Analysis of Thomas Cohen's paradigm thinking with emphasis on Iranian contract law

(1)

DOI: 10.22059/JPLSQ.2021.303808.2455

Analysis of Thomas Cohen's paradigm thinking with emphasis on Iranian contract law

(Type of Paper: Researche Article)

Ehsan Momeni Tezerji¹, Mahdi Shahabi²*, Morteza Tabibi Jabali³, Ghodratollah Norouzi⁴

Abstract

Emphasizing the Kuhnian theory of Paradigms and by applying a transcendental approach focused on the theoretical basis and theory-laden theory, results a contextual understanding for Law and legal propositions. Therefore, this study begins with addressing constitutive elements of Kuhn's doctrine and applying his method to Law and legal propositions. By elaborating different ideas regarding the very concept of Paradigm, we will conclude that what we mean by legal Paradigm is neither a mental context, a strict legal mentality nor simply epistemological, anthropological, normative, and methodological foundations of the legislator which can be chosen arbitrarily.On the contrary, the legal Paradigm is an epistemological context that has a hidden, vivid, inclusive, influential, and harmonizing reality.

Finally, and based on this notion of Paradigm's, we try to pursue the paradigmatic doctrine in Iranian civil Law and specifically in legal contracts. This study concludes that importing incommensurable modern west's presuppositions and propositions has led to a deficient paradigmatic shift in Iranian civil Law and specifically concerning the legal contracts. It shows the sovereignty of two parallel (opponent and incommensurable) paradigms. Emphasizing the semantic system of the paradigm in Cohen's thought, and of course with a transcendental view, focused on theoretical foundations and with a theoretical tone, results in a contextual understanding of law and its propositions.

Keywords

Anamoly, Legal Paradigm, modern law, normal science, Scientific Revolution, theory-laden.

___________________________________________________________________

1. Ph.D. Student in Private Law, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran. Email: [email protected]

2. Associate Prof, Department of Law,Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran (Corresponding Author). Email: [email protected]

3. Assistant Prof, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran. Email: [email protected]

4. Assistant Prof, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran. Email: [email protected]

Received: June 9, 2020 - Accepted: April 19, 2021

This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.

(2)

DOI: 10.22059/JPLSQ.2021.303808.2455

نهوک سمات یمیاداراپ ةشیدنا لیلحت ناریا یاهدادرارق قوقح رب دیکأت اب

)یشهوژپ ـ یملع :هلاقم عون(

یجرذت ینموم ناسحا ،1

یباهش یدهم

2

،*

یلبج یبیبط یضترم ،3

تردق یزورون للها

4

هدیکچ

هب هجوت ماظن اتبم کتب بتککرتم ،یییعتتسا یهاگن اب هتبلا و ،نهوک ةشیدنا رد میاداراپ ییانعم ین

یرهف شور ،یراب ةیکظن ةغبص اب و یکظن مز

ی هن دنم و قوقح زا هرابگ

اه هجیتن ار نآ ی م

ی دتهد .

ادتبا رد ،شهوژپ نیا اب

هشیر یبای ِکصانع

ِلؤم

ِف رد ار نآ زا یتساکعنا ای شور نیا ،نهوک ةشیدنا

هب قوقح ماقم رد سپس .تسا هتسب راک موهفم

سانش ی لمأت اب نادنرشیدنا تافیتخا رد لصا رد

اتی یتنهه وچراتچ ،یقوقح میاداراپ زا روظنم هک تسا هدمآ لئان هجیتن نیا هب ،میاداراپ یانعم نهه هتخت دنب تتفکعم ینابم یانعم هب ًافکص نینچره .تسین یقوقح ناتسنا ،یتسانش

،یتسانش

شزرا شور و یسانش دنناوتب ناشیا هک تسین نانادقوقح یسانش

اهنآ دننک شنیبگ ،یرایتخا ،ار ؛

ور ،هتتتفهن یتتتیعقاو هتتک تتتسا یتتتفکعم یاتتتف و وچراتتچ ،یقوتتقح میاداراتتپ هتتکلب ،شتتخب

س ی هکط نکفا تیوه ، و راذگکیثأت ،شخب مظن

هد زا کتیخا موتهفم کتب یاتنتبا اتب و ،تتیاهن رد .دراد

و ناکیا یندم قوقح رد یریاداراپ ةشیدنا ات تسا هدش شیت ،میاداراپ هب

و ی هژ اتهدادراکق قوتقح ،

ش لابند .دو هب کظن م ی دسر دورو هراگنا اه و هرابگ اه تی ،یتبکی ةتتینردم میاداراتپ سناتجتمان ی

فیش ت یریاداراپ هب اهدادراکق هصاخ ،یندم قوقح رد صقان

ود ةطلتس زا هتک تتسا هدروآ دوتجو

.دراد تیاکح )سناجتمان و بیقر( یزاوم میاداراپ

ناگژاودیلک

قح ،یقوقح میاداراپ ،یرلع یقنا ،جاجوعا .یراب ةیکظن ،یداع ملع ،نردم قو

___________________________________________________________________

1 .ناکیا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ،داصتقا و یرادا مولع ۀدکشناد ،قوقح هوکگ ،)یصوصخ قوقح( یکتکد یوجشناد . Email: [email protected]

2 . ا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ،داصتقا و یرادا مولع ۀدکشناد ،قوقح هوکگ ،رایشناد .)لوئسم ۀدنسیون( ،ناکی

Email: [email protected]

3 .

،رایداتسا ناکیا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ،داصتقا و یرادا مولع ۀدکشناد ،قوقح هوکگ .

4 . ناکیا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ،داصتقا و یرادا مولع ۀدکشناد ،قوقح هوکگرایداتسا .

:تفایرد خیرات 20

/ 03 / 1399 - :شکیذپ خیرات 30

/ 01 / 1400

(3)

همدقم

تی زا هک تسا نیا یکشب فراعم زا یکه رد تفکشیپ و هعسوت هنوگکه ةمزلا وتس

، نب تی نا اته یی

شیت هب هک دنشاب دوجوم اه

نیتب شتناد زا یککتتشم ۀککیپ ،کگید یوس زا ؛دنشخب تهج یرلع ی

دکیگب لکش یرلع ةعماج یاتعا (

Ziegler, 1998: 571

یخکب .) و قوقح هک اعدا نیا اب اس

ی ک موتلع

ود نیا دقاف ،یعارتجا و یناسنا فلؤم

ۀککیپ و قیقحت تاهج ة ککتشم

دنا ندوتب متلع یتح ، اتهنآ

ار

( دتنراد راکتق ملعاشیپ نارود رد مولع نیا دندقتعم و هدش ککنم

Stobbs, 2011: 110

هتک یتنارود ؛)

کصع پی ش اداراپ ی م ردابتم نهه هب ار نهوک ةشیدنا رد م

ی دزاس (

Kuhn, 1970 :13 & 84

.)

