334
Abstract Short Communication
Effect of Atorvastatin on blood and gasometrical parameters in patients with COPD: A double-blind controlled clinical trial
Sayyed Gholamreza Mortazavi Moghadam1, Anahita Arian2, Toba Kazemi3, Morteza Hajihosseini 3, Mahmood Zardast3
Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is a syndrome with progressive and irreversible airflow limitation. The aim of this study was to evaluate the effect of Atorvastatins on blood parameters including blood gasses in patients with COPD. This randomized double-blind, controlled clinical trial study was conducted on the case and control groups of patients with COPD in Vali-e-asr hospital in Birjand in 2015.
In the laboratory, 15 cc of venous blood was taken from each subject. Initial tests included white blood count (WBCs), hemoglobin(Hb), PH, and Pco 2. O2 saturation was observed at rest by means of Pulse Oximeter for the duration of one minute and the highest value was recorded. Out of the 34 patients, 18 cases (52.9%) were treated by atorvastatin and 16(47.1%). . received conventional treatment Mean age of the atorvastatin and control group was 65.8 ± 11.5 and 63.7 ± 7/6 years, respectivly. The case group showed a significant decrease in mean count of WBC and hemoglobin, but increase in O2 saturation after intervention. In conclusion, it can be concluded that taking atorvastatin has a significant impact on the reduction of hemoglobin and increase of oxygen saturation in COPD patients, which requires further studies.
Key Words: Atorvastatin, COPD, Hemoglobin, WBC, O2 Saturation
Journal of Birjand University of Medical Sciences. 2016; 23 (4): 334-341.
Received: November 3, 2016 Accepted:November 27, 2016
1 Department of Internal Medicine, Pulmonary Division,
2 Corresponding Author; Birjand CardioVascular Diseases Research Center, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran.
Email: [email protected] Tel: 09155618057 Fax: 05632445402
3 Birjand CardioVascular Diseases Research Center, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran.
ورﻮﺗآ ﺮﺛا ا
ﺗﺎﺘﺳ ﯿ ﻦ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﻫ
ﺎ ي ﻧﻮﺧ ﯽ ﺮﺘﻣوزﺎﮔ و ي
ﺑ رد ﯿ نارﺎﻤ ﻼﺘﺒﻣ
ﺑ ﻪﺑ ﯿ رﺎﻤ ي داﺪﺴﻧا ي
ر ﻦﻣﺰﻣ ﯾ
ﻪ : ﺎﻣزآرﺎﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﯾ
ﻟﺎﺑ ﯿﻨ ﯽ ﺪﻫﺎﺷ رﻮﮐ ﻮﺳود راد
ﺳ ﯿ ﺪ ﺎﺿﺮﻣﻼﻏ ﻮﻀﺗﺮﻣ
ي
1مﺪﻘﻣ
، ﻫﺎﻧآ ﯿ ﺎﺘ رآ ﯾ
2ﻦ
، ﺑﻮﻃ ﯽ ﻤﻇﺎﮐ
3ﯽ
، ﻀﺗﺮﻣ ﯽ ﺟﺎﺣ ﯽ ﺴﺣ ﯿﻨ
3ﯽ
، ﺖﺳدرز دﻮﻤﺤﻣ
3
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﯾر يداﺪﺴﻧا ﻦﻣﺰﻣ يرﺎﻤﯿﺑ
، ﯽﯾاﻮﻫ نﺎﯾﺮﺟ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﺎﺑ مرﺪﻨﺳ ﮏﯾ ﺖﺳا ﺖﺸﮔزﺎﺑ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯿﻏ و هﺪﻧوﺮﺸﯿﭘ
. ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا زا فﺪﻫ
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺗﺎﺘﺳاورﻮﺗآ
ﯿ ﻦ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﻪﯾر ﻦﻣﺰﻣ يداﺪﺴﻧا يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد يﺮﺘﻣوزﺎﮔ و ﯽﻧﻮﺧ يﺎﻫ دﻮﺑ
.
ﯽﻓدﺎﺼﺗ رادﺪﻫﺎﺷ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻮﺳود هﺪﺷ
رﻮﮐ
، ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯿﺑ زا ﻪﻌﺟاﺮﻣCOPD
ﯽﻟو نﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﺮﺼﻋ
) ﺞﻋ ( لﺎﺳ رد ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﺮﻬﺷ 1394
، ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﺪﻫﺎﺷ و درﻮﻣ هوﺮﮔ ود .
ﻪﯿﻠﮐ زا هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد داﺮﻓا
15 ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ يﺪﯾرو نﻮﺧ
ﺪﺷ . ﺶﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ ﻪﯿﻟوا ﻞﻣﺎﺷ : ﺪﯿﻔﺳ يﺎﻫ لﻮﺒﻠﮔ شرﺎﻤﺷ )
(WBC
، نﻮﺧ ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ )
(Hb
، ،PH
دﻮﺑPCo2
ﻪﮐ نﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد
ﯽﻟو ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺮﺼﻋ .
نﮋﯿﺴﮐا عﺎﺒﺷا ﺪﺻرد )
%
O2 Sat
( ﺘﺳا ﺎﺑ ﻔ ﻪﻘﯿﻗد ﮏﺑ تﺪﻣ ﻪﺑ يﺮﺘﻤﯿﺴﮐا ﺲﻟﺎﭘ زا هدﺎ هﺪﻫﺎﺸﻣ
راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و
رﺎﻤﯿﺑ ياﺮﺑ نآ ﺖﺒﺛ
ﺪﺷ . زا 34 ،رﺎﻤﯿﺑ 18 ﺗآ نﺎﻣرد ﺮﻔﻧ ﻮ
ور ا ﻦﯿﺗﺎﺘﺳ ياﺮﺑ لﻮﻤﻌﻣ نﺎﻣرد هوﻼﻌﺑ )COPD
9/
52 (%
و 16 نﺎﻣرد ﺮﻔﻧ
لﻮﻤﻌﻣ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ )1 / 47 (%
ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺖﻓﺎﯾرد ار .
ﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻨ ﯽ داﺮﻓا هوﺮﮔ رد ﺶﯾﺎﻣزآ 5 / 11 8/± 65 لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ رد و 6/
7 7/± 63 دﻮﺑ . ﯽﻫوﺮﮔ رد ﺶﯾﺎﻣزآ
ناﺰﯿﻣ وHb
ﺑﻪWBC
رﻮﻃ
ﻨﻌﻣ ﯽ راد ي راﺪﻘﻣ و ﺶﻫﺎﮐ
O2 Sat
ﺑﻪ رﻮﻃ ﻨﻌﻣ ﯽ دا داد نﺎﺸﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ير .
ﺗآ فﺮﺼﻣ ﻮ ور ا ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﺛا ﻦﯿﺗﺎﺘﺳ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺑ يا
وHb
ﯾاﺰﻓا وWBC
ﺶ
O2 Sat
اد در . ﯽﻣ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ درﻮﻣ رد ،دﻮﺷ
دﺮﺑرﺎﮐ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺎﻫ يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ نﺎﯾﻼﺘﺒﻣ رد يرﺎﻤﯿﺑ ﺮﯾﺎﺳ و ﻪﯾر ﻦﻣﺰﻣ يداﺪﺴﻧا يﺎﻫ
يﺎﻫ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﻮﯾر
، هدﺮﺘﺴﮔ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺷ مﺎﺠﻧا يﺮﺗ
.
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ ورﻮﺗآ:
اﺳ يداﺪﺴﻧا يرﺎﻤﯿﺑ ،ﻦﯿﺗﺎﺘ
،ﻦﻣﺰﻣ يﻮﯾر ﺷ نﮋﯿﺴﮐا عﺎﺒﺷا ،ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ
ﯽﻧﺎﯾﺮ
ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ .
1395
؛ 23 ) 4 :(
334 - 341 .
ﺖﻓﺎﯾرد : 13 / 08 / 1395 شﺮﯾﺬﭘ : 07 / 09 / 1395
ﻠﺧاد هوﺮﮔ1
ﯽ ﺑﯿ نﺎﺘﺳرﺎﻤ ﻟو ﯽ ﺮﺼﻋ - ﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
ﺑﯿ ﺪﻨﺟﺮ
لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ2
: ﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﯿ تﺎـﻘ ﺑﯿ رﺎﻤ ي ﺎﻫ ي وﺮﻋ و ﺐﻠﻗ ـﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎـﮕﺸﻧاد ،ق ﯽ
ﺑﯿ ﺪﻨﺟﺮ ﺑ ، ﯿ ﺪﻨـﺟﺮ
، اﯾ ناﺮـ .
سردآ : ﺑ ﺪﻨﺟﺮﯿ - ﻢﻠﻌﻣ نﺎﺑﺎﯿﺧ - ـﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎـﮕﺸﻧاد ﯽ
ﺑﯿ ﺪﻨﺟﺮ - ﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﯿ تﺎـﻘ ﺑﯿ رﺎﻤ ي ﺎﻫ ي قوﺮﻋ و ﺐﻠﻗ
ﻦﻔﻠﺗ : 09155618057
ﺮﺑﺎﻤﻧ : 05632445402
ﯽﮑﯿﻧوﺮﺘﮑﻟا ﺖﺴﭘ :
ﺗآ ﺮﺛا ﻮ ور ﺳا ﺗﺎﺘ ﯿ ﻦ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﺎﻫ ي ﻧﻮﺧ ﯽ ﺑﯿ نارﺎﻤ ﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﯿ رﺎﻤ ي داﺪﺴﻧا ي ر ﻦﻣﺰﻣ ﯾﻪ ﺪﯿﺳ
يﻮﻀﺗﺮﻣ ﺎﺿﺮﻣﻼﻏ مﺪﻘﻣ
نارﺎﮑﻤﻫ و
ﻪﻣﺪﻘﻣ يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ
،
ّﻠﻋ ﺎﯿﻧد رد ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ هﺪﻤﻋ ﺖ
ﺪﻨﺘﺴﻫ . يرﺎﻤﯿﺑ ﻊﯾﺮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺶﻟﺎﭼ ﺮﮕﻧﺎﯾﺎﻤﻧ ،ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ
يﺎﻫ
ﺳا نﺎﻬﺟ ﺢﻄﺳ رد ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ هﺪﻤﻋ ﺖ
. يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا لﺎﺳ رد ﺎﻫ
2012 دوﺪﺣ گﺮﻣ ﺚﻋﺎﺑ 38
ﺪﻧﺪﺷ ﺎﯿﻧد رد ﺮﻔﻧ نﻮﯿﻠﯿﻣ .
رد
يرﺎﻤﯿﺑ هوﺮﮔﺮﯾز ﺮﯿﮔاوﺮﯿﻏ يﺎﻫ
ﻪﺑ يرﺎﻤﯿﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﺒﻠﻗ يﺎﻫ
-
،ﯽﻗوﺮﻋ نﺎﻃﺮﺳ
،ﺎﻫ يرﺎﻤﯿﺑ و ﻦﻣﺰﻣ يﻮﯾر يﺎﻫ ﺖﺑﺎﯾد
ﻊﯾﺎﺷ و گﺮﻣ ﻞﻠﻋ ﻦﯾﺮﺗ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﯿﻣ
) 1(
. ﻊﯾﺎﺷ زا ﯽﮑﯾ ﻦﯾﺮﺗ
يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﯾر يداﺪﺴﻧا ﻦﻣﺰﻣ يرﺎﻤﯿﺑ ،ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ )
(COPD
Chronic obstructive pulmonary disease (
ﺖﺳا ) 2(
.
نﺎﻬﺟ رد ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد 300
ﺮﻔﻧ نﻮﯿﻠﯿﻣ ناﺮﯾا رد و
10 ﺪﺻرد
داﺮﻓا ﻪﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻼﺘﺒﻣ COPD
) 3 ، 4(
. يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا ﻦﯿﻣرﺎﻬﭼ
مﺎﺠﻧا يﺎﻫدروآﺮﺑ سﺎﺳا ﺮﺑ و هدﻮﺑ گﺮﻣ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ًﻻﺎﻤﺘﺣا هﺪﺷ
لﺎﺳ رد مﻮﺳ ﻪﺒﺗر 2020
ﺪﯿﺳر ﺪﻫاﻮﺧ )
5(
.
ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺎﻫ
، نﻮﺧ لوﺮﺘﺴﻠﮐ هﺪﻨﻫﺎﮐ يﺎﻫوراد زا ﯽﻫوﺮﮔ
ﻢﯾﺰﻧآ رﺎﻬﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ HMG-CoA reductase
ﻞﻤﻋ
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ . ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا يرﺎﻤﯿﺑ زوﺮﺑ زا يﺮﯿﮕﺸﯿﭘ رد ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﺎﻫ يﺎﻫ
ﯽﺒﻠﻗ - ﯽﻗوﺮﻋ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا نﻮﺧ ﯽﺑﺮﭼ ﺶﯾاﺰﻓا زا ﯽﺷﺎﻧ ﺪﻧﻮﺷ
)6 ( . ﺎﻫرواد زا هوﺮﮔ ﻦﯾا
،ﯽﺑﺮﭼ ﻞﯾﺎﻓوﺮﭘ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﺮﺑ هوﻼﻋ
ﻪﺑ
ﺪﺿ يﺎﻫوراد ناﻮﻨﻋ ﯽﺘﻧآ و ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
،ناﺪﯿﺴﮐا رﺎﻬﻣ رد
لﺎﮑﯾدار ﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ دازآ يﺎﻫ ﯽﻣ و ﺪﻧﺮﯿﮔ
رد ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﺖﮐﻼﭘ ﯽﮔﺪﻨﺒﺴﭼ ﻞﯿﮑﺸﺗ زا يﺮﯿﮕﺸﯿﭘ ﺎﻫ
ﺛﺆﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮ )6 (.
ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا
ﺪﺿ تاﺮﺛا ﺎﻫ ﺎﻬﻧآ دﺮﺑرﺎﮐ ،ﺪﻧراد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ نﺎﯾﻼﺘﺒﻣ رد ﺮﯾﺎﺳ و ﻪﯾر ﻦﻣﺰﻣ يداﺪﺴﻧا يﺎﻫ
يرﺎﻤﯿﺑ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﻮﯾر يﺎﻫ
، راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ .
لﺎﺳ رد 2009 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد يا
ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد ﻪﺑ
ﻪﯾر نﻮﯿﺴﻧﺎﺗﺮﭙﯿﻫ و COPD ،
53 ﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ ﻼﺘ ﻪﺑ ار COPD
ﺎﺑ نﺎﻣرد ﺖﺤﺗ Pravastatin
ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ 40 ﯽﻠﯿﻣ و زور رد مﺮﮔ
ﻪﺑ ﻮﺒﺳﻼﭘ
ﺪﻣ ت 6 راﺮﻗ هﺎﻣ د
ﺪﻧدا . ﺎﺑ نﺎﻣرد ﺖﺤﺗ ﻪﮐ يداﺮﻓا
Pravastatin ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ
ﻮﺒﺳﻼﭘ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد
، 52 ﺪﺻرد
و يﻮﯾر نﻮﯿﺴﻧﺎﺗﺮﭙﯾﺎﻫ ﺶﻫﺎﮐ ﺰﯿﻧ و ﯽﺘﯿﻟﺎﻌﻓ ناﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا اد ار ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﻃ رد ﺲﻔﻧ ﯽﮕﻨﺗ ﺪﻨﺘﺷ
. ﻪﮑﻨﯾا ﯽﯾﺎﻬﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ Pravastatin
ﺲﻔﻧ ﯽﮕﻨﺗ و هﺪﯿﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ ار ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻞﻤﺤﺗ
ﯽﻣ ﺮﺘﻤﮐ ار ﺪﻨﮐ
) 7(
.
لﺎﺳ رد 2016 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ يا ﺮﺑ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ و ﯽﺘﯿﻟﺎﺗرﻮﻣ ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ COPD
.
ا رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾ 795
لﺎﺳ ﻪﺳ لﻮﻃ رد ﺮﻔﻧ
، ﺪﻧﺪﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دراو .
ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﮐ يداﺮﻓا 90
ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ دورو زا ﻞﺒﻗ زور
دﺮﮐ فﺮﺼﻣ دﻮﺑ ه
ﺪﻧ
، ﻪﺑ د و ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا هوﺮﮔ ناﻮﻨﻋ داﺮﻓا ﺮﮕﯾ
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ هوﺮﮔ ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺪﻫﺎﺷ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻄﺑار ﭻﯿﻫ ﺎﻫ
ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ يا
دراﺪﻧ نارﺎﻤﯿﺑ گﺮﻣ ﺮﻄﺧ )8
.(
لﺎﺳ رد ﻪﮐ يﺮﮕﯾد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
2007 يور ﺮﺑ 41
ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ ﯽﺳرﺮﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ COPD
ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻄﺑار ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫ
مﺎﺠﻧا ﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ و ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ،ﺪﺷ
هزاﺪﻧا بﺎﻬﺘﻟا يﺮﯿﮔ ﮏﯿﺗﺎﻤﺘﺴﯿﺳ يﺎﻫ
هﮋﯾو ﻪﺑ ﯽﻣ CRP
ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷ ﺺﯿﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﺺﺧﺎﺷ يرﺎﻤﯿﺑ ت
ياﺮﺑ COPD
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﯿﻟوا ﯽﻧﺎﻣرد تﺎﻣاﺪﻗا مﺎﺠﻧا )9
.(
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد لﺎﺳ رد يا
2010 ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﺎﻫ
ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫ
،
56 ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ ود ﻪﺑ COPD
ﺮﺑاﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ هوﺮﮔ ﻢﯿﺴﻘﺗ
ﺪﻧﺪﺷ . نارﺎﻤﯿﺑ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ
40 ﯽﻠﯿﻣ رد مﺮﮔ
ﺪﻧدﺮﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا زور ﺎﻬﻧآ زا ﺲﭙﺳ ؛
نﻮﺧ ﺶﯾﺎﻣزآ
، ﻞﺒﻗ
،ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا 14
ﯽﺧﺮﺑ و ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺲﭘ هﺎﻣ ﻪﺳ و زور
ﺺﺧﺎﺷ ﺪﺷ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫ .
نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻪﮐ داد 3 هﺎﻣ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺎﺑ نﺎﻣرد
، ﺺﺧﺎﺷ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﯽﻤﻧ ﺶﻫﺎﮐ ارCOPD
ﺪﻫد ) 10 .(
زا آ ﺮﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺮﺛا رد ﯽﻀﯿﻘﻧ و ﺪﺿ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺠﻧ
نارﺎﻤﯿﺑ رد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ COPD
)8 - 11 (
، ﻦﯾا رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ شرﺎﻤﺷ
يﺎﻫ لﻮﺒﻠﮔ ﺪﯿﻔﺳ
) (WBC و ﺷ ﺺﺧﺎ ﯽﻧﻮﺧ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﺷ
ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ )
(Hb ، يﺮﺘﻣوزﺎﮔ و ﻞﻣﺎﺷ
،PCo2 و PH
O2
Saturation ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد
ﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘCOPD .
شور ﻖﯿﻘﺤﺗ
ﯽﻓدﺎﺼﺗ رادﺪﻫﺎﺷ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا هﺪﺷ
رﻮﮐﻮﺳود
، يور ﺮﺑ نارﺎﻤﯿﺑ 40 ﺎﺗ 80 ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﻪﻟﺎﺳ COPD
ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﯽﻟو نﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﺮﺼﻋ
) ﺞﻋ ( رد ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﺮﻬﺷ
لﺎﺳ 1394 ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﯽﻧارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯿﺑ زا ﻪﮐ
ﻪﺑ دورو يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ
،ﺪﻧدﻮﺑ اراد ار ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ 42
ﺮﻔﻧ ﻪﺑ شور ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻓدﺎﺼﺗﺮﯿﻏ يﺮﯿﮔ
سﺮﺘﺳدرد و بﺎﺨﺘﻧا
ﺑﻪ ترﻮﺻ ﻮﻠﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ
ك يﺪﻨﺑ هﺪﺷ
ﺶﯾﺎﻣزآ هوﺮﮔ ود رد ﯽﺘﺸﮕﯾﺎﺟ )
21 ﺮﻔﻧ ( لﺮﺘﻨﮐ و ) 21 ﺮﻔﻧ ( راﺮﻗ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ . ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ
، ﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ سﺎﺳا ﺮ شراﺰﮔ يﺎﻫ
و ﻞﺒﻗ هﺪﺷ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺎﺑ نﺎﻣرد زا ﺪﻌﺑ نارﺎﮑﻤﻫ و Lee
) 2009 () 7 ( لوا عﻮﻧ يﺎﻄﺧ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ و 05
/0 ناﻮﺗ و
9/
0 ﺑﻪ ﺪﻣآ ﺖﺳد .
دورو يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ
يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا ﻞﻣﺎﺷ COPD
ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ،يﺮﺘﻣوﺮﯿﭙﺳا و ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ هﺪﺷ ﻦﺳ
80 - 40 لﺎﺳ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا فﺮﺼﻣ مﺪﻋ و دﻮﺑ
. جوﺮﺧ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ زا
ﺰﯿﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻞﻣﺎﺷ
: ﻦﺘﺷاد ﻪﺘﻓﺮﺸﯿﭘ ﯽﺒﻠﻗ يرﺎﻤﯿﺑ )
(CHF ﻼﺘﺑا ،
يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ يﺪﺒﮐ يﺎﻫ
) سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﯿﻟوا LFT
( زوﺮﺑ ، ضراﻮﻋ
ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ، ﯽﻧﻻﻮﻃ فﺮﺼﻣ ﺮﺘﺳا ﻮﮑﯿﺗرﻮﮐ تﺪﻣ
و ﺪﯿﺋ و تﻮﻓ نﺪﺷ
دﻮﺑ . ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ فاﺪﻫا ﺢﯿﺿﻮﺗ زا ﺲﭘ ﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ ترﻮﺻ رد
ﻪ
،يرﺎﮑﻤﻫ ﺪﯾدﺮﮔ ﻞﯿﻤﮑﺗ نارﺎﻤﯿﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻧﺎﻫﺎﮔآ ﺖﯾﺎﺿر مﺮﻓ
؛
نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﯿﻠﮐ ﺲﭙﺳ ياﺮﺑ
ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا
ﺎﻫ ﻪﺑ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ
ﺪﻧﺪﺷ ﯽﻓﺮﻌﻣ .
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﺷ ﺰﯾﺮﻓ و هدﺎﻣآ ﺎﻫ ﺪﻧ
و ﻪﯿﻠﮐ ﺶﯾﺎﻣزآ ﺎﻫ
ﻪﺑ رﻮﻃ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
. ﻪﯿﻠﮐ زا هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد داﺮﻓا
15 ﯽﻠﯿﻣ
ﺮﺘﯿﻟ يﺪﯾرو نﻮﺧ ﻪﺑ
رﻮﻈﻨﻣ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ
،نﻮﺧ ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ
،WBC ،PH
،Pco2 ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ .
O2 Sat ﺲﻟﺎﭘ شور ﺎﺑ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺘﺸﮕﻧا يﺮﺘﻤﯿﺴﮐا .
ﺲﻟﺎﭘ ﻪﮐ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﺑ
رد ﻪﻘﯿﻗد ﮏﯾ ياﺮﺑ يﺮﺘﻤﯿﺴﮐا ﺖﺸﮕﻧا ﻪﺑ ﺖﺣاﺮﺘﺳا ﺖﻟﺎﺣ
ﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺒﺛ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﮐ يراﺪﻗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و ﻞﺻو رﺎﻤﯿﺑ .
نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﯿﻠﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﻦﯿﺗور نﺎﻣرد ،هوﺮﮔ ود ﺮﻫ رد COPD
:
ا نﮋﯿﺴﮐ ،ﯽﭘاﺮﺗ نوزﺎﮑﯿﺗﻮﻠﻓ يﺮﭙﺳا +
لوﺮﺘﻤﻟﺎﺳ زﺎﯿﻧ ترﻮﺻ رد و
هﺎﺗﻮﮐ ﻦﺗرﻮﮐ ﯽﮐارﻮﺧ تﺪﻣ
ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺖﻓﺎﯾرد ار .
نارﺎﻤﯿﺑ هوﺮﮔ
،ﻪﯿﻟوا يﺎﻫوراد ﺮﺑ هوﻼﻋ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﻧازور
40 ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ
ﻦﯿﺗﺎﺘﺳاورﻮﺗآ ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺖﻓﺎﯾرد
. ﻪﻠﺧاﺪﻣ تﺪﻣ لﻮﻃ 6
دﻮﺑ هﺎﻣ . رد ﻪﺑ نارﺎﻤﯿﺑ ،نﺎﻣرد ﯽﻃ ﺮﻫ ﺐﺗﺮﻣ رﻮﻃ
5/
1 ﺎﺗ 2 درﻮﻣ رد هﺎﻣ
زوﺮﺑ و ﯽﯾوراد ﻢﯾژر زا ﺖﯿﻌﺒﺗ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا و نﺎﻣرد ﻪﻣادا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا وراد فﺮﺼﻣ مﺪﻋ ترﻮﺻ رد و ﺪﻧﺪﺷ ﺶﯾﺎﭘ ضراﻮﻋ ﺪﻧﺪﺷ جرﺎﺧ .
