ﯽﺸﯾاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﺮﺛا ﺰﺒﺳ هﺮﯾز ﺎﺑ
(Cuminum cyminum L.)
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﺮﺑ يﺎﻫ
و زﺮﻫ
دﺮﮑﻠﻤﻋ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
) يﺮﻬﺷ
Lallemantia iberica Fischer & C.A. Meyer
(
ﻖﻔﺷ ﻞﯿﻠﺟ ﻖﻧاﻮﻠﮐ
1
ﯽﯾﻻد لدﺎﻋ ،* 2نﻼﯿﻣ
بﺎﺘﻫز ﺪﯿﻌﺳ ، ﯽﺳﺎﻤﻠﺳ
،3
ﯽﻋار بﻮﻘﻌﯾ ﺖﺳد ﻼﯿﻬﺳ و3
نﺎﻫﺮﺑ
4
:ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ 13
/ 10 / 1395
:شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ 18
/ 01 / 1397
ﻖﻔﺷ ﮐ ﯽﯾﻻد .،ج ،ﻖﻧاﻮﻠ بﺎﺘﻫز ،.ع ،نﻼﯿﻣ
ﺖـﺳد و .ي ،ﯽـﻋار ،.س ،ﯽﺳﺎﻤﻠﺳ .س ،نﺎـﻫﺮﺑ
1398 ﯽـﺸﯾاﺰﻓا طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ ﺮـﺛا . ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز ﺎـﺑ
(Cuminum cyminum L.) ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﺮﺑ
يﺎﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ و زﺮﻫ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
) يﺮﻬﺷ Lallemantia iberica Fischer & C.A. Meyer مﻮﺑ .(
ﯽﺳﺎﻨﺷ
،يزروﺎﺸﮐ 11
) 4 :(
1510 - 1497 .
هﺪﯿﮑﭼ
ﯽﺘﺸﮐﺪﻨﭼ ﻪﺑ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻪﺑ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺖﻫﺎﺒﺷ ﻞﯿﻟد ﻪﻧﻮﮔ عﻮﻨﺗ ﺮﻈﻧ زا ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ
ﺖﺴﯾژﻮﻟﻮﮐا ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ،ﯽﺘﺴﯾز يراﺪﯾﺎﭘ و يا ﺐﺟﻮﻣ و ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺎﻫ
ﺶﯾاﺰﻓا
،ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻆﻔﺣ يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ و
لﺮﺘﻨﮐ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ كﺎﺧ و هﺮﻬﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ يرادﺮﺑ زا
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻮﻣ دﻮﺟ ﯽﻣ ﻦﯾا زا .دﻮﺷ
،ور ﻪﺑ ﯽﺑﺎـﯾزرا رﻮـﻈﻨﻣ ﺮـﺛا
ﺖـﺸﮐ
طﻮﻠﺨﻣ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ ) Lallemantia iberica Fischer & C.A. Meyer (
ﺰﺒﺳ هﺮﯾز و (Cuminum cyminum L.) لﺮﺘﻨﮐ ﺮﺑ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ زﺮﻫ
دﺮﮑﻠﻤﻋ و يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
،يﺮﻬﺷ رد ﯽﺸﯾﺎﻣزآ لﺎﺳ
ﯽﻋارز 93 - 1392 رد ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻋرﺰﻣ هﺪﮑﺸﻧاد
يزروﺎﺸﮐ ﺎﮕﺸﻧاد ه ﻪﺑ ﺰﯾﺮﺒﺗ حﺮـﻃ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺑ ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ
كﻮﻠﺑ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ .
) ﻞﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ a1
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ و ( يﺎﻫ
) زﺮﻫ a2
ﻪﺑ ( ﻢﺘﺴﯿﺳ و لوا رﻮﺘﮐﺎﻓ ناﻮﻨﻋ ﺖـﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺖﺸﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﺺﻟﺎﺧ
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ) يﺮﻬﺷ b1
،(
) ﺰﺒﺳ هﺮﯾز ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ b2
( ﺖﺒﺴﻧ ﺎﺑ ﯽﺸﯾاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ و يﺎﻫ
20 % يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ و يﺮﻬﺷ 100 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز %
) b3
،(
40 % يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ و يﺮﻬﺷ 100 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز % )
b4
و ( 60 % يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ و يﺮﻬﺷ 100 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز % )
b5
ﻪﺑ ( نﺎـﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد مود رﻮﺘﮐﺎﻓ ناﻮﻨﻋ
ﻪﮐ داد ﺖﺴﯾز هدﻮﺗ ﻒﻠﻋ يﺎﻫ زﺮﻫ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد 100
ﻪﺑ 20 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ ﻢﮐ ﺮﺗ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ زا يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
دﻮﺑ يﺮﻬﺷ . ﺶﯿﺑ ﺮﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾ
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ و ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﻒﻠﻋ ﻞﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ ﻪﺑ يﺮﻬﺷ يﺎﻫ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ .ﺖﺷاد صﺎﺼﺘﺧا ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد زﺮﻫ يﺎﻫ
زﺮﻫ ﺮـﺗ ﻢـﮐ و ﺪـﺷ ﺮﺠﻨﻣ يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ وهدﻮﺗﺖﺴﯾز ﻦﯾﺮﺗﻢﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ- ﺰﺒﺳ هﺮﯾز20 ﻪﺑ100 طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺺﺧﺎـﺷ ﻦﯾ
ﺖﺷادﺮﺑ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ يﺮﻬﺷ 100
ﻪﺑ 40 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ رد يﺮﻬﺷ يﺎﻫ
ﻪﺑ زﺮﻫ ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ .ﺪﻣآ ﺖﺳد
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا رد ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ) ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ .دﻮﺑ ﮏﯾ زا ﻪﺑ
ناﺰﯿﻣ 4/
1 عﻮﻤﺠﻣ و ( شزرا ) ﯽﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺰﯿﻣ نا 94 /0 طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ ( 100
ﻪﺑ 60 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ رد يﺮﻬﺷ يﺎﻫ
.دﻮﺑ طﻮﺑﺮﻣ زﺮﻫ ﻢﮐ
ﺮﺗ ﻦﯾ وLER ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺰﯿﻧRVT
يﺎﻫ و زﺮﻫ
ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد 100
ﻪﺑ 20 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻪﺑ يﺮﻬﺷ .ﺪﻣآ ﺖﺳد ﯽﻣ ﺲﭘ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﻪﮐ ﺖﺸﮐ طﻮﻠﺨﻣ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
،يﺮﻬﺷ ﻪﺑ رد هﮋﯾو
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ يﺎﻫ
،زﺮﻫ ﮏﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﻤﺿ و ﻪﺘﺷاد يﺮﺗﺮﺑ هﺎﯿﮔ ود زا ﮏﯾ ﺮﻫ ﯽﺘﺸﮐ
دﺎﺠﯾا عﻮﻨﺗ و يراﺪﯾﺎﭘ رﺎﻬﻣ و ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻒﻠﻋ
يﺎﻫ زﺮﻫ
،ﻪﻋرﺰﻣ
ﯽﯾارﺎﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﯿﻣز زا ار ﺶﯾاﺰﻓا ﺰﯿﻧ ﯽﻣ
.ﺪﻫد
هژاو :يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ
،ﯽﺘﺴﯾز يراﺪﯾﺎﭘ ،ﻞﺧاﺪﺗ
ﻪﻧﻮﮔ عﻮﻨﺗ ،يا ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
1
1 ، 2 ، 3 و 4 - ﻪــﺑ ﺐــﯿﺗﺮﺗ رﺎﯿــﺸﻧاد ، دﺎﺘــﺳا ،ﺖــﻋارز ﺪــﺷرا سﺎﻨــﺷرﺎﮐ و نا
ياﺮــﺘﮐد
هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﻫﺎﯿﮔ يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓﻮﮐا هوﺮﮔ ،ﯽﻋارز نﺎﻫﺎﯿﮔ يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ناﺮﯾا ،ﺰﯾﺮﺒﺗ مﺮﺒﻣ زﺎﯿﻧ نآ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ و ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺐﯾﺮﺨﺗ و نﺎﻬﺟ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰﻓا
رﺎﻤـﺷ ﻪـﺑ زوﺮﻣا يﺎﯿﻧد ﯽﺳﺎﺳا تﻼﮑﺸﻣ زا ﯽﯾاﺬﻏ تاﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ
*) - :لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ Email: [email protected]
(
Doi: 10.22067/jag.v11i4.61524
ﯽﻣ ) ﺪﻧور Javanshir et al., 2000 ﯽﻓﺮﻃ زا .(
، رد ﯽﺘﺴﯾز عﻮﻨﺗ دﻮﺟو
ﻢﺘــﺴﯿﺳ ﺘــﺴﮔ ﺪــﯿﻟﻮﺗ و يراﺪــﯾﺎﭘ ﺚــﻋﺎﺑ يزروﺎــﺸﮐ يﺎــﻫ ﺮــﺘﻬﺑ و هدﺮ
ﯽﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ ) ددﺮﮔ
Banik et al., 2006 .(
ﻪﺑ ﯽﻠﮐرﻮﻃ
، ﻢﺘﺴﯿﺳ يﺎﻫ
تﺎﺒﺛ زا عﻮﻨﺘﻣ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ و هدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ ي ﻢﮐ
ﺮﺗ راﺮﻗ تاﺮﯿﯿﻐﺗ شﻮﺨﺘﺳد
ﯽﻣ ﺪﻧﺮﯿﮔ ) Vandermeer, 1989 ﻢﺘﺴﯿﺳ .(
ﻪﺑ ﯽﺘﺸﮐﺪﻨﭼ ﺖﻫﺎﺒﺷ ﺖﻠﻋ
ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻪﺑ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪـﻧﻮﮔ عﻮـﻨﺗ ﺮﻈﻧ زا ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ
يراﺪـﯾﺎﭘ و يا
،ﯽﺘﺴﯾز ﺖﺴﯾژﻮﻟﻮﮐا ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﯽﻣ ﺎﻫ
) ﺪﺷﺎﺑ Francis, 1986 رد ﻪـﮐ (
ﻪﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا نآ و هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻣآرﺎﮐ رﻮﻃ
ﻪﺑ ءﻮـﺳ تاﺮـﺛا ﺶﻫﺎﮐ ﻞﯿﻟد
ﻦﯿﻤـﻀﺗ نازروﺎـﺸﮐ يدﺎـﺼﺘﻗا تﺎـﺒﺛ ،ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﻨﯾﺰﻫ و ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﻣ دﻮﺷ ) Hashemi-Dezfuli et al., 1996 ( .
ﻪﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ناﻮﻨﻋ
ﻪﺧﺎﺷ ﻢﺘﺴﯿﺳ زا يا ﺸﮐﺪﻨﭼ يﺎﻫ
ﻪﻔﻟﺆﻣ زا ﯽﮑﯾ و ﯽﺘ يزروﺎﺸﮐ ﺮﺛﺆﻣ يﺎﻫ
مﻮﺑ عﻮﻨﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﻤﺿ ،راﺪﯾﺎﭘ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ ،يدﺎـﺼﺘﻗا و ﯽﺘﺧﺎﻨـﺷ
،تﺎـﻓآ ﺶﻫﺎـﮐ ،ﻊﺑﺎـﻨﻣ زا ﺮﺗﺪـﻣآرﺎﮐ هدﺎﻔﺘـﺳا ،ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد دﺮﮑﻠﻤﻋ بﻮــﻠﻄﻣ ﻪــﯾﺬﻐﺗ و مﺎــﻈﻧ تﺎــﺒﺛ ﺶﯾاﺰــﻓا ﯽــﻣ ماد و نﺎــﺴﻧا ﺮــﺗ
دﻮــﺷ
) Mahdavi-Damghani et al., 2006 .(
ا ﺣاو رد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓ ،ﺢﻄـﺳ ﺪ
ﻪـﺑ ﻞـﻣاﻮﻋ زا ﺮـﺘﻬﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻞـﯿﻟد
زا ،كﺎـﺧ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ و بآ ،رﻮﻧ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻢـﻬﻣ
ﺮـﺗ ﻦﯾ
ﮏﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﺪﯾاﻮﻓ ﯽـﻣ ﯽﺘﺸﮐ
) ﺪـﺷﺎﺑ Banik et al.,
.( 2006 توﺎـﻔﺗ ﺖــﺸﮐ رد ﯽـﻋارز نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﯽﮑﯾژﻮــﻟﻮﯾﺰﯿﻓﻮﻓرﻮﻣ يﺎـﻫ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا رد يﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣﺎﻋ ،طﻮﻠﺨﻣ ﻨﻫ .دﻮﺷ
ﯽﻣﺎـﮕ
ﻪﮐ ود ﻪﻧﻮﮔ ﺶﺷﻮﭘ ،عﺎﻔﺗرا ﺮﻈﻧ زا ﯽﻫﺎﯿﮔ
و يﻮﮕﻟا ﺪﺷر ﻢﻫ زا توﺎﻔﺘﻣ
،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﻢﮐ ﺮﺗ نآ ﻦﯿﺑ ي هﺪـﺷ دﺎـﺠﯾا ﺎﻫ و
ﻦـﯾا ﺐﺒـﺳ عﻮـﺿﻮﻣ
ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺖـﺸﮐ ﺺﻟﺎـﺧ ﯽـﻣ دﻮـﺷ
) Khan et al., 2005 نآ ﺪـﺷر خﺮـﻧ ،ﻪـﻧﻮﮔ ود ﺪﺷر هرود لﻮﻃ .(
،ﺎـﻫ
ﻋ رد توﺎﻔﺗ ،ﺖﺷﺎﮐ ﻢﮐاﺮﺗ ﻪﺸﯾر ﻖﻤ
ﻪـﺸﯾر شﺮﺘـﺴﮔ هﻮﺤﻧ ،ﯽﻫد و ﺎـﻫ
ﻪﺸﯾر ﻢﮐاﺮﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﺖﺑﺎﻗر ﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻠﻣاﻮﻋ زا ﺎﻫ
ﺖﺸﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ رد ﺎﻫ
و ﺖﺑﻮﻃر ،ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ بﺬﺟ ﺮﻈﻧ زا طﻮﻠﺨﻣ ﻢﻫ
ﻦﯿﻨﭼ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﯾارﺎﮐ
هدﺎﻬﻧ ﯽﻣ راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ ﺎﻫ ) ﺪﻨﺷﺎﺑ
Ghosh et al., 2009 .(
ﯽﺳرﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ يﺎﻫ
) ﻪﻧﺎﯿﭼ ﯽﯾﺎﺿر Rezaei-Chiyaneh, 2016
ﺖـﺸﮐ يﺮـﺗﺮﺑ ﺮﮕﻧﺎـﺸﻧ (
طﻮــﻠﺨﻣ ) ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿــﺳ Nigella sativa L.
،(
) ﺎــﯿﺑﻮﻟ Phaseolus
vulgaris L.
و ( ) نﺎﺤﯾر Ocimum basilicum L.
( ﻪﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﯿﻟد
ﺮﺘﻬﺑ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ دﻮﺟﻮﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ
،رﻮﻧ بآ و داﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ ﺺﻟﺎﺧ
ﻪﺳ هﺎﯿﮔ ﯽﻣ .ﺪﺷﺎﺑ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ رد ﻢﻬﻣ تاﺪﯿﻬﻤﺗ زا ﯽﮑﯾ يﺎﻫ
زﺮﻫ يزروﺎـﺸﮐ ﺪﯾد زا
ﻪﻧﻮﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ،راﺪﯾﺎﭘ ﺮﮕﯾﺪـﮑﯾ ﺎـﺑ ﯽﻋارز ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
) ﺖﺳا Gomez & Gurevitch, 2005 ﺶـﺷﻮﭘ نﺪﻧﺎـﺳر ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﻪﺑ .(
ﺮﺗﺮﺛﺆـﻣ و ﺮـﺘﻬﺑ لﺮـﺘﻨﮐ رد ﻢـﻬﻣ ﻞﺻا ود ﯽﻫﺎﯿﮔ عﻮﻨﺗ و كﺎﺧ ﺢﻄﺳ ﻒﻠﻋ يﺎﻫ ﮏـﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد زﺮﻫ ﯽـﻣ ﯽﺘـﺸﮐ
ﺪـﺷﺎﺑ
) Poggio, 2005 ﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ .(
ﻪﯾﺎﺳ ﺎﺑ ط ﻒـﻠﻋ ندﺮﮐ ﻪﻔﺧ و يزاﺪﻧا -
يﺎﻫ دراﻮﻣ ﯽﺧﺮﺑ رد و زﺮﻫ ﻪﺑ
زا ﯽﻋارز نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﮑﯿﺗﺎﭘﻮﻠﻟآ صاﻮﺧ ﻞﯿﻟد
ﻒﻠﻋ شﺮﺘﺴﮔ و ﺪﺷر يﺎﻫ
ﯽـﻣ يﺮﯿﮔﻮـﻠﺟ زﺮـﻫ ) ﺪـﻨﮐ
Liebman &
Dyck, 1993 ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ .(
يﺎﻫ نآ ﺪﺷر ﺶﻫﺎﮐ و زﺮﻫ ﻪـﺑ ﺎـﻫ
ﻞـﯿﻟد
ﻒﻠﻋ ﺎﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺖﺑﺎﻗر يﺎﻫ
ﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ زﺮﻫ طﻮﻠﺨ
ﯽﻣ ﻒﻠﻋ فﺮﺼﻣ ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﻦﯾا زا ﻪﮐ دﻮﺷ ﺶﮐ
ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رد ﺎﻫ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ هدﺎﻔﺘﺳا زﺮﻫ ﯽﻣ ) دﻮﺷ Alizadeh et al., 2009 .(
رد ﺮـﯿﯿﻐﺗ
ﻪﻧﻮﮔ و داﺪﻌﺗ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻢﮐاﺮﺗ ﻒﻠﻋ نآ ﯽﺘﺑﺎـﻗر ناﻮـﺗ و هﺪـﺷ ﺮﺠﻨﻣ زﺮﻫ ﯽـﻣ ﺮـﯿﯿﻐﺗ ﺰـﯿﻧ ار ﺎـﻫ
ﺪـﻫد
) Ahmadi & Daraeimofrad, 2016 ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا زا هدﺎﻔﺘﺳا .(
ﯽﻣ ﺰﯿﻧ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻪـﺑ ﯽـﺘﺒﺜﻣ تاﺮﺛا ﺪﻧاﻮﺗ
.ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد هاﺮﻤﻫ
نآ لﻮـﺼﺤﻣ ﻪـﮐ ﺖﺳا ﺪﻨﻣدﻮﺳ ﯽﻧﺎﻣز طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﺶﯿـﺑ
ﺮـﺗ زا
ﮏﺗ ﻪﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻓﺎﺿا .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﺘﺸﮐ زا ﺮﺘﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ًﻻﻮﻤﻌﻣ هﺪﻣآ ﺖﺳد
دﻮﺟﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ نآ ﻦﯿﺑ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ فﻼﺘﺧا و هﺎﯿﮔ ﻂﺳﻮﺗ
و ﺎﻫ ﻢـﮐ ﺮـﺗ
ﻒـﻠﻋ ندﻮﺑ ﯽـﻣ هداد ﺖﺒـﺴﻧ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ ﻢﺘـﺴﯿﺳ رد زﺮـﻫ
دﻮـﺷ
) Hemaiaty et al., 2002 .(
ﺖـﯾﺰﻣ ﯽﺑﺎـﯾزرا ﺖﻬﺟ ﺐﻠﻏا ﻪﮐ يرﺎﯿﻌﻣ
ﯽـﻣ راﺮـﻗ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ،دﺮـﯿﮔ
ﻦﯿـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒـﺴﻧ
) (LER زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﻦﯿﻣز ﺢﻄﺳ ناﺰﯿﻣ ،ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯾا .ﺖﺳا1
ﮏﺗ رد ﯽﺘﺸﮐ
ﯽـﻣ ﻒﯿﺻﻮﺗ ار طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ يوﺎﺴﻣ يدﺮﮑﻠﻤﻋ لﻮﺼﺣ ياﺮﺑ ﺪـﻨﮐ
) Vandermeer, 1989 ﺮﯿﻈﻧ يدﺪﻌﺘﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﺑ ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ .(
،طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد ﯽـﻋارز نﺎـﻫﺎﯿﮔ زا ﮏﯾ ﺮﻫ ﯽﺘﺑﺎﻗر ترﺪﻗ ،ﻢﮐاﺮﺗ ﺖـﺳا طﺎﺒﺗرا رد ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ ﻞﻣاﻮﻋ و ﯽﻋارز هﺎﯿﮔ ﺪﺷر ماود ،يژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ .
هوﻼﻋ ﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻮﻣ يژﻮﻟﻮﻓر و رﺎﺘﺧﺎﺳ ىاﺰﺟا ﻞﯿﮑـﺸﺗ هﺪـﻨﻫد طﻮـﻠﺨﻣ رد
ﺐﻟﺎﻏ و بﻮﻠﻐﻣ ندﻮﺑ ﻪﻧﻮﮔ
،ﺎﻫ ﻞﺻاﻮﻓ ﻦﯿﺑ ﻒﯾدر ﺎﻫ و ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ
زﺮﻫ ﺰﯿﻧ زا ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛﺆﻣ ﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ يﺎـﻫ ﯽﺘﺑﺎـﻗر و ﺖـﺸﮐ يﺪﻨﻣدﻮـﺳ
طﻮﻠﺨﻣ ) ﺪﻨﺘﺴﻫ Rajaii et al., 2016 ﯽﻧﺎﻣز .(
ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﮐ
ﻢﮐ ﺮﺗ ) ﺖﺳا ﮏﯾ زا 1
LER<
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ،(
ﺖـﺸﮐ ﺎـﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد
.دراد ﺖﯿﺤﺟرا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ و ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﯽﺘﯾﺰﻣ ﺺﻟﺎﺧ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾا ﺮﮔا ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ) ﺪﺷﺎﺑ ﮏﯾ زا LER>1
ﺖﯾﺰﻣ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ،(
ﮏﺗ رد و دراد ﻦﯿﻣز ،ﯽﺘﺸﮐ
گرﺰﺑ ﺮﺗ ﺎـﺑ ﺮـﺑاﺮﺑ يدﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ي
1- Land Equivalent Ratio (LER)
ﺖﺳا زﺎﯿﻧ درﻮﻣ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ) ﺪﺷﺎﺑ ﮏﯾ ﺮﺑاﺮﺑ ﺮﮔا و
LER= 1 ناﺰﯿﻣ ،(
د ﺪﯿﻟﻮﺗ ﮏﺗ و طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو ر ﺖﺳا ﺮﺑاﺮﺑ ﯽﺘﺸﮐ
) Ofori
& Stern, 1987; Hashemi-Dezfuli et al., 1996 (.
ﯽـﻋارز نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺖﺷﺎﮐ يﻮﮕﻟا ﻦﯿﯿﻌﺗ هزوﺮﻣا ﺶﯿـﺑ
ﺮـﺗ سﺎـﺳا ﺮـﺑ
ﯽﻣ ترﻮﺻ يدﺎﺼﺘﻗا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻞﻣاﻮﻋ دﺮـﯿﮔ
. ﻦـﯾا زا ور
، ﻪـﯿﺟﻮﺗ ياﺮـﺑ
بﻮﻠﻄﻣ ﺎﺑ نآ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺪﯾﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يدﺎﺼﺘﻗا ﻦﯾﺮﺗ
ﺖﺸﮐ ﻂﯾاﺮﺷ
نﺎﮑﻣا هﺎﯿﮔ ود ﺺﻟﺎﺧ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﯾﺬﭘ
) Javanshir et al., 2000 .(
ﺺﺧﺎﺷ
ﯽﺒـﺴﻧ شزرا عﻮـﻤﺠﻣ فﺪـﻫ ﻦﯾا ﻪﺑ ﯽﺳﺮﺘﺳد ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ )
(RVT
1
ﺮﮔا .ﺖﺳا RVT گرﺰﺑ ﺮﺗ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ يﺪﻨﻣدﻮـﺳ ،ﺪـﺷﺎﺑ ﮏـﯾ زا
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ راﺪـﻘﻣ ﺮﮔا و ﺖﺳا ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ زا ﮏـﭼﻮﮐRVT
ﮏـﯾ زا ﺮـﺗ
ﯽﻣ هداد ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ،ﺪﺷﺎﺑ ﺷ
ﯽﺗرﻮﺻ رد .دﻮ ﻪﮐ
ﺎـﺑ ﺮﺑاﺮﺑRVT
ﺮﮕﯾﺪـﮑﯾ ﺮـﺑ ﯽـﺘﯾﺰﻣ يدﺎـﺼﺘﻗا ﺮﻈﻧ زا ﺖﺸﮐ شور ود ﻦﯾا ،ﺪﺷﺎﺑ ﮏﯾ .ﺪﻧراﺪﻧ ﺮـﮔا ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﺮﮐذ ﻪﺑ مزﻻ ﮏـﭼﻮﮐLER
،ﺪـﺷﺎﺑ ﮏـﯾ زا ﺮـﺗ
ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ) دراﺪﻧ ﯽﺗروﺮﺿRVT
Javanshir et al., 2000 .(
فﺮـﺼﻣ ﻪﺘـﺳاﻮﺧﺎﻧ و ﯽﺒﻧﺎـﺟ ضراﻮـﻋ نﺪـﺷ ﺺﺨـﺸﻣ ﺎﺑ هزوﺮﻣا ﺘﺳا ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫوراد ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ زا هدﺎﻔ
هدروآﺮـﻓ و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ نوﺰﻓازور دﺮﮑﯾور .ﺖﺳا يﺎـﻫ
ﮓﻧرﺮﭘ ﯽﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا ﻪﺧﺮﭼ رد ار نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﺶﻘﻧ ،نآ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺮـﺗ
.ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا
نوﺰﻓازور ﺎﺿﺎﻘﺗ ياﺮﺑ نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﯽـﯾوراد و ﻪـﻨﯾﺰﻫ
كﺪﻧا ﺖﺷادﺮﺑ ﻦﯾا نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﺖﻌﯿﺒﻃ
، ﺪﻧور ﺶﻫﺎـﮐ ﺮﯾﺎـﺧذ ﯽـﻌﯿﺒﻃ ار
بﺎﺘﺷ هﺪﯿﺸﺨﺑ ﺖﺳا . زا ﻦﯾا ور
، رد لﺎﺣ ﺮﺿﺎﺣ ﺖﺸﮐ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد و
حﻼﺻا ﻪـﺘﯾراو يﺎـﻫ ﻢـﻬﻣ و ﺪﻨﻤـﺷزرا ﯽـﯾوراد رد سأر ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎـﻫ
يزروﺎﺸﮐ و ﯽﺘﻌﻨﺻ ﻊﻣاﻮﺟ راﺮﻗ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺖـﺳا ) Omidbaigi, 1995 .(
ﯽﻣ ﺮﻄﻌﻣ و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺖﺸﮐ ﺰﻓا رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺶﯾا
ﻢﺘـﺴﯿﺳ يراﺪـﯾﺎﭘ و عﻮﻨﺗ رد .ﺪـﻨﮐ ﺎـﻔﯾا يزروﺎـﺸﮐ يﺎـﻫ
يﺎﻫرﻮـﺸﮐ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺎﯾ فﺮﺼﻣ ﻪﺑ ﺶﯾاﺮﮔ نﺎﻫﺎﯿﮔ
ﯽﯾوراد ﺐﺒـﺳ هﺪـﺷ ﺖـﺳا ﺎـﺗ
ناﺰﯿﻣ ﺖﺸﮐ و رﺎﮐ نآ ﺎﻫ زور ﻪﺑ زور ﺪﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا
.
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ هﺮـَﻗ ﺎﯾ يﺮﻬﺷ كرز
) Lallemantia iberica Fischer
& C.A. Meyer (
ﻪﻧﻮﮔ و ﯽﯾوراد يا ﺪﻨﻤﺷزرا
از هﺮﯿﺗ عﺎﻨﻌﻧ ﺖـﺳا ﻪـﮐ
مﺎﻤﺗ ﺖﻤﺴﻗ يﺎﻫ ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ) گﺮﺑ ﺎﯾ ﻪﻧاد ( ار ﯽﻣ ناﻮﺗ زا ظﺎﺤﻟ يدﺎﺼﺘﻗا
درﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا راﺮﻗ داد . داﻮﻣ ﺆﻣ ﺛ هر دﻮﺟﻮﻣ رد يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ ًﺎﺗﺪـﻤﻋ زا
عﻮﻧ ﺲﻧﺎﺳا و ژﻼﯿﺳﻮﻣ ﺖﺳا . ﺎﺑ ﻦﯾا
،لﺎﺣ ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ﻪﺑ رﻮﻃ هﺪﻤﻋ ياﺮـﺑ
لﺎﺼﺤﺘﺳا ﻦﻏور زا ﻪﻧاد ﺖﺸﮐ ﯽﻣ دﻮﺷ . يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ ﻬـﺷ يﺮ يوﺎـﺣ 30
ﺪﺻرد ﻦﻏور ﮏﺸﺧ هﺪﻧﻮﺷ ﺎﺑ ﺺﺧﺎﺷ يﺪﯾ 163 ﺎﺗ 203 ﺖـﺳا . ﺎـﺑ رد
1- Relative Value Total (RVT) ﺮﻈﻧ
ﻦﺘﻓﺮﮔ ياﻮﺘﺤﻣ ﺪﯿﺳا بﺮﭼ
،ﻦﻏور ﻪﺑ هﮋـﯾو ناﺰـﯿﻣ يﻻﺎـﺑ ﺪﯿـﺳا
،ﮏﯿﻨﻟﻮﻨﯿﻟ ﻦﻏور ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ياﺮﺑ فاﺪﻫا ﻒﻠﺘﺨﻣ درﻮﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا
راﺮﻗ دﺮﯿﮔ ) Ion et al., 2011 (.
) ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز Cuminum cyminum
ﮏﯾ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻢﻫ (L.
ﺖﻤﺴﻗ .ﺖﺳا نﺎﯾﺮﺘﭼ هﺮﯿﺗ زا ﻪﻟﺎﺳ درﻮـﻣ
هدﺎﻔﺘـﺳا
ﻦﯾا هﺎﯿﮔ هﻮﯿﻣ نآ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﻦـﻏور ) ﺪـﺻرد ﺖـﻔﻫ (
، ﻦـﯾزر ) 13
ﺪﺻرد (
، ﺲﻧﺎﺳا ) 5/
2 ﺎﺗ ﺪﺻرد رﺎﻬﭼ (
و نورﻮﻟآ ﺖـﺳا . ﺲﻧﺎـﺳا و ﻪـﻧاد
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﯾﺎﻨﺻ رد ﺰﺒﺳ هﺮﯾز هﻮﯿﻣ و ﯽﯾوراد
دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﯾاﺬﻏ دراد
. ﺲﻧﺎﺳا
هﺎﯿﮔ ﻦﯾا رد ﻊﯾﺎﻨﺻ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ و ﯽﺸﯾارآ نﻮﺑﺎﺻ)
ﻪـﯿﻬﺗ ،يزﺎـﺳ ﺮـﻄﻋ
و
ﺰﯿﻧ (ﻦﻠﮐدا هدﺎﻔﺘﺳا
ﯽﻣ دﻮﺷ ) Kafi et al., 2006 .(
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻒﻠﻋ ﺮﺛا ﻪﺑ يﺎﻫ
ﻫ و ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺑ زﺮ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﺮﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﺖﺒﺜﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ يﺎﻫ
دﺮـﮑﻠﻤﻋ دﻮـﺒﻬﺑ و زﺮﻫ
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ درﻮﻣ رد ﯽﻓﺎﮐ تﺎﻋﻼﻃا دﻮﺒﻧ و نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾﺎﻬﻧ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
هﺮﯾز و يﺮﻬﺷ ﻢﺘـﺴﯿﺳ ﺮـﺛا ﯽﺑﺎـﯾزرا فﺪـﻫ ﺎﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ،ﺰﺒﺳ
يﺎـﻫ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﺮﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
دﺮـﮑﻠﻤﻋ و زﺮـﻫ يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ
مﺎﺠﻧا يﺮﻬﺷ ﺪﺷ
.
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
لﺎــﺳ رد ﺶﯾﺎــﻣزآ ﻦــﯾا 93
- 1392 هﺪﮑــﺸﻧاد ﯽﺗﺎــﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪــﻋرﺰﻣ رد
.ﺪﺷ اﺮﺟا ﺞﮐﺮﮐ ﯽﺿارا رد ﻊﻗاو ﺰﯾﺮﺒﺗ هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ رﻮـﺑﺰﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ
عﺎﻔﺗرا رد 1360 ﯽﯾﺎـﯿﻓاﺮﻐﺟ ضﺮﻋ ﺎﺑ ﺎﯾرد ﺢﻄﺳ زا يﺮﺘﻣ 38
و ﻪـﺟرد
ﺞﻨﭘ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ لﻮﻃ و ﯽﻟﺎﻤﺷ ﻪﻘﯿﻗد 46
و ﻪﺟرد 17 راﺮﻗ ﯽﻗﺮﺷ ﻪﻘﯿﻗد
نآ ﻪﻧﻻﺎﺳ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ناﺰﯿﻣ و ﻪﺘﻓﺮﮔ 285
ﯽﻠﯿﻣ ﯽﻣ ﺮﺘﻣ سﺎـﺳا ﺮـﺑ .ﺪﺷﺎﺑ
ﻪﺸﻘﻧ بآ ،ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ يﺎﻫ ﻢﯿﻠﻗا هﺮﻣز رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ياﻮﻫو
و ﯽﭙﺘـﺳا يﺎـﻫ
ﻪــﻤﯿﻧ ــﯿﻣ .دراد راﺮــﻗ نﺎــﻬﺟ ﮏــﺸﺧ ﻪﻧﻻﺎــﺳ يﺎــﻣد ﻦﯿﮕﻧﺎ
10 ﻪــﺟرد
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﻧﻻﺎﺳ يﺎﻣد ﻞﻗاﺪﺣ و ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و داﺮﮔ ﺐﯿﺗﺮﺗ
6/
16 و
2/
4 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽﻣ داﺮﮔ
.ﺪﺷﺎﺑ لوﺪـﺟ رد ﻪـﻘﻄﻨﻣ كﺎﺧ تﺎﺼﺨﺸﻣ 1
.ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ ﺮﺑ
ﻪﯾﺎﭘ حﺮﻃ كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﮐ ﺼﺗ ﯽﻓدﺎ
ﺎﺑ و راﺮﮑﺗ ﻪﺳ 10
رﺎﻤﯿﺗ اﺮﺟا ﺪﺷ . رﻮﺘﮐﺎﻓ لوا ﻞﻣﺎﺷ ود ﺢﻄـﺳ لﺮـﺘﻨﮐ
ﻞﻣﺎﮐ ﻒﻠﻋ ﺎﻫ ي زﺮﻫ ) a1
( و مﺪﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﻒﻠﻋ ﺎﻫ ﻫ ي زﺮ ) a2
( و رﻮﺘﮐﺎـﻓ
ود ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺞﻨﭘ م ﺖﺸﮐ
ﺖﺸﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺺﻟﺎﺧ
يﺮﻬـﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
) b1
(
، ﺖﺸﮐ ﺺﻟﺎﺧ ﺰﺒﺳ هﺮﯾز ) b2
( و ﺖﺸﮐ طﻮﻠﺨﻣ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺖﺒﺴﻧ -
يﺎﻫ 100 ﺪﺻرد ﻢﮐاﺮﺗ بﻮﻠﻄﻣ ﺰﺒﺳ هﺮﯾز + 20 بﻮـﻠﻄﻣ ﻢﮐاﺮﺗ ﺪﺻرد
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ ) b3
(
، 100 ﺪﺻرد ﻢﮐاﺮﺗ بﻮﻠﻄﻣ ﺰﺒﺳ هﺮﯾز + 40 ﺪﺻرد
بﻮﻠﻄﻣ ﻢﮐاﺮﺗ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
يﺮﻬﺷ ) b4
( و 100 ﺪﺻرد ﻢﮐاﺮﺗ بﻮﻠﻄﻣ هﺮﯾز
ﺰﺒﺳ + 60 بﻮﻠﻄﻣ ﻢﮐاﺮﺗ ﺪﺻرد يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
يﺮﻬﺷ ) b5
( ﻮﺑ د . رﺬﺑ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
يﺮﻬﺷ زا هدﻮـﺗ ﯽﻣﻮـﺑ ﻟﻮﺗ ـﯿ ﺪ هﺪـﺷ رد ﺮﻬﺷ نﺎﺘـﺳ ﻖـﻧاﻮﻠﮐ نﺎﺘـﺳا رد نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ
ﺒﺳ هﺮﯾز رﺬﺑ و ﯽﻗﺮﺷ ﻪـﯿﻬﺗ نﺎﻬﻔـﺻا رﺬـﺑ نﺎﮐﺎﭘ ﺖﮐﺮﺷ زا ﺰ
.ﺪﯾدﺮﮔ
لوﺪﺟ 1 - ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ كﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ
Table 1- Physicochemical characteristics of soil in experimental field
ﻖﻤﻋ
Depth (cm) ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا
pH ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ
EC (µS.cm-1) ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
K (ppm) ﺮﻔﺴﻓ
P (ppm) نژوﺮﺘﯿﻧ
N (%) ﯽﻟآ هدﺎﻣ
Organic matter
(%) ﻦﺷ
Sand (%) ﺖﻠﯿﺳ
Silt (%) سر
Clay (%)
0-30 7.75
475 304
61 0.08
0.76 65
20 15
ﻪﺑ ﺮﻟﻮﻟ ﺎﺑ ﻦﯿﻣز ﺢﯿﻄﺴﺗ و رﻮﺘﮐاﺮﺗ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﯿﻟوا ﻢﺨﺷ ﺰﯿﯾﺎﭘ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ
لﺎﺳ ﺪﻨﻔﺳا و 1392
تﺮﮐ .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا كﻮـﻠﺑ ﮏـﯿﮑﻔﺗ و يﺪﻨﺑ
يﺎـﻫ
لﺎﺳ ﻦﯾدروﺮﻓ رد ﺶﯾﺎﻣزآ 1393
ﺖﻓﺮﯾﺬـﭘ ترﻮﺻ .
