﺖﯿﻌﺿو ﻦﯾا ،دراﺪﻧ s
ﻢﯿﻤﺼﺗ ياﺮﺑ s
هﺎﮕﻧآ ،ﺪﺷﺎﺑ ﺶﻧ لدﺎﻌﺗ ،نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﺎﻌﺗ ﻪﻄﻘﻧs
)دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ يزﺎﺑ ﻞﮐ ياﺮﺑ ﺶﻧ لد
،Nash .(1950
ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﺖﻬﺟ هﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﺎﻫ نآ رد ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ يﺮﮕﯾد لدﺎﻌﺗ ﻒﯾرﺎﻌﺗ ،ﺶﻧ ﻞﺣ هار مﻮﻬﻔﻣ دﻮﺒﻬﺑ ﺖﻬﺟ زا ﯽﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ عاﻮﻧا هﺪﻨﻫد بﺎﺗزﺎﺑ ﻪﮐ لدﺎﻌﺗ ﻒﯾرﺎﻌﺗ ﻦﯾا .ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﻪﺒﻧﺎﺠﮑﯾ تﺎﮐﺮﺣ مﺎﺠﻧا ﻪﺑ ماﺪﻗا ،ﺶﻔﯾﺮﺣ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تﺎﮐﺮﺣ
ﻧا نﺎﮑﻣا و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻫ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ رد ﯽﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫرﺎﺘﻓر رد يزﺎﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺮﻫ لﻼﺧ رد ار ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺖﮐﺮﺣ ﺎﯾ و تﺎﮐﺮﺣ زا ﯽﻨﯿﻌﻣ داﺪﻌﺗ مﺎﺠ
لدﺎﻌﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﺪﻧﺮﯿﮕﯿﻣ ﺮﻈﻧ لدﺎﻌﺗ ،GMR
لدﺎﻌﺗ ،SMR
، SEO لدﺎﻌﺗ Limited-Move لدﺎﻌﺗ و
Non-Myopic )ﺖﺳا
Hipel ، (.1977
-5 -2 ﻮﺗرﺎﭘ ﻪﻨﯿﻬﺑ مﻮﻬﻔﻣ
ﻤﺼﺗ ﻦﯿﺑ ﻞﻣﺎﮐ يرﺎﮑﻤﻫ ﺮﺑ ار ﯽﻠﺻا و ﻪﯿﻟوا يﺎﻨﺒﻣ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ يزﺎﺑ ﺖﻬﺟ ﻮﺟ و ﺖﺴﺟ ﻪﺑ ﻊﻗاو رد ،ﺪﻧا ﻪﺘﺷاﺬﮔ نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿ
ﺣ هار ﻦﺘﻓﺎﯾ
،ﻪﯿﻧﺎﺤﺒﺳ)ﺪﻧزادﺮﭘ ﯽﻣ ﻮﺗرﺎﭘ ﻪﻨﯿﻬﺑ يﺎﻫ ﻞ .(1393
ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﺗروﺮﺿ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ يزﺎﺑ رد ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد
دراﺪﻧ دﻮﺟو نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ياﺮﺑ ﯽﻨﮑﻤﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ نآ ﺖﺤﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻄﯾاﺮﺷ ﻮﺗرﺎﭘ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻊﻗاو رد .ﺖﺴﯿﻧ ﻮﺗرﺎﭘ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ
ﺑ نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ مﺎﻤﺗ ﺪﻣﺎﯿﭘ ،نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ يﮋﺗاﺮﺘﺳا
،ﯽﻔﺠﻧ)ﺪﻨﮐ اﺪﯿﭘ ﺶﯾاﺰﻓا نﺎﻣﺰﻤﻫ رﻮﻃ ﻪ .(1391
-6 -2 تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ
ﻪﺘﺧادﺮﭘ نآ ﻪﺑ نﺎﻬﺟ رد ﯽﻋﻮﻨﺘﻣ يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ نﻮﻨﮐﺎﺗ ،بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رد ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ دﺮﺑرﺎﮐ نﺪﺷ حﺮﻄﻣ ياﺪﺘﺑا زا ا هداد ﻪﻌﺳﻮﺗ ار صﺎﺧ ﯽﺷور ماﺪﮐﺮﻫ ﻪﮐ ﺪﻧا .ﺪﻧ
ﯽﮑﯾ زا ﻦﯿﻟوا يﺎﻫدﺮﺑرﺎﮐ ﻪﯾﺮﻈﻧ
يزﺎﺑ رد ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ بآ ﻂﺳﻮﺗ سﺮﮔور (Rogers) رد
لﺎﺳ 1969 ﺮﺑ يور ﮏﯾ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يدرﻮﻣ رد دور ﮓﻨﮔ ﻦﯿﺑ نﺎﺘﺴﮐﺎﭘ و ﺺﯿﺼﺤﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد .دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ،ﺪﻨﺘﺴﻫ كﺮﺘﺸﻣ ﻪﮐ نﺎﺘﺳوﺪﻨﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ رﻮﺸﮐ ود ﻦﯿﺑ يرﺎﮑﻤﻫ ﺖﻟﺎﺣ رد بآ ﺖﺳد ﻪﺑ يرﺎﮑﻤﻫ ﻖﯾﺮﻃ زا ار ﯽﯾﻻﺎﺑ دﻮﺳ رﻮﺸﮐ ود ﺮﻫ ﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ
دروآﺪﻨﻫاﻮﺧ .