لیلد ار مولع نیا نارلاع نیب تافیتخا ،یخکب پ

ی ش اداراپ ی ر ( هتتسناد اتهنآ ندوتب ی

Vries,

2013 : 11

یترلع ةتعماج یاتعا نیب ککتشم یاهدرواتسد روهظ رد ار میاداراپ هب رذگ و ) تم

ی

دنناد ،هتبلا هک

ًافکص غلاب مولع هب ،دتحاو تنتس ی تحت هک یمولع(1

اکتگره ی و هتچراپک دتنا ،)

( دراد اتصتخا

Kuhn, 1970: 15; Sahotra & Pfeifer, 2006: 760

دتندقتعم کتگید یتخکب .)

،یناسنا و یعارتجا مولع نوچ گرد

ی ک هتیکظن یاته ی دتصت ی ق کیذپان

2 دتن

، اداراتپ هتن ی

م هتن و دتنراد

یم دنشاب هتشاد دنناوت ،

ز ی اک هتیکظن ،موتلع نتیا رد اته

، هتب ا یاتج ی هتکن ( هتب تساو ط )تادهاتشم ة

رطا ی نان روآ دنشاب

، صوت ی ف ی شزرا و ی دنا (

Vries, 2013: 11

.)

،یناسنا و یعارتجا مولع نارلاع شیت هراوره

هدکک دنا مولع نیا هک ار

، موتلع ی غلاتب تفکعم ی

دننک گرد هک ی ک ،شلاچ ،تفکشیپ ناکحب

و یقنا دنا ات هتب ا تی ن تکت تی ب

، نارود رد فتقوت ماتهتا

پ ی ش اداراپ ی م د ار دنوکب تنس اب هلباقم هب ،میاداراپ کییغت نوچره یریهافم هب لسوت اب و دننک عف

(

Stobbs, 2011: 101 &119

؛) ای ن هنوگ ،یناتسنا و یعاترتجا موتلع ندوتب یریاداراتپ هتک تتسا

ادتیپ یکیگرتشچ تتیرها تم

ی دتنک (

;Vries, 2013 : 11; Michaels, 2006: 1022; Stobbs,

2011: 125

،یدیجم 1389 : 132 ،یکیما ؛ 1379 : 140 .)

دندقتعم یعارتجا مولع رد یریاداراپ شکگن ناقفاوم هک

رن ی ناوت تتشادکب ،نهوتک میتک زا

،ککتشم یاهدرواتسد هک دکک

ًافکص لصاح ینیع تادهاشم قیکط زا م

ی دنوتش (

Vries, 2013:

یاتهدککیور اب هلباقم رد ًاقیقد ،نهوک یوس زا یریاداراپ شکگن کط اکیز ،)11

ثا تاتب اکگ

3 یتی و

هبکجت اکگ

4 یتی تتسا هدوتب

5) - 135; Mendie & Ejesi, 2014: 4 -

Kuhn, 1970: 111

،یدتیجم ؛

1389 : 129 لتماح هتکلب ،هدوتبن یتینخ ،هدهاتشم هک تسا نیا یریاداراپ شکگن راکصا مارت ؛)

( تسا هیکظن

Kuhn, 1970: 135

هک تسا هیکظن و ) ،ار یترلع تاتقیقحت

تتهج تهد ی تم ی دتنک

(

Sahotra & Pfeifer, 2006: 274 & 345

،نریدتتیل ؛ 1390

: 125

؛) نتتیازا ور لکتتش گ تتی ک ی

مولع نیا رد شناد زا یککتشم ۀککیپ دوجو ،هجیتن رد و ککتشم یاهدرواتسد ناکما

ذپ ی ک تتسا

(

Gurbiel, 2018: 7; Ziegler, 1998: 574

،یرون ؛ 1389 : 94 .)

___________________________________________________________________

1. Mature Sciences 2. Unverifiable Theories 3. Positivism

4. Empricism

(4)

لیلاد دوجو پ

ی ش هتفگ چ ،دراد یکتشیب ۀولج ،قوقح ملع رد هکاک

هتب طتساو و ناتبز دوتجو ة

،ککتشم تاحیطصا شور

اه کیاتس و بیاترتم تاریرتصت ،صختشم طابنتسا نونف و للادتسا ی

هفلؤم اه متلع نتیا هتک یلقتتسم ی ( دراد

،ینیداتب 1385 : 7 روتصت ناتکما ،) نب

تی نا اته یاکتب یی

تهج هد تیتکلاید یراکقکب ناکما و ککتشم وکرلق و مهف داجیا و یقوقح تاقیقحت هب ی ناتیم

تسا کتشیب ،یقوقح ةعماج یاتعا

(Binkovitz, 2011: 3)

هتب ار یقوتقح میاداراتپ زا ییارتش و

ردابتم نهه م

ی دزاس .

رد لأت ی تاف ةلاقم بحاص ،یموب

« اداراپ ی م اه یتهقف ی » زا ستپ یطتصا تسانش تواتفت هتب ،ی

اداراپ ی م اه ،تتیلک ةتصخاش هتس کتب دیکأت اب و هتخادکپ میهافم کیاس اب یهقف ی وه

تی ت تشخب و ی

ثأت ی راذگک ،یغلبم :ک.ر( تسا هداد هئارا میاداراپ زا ینهوک تشادکب هب یدبن یموهفم ،ی 1382

:

23 - 3 ،یغلبم ؛ 1383 : 293 - 269 بس کب ،کگید یخکب .) رات

ی خ راگن

،هدکک بککرت یریاداراپ ی اما

اداراپ ی م اه یفکعم یقوقح یلک ِلوصا ار هدکک

:ک.ر( دنا کعفج

ی رابت ، 1382 : 88 - 84 هتک ) ًاکهاتظ

ار نآ و هتتشادنپ مود هجرد فراعم ۀکمز زا ار یریاداراپ شکگن کگید یفلؤم .تسین یقیقد کیبعت یشزرا هاگن دجاو رن

ی دناد یتنتس هتقف ناترتفگ زا کثأتتم ار ناکتیا یلعف قوقح یو . تم

ی دتناد و

ماظن تحلصم صیخشت عرجم و هدش در نابهگن یاروش یوس زا هک ار عکش فیخ تابوصم هتب

بیوصت م ی دناسر ،داژنروتصنم :ک.ر( تسا هدکک یقلت یریاداراپ راذگ یعون ، 1384

: 119 - 118 ؛)

لاحرد ی هک ،راذگ نیا رن

ی دناوت هتب ،عترجم نآ تابوتصم هتکاکچ ،دتشاب میاداراپ کییغت یانعم هب

ینابم رد کییغت یانعم اداراپ

ی م زاس رد متلع تی روتطت لتحاکم یرارشکب اب ،کگید یخکب .تسین

نا ندوتب یریاداراتپ و هتخادکپ )میمکت هب تازاجم زا( یکفیک قوقح روطت لیلحت هب ،نهوک ةشید

هجیتن ار نآ هتفکگ

دنا :ک.ر(

ما ی تن ی هداز ، 1393 : 78 - 60 راتثآ اتب کتباح شهوژتپ بیاترت هتجو .)