مرﺎـﻬﭼ ﺦﯾرﺎـﺗ رد
زا ،كﺎﺧ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ،ﺎﻫرﺬﺑ ﺖﺷﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ و هﺎﻣ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﻞﭙﯾﺮﺗ تﺎﻔﺴﻓ ﺮﭘﻮﺳ و هروا دﻮﮐ ﻪـﺑ
ﻪـﺑ ﺐـﯿﺗﺮﺗ ناﺰـﯿﻣ
5/
43 و 7 / 108
و ﺰﺒﺳ هﺮﯾز رﺬﺑ ﺖﺸﮐ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
يﺮﻬﺷ
ﻪﺑ ﻢﻫ رﻮﻃ ﯾدرا ﻢﺘﺸﻫ ﺎﺗ ﻢﺸﺷ يﺎﻫزور رد نﺎﻣز ﻪﺑ ،ﺖﺸﻬﺒ
ﯽﺗﺮﮐ ترﻮﺻ
.ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺖﺳد ﺎﺑ و ﺢﻄﺴﻣ ﺮﺘﺴﺑ رد و ﺮﻫ
تﺮـﮐ ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ ﺎـﺑ دﺎـﻌﺑا
2 /1
× 2
،ﺮﺘﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺶـﺷ ﻒـﯾدر ﻒـﯾدر ﻦﯿـﺑ ﻪﻠـﺻﺎﻓ ﺎـﺑ ﺖـﺷﺎﮐ 20
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ يور رﺬﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ .دﻮﺑ ﯾدر
ﻒ ياﺮﺑ هﺮﯾز ﺰﺒﺳ و يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 10 و دوﺪﺣ ﮏﯾ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد رﺬﺑ
ود ﺮﻫ يﺎﻫ
ﺎﯿﮔ رد ه ﻘﻤﻋ ﯽ ﻢﮐ ﺮﺗ زا ﻪﺳ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ زا ﺢﻄـﺳ كﺎـﺧ ﻪﺘـﺷﺎﮐ .ﺪﻧﺪـﺷ
ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ مﺎﻤﺗ رد ﺰﺒﺳ هﺮﯾز ﻢﮐاﺮﺗ 120
ﻪﺗﻮﺑ رد ﻊـﺑﺮﻣﺮﺘﻣ و دﻮـﺑ ﻢﮐاﺮـﺗ
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ ﺘﺴﺑ ﺑ ﻪ ﻪ ﺖﺒﺴﻧ يﺎﻫ ﺖﺸﮐ طﻮﻠﺨﻣ رد يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ b3
،
b4
و b5
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 100 ، 200 و 300 رد رﺬﺑ ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد و
) b1
( 500 رﺬﺑ د ر ﻣﺮﺘﻣ ﻊﺑﺮ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد
رد لﻼﺘـﺧا و كﺎﺧ نﺪﺷ ﮏﺸﺧ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ياﺮﺑ ﺖﺷﺎﮐ زا ﺲﭘ ﻪﻧاﻮﺟ ﮏﯾ زور رﺎﻬﭼ ﺮﻫ ﻪﯿﻟوا يرﺎﯿﺑآ ود ،ﺎﻫرﺬﺑ ﯽﻧز ﺎـﺗ نآ زا ﺲﭘ و رﺎﺑ
ﻂﯾاﺮﺷ و هﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ،ﺪﺷر ﻞﺼﻓ نﺎﯾﺎﭘ بآ
اﻮﻫو ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﯾ
ﮏﯾ زور ﺖﻔﻫ ﺮﻫ .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا رﺎﺑ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ
ﻫ ﺗ رد زﺮ يﺎﻫرﺎﻤﯿ
زا ،ﻦﯿﺟو ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ 19
دادﺮﺧ لﺎﺳ 1393 ﻪﺑ ﻪﺘﻔﻫ ﺮﻫ ﯽﺘـﺳد ترﻮـﺻ
.ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻒﻠﻋ زا يرادﺮﺑ يﺎﻫ
ﻫ تﺮﮐ زﺮ ﻒﻠﻋ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ نآ زﺮﻫ يﺎﻫ
ﺎﻫ
،نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﮔﺪﯿﺳر نﺎﻣز رد و ﺪﺷر ﻞﺼﻓ يﺎﻬﺘﻧا رد ،ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺸﻧ لﺮﺘﻨﮐ ﭼ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻬ
دﺎﻌﺑا ﻪﺑ ﯽﺑﻮﭼرﺎ 1
× 1 ﻞﮐ نآ رد ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺮﺘﻣ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ ﭼ رد دﻮﺟﻮﻣ زﺮﻫ ﻬ
ﻪﺑ و هﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ بﻮﭼرﺎ تﺪﻣ
48 ﺖﻋﺎﺳ
يﺎﻣد ﺎﺑ ﯽﻧوآ رد 70
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد يوزاﺮـﺗ ﺎﺑ ﺲﭙﺳ و ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ داﺮﮔ
ﺖﻗد ﺎﺑ) سﺎﺴﺣ 01
/0 ﻒﻠﻋ ﻞﮐ ﮏﺸﺧ نزو و هﺪﺷ ﻦﯾزﻮﺗ (مﺮﮔ يﺎـﻫ
.ﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺒﺛ زﺮﻫ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﻪﯿـﺷﺎﺣ ﺮﺛا فﺬﺣ زا ﺲﭘ ،يﺮﻬﺷ ،يا
ﻪﺗﻮﺑ يﺎﻫ ﮏﯾ رد دﻮﺟﻮﻣ ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ
زا ﺲـﭘ و ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ تﺮﮐ ﺮﻫ زا
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﻣﺎﮐ نﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺎﻫ
ﺺﺧﺎﺷ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺷادﺮﺑ
ﻪﻧاد ﺰﯿﻧ زا ﺖﺒﺴﻧ لﻮﺼﺤﻣ ﻪـﻧاد ﻪـﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﻪﺑ
ﺖﺳد .ﺪﻣآ
ﻦﯿـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒـﺴﻧ زا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﯽﺒﺴﻧ ﺖﯾﺰﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ ) ﺷ هدﺎﻔﺘﺳا (LER زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ 1 ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ .
LER = (Yij / Yii) + (Yji / Yjj) ( )1 ﻪﻟدﺎﻌﻣ نآ رد ﻪﮐ
، وYii ﻪﺑ :Yjj و ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺐـﯿﺗﺮﺗ يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ
و ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد يﺮﻬﺷ وYij
ﻪﺑ :Yji و ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺐﯿﺗﺮﺗ
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﯽﻣ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد يﺮﻬﺷ ﺎﺑ
.ﺪﺷ Yij/Yii و Yji/Yjj ﻢـﻫ
ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽﺒﺴﻧ ﺪﻨﺘﺴﻫLER
ﻪـﮐ فﺮـﻌﻣ ﺖﺒـﺴﻧ دﺮـﮑﻠﻤﻋ زا ﮏـﯾ ﺮـﻫ
رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺖﺸﮐ
طﻮﻠﺨﻣ ﻪﺑ ﺖﺸﮐ ﺺﻟﺎﺧ نآ ﺎﻫ ﺖﺳا .
) ﯽﺒﺴﻧ شزرا عﻮﻤﺠﻣ ﻪﻟدﺎﻌﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻢﻫ (RVT
2 ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ
ﻪـﻄﺑار يراﺮـﻗﺮﺑ نآ زا هدﺎﻔﺘﺳا طﺮﺷ ﻪﮐ ﺪﺷ aM1
<
bM2
ﯽـﻣ ﺪـﺷﺎﺑ
) Vandermeer, 1990 (.
RVT = (aP1 + bP2) / aM1 ( )2 ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻦﯾا رد
، P1
و P2
: ﻪﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺐﯿﺗﺮﺗ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
هﺮﯾز و يﺮﻬﺷ
،طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺰﺒﺳ M1
: دﺮﮑﻠﻤﻋ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد يﺮﻬﺷ
و وa : b ﻪﺑ ﺖﻤﯿﻗ ﺐﯿﺗﺮﺗ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﯽـﻣ ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز و يﺮﻬﺷ .ﺪـﺷﺎﺑ
رد
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ ﯿﻗ ،RVT
دادﺮﺧ رد ﺰﺒﺳ هﺮﯾز ﻪﻧاد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﻫ ﺖﻤ
لﺎﺳ 1394 ، 9000 مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ ﺮـﻫ ﺖـﻤﯿﻗ و نﺎﻣﻮﺗ يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ
يﺮﻬـﺷ
10000 .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد نﺎﻣﻮﺗ
هداد يﺎـﻄﺧ ندﻮـﺑ لﺎـﻣﺮﻧ نﻮﻣزآ مﺎﺠﻧا زا ﺲﭘ ﯽﺘﺧاﻮـﻨﮑﯾ و ﺎـﻫ
ﺲﻧﺎﯾراو هداد ﺲﻧﺎـﯾراو ﻪـﯾﺰﺠﺗ ،ﺎـﻫ مﺮـﻧ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺎـﻫ
يﺎـﻫراﺰﻓا
MSTAT-C و
SPSS 16 مﺎﺠﻧا
ﻪﻨﻣاد ﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ زا .ﺖﻓﺮﮔ ﻦﮑﻧاد يا
ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد مﺮـﻧ زا و ﺎـﻫ
راﺰـﻓا
Excel ﻞﮑﺷ ﻢﺳر ياﺮﺑ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻒﻠﻋ ﮏﺸﺧ نزو يﺎﻫ
زﺮﻫ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻒﻠﻋ ﮏﺸﺧ نزو يﺎﻫ
ﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳ رد زﺮ ﺖـﺸﮐ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
دﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ )
لوﺪﺟ 2(
. ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻒﻠﻋ ﮏﺸﺧ نزو ﻦﯾ ﻫ
يﺎ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ زﺮﻫ
طﻮﻠﺨﻣ 100 ﻪﺑ 60 و ﻢﮐ ﺮﺗ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ ﻪﺑ راﺪﻘﻣ ﻦﯾ 100
ﻪـﺑ 20
هﺮﯾز ﺰﺒﺳ - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ .دﻮﺑ طﻮﺑﺮﻣ 100
ﻪﺑ 20 هﺮﯾز
ﺰﺒﺳ - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ يﺮﻬﺷ 10
ﻒﻠﻋ ﮏﺸﺧ نزو يﺪﺻرد يﺎـﻫ
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد زﺮﻫ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﯽﻟﺎﺣرد ،ﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ يﺮﻬﺷ ﻪﮐ
ﻒﻠﻋ ﮏﺸﺧ نزو يﺎﻫ
زﺮﻫ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد 100
ﻪﺑ 40 و 100 ﻪﺑ 60
ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻪﺑ يﺮﻬﺷ ﺐﯿﺗﺮﺗ 5 / 13 و 9/
39 ﺪﺻرد ﺶﯿـﺑ ﺮـﺗ زا
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
دﻮﺑ يﺮﻬﺷ ﻞﮑﺷ)
1(
.
ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯾا رد ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﻪـﺑ يﺮﻬﺷ هﺎـﯿﮔ ناﻮـﻨﻋ
ﻢﺘﺴﯿﺳ رد نآ ﻢﮐاﺮﺗ و هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﯽﻋﺮﻓ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ يﺎﻫ
ﻢﮐ ﺮﺗ ﺖﺸﮐ زا ﯽـﻓﺮﻃ زا و ﺖﺳا هدﻮﺑ هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﺺﻟﺎﺧ ﻪـﺑ
ﻪـﺜﺟ ﻞـﯿﻟد
ندﻮـﺑ ﻻﺎـﺑ ،ﺰﺒﺳ هﺮﯾز هﺎﯿﮔ صﺎﺧ يژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ و ﮏﭼﻮﮐ ﺖـﺴﯾز
هدﻮـﺗ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳ رد زﺮﻫ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ .ﺖﺳا رﺎﻈﺘﻧا ﻞﺑﺎﻗ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫ
ﯽﻣ يﻻﺎﺑ ﻢﮐاﺮﺗ رد ﺪﺳر يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
يﻮـﮕﻟا) طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد يﺮﻬﺷ
ﺖﺸﮐ 100 ﻪﺑ 60 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻗر ،(يﺮﻬﺷ نوﺮـﺑ ﺖﺑﺎ ﻪـﻧﻮﮔ
يا
ﻪﺗﻮﺑ ﻦﯿﺑ و ﺰﺒﺳ هﺮﯾز يﺎﻫ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﻒﻠﻋ و هﺪﺷ ﺪﯾﺪﺸﺗ يﺮﻬﺷ يﺎﻫ
زﺮﻫ
ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ و هدﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺘﻬﺑ هﺪﺷ دﺎﺠﯾا ﺖﺻﺮﻓ ﻦﯾا زا ﮏـﺸﺧ نزو ﺪﻧا
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻢﮐاﺮﺗ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ار دﻮﺧ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد يﺮﻬﺷ
ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا) 100
ﻪﺑ 20 ﺰﺒـﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ ﺖـﺸﮐ ﺎـﯾ (يﺮﻬـﺷ
ا ﺺﻟﺎﺧ و ﯽﺘﺑﻮـﻃر ﻂﯾاﺮـﺷ ﺮـﯿﯿﻐﺗ ،ﯽـﻓﺮﻃ زا .ﺪـﻨﻫد ﺶﯾاﺰﻓا هﺎﯿﮔ ﻦﯾ
ﻪـﻧاﻮﺟ ﺐﺟﻮﻣ ًﻻﺎﻤﺘﺣا ،ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﻦﯾا رد كﺎﺧ ﯽﯾﺎﻤﯿﻠﮐوﺮﮑﯿﻣ ﯽـﻧز
ﻒﻠﻋ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰﻓا و ﺮﺘﻬﺑ يﺎﻫ
يﺎـﻫﻮﮕﻟا ﺮﯾﺎـﺳ ﺎـﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد زﺮﻫ
ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺸﮐ
، ﻢﮐاﺮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
و يﺮﻬﺷ
ﻪﯾﺎﺳ نآ يزاﺪﻧا ﮑﯿﻣ دﻮﺒﻬﺑ و ﺎﻫ ﻪﻧاﻮﺟ ،ﺖﺑﻮﻃر ﺮﻈﻧ زا ﺎﻤﯿﻠﮐوﺮ
ﺪﺷر و ﯽﻧز
ﻒﻠﻋ ﯽﺧﺮﺑ يﺎﻫ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و هﺪﺷ ﮏﯾﺮﺤﺗ زﺮﻫ
، ﮏﺸﺧ نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ .ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺮـﺠﻨﻣ زﺮـﻫ ﻢـﻫ
ﻦﯿـﻨﭼ رد ﻪـﮐ دراد لﺎـﻤﺘﺣا ،
تﻼﭘ ﻒﻠﻋ نژ ﮏﻧﺎﺑ ،ﺚﺤﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ ﯽﻨﻏ زﺮﻫ يﺎﻫ
ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ زا ﺮﺗ ﮏﺸﺧ نزو ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ .ﺪﺷﺎﺑ هدﻮﺑ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ رد زﺮﻫ يﺎﻫﻮﮕﻟا
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﺸﮐ طﻮﻠﺨﻣ ﯽـﺻﺎﺧ ﺪـﻧور زا ،ﺺﻟﺎـﺧ ﺖـﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد
ﯽﻤﻧ ﺖﯿﻌﺒﺗ ﯽﻣ ار ﯽﮕﻨﻫﺎﻤﻫﺎﻧ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
ﯽﻧاواﺮﻓ ﯽﺘﺧاﻮﻨﮑﯾﺮﯿﻏ ﺎﺑ ناﻮﺗ
ﻢﮐاﺮﺗ و ﻒﻠﻋ يﺎﻫ زﺮﻫ رد ﻪﻋرﺰﻣ ندﻮـﺑ ﻻﺎـﺑ دﻮـﺟو ﺎﺑ .ﺖﺴﻧاد ﻂﺒﺗﺮﻣ
ﺖﺴﯾز هدﻮﺗ ﻒﻠﻋ يﺎﻫ رد زﺮﻫ ﻮﮕﻟا ي ﺖﺸﮐ 100 ﻪﺑ 60 و 100 ﻪـﺑ 40
زﯾ هﺮ ﺒﺳ ﺰ - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻞﮑﺷ) يﺮﻬﺷ 1
دﺮـﮑﻠﻤﻋ و ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،(
ﻪﻧاد يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺐـﺗاﺮﻣ ﻪـﺑ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ود ﻦﯾا رد يﺮﻬﺷ ﺶﯿـﺑ
ﺮـﺗ زا
ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا 100
ﻪﺑ 20 زﯾ هﺮ ﺰﺒﺳ - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻞﮑﺷ) دﻮﺑ يﺮﻬﺷ 2
ﺎﺑ .(
ﻒﻠﻋ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ يﺎﻫ
ﯽﻣ زﺮﻫ راﺮـﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ماد ﻪﯾﺬﻐﺗ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺎﯾ و ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻪـﻤﻫ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ ،دﻮﺷ كﺎﺧ ﯽﻟآ هدﺎﻣ
ﺐﯾﺎﻌﻣ ﺖﺴﯾز هدﻮﺗ ﻒﻠﻋ يﻻﺎﺑ يﺎﻫ
ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻦﯾا ،زﺮﻫ ﻪـﺑ
ﻞـﯿﻟد
.ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ
نﻮﺴﯿﻧا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﯽﺳرﺮﺑ رد )
Pimpinella
anisum L.
( و يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻒـﻠﻋ ﮏﺸﺧ نزو ﺮﺑ يﺮﻬﺷ يﺎـﻫ
ﺰـﯿﻧ زﺮـﻫ
شراﺰﮔ ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا هﺪﺷ
ﻪﺑ يرﻮﻃ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﻪﮐ اﺰﻓا
ﯾ ـﺸ ﯽ
100 ﻪﺑ 60 ﯿﻧا نﻮﺴ - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ ياراد ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﯾ ﻦ و يﻮﮕﻟا ﺸﮐ ﺖ
100 ﻪﺑ 20 ﯿﻧا نﻮﺴ - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ياراد يﺮﻬﺷ ﻢﮐ
ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﮏﺸﺧ نزو ﻒﻠﻋ
) ﺖﺳا هدﻮﺑ زﺮﻫ Malekzadeh et al., 2017
.(
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ ﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا و زﺮﻫ يﺎﻫ
زا ﺖﺸﮐ ﻒﻠ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﻈﻧ ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮـﺛا .ﺖﺷاد دﻮﺟو يراد
ﯽـﻨﻌﻣ يﺮﻬـﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ ﯽﮑﯾژﻮـﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻢﻫ رﻮﺘﮐﺎﻓ ود ﻦﯾا راد
ﻪﺑ لوﺪﺟ) ﺪﻣآ ﺖﺳد 3
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .(
يﺮﻬـﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻢﮐ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﯽﻣﺎﻤﺗ رد .دﻮﺑ هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ زا ﺮﺗ
ﺖﺸﮐ يﺮﺗﺮﺑ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺺﻟﺎﺧ
ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﻬﺷ
طﻮﻠﺨﻣ ﻒـﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ رد ،ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﻈﻧ زا يﺎـﻫ
ﺶﯿﺑ زﺮﻫ .دﻮﺑ ﺮﺗ ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻒﻠﻋ ﻞﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﻪﮐ ،زﺮـﻫ يﺎـﻫ
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ 100
ﻪـﺑ
20 ، 100 ﻪﺑ 40 و 100 ﻪﺑ 60 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - ﺑ ﻪـﺑ يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎ ﺐـﯿﺗﺮﺗ
2/
9 ، 6/
12 و 9/
4 ﻒـﻠﻋ لﺮـﺘﻨﮐ مﺪـﻋ ﻂﯾاﺮﺷ رد و ﺪﺻرد زﺮـﻫ يﺎـﻫ
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 9/
28 ، 4/
16 و 5 / 10 ﻢﮐ ﺪﺻرد يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ زا ﺮﺗ
.دﻮﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻂﯾاﺮﺷ رد يﺮﻬﺷ
لوﺪﺟ 2 - ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺮﺛا ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺰﺒﺳ هﺮﯾز و يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﻒﻠﻋ ﮏﺸﺧ نزو ﺮﺑ
يﺎﻫ زﺮﻫ
Table 2- Analysis of variance for weeds biomass affected by different intercropping systems of Dragon's head and cumin تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
Mean of squares يدازآ ﻪﺟرد
df ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
Sources of variance
10.23 ns راﺮﮑﺗ 2
Replication
1714.30 **
ﻢﺘﺴﯿﺳ 4 ﺖﺸﮐ
Intercropping systems
16.46 ﺎﻄﺧ 8
Error
8.40 تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ ---
CV (%)
وns
ﻪﺑ :**
ﯽﻨﻌﻣﺮﯿﻏ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻨﻌﻣ و راد
ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد
ns: not significant, ** : significant at p ≤ 0.01
ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻢﺘﺴﯿﺳ رد زﺮﻫيﺎﻫﻒﻠﻋ ﮏﺸﺧ نزو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ - 1 ﻞﮑﺷ ﻨﻟﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ
ﺰﺒﺳ هﺮﯾز و يﺮﻬﺷ يﻮﮕ
Fig. 1- Mean of weeds biomass in different intercropping systems of Dragon's head and cumin ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ توﺎﻔﺘﻣ فوﺮﺣ
ﯽﻣ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد .(ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ) ﺪﺷﺎﺑ
Different letters indicate a significant difference at P ≤ 0.05 (Duncan test).