مزﻻ تﺎﻣاﺪﻗا وراد مﺎﻤﺗا و ضراﻮﻋ زوﺮﺑ ترﻮﺻ رد
ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
ﻪﻠﺧاﺪﻣ مﺎﻤﺗا زا ﺲﭘ
، ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﯿﻠﮐ دﺪﺠﻣ ﺎﻫ
ياﺮﺑ
ﻠﺒﻗ ﻂﯾاﺮﺷ نﺎﻤﻫ ﺎﺑ نارﺎﻤﯿﺑ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽ
.
تﺪﻣ لﻮﻃ رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ
، زا ﮐ هوﺮﮔ لﺮﺘﻨ 9 هوﺮﮔ زا و رﺎﻤﯿﺑ
ﺶﯾﺎﻣزآ 7 ﺪﻧﺪﺷ جرﺎﺧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﺮﻔﻧ .
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا جوﺮﺧ ﺖﻠﻋ
ﻪﺑ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ رد و نﺎﻣرد ﻪﻣادا ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ مﺪﻋ و تﻮﻓ ﻞﯿﻟد
ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ هوﺮﮔ و تﺮﺟﺎﻬﻣ ﻞﯿﻟد
نﺎﻣرد ﻪﻣادا ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ مﺪﻋ
دﻮﺑ . ﺮﺑ ﯽﯾﺎﻬﻧ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ يور
هداد ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ 34
ﺮﻔﻧ
) 16 و لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﺮﻔﻧ 18
ﺶﯾﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﺮﻔﻧ (
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
رد
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا
، و رﺎﻤﯿﺑ ﺞﻟﺎﻌﻣ ﮏﺷﺰﭘ
ﺖﻓﺎﯾرد يوراد زا هﺪﺷ
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﯽﻋﻼﻃا .
ﻞﯿﻠﺤﺗ ،تﺎﻋﻼﻃا دورو ﺖﺤﺻ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا زا ﺲﭘ يﺎﻫ
مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ راﺰﻓا
)SPSS ﺶﯾاﺮﯾو 23
( مﺎﺠﻧا
ﺮﮔ ﺖﻓ . و ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫرادﻮﻤﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﺪﺷ ﻪﺋارا رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ شراﺰﮔ
؛ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
لﺎﻣﺮﻧ هداد ندﻮﺒﻧ هوﺮﮔ رد ﺎﻫ
ﻪﺑ ﺎﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ يﺎﻫ
ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ يﺎﻫ
رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ و درﻮﻣ هوﺮﮔ ود
ﺪﻫﺎﺷ
، نﻮﻣزآ زا Mann– Whitney
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ و
ﺮﻫ رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ يﺮﺘﻣوزﺎﮔ و ﯽﻧﻮﺧ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ هوﺮﮔ
، نﻮﻣزآ زا Wilcoxon
ﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ رد ﯽ
يراد 05 / 0
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﻦﯾا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﺖﺒﺛ ﺰﮐﺮﻣ رد ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ يﺎﻫ
ناﺮﯾا ) ( IRCT ﺪﮐ ﺎﺑ IRCT2016042527594N1 ﺖﺒﺛ
ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ .
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ
زا 34 ﯽﺳرﺮﺑ رﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ هﺪﺷ
،COPD 18 نﺎﻣرد ﺮﻔﻧ
رﻮﺗآ وا ﻦﯿﺗﺎﺘﺳ )9 / 52 (%
و 16 لﻮﻤﻌﻣ نﺎﻣرد ﺮﻔﻧ )1
/ 47 (%
ار
ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺖﻓﺎﯾرد .
ّﻨﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽ
نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳووﺮﺗآ هوﺮﮔ رد
ﺗآ ﺮﺛا ﻮ ور ﺳا ﺗﺎﺘ ﯿ ﻦ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﺎﻫ ي ﻧﻮﺧ ﯽ ﺑﯿ نارﺎﻤ ﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﯿ رﺎﻤ ي داﺪﺴﻧا ي ر ﻦﻣﺰﻣ ﯾﻪ ﺪﯿﺳ
يﻮﻀﺗﺮﻣ ﺎﺿﺮﻣﻼﻏ مﺪﻘﻣ
نارﺎﮑﻤﻫ و
5/
11 8/± 65 لﺎﺳ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ رد و 6/
7 7± / 63 لﺎﺳ دﻮﺑ
) 456 / 0 .(P=
نﻮﻣزآ Wilcoxon ﻪﮐ ﯽﻫوﺮﮔ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
ﻮﺗآ اور ،ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ﻦﯿﺗﺎﺘﺳ ناﺰﯿﻣ
ﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ ﯿ ﻦ
) 016 / 0 (P=
و O2.sat ) 008 / 0 (P=
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ
ﯽ ﺖﺷاد يراد .
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ
ﭻﯿﻫ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ هوﺮﮔ ود رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﯽ
ﯿﻣ ﻦﯿﺑ يراد ود رد تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎ
هوﺮﮔ دﻮﺟو
ﺖﺷاﺪﻧ . ﺞﯾﺎﺘﻧ هﺪﺷﺮﮐذ رد لوﺪﺟ نﺎﺸﻧ ،ﮏﯾ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد
.