پ ی ش هتفگ ۀدودتحم رد ،دتجنگب یتیهاتم راتثآ ۀکتمز رد هتکنیا زا شیب ،کثا نیا هک تسا نیا رد

یتافیلأت شور تخانش هب و دراد راکق ی قتیقد قیتقنت اتب اتت تتسا نآ لاتبند

هتفلؤم اته شکتگن ی

و نهوک ةشیدنا رد یریاداراپ ناکما

جنس میاداراتپ زا یتقیقد فتیکعت هتب ،قوتقح متلع رد اهنآ ی

اب ماجناکس و دبای تسد یقوقح اداراپ

ی م سانش ،ناکیا یقوقح ماظن ی هراگنا

اه و هرابگ اته قوتقح ی

،ار اهدادراکق .دنک یسانشزاب ،دراد راکق نآ رد هک یریاداراپ اب بسانتم

هب خساپ مبلتسم ،روکذم فادها هب یبایتسد شسکپ

اه اتی تسا یفشک میاداراپ ایآ :تسا لیه ی

للادتتسا ؟دراد تیاکح یژولوئدیا دککیور یعون زا ،قوقح رد میاداراپ دوجو زا نتفگ نخس هکنیا یاداراپ یدککیور نافلاخم و ناقفاوم یناتبم هتچ کتب و تتسیچ قوقح رد یر

اتیآ ؟تتسا راوتتسا یا

موتهفم هتکنیا ای دراد یعیبط مولع رد میاداراپ یانعم زا یلقتسم تیوه ،یقوقح میاداراپ

« میاداراتپ

یقوقح » م ی دناوت نیتیبت ؟دتشاب نهوتک ةتشیدنا رد میاداراتپ یانعم هب فوطعم دیاب ای هراتگنا

اته و

هرابگ اه ساساکب ،دادراکق قوقح ی ؟دوب دهاوخ هنوگچ ،دراد راکق نآ رد هک یریاداراپ

زا یکتصتخم نایب و یسانشانعم زا سپ ،شهوژپ نیا رد پ

ی تش ی ةن مدتع اتی ناتکما ،میاداراتپ

(5)

نرب و لیلحت قوقح رد یریاداراپ شکگن شکیذپ ای کط ناکما ر

ی هش ی با ی هفلؤم اته میاداراتپ ی

قح رد اهنآ یراگزاسان ای یراگزاس ،نهوک ةشیدنا رد قو

ناکما جنس یم ی سپس .دوش هجوت اب

هتب

دنا ی هش اه ی کطم هدش اب و میاداراپ وصخ رد کأت

ی د یاتنعم و یتسیچ ،نآ ینهوک هاگتساخ کب

یم لابند ار یقوقح میاداراپ هتب ،بتختنم یاتنعم هب یسأت اب ،ماجناکس و مینک

اداراتپ ی م تسانش ی

اب ،ناکیا یندم قوقح کأت

ی د اهدادراکق قوقح کب م

ی ادکپ ز ی م .

هنیشیپ و یسانشانعم

راب نیلوا ،یحیطصا یانعم رد میاداراپ اتک رد

راتخاس یقنا اه یرلع ی نهوک1

هتب ، راتک تتفر

(

Kuhn, 1970: 10

) تیرهم یماگنه دوخ تاعلاطم رد نهوک.

یتنیقع شکتظن رد ناییوطتسرا 2

دورن هولج هک

غت یی ک شکگن ی ساسا زا ی ف ی ب ی ن ی نتو ةفسلف هب ی وطتسرا

وتخ رد یی د

ای داتج دکتک

( ،نهوتتک 1397 : 23 - 22 ؛ ،یردتتیح مدتتقم 1390

: 16 - 17 تتتشاد رواتتب یو .) رد یتترلع کتته رد

،ینارود اهدرواتسد بلیا ی

ذپ ی هتفک هدتش ا ،اتهرواب( ی شزرا

اته )نوتنف و هوکتگ هتک دراد دوتجو3

،اهدرواتتسد نتیا و دتنراد لتیارت اهنآ ترس هب ،یرلع ةعماج یاتعا زا یرادیاپ اکتب

،یتنارود ی

لئاسم و هار لح اه رد یی تخا ی را ةعماج نآ رلع

راکق ی م ی دتنهد و ای اتهن میاداراتپ روتهظ بتجوم

یرلع م ی دنوش (

Kuhn, 1970: 10

،وا رواب هب .) هب ینارود ،میاداراپ روهظ زا سپ

دوجو م ی آی د هتک

لح هب ،ککتشم یاهدرواتسد هب عاجرا و اکتا اب ،یرلع ةعماج یاتعا قفوم

ی ت مآ تی ب لئاتسم تم ی

نزادکپ د هک ار نارود نیا

، دیاب یداع ملع یتقلت میاداراتپ اتب فداکتم ،ار نآ یهاگ نهوک و دیمان4

م ی دنک

(Kuhn, 1970: 23)

هلئسم دنیاکف ،یداع ملع نارود رد . و یزاس

وگخساپ ،لئاتسم هتب یی

کب ینتبم ینابم

یم بجوم کما نیا و تسا یرلع میاداراپ نآ یدتحاو یتشهوژپ تنتس هتک دوش

س .دکیگب لکش نآ ککتتشم یاهدرواتتسد و یناتبم هتک دوش کطم یلئاسم تسا نکرم ماجناک

تاجاجوعا ار اهنآ نهوک و دنور هناشن ار میاداراپ ناتکما ،دوتجوم میاداراتپ هتک یلئاتسم ؛دتیمان5

وگخساپ بجوم و درادن ار اهنآ هب یی یرلع یقنا

تم6

ی دوتش (

Fuller, 2003: 19; Kuhn, 1970

.):92

هدش یعدم یخکب دنا

( دراد توافتم یانعم تسیب زا شیب نهوک میک رد میاداراپ

Sahotra

& Pfeifer, 2006: 419-420

،) اما م ی ناوت یاهدرواتتسد یاتنعم هس رد ار میاداراپ ،نهوک تفگ

___________________________________________________________________

1. The Structure of Scientific Revolutions

2 . وطسرا یی نا ماسجا دندوب دقتعم گنس

ی ن قبط بط ی تع ترس هب دوخ اپ

یی ن م ی آی دن . ای ن تن ی هج دبن نهوک لرهم

م ی دورن ؛ هکاکچ هب هن طوقس ،نتوین بتکم رد ببس

بط ی تع ،نآ هکلب شان زا ی نی وک ح مدقم( دوب هبهاج ی ،یردی

1390 : 18 - 15 .) 3. Beliefs, Values, Techniques

4. Normal Science 5. Anomalies 6. Scientific Revolution

(6)

،یرلع ةعماج یاتعا نیب ککتشم قشمکس

اه لح عجکم هک ییاهوگلا و تلااؤس

یترلع ةتعماج

راکق م ی گ ی دنک ارود کب مکاح یاتف و ،یداع ملع ن

هب راک هدکب ( تسا

Kuhn, 1970: 10 & 187

.)