b1
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ : يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
و يﺮﻬﺷ b3
، b4
، b5
: ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 100 + ﺰﺒﺳ هﺮﯾز بﻮﻠﻄﻣ ﻢﮐاﺮﺗ ﺪﺻرد 20
، 40 و 60 بﻮﻠﻄﻣ ﻢﮐاﺮﺗ ﺪﺻرد يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
يﺮﻬﺷ
b1: Sole cropping of dragon’s head and b3, b4, b5: 100% cumin + 20, 40 and 60% dragon’s head, respectively
ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﻣﺎﻤﺗ رد ﻒـﻠﻋ ﻞـﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ ،ﺖﺸﮐ يﺎﻫ
يﺎـﻫ
ﯽﻨﻌﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ زﺮﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ راد
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ .ﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ يﺮﻬﺷ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ﻦﯾ
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
يﺮﻬﺷ ﻒﻠﻋ ﻞﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ ﺎﺑ يﺎﻫ
رد زﺮـﻫ
ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ )7
/ 290 .(ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد مﺮﮔ ﻢﮐ
ﺮﺗ ﻢﻫ راﺪﻘﻣ ﻦﯾ
ﻪﺑ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد زﺮﻫ
100 ﻪـﺑ 20 ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز -
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ) يﺮﻬﺷ 4 / 147 ﻞﮑﺷ) دﻮﺑ طﻮﺑﺮﻣ (ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد مﺮﮔ 2
.(ﻒﻟا
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯿﻟد ﺖﺑﺎﻗر
و ﺶﻫﺎـﮐ ﻊﺑﺎـﻨﻣ
،سﺮﺘﺳد رد ﯽﻄﯿﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧﻮﮔ ﯽﻋارز يﺎﻫ ﻢﮐ
ﺮﺗ ﺺﻟﺎـﺧ ﺖﺸﮐ زا
نآ ﯽﻣ ﺎﻫ .ﺪﺷﺎﺑ ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ندﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﺗﻮﺑ يﺎﻫ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﺷ يﺮﻬ رد ﺖﺸﮐ ﯽﻌﯿﺒﻃ ،ﺺﻟﺎﺧ ﻪﺑ
ﺮﻈﻧ ﯽﻣ ﺪﺳر ﻪﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺎﯿﮔ ﻦﯾا
ﮏﺗ رد ﺶﯿﺑ ﯽﺘﺸﮐ زا
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ نآ
ﺰﺒﺳ هﺮﯾز ﺪﺷﺎﺑ . ﺎﺑ ،ﻊﻗاو رد ﻢﮐاﺮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺰﯿﻧ هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺮﻬﺷ
ﯽﻣ .ﺪﺑﺎﯾ ندﻮـﺑ ﻻﺎـﺑ دﻮـﺟو ﺎـﺑ ﻪـﮐ ﺖﺳا ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ ﺖـﺴﯾز
هدﻮـﺗ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ ﮕﻟا رد زﺮﻫ ﺖﺸﮐ يﻮ 100
ﻪﺑ 60 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ
ﻞﮑﺷ) طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ 1
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،(
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ زا ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﻦﯾا رد يﺮﻬﺷ
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻞﮑﺷ) دﻮﺑ 2 .(ﻒﻟا
دﻮـﺨﻧ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﯽﺳرﺮﺑ رد )
Cicer arietinum L.
( ﻮـﺟ و
) Hordeum vulgare L.
( ﻠﻤﻋ ﻢﻫ ﺖـﺸﮐ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﺖﻟﺎﺣ رد و ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ زﺮـﻫ
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ هداد ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺖﺑﺎﻗر ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﻣا ﻦﯾا ﻪﮐ هدﻮﺑ
) ﺖـﺳا هﺪـﺷ Hamzei et al., 2012
ﺪـﺠﻨﮐ هﺎـﯿﮔ .(
) Sesamum
indicum L.
( ﯽﮑﯾژﻮـﻟﻮﯿﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ،دﻮـﺨﻧ ﺎـﺑ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺰﯿﻧ
ﻢﮐ ﺮﺗ ) ﺖـﺳا ﻪﺘﺷاد ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ي Pouramir et al.,
.(2010
لوﺪﺟ 3 - ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ (تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ)
ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺮﺛا ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺰﺒﺳ هﺮﯾز ﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ و
يﺎﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ زﺮﻫ ﮕﻨﻟﺎﺑ
يﻮ ،يﺮﻬﺷ
ﺒﺴﻧ ﯽﺒﺴﻧ شزرا عﻮﻤﺠﻣ و ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖ
Table 3- Analysis of variance (mean of squares) for dragon’s head yield, land equivalent ratio (LER) and relative value total (RVT) affected by weed control and different intercropping systems with cumin
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ تﺎﻌﺑﺮﻣ Mean of squares يدازآ ﻪﺟرد
d.f ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
Sources of variation
ﯽﺒﺴﻧ شزرا عﻮﻤﺠﻣ
RVT ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ
LER ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ
Harvest index دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد
Grain yield ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
Biological yield
0.001 * 0.015 ns
3.9 **
37.7 **
44.2 **
راﺮﮑﺗ 2
Replication
0.004 **
0.000 ns
76.8 **
9537.7 **
51786.2 **
1
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ زﺮﻫ ) (A
Weed control
0.034 **
0.016 ns
80.1 **
1444.4 **
2225.5 **
3
) ﺖﺸﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ (B
Planting system
0.025 **
0.217 **
19.8 **
201.3 **
397.9 **
3
A×B
0.0002 0.007
0.1
0.250 0.315
14
ﻄﺧ
ﺎ Error
1.97 6.91
1.06 0.64
0.25 ---
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ
CV (%)
،ns
و*
ﻪﺑ :**
ﯽﻨﻌﻣﺮﯿﻏ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻨﻌﻣ و راد
ﺪﺻرد ﮏﯾ و ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد
ns: not significant, *: significant at P ≤ 0.05, **: significant at P ≤ 0.01 ،ﺖﺸﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ يدازآ ﻪﺟرد
تﺎﻔﺻ ياﺮﺑ ﺎﻄﺧ وA×B وLER
ﻪﺑRVT ﺮﺑاﺮﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 2 ، 2 و 10 .دﻮﺑ
Degree freedoms (df) of planting system, A×B, and error were 2, 2 and 10 for LER and RVT, respectively.
ﻞﮑﺷ 2 - ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا يﺎﻫ
ﺖﺸﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ و زﺮﻫ ﺰﺒﺳ هﺮﯾز ﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و (ﻒﻟا) ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ (ب)
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ
Fig. 2- Interaction effect of weeds control and intercropping system with cumin on biological yield (A) and grain yield (B) of dragon’s head
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ توﺎﻔﺘﻣ فوﺮﺣ ﯽﻣ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد
.(ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ) ﺪﺷﺎﺑ
Different letters indicate a significant difference at P ≤ 0.05 (Duncan test).
