هرود ،ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ و قﻮﻘﺣ هﺪﻜﺸﻧاد ﺔﻠﺠﻣ ،قﻮﻘﺣ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ 38
ةرﺎﻤﺷ ، 3
، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1387 تﺎﺤﻔﺻ ، 331 - 313
هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا و سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ
ﺪﻴﺳ ﻲﺋﺎﻔﺷ يﻮﺳﻮﻣ دﻮﻌﺴﻣ
رﺎﻳدﺎﺘﺳا ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ةﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ نﺎﻨﻤﺳ هﺎﮕﺸﻧاد
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
9 / 2 / 85 - ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
6 / 8 / 85
(
هﺪﻴﻜﭼ : ﻪﺑ ﺖﻔﻧ ﺎﺗ هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻦﻴﺑ و ﻲﻠﻣ دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻳﺎﻓﻮﻜﺷ و ﺪﺷر رد يژﺮﻧا ﻲﺗﺎﻴﺣ ﺖﻴﻤﻫا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ
ترﺪﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﻲﻧﺎﻬﺟ تدﺎﻴﺳ ﻲﻠﺻا ﺮﺻﺎﻨﻋ زا
دﺮـﻴﮔ راﺮـﻗ گرﺰﺑ يﺎﻫ .
ﺸـﺨﺑ ﻲ ﻦـﻳا زا هﺪـﻤﻋ
ﺖﺑﺎﻗر ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫ
ﺖﺳا هداد يور سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي .
و ﻢـﻜﻳ و ﺖﺴـﻴﺑ نﺮـﻗ ﺔﻧﺎﺘﺳآ رد
ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ نﺎﻛرا زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ ﺶﻴﭘ زا ﺶﻴﺑ ﺖﻔﻧ ،ﺮﺒﻣﺎﺘﭙﺳ هدزﺎﻳ تﻼﻤﺣ ـﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺎﻜﻳﺮﻣآ يا
؛ﺪ
ﻪﻏﺪﻏد ﻪﻛ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ
زا يﺮﻴﮔﻮـﻠﺟ ،ﻢﺴـﻳروﺮﺗ ﺎـﺑ هزرﺎـﺒﻣ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ
ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ و ﻲﻌﻤﺟ رﺎﺘﺸﻛ يﺎﻫ حﻼﺳ شﺮﺘﺴﮔ
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻞﻴﺋاﺮﺳا و باﺮﻋا ي
ار هﺪـﻴﻨﺗ ﻢـﻫرد رﺎﻴﺴـﺑ يا
ﺪﻳدﺮﮔ ﻲﻠﺠﺘﻣ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺐﻟﺎﻗ رد ﻪﻛ دﺮﻛ دﺎﺠﻳا .
ﮔﺪﻴﻨﺗ ﻢﻫرد ﺮﺿﺎﺣ ﺔﻟﺎﻘﻣ ﻲ
ﻪﻈﻓﺎﺤﻣﻮﻧ نارود رد ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا و سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ ﻲﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ار نارﺎﻛ
ﺪﻨﻛ .
يﺪﻴﻠﻛ نﺎﮔژاو :
ﺖﻔﻧ - سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ -
ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا -
هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا -
ﻢﺴﻳروﺮﺗ
* ﻓ ﻛﺎ ﺲ : 22801270 Email:[email protected]
314 ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ﺖﺳﺎﻴﺳ
، هرود 38 ، ةرﺎﻤﺷ 3 ، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1387
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻲﻠﻋ شﻼﺗ ﻢﻏر ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ و ﺎﻫ
زﻮﺣ رد ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ يﺎﻫ ه
ي ژﺮﻧا ﻦﺘﻓﺎﻳ ياﺮﺑ يژﺮﻧا ي
،ﻮﻧ يﺎﻫ
ﺣ ﻫد ﺪﻨﭼ ﺎﺗ ﻞﻗاﺪ ﻪ
ي ﺖﻔﻧ ندﺮﻛ ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ هﺪﻨﻳآ راﻮﺷد
ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺪﺳر
. ﺖﻔﻧ ﻲﺗﺎﻴﺣ ﺖﻴﻤﻫا
ﻪﺑ نآ ﻲﻫﺪﻧﺎﻣﺎﺳ ﺎﺗ هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﺻﺮﻋ رد ترﺪﻗ ﻲﻠﺻا ﺮﺻﺎﻨﻋ زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ
درﻮﻣ ﻲﻧﺎﻬﺟ ي
ترﺪﻗ ﻲﻤﺋاد ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ دﺮﻴﮔ راﺮﻗ گرﺰﺑ يﺎﻫ
هﺪﻴﺷﻮﻛ هراﻮﻤﻫ ﺎﻬﻧآ ﻪﻛ يﻮﺤﻧ و دﺎﺠﻳا ﺎﺑ ﺪﻧا
ﻴﺑ ﻲﺘﻔﻧ مﺎﻈﻧ ﻲﻫﺪﻧﺎﻣﺎﺳ ﻦ
ﺪﻨﻨﻛ ﻦﻴﻣﺎﺗ ار دﻮﺧ يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا و ﻊﻓﺎﻨﻣ ،ﻲﻠﻠﻤﻟا .
ﺸﺨﺑ ﻋ ﻲ ﻦﻳا زا هﺪﻤ
ﺖﺑﺎﻗر ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻲﻫﺪﻧﺎﻣﺎﺳ مﺎﻈﻧ ﺖﻳاﺪﻫ و دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ ﺎﻫ هداد يور سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي
ﺖﺳا . ﺶﻟﺎﭼ شراﺰﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﺎﺑ نﺎﻣﺰﻤﻫ هدزﺎﻳ تﻼﻤﺣ و ﻢﻜﻳ و ﺖﺴﻴﺑ نﺮﻗ رد ﺎﻜﻳﺮﻣآ يژﺮﻧا يﺎﻫ
ﻪﺑ ﺶﻴﭘ زا ﺶﻴﺑ ﺖﻔﻧ ،ﺮﺒﻣﺎﺘﭙﺳ ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ نﺎﻛرا زا ﻲﻜﻳ
ﻪﻣادا رد ؛ﺪﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺎﻜﻳﺮﻣآ يا ي
ﻪﻈﻓﺎﺤﻣﻮﻧ نﺪﻴﺳر ترﺪﻘﺑ ﺎﺑ و ﺪﻧور ﻦﻳا ﻚﻔﻨﻳﻻ وﺰﺟ ترﻮﺼﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ ،نارﺎﻛ
ﺪﻣآرد ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا .
ﻪﻟﺎﻘﻣ و سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ ﺪﻧﻮﻴﭘ ﺖﺳا دﺪﺻ رد ﺮﺿﺎﺣ ي
هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا ار
هرود رد ﻪﻈﻓﺎﺤﻣﻮﻧ ي ﺪﻳﺎﻤﻧ ﻲﺳرﺮﺑ نارﺎﻛ
.
ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ رد سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ هﺎﮕﻳﺎﺟ
ﻦﻴﺑ ﺲﻧاژآ يژﺮﻧا ﻲﻠﻠﻤﻟا
(International Energy Agency (IEA)) لﺎﺳ رد
2007 ﻪﻧﻮﮕﻨﻳا ،
ﺶﻴﭘ لﺎﺳ ﺎﺗ ﺖﻔﻧ ياﺮﺑ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﺿﺎﻘﺗ ناﺰﻴﻣ ﻪﻛ دﺮﻛ ﻲﻨﻴﺑ 2030
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا مﻮﺳ ود راﺪﻘﻣ ﻪﺑ
ﻪﻧﻻﺎﺳ ﻪﺑ و 3
/ 15 ﻴﻣ ﺪﻴﺳر ﺪﻫاﻮﺧ ﻦﺗ درﺎﻴﻠ )
(IEA, 2007:12-14 .
ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻳا ﻢﻈﻋا ﺶﺨﺑ
زا هوﺮﮔ ﻦﻳا ﺖﻔﻧ يﺎﺿﺎﻘﺗ ﻪﻛ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ﺎﺿﺎﻘﺗ ﺎﻫرﻮﺸﻛ 62 % ﺖﻓﺎﻳ ﺪﻫاﻮﺧ ﺶﻳاﺰﻓا (Jaffe, 2004:13-14)
. ﺶﻴﭘ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻲﻣ ﻲﻨﻴﺑ
ﻪﻛ دﻮﺷ
زا ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ فﺮﺼﻣ 28
لﺎﺳ رد ﻪﻜﺸﺑ درﺎﻴﻠﻴﻣ 2001
ﻪﺑ 44 لﺎﺳ رد ﻪﻜﺸﺑ درﺎﻴﻠﻴﻣ 2025
ﺪﺑﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا )
Caruso and Doman, 2004: 28 .(
فﺮﺼﻣ ﻪﻛ هﺪﺷ هدز ﻦﻴﻤﺨﺗ ﻪﻄﺑار ﻦﻴﻤﻫ رد
لﺎﺳ ﺎﺗ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ يژﺮﻧا 2025
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺑاﺮﺑ ود .
ﻢﻬﺳ دروآﺮﺑ ﻦﻳا سﺎﺳا ﺮﺑ
ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ فﺮﺼﻣ ﺶﻳاﺰﻓا رد ﺎﻴﺳآ 69
% دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ .
ﺶﺨﺑ ﻦﻳا زا ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ
ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺪﻨﻫ و ﻦﻴﭼ ﺮﻴﻈﻧ ﻲﻳﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ﺖﻔﻧ فﺮﺼﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺪﺷ ﻲﺘﻌﻨﺻ و .
ﻲﻣ ﻲﻨﻴﺑ ﺶﻴﭘ ﺎﻴﺳآ ﺖﻔﻧ فﺮﺼﻣ دﻮﺷ
) هﺮﻛ و ﻦﭘاژ ،ﺪﻨﻫ ،ﻦﻴﭼ ﻲﺑﻮﻨﺟ ي
(
لﺎﺳ ﺎﺗ 2010 زا 8 / 17 ﻪﺑ زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ 25
ﻲﻟا 3 / 33 ﺪﺳﺮﺑ زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ .
زا ﻦﻳا
ناﺰﻴﻣ 15 ﻲﻟا 25 ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ زا ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ /
دﻮﺷ ﻦﻴﻣﺎﺗ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ )
Jaffe, 1997:4 .(
60 % ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ ﻲﺘﻔﻧ تاردﺎﺻ /
و دور ﻲﻣ ﺎﻴﺳآ ﻪﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ 70
% زا ﺎﻴﺳآ ﺖﻔﻧ تادراو
ﻲﻣ ﻦﻴﻣﺎﺗ ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ دﻮﺷ
. 84 % هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ رد ﻪﻛ ﻲﺘﻔﻧ ﻲﻣ ﻪﻴﻔﺼﺗ رﻮﭘﺎﮕﻨﺳ يﺎﻫ
زا دﻮﺷ
ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ /
ﺞﻴﻠﺧ ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ سرﺎﻓ و ﺪﻳآ
78 % ﻲﻣ ﻪﻴﻔﺼﺗ ﻦﭘاژ رد ﻪﻛ ﻲﺘﻔﻧ لﻮﺼﺤﻣ ﺰﻴﻧ ددﺮﮔ
ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا و سرﺎﻓ
315
ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ /
ﺖﺳا سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ )
The James A. Baker III Institute for Public Policy, Sept
2002: 10 (
. ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ مﺎﻗرا و رﺎﻣآ رد ﻪﻛ ﺪﻫد
20 تﻻﺎـﻳا يﺎـﺿﺎﻘﺗ هﺪﻨﻳآ لﺎﺳ
ﺖﻔﻧ ياﺮﺑ هﺪﺤﺘﻣ ﻲﻠﻋ ﺰﻴﻧ
ﺶﻳاﺰـﻓا ﻲـﺳﺎﺳا و مواﺪـﻣ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﻚـﻳژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ يﺎﻫ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﻢﻏر
ﺖﻓﺎﻳ ﺪﻫاﻮﺧ .