وا نارﺎﮑﻤﻫ و ﮓﻧ ( Wang et al,2003)
لﺪﻣ ﮏﯾ زا ناﺮﺒﺑآ ﻪﺑ بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ راﺪﯾﺎﭘ و ﺪﻣآرﺎﮐ ،ﻪﻧﻻدﺎﻋ ﺺﯿﺼﺨﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
سﺎﺳا ﺮﺑ و ﻪﯿﻟوا ترﻮﺻ ﻪﺑ بآ ،اﺪﺘﯾا رد .دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﻪﻣﺎﻧ ﻢﻫﺎﻔﺗ ﺎﯾ و ﺎﻫ نآ ﯽﻧﻮﻧﺎﻗ قﻮﻘﺣ
نآ ﻦﯿﺑ ،ﺺﻟﺎﺧ دﻮﺳ و بآ ﻊﯾزﻮﺗزﺎﺑ ﻪﻧﻻدﺎﻋ يرﺎﮑﻤﻫ ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺒﻬﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ،ﺲﭙﺳ و هﺪﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ نﺎﻌﻔﻧ يذ ﻦﯿﺑ ،دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ ﺪﯾدﺮﮔ ترﻮﺻ ﺎﻫ .
وا ) نارﺎﮑﻤﻫ و ﮓﻧ ( Wang et al,2003
ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺳ يﺮﯿﮔ ﺮﻈﻧ رد ياﺮﺑ يا ﻪﻠﺣﺮﻣ ود لﺪﻣ ﮏﯾ زا يﺮﮕﯾد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
ﻋ ﺖﯾﻮﻟا ﺺﯿﺼﺨﺗ شور اﺪﺘﺑا ﺎﻫ نآ .ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا لارآ ﻪﭼﺎﯾرد ﺰﯾﺮﺑآ ﻪﺿﻮﺣ رد ﻢﺘﺴﯿﺳ ناﺮﺒﺑآ ﻪﺑ بآ رادﺎﯿﭘ و يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﻟاﺪ هﺪﺷ ﻪﺘﻔﮔ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ياﺮﺑ بآ ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻪﻧاﺮﮐﺎﻤﻫ لﺪﻣ ﮏﯾ ﺲﭙﺳ و هدﺮﺑ رﺎﮐ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻪﺑآ ﻖﺣ ﻪﯿﻟوا ﺺﯿﺼﺨﺗ ياﺮﺑ ار ﻪﯾﺎﭘ
.ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻨﻟدآ و ﻦﯿﭙﻟﻮﮐ (Aadland and Kolpin, 2004) سﺎﺳاﺮﺑ
ﻦﯿﻧاﻮﻗ ﻊﯾزﻮﺗ دﻮﺳ و لﻮﺻا يرﻮﺌﺗ يزﺎﺑ
،ﺎﻫ يﺮﯿﮕﻤﯿﻤﺼﺗ
رد ﺺﯿﺼﺨﺗ بآ ار ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﮏﯾ يزﺎﺑ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ رد ﯽﺿارا ﯽﺑآ ﻪﺿﻮﺣ دور تﺎﮐ رد بﻮﻨﺟ ﺎﻘﯾﺮﻓآ ﯽﺳرﺮﺑ هدﺮﮐ ﻧا . ﺪ
ﺎﮕﯿﺳﻻ (Loaiciaga et al, 2004) ؛
ار ﯽﻠﺣﺎﺳ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﮏﯾ زا ﯽﻨﯿﻣز ﺮﯾز بآ ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﻓﺮﻃ تﺪﻣ زارد دﻮﺳ ،يرﺎﮑﻤﻫ ترﻮﺻ رد ﻪﮐ دﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ و داد راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻦﯿﻓﺮﻃ يرﺎﮑﻤﻫ مﺪﻋ و يرﺎﮑﻤﻫ .ﺖﻓﺎﯾ ﺪﻫاﻮﺧ
ﯽﻠﺴﯿﺗ و ﯽﻧ ﮏﯿﻣ (Mckinney and Teasley, 2007)
كﺮﺘﺸﻣ ﻪﻧﺎﺧدور ياﺮﺑ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يزﺎﺑ لﺪﻣ ﮏﯾ زا ، Syra
Darya
، نﺎﺘﺳﺰﯿﻗﺮﻗ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻦﯿﺑ رد نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ و نﺎﺘﺴﮑﺑزا ﺪﻧدﺮﮐ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ نﺎﺸﯾا .ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ و نﺎﺘﺴﮑﺑزا
.ﺪﻧراﺬﮕﺑ رﻮﺸﮐ ﻦﯾا رﺎﯿﺘﺧا رد ار دﻮﺧ ﺖﺧﻮﺳ ﻊﺑﺎﻨﻣ نﺎﺘﺳﺰﯿﻗﺮﻗ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ دازﺂﺑآ يازا
نارﺎﮑﻤﻫ و ﮓﻧاو (Wang et al,2008)
فﺮﺼﻣ ﻦﯿﺑ بّآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﺘﮐرﺎﺸﻣ ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻪﺑ ، زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺐﯿﻗر نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
يزﺎﺑ ﯽﺘﮐرﺎﺸﻣ يﺎﻫ ﯽﻣ CWAM
ﺼﯿﺼﺨﺗ ﻞﺣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ و .دزادﺮﭘ بﺂ
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا يزﺎﺑ يﺎﻫ ﯽﺘﮐرﺎﺸﻣ ياراد
ود ﻪﻠﺣﺮﻣ
:ﺖﺳا لوا ﻪﮑﻨﯾا قﻮﻘﺣ ﺖﯿﮑﻟﺎﻣ ﻪﯿﻟوا بآ ﯽﻧﻮﻧﺎﻗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﯾ
ﯽﻘﻓاﻮﺗ ﻦﯿﺑ فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺪﺷ ﻊﯾزﻮﺗ ه
ﺖﺳا و ﺲﭙﺳ ﺺﯿﺼﺨﺗ
ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺎﺑ لﺎﻘﺘﻧا ﻦﯿﺑ ﺶﺨﺑ ياراد يﺎﻫ ﻖﺣ
ﺖﯿﮑﻟﺎﻣ بآ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﯾارﺎﮐ ﯽﻣ دﺮﮔ .د ﻦﯾا دﻮﺳ ﺺﻟﺎﺧ نﺎﺒﺣﺎﺻ بآ زا ﻖﯾﺮﻃ
فﻼﺘﺋا ﮏﯾ رد
يزﺎﺑ ﯽﺘﮐرﺎﺸﻣ دﺎﺠﯾا
ﯽﻣ .دﻮﺷ
نارﺎﮑﻤﻫ و ﮓﻧﺎﯾ (Yang et al,2008)
يزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ رد ﺰﯿﻧ ﻪﻧﺎﺧدور ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ياﺮﺑ ﺎﻫ
GUANTING رد
شور ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا رد .ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﯿﭼ ﻊﯾزﻮﺗ ياﺮﺑ ﺶﻧ ﯽﺑﺮﺿ ﻊﺑﺎﺗ زا ﺎﻬﻨﺗ و ﺪﺸﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد دﻮﺳ ﻊﯾزﻮﺗ ياﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
.ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺳ
لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و ﻦﺨﺳ ﮏﯿﻧ ﻪﯿﻠﺨﺗ زﻮﺠﻣ ترﺎﺠﺗ ياﺮﺑ ار ﺮﺛﻮﻣ ﯽﺷور ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ يزﺎﺑ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ2009
رد ﯽﮔدﻮﻟآ هﻮﺤﻧ ﺎﻫ نآ .ﺪﻧداد دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﺮﯿﮔرد نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ و ناﺮﺒﺑآ ﻦﯿﺑ يﺎﻫ فﻼﺘﺧا سﺎﺳا ﺮﺑ يا ﻪﻧﺎﺧدور يﺎﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳ
بآ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ دراﺪﻧﺎﺘﺳ ﺖﯾﺎﻋر ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ ﻦﯿﯿﻌﺗ يا ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ار ﯽﮔدﻮﻟآ رﺎﺑ ﻪﯿﻠﺨﺗ يﺎﻫزﻮﺠﻣ ترﺎﺠﺗ دﺮﮔ ﺖﯾﺎﻋر ﺰﯿﻧ ﺖﻟاﺪﻋ و يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ،ﻪﻧﺎﺧدور .د
ﯽﻧﺪﻣ (Madani, K. 2010) ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ رد يزﺎﺳ ﻪﻨﯿﻬﺑ مﻮﺳﺮﻣ يﺎﻫ شور ﻦﯿﯿﺒﺗ ﻪﺑ
بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ يراﺬﮔ ﺖﺳﺎﯿﺳ و يﺰﯾر
ﻂﯿﺤﻣ و ي هﻮﺤﻧ و ناﺰﯿﻣ روﺮﻣ ﻦﻤﺿ ،بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ي ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ يزﺎﺑ زا يداﺪﻌﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يو .ﺖﺧادﺮﭘ ﺖﺴﯾز
بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رد ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ دﺮﺑرﺎﮐ و بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﺋﺎﺴﻣ يﺎﯾﻮﭘ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺢﯾﺮﺸﺗ ﻪﺑ ،هﺪﺷ دﺎﺠﯾا تﺎﻓﻼﺘﺧا ﻞﺣ و
.ﺖﺧادﺮﭘ ﯽﻠﺋﺎﺴﻣ ﻦﯿﻨﭼ ي ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻞﻣﺎﮑﺗ ﺮﯿﺴﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺖﯿﻤﻫا
ﯽﻧﺪﻣ (Madani, K. 2011) ﺶﻧ و ﺶﻧ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﭼ يﺎﻫ ﻞﺣ هار ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷور يﺮﯿﮔرﺎﮐ ﻪﺑ ﺎﺑ
- ﻪﺑ ﯽﻧاﺰﯾرﺎﻫ
نارﺪﻓﺮﻃ هﮋﯾو ﻪﺑ ،ﻊﻔﻧ يذ يﺎﻫ هوﺮﮔ و ﯽﺘﻟود ﺮﯿﻏ ﯽﺑآ قﺮﺑ يﺎﻫ هژوﺮﭘ نﺎﯾﺮﺠﻣ ﻦﯿﺑ ﻖﻓاﻮﺗ يرﺎﮑﻤﻫ يﺮﯿﮔ ﻞﮑﺷ نﺎﮑﻣا ﯽﺳرﺮﺑ ﺑآ قﺮﺑ يﺎﻫ هﺎﮔوﺮﯿﻧ زا يرادﺮﺑ هﺮﻬﺑ دﺪﺠﻣ زﻮﺠﻣ ﺪﯾﺪﻤﺗ ﺪﻨﯾاﺮﻓ رد ،ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ و ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﻪﺑ ﺎﻫ يزﺎﺑ لﺎﺼﺗا زا يو .دﺮﮐ ماﺪﻗا ﯽ