b1
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ : يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
و يﺮﻬﺷ b3
، b4
، b5
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 100 + ﺰﺒﺳ هﺮﯾز بﻮﻠﻄﻣ ﻢﮐاﺮﺗ ﺪﺻرد 20
، 40 و 60 بﻮﻠﻄﻣ ﻢﮐاﺮﺗ ﺪﺻرد يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
يﺮﻬﺷ
b1: Sole cropping of dragon’s head and b3, b4, b5: 100% cumin + 20, 40 and 60% dragon’s head, respectively
ﯽﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐ دﻮﺟو ﺎﺑ رد يﺮﻬـﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ راد
ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا 100
ﻪﺑ 20 و 100 ﻪﺑ 40 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - رد يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﻞﮑﺷ) يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ 2
ﻪﺑ ،(ﻒﻟا يﺎﯾاﺰﻣ ﻞﯿﻟد
ﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﻠﻤﺟ زا هﺎﯿﮔ ود ﻦﯾا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ دﺎﯾز ﺪـﯿﻟﻮﺗ ،دﻮـﮐ فﺮـﺼ
،ژﻼﯿـﺳﻮﻣ ،ﻦـﻏور ،ﻪـﻧاد) هرﻮﻈﻨﻣﺪﻨﭼ فﺮﺼﻣ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﺎﺑ يﻮﻧﺎﺛ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻪﻓﻮﻠﻋ - ﺪﻣآرد ﺶﯾاﺰﻓا و ﺰﺒﺳ هﺮﯾز رﺎﻨﮐ رد (... و ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﺶﻫﺎﮐ ،وراد
ﻪﺑ) زروﺎﺸﮐ ﺖـﺸﮐ ،(ﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ + هﺮـﯾز هﺎـﯿﮔ ﺖﺸﮐ زا ﻞﺻﺎﺣ دﻮﺳ ﻞﯿﻟد
ﻢﻫ هﺎﯿﮔ ود ﻦﯾا طﻮﻠﺨﻣ ﯽﻣ نﺎﻨﭼ
ﺮـﻫ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﮏﯾ ﻦﯾا ﺎﺑ .ﺪﺷﺎﺑ روآدﻮﺳ زروﺎﺸﮐ ياﺮﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد ،لﺎﺣ
100 ﻪﺑ 60 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - ﻪﺑ يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻢـﮐ ﺖﻓا ﻞﯿﻟد
دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺮـﺗ
ﻦﻤﺿ زروﺎﺸﮐ ،يﺮﻬﺷ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺶﯿﺑ دﻮﺳ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ﺰﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﮐا يزروﺎﺸﮐ يﺎﯾاﺰﻣ زا ،ﺮﺗ
ﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ رادرﻮﺧﺮﺑ .د
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
لوﺪﺟ رد جرﺪﻨﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ 3
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ، يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﻪـﺑ يﺮﻬـﺷ
ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ يراد يﺎﻫ
ﻢﺘﺴﯿﺳ ،زﺮﻫ
ﺮﺛا و ﺖﺸﮐ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ زﺮﻫ
× ﻢﺘﺴﯿﺳ مﺎﻤﺗ رد .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺖﺸﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ -
مﺪﻋ ،ﺖﺸﮐ يﺎﻫ لﺮﺘﻨﮐ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ زﺮﻫ ﻪﺑ ﺖﻓا ﯽﻨﻌﻣ راد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪـﻧاد
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ يﺮﻬﺷ ﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ . ﻦﯾا ﺎﺑ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﺮﺛا لﺎﺣ ﻒﻠﻋ ﻞﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ
-
يﺎﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ زﺮﻫ ﻪﻧاد
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ و هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد يﺮﻬﺷ
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ 100
ﻪﺑ 20 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺮﯾﺎـﺳ زا ﺶﯿـﺑ يﺮﻬﺷ
ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻪﺑ .دﻮﺑ
يرﻮﻃ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ ﻪﮐ يﺎﻫ
ﻢﺘﺴﯿﺳ رد زﺮﻫ
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
و يﺮﻬﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ 100
ﻪـﺑ 20 ، 100 ﻪـﺑ
40 و 100 ﻪﺑ 60 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻪﺑ ،يﺮﻬﺷ ﺶﻫﺎـﮐ ﻪـﺑ ﺐـﯿﺗﺮﺗ
5 / 43 ، 7/
47 ، 5/
34 و 7/
36 ﻪـﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ يﺪﺻرد يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ
ﻒﻠﻋ ﻞﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد يﺮﻬﺷ زﺮﻫ
ﺖـﺸﮐ يﻮـﮕﻟا نﺎﻤﻫ رد
.ﺪﯾدﺮﮔ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ
ﮏﺗ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﺘﺸﮐ
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺖـﺸﮐ و يﺮﻬـﺷ
ﻠﺨﻣ طﻮ 100 ﻪﺑ 20 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ رد يﺮﻬﺷ ﺖﺑﺎﻗر ﺎﺑ ﻒﻠﻋ يﺎﻫ
زﺮﻫ ﺐﯿﺳآ ﺮﺗﺮﯾﺬﭘ زا .ﺪﻧدﻮﺑ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﯾﺎﺳ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ و ﻦﯾ ﻢﮐ ﺮـﺗ ﻦﯾ
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ
ﻪﺑ يﺮﻬﺷ ﻒـﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ يﺎـﻫ
رد زﺮـﻫ
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ )
4 / 126 ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ مﺪﻋ و (ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد مﺮﮔ يﺎﻫ
زﺮـﻫ
رد ﺖﺸﮐ طﻮﻠﺨﻣ 100 ﻪﺑ 20 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ) يﺮﻬﺷ 48 / 45 مﺮﮔ
دﻮﺑ طﻮﺑﺮﻣ (ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد ﻞﮑﺷ)
2 .(ب ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺶﻫﺎـﮐ و ﺖﺑﺎﻗر ﺪﯾﺪﺸﺗ مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﻓا هﺪﻤﻋ ﻞﯿﻟد ،سﺮﺘﺳد رد زﺎﯿﻧ درﻮﻣ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ
ﯽﻣ زﺮﻫ .ﺪﺷﺎﺑ
ﻪﮑﻨﯾا ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﯽﺳرﺮﺑ رد ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ﻦﯾ ﺖﺴﯾز هدﻮﺗ ﻒﻠﻋ يﺎﻫ ﻪﺑ زﺮﻫ
ﺖﺸﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ 100
ﻪﺑ 60 ﺰﺒﺳ هﺮﯾز - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺖﺷاد صﺎﺼﺘﺧا يﺮﻬﺷ
ﻞﮑﺷ) 1 ،(
ﺎﻣا دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺪـﻨﻧﺎﻤﻫ ﺖـﺸﮐ يﻮـﮕﻟا ﻦـﯾا رد ﻪـﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻞﮑﺷ) ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ 2
ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺮﯾﺎﺳ زا ﺶﯿﺑ (ﻒﻟا طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ يﺎـﻫ
ﻒﻠﻋ ﻞﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد و دﻮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ
دﻮـﺟو ﺎـﺑ ،زﺮـﻫ
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻢﮐاﺮﺗ هﺎﯿﮔ ﺮﺗ
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻦﯾا رد يﺮﻬﺷ ﺖـﺸﮐ ﻪـﺑ
مﺪـﻋ ﺎـﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺖـﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﻦﯾا رد ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،هﺎﯿﮔ ﺺﻟﺎﺧ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد زﺮﻫ
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻞﮑﺷ) دﻮﺑ 2 .(ب
رد ﯽـﺳرﺮﺑ ﺖـﺸﮐ نﺎـﯿﻧز طﻮـﻠﺨﻣ )
Carum copticum L.
( و
ﻪﻠﯿﻠﺒﻨﺷ ) Trigonella foenum-graecum L.
( دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺰﯿﻧ ﻪﻠﯿﻠﺒﻨـﺷ
رد ﺖـﺸﮐ ﺺﻟﺎــﺧ ﺶﯿــﺑ ﺮــﺗ ﺖــﺸﮐ زا طﻮــﻠﺨﻣ ﺖــﺳا هﺪــﺷ شراﺰــﮔ
) Mirhashemi et al., 2009 شﺎـﻣ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد .(
) Vigna
radiate L.
( هﺎﯿﺳ و ﻪﻧاد ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد هﺎﯿﮔ ود ﻦﯾا ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻢﻫ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﻂﯾاﺮﺷ و يﺎﻫ
لﺮـﺘﻨﮐ مﺪـﻋ و طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ زا ﺶﯿﺑ زﺮﻫ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ ) ﺖﺳا هدﻮﺑ زﺮﻫ Rezvani-Moghaddam et al., 2009
.(
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ عراز فﺪﻫ ﺮﮔا ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯾا
يﺎﻫ زﺮﻫ
ﺖـﺸﮐ يﻮﮕﻟا زا ﺖﺳا ﺮﺘﻬﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ 100
ﻪـﺑ 20 ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز -
يﻮﮕﻨﻟﺎـﺑ
لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺷادﺮﺑ فﺪﻫ ﺮﮔا ﯽﻟو ،ﺪﻨﮐ هدﺎﻔﺘﺳا يﺮﻬﺷ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ رد ،ﺪﺷﺎﺑ
ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ترﻮﺻ نآ 100
ﻪﺑ 60 زﯾ هﺮ ﺰﺒﺳ - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺮﻬﺷ ﻞﺑﺎﻗ ي
نآ زا ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ ﺮﮔا و ﺖﺳا ﻪﯿﺻﻮﺗ ﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ) ﺎﻫ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ و (زﺮـﻫ
ﺪﻣ ﺖﺸﮐ ،ﺪﺷﺎﺑ زروﺎﺸﮐ ﺮﻈﻧ 100
ﻪﺑ 40 زﯾ هﺮ ﺰﺒﺳ - يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﺮﻬـﺷ ي
ﯽﻣ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﻦﻤﺿ ،ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﻦﯾا رد ﻪﮐ دﻮﺷ يﺎﻫ
،زﺮﻫ
و ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﺴﯾز
هدﻮﺗ ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺰﯿﻧ ﯽﻟﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ .دﻮﺷ
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ
هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺎﻫ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ راد يﺎﻫ
،زﺮﻫ
ﻒـﻠﻋ لﺮـﺘﻨﮐ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و ﺖﺸﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ زﺮـﻫ
× ﺮـﺑ ﺖـﺸﮐ ﻢﺘـﺴﯿﺳ
لوﺪﺟ) ﺖﺳا ﻪﻧاد ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 3
.(
ﺶﯿـﺑ ﺮـﺗ ﺺﺧﺎـﺷ ﻦﯾ
ﺖﺷادﺮﺑ يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻞـﻣﺎﮐ لﺮـﺘﻨﮐ و هﺎـﯿﮔ ﺺﻟﺎـﺧ ﺖـﺸﮐ ﻪـﺑ يﺮﻬـﺷ
ﻒﻠﻋ يﺎﻫ .ﺖﺷاد صﺎﺼﺘﺧا زﺮﻫ ﻢﮐ
ﺮﺗ مﺪﻋ ﻪﺑ ﻢﻫ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾ
ﻒﻠﻋ لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ
طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد زﺮـﻫ 100
ﻪـﺑ 40 ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز -
يﻮﮕﻨﻟﺎﺑ ﻞﮑﺷ) دﻮﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺮﻬﺷ 3
،ﻮـﺟ و دﻮﺨﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد .(