میاداراپ

قوقح رد

بلیا نافلؤم یانعم ،میاداراپ ۀژاو دکبراک زا هرواحم

ا دتنراد کظندتم ار یلک یاتف که ینعی ،نآ ی

(

Stobbs, 2011: 102

).

رد لأت ی تاف دنچکه ،یقوقح تشادکب

اه نآ زا میاداراتپ موهفم اب وسره یی

،تسا هدش اظ

ًاکه ه ی چ ی هب روط کصانع هب صخشم اداراپ

ی م زاس ، نارود و یترلع هتصخشم ته یا

هراشا یقوقح میاداراپ ن

دکک ه دتنا ،راتبت یکتفعج :ک.ر(

1382 : 23 ،روپدترحم و یتمکک ؛ 1398

:

108 .) ،ناتسره یموتهفم ،میاداراپ ینهوک هاگتساخ هب هجوت اب دیاب ای یقوقح میاداراپ نییبت رد

یتساکعنا ای هباشم دراد تروکتب ،تتسا روتظنم یکتگید داکتم کتگا اتی تتفکگ کتظن رد ار نآ زا

هفلؤم اه هحولکس ار لوا شور ،هلاقم نیا رد ناگدنراگن .دوش نایب نآ ی هداد راکق

تنا اتحل اتب و د

کطم ار شسکپ نیا ،نآ م

ی دننک ناتکما قوقح رد یریاداراپ شکگن کط ایآ هک اتی تتسا کیذتپ

کیور ود ، وصخ نیا رد ؟کیخ تسا کطم دک

یم اهنآ هب هک هدش .میزادکپ

1 قوقح رد یمیاداراپ شرگن حرط ناکما مدع .

قوقح رد میاداراپ شکگن کط دندقتعم لیکتوک کجار نوچره یداکفا ناکما

ذپ ی ک ( تتسین

Ziegler,

1998: 570; Cotterrell, 1995: 46

،قوقح رد اکیز ،) هب

ةطساو لکتش ،یتنیع یاهرایعم دوبن یکتیگ

ةندب تسین نکرم ،ککتشم (

Cotterrell, 1995: 46

نوبفا ؛) نیا کب متسیویتیزوپ لتیم یتاریتسقت ،1

یخیرات یاهدککیور یداصتقا ،2

و3

هعماج تخانش

4ی ، مدکم تخانش

5ی عتقاو ، نردتم یتیاکگ قوتقح و6

یعیبط لکش مدع بجوم ،7

میاداراپ یکیگ م

ی وچراچ نیا هکاکچ ؛دنوش یاکتب ییاتهراببا ًافکتص ،اه

هتسد نب هب و دنتسه تاقیقحت ید لیلد

هره هبناج ،اتهنآ یور کب قافو مدع و ،ندوبن هتصخشم

اته ی

دنرادن ار میاداراپ

(Ziegler, 1998: 575-576)

نینچره . راثآ رد

اتهنآ هب هک یراثآ نس یتقو ،یرلع

یم دانتسا

8دوش یم شیابفا ، یم ملع نآ تفکشیپ بجوم ،دبای

هتب مکتن شتناد زا ،شتناد ی و دوش

ناد یم لماکت تخس ش هتب بتلیا ،یقوتقح راثآ اکیز ،درادن دوجو ینامز راکرتسا نیا ،قوقح رد .دبای

هار لح اه و کظن ی ه اه یم دیدج ی کثا نیا و دنزادکپ

گدننکاویا هدیا ِی هتک تتسا قوتقح رد دیدج یاه

___________________________________________________________________

1. Positivism

2. Historical Approache 3. Economics Approaches 4. Sociological Approache 5. Anthropological Approache 6. Modern Realism

7. Natural Law 8. Cited Publication

(7)

یم هجاوم تسکش اب ،ار قوقح یلک یروئت یطخ تفکشیپ بتج یبتیچ ،تتسکش نتیا یانعم ؛دنک

نادقف تسین ملع نیا رد میاداراپ

Ziegler, 1998: 576-577)

.)

2 هفلؤم تسبراک ناکما . قوقح رد یمیاداراپ شرگن یاه

زا د ی زابک قوتقح کرد هتب لتیارت ،لتیم تراوتسا ناج نوچ ینادنرشیدنا ، هتب

ناوتنع دپ تی هد یا

بط ی ع ی هتشاد دنا (

Mill, 1882: 5-6

یاتعدا ،یخکب یتح و ) کتباکب

ی اتب قوتقح یبط موتلع

ار یتع

هدکک دنا

Stobbs, 2011: 118)

نیا .) قوتقح رد ار یریاداراتپ شکتگن تتسبراک روصت ،اهاعدا هنوگ

تیوقت م ی دنک هب نونکا . یاج

ثحب اه هتفلؤم ،یروتئت ی ار نهوتک ةتشیدنا رد شکتگن نتیا یاته

هشیر ناکما قوقح رد و یبای یجنس

م ی ینک م .

2 . 1 یملع یاهدرواتسد . کرتشم1

اداراپ ی م زاس

زا ،یرلع ککتشم یاهدرواتسد نهوک هاگن اداراپ

ی م زاس ( دوب دنهاوخ

Kuhn, 1970 :10

نتیا .)

بین قوقح رد تاککتشم لباق

هدهاتشم دتنا ، کتی رد مهدتجه ۀدتس ةتعماج رد لاتیم یاکتب ؛

ناسنا هتجوت بککم رد یبکجت لقع ةیلاع تیرکاح و ییاکگ تتفکگ راکتق

لتقع ،نارود نتیا رد .

تجا طباور میظنت رد ناسنا ،هدهاشم کب هیکت اب ،یعار

بجت ی ه لحتو ی ل شیپ و یدایز شقن ،ینیب

،یباهتتش( دکتتک ادتتیپ 1388

: 71 نوتتچ ینیداتتینب لوتتصا قتتیکط زا ،روتتما تیتتشرت یاکتتب و )

هیامکتس ،یکتباکب ،نوناتق تیرکاح ،یدازآ ،یساککومد یتم شیتپ هکتیی و یراد

نتیا رد .تتفر

اتبم نتیا هتب هجوت اب ،یقوقح تاقیقحت وچراچ ،تیعبو یتم لکتش تاککتتشم و ین

.دکتیگ

نینچره ثأت

ی ذپک ی ک ینابم زا قوقح عبانم و فده ی پ

ی ش هتفگ دتیؤم ،هتکن نیا و تسا ملسم ،

( دوب دنهاوخ نردم قوقح میاداراپ

(Vries, 2013: 16-18

.

هصخاش اه ،تتسا نهکتبم روکذتم لاتیم رد ،دوب لئاق یرلع یاهدرواتسد یاکب نهوک هک یی

یدکت ،مهدجه ۀدس زا اکیز ماتظن زا یرایسب کب نردم قوقح میاداراپ ۀکطیس رد ید

یقوتقح یاته

هب ؛تسین یوحن

میاداراپ کیاس کب ار اتف هک کتشق و هدکک گنت یتنس قوقح هلرج زا یقوقح یاه

،یغلبم( تسا هدروآرد شیوخ یاول تحت ار نانادقوقح بلای 1382

: 8 نتیا لیسناتپ نینچره .)