ﻲﻣ رﺎﻈﺘﻧا ﺎﻨﺒﻣ ﻦﻳا ﺮﺑ
ﻪﻠﺻﺎﻓ رد ﺖﻔﻧ ياﺮﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يﺎﺿﺎﻘﺗ دور
لﺎﺳ ي يﺎﻫ
2002 ﺎﺗ 2025 ، 40 % ﺪﺑﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا .
يزور زا ﻪﻠـﺻﺎﻓ ﻦـﻳا رد هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا ﺖـﻔﻧ فﺮﺼﻣ 20
ﻪﺑ ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ 29
ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ ﺖـﻓﺎﻳ ﺪﻫاﻮﺧ ﺶﻳاﺰﻓا
) The US National Commission on
.(Energy Policy, Dec 2004: 1-2 لﺎﺳ رد
2020 ﺖﺳا ردﺎﻗ ًﺎﻓﺮﺻ ﺎﻜﻳﺮﻣآ 30
% زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ﺖﻔﻧ
دوﺪﺣ ﻪﻧازور دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ رﺎﭼﺎﻧ و ﺪﻨﻛ ﻦﻴﻣﺎﺗ ﻞﺧاد زا ار دﻮﺧ 20
ﺪﻳﺎﻤﻧ دراو ﺖﻔﻧ ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ .
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ تﺎﻋﻼﻃا ﻦﻳا ود ﻦﻴﻤﻫ رد ﻪﻛ ﺪﻨﻫد
ﻦـﻳا زا ﺮﺘﺸـﻴﺑ ﻲـﺘﺣ ﺖـﻔﻧ ياﺮﺑ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﺿﺎﻘﺗ هر
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا خﺮﻧ
ﻲﻨﻌﻳ ،ﺪﺑﺎﻳ 50
% زا ﺖـﻔﻧ ﻲﻧﺎـﻬﺟ فﺮﺼـﻣ ﺶﻳاﺰﻓا يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻦﻳا ﻪﻛ 78
نﻮـﻴﻠﻴﻣ
لﺎﺳ رد زور رد ﻪﻜﺸﺑ 2002
ﻪﺑ 120 لﺎﺳ ﺎﺗ زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ 2025
ﺖـﺳا . ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ
ﺪﻨﻫ و ﻦﻴﭼ رد هﮋﻳو ﻪﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد نﺎﻬﺟ يﺎﺿﺎﻘﺗ ﺪﺷر ﻪﻜﻨﻳا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ،ﺖﺳا ﻻﺎﺑ ﺰﻴﻧ
ﻦـﻳا ي
زا ﺶﻴـﺑ ﻪـﺑ ار ﺖـﻔﻧ ﺖـﻤﻴﻗ و ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺮﺛا رازﺎﺑ ﺮﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ رﺎﺸﻓ ﻪﻛ هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﻂﻳاﺮﺷ 120
رﻻد
ﺪﻧﺎﺳﺮﺑ ﻪﻜﺸﺑ ﺮﻫ ياﺮﺑ .
ﻲـﺟوﺮﺧ ﺪـﻧاﻮﺘﺑ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻜﺗا ﻞﺑﺎﻗ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ دازﺎﻣ ،ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﻦﻴﻨﭼ رد
دراﺪﻧ دﻮﺟو ﺪﻫد ﺶﻳاﺰﻓا ناﺮﺤﺑ مﺎﮕﻨﻫ رد ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ار ﺖﻔﻧ .
ﻟﺎﺣ رد ﻦﻳا ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻲ
ي
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺎﻬﻨﺗ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ
ﻦﻴﻤﻫ و ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺨﻧ وﺮﺑور ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا نﺎﻬﺟ ي
لﺎـﺳ ﻲـﻃ ار ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا ﺖﻔﻧ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛﺪﻴﻟﻮﺗ ﻢﻬﺳ ﺮﻣا
ﺶﻳاﺰـﻓا هﺪـﻨﻳآ يﺎـﻫ
داد ﺪﻫاﻮﺧ
) National Commission on Energy Policy and Security of America's Future
Energy, 2005: 3 (.
هﺪﻧرادﺮﺑ رد سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ
ي 60 % هﺪـﺷ تﺎـﺒﺛا ﺮﻳﺎﺧذ و ﺖـﺳا نﺎـﻬﺟ ﺖـﻔﻧ ي
30 % ترﺎـﺠﺗ
دراد رﺎﻴﺘﺧا رد ار ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ )
(Cordesman, 2002: 2 .
ﻦـﻳا زا ﺎـﭘورا و هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا تادراو
ﻪﻫد ود رد ﻪﻘﻄﻨﻣ
ﺖﻓﺎﻳ ﺪﻫاﻮﺧ ﺶﻳاﺰﻓا هﺪﻨﻳآ ي .
ﻲـﻃ 20 هﺪـﻨﻳآ لﺎـﺳ 14
% ﻲﻓﺮﺼـﻣ ﺖـﻔﻧ ﻞـﻛ
رد ﻢـﻗر ﻦـﻳا ﻪـﻛ ﻲﻟﺎـﺣ رد ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ دراو سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ زا ﻲﻟﺎﻤﺷ يﺎﻜﻳﺮﻣآ 1995
، 8 % هدﻮـﺑ
ﺖﺳا . هرود ﻲـﻃ سرﺎـﻓ ﺞﻴﻠﺧ زا ﺎﭘورا ﺖﻔﻧ تادراو
زا ﻪﺑﺎﺸـﻣ ي 25
% ﻪـﺑ 35 % ﺪﻴـﺳر ﺪـﻫاﻮﺧ
) Larson, 2004: 3 .(
هﺪﻤﻋ ﻲﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻖـﻠﻌﺗ قاﺮـﻋ و ناﺮـﻳا ،يدﻮﻌﺳ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا ي
دراد . د ﻪﺑ ﻪﻛ قاﺮﻋ ﻢﻳﺮﺤﺗ ﻞﻴﻟ
هزﻮـﺣ رد ﻲﻬﺟﻮـﺗ ﻞـﺑﺎﻗ تﺎﻓﺎﺸﺘﻛا و ﻲﺳرﺮﺑ ،هﺪﺷ لﺎﻤﻋا يﺎﻫ
ي
ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاد ﺖـﻔﻧ يدﻮﻌـﺳ نﺎﺘﺴـﺑﺮﻋ زا ﺶﻴـﺑ ﺖـﺳا ﻦـﻜﻤﻣ ﻲـﺘﺣ ﺖـﺳا هداﺪـﻧ مﺎﺠﻧا ﺖﻔﻧ ) Katzman, 2003:1 .(
316 ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ﺖﺳﺎﻴﺳ
، هرود 38 ، ةرﺎﻤﺷ 3 ، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1387
ﻪﻏﺪﻏد ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻲﻧاﺮﮕﻧ و ﺎﻫ
ار رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻪﻛ يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا صﻮﺼﺧ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺪﻧﻮﻴﭘ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺎﺑ
،ﺪﻧز رود رد ه ي زا ﺲﭘ 11 ﻨﻋ ﺮﺒﻣﺎﺘﭙﺳ ﺎ
ﺖﺤﺗ يﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ ﻲﺘﻴﻨﻣا ﺮﺻ
ﻢﺴﻳروﺮﺗ ﺎﺑ هزرﺎﺒﻣ ناﻮﻨﻋ حﻼﺳ شﺮﺘﺴﮔ زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ ،
ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ زا ﻲﻧاﺮﮕﻧ و ﻲﻌﻤﺟ رﺎﺘﺸﻛ يﺎﻫ
ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫرﻻد فﺮﺼﻣ ﻘﻄﻨﻣ ﺎﺑ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا ﺪﻧﻮﻴﭘ ،
ﻪ ي ﻖﻴﻤﻋ ار سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ و هدﻮﻤﻧ ﺮﺗ
ًﻼﻤﻋ آ ﻪﻟﻮﻘﻣ ﻪﺑ ار ن ﻞﻳﺪﺒﺗ يﺪﻌﺑ ﺪﻨﭼ يا
ﺖﺳا هدﺮﻛ .
يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا عﻮﺿﻮﻣ ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻳا ﺖﺤﺗ
ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻪﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ هﺪﻴﭽﻴﭘ رﺎﻴﺴﺑ يا
. رد سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ
ترﺪﻗ ﺎﺑ ﺖﺑﺎﻗر رد رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺮﺒﻫر مواﺪﺗ و ﺎﻜﻳﺮﻣآ يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﻲﺸﻘﻧ رﻮﻬﻇﻮﻧ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻲﺗﺎﻴﺣ ﺪﺑﺎﻳ
.
هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﺶﻟﺎﭼ
رد 23 ﻦﺋوژ 2005 ﻪﻴﺒﺷ ﻚﻳ ﺎﻜﻳﺮﻣآ يژﺮﻧا ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﻠﻣ نﻮﻴﺴﻴﻤﻛ ﻪﻨﻴﻣز رد يزﺎﺳ
زوﺮﺑ ي
ﺪﺷرا تﺎﻣﺎﻘﻣ و ﺪﻴﻔﺳ خﺎﻛ ﻖﺑﺎﺳ يﺎﻀﻋا زا هﺮﻔﻧ ﻪﻧ هوﺮﮔ ﻚﻳ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻫﺎﻣ ﺖﻔﻫ ﻲﺘﻔﻧ ناﺮﺤﺑ ﻚﻳ داد مﺎﺠﻧا هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا .
ﺖﻔﻧ ﻢﻛ ًﺎﺘﺒﺴﻧ راﺪﻘﻣ ﻚﻳ ﺮﮔا ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻴﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ
جرﺎﺧ ﻢﺘﺴﻴﺳ زا ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ و تاﺮﺛا دﻮﺷ
ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ ﻲﺘﻴﻨﻣا و يدﺎﺼﺘﻗا ﻢﻴﻈﻋ يﺎﻫ .
رﺎﻬﻇا ﺎﻬﻧآ
ﻪﺘﺷاد ﻪﻄﻘﻧ ﻪﺑ ،ﻲﺗادراو صﻮﺼﺨﺑ ِﺖﻔﻧ ﻪﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﮕﺘﺴﺑاو ﻪﻛ ﺪﻧا ا
ﻲﺑ ي هﺪﻴﺳر ﻪﻘﺑﺎﺳ
ﺖﺳا . لﺎﺳ ﻞﻳروآ زا ﺎﻜﻳﺮﻣآ 1998
زا ﺶﻴﺑ 50 % ﻲﻣ دراو ار دﻮﺧ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ﺖﻔﻧ ﻪﺑ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ﺐﻴﺳآ يﺎﻨﻌﻣ ا يﺮﻳﺬﭘ
يﺪﺻرد رﺎﻬﭼ ﻲﻧﺎﻬﺟ دﻮﺒﻤﻛ ،رازﺎﺑ ﻲﻧﻮﻨﻛ ﻂﻳاﺮﺷ ﺖﺤﺗ ؛ﺖﺳا ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳ
ﻪﺿﺮﻋ رد ﻪﻧازور ي
ﺖﻔﻧ ي
، ﻪﺑ 177 % ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﺠﻨﻣ
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ .
تﻻﺎﻳا ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺮﻳﺎﺧذ
هﺪﻤﻋ ﻲﺘﻔﻧ تﻻﻼﺘﺧا ﺮﺑاﺮﺑ رد هﺪﺤﺘﻣ
، ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﻳﺎﻫ ﺚﻴﺣ زا ﻢﻫ ،راﺪﻘﻣ ﻦﻳا ﺎﻣا ﺪﻨﻛ
دوﺪﺤﻣ تﺪﻣ لﻮﻃ ﻢﻫ و ﻪﻄﻴﺣ و هزﻮﺣ ﺖﺳا
. ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا دﺎﺼﺘﻗا ﻪﺘﺒﻟا
،ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﻪﺑﺎﺸﻣ راﺪﻘﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﻲﻨﻌﻳ ﺖﺳا رﻮﺤﻣ ﺖﻔﻧ ﺮﺘﻤﻛ 50
% ﻪﻫد ي
1970 ﻲﻣ فﺮﺼﻣ ﺖﻔﻧ ﺪﻨﻛ
. ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﻦﻳا ﻢﻏر ﻲﻠﻋ ﻲﻟو دﺎﺼﺘﻗا رد ﻲﺳﺎﺳا ﺶﻘﻧ زﻮﻨﻫ ﺖﻔﻧ ﺎﻫ
دراد نﺎﻬﺟ و هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا .
رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻞﻘﻧ و ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ
97 % ﺖﺳا ﺖﻔﻧ ﻪﺑ ﻲﻜﺘﻣ .
ﻲﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺖﻔﻧ ﺮﺑ دﺎﻳز ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺰﻴﭼﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ دازﺎﻣ ﺖﻴﻓﺮﻇ ،ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﺿﺎﻘﺗ ﻊﻳﺮﺳ ﺪﺷر ،تﺎﺒﺛ
ﻪﺿﺮﻋ رد لﻼﺘﺧا لﺎﻤﺘﺣا و ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﺖﻔﻧ ي
و ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻲﻣارآﺎﻧ ،ﻲﺘﺴﻳروﺮﺗ تﻼﻤﺣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﻳﺎﺳ
ﻲﺑ ﺚﻋﺎﺑ ﻲﮕﻤﻫ ﺖﻤﻴﻗ مواﺪﻣ ﻲﺗﺎﺒﺛ
ﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﻳﺪﻬﺗ ﺪﺷر و ﺎﻫ هﺪﺷ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲ
ﺖﺳا . ﺶﻟﺎﭼ زا ﻲﻜﻳ يﺮﻳﺬﭘ ﺐﻴﺳآ ﻦﻳا ﺖﺳا ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا و دﺎﺼﺘﻗا ،يژﺮﻧا ﻲﺳﺎﺳا يﺎﻫ
) National Commission on Energy Policy, 2005 : 3 .(
ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد
، ﻢﻬﻣ هﺪﻨﻨﻛ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻳﺮﺗ ﻪﻠﺌﺴـﻣ ﺖـﻔﻧ رازﺎـﺑ رد ﺖﻤﻴﻗ ي
دﺎـﺣ دﻮـﺒﻤﻛ ي
ﺖﺳا ﺪﻴﻟﻮﺗ دازﺎﻣ ﺖﻴﻓﺮﻇ .
هزوﺮﻣا ﺎﺑ ﻚﭘوا 99
% ﻲﻣ رﺎﻛ دﻮﺧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ
رد ﻪـﻛ ﻲﻟﺎـﺣ رد ﺪﻨﻛ
ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا و سرﺎﻓ
317
2001 ﺎﺑ 90 % رد و 1990 ﻪﻠﻤﺣ زا ﻞﺒﻗ ﺖﺳرد
ﺎﺑ ﺖﻳﻮﻛ ﻪﺑ قاﺮﻋ ي 80
% رﺎﻛ دﻮﺧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ
ﻲﻣ دﺮﻛ . 70 % لدﺎﻌﻣ ﻪﻛﺰﻴﻧ ﺰﻴﭼﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ دازﺎﻣ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻦﻴﻤﻫ 2
% ،ﺖـﺳا ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ فﺮﺼﻣ
ﺪﻴﻟﻮﺗ رﺎﻴﺘﺧا رد
ﻪﻘﻄﻨﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي دراد راﺮﻗ سر
. ﻲﻣ رﺎﻈﺘﻧا ﻚﭘوا زا
ﺖﺴﻴﺑ فﺮﻇ ﻪﻛ دور
ار دﻮﺧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ هﺪﻨﻳآ لﺎﺳ 20
ﻲﻟا 25 ﻪـﺑﺮﺠﺗ ﻲـﻟو ﺪـﻫد ﺶﻳاﺰﻓا زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ
ي
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻲﺨﻳرﺎﺗ
زا و هدﻮﺑ ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ ور ﻚﭘوا ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻪﻛ ﺪﻫد 76
/ 38 رد ﻪﻜﺸـﺑ نﻮـﻴﻠﻴﻣ
لﺎﺳ 1979 ﻪﺑ 31 ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ ﺖﺳا هﺪﻴﺳر
. ﻪـﻫد ﻂـﺳاوا رد ﻚـﭘوا
ي
1980 ﻒﻘﺳ ﻪﺑ دﻮﺧ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺶﻳاﺰﻓا لﺎﺒﻧد ﻪﺑ 95
/ 32 لﺎـﺳ ﺎـﺗ زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ 2005
دﻮـﺑ
ﻲﻟو ﻂﻘﻓ ﻒﻘﺳ ﻪﺑ ﺖﺴﻧاﻮﺗ 29
ﺪﺳﺮﺑ زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ .
لﺎـﻤﻋا ﻞـﻴﻟد ﻪﺑ قاﺮﻋ و ﻲﺒﻴﻟ ،ناﺮﻳا
ﻢﻳﺮﺤﺗ ﻦﻴﺑ يﺎﻫ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد رد ﻲﻠﻠﻤﻟا
هﺪﺷ ﻲﻨﻴﺑ ﺶﻴﭘ ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫ ﺪﻧا هﺪﻧﺎﻣ مﺎﻛﺎﻧ
. ﻲﻟﺎﺣ رد
ﻒﻘﺳ ﻪﺑ دﻮﺧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺶﻳاﺰﻓا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ دراد ﺪﺼﻗ هدﺮﻛ مﻼﻋا يدﻮﻌﺳ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ ﻪﻛ 5
/ 12
لﺎﺳ ﺎﺗ زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ 2009
، 50 ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ رﻻد درﺎﻴﻠﻴﻣ
لﺎـﺳ ﺎﺗ ار دﻮﺧ ﺪﻴﻟﻮﺗ و ﺪﻨﻛ يراﺬﮔ
2025 ﻪﺑ 15 مﺎﮔ زﻮﻨﻫ ﻲﻟو ﺪﻧﺎﺳﺮﺑ زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ يﺎﻫ
ﺬﮔ ﺖﺳا ﻢﻬﺒﻣ يرا .
هﺎﮕﺸـﻳﻻﺎﭘ ﻪـﻜﻠﺑ ﺖﺴـﻴﻧ ﺮﺼﺤﻨﻣ ﻲﺘﻔﻧ ﻦﻳدﺎﻴﻣ ﻪﺑ ﺎﻫ ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻲـﻣ ﺮـﺑ رد ﻢـﻫ ار ﺎـﻫ
دﺮـﻴﮔ .
هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ﻦﻴﭼ و ﺎﭘورا ،هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يﺎﻫ 90
% ﻲﻣ رﺎﻛ ﻲﻟﺎـﺣ رد ﺪﻨﻨﻛ
لﺎﺳ رد ﻪﻛ 1990
ﺎﺑ 75 % ﻲﻟا 85 % ﻲﻣ رﺎﻛ ﺖﻴﻓﺮﻇ
ﺪﻧدﺮﻛ . ﻪﻠـﺻﺎﻓ رد ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻲﻟﺎﺣ رد ﻦﻳا ي
لﺎﺳ يﺎﻫ 1981 ﺎﺗ 1989 هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ داﺪﻌﺗ
زا هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يﺎﻫ 324
ﻪﺑ 204 ﻪـﺑ ﻪـﻛ ﺖـﻓﺎﻳ لﺰﻨﺗ
ﺖﺳا ﺶﻳﻻﺎﭘ ﺖﻴﻓﺮﻇ ،زور رد ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ ﻪﺳ ﻦﺘﻓر ﺖﺳد زا ﻲﻨﻌﻣ .
و ﻪـﺘﻓﺎﻳ ﻪـﻣادا ﺪـﻧور ﻦـﻳا
هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ داﺪﻌﺗ
لﺎﺳ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا لﺎﻌﻓ يﺎﻫ 2003
ﻪﺑ 149 ﺖﺳا هﺪﻴﺳر .
ﻦـﻳا ﻪـﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد
ﭘ داﺪﻌﺗ رد ،هﺪﺷ ﻪﺘﺴﺑ هﺎﮕﺸﻳﻻﺎ 30
هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ ﺮﻴﺧا لﺎﺳ هﺪﻤﻋ
يا ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻪﺘﺧﺎﺳ .
ـﺑ ﻪ هوﻼـﻋ
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ هﺪـﻨﻨﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ،ﻲﻠﺧاد تﻼﻜﺸﻣ زا يا
ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد ﺖـﻔﻧ ي
ار سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ ي
ﻲﻣ ﺪﻳﺪﻬﺗ ﺪﻨﻛ . ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد ،لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ
زا يدﻮﻌﺳ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ ي 30
لﺎـﺳ رد رﻻد راﺰﻫ 1982
ﻪـﺑ
9300 رد رﻻد 2003 زا رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﺖﻴﻌﻤﺟ نﻮﭼ ﺖﺳا هدﺮﻛ لﺰﻨﺗ 7
ﻪـﺑ ﺮﻔﻧ نﻮﻴﻠﻴﻣ 22
نﻮـﻴﻠﻴﻣ
ﺖﺳا هﺪﻴﺳر ﺮﻔﻧ )
Jaffe, 2005: 2-10 .(
رد و ﻪـﺘﻓﺎﻳ لﺰﻨﺗ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻞﻴﺒﻗ ﻦﻳا رد هﺎﻓر ﺢﻄﺳ
ﻲﺑ خﺮﻧ ﻞﺑﺎﻘﻣ
ﺖﻟود ﻪﻛ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻳاﺰﻓا يرﺎﻛ
هﺎﻓر ﻦﻴﻣﺎﺗ زا ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ
ﻪﻫد ﻲﻳﻼﻃ نارود
ي 1970 هﺪﻧﺎﻣ ناﻮﺗﺎﻧ نﺎﺸﻧاﺪﻧوﺮﻬﺷ ياﺮﺑ
ﻪـﻨﻴﻣز ﺮﻣا ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻧا
و ﻲﺘﻳﺎـﺿرﺎﻧ ي
ﻲﺑ ﺖﺳا هدﺮﻛ ﻢﻫاﺮﻓ ار ﻲﻠﺧاد ﻲﺗﺎﺒﺛ .
ﻲﺘﻔﻧ كﻮﺷ نﺎﻣز زا ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻳﺮﺗراﻮﺷد ﺎﺑ ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ 1973
ﺖـﺳا ﻪـﺟاﻮﻣ نﻮـﻨﻛ ﺎﺗ .
د ﻲـﺳﺎﻴﺳ ﻂﻳاﺮـﺷ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻪﻜﻠﺑ ،دراﺪﻧ دﻮﺟو ﺖﻔﻧ ﻪﻛ ﺖﺴﻴﻧ ﻦﻳا زا ﻲﺷﺎﻧ ًﺎﻓﺮﺻ يراﻮﺷد ﻦﻳا ر
ﻲﺘﻔﻧ ﺮﻴﻏ ﻞﻣاﻮﻋ و راﺬﮔ لﺎﺣ ﺰﻴﻧ
ﻫ ﺖﺴ ) Baker Institute, Nov 2002: 11 .(
ﻂﻳاﺮـﺷ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ
هدﺮﺸﻓ رازﺎﺑ
ﺖـﻴﻨﻣا ﻦﻴﻣﺎـﺗ ﺮﻈﻧ زا سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ يرازﺎﺑ ﻦﻴﻨﭼ ﻲﮕﺘﺴﺑاو و ﻲﺘﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ ي
318 ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ﺖﺳﺎﻴﺳ
، هرود 38 ، ةرﺎﻤﺷ 3 ، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1387
فﺮﺼـﻣ ﻦﻳﺮـﺘﮔرﺰﺑ ﻪـﻛ ﻲﺗرﺪـﻗﺮﺑا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﺮﺑ ار ﻲﺗﺎﻣاﺰﻟا ،نﺎﻬﺟ يژﺮﻧا
و هﺪـﻨﻨﻛ
ﺗرﺪﻗ زﺎﺑ ﻦﻳﺮﺗﺪﻨﻤ ﻳ
هدﺮﻛ ﻞﻴﻤﺤﺗ ﺖﺳا ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ ﺮﮕ .