لوﺪﺟ 1 - هوﺮﮔ ﺮﻫ رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﺮﯿﻐﺘﻣ هوﺮﮔ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ) x ±SD ( ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ
) x ±SD ( ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ يراد
نﻮﻣزآ Wilcoxon
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ
) x ±SD (
ﻮﻤﻫ ﻦﯿﺑﻮﻠﮔ ﺶﯾﺎﻣزآ
) 18 (n=
5/
0 7/± 14 4/
0 7/± 13
* 016 / 0 3/
0 98± / 0 -
ﺪﻫﺎﺷ ) 16 (n=
7/
0 0/± 15 5/
0 8/± 14 393
/ 0 3/
0 20± / 0 -
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ نﻮﻣزآ يراد
Mann–
Whitney
377 / 0 239
/ 0 --
102
/ 0
PH
ﺶﯾﺎﻣزآ ) 18 (n=
01
/0 3/± 7 01
/0 3/± 7 760
/ 0 02
/0 00± / 0 -
ﺪﻫﺎﺷ ) 16 (n=
01 /0 3/± 7 01
/0 3/± 7 055
/ 0 01
/0 04± / 0 -
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ نﻮﻣزآ يراد
Mann–
Whitney
559 / 0 434
/ 0 --
154
/ 0
PCo2
ﺶﯾﺎﻣزآ ) 18 (n=
9/
2 7/± 54 9/
1 5/± 52 360
/ 0 3/
2 1/± 2 -
ﺪﻫﺎﺷ ) 16 (n=
9/
2 5/± 52 3/
1 8/± 53 551
/ 0 2/
2 26± / 1
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ نﻮﻣزآ يراد
Mann–
Whitney
985 / 0 117
/ 0 --
198
/ 0
O2.sat
% ﺶﯾﺎﻣزآ
) 18 (n=
0/
3 7/± 76 0/
1 6/± 85
* 008 / 0 8/
2 82± / 8
ﺪﻫﺎﺷ ) 16 (n=
1/
3 0/± 80 9/
1 5/± 83 132
/ 0 1/
2 45± / 3
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ نﻮﻣزآ يراد
Mann–
Whitney
593 / 0 470
/ 0 --
187
/ 0
WBC
ﺶﯾﺎﻣزآ ) 18 (n=
4/
962 11± / 9861 3/
884 56± / 8855 035* / 0 9/
738 55± / 1005
ﺪﻫﺎﺷ ) 16 (n=
0/
1285 25± / 10051 4/
975 75± / 7993 109 / 0 3/
1605 50± / 2057
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ نﻮﻣزآ يراد
Mann–
Whitney
946 / 0 437
/ 0 --
528
/ 0
:*
ﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا ﯽ
ﺖﺳا راد .
ﺚﺤﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﯽﻓدﺎﺼﺗ رادﺪﻫﺎﺷ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ
هﺪﺷ
رﻮﮐﻮﺳود
، ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺮﺛا ﯽﺑﺎﯾزرا ياﺮﺑ ﯽﻧﺎﻣرد
ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ يﺎﻫ
يﺮﺘﻣوزﺎﮔ و ﯽﻧﻮﺧ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ
ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ COPD .
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
،ﺮﺿﺎﺣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رد WBC
هوﺮﮔ ﺶﯾﺎﻣزآ زا ﺪﻌﺑ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻨﻌﻣ ﯽ داد نﺎﺸﻧ يراد .
رد نارﺎﮑﻤﻫ و Yoon
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ يا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ
ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫ مﺮﺳ
ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ . ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ،ﺎﻬﻧآ
9128 دﺮﻓ 40 رﺎﻬﭼ رد ﻻﺎﺑ ﻪﺑ لﺎﺳ
فﺮﺼﻣ ﻪﺘﺳد فﺮﺼﻣ ،ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا هﺪﻨﻨﮐ
ﺪﺿ هﺪﻨﻨﮐ ﺎﯾ بﺎﻬﺘﻟا
ﯽﺘﻧآ فﺮﺼﻣ ،ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﻪﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا هﺪﻨﻨﮐ
ﯽﺘﻧآ هاﺮﻤﻫ ﺎﯾ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
ﺪﺿ نوﺪﺑ مرﺎﻬﭼ هوﺮﮔ و بﺎﻬﺘﻟا فﺮﺼﻣ
ﭻﯿﻫ رد ﺎﻫوراد زا ماﺪﮐ
ﯽﻃ 30 ﻪﺘﺷﺬﮔ زور ﺪﻧﺪﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ
. ﻬﻧآ هوﺮﮔ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﺎ
ﺮﺼﻣ ف ﯽﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا هﺪﻨﻨﮐ رد ﻢﻫ يراد
ﻢﻫ و WBC
رد ﺪﻧداد نﺎﺸﻧCRP
) 12 .(
نارﺎﻤﯿﺑ رد ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﺮﺛا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﺮﻄﺧ ﺶﻫﺎﮐ ارCOPD
يرﺎﻤﯿﺑ يﺎﻫ ﯽﺒﻠﻗ - ﯽﻗوﺮﻋ كﻼﭘ ﺮﺑ ﺮﺛا ﻖﯾﺮﻃ زا
ﯽﻣ ﮏﯿﺗوﺮﻠﮑﺳاوﺮﺗآ ﺪﻨﻧاد
. لﻮﻠﺳ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺘﺒﻟا رد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫ
ﺛا زا ﺰﯿﻧ نﻮﺧ شدﺮﮔ
ﺪﺿ تاﺮ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
ﯽﻣ ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ .
نارﺎﻤﯿﺑ رد ﻦﯿﺗﺎﺘﺳاورﻮﺗآ
ﺪﺿ ﺖﯿﺻﺎﺧ COPD دراد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
) 13 (
ﺪﺿ ﺮﺛا ﻦﯾا . ﯽﻣ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
ًﺎﻘﯿﻗد ﺪﻧاﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ يور ﺮﺑ
بﺎﻬﺘﻟا ﻞﺤﻣ رد ﺮﻘﺘﺴﻣ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا دراﺬﮔ ﺮﺛا ﻪﺘﻓﺎﯾ
) 10 .(
شرﺎﻤﺷ
ﯽﻣ ﺰﯿﻧWBC ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯿﻟﺎﺗرﻮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا رد رﻮﺘﮐﺎﻓ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﯽﺘ
يرﺎﻤﯿﺑ ﯽﺒﻠﻗ يﺎﻫ -
دﻮﺷ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻗوﺮﻋ .
شرﺎﻤﺷ WBC
ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧازرا
هزاﺪﻧا ﻞﺑﺎﻗ ﯽﺘﺣار و ﺖﺳا يﺮﯿﮔ
ﯽﻣ اﻮﺗ رد ﺪﻧ ﺶﯿﭘ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﺒﻠﻗ ثداﻮﺣ ﯽﻬﮔآ
- ﯽﻗوﺮﻋ درﻮﻣ
دﺮﯿﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا )
14 .(
يرﺎﻤﯿﺑ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ
نارﺎﻤﯿﺑ ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا رد ﯽﺒﻠﻗ يﺎﻫ ، COPD
ﻫﺎﮐ ﺶ
شرﺎﻤﺷ ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ﺮﻄﺧ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣWBC
ﺪﺷﺎﺑ نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
،ﺮﺿﺎﺣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ورﻮﺗآ هوﺮﮔ رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ ا
ﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳ ﻪ ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﯽ اد نﺎﺸﻧ ﺶﻫﺎﮐ ير
داد . نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﺘﯿﻟﺎﺗرﻮﻣ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ زا ﯽﮑﯾ
،COPD و ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ ناﺰﯿﻣ
ﯽﻣ ﺖﯾﺮﮐﻮﺗﺎﻤﻫ ﺪﺷﺎﺑ
. Asker نارﺎﮑﻤﻫ و
) 2016 ( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﯽﺘﯿﻟﺎﺗرﻮﻣ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ يا
2 رد ﻪﻟﺎﺳ 69 رﺎﻤﯿﺑ ﭘCOPD ﺪﻨﺘﺧادﺮ . ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﻬﻧآ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺸﻧ
ﻼﻋ ﻪﮐ داد ﺖﯾﺮﮐﻮﺗﺎﻤﻫ ناﺰﯿﻣ ،يرﺎﻤﯿﺑ تﺪﻣ لﻮﻃ و ﻦﺳ ﺮﺑ هو
ﺗ نارﺎﻤﯿﺑ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ ﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﺄ
دراد ﺮﯿﺛ . رد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا
نارﺎﻤﯿﺑ رد ﺖﯾﺮﮐﻮﺗﺎﻤﻫ ﺪﻧدﺮﮐ تﻮﻓ ﻪﮐ COPD
9/
6 17± / 52
رد و ﺪﻧﺪﻧﺎﻣ هﺪﻧز ﻪﮐ ﯽﻫوﺮﮔ 13
1/± 39 دﻮﺑ ) 15 .(
ﺗ ﺪﯾﺎﺷ ﺄ ﺮﯿﺛ
ﺑ ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ ﺮﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﻪ
نآ ﯽﻠﮐ ﺮﺛا ﺖﻠﻋ ﺮﯿﺳ ﺮﺑ
ﺪﺷﺎﺑ يرﺎﻤﯿﺑ .
Hasselbalch و
نارﺎﮑﻤﻫ )
2006 ( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪﺑ يا
رد ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا تاﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻠﭘ
ﯽﻤﺘﯿﺳ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﻪﮐ ارو
ﻪﺘﻓﺎﯾ
،ﺖﺳﻻﺎﺑ ﺖﯾﺮﮐﻮﺗﺎﻤﻫ نآ ﯽﻧﻮﺧ يﺎﻫ ﺘﺧادﺮﭘ
ﺪﻨ . ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﺘﯿﻟﺎﺗرﻮﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
ﯽﻠﭘ ﯽﻤﺘﯿﺳ ﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﻖﯾﺮﻃ زا ارو ﻢ
ﺪﺿ يﺎﻫ ،ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
ﯽﺘﻧآ ﯽﺘﻧآ و ﮏﯿﺗﻮﺒﻣوﺮﺗ ﯽﻣ ﻮﯿﺗاﺮﻔﯿﻟور
دﻮﺷ ) 16 .(
ﺶﻫﺎﮐ ﺪﯾﺎﺷ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ ﺣﺎ
ﺮﺿ ﺑﻪ
،ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا لﺎﺒﻧد ﯽﻤﺴﯿﻧﺎﮑﻣ زا
ﯽﻠﭘ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﯽﻤﺘﯿﺳ
ﺖﯿﻌﺒﺗ ارو ﯽﻣ
ﺪﻨﮐ .
ﻪﮐ ﯽﻫوﺮﮔ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺗآ ﻮ ور ا وراد ﺖﻓﺎﯾرد زا ﺲﭘ ،ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ﻦﯿﺗﺎﺘﺳ
، ﺢﻄﺳ
ﺑ ﯽﺗﺎﯾﺮﺷ نﮋﯿﺴﮐا عﺎﺒﺷا ﻪ
ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﯽ ﺶﯾاﺰﻓا يراد شرﺎﻤﺷ و
ﺶﻫﺎﮐ WBC ﺎﻣا ؛ﺖﻓﺎﯾ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﮕﯾد
ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻫ :
،PH
ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗPCo2 ﯽ
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ يراد .
ﯽﺳرﺮﺑ رد ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ يا
ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﯽﻧﺎﯾﺮﺷ يﺎﻫزﺎﮔ ﺮﺑ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا تاﺮﺛا
، ﺖﻓﺎﯾ
ﺪﺸﻧ . ﻪﺑ ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﺳر ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻠﻋ ﺪ رد نﮋﯿﺴﮐا عﺎﺒﺷا ﺪﺻرد
ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﯽﻠﮐ تاﺮﺛا ،ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا هوﺮﮔ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺖﯿﻌﺿو دﻮﺒﻬﺑ ﺮﺑ ﺎﻫ
نارﺎﻤﯿﺑ ﺪﺷﺎﺑ COPD
ﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﻪﮐ ﻤ
ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾﺮﺘ نآ يﺎﻫ
،
ﺖﺳا ﯽﻧﺎﯾﺮﺷ نﻮﺧ نﮋﯿﺴﮐا ناﺰﯿﻣ دﻮﺒﻬﺑ .
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
فﺮﺼﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا 40
ﯽﻠﯿﻣ زا زور رد مﺮﮔ
ﺗآ يوراد ﻮ
ور ا ﻦﯿﺗﺎﺘﺳ ﻪﺑ ﺶﺷ تﺪﻣ هﺎﻣ
، ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺗآ ﺮﺛا ﻮ ور ﺳا ﺗﺎﺘ ﯿ ﻦ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﺎﻫ ي ﻧﻮﺧ ﯽ ﺑﯿ نارﺎﻤ ﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﯿ رﺎﻤ ي داﺪﺴﻧا ي ر ﻦﻣﺰﻣ ﯾﻪ ﺪﯿﺳ
يﻮﻀﺗﺮﻣ ﺎﺿﺮﻣﻼﻏ مﺪﻘﻣ
نارﺎﮑﻤﻫ و
عﺎﺒﺷا نﮋﯿﺴﮐا ﺶﯾاﺰﻓا و ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد هﺪﺷ
دﻮﺷCOPD . ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ داد نﺎﺸﻧ يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐWBC
.
ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ رد ﯽﺸﻫﺎﮐ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺪﯾﺎﺷ قﻮﻓ يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ نﺎﻐﻣرا ﻪﺑ ار نارﺎﻤﯿﺑ آ
درو . ﻢﺠﺣ و ﻪﻧﻮﻤﻧ شﺰﯾر ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺸﯿﭘ ،ﻢﮐ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻣ دﺎﻬﻨ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺷ و ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ يا
ﯽﻧﻻﻮﻃ يﺮﯿﮕﯿﭘ نﺎﻣز ﻪﺑ ﺮﺗ
ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا تاﺮﺛا
ﺪﻨﻠﺑ
ﺪﺿ تﺪﻣ ﻦﯿﺗﺎﺘﺳا ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
ﺎﻫ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ يور ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و
يرﺎﻤﯿﺑ ﺪﯾﺪﺸﺗ تﻼﻤﺣ ﺖﯾر و نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد
دﺮﯿﮔ ترﻮﺻCOPD .
ﺮﮑﺸﺗ و ﺮﯾﺪﻘﺗ
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ
نﺎﯾﺎﭘ زا ﺮﺘﮐد ﻪﻣﺎﻧ آ
ﺎﺘﯿﻫﺎﻧ آ ﻦﯾر
، رﺎﯿﺘﺳد
ﺖﺳا ﯽﻠﺧاد ﯽﺼﺼﺨﺗ .
دﻮﺧ ﯽﻧادرﺪﻗ و ﺮﮑﺸﺗ لﺎﻤﮐ نﺎﮔﺪﻨﺴﯾﻮﻧ
ﺖﮐﺮﺷ نارﺎﻤﯿﺑ زا ار ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد هﺪﻨﻨﮐ
تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ
،ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺮﺼﻌﯿﻟو نﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ ﯽﻧﺎﻣرد و ﯽﯾاﺮﺟا ردﺎﮐ )
ﺞﻋ ( ﺮﻬﺷ
ﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺖﻧوﺎﻌﻣ و ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﻨﻓ و ت
ﺎ يرو ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
ﻣ مﻼﻋا ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﯽ
ﺪﻧراد .
ﻊﺑﺎﻨﻣ :
1- Balakumar P, Maung-U K, Jagadeesh G. Prevalence and prevention of cardiovascular disease and diabetes mellitus.
Pharmacol Res. 2016; 113(Pt A): 600-9.
2- Mirbagher-Ajorpaz N, Rezaei M. The effect of pulmonary rehabilitation program on quality of life of elderly patients with chronic obstructive pulmonary disease. Zahedan J Res Med Sci. 2011; 13(1): 30-5. [Persian]
3- Zwick RH, Burghuber OC, Dovjak N, Hartl S, Kossler W, Lichtenschopf A, et al. [The effect of one year outpatient pulmonary rehabilitation on patients with COPD]. Wien Klin Wochenschr. 2009; 121(5-6): 189-95. [German]
4- Halvani G, Zare M, Halvani A, Barkhordari A. Evaluation and comparison of respiratory symptoms and lung capacities in tile and ceramic factory workers of Yazd. Arh Hig Rada Toksikol. 2008; 59(3): 197-204.
5- Murray CJ, Lopez AD. Alternative projections of mortality and disability by cause 1990–2020: Global Burden of Disease Study. Lancet. 1997; 349(9064): 1498-504.
6- Prospective Studies Collaboration1, Lewington S, Whitlock G, Clarke R, Sherliker P, Emberson J, Halsey J, et al.
Blood cholesterol and vascular mortality by age, sex, and blood pressure: a meta-analysis of individual data from 61 prospective studies with 55,000 vascular deaths. Lancet. 2007; 370(9602): 1829-39.
7- Lee TM, Chen CC, Shen HN, Chang NC. Effects of pravastatin on functional capacity in patients with chronic obstructive pulmonary disease and pulmonary hypertension. Clin Sci (Lond). 2009; 116(6): 497-505.
8- Citgez E, van der Palen J, Koehorst-Ter Huurne K, Movig K, van der Valk P, Brusse-Keizer M. Statins and morbidity and mortality in COPD in the COMIC study: a prospective COPD cohort study. BMJ Open Respir Res. 2016;
3(1): e000142.
9- Garrod R, Marshall J, Barley E, Fredericks S, Hagan G. The relationship between inflammatory markers and disability in chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Prim Care Respir J. 2007; 16(4): 236-40.
10- Kaczmarek P, Sladek K, Skucha W, Rzeszutko M, Iwaniec T, Dziedzina S, et al. The influence of simvastatin on selected inflammatory markers in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Pol Arch Med Wewn. 2010;
120(1-2): 11-7.
11- Ghobadi H, Lari SM, Pourfarzi F, Mahmoudpour A, Ghanei M. The effects of atorvastatin on mustard-gas-exposed patients with chronic obstructive pulmonary disease: A randomized controlled trial. J Res Med Sci. 2014; 19(2): 99- 105.
12- Yoon SS, Dillon CF, Carroll M, Illoh K, Ostchega Y. Effects of statins onserum inflammatory markers: the U.S.
National Health and Nutrition ExaminationSurvey 1999-2004. J Atheroscler Thromb. 2010; 17(11): 1176-82.
13- Mroz R, Lisowski P, Tycinska A, Bierla J, Trzeciak P, Minarowski L, et al. Anti-inflammatory effects of atorvastatin treatment in chronic obstructive pulmonary disease. A controlled pilot study. J Physiol Pharmacol. 2015;
66(1):111-28.
14- Madjid M, Fatemi O. Components of the Complete Blood Count as Risk Predictors for Coronary Heart Disease: In- Depth Review and Update. Tex Heart Inst J. 2013;40(1):17-29.
15- Asker S, Ozbay B, Ekin S, Yildiz H, Sertogullarindan B. Two-year survival of severe chronic obstructive pulmonary disease subjects requiring invasive mechanical ventilation and the factors affecting survival. J Pak Med Assoc. 2016; 66(5): 498-503
16- Hasselbalch HC, Riley CH. Statins in the treatment of polycythaemia vera and allied disorders: an antithrombotic and cytoreductive potential? Leuk Res. 2006; 30(10): 1217-25.