تتعا یاکب یرایسب لئاسم ،میاداراپ بتلای کتشق هتک تتسا هدروآ مهاکتف یقوتقح ةتعماج نآ یا

هب ،نانادقوقح لح

لصفو یم اهنآ دککراتک و دافم ،تیهام ،قح یتسیچ نوچره یلئاسم ؛دنزادکپ

ییایاتتق زا هکتیی و نآ فیکعتزاتب و نوناتق دککراتک و یتسیچ و تلم ت تلود ،یعارتجا دادراکق ناماد نیا زا هک دنتسه هتساوخ کب

دنا ،یباهش(

1388 : 71 .)

___________________________________________________________________

1. Scientific Achievement

(8)

2 . 2 یداع ملع نارود .

1

شوتگ هب ییادص ،صخش که یوس زا کگید ،یقوقح میاداراپ روهظ زا سپ ترن

ی دتسر تنتس هتکلب ،

لکش یدحاو ِیشهوژپ م

ی گ ی دک ،خسار(

1395 : 114 نتیا ،یناترلآ نادتقوقح ،سیکتف سودلابلوا .)

هظفحم هب ،ار نارود هدکک هیبشت یا

هک دتش روصحم نآ نورد ،نادنرشناد ه

لئاتسم لتح هتب و دتنا

یم دنزادکپ

(Vries, 2013: 9,14 & 15)

لکش زا سپ ،وا داقتعا هب . یماترت ،یقوتقح میاداراتپ یکیگ

یم یقوقح یداع ملع کیگرد یقوقح نلااعف کتط تیفکظ کیثأت تحت یقوقح لئاسم .دنوش

لئتسم ة

تسم کتط تتیفکظ لاتیم یاکب ؛دنتسه نآ ناکم و نامز زا کثأتم و میاداراپ نآ راتعت لتح و هلئ

یتم هتتینردم تیکتشم و لئاتسم لوتح ،نردم قوقح میاداراپ دوتش

(Vries, 2013: 9 &14- 15)

؛

هتتینردم میاداراتپ رد کتطم مهم لئاسم زا ت تسا یکیبیفاتم یموهفم هک ت قح و تیعقاو شلاچ ،یباهش( تسا 1398

: 52 هک اجنآ ات ) هعماج

ناسانش ،یقوقح هار لتح هلئتسم م فذتح رد ،ار موتهف

قح م ی دنناد (

Duguit, 2000: 15 & 49

و ) لکش گ ی ک ار کشب قوقح مود لسن ی م

ی ناوت هتب ناوتنع

هار لح شلاچ عفر پی

ش هتفگ ار یریاداراتپ کته یقوقح لئاسم هتبلا .دکک دادرلق تم

ی ناوتت هتس رد

قطس هقبط دنب رد ؛دکک ی اپ

یی ن کت ی ن ،هعماج یداع داکفا نایم هک دراد راکق یلئاسم ،قطس خر

تم ی

دهد رد و ،موتس ؛تسا )نانز( هعماج داکفا زا کشق هب طوبکم هک یلئاسم ،مود قطس ؛)یکلم یواعد(

هب هک دراد راکق یلئاسم ،قطس نیکتلااب روط

قتسم ی م تتسا طبتکتم یقوتقح میاداراپ نآ تیفکظ هب

(Vries, 2013 :9,14, 15)

شلاچ و پی ش هتفگ .تسا هلرج نآ زا ،قح موهفم اب هطبار رد

رد اداراپ ی م اه ،نیکتکد ،یقوقح ی سم

،لئا مز ی هن اه داتجیا ی م

،لئاتس هار لتح اته و بتسانم ی

نیا هب لین یاکب مزلا یاهراببا هار

لح اه اتف ی رد هره و هره ، راکق

هتفکگ دنا ،اتیوگ و هار لتح ،

.تسا یفشک هک یسیسأت هن هب

ا ی ن تکت ی ب کگا ، هار لح اوق راتبتعا یانبم اب هک دوش هئارا ی رد دتع

،یقوقح ةتینردم میاداراپ رد یعیبط تینیقع لایم یاکب ،میاداراپ ناوخره

،دشاب هتشادن ی هار

لح

هتک دراد دوتجو یریاداراتپ کته رد یگنهاتره یعون نیاکبانب .دش دهاوخن وسحم ار نآ نهوتک

اکف ی دن

« ظنت ی م و ]گنهاره[

قد ی ق

2» قیجکت ، یطصا نیره هب تیانع اب نهوک ؛دیمان م

ی دتهد

هتب ندیتسر و دتیوگب نختس میاداراتپ فشک زا هکلب ،سیسأت زا هن ات هار

لتح ،میاداراتپ نورد ار

رتت ی ن هدش ( دنادب

Kuhn, 1970 :37,38

،هکنیا هجیتن ؛) اتعا

ی عماج ة رلع ،ی

ًافکص وچراچ رد

زاب

ِی حاکط لبق زا ی

هدش م تککح ی دننک (

Stobbs, 2011: 103 ; Kuhn, 1970: 144

.)

2 . 3 ب داجیا . میاداراپ رییغت و نارح

لوصا رد هعزانم ثعاب ،تاجاجوعا یهاگ ،یداع ملع نارود رد نب

ی دا ی ن متلع یبتیروکف ،لالاتم و میاداراپ

___________________________________________________________________

1. Periods of Normal Science 2. Fine Tuning

(9)

قوف ملع هب لاقتنا و یداع هداعلا

م1

ی دنوتش (

83 - Kuhn, 1970: 82

،یدتیجم ؛ 1389

: 130 یماتگنه ؛)

تدش یبیروکف نیا م

ی ی دبا هک هدع اب یا رانک عزانت ندروآ مه شقن ،تا

اتتف ی تسفنت زا ار ی اداراتپ ی م

،یغلبم( دنکیگب 1382

: 11 .) قوتقح زا راذتگ هتنورن یاکتب ؛دراد هقباتس بین قوقح ملع رد ،نارود نیا

،یباهتش( تتسا یقوتقح ماتظن یناتبم رد ینوتگکگد یعوتن هک نردم قوقح هب یتنس 1388

: 71 ار )

یم هب یریاداراپ راذگ یعون ناوت ز ،کییغت نیا .دروآ اسح

هتک داتفا قافتا ینام هتعورجم

ا و اتهرواب زا ی

،تابسانم رد

تن ی ج و یتتفکعم زا معا ،یخیرات ثداوح هلسلس ة ی

ی تتفکعمک تفکیذتپ تروتص اتپورا رد ی

،خسار(

1395 : 42 ،راتتفر کتب تراتظن یاتهداهن کتگید اب ،یقوقح دعاوق ،یتنس قوقح رد ،نآ زا لبق .)