ﻪﻳﺮﺸـﻧ شراﺰـﮔ سﺎﺳا ﺮﺑ و ﺖـﻔﻧ ي
زﺎﮔ (Oil & Gas Journal) ﻲﺗادراو ﺖﻔﻧ ﺺﻟﺎﺧ
) مﺎﺧ + تﻻﻮﺼﺤﻣ (
لﻼـﺧ رد هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا
ﺮﺒﺘﻛا ﺎﺗ ﻪﻳﻮﻧاژ 2004
ﻪﻧازور ﻂﺳﻮﺘﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ 8
/ 11 لدﺎﻌﻣ ،ناﺰﻴﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ
58 % ﺮﻣآ يﺎﺿﺎﻘﺗ ﻞﻛ ﺖﺳا ﺎﻜﻳ
. 4 / 2 راﺪﻘﻣ ﻦﻳا زا ﻪﻜﺸﺑ نﻮﻴﻠﻴﻣ )
20 (%
هﺪﺷ دراو سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ زا
ﺖﺳا . هدﺮﻛ دروآﺮﺑ ﻲﺘﻔﻧ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ ﻲﺧﺮﺑ
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻪﻛ ﺪﻧا
ﺖﻤﻴﻗ ﻪﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﺘﻔﻧ ﻲﮕﺘﺴﺑاو ي
لﺎﺳ رﻻد ﺖﺑﺎﺛ 2000
لﺎﺳ زا 1970 نﻮﻨﻛ ﺎﺗ 6 / 3 رد ﻪـﻨﻳﺰﻫ ﻦﻳا ﺮﺜﻛا ﻪﻛ ﺖﺳا هدﻮﺑ رﻻد نﻮﻴﻠﻳﺮﺗ
ﻪﻠﺻﺎﻓ ي 1979 ﺎﺗ 1986 ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻴﻤﺤﺗ .
هرادا ﻲﻨﻴﺑ ﺶﻴﭘ سﺎﺳا ﺮﺑ
ترازو يژﺮﻧا تﺎﻋﻼﻃا ي
ﺖﻤﻴﻗ ضﺮﻓ ﺎﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يژﺮﻧا 35
ﻲﻟا 45 لﺎـﺳ رد ،مﺎﺧ ﺖﻔﻧ ﻪﻜﺸﺑ ﺮﻫ ياﺮﺑ رﻻد 2005
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﺘﻔﻧ ﻲﮕﺘﺴﺑاو ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ي 150
ﻲﻟا 250 ﺶﻳاﺰـﻓا ﺎـﺑ ًﺎﻤﻠﺴﻣ ؛ﺖﺳا هدﻮﺑ رﻻد درﺎﻴﻠﻴﻣ
زا ﺶﻴﺑ ﻪﺑ ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ 120
رﻻد ﻪﻨﻳﺰﻫ ،ﻪﻜﺸﺑ ﺮﻫ ياﺮﺑ ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺮﺘﺸـﻴﺑ ﺐـﺗاﺮﻣ ﻪﺑ رﻮﻛﺬﻣ ي
.
ﻞـﻣاﻮﻋ زا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ؛ﺖﺳا مرﺪﻨﺳ ﻚﻳ ؛ﺖﺴﻴﻧ ﺖﻔﻧ تادراو ﻪﺑ هدﺎﺳ ﻲﮕﺘﺴﺑاو ﻚﻳ ،ﻲﺘﻔﻧ ﻲﮕﺘﺴﺑاو ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ار ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﺳﺎﻴﺳ ،يدﺎﺼﺘﻗا تﻼﻜﺸﻣ ﻢﻫ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻪـﺑ ﻲﻳﻮﮔ ﺦﺳﺎﭘ ياﺮﺑ و ﺪﻨﻨﻛ
ﺖﺳﺎﻴﺳ ،نآ
ﻊﻣﺎﺟ يﺎﻫ
مﺎﻤﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا مزﻻ يﺮﮕﻧ ﻲﺘﺣ و ،ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ،يدﺎﺼﺘﻗا دﺎﻌﺑا
دﺮﻴﮔﺮﺑ رد ار ﻪﺻﺮﻋ ﻦﻳا ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ )
Sanjan & Greene , Feb 2005: 1 .(
رد
رد هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴﻏ و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻲﺘﻔﻧ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻧاواﺮﻓ يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﻦﻴﻨﭼ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺮﺑ ار ﻲﺗﺎﻣاﺰﻟا ﻪﻛ دراد دﻮﺟو سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ
راﺬﮔ ي ﻦﻴـﺑ يﺎﻫ ﻞـﻴﻤﺤﺗ رﻮﺸـﻛ ﻦـﻳا ﻲـﻠﻠﻤﻟا
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ .
ﻪﻘﺑﺎﺳ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا و يژﺮﻧا ﺖﺳﺎﻴﺳ ي
ﻪﻏﺪﻏد ﻪﻫد ﺞﻨﭘ ﻲﻃ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻋﺎﻓد و ﻲﺘﻴﻨﻣا ،يژﺮﻧا يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﺘﺷﺬﮔ ي
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺶﻳاﺰﻓا لﺎﺣ رد مواﺪﻣ رﻮﻃ .
هدﻮﺑ ﻞﻳذ دراﻮﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻦﻳا ﺪﻧا
:
1 - ﻪﻄﻠﺳ زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ
ﮓـﻨﺟ نﺎﻣز رد ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻦﻳا ﺮﺑ يورﻮﺷ ﻲﻣﺎﻈﻧ و ﻲﺳﺎﻴﺳ ي
ﻪﻄﻠﺳ ﺲﭙﺳ و دﺮﺳ ترﺪﻗ ي
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻒﻟﺎﺨﻣ يا
؛
2 - ﻪﺠﻴﺘﻧ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺖﻴﻤﻫا
و سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ ﺖـﻔﻧ ﻪـﺑ بﺮـﻏ ﻲﮕﺘﺴﺑاو ﺪﺷر ي
سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد مواﺪﺗ زا نﺎﻨﻴﻤﻃا تروﺮﺿ و ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ
؛
3 - ﻲﻧاﺮﮕﻧ ﻬﺗ بﻮﭼرﺎﭼ رد ﻲﻳﺎﻫ و هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺘﺴﻳروﺮﺗ يﺎﻫﺪﻳﺪ
هوﺮﮔ يﻮﺳ زا رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻊﻓﺎﻨﻣ
ﺎـﻜﻳﺮﻣآ ﻢـﻋز ﻪـﺑ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ و ﻲﻣﻼـﺳا ياﺮﮔدﺎﻴﻨﺑ يﺎﻫ
ﺖﻟود ﻲﺧﺮﺑ شﻼﺗ
ﻪـﻘﻄﻨﻣ ترﺪـﻗ ﻚﻳ ﻪﺑ نﺪﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ ياﺮﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ ا
ي
ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا و سرﺎﻓ
319
حﻼﺳ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد بﻮﭼرﺎﭼ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﺮﮕﺸﻟﺎﭼ
ﺖـﻳﺎﻤﺣ و ﻲﻌﻤﺟ رﺎﺘﺸﻛ يﺎﻫ
هوﺮﮔ زا ﻲﺘﺴﻳروﺮﺗ يﺎﻫ .
ﺮـﺑ ﺖـﺷﺬﮔ لﺎـﺳ هﺎـﺠﻨﭘ ﻲـﻃ سرﺎـﻓ ﺞﻴﻠﺧ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻲﺳرﺮﺑ زا ﻪﻛ نﺎﻨﭽﻤﻫ ﻲﻣ ﺪـﻨﻄﺒﺗﺮﻣ ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻲـﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺎﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴﻏ و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻊﻓﺎﻨﻣ و فاﺪﻫا ﻦﻳا ﻲﻣﺎﻤﺗ ،ﺪﻳآ
ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﻲﻣ ﺪﻴﻌﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ رد ﺖﻔﻧ دﻮﺟو نوﺪﺑ ﻪﻛ يا
ﻤﻫا زا ﻪﺟرد ﻦﻳا زا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا ،دﻮﻤﻧ ﺖﻴ
دﻮﺷ رادرﻮﺧﺮﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا رد .
نﺎـﻣز رد ،ﻲﺨﻳرﺎـﺗ لﻮـﺤﺗ ﺮﻴـﺳ ﻚﻳ رد
زا سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ رد هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا ﺶﻘﻧ نﺎﮕﻳر و ﺮﺗرﺎﻛ ،نﻮﺴﻜﻴﻧ يرﻮﻬﻤﺟ ﺖﺳﺎﻳر
"
ﻲﻣﺎـﺣ
ﺎﻴﻧﺎﺘﻳﺮﺑ
"
ﻪﺑ
"
ﻲﻠﺻا ﺮﮕﻳزﺎﺑ
"
ﺪﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ .
ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد بﺮـﻏ ﻪـﻴﻠﻋ باﺮـﻋا ﻲـﺘﻔﻧ ﻢﻳﺮـﺤﺗ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ
ﮓـﻨﺟ ي 1973
باﺮـﻋا ،ﻞﻴﺋاﺮـﺳا و
ﺐﻴﺳآ ﺎـﻜﻳﺮﻣآ و ﺪـﺷ رﺎﻜﺷآ ﻲﺘﻔﻧ ﻢﻳﺮﺤﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺑﺮﻏ يﺎﭘورا و هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا دﺎﺼﺘﻗا يﺮﻳﺬﭘ
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻊﻓﺎﻨﻣ وﺰﺟ ﺶﻴﭘ زا ﺶﻴﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﻞﺋﺎﺴﻣ و ﺖﻔﻧ و دﻮﻤﻧ ﻲﻨﻴﺑزﺎﺑ ار دﻮﺧ يﺎﻫ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
ﻪﺿﺮﻋ ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد مواﺪﺗ
لﻮـﺒﻗ ﻞـﺑﺎﻗ ﺖﻤﻴﻗ ﺎﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺖﻔﻧ ي )
بﺮـﻏ ياﺮـﺑ (
ﻪـﺑ و
ﻘﻣ ﺦﺳﺎﭘ ياﺮﺑ ﻲﻓﺎﻛ راﺪ
يﺎﻫﺪـﻣآرد يﺮﻴﮔرﺎـﻜﺑ و ﺶﻧاﺪـﺤﺘﻣ و هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻪﺑ ﻲﻳﻮﮔ
ﺸﻘﻧ نﻮﺴﻜﻴﻧ ﻲﻧﻮﺘﺳ ود ﺖﺳﺎﻴﺳ رد ،ﺪﺷﺎﺒﻧ بﺮﻏ ياﺮﺑ يﺪﻳﺪﻬﺗ ﻪﻛ يﺮﻴﺴﻣ رد ﻲﺘﻔﻧ ﻲ
ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ﺮﺗ
ﻳ ﺖﻓﺎ . لﺎﺳ زا ثداﻮﺣ ﻪﻠﺴﻠﺳ ﻚﻳ 1979
ﻦﻳﺮـﺘﻛد ﻪـﭽﻧآ ﻊـﻔﻧ ﻪﺑ نﻮﺴﻜﻴﻧ ﻦﻳﺮﺘﻛد ﻪﻛ ﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ
رﺎﻨﻛ ﺪﺷ هﺪﻧاﻮﺧ ﺮﺗرﺎﻛ دﻮﺷ ﻞﻴﻤﻜﺗ ،ﺮﺘﻬﺑ ﺮﻴﺒﻌﺗ ﻪﺑ ﺎﻳ ﻪﺘﺷاﺬﮔ
. ﻪﻠﻤﺟ زا ﻲـﻣ ﻊﻳﺎﻗو ﻦﻳا ي
ﻪـﺑ ناﻮـﺗ
ﮓـﻨﺟ زوﺮﺑ و ﻦﻤﻳ ود ﻦﻴﺑ يزﺮﻣ ﮓﻨﺟ ،ناﺮﻳا رد ﻲﻣﻼﺳا بﻼﻘﻧا ،نﺎﺘﺴﻧﺎﻐﻓا ﻪﺑ يورﻮﺷ زوﺎﺠﺗ ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد بﺮـﻏ ﻒﻟﺎﺨﻣ لﺎﻜﻳدار يﺎﻫوﺮﻴﻧ ﺪﺷر زا ﻲﻛﺎﺣ ﻲﮕﻤﻫ ﻪﻛ دﺮﻛ هرﺎﺷا ناﺮﻳا ﺎﺑ قاﺮﻋ
ي
ﻲﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ،سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻲﺗﺎﺒﺛ
دﻮﺑ ﺎﻜﻳﺮﻣآ يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﺪﻳﺪﻬﺗ و .
ﻲﻤﺟﺎﻬﺗ ﻲﺘﺳﺎﻴﺳ ﺮﺗرﺎﻛ
ار سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ و ﺖﻓﺮﮔ ﺶﻴﭘ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻦﻴﻣﺎﺗ ياﺮﺑ ﺮﺗ
هﺮﻣز رد ي
"
ﻲﺗﺎﻴﺣ ﻊﻓﺎﻨﻣ
"
دﺮﻛ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺎﻜﻳﺮﻣآ .
ﻪـﺑ يورﻮﺷ ذﻮﻔﻧ شﺮﺘﺴﮔ ناﺮﮕﻧ ﻪﻛ ﺮﺗرﺎﻛ ﻢﻳژر
ﻪﺿﺮﻋ رد لﻼﺘﺧا و سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ود ﺎﺑ ار ﺶﻄﺑاور دﺮﻛ ﻲﻌﺳ ،دﻮﺑ ﺖﻔﻧ ي
يدﺎﻋ ناﺮﻳا ﻲﺑﻼﻘﻧا ﺖﻟ
ﺪﻨﻛ . ﺎـﻜﻳﺮﻣآ و دﺮﻛ ﻢﻫاﺮﻓ هزﺎﺗ ﻂﻳاﺮﺷ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﺶﻘﻧ يﺎﻔﻳا ياﺮﺑ ﻲﺘﺻﺮﻓ ﻦﻤﻳ ود ﮓﻨﺟ
ﻫﺎﮕﻳﺎﺟ و ﺖﺷاد ﻞﻴﺴﮔ بﺮﻋ يﺎﻳرد ﻪﺑ ار دﻮﺧ يﺎﻫوﺮﻴﻧ ﻲ
ﻲﻣﺎـﻈﻧ ﻲـﻤﺋاد رﻮﻀـﺣ ياﺮﺑ ﺪﻳﺪﺟ
دﺮﻛ دﺎﺠﻳا هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا .
ﻪﺑ يﺮﻳﻮﺼﺗ نﺎﺘﺴﻧﺎﻐﻓا ﻪﺑ يورﻮﺷ زوﺎﺠﺗ ﺎﺑ
ـﮔ و ﻞـﻳﺎﻤﺗ ترﻮﺻ شﺮﺘﺴ
ﻪﻤﻛﺎﺣ ﺖﺌﻴﻫ و ﺮﺗرﺎﻛ ﺖﻴﻨﻫذ ﺮﺑ ﺪﻨﻫ سﻮﻧﺎﻴﻗا و سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻪﺑ يورﻮﺷ ذﻮﻔﻧ ﻂﻠﺴـﻣ ﺎـﻜﻳﺮﻣآ ي
اﺮـﻳز ﺪـﻳدﺮﮔ زﺮـﺤﻣ هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ياﺮﺑ ﺪﻳﺪﺟ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻚﻳ ياﺮﺟا و ﻲﺣاﺮﻃ تروﺮﺿ و ﺪﺷ ﻪﻴﻟوا مﺎﮔ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ يورﻮﺷ زوﺎﺠﺗ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ي سور ﻲﺒﻠﻃ
ﻲـﻣ داﺪﻤﻠﻗ ﺎﻫ
ﺪـﺷ . رد ﺪـﻳﺪﺟ ﺖـﺳﺎﻴﺳ
1980 ﻳﺮﺘﻛد ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﺑ و ﺮﺗرﺎﻛ ﻦ
ﺪﺷ نﺎﻴﺑ ﻞﻳذ ترﻮﺻ :
320 ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ﺖﺳﺎﻴﺳ
، هرود 38 ، ةرﺎﻤﺷ 3 ، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1387
ﺖـﺳد رد ياﺮـﺑ ﻲﺟرﺎـﺧ يوﺮـﻴﻧ ﻚـﻳ ﻂـﺳﻮﺗ ﻲﺸﺷﻮﻛ ﺮﻫ ﻪﻘﻄﻨﻣ لﺮﺘﻨﻛ ﻦﺘﻓﺮﮔ
ﻪﻟﺰﻨﻣ ﻪﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي
ﻪـﺑ ﺖﺒﺴـﻧ زوﺎـﺠﺗ ي
ﻦﻴـﻨﭼ و ﺪـﺷ ﺪـﻫاﻮﺧ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﺗﺎﻴﺣ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻪﻠﻴﺳو ﻪﺑ يزوﺎﺠﺗ
يوﺮـﻴﻧ ﻪـﻠﻤﺟ زا ﺪـﺷﺎﺑ مزﻻ ﻪـﻛ يراﺰﺑا ﺮﻫ ي
ﻫاﻮﺧ هداد ﺦﺳﺎﭘ ﻲﻣﺎﻈﻧ ﺪﺷ ﺪ
) (Tempest, 1993, P:23 .
ﻢـﻬﻣ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ار يورﻮـﺷ و دادراﺮﻗ ﺢﻳﺮﺼﺗ و ﺪﻴﻛﺎﺗ درﻮﻣ ار ﺮﺗرﺎﻛ ﺖﺳﺎﻴﺳ نﺎﮕﻳر ﻦﻳﺮـﺗ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﻳﺪﻬﺗ دﺮﻛ داﺪﻤﻠﻗ نآ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻊﻓﺎﻨﻣ و سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي
. ﻪـﻄﺑار ﻦﻴﻤﻫ رد
عﻮﺿﻮﻣ
"
ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا عﺎﻤﺟا
"
ـﺠﻳا موﺰـﻟ ﺮـﺑ ﻪـﻛ ﺪـﺷ حﺮﻄﻣ نﺎﮕﻳر ﺖﻟود فﺮﻃ زا ﺎـﺑ ﺪـﻧﻮﻴﭘ دﺎ
دﺮﻛ ﺪﻴﻛﺎﺗ يورﻮﺷ ﻪﻴﻠﻋ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺖﺳود يﺎﻫرﻮﺸﻛ .
ﻲﻣﺎـﻤﺗ رد هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا ﻲـﻧاﺮﮕﻧ ﻪـﺘﺒﻟا
ﻪﻨﻴﻣز ﻪﻏﺪﻏد ﺎﺑ ﺎﻫ
ﺖﺷاﺪﻧ ﻲﻧاﻮﺨﻤﻫ ﻪﻘﻄﻨﻣ بﺮﻋ لود ﻲﺘﻴﻨﻣا يﺎﻫ .
ﺪـﻴﻛﺎﺗ ﻢـﻏر ﻲـﻠﻋ بﺮﻋ لود
فﻼﺘﺋا دﺎﺠﻳا موﺰﻟ ﺮﺑ نﺎﮕﻳر ﺖﻟود
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣﻼـﺳا يرﻮـﻬﻤﺟ ناﺮﮕﻧ ﺮﺘﺸﻴﺑ ،يورﻮﺷﺪﺿ يا
ناﺮﻳا لﺎﺳ رد ﺎﺘﺳار ﻦﻴﻤﻫ رد و ﺪﻧدﻮﺑ 1981
ﺪـﻧدﺮﻛ دﺎﺠﻳا ار سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ يرﺎﻜﻤﻫ يارﻮﺷ .
رد
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺪﻳﺪﺟ رﻮﺤﻣ ﻪﺑ يدﻮﻌﺳ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ لﺎﺣ ﺮﻫ ﺞﻴﻠﺧ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يﺎﻫ
ﺪﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ سرﺎﻓ .
و هداد ﺦـﺳﺎﭘ يدﻮﻌـﺳ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺪﻳﺪﻬﺗ ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ ﻪﺑ ﺎﺗ ﺖﺴﻧاد ﻒﻇﻮﻣ ار دﻮﺧ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻪﮕﻨﺗ ﺮﻫ ﻪﺑ ار ﺰﻣﺮﻫ ي ﺪـﻴﻛﺎﺗ ﻦﻳا ﻪﻛ دراﺪﻬﮕﻧ زﺎﺑ ﻦﻜﻤﻣ ﻖﻳﺮﻃ
ي ﺖـﻴﻤﻫا و ﺖـﻳﻮﻟوا ﺮـﺑ دﺪـﺠﻣ
ﺞﻴﻠﺧ ﻲﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎﻨﻣ نآ ﻪﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﻲﮕﺘﺴﺑاو و سرﺎﻓ
دﻮﺑ ) (Bell, 1990: 1-9 .
ﻪـﺑ ار تﺎﻣاﺪـﻗا زا ﻲـﺧﺮﺑ ،دﻮـﺧ ﻲـﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺪﻳﺪﺟ تارﺎﻜﺘﺑا رﺎﻨﻛ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﻲﺘﻨﺳ ترﻮﺻ
ﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي ﻲﻣ و هداد مﺎﺠﻧا سر
ﺪﻫد . ﺞﻴـﻠﺧ لوا ﮓـﻨﺟ ود ﻪـﺑ ﺦـﺳﺎﭘ رد
ﻪﻫد رد ،ﺖﻳﻮﻛ و ناﺮﻳا ﻪﻴﻠﻋ قاﺮﻋ ﻂﺳﻮﺗ سرﺎﻓ
يﺎﻫ 1980 و 1990 ﺖـﻣﻮﻜﺣ ﺮﻳﺎـﺳ
ﺞﻴـﻠﺧ يﺎـﻫ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻚﻳ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﺷ ﻖﻳﻮﺸﺗ سرﺎﻓ
ﺪـﻧﺮﻴﮔ ﺶﻴـﭘ رد ار ﻲﻣﺎـﻈﻧ ي .