ﻪﺑ يو ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا ﯽﻧز ﻪﻧﺎﭼ لﺪﻣ رد ﮏﯾﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺖﺧﺎﺑ مﻮﻬﻔﻣ و لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ يﺎﻫ باﻮﺟ هدوﺪﺤﻣ شﺮﺘﺴﮔ ﻪﻟﺰﻨﻣ ﻪﺑ نآ رﺎﺛآ و ﻢﯿﻠﻗا ﺮﯿﯿﻐﺗ هﺪﯾﺪﭘ ﯽﺳرﺮﺑ ﻧﺎﭼ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﻊﯾﺮﺴﺗ و نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ﻦﯿﺑ يرﺎﮑﻤﻫ دﺎﺠﯾا ياﺮﺑ يا هﺰﯿﮕﻧا ي
ياﺮﺑ ﯽﻧز ﻪ
.ﺖﺧادﺮﭘ دﺪﺠﻣ زﻮﺠﻣ ﺖﻓﺎﯾرد
نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﭽﻤﺸﯾﺮﺑا (Abrishamchi et al,2011)
ﺺﯿﺼﺨﺗ ياﺮﺑ ﯽﺘﻓﺎﯿﻫر ،ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
يﺎﻫ ﺪﻣﺎﯿﭘ ﻪﻠﻤﺟ زا .ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﺋارا ﻪﯿﻣورا ﻪﭼﺎﯾرد ﺰﯾﺮﺑآ ﻪﺿﻮﺣ رد نﺎﺘﺳدﺮﮐ و ﯽﺑﺮﻏ ،ﯽﻗﺮﺷ نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ نﺎﺘﺳا ﻪﺳ ﻦﯿﺑ بآ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺑﺎﻨﻣ ﺺﯿﺼﺨﺗ ﺮﺳ ﺮﺑ تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ زوﺮﺑ ،بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ هﮋﯾو ﻪﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺶﻫﺎﮐ و ﺎﺿﺎﻘﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ ﯽﺧﺮﺑ زا نﺎﻧآ .ﺖﺳا ﻊ
يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﯽﺳﺎﺳا يرﺎﮑﻤﻫ ﻦﮑﻤﻣ دراﻮﻣ ﻞﯿﻠﺤﺗ ياﺮﺑ يا ﻪﻧﺎﺘﺳآ ﺶﯾاﺮﮔ و ﯽﻠﭘﺎﺷ شزرا ،ﻪﺘﺴﻫ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ
.ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ناﺮﺑ بآ ﻦﯿﺑ
وﻮﻟﺎﯿﺳ نارﺎﮑﻤﻫ et al, 2012) (Siehlow
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا دﺮﮑﯾور يزﺎﺳﺮﺜﮐاﺪﺣ ﯽﭘرد ﯽﭘ
هﺎﻓر و ﮏﯾ يزﺎﺑ ﺸﻣ ﯽﺘﮐرﺎ ﻪﺑ
ﺺﯿﺼﺨﺗ بآ ﻪﻧﺎﺧدور ﻮﮑﻨﺳ رد يﺎﻘﯾﺮﻓا ﯽﺑﻮﻨﺟ ﻦﯿﺑ يﺎﻫﺎﺿﺎﻘﺗ
،يﺮﻬﺷ ﯽﺘﻌﻨﺻ و يزروﺎﺸﮐ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ
رد. يرﻮﺌﺗ يزﺎﺑ ﯽﺘﮐرﺎﺸﻣ
زا شزرا ﻪﺘﺴﻫ ﯽﻠﭙﺷ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا رﺎﺘﺧﺎﺳ هﺰﯿﮕﻧا رد يﺎﻬﺘﻟﺎﺣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﮐرﺎﺸﻣ رد ﻪﺿﻮﺣ ﺰﯾﺮﺑآ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺪﺷ ﺞﯾﺎﺘﻧ. نﺎﺸﻧ
ﺪﻫﺪﯿﻣ ﻪﮐ ﮏﯾ
،فﻼﺘﺋا عﻮﻤﺠﻣ هﺎﻓر ار ﺎﺗ ﺪﺻرد 5 ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﯽﺘﻟﺎﺣ ﻪﮐ مﺎﻤﺗ نﺎﯿﺿﺎﻘﺘﻣ بآ
دﺮﮑﻠﻤﻋ يداﺮﻔﻧا ﻪﺘﺷاد
،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا
ﺪﻫﺪﯿﻣ . چﻮﮐ ﻮﻟﺪﻤﺤﻣ (Kucukmehmetoglu,M ,2012) ،
ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ود مﻮﻬﻔﻣ ﻪﯾﺮﻈﻧ يزﺎﺑ ﺎﻫ و ﻪﻬﺒﺟ ﻮﺗرﺎﭘ ﯽﺷور ار ياﺮﺑ
ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ بآ رد ﻪﺿﻮﺣ ﻪﻠﺟد و تاﺮﻓ ﻪﺋارا هدﺮﮐ ﺖﺳا ﺞﯾﺎﺘﻧ. ﻦﯾا ﻖﯿﻘﺤﺗ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﯽﯾارﺎﮐ
يﺎﻬﺷور ﯽﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ
يزﺎﺑ و يﺎﻫ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ
رد ﻦﺘﻓﺎﯾ هار ﻞﺣ نﺎﮑﻣا ﺮﯾﺬﭘ رد يﺎﻀﻓ ﻪﻬﺒﺟ ﻮﺗرﺎﭘ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
نارﺎﮑﻤﻫ و ﻞﭙﯾﺎﻫ Hipel et al,2012)
يﺎﻫ لﺎﺳ رد ﻪﮐ تاﺮﻓ ﻪﻧﺎﺧدور ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ (
،1975 و 1990 دﻮﺟو ﻪﺑ1998
لﺎﺳ رد ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﯾا .ﺪﻧا ﻪﺘﺧادﺮﭘ .ﺪﻣآ نداﺪﻧ ﺮﺛا رد و قاﺮﻋ و ﻪﯾرﻮﺳ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻦﯿﺑ1975
ﺺﺨﺿ رﻮﻀﺣ ﺎﺑ و ﺚﻟﺎﺛ ﺺﺨﺷ رﻮﻀﺣ نوﺪﺑ ﺖﻟﺎﺣ ود رد ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﯾا .ﺖﺳﻮﯿﭘ عﻮﻗو ﻪﺑ قاﺮﻋ رﻮﺸﮐ ﻪﺑ تاﺮﻓ ﻪﻧﺎﺧدور ﻪﺑآ ﻖﺣ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺚﻟﺎﺛ .
يرﺎﻔﺻ و نارﺎﮑﻤﻫ (Safari et al, 2013)
، شور ﯾﺪﺟ يﺪ ار ﺮﺑ ﻪﯾﺎﭘ ﻪﯾﺮﻈﻧ يزﺎﺑ ﺎﻫ ياﺮﺑ ﻞﺣ فﻼﺘﺧا و ﻞﺣ ﻪﻠﺌﺴﻣ
ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ بآ رد ﻦﯿﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ و
نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿﻣﺎﺗ بآ
ﺎﺑ رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ يﺎﻫزﺎﯿﻧ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز ﻪﺋارا
هدﺮﮐ ﺪﻧا ﮏﯾ.
لﺪﻣ ﺮﺒﻫر وﺮﯿﭘ- ود ﻪﻠﺣﺮﻣ يا ياﺮﺑ يزﺎﺳ ﻪﻨﯿﺸﯿﺑ دﻮﺳ
ﻪﻧﺎﻣﺎﺳ ﻪﺑ رﺎﮐ هدﺮﺑ هﺪﺷ ﺖﺳا ﯽﻟو ﻊﺑﺎﺗ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ و
يﺎﻫ ﺖﯾﻮﻟوا ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﺶﺨﺑ يﺎﻫ هﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ رد
ﻦﯾا ﯽﺳرﺮﺑ ظﺎﺤﻟ هﺪﺸﻧ ﺖﺳا ﯽﺳرﺮﺑ. يدرﻮﻣ ﻦﯾا
،ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻪﺿﻮﺣ ﺰﯾﺮﺑآ ﻪﻨﯾرز دور ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ رد. ﻦﯾا
،لﺪﻣ ﻞﻣﺎﻋ يﺎﻫ ﺮﺛﻮﻣ ﺮﺑ يروآدﻮﺳ
،نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ﺶﻨﯾﺰﮔ يدﺮﺒﻫار ﺖﻤﯿﻗ و ناﺰﯿﻣ بآ ﯽﻓﺮﻌﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا ﺞﯾﺎﺘﻧ. ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯾا لﺪﻣ ﺎﺑ
لﺪﻣ ﻪﻧﺎﭼ ﯽﻧز
،ﺶﻧ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ﺶﯾاﺰﻓا دﻮﺳ ﺮﺒﻫر رد لﺪﻣ ﺮﺒﻫر وﺮﯿﭘ- رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ لﺪﻣ ﻪﻧﺎﭼ ﯽﻧز ﺶﻧ ﯽﻣ .ﺪﺷﺎﺑ
لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻔﺠﻧ يﺎﻫ يزﺎﺑ شور دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﺸﻫوﮋﭘ رد1391
رد2 كﺮﺘﺸﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رد ار ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ2
نﺎﻧآ .ﺪﻧداد راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﯿﻣورا ﻪﭼﺎﯾرد لﺎﺜﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ يزﺎﺑ15
يﺎﻤﻌﻣ ،ﻪﺟﻮﺟ ،ﯽﻧﻮﻣرﺎﻫ نﻮﭼ ﯽﯾﺎﻫ يزﺎﺑ
عﻮﻗو نﺎﮑﻣا زا ﯽﮐﺎﺣ ﺎﻫ نآ ﺞﯿﺘﻧ ﻪﮐ .ﺪﻧدﺮﮐ ﻢﯿﺴﻘﺗ بﻮﻠﻄﻣ ﺮﯿﻏ و بﻮﻠﻄﻣ يﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﺘﺳد ود ﻪﺑ ار دﻮﺑ ﻮﺟ ﻪﻄﻠﺳ يزﺎﺑ و ﯽﻧاﺪﻧز .دﻮﺑ ﻪﺿﻮﺣ رد بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﯽﻠﻌﻓ يرادﺮﺑ هﺮﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ ﯽﺘﺑﺎﻗر ﻪﺟﻮﺟ يزﺎﺑ ﮏﯾ ﻂﯾاﺮﺷ
لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و يرﺎﻫﺪﻨﻗ لﺎﺒﻧد ار دوﺮﯾﺮﻫ رد نآ يﮋﺗاﺮﺘﺳا و ناﺮﯾا يزﺮﻣ ﻪﻧﺎﺧدور ﯽﺑآ ﯽﺳﺎﻤﻠﭙﯾد ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ رد1395
ﻪﺳ ﻦﯿﺑ يرﺎﮑﻤﻫ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ يزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ و ﯽﻠﭘﺎﺷ شزرا شور ﮏﻤﮐ ﺎﺑ ﺎﻫ نآ ،ﺪﻧدﺮﮐ .دراد ار دﻮﺳ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ نﺎﺘﺴﻧﺎﻐﻓا و نﺎﺘﺴﻨﻤﮐﺮﺗ ،ناﺮﯾا رﻮﺸﮐ
ﻦﺨﺳ ﮏﯿﻧ و ﻪﯿﻧﺎﺤﺒﺳ رد
هﺮﻬﺑ ﺖﻬﺟ1393 ﻪﻧﺎﺧدور ﻢﺘﺴﯿﺳ زا ﻪﻨﯿﻬﺑ يرادﺮﺑ
ﯽﺑﺮﻏ نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ نﺎﺘﺳا رد دور ﻪﻨﯾرز يا زا
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻊﻣﺎﺟ لﺪﻣ ﮏﯾ يﺰﯾر
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد .ﺪﻧدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻨﯿﻬﺑ مﺎﺠﻧا زا ﺲﭘ
يﻮﮕﻟا ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻓﺪﻫ ﺪﻨﭼ يزﺎﺳ
بآ ﻪﻧﺎﻫﺎﻣ زﺎﯿﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻪﻨﯿﺸﯿﺑ و ناﺮﺑ
يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،نﺎﺸﯾا يدﺎﺼﺘﻗا ﺺﻟﺎﺧ دﻮﺳ يزﺎﺳ ﺎﻫ
ﺦﺳﺎﭘ نﺎﯿﻣ زا ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻪﻨﯿﻬﺑ يﺎﻫﻮﯾرﺎﻨﺳ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺑ ﻪﺑ يﺎﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ يزﺎﺳ ﻪﻨﯿﻬﺑ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد .
نارﺎﮑﻤﻫ و ارﺎﺴﻨﮐ ( Kinsara et al,2015)
ﻧ رد ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ يزﺎﺴﻟﺪﻣ .ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ تاﺮﻓ ﻪﻧﺎﺧدور ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﺰﯿ
ﻢﺘﺴﯿﺳ GMCR+
ﻮﯾرﺎﻨﺳ قاﺮﻋ و ﺪﻨﮑﯿﻤﻧ بآ يزﺎﺳدازآ ﻪﺑ ماﺪﻗا ﻪﯾرﻮﺳ نآ ﯽﻃ ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﯽﻟدﺎﻌﺗ ﻪﻄﻘﻧ و ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
راﺰﺑا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يﺮﮕﯾد لدﺎﻌﺗ ﻪﻄﻘﻧ ﻪﻣادا رد .ﺪﻨﮑﯿﻣ بﺎﺨﺘﻧا ار ﻪﻠﻤﺣ Inverse GMCR
ماﺪﻗا ﻪﯾرﻮﺳ نآ ﯽﻃ ﻪﮐ ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ
.ﺪﻨﮑﯿﻣ بآ يزﺎﺳ دازآ ﻪﺑ نارﺎﮑﻤﻫ و تﻮﭙﻠﯿﻓ Philpot et al,2017)
هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﯾا ﯽﺑﺮﻏ بﻮﻨﺟ رد ﻪﮐ ﮏﯿﻨﺳا هرد ﻪﺑآ ﻖﺣ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ (
ﻪﯾﺮﻈﻧ دﺮﺒﻫار زا ﺰﯿﻧ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﯾا ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ .ﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﺎﺗﻮﯾ و اداﻮﻧ تﻻﺎﯾا ﻦﯿﺑ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﯾا .ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﻊﻗاو ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﻢﺘﺴﯿﺳ و ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ يزﺎﺑ GMCR+
ﯿﻌﺗ ﺎﺑ نﺎﻧآ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا رد يزﺎﺑ ﻦﮑﻤﻣ تﻻﺎﺣ ﻦﯿ
ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﻞﺣ ﻪﺑ ﺖﻟﺎﺣ 13
ﺚﻟﺎﺛ ﺺﺨﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺎﺑ ﺎﺗ ﺪﻨﻫد ﯽﻣ عﺎﺟرا ﯽﻟﺎﻋ هﺎﮔداد ﻪﺑ ار ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﺎﺗﻮﯾ و اداﻮﻧ ﺖﻟﺎﯾا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ نآ رﺎﮐ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ دﺮﯾﺬﭘ نﺎﯾﺎﭘ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ .
لﺎﺳ رد ﻦﺨﺳ ﮏﯿﻧ و يﺮﺑﺎﺻ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺑ ﻪﻓﺪﻫ ﺪﻨﭼ يزﺎﺳ ﻪﻨﯿﻬﺑ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ2016
سﺎﺳا ﺮﺑ و تارذ ﺖﮐﺮﺣ ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا
ور ﯽﻃﺎﻘﻧ ، (ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ بآ ﺖﯿﻔﯿﮐ دراﺪﻧﺎﺘﺳا زا ﯽﻄﺨﺗ و ﻪﯿﻔﺼﺗ يﺎﻫ ﻪﻨﯾﺰﻫ عﻮﻤﺠﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ) نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﺖﯿﺒﻟﻮﻄﻣ لﺪﻣ و ﺶﻧ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﭼ شور زا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد .ﺪﻧدروآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻞﻣﺎﻌﺗ ﯽﻨﺤﻨﻣ GMCR+
.ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا تﺎﻓﻼﺘﺧا ﻞﺣ ياﺮﺑ
لﺎﺳ رد نﺎﯿﻧﺎﺠﻧز رد 1396
ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﻪﺑ ﻖﺣ ﻖﻘﺤﺗ ﯽﻤﮐ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﻪﺑآ
مﻼﯾا ﺪﺳ يﺎﻫ ﺎﻫ نآ .ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ
ﻞﯿﻠﺤﺗ دﺮﮑﯾور زا
ﻂﯿﺤﻣ ،يزروﺎﺸﮐدﺎﻬﺟ يﺎﻫ نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﮑﺒﺷ بآ و بﻼﺿﺎﻓ و بآ ،ﺖﺴﯾز
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻢﯿﻤﺼﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﯽﻣ يا لﺪﻣ .ﺪﻨﻨﮐ ﺖﻟﺎﺧد ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ رد ﯽﻠﺻا ناﺮﯿﮔ
ﺳ لﺪﻣ رد ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﯾا يزﺎ GMCR+
مﺎﺠﻧا
ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ ﻞﯿﻠﺤﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ،دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ. Inverse GMCR
يﺮﺘﺴﮔداد ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ رد ﺮﺛﺆﻣ ﺚﻟﺎﺛ ﺺﺨﺷ ﻪﮐ ﺪﻫد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ
ﺪﻫد قﻮﺳ (ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺖﯿﻌﺿو) بﻮﻠﻄﻣ لدﺎﻌﺗ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ار ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ و هدﻮﺑ .