،بهذم هلرجزا ادآ

، موسر قیخا و یعارتجا ه

ناشوپر یککف تیعجکم یعون ای دبعت و دنتشاد ی رد2

لکش گ ی ک ،یباهش( تشاد یدایز شقن راتفر کب تراظن یاهداهن و دعاوق ی 1388

: 72 اما ؛) جاجوعا اه یی

ایآ نوچ کت ی ه کب و تیشرت تهج ار مزلا تیافک ،ییوطسرا یایشا تعیبط کب ینتبم یعارتجا تیعقوم

زا ؟کیخ ای دراد ناسنا یگدنز ۀرادا ،یباهش( هتساخکب یتنس قوقح نورد

1397 : 132 ،) اپ ی ه اه ینابم و

و ناکحب نیا داجیا اب و هتفر هناشن ار میاداراپ نآ دکگ

مه ،یفسلف و یرلع ،ینید ینابم رد لوحت ندمآ

لقع و ناسنا کب دیکأت اب تیاهنرد دوخ

ت نب ی دا ، هب ردت ی ج زا راذتگ ؛تتفکگ تروتص میاداراتپ کییغت یعون

بط نوناق ،یعیبط قح هب یعی هناشن

ا ( تسا روببم یریاداراپ لوحت زا ی

Strauss, 2016: 468

.)

2 . 4 خیرات ةعلاطم کبس . هناراگن

بس رات ی خ راگن یشنکاو ،نهوک ی شور

تخانش جیار بس لباقم رد ی راتت

ی خ راتگن وا کتصع رد ی

( رات ی خ راگن ( دوب )یگیو ی

Kuhn, 1970: 1

یگیو شور رد .) ،3

رات ی خ راگن ملع رات ، ی خ ار کیس ی رد

و یطخ پ ی تفکش هنوگ و اب کأت ی د کتب تهباتشم اته تسرکب یتم ی ( دتنک

Butterfield, 2002: 5-10

؛

،ینیرگ 1389 : 113 و ) ای اهن ،خروتم هک دراد نیا رد هشیر ، هرابتگ

اته اتب قباتطم ،ار یخیراتت ی

هتسناد اه ی زوکما ی م ی کگن ( د

Torr, 2000: 52

خیراتت ،نهوتک شور رد اما ،) راتگن

تتیمارت دتیاب

دتنیبب شدوتخ نامز رد ،ار ملع یخیرات

(Kuhn, 1970: 3)

هتن ار متلع دتیاب وا ؛ ًافکتص

قتیکط زا

هرابگ اه ،نریدیل( دنک هدهاشم نآ یعارتجا و یخیرات کتسب رد هکلب ،یرلع ی 1390

: 136 .)

خیرات بس اب تفلاخم بتین قوتقح رد ،یخیرات و یعارتجا یاهکتسب هب هجوت و یگیو یراگن

،ینکیت( هتشاد هقباس 1396

: 15 ترتس هب تبیر زا ناشن نیا و ) راتت

ی خ راتگن ؛دراد یریاداراتپ ی

و قوقح هب ،یخیرات عیاقو ةظحیم اب خروم ینعی هرابگ

اه کظن ،نآ ی م

ی دنکفا

(Giuliani, 2019:

. 65)

شور نیا قد

ی

ًاق ی روآدا بلاق رد ار دوخ یفسلف تاعلاطم هک تسا نهوک کولس هتنورن

اته ی

ت نایب یخیرا م

ی دکک (

Huene, 2012: 284

).

___________________________________________________________________

1. Extraordinary Science 2. Authority

3. Whig

(10)

یقوقح میاداراپ و یلک یاهدرکیور

ناکما و یریاداراپ شکگن نییبت زا سپ هفلؤم یجنس

یقوقح میاداراپ یتسیچ ،قوقح رد نآ یاه

نایع خر م ی دنک ،راتبت یکفعج(یقوتقح لتصا یناتعم رد یقوقح میاداراپ ،یناکیا نانادقوقح دبن .

1382 : 88 قوقح بتکم ،) ،یکیبک( ی

1395 : 149 ،یتغلبم( یقوتقح یسفنت یاتف ،) 1382

: 9 )

هتفکگ راک هب یحیطتصا یاتنعم ،میاداراتپ یلتصا هاگتساخ هب فوطعم شخب نیا رد .تسا هدش

صخشم ار یقوقح میاداراپ م

ی نک ی م کتطم تشادکب هس ،میاداراپ یانعم وصخ رد . هتک هدتش

یقوقح میاداراپ موهفم صیخشت رد اهنآ قیکشت کثؤم

.تسا

1 میاداراپ . هب

باثم ینهذ بوچراچ ة

1

یخکب ناکگشهوژپ تبسن نهوک هب ار هاگدید نیا

هداد دنا یبوچراتچ ،میاداراتپ هک تس

ی هکط نتکفا

تتسا مکاح نهه کب هک هدوب نیتسح(

،هداز 1396 : 105 ، 106 ، 119 نیتسح ؛ ،هداز 1396 : 61 ) ؛

تشادکب اب ناشیا طاکفا

اکگ ی هنا ةیکظن زا زاب ی اه ز ی ( نیاتشنگتیو یناب کخأتم

) ناتره ار میاداراتپ ،

زاب ی اه یقلت نیاتشنگتیو ینابز ی هدکک

دنا ؛ هب ا ی ن تکت ی ب نوتچ روتئت ی اته ی زاتب ی اته ،یناتبز ی

بی نا کگ دراد یتنهه وچراچ موهفم بین میاداراپ ،هجیتن رد ،تسا ینهه وچراچ نیتسح(

،هداز

1396 : 131 ، 119 ، 106 ، 105 نیسح ؛ ،هداز 1396 : 61 .)

هژاو ،نیاتشنگتیو هاگن رد ادتیپ توافتم یانعم نوگانوگ یاهدکبراک رد اه

تم ی دتننک ناتینب و

کتسب رد نابز تحاس

اه یگدنز ی لکش2

م ی گ ی دک و نتیا زا تیکه هب دورو اب ،ناسنا تحاتس

اته ،

و هدش وا تفکعم یانبم ،تحاس نآ نابز زا

نآ سپ هتبور لئاتسم و ایاتتق اتب ناتبز ناتره اب ، ور

یم ش نتیازا ؛دراد دوتجو تیخنس و بسانت ،طابترا ،ینابز یزاب و یگدنز تروص نیب .دو یاکتب ور

( تتشاد روتتح یگدتنز تروص ناره رد دیاب ،نآ ینابز یزاب و تحاس که مهف

Wittgenstein,

1986 :8,61 &128

،ناراتتتکره و نیقاتتتهد؛

1397 : 123 - 122 نیتتتسح ؛ ،هداز

1396 : 59 ؛

نیسح ،هداز 1396 : 90 ، 123 ، 132 .) ثأت دنچکه ی

ذتپک ی ک هتشیدنا زا نهوتک ی نیاتتشنگتیو یاته

،هافتش( تتسا یندتشانراکنا 1392

: 117

MELOGNO, COURTOISIE, 2019 :24-25;

اتما ،)

ًاکهاظ هشیدنا زا تشادکب نیا رد )دککراک( شنک موهفم کب وا اکیز ،تسین بئاص نیاتشنگتیو یاه