ﻲﺘﻨـﺳ ﺖـﺳﺎﻴﺳ ﻦـﻳا
ر ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫﺪﻣآرد زا ﻲﺸﺨﺑ ﻢﻫ ،ﻪﺘﺷﺬﮔ نﻮﭽﻤﻫ ﻲﻣزﺎﺑ بﺮﻏ ﻪﺑ ا
ﻪـﺑ ﻢﻫ و ﺪﻧادﺮﮔ
ﻪﻘﻄﻨﻣ لﺎﻴﻣا ﺮﺑاﺮﺑ رد يﺪﺣ ﺎﺗ ﻞﻗاﺪﺣ دﻮﺑ ردﺎﻗ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻢﻋز
ناﺮﻳا و قاﺮﻋ يا )
لﺮﺘﻨﻛ ﻪﻛ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺑ نﺎﺷ
ﻲﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﺘﻔﻧ
ﺪﺷﺎﺑ ﺰﻴﻣآ ﻪﻌﺟﺎﻓ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ياﺮﺑ ﺖﺴﻧاﻮﺗ (
ﻢـﻬﻣ و ﺪـﻨﻛ دﺎـﺠﻳا ﻲﮔﺪـﻧرادزﺎﺑ
ﻪـﻜﻨﻳا ﺮـﺗ
ﺖﻟود ﺎﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻣﺎﻈﻧ يﺎﻫﺪﻧﻮﻴﭘ
،ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ ﻪﻨﻴﻣز
ا هدﺮﺘﺴﮔ ي
هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا رﻮﻀﺣ ياﺮﺑ ﺮﺗ
ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ رد
دروآ . ﻪﻴﻬﺗ هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا زا ًﺎﺗﺪـﻤﻋ حﻼـﺳ ي )
45 (%
ﺎـﻴﻧﺎﺘﻳﺮﺑ و )
29 (%
ﻲﻣ ترﻮﺻ
ﺖﻓﺮﮔ . لﺎـﺳ ﺞﻨﭘ تﺪﻣ رد 1994
- 1999 سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ تﺎﺤﻴﻠﺴـﺗ تادراو ﻞـﻛ 153
ﻪﻛ دﻮﺑ يرﺎﺟ ﺖﻤﻴﻗ ﻪﺑ رﻻد درﺎﻴﻠﻴﻣ 103
ﻪﺑ نآ رﻻد درﺎﻴﻠﻴﻣ ﺖـﺷاد صﺎﺼـﺘﺧا يدﻮﻌـﺳ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ
.
ﻪﻠﻤﺣ ﺮﺑاﺮﺑ رد يﺪﺣ ﺎﺗ ار سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ لود دﻮﺑ راﺮﻗ ﻪﻜﻨﻳا ﺮﺑ هوﻼﻋ ﺎﻫﺪﻳﺮﺧ ﻦﻳا
ﻆـﻔﺣ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ي
ﻲﻣ ﺚﻋﺎﺑ ،ﺪﻨﻛ
ﻲﻣ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ار ﺎﻫﺪﻳﺮﺧ ﻪﻛ ﻲﻧاراﺰﮔرﺎﻛ و نﻻﻻد ﺪﺷ ازا ﻪﺑ ﺎﻣ ﺪﻧدﺮﻛ
ـﻳ ﻪـﺟﻮﺗ ﻞـﺑﺎﻗ ﻲ
ﺪﻨﻨﻛ ﺖﻓﺎﻳرد .
ﻣ تﻻﺎﻳا رد يﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ ذﻮﻔﻧ يذ هوﺮﮔ ﻪﺑ نﺎﻨﻳا ﻪـﺑ و هﺪﺤﺘ
ﻞﻳﺪـﺒﺗ بﺮـﻏ ﻲـﻠﻛ رﻮـﻃ
ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا و سرﺎﻓ
321
ﺖﻤﻴﻗ بﻮﭼرﺎﭼ زا ﻪﻛ ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺿﺮﻋ –
ﻲـﻣ ﺖـﻳﺎﻤﺣ ﺖـﻔﻧ تﺎﺒﺛ ﺎﺑ ي
ﺪـﻧدﺮﻛ . ،هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا رد
بﻮﭼرﺎـﭼ رد ﻲﻣﺎـﻈﻧ ﺖـﺳﺎﻴﺳ ﺶـﻘﻧ زا ،تﺎﺤﻴﻠﺴﺗ نﻻﻻد و نﺎﮔﺪﻨﻨﻛردﺎﺻ ﺰﻴﻧ ﻪﺴﻧاﺮﻓ و ﺲﻴﻠﮕﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﻪﺿﺮﻋ – ﻲﻣ ﺖﻳﺎﻤﺣ ﺖﻔﻧ تﺎﺒﺛﺎﺑ ي
شوﺮـﻓ راﺮﻤﺘـﺳا و مواﺪﺗ ﺎﺗ ﺪﻧدﺮﻛ
ﻴﻠﺴـﺗ يﺎـﻫ ﻪـﺑ ﻲﺗﺎﺤ
دﻮﺷ ﻆﻔﺣ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺰﻴﺧ ﺖﻔﻧ يﺎﻫرﻮﺸﻛ .
ﻪﺤﻠـﺳا ترﺎﺠﺗ ﻦﻴﺑ ﻢﻜﺤﻣ دﺎﺤﺗا ﻚﻳ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ
دراد ﻪﻣادا ترﺪﻗ و تﻮﻗ ﺎﺑ ﺰﻴﻧ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ﻪﻛ ﺪﻣآ ﺪﻳﺪﭘ ﺖﻔﻧ و .
هﺪـﻤﻋ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛردﺎﺻ
ﺖـﻔﻧ ي
ﺪﻨﺘﺴﻫ تﺎﺤﻴﻠﺴﺗ ﻲﻠﺻا نﺎﮔﺪﻨﻨﻛدراو ،سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ رد )
Chapman & Khanna, 2004: 2-29 .(
ﻪﻴﺷﺎﺣ رد هداﻮﻧﺎـﺧ ﺶﺷ زﻮﻨﻫ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻲﺑﻮﻨﺟ ي
ﻲـﻣ ﻲـﻧاﺮﻤﻜﺣ ﻲﺘﻨﻄﻠـﺳ ي
ﻪـﻛ ﺪـﻨﻨﻛ
ﻪﻣﺎﻨﻘﻓاﻮﺗ ﻲﮕﻤﻫ
ﻪـﻤﻫ رد و ﺪـﻧراد ﻪﺴﻧاﺮﻓ ﺎﻳ ﺎﻴﻧﺎﺘﻳﺮﺑ ،هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﺎﺑ ﻲﻋﺎﻓد ﻲﻤﺳر يﺎﻫ
ﺎـﻬﻧآ ي
هﺎﮕﻳﺎﭘ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﻘﺘﺴﻣ ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآ يﺎﻫ .
سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد ترﺪﻗ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ
ﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا زﺎﻴﻧ و ﻮﺳ ﻚﻳ زا يﻮـﮕﻟا ﻚـﻳ راﺮﻘﺘـﺳا ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ،ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺖﻔﻧ ﻪﺑ هﺪ
ﻦﻳا ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺮﻤﺘﺴﻣ ﺪﺷ ود
: ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺖﻔﻧ نﺎﻳﺮﺟ ماوﺪﺗ و ﻦﻴﻣﺎﺗ ﻲﺘﻌﻨﺻ نﺎﻬﺟ ﻪﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي
يورﻮـﺷ ذﻮـﻔﻧ لﺎﺒﻗ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺰﻴﺧ ﺖﻔﻧ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺖﻴﻨﻣا ﻦﻴﻤﻀﺗ يازا رد ترﺪﻗ ﺮﺑاﺮﺑ رد و دﺮﺳ ﮓﻨﺟ نﺎﻣز رد
ﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ ﻪ
هرود رد دﻮـﺟﻮﻣ ﻊـﺿو ﻒﻟﺎـﺨﻣ يا زا ﺲـﭘ ي
دﺮﺳ ﮓﻨﺟ .
تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ياراد ﺪﻳﺎﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﺪﻳد زا سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻲﺘﻴﻨﻣا مﺎﻈﻧ سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ
ﺪﺷﺎﺑ ﻞﻳذ : ﻒﻟا ﻪـﺒﻧﺎﺟ ود ﺖـﻤﻴﻗ ﻒـﻴﻃ مواﺪـﺗ و ﺖﻔﻧ تﺎﺒﺛﺎﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ –
ياﺮـﺑ لﻮـﺒﻗ ﻞـﺑﺎﻗ ي
سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛردﺎﺻ و نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ فﺮﺼﻣ )
دﺎﺠﻳا ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳا زا فﺪﻫ رد تﺎـﺒﺛ
ﺖﻤﻴﻗ ﺐﻴـﺳآ ﺖـﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺮـﺑاﺮﺑ رد ﻪﻛ هزاﺪﻧا نﺎﻤﻫ ﻪﺑ ﻲﺘﻌﻨﺻ نﺎﻬﺟ نﻮﭼ دﻮﺑ ﺎﻫ
ﻲﺑ و ﻲﻤﺋاد نﺎﺳﻮﻧ زا ،ﺖﺳا ﺮﻳﺬﭘ ﺖﻤﻴﻗ ﻲﺗﺎﺒﺛ
ﻲﻣ ﻪﻤﻄﻟ ﺰﻴﻧ ﺎﻫ ﺪﻨﻴﺑ
( ؛
ب ﮓﻨﺟ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﻲﮔﺪﻧرادزﺎﺑ ياﺮﺑ ﻲﻓﺎﻛ ﻲﻣﺎﻈﻧ ترﺪﻗ –
ﺐﺴـﻛ فﺪـﻫ ﺎـﺑ يﺎـﻫ
ترﺪﻗ ﺮﺑاﺮﺑ رد سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ
ﻪﻘﻄﻨﻣ هﻮﻘﻟﺎﺑ يﺎﻫ
يا ) ﻪـﻛ نﺎـﻨﭽﻤﻫ ﺖـﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳا ﻪﻛ
شوﺮﻓ ﺐﻟﺎﻗ رد ﺪﺷ هرﺎﺷا
هﺪﻤﻋ يﺎﻫ
رﻮﻀـﺣ ﺰـﻴﻧ و بﺮـﻋ ﻲﺘﻔﻧ لود ﻪﺑ ﻲﺗﺎﺤﻴﻠﺴﺗ ي
ﻲﻣ ﺐﻴﻘﻌﺗ ،ﻪﻘﻄﻨﻣ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻣﺎﻈﻧ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ دﻮﺷ
( ؛
ج - هﺪـﻨﻳاﺰﻓ ﺪـﻳﺪﻬﺗ ﺶﻫﺎـﻛ ياﺮـﺑ ﻲﻣﺎﻈﻧ ﺎﻳ ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫرﺎﻛوزﺎﺳ
ﻪﺘﺴـﻫ ي رد يا
ﻪﻘﻄﻨﻣ ) ﻤﺟ ﺺﺨﺸﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳا فﺪﻫ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ناﺮـﻳا ﻲﻣﻼـﺳا يرﻮﻬ
ﻪﺘﺴﻫ ناﺮﻳا اﺮﻳز ﺖﺳا
ﻲﻣ يا ﻪﻧزاﻮﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
نﻮـﮔﺮﮔد تﺪـﺷ ﻪـﺑ ار ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد ترﺪﻗ ي
ﺪﻨﻛ ( ؛
د - ﻠﻴﺳو ﻪﺑ ﺖﻔﻧ لﺮﺘﻨﻛ ﺮﺑاﺮﺑ رد يدﺎﻬﻧ ﺖﻇﺎﻔﺣ ﻪ
ﻲﻣﺎـﻈﻧ ﺖـﻴﻨﻣا نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ ﻦﻴﻣﺎﺗ ي
) و ﻲـﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎـﻨﻣ لﺮﺘﻨﻛ زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ دﺪﺻ رد ﻮﺳ ﻚﻳ زا ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳا ﺺﺨﺸﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ
يژﺮﻧا لﺎﻘﺘﻧا يﺎﻫﺮﻴﺴﻣ ترﺪﻗ ﻂﺳﻮﺗ
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ
ﻲـﺜﻨﺧ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ رد يا
322 ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ﺖﺳﺎﻴﺳ
، هرود 38 ، ةرﺎﻤﺷ 3 ، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1387
نﺎﺘﺴـﺑﺮﻋ ﺮـﻴﻈﻧ ﻲﻳﺎﻫرﻮﺸـﻛ رد ﻲﺘﻔﻧ تﺎﺴﻴﺳﺎﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺘﺴﻳروﺮﺗ يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ندﺮﻛ ﺖﺳا يدﻮﻌﺳ (
؛
ه - ﺖﻣﻮﻜﺣ دﺎﺠﻳا ﻲﻣ ﺖﻳﺎﻤﺣ نﺎﺸﻧاﺪﻧوﺮﻬﺷ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻛ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ رد ﻲﻳﺎﻫ
ﺪﻧﻮﺷ
) ﺖﻔﻧ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻞﺧاد رد ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻲﺘﻳﺎﺿرﺎﻧ زا هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا
ﻋ ﺰﻴﺧ سرﺎـﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻲﺑﺮ
ﻪﻨﻴﻣز ار ﺮﻣا ﻦﻳا و ﺖﺳا هﺎﮔآ
ﻲﺑ ياﺮﺑ يا
ﻲﻣ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻳا رد ﻲﺗﺎﺒﺛ ﺪﻨﻴﺑ
. سﺎـﺳا ﻦـﻳا ﺮﺑ
ﺞﻴـﻠﺧ ﻲـﺑﺮﻋ ﻲـﺘﻔﻧ يﺎﻫرﻮﺸـﻛ رد يرﻮـﺻ ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ﻲﺗاﺮﻴﻴﻐﺗ رﺎﺘﺳاﻮﺧ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ناﺰـﻴﻣ زا ﺎـﺗ ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻀﻓ ندﺮﻛ ﻚﻴﺗاﺮﻛﻮﻣد ﺮﻫﺎﻇ ﻪﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ سرﺎﻓ ﺪﻫﺎﻜﺑ ﺪﻳﺪﻬﺗ ﻦﻳا (.