- 3 ﻪﺠﯿﺘﻧ ﮔ ﯿ يﺮ
ﯽﻠﺻا يﺎﻫ شور زا ﯽﮑﯾ ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ و بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﻨﯿﻣز رد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ كﺮﺘﺸﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ هﺪﺷ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ
زا ﺮﺘﻤﮐ ﯽﺘﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ و ﯽﺑآ تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ ﻞﺣ رد شور ﻦﯾا يﺮﯿﮔرﺎﮐ ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ نﺎﯾﺎﺷ ﻪﺘﺒﻟا .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ ﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ لﺪﻣ ﻦﯿﺑ رد .ﺪﯾآ ﯽﻣ بﺎﺴﺣ ﻪﺑ ﺪﯾﺪﺟ ﺎﺘﺒﺴﻧ ﯽﺜﺤﺒﻣ و هدﻮﺑ ﺮﮕﯾد فﻼﺘﺧا ﻞﺣ يﺎﻫ شور رﺎﮐ ﻪﺑ ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ نﻮﮔ
.ﺖﺳا ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ لﺪﻣ زا ﺮﺘﻤﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ و ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ناﺰﯿﻣ ،تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﯾا ﻞﺣ ﺖﻬﺟ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ يدوﺪﻌﻣ داﺮﻓا ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻬﻨﺗ ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﯽﺑآ تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ رد لدﺎﻌﺗ ﻒﯾرﺎﻌﺗ ﺮﯾﺎﺳ ،ﺶﻧ ﻞﺣ هار ﺰﺟ ﻪﺑ ﻪﺑ ﻪﮑﻧﺎﻨﭼ ﮋﭘ ﯽﺧﺮﺑ ﻪﺑ ﺎﻫ لﺪﻣ ﻦﯾا ﺖﻫﺎﺒﺷ ار ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ لﺪﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ لﺪﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﺑﻮﺒﺤﻣ ﻞﯿﻟد ،ناﺮﮕﺸﻫو ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ياﺮﺑ نﺎﻨﮑﯾزﺎﺑ ﻦﯿﺑﺎﻣ يرﺎﮑﻤﻫ ﺮﺑ ار ضﺮﻓ ﺰﯿﻧ ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ يﺎﻫ لﺪﻣ ﻪﮐ اﺮﭼ .ﺖﺳا هرﺎﯿﻌﻣ ﺪﻨﭼ يﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ يﺎﻫ ﮏﯿﻨﮑﺗ
ﺬﮔ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﺑ ا ﻦﯾا فﻼﺧﺮﺑ ﺎﻣا .ﺪﻧا ﻪﺘﺷا
هﺪﯿﻘﻋ ﻪﺑ ،ﯽﻣﻮﻤﻋ لﺎﺒﻗ ﺖﯾﺰﻣ ياراد ﻪﻧارﺎﮑﻤﻫ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ لﺪﻣ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ
زﺎﯿﻧ مﺪﻋ ،ﯽﺼﺨﺷ دﻮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺪﯾﺪﺷ ﻞﯾﺎﻤﺗ و نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ يﺎﻫ ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ دﺎﻀﺗ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد : ﻪﻠﻤﺟ زا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﯾﺎﻫ ﺣ ﺶﻫﺎﮐ و ﯽﺒﺴﻧ و ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ هداد زا هدﺎﻔﺘﺳا ،نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ و ﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻪﺑ ﯽﻤﮐ ﯽﻫد نزو ﻪﺑ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ ﯽﺒﺴﻧ ﻢﺠ
.
-4 هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
] ،م؛ﯽﯾﺎﺒﯾز ؛ف،ﺪﻧزرﻮﭘ[1 دﺮﺑرﺎﮐ
ﯾﺮﻈﻧ ﻪ ي يزﺎﺑ ﺎﻫ رد ﻦﯿﯿﻌﺗ ناﺰﯿﻣ ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ زا هﺮﻔﺳ يﺎﻫ بآ ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز ﺖﺷد دﺎﺑآزوﺮﯿﻓ )
،(1390 دﺎﺼﺘﻗا
،يزروﺎﺸﮐ ﺪﻠﺟ
هرﺎﻤﺷ،5 :ص ،4 -24 . 1
] [30 ).ﻦﯿﺴﺣ ،نﺎﯿﻧﺎﺠﻧز .(1396
ﻪﯾﺮﻈﻧ و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﮑﺒﺷ ﻞﯿﻠﺤﺗ دﺮﺑرﺎﮐ يدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ) بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ راﺪﯾﺎﭘ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ و تﺎﺸﻗﺎﻨﻣ ﻞﺣ رد ﺎﻫ يزﺎﺑ
مﻼﯾا ﺪﺳ ﺰﯾﺮﺑآ ﻪﺿﻮﺣ:
:ﺖﺒﺛ هرﺎﻤﺷ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد .ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ ،(
82246 .
] ).اﺮﻫز ،ﻪﯿﻧﺎﺤﺒﺳ[3 ،(1393
ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ و ﻪﻓﺪﻫ ﺪﻨﭼ يﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﺤﻄﺳ بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ،
:ﺖﺒﺛ هرﺎﻤﺷ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ 66686
.
] ،ﺪﯿﻤﺣ ؛ﯽﻧﺎﺳاﺮﺧ نﺎﯿﻧاﺮﻤﻋ ، م ؛مﺪﻘﻣ يﻮﻠﻋ ،ﻒﻟا ؛يرﺎﻫﺪﻨﻗ[26 سﺎﺳا ﺮﺑ دوﺮﯾﺮﻫ ﻪﺿﻮﺣ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻦﯿﺑ يرﺎﮑﻤﻫ موﺰﻟ ﯽﻨﯿﺑ ﺶﯿﭘ ،1395
هرﺎﻤﺷ ،راﺪﯾﺎﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ و بآ ،ﯽﻠﭘﺎﺷ شزرا يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻪﺤﻔﺻ ،1
-121 . 115
] [2 ) .ﻦﯿﺴﺣ ،ﯽﻔﺠﻧ ﺳرﺮﺑ ،(1391
:ﺖﺒﺛ هرﺎﻤﺷ ،سرﺪﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ ،ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ هﺎﮔﺪﯾد ﺎﺑ كﺮﺘﺸﻣ ﯽﺑآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﯽ
-2588 . 517
] [24 ) .ﻦﯿﺴﺣ ،ﯽﻔﺠﻧ :ﺖﺒﺛ هرﺎﻤﺷ ،سرﺪﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ ،ﺎﻫ يزﺎﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ هﺎﮔﺪﯾد ﺎﺑ كﺮﺘﺸﻣ ﯽﺑآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ،(1391
-2588 . 517
[19]Abrishamchi, A., Danesh-Yazdi, M., Tajrish, M. 2011. Conflict Resolution of Water Resources Allocation Using Game Theoretic Approach: the case of orumieh river basin in Iran, AWRA Summer Specialty Conference.