لیلحت اتنعم تسا دقتعم ینعی ؛دراد دیکأت دوخ یاه رد هتکلب ،درادتن دوتجو هژاو رد و نتهه رد

تتسا هتتسباو نآ هتب هژاو تایح هک تسا یشنک

Wittgenstein, 1986: 7-8)

،کتگید یوتس زا ؛)

تروص اب ناگژاو یناعم نیب دنچکه ماتت تتقباطم ،دنویپ زا روظنم ،دراد دوجو دنویپ یگدنز یاه

هب ،تسین اهنآ نیب هنوگ

تروتص رد یکییغت که هک یا تجوم ،اته

هژاو دکبراتک رد کتییغت ب رد و اته

___________________________________________________________________

1. mental context 2. Form of Life

(11)

،ناراکره و نیقاهد( دوش اهنآ یانعم رد کییغت تیاهن 1397

: 133 ) ؛ یرن نیاکبانب یزاب ناوت

یاه

.دکک کیبعت ینهه وچراچ ًانیع ،ار ینابز قوقح ،نیاتشنگتیو ةشیدنا رد نی

ب هنوگ ا رد .دراد ار دوتخ اتخ ینابز یزاب هک تسا یگدنز زا ی

طاکفا کیسفت و قوتقح نیتب کاکتتشا و هتطبار هتنوگکه هک تسا یعیبط ،نیاتشنگتیو شکگن زا هنایاکگ

تحاس کیاس نییاپ قطس رد یتح و دش دهاوخ راکنا اه

ماظن نایم ةرهافم و تاکاکتشا ،کت یقوتقح یاه

یم یفن بین یلاحرد .دوش

یقلت نیا هک قتلطم

هتناراگنا لتباق ذتپ ی شک اکتیز ؛تتسین تم

ی بی تن ی م هتک رد

ماظن ه ا لتصا ،تراتسخ ناکتبج لصا ،اهدادراکق موبل لصا نوچره یککتشم لوصا ،توافتم یقوقح ی

تحاس نیب ةرهافم زا ناشن هک دنراد دوجو کگید لوصا یرایسب و دهع هب یافو لصا ،تین نسح و اته

نابز اه نیازا ؛دراد قوقح ملاع رد هتخت نهه یقوقح میاداراپ زا روظنم ور

.تسین دنب

2 . میاداراپ ب

ه باثم انبم ة

یناتتبم دکتتکیور نتتیا رد تتتفکعم

تتسانش ،ی تتتسه ی تتسانش شزرا ،ی شور ،یتتسانش و یتتسانش

ناسنا سانش هب میاداراپ ،ی یم اسح

دوتجو هتب نادنرشیدنا یاکب یشنیب یماظن ینابم نیا و دنیآ

م ی دنروآ شیپ هک راکتق قتیقحت هتنوگکه کتف تم

ی گ تی دک

Sterling, 2003: 120)

نیتسح ؛ ،هداز

1396 : 84 - 83 .)

2 . 1 ینهوک یقوقح میاداراپ اب درکیور نیا قابطنا ناکما لیلحت .

ناهج موهفم اب روکذم ینابم دنچکه

1ینیب ( دنراد یدبن طابترا نهوک ةشیدنا رد

Kuhn, 1970:

1970: 111

،) و نهوک ةشیدنا رد میاداراپ یانعم اب هدرع بیارت ود ،انبم دککیور اما رد

تن ی هتج اتب

.دراد یقوقح میاداراپ یب میاداراپ دوخ و میاداراپ ۀدنزاس ینابم نایم بییرت هب تبسن ،هکنیا لوا رد اکیز ،تسا هجوت

یتم کتجنم میاداراتپ داتجیا هتب ککتشم یاهدرواتسد ،نهوک ةشیدنا ( دنوتش

Kuhn, 1970: 10

؛)

لاحرد ی هب ینابم دوخ ،دککیور نیا رد هک میاداراپ ناونع

فکعم ی هدش دنا نیازا ؛ هب ور یتم کتظن ر

دتس

ببسم و ببس نیب زکم هب

مه هدروتخ .تتسا یناتبم ،قوتقح خیراتت زا یتعطقم رد هتنورن یاکتب

ناسنا تفکعم و یسانش تفکتشیپ و ناتسنا ،لتقع کتصنع هتس هتک دندتش ببتس ،هکیی و یسانش

،یباهش(

1388 : 71 و 74 هب ) و هدش یقلت ککتشم یاهدرواتسد و تخس ةتسه ناونع ای

اتهن هتب

لکش داراپ روهظ و یکیگ نردم قوقح میا

کجنم دوجو اعدا نیا ،انبم دککیور رد ،هکنیا مود .دنوش

یم ناسنا هک دراد دنک شنیبگ ار دروم دنچ ای ی ،ینابم نیا نیب زا دناوت

نیتسح(

،هداز 1396 :

85 ) یلاحرد ؛ و یداتع متلع هتب دیدج یاتعا دورو دنیاکف تسا دقتعم نهوک هک داهن

ی هتن زاتس ی

___________________________________________________________________

1. World View

(12)

داراپ ککتشم یاهدرواتسد ( تسا هاگآدوخان بلیا ،میا

Kuhn, 1970 : 47

بین قوقح رد .) ذپ

ی شک

وکت و ی ج ی اداراپ ی م

،یقوقح ن ی دنمزا ا ی ن ن ی تس هک وتع ناتبم رد ًاترتح ی

اداراتپ نآ ی م بتم تح ک

دشاب یتح ؛ تعب تسا نکرم ی

یکو و تاتق زا یاکب ،

ای ن هک شسکپ اداراتپ مادتک رد

ی م تتیلاعف

یم

،دننک نشور خساپ ی

شاب هتشادن ن

دتنرادن قتلعت یریاداراپ هب ،اهنآ هک تسین انعم نیا هب اما ؛د

(

Stobbs, 2011: 111

نیازا ؛) یترلع هتعماج یاتتعا یوتس زا یناتبم شنیبگ و اختنا روصت ور

ًاکهاظ .تسا تسردان

2 . 2 ( درکیور نیا ذاختا جیاتن . سأت

ی س )یقوقح میاداراپ

یاداراپ و تسا میاداراپ داجیا یپ رد دککیور نیا

،یفشک هن و یسیسأت ،ار یقوقح م هولج1

م ی دهد .

یور شیپ شور ود ،دککیور نیا اب قباطم ناکگشهوژپ

.تسا یقوقح

2 . 2 . 1 میاداراپ داجیا . راع

ی ه ا ی

قبط ار میاداراپ دیاب ناققحم نی

دنمزا ی اه هتشر کیاس زا ،قوقح ةتشر ی یتعیبط .دننک سابتقا اه

ینایاکگدککراک تسا تکم نارادفکط نوچ2

قوقح یداصتقا لیلحت ب لیقتسا مدع هب هدیقع هک3

( دتنراد قوتقح

Tumonis, 2012: 1367; Harnay & Marciano, 2009: 215-217

،) ا زا تی ن

ور ی دکک ةتتشر هتکاکچ ،دراد ددتعتم دساف یلات ،شور نیا هک تسا نیا کلگیز رواب .دننک تیارح

تحت ،قوقح کیثأت

رد هک یعیاقو تشر

ة أشنم خر م ی دهد کق ، یم را هب ؛دکیگ یوحن و لیقتتسا هتک

هب ،قوقح تابث راکتق دتیدهت کتعم رد ،تتسا هتتشر نتیا لکتتنک زا جراتخ هتک یعیاقو ةلیسو

یم هب ،هکنیا کگید .دکیگ لکش یاج

ةتتشر رد دتنیاکف نیا ،قوقح رد یداع ملع تفکشیپ و یکیگ

تروص یلصا م

ی گ ی دک (

Ziegler, 1998: 585

.)