ﺒﻣ ﺮﺑ لﻻﺪﺘﺳا يﺎﻨ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ،قﻮﻓ يﺎﻫ
ﮓـﻨﺟ زا ﺲﭘ نارود رد هﺪﻨﻳاﺰﻓ يﺪﻧور ﺎﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي
ﻲﻠﻋ دﺮﺳ ار دﻮـﺧ ﺖﻴﻤﻫا ،ﻢﺴﻴﻧﻮﻤﻛ ذﻮﻔﻧ شﺮﺘﺴﮔ ﺪﻳﺪﻬﺗ ﻦﺘﻓر ﻦﻴﺑ زا و يورﻮﺷ ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ ﻢﻏر
ﻪﻧﺎﮔ ود رﺎﻬﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺐﻟﺎﻗ رد و دﺮﻛ ﻆﻔﺣ
ترﺪﻗ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ،نﻮﺘﻨﻴﻠﻛ ﻞﻴﺑ ي
ﻲـﺑ يﺎـﻫ تﺎـﺒﺛ زﺎـﺳ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻛ رﻮﺘﺳد رد يا ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا رﺎ
. ناﻮـﻨﻋ ﻪﺑ ناﺮﻳا و قاﺮﻋ ،نﺎﻣز ﻦﻳا زا ﻊﻗاو رد
ﻪﻧازاوﺮﭘ ﺪﻨﻠﺑ لﺎﻴﻣا ﻪﻛ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﺘﻔﻧ ترﺪﻗ ود
ﻪﻘﻄﻨﻣ ي يا ﻲـﻣ نﺎـﺷ لﺮـﺘﻨﻛ رد ﻖـﻳﺮﻃ زا ﺖﺴـﻧاﻮﺗ
ﻪـﺑ ،ﺪـﻨﻛ ﻪـﺟاﻮﻣ يﺪـﺟ ﺮﻄﺧ ﺎﺑ ار هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ،سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻲﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳﺎﻴﺳ فﺪﻫ
ﻨﻨﻛرﺎﻬﻣ يﺎﻫ هﺪ
ﺪﻧﺪﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ي .
ترﺪـﻗ ﺎـﺑ ﻪـﻬﺟاﻮﻣ ﺖـﺳﺎﻴﺳ
هﻮﻘﻟﺎـﺑ يﺎـﻫ
ﻪﻘﻄﻨﻣ هرود رد ،سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ يا
زا ﺲﭘ ي 11
ﺎـﺑ هزرﺎـﺒﻣ بﻮﭼرﺎﭼ رد يﺮﺘﺸﻴﺑ تﺪﺷ ﺎﺑ ﺮﺒﻣﺎﺘﭙﺳ
حﻼﺳ شﺮﺘﺴﮔ زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ و ﻢﺴﻳروﺮﺗ
ﻪﺑ ﻪﺘﺷﺬﮔ نﻮﭽﻤﻫ ﻪﻛ ﻲﻌﻤﺟ رﺎﺘﺸﻛ يﺎﻫ
و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ رﻮﻃ
رﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻲﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺎﺑ ﺪﻧﻮﻴﭘ رد ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴﻏ ﺪﺷ لﺎﺒﻧد ،ﺪﻧدﻮﺑ يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا و س
.
نارود رد هﺪــﺤﺘﻣ تﻻﺎــﻳا ﻲــﻠﻣ ﺖــﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘــﺳا و سرﺎــﻓ ﺞﻴــﻠﺧ ﺖــﻔﻧ
ﻪﻈﻓﺎﺤﻣﻮﻧ نارﺎﻛ
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻛ ﻲﻠﻣاﻮﻋ زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ ﺮﻴﮔاﺮﻓ و ﻖﻴﻤﻋ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ راداو ار هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ناراﺬﮔ
يژﺮﻧا عﻮﺿﻮﻣ ﺮﻛ
و يژﺮﻧا ﻲﻠﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ هﺎﮕﻳﺎﺟ ﺚﻴﺣ ﻦﻳا زا و د يﮋﺗاﺮﺘﺳا
ﻲﺗﺎﻴﺣ ار ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا ﺮﺗ
ﻮﻤﻧ زا ﻪﻛ دﻮﺑ ﻲﺗﻼﻜﺸﻣ ،د لﺎﺳ
ﻲﻧﺎﻳﺎﭘ يﺎﻫ ﻦﻴﻣﺄﺗ رد ﻢﺘﺴﻴﺑ نﺮﻗ
دﺮﻛ زوﺮﺑ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﻠﺧاد يژﺮﻧا .
،قﺮﺑ ﻊﻄﻗ نﻮﭽﻤﻫ ﻲﺗﻼﻀﻌﻣ ﺎﺑ ﻢﺘﺴﻴﺑ نﺮﻗ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ﻒﻌﺿ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ،ﻲﮕﻤﻫ ﻪﻛ ﺪﺷ ﻪﺟاﻮﻣ يژﺮﻧا دﻮﺒﻤﻛ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و يژﺮﻧا ﺶﺨﺑ يﺎﻫ
ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ يژﺮﻧا ﻊﻣﺎﺟ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻚﻳ ذﺎﺨﺗا مﺪﻋ زا ﺪﻧﺪﺷ
. سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ
، شﻮﺑ ﺖﻟود
ﺖﻴﻌﻗاو رد قاﺮﻏا يدراﻮﻣ رد و نداد نﺎﺸﻧ ﻖﻳﺮﻃ زا ﺪﻳﺎﺑ يراﻮﺷد و ﺎﻫ
ﻲﻋاﺪﺗ ﺰﻴﻧ و دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺐﻟﺎﻗ رد يراﺮﻄﺿا ﻲﺗﺎﻣاﺪﻗا ،ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآ ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ياﺮﺑ ،ﻲﺘﻴﻨﻣا يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ رد ﻪﻛ ،رﻮﺸﻛ ﻦﻳا هﺪﻤﻋ ﺶﺨﺑ
ﻦﻴﺑ تارﺎﻜﺘﺑا ﺮﺑ ﻲﻜﺘﻣ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﻦﻴﻣﺎﺗ ياﺮﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا و سرﺎﻓ
323
ﻪﺑ ،دﻮﺑ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺎﺑ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ
دروآ . هار ،ﻪﻄﺑار ﻦﻳا رد ﺸﺨﺑ ﻞﺣ
ﻲ تﻼﻜﺸﻣ زا ﻢﻬﻣ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا هدﺮﺘﺴﮔ ﺖﻟﺎﺧد و سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ي
ﻲﻣ زﺎﺑ نآ رد ﺮﺗ ﺖﺸﮔ
. ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ
ﺮﮕﻳد
، ﺞﻴﻠﺧ يﻮﺳ زا ﻪﻛ ﻲﺘﻴﻨﻣا يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﺎﺑ ار دﻮﺧ يژﺮﻧا ﻲﻨﻣاﺎﻧ ﺖﻴﻌﺿو شﻮﺑ ﺖﻟود سرﺎﻓ
ﻲﻣ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻪﺟﻮﺘﻣ ﻦﻳا رد ﺖﻟﺎﺧد ار ﻲﻨﻣاﺎﻧ ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻳا زا جوﺮﺧ ﻞﺣ هار و دز ﺪﻧﻮﻴﭘ ،ﺪﺷ
داد نﺎﺸﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ .
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يژﺮﻧا ﻲﻠﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻲﺳرﺮﺑ
ﻪﻧﺎﺘـﺳآ رد رﻮﺸـﻛ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻫد
ي
ﺮﻗ ﻦﻴﺑ ﺪﻌﺑ رد ﻢﻫ و ﻲﻠﺧاد ﺪﻌﺑ رد ﻢﻫ ،ﻢﺘﺴﻴﺑ ن
ﺚـﻴﺣ زا ﻲﻧاﺮﺤﺑ هﻮﻘﻟﺎﺑ ﺖﻴﻌﺿو ﻚﻳ رد ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﻲﻣ ﺮﺳ ﻪﺑ يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﻦﻴﻣﺎﺗ
ﺖﺳا هدﺮﺑ .
ﻲﻠﻋ شﻼﺗ ﻢﻏر
ﺪـﻴﻟﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ياﺮﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا يﺎﻫ
هﺮﻛ ﻢﻴﻧ زا يژﺮﻧا ﻦﻴﻣﺎﺗ و ﺖﻔﻧ
يژﺮﻧا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺶﻳاﺰﻓا و ﻲﺑﺮﻏ ي
،ﺮﻳﺬﭘﺪﻳﺪﺠﺗ و ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ يﺎﻫ
ﺮﻣآ هﺪﻨﻳآ ﺎﺗ ﺎﻜﻳ
ﺶﻴﭘ ﻞﺑﺎﻗ ي
ﺖﺧﻮﺳ ﻪﺑ نﺎﻨﭽﻤﻫ ﻲﻨﻴﺑ
ﻪﺘﺴـﺑاو ﺖـﻔﻧ صﻮﺼـﺧ ﻪـﺑ ،ﻲﻠﻴﺴـﻓ يﺎـﻫ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ .
ﺰـﻛﺮﻣ رد ار سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ نآ ﻊﺒﺗ ﻪﺑ و ﺖﻔﻧ و يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﻦﻴﻣﺎﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﺮﻣا ﻦﻴﻤﻫ
ﺖﺳا هداد راﺮﻗ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘﺳا .
ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا تﺪﻣ ﺪﻨﻠﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ
ﺑ ﻚﻳ زا ﺖﻳﺎﻤﺣ ي ﺮـﺑ ﻲـﻨﺘﺒﻣ ﻲﻧﺎـﻬﺟ يژﺮـﻧا ﺶﺨ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و ترﺎﺠﺗ يوﺮﺑ ﻪﻛ دازآ رازﺎﺑ
دﺪـﺻ رد سﺎـﺳا ﻦـﻳا ﺮـﺑ و هﺪﺷ راﻮﺘﺳا ،ﺪﺷﺎﺑ زﺎﺑ يراﺬﮔ
هرﺎﭘ يﺎﻫرد ﺶﻳﺎﺸﮔ
هﺪﻨﻨﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸﻛ زا يا
ﺪـﻧور يوﺮـﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ رد ﺖﻔﻧ ي
هﺪﻧﺎﻣ ﻪﺘﺴﺑ لاﺮﺒﻴﻟ ﻲﻧﺎﻬﺟ يژﺮﻧا
ﺪـﻧا . ﻪـﻣادا لﺎـﺒﻧد ﻪـﺑ هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا
ﻫر ﺶـﻘﻧ ي ﻲﻧﺎـﻬﺟ يﺮـﺒ
ﺖﻛﺮﺷ رد و ﺖـﺳا لاﺮـﺒﻴﻟ ﻲﻧﺎـﻬﺟ يژﺮـﻧا حﻼﻄـﺻا ﻪـﺑ يﺎﻀـﻓ ﻦـﻳا رد ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآ يژﺮﻧا يﺎﻫ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪﺑ ﻞﻳﺎﻣ دﻮﺧ يژﺮﻧا ﻲﻠﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ بﻮﭼرﺎﭼ
هﺪـﻨﻨﻛ ﺪـﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸـﻛ رد ﺎـﻬﻧآ يراﺬﮔ
ي
ﻲﻣ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻳا زا سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﺖﻔﻧ
ﻪﻧاﻮﺘﺸـﭘ ﺎـﺑ ﻪـﻛ دازآ رازﺎﺑ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﻳﺎﻀﻓ ؛ﺪﺷﺎﺑ
ي
ﺧد و رﻮﻀﺣ ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا ﻲﻣﺎـﻈﻧ ﺖﻟﺎ
يﺮـﺗﺮﺑ و ﺖـﻳﺰﻣ ﺚـﻋﺎﺑ سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ ي
ﺖﻛﺮﺷ يرﺎﺼﺤﻧا
زا ﺲـﭘ قاﺮـﻋ رد ﻪﻛ ﻲﻳﻮﮕﻟا نﺎﻤﻫ ؛ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ
ﺖﻛﺮﺷ يﺎﺒﻗر فﺬﺣ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ و داد يور لﺎﻐﺷا
ﻪﻨﺤـﺻ زا ،ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآ يﺎﻫ
رﻮﺸـﻛ ﻦـﻳا ﺖـﻔﻧ ي
ﺪﻳدﺮﮔ . زا ﻲﺘﺣ ﺮﻴﺴﻣ ﻦﻴﻤﻫ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻢﻳژر ﺮﻴﻴﻐﺗ
ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد ﺎـﻜﻳﺮﻣآ ﻒﻟﺎﺨﻣ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ
ي
ﺖـﻴﻨﻣا يﮋﺗاﺮﺘـﺳا ﻖـﻘﺤﺗ و ﺐﻴﻘﻌﺗ ﻖﻳﺮﻃ زا ار ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳا و دﺮﻛ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﻳﺎﻤﺣ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ ﻲﻣ رد اﺮﺟا ﻪﺑ دﻮﺧ ﻲﻠﻣ دروآ
) National Commission on Energy Policy,2005 .(
هرود رد ،تﻻﻮﺤﺗ ﻦﻳا يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ
ﺮﺒﻣﺎﺘﭙـﺳ هدزﺎـﻳ زا ﺲﭘ ي 2001
ـﻴﻤﻫا ، ود سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ ﺖ
ﻪﻈﻓﺎﺤﻣﻮﻧ رﺎﻛ رﻮﺘﺳد رد ﺚﺤﺒﻣ ﺞﻨﭘ و ﺪﺷ ناﺪﻨﭼ
ﺲـﭘ رد ﻪـﻛ ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا نارﺎﻛ
دﻮﺑ ﺮﺘﺘﺴﻣ يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﻦﻴﻣﺎﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﺎﻬﻧآ :
324 ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ﺖﺳﺎﻴﺳ
، هرود 38 ، ةرﺎﻤﺷ 3 ، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1387
1 - قاﺮـﻋ لﺎﻐﺷا و ﻦﻴﺴﺣ ماﺪﺻ ﻲﻧﻮﮕﻧﺮﺳ :
ﻲﻧﻮﮕﻧﺮـﺳ ﺎـﻫ ﻲﻳﺎـﻜﻳﺮﻣآ ﺮـﻈﻧ زا
ﻲﻣ نﺎﻣﺰﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻦﻴﺴﺣ ماﺪﺻ
ﻻﺎﻳا ياﺮﺑ ﺖﻌﻔﻨﻣ ﻦﻳﺪﻨﭼ ﻦﻤﻀﺘﻣ ﺖﺴﻧاﻮﺗ هﺪﺤﺘﻣ ت
ﺖﻟود ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ماﺪﺻ ﺪﻳﺪﻬﺗ ،ﻪﻜﻨﻳا ﻪﻠﻤﺟ زا ؛ﺪﺷﺎﺑ
لﺎـﺣ ﻦﻴـﻋ رد و ﺰـﻴﺧ ﺖـﻔﻧ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻦﻴﺑ زا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻒﻴﻌﺿ
ﺖﻓر . هﺮﻃﺎـﺧ زﻮـﻨﻫ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا
ﻂـﺳﻮﺗ ﺖـﻳﻮﻛ لﺎﻐـﺷا ي
ترﺪـﻗ ﻚـﻳ ﺖـﺳد رد ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻲﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻲﻤﻴﻈﻋ ﺶﺨﺑ ﻦﺘﻓﺮﮔ لﺮﺘﻨﻛ رد و ماﺪﺻ ﻪﻘﻄﻨﻣ هﻮﻘﻟﺎﺑ
ﺑ و ﺖﺷاد دﺎﻳ ﻪﺑ ار بﺮﻏ ﻒﻟﺎﺨﻣ ي ﻦﻴـﻨﭼ راﺮـﻜﺗ لﺎـﻤﺘﺣا قاﺮﻋ لﺎﻐﺷا ﺎ
ﻲﻣ ﻦﻴﺑ زا ار ﻲﻳﻮﻳرﺎﻨﺳ
دﺮﺑ . ،يﻮﺴـﻧاﺮﻓ يﺎـﺒﻗر ندز رﺎـﻨﻛ و قاﺮـﻋ لﺎﻐـﺷا ﺎﺑ هوﻼﻋ ﻪﺑ
ﺖﻛﺮﺷ ،ﻲﻨﻴﭼ و ﻲﺳور
ﺖـﺳد رد ار قاﺮﻋ ﺖﻔﻧ يرﺎﺼﺤﻧا لﺮﺘﻨﻛ ،ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺖـﺳد ﺖﻟود ﻚﻳ دﺎﺠﻳا ﺎﺑ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻳا ﺮﺑ رﻮﺼﺗ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد و ؛ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ
ﻧﺎﺸﻧ ﻲﻣ ،قاﺮﻋ رد هﺪ
سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ رد هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا هﺎـﮕﻳﺎﭘ ﻪﺑ ار رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﺪﻧاﻮﺗ
ترﺪـﻗ ﺮﻳﺎـﺳ ﻪـﻴﻠﻋ ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد ﺮـﻴﻴﻐﺗ لواﺮﻘﺸـﻴﭘ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نآ زا و هدﻮﻤﻧ ﻞﻳﺪﺒﺗ
يﺎـﻫ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺪﻧراد ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآﺪﺿ ﻊﺿاﻮﻣ ﻪﻛ سرﺎﻓ ﺞﻴﻠﺧ يا )
ناﺮـﻳا صﺎﺧ رﻮﻃ ﻪﺑ (
هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺪﻨﻛ
؛ 2 - ﻞﻴﺋاﺮﺳا و باﺮﻋا ﺖﻴﻌﺿو .
هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﻪـﻤﺗﺎﺧ ﻪﺑ ﻞﻳﺎﻣ
و ﻪﺸـﻗﺎﻨﻣ ﻦـﻳا ي
ﻚﻤﻛ دراد دﺎﻘﺘﻋا و هدﻮﺑ ﻞﻴﺋاﺮﺳا ﺖﻴﻨﻣا ﻦﻴﻣﺎﺗ
هدﺮﺘﺴـﮔ يﺎـﻫ
هوﺮـﮔ ﻪـﺑ ﻲﻟﺎـﻣ ي
يﺎـﻫ
ﺖﻟود ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫﺪﻣآرد زا ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻨﺒﻟ و ﻲﻨﻴﻄﺴﻠﻓ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآﺪﺿ يﺎﻫ
ﺞﻴﻠﺧ ي سرﺎﻓ
ﻲﻣ ﻦﻴﻣﺎﺗ دﻮﺷ
، ﺸﻘﻧ ﻲ ﻲﻧﻻﻮﻃ رد ﻢﻬﻣ ﻲﻣ ﺎﻔﻳا ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﻳا نﺪﺷ ﺮﺗ
ﺪﻨﻛ
؛
3 - ﺳ شﺮﺘﺴﮔ و ناﺮﻳا ﻲـﻌﻤﺟ رﺎﺘﺸـﻛ يﺎـﻫ حﻼ
. يرﻮـﻬﻤﺟ ،هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا
ﻪﻘﻄﻨﻣ ترﺪﻗ ﻚﻳ ترﻮﺻ ﻪﺑ ار ناﺮﻳا ﻲﻣﻼﺳا
ﻲﺑ يا تﺎﺒﺛ ﺞﻴـﻠﺧ رد ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآﺪـﺿ زﺎﺳ
ﻲﻣ داﺪﻤﻠﻗ سرﺎﻓ
دﺪـﺻ رد دﻮـﺧ ﻲـﺘﻔﻧ يﺎﻫﺪـﻣآرد زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﻮﺳ ﻚﻳ زا ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
حﻼﺳ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد
ﻪﻘﻄﻨﻣ نزاﻮﺗ ندز ﻢﻫ ﺮﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻲﻌﻤﺟ رﺎﺘﺸﻛ يﺎﻫ
دﻮـﺧ ﻊﻔﻧ ﻪﺑ يا
هوﺮﮔ زا ﺖﻳﺎﻤﺣ و
ﻲﻣ دﻮﺧ ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا و ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآﺪﺿ يﺎﻫ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻲﻣﺎﻈﻧ ناﻮﺗ و ﻚﻴﺘﻴﻠﭘﻮﺋژ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ زا
رازﺎـﺑ رد ﻲﻧﺎﻬﺟ يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا و ﺖﻔﻧ نﺎﻳﺮﺟ شا
هدﺮﺸﻓ تﺪﺷ ﻪﺑ
ﺪﻨﻛ ﻪﺟاﻮﻣ يﺪﺟ ﺪﻳﺪﻬﺗ ﺎﺑ ار ﻲﺘﻔﻧ ي .
ﻦﺘﻓﺮـﮔ دﺪﺻ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا
ﺮﺑ زا ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ و ناﺮﻳا زا ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﻦﻳا ﻪﻨﻴﻣز رد ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ زو
ﻪـﺘﻔﮔ ﺶﻴﭘ يﺎﻫ
ﺪـﻨﻄﺒﺗﺮﻣ سرﺎـﻓ ﺞﻴـﻠﺧ ﻲـﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺎﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴﻏ و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ود ﺮﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا ) Center for Middle East Public Policy, 2004: 1 (
؛
4 - نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ ﻲﻠﺧاد ﺖﻴﻨﻣا )
ﻪﻨﻴﻣز رد هﮋﻳو ﻪﺑ
يژﺮﻧا ﺖﻴﻨﻣا ي .(
ﻲﻣ ﻪﭼ ﺮﻫ
درﺬـﮔ
ﻲﻠﺧاد ﺮﻈﻧ زا يدﻮﻌﺳ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ ﻲﺑ
تﺎﺒﺛ ﻲـﻣ ﺮـﺗ دﻮـﺷ . ﻦﻳﺮﺗﻻﺎـﺑ زا ﻲـﻜﻳ رﻮﺸـﻛ ﻦـﻳا
خﺮﻧ نﺎﻬﺟ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺷر يﺎﻫ )
3 (%
و دراد ار 42
% لﺎﺳ رد نآ ﺖﻴﻌﻤﺟ 2000
ﺮﻳز 15