[11]Aadland, A. and V. Kolpin. 2004. Erratum to Environmental determinants of cost sharing. J. Econo. Behav.
& Org. 55: 105-121.
[22]Hipel KW, Walker S. 2012. Brownfield redevelopment. In The Berkshire Encyclopedia of Sustainability. vol.
5 of 10 on Ecosystem management and sustainability. Craig RK, Pardy B, Nagle JC, Schmitz O, Smith W (eds).
Berkshire Publishing: Barrington, MA, USA; 44–48.
[5]Hipel KW, Fang L, Kilgour M, Peng X. 1997. The decision support system GMCR in environmental conflict management. Applied Mathematics and Computation 83: 117–152. DOI: 10.1016/S0096-3003(96)00170-1.
[27]Kinsara R, Petersons O, Hipel K, Kilgour M. 2015a. Advanced decision support for the graph model for conflict resolution. Journal of Decision Systems 24: 117–145. DOI: 10.1080/12460125.2015.1046682.
[21]Kucukmehmetoglu, M. (2012) An integrative case study approach between game theory and Pareto frontier concepts for the transboundary water resources allocations, Journal of Hydrology 450– 451(0): 308-319.
[9]L. Z. Wang , L. Fang2 and K. W. Hipel.(2003).”Water Resources Allocation: A Cooperative Game Theoretic Approach”. Journal of Environmental Informatics 2 (2) 11-22
[10]L. Z. Wang , L. Fang2 and K. W. Hipel.(2005).”Lexicographic minimax approach to fair water allocation problems. Systems Man and Cybernetics 2005. SMC '06. IEEE International Conference on, vol. 6, pp. 5252- 5257
[12] Loaiciaga H., (2004), "Analytical game theoretic approach to groundwater extraction," Journal of Hydrology, (297), pp. 22–33.
[17]:Madani, K. 2010. Game theory and water resources, Journal of Hydrology.
[18]Madani, K. 2011. Hydropower licensing and climate change: Insights from cooperative game theory, Advances in Water Resources.
[4]Madani,K. Hipel, KW.(2011),Non-Cooperative Stability Definitions for Strategic Analysis of Generic Water Resources Conflicts. Water Resources Management,25(8):1949-1977.
[7]:Madani, K. 2010. Game theory and water resources, Journal of Hydrology
[13] Mckinney. D. C. and Teasley. R.L., (2007), “Cooperative game theory for transboundary river basins:
TheSyra Darya basin,” Proceedings of the 2007 World Environmental and Water Resources Congress, Tampa,Florida, May.
[16]Niksokhan, M.H., Kerachian, R. and Karamouz, M., (2009), "A game theoretic approach for trading discharge permits in rivers," Water Science & Technology, 60(3), pp. 793-804.
[8]Rogers, P. (1969), "A game theory approach to the problems of international river basins," Water Resources Research, 5(4), pp. 749–760
[20]Siehlow1 M., Rei. J, C Hirschhausen. A, Dreuse, S. Koschker, S. Schneider, R.Werner.2012. Using Methods of Cooperative Game Theory for Water Allocation Management in the Orange Senqu River Basin
[23]Safari, N., Zarghami, M. and Szidarovszky, F. (2013) Nash bargaining and leader– follower models in water allocation: Application to the Zarrinehrud River basin, Iran. Applied Mathematical Modelling (In Press).
[28]Simone L Philpot, Peter A Johnson, Keith W Hipel. Analysis of a brownfield management conflict in Canada. in Hydrological Research Letters 11(3):141-148 · July 2017.
[29]Saberi.L, Niksokhan.M.(2016)Optimal waste load allocation using graph model for conflict resolution.
Water Science and Technology6:1512-1522.
(6): Nash JF. 1950. Equilibrium points in n-person games. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 36: 48–49. DOI: 10.1073/pnas.36.1.48.
[14]. Wang, L., Fang, L., and Hipel, K.W., (2008), “Basin-wide cooperative resources allocation”, European Journal of Operational Research, 190(3), pp. 798-817.
[15] Yang. Z., Zeng. Y., Cai. Y. and Tan. Q., (2008), “An integrated game-theory based model for transboundary water resources management in north china: A case study in the Guantingr eservoir basin (GRB),Beijing,
”International Journal of Software Engineering and Knowledge Engineerng, 18(4), pp.461-483.
Comparison of application of cooperative and non-cooperative game theory approaches to solving conflicts of water resources.
Abstract
Water and environmental disputes are part of the common issues in water resource management, which have multiple stakeholders with opposite utility, which must interact with each other to make managerial decisions. Therefore, determining the method for solving the disputes over water resources is important. One of the ways of solving such differences is game theory, which can be used to model these issues. Due to the wide range of differences, many different approaches to game theory have been developed so far, and various classifications have been made in this regard. The results of this study showed that among different models of game theory used to solve these conflicts, the use of quality and non- cooperative models is much less than cooperative models. In spite of this general interest, due to the simplicity of collaborative approaches, according to experts, non-cooperative models have advantages, including: considering the conflict between the desirability of decision makers and the desire to increase personal profits, the need for Weighing slightly on the criteria and decision makers, using qualitative and relative data and reducing the relative volume of calculations
Keywords :Conflict, Dispute Resolution, Game Theory, graph model.