2 . 2 . 2 اداراپ داجیا . یقوقح نورد می

یم نادنرشناد ،شور نیا رد اب دنناوت

هب گراک ی ک هفلؤم ی یاه

ْنورد قوتقح ،ی هتب لاتبند یریاداراتپ

نایب ،شور نیا رادفکط ،کلگیز .دنشاب نآ نورد زا قوقح ةتشر یاکب م

ی دراد دیاب ،قوقح ملع هک

،نآ دوجو هکاکچ ،دشاب لقتسم میاداراپ یاراد نانادقوقح

یم رداق ار دزاس

رد ات پ ی کک نیا اخ ۀ

لکتش تروتص رد .دتننادب دوتخ هتب قلعتم ار هککیپ نیا و دنزرو تکراشم ،شناد نیتنچ یکتیگ

هب ،یقوقح ناکگشهوژپ ،یریاداراپ هب ای سابتقا ،هرجکت کیگرد هکنیا یاج

تراهم یکیگراک اتی اته

___________________________________________________________________

1 یسیسأت دککیور .

ًیماک و تسا نهوک تشادکب اب کیاغم هب

اج جو هب هکنآ ی یپ رد ،دشاب هتشاد رواب یقوقح میاداراپ دو

دراد دوجو قوقح ملع رد نهوک لدم ،یفشک دککیور ساساکب .تسا نآ ةعسوت و داجیا (Ziegler, 1998: 584)

.

2. Functionalism

3. School of Economic analysis of law

(13)

هتشر کیاس نونف ضحم ملع لوغشم ،دنشاب اه

یم یقوقح1

( دنوش

81 Ziegler, 1998: 5

.)

میاداراپ هب

باثم کرتشم ورملق ة وه

ی ت دنم

ملع یعرج تیوه کب هک ییاج هصاخ ،نهوک میک رد ،دککیور نیا کأت

ی د دراد هقباتس ،دراد

Kuhn,

1970: 23)

،دککیور نیا قباطم .) اداراپ

ی م

، کترود ی ن ی یاهزکم دنا

ی هتش شور هتک تتسا اته

رد یی

دوخ دراد هتفهن سم و دعاوق ،تایکظن ،نآ رد و

ادیپ نتفکگ لکش ناکما ،لئا م

ی دننک . اداراپ ی م اکتب ی

شناد هدعاق رد اه زاس

ی اه ، کظن ی ه زادکپ ی اه و للادتسا اه

، ساسا شقن یتم ور اهنآ هب ،دراد ی

و دتهد

نآ ،نارسیر نوچره یم لصتم کگیدکی هب ار اه

،یغلبم( دنک 1383

: 269 .)

زا بتین نروبماته هاگتشناد قوقح داتسا ،سلئاخیم فلار وچراتچ ،یقوتقح میاداراتپ موتهفم

ار ککتشم یتفکعم کظندم

میاداراپ ،وا ةشیدنا رد .دراد لوصا اب یقوقح یاه

،دتنراد تواتفت یقوقح2

دارن هک اجنآ زا ،لوصا هکاکچ شزرا

اه ةنیمز ی رد یساسا ی قوقح

ی دنا ۀککیپ هب ،

ًاکهاظ نوگرهاتن

ماجسنا یقوقح تاعوبوم م

ی دنشخب شسکپ هب خساپ و اه

نییعت ار م ی نک دن میاداراپ اما ؛ راتخاس ،اه

شسکپ و اه خساپ اه یم صخشم ار دراد رواتب دنرتشیدنا نتیا .دننک

ختساپ اته رد نیاتبتم ًیماتک ی

ناکما یقوقح میاداراپ ی رد اما ؛تسا نکرمکیی لصا ی وچراچ تتسا نتکرم اکیز ،تسا کیذپ

ینردم میاداراپ لایم یاکب و میاداراپ ی وچراچ رد لصا ،یقوقح ةت

نسح نی ت یلتصا یاتنعم هتب

زا هک دوش یقلت هدافتساءوس

یکیگولج یدادراکق قوقح زا م

ی دنک اتی دوش وسحم هکمآ نیاکبانب و

و دتشاب هتتشاد دادراکتق داتفم ولطم یاکجا کب تللاد هک دوش یقلت یلصا هکنیا هتب

ا تی ن تکت تی ب ،

،یباهش( دوش دادرلق یلیرکت 1394

: 609 و 610 زا .) میاداراتپ ،سلئاخیم هاگن هتیکظن اتب ،اته

اته ی

میاداراپ ؛دنراد توافت بین یقوقح یحطس رد ،اه

لک ی کت و عابتنا ی کت هتیکظن زا اته یتم لترع و دتننک

یم ار هیکظن نیدنچ دنناوت گکبرد

ی دنک نیا و کظن ی ه اه یم کگیدکی اب دنناوت تتسناؤم

دتننک تتباقر اتی

(

Michaels, 2006: 1023

اراپ دککیور .) میاد

هب بایم اتب تیدبن اتی هباتشم ،دنرفده ککتشم وکرلق ة

یقوقح گنهکف ار یقوقح میاداراپ هک تسا یدککیور کیسفت3

م ی نک د ؛ ا هتب تی ن میاداراتپ هتک کتش

هیکظن هک تسا یککتشم وچراچ ،یقوقح اه

نآ رد یقوقح ی هعسوت

یم و دنبای ثحب اه یقوتقح ی

یم لابند م ،ککتشم یقوقح نابز لماش و دنوش

ناتهج و یقوقح میهافم زا یککتشم ةعورج یتنیب

تسا ککتشم یساسا

(Hoecke & Warrington, 1998: 23-24)

.

یم یتفکعم ۀدودحم ،ار یقوقح میاداراپ تشادکب نیا هتک دناد

هتب دوتخ ی دوتخ و تتسا تتجح

و ینابم هاگکظن اه ،نآ نیک ی ای

ژولوئد ی راو یقوتقح ةتعماج یاتتعا ناهها رد وتسر

یتم و دتنک

سو کیاس تابثا یاکب جاجتحا ةلی هرابگ

اه هب یقوقح ی یم اسح

،راتبت یکفعج( دیآ 1382

: 88 اتب .)

___________________________________________________________________

1. Pure Science 2. Principles 3. Legal Culture

(14)

کأت ی د یاتعا ناهها رد ینابم وسر ۀوحن کب هک ی عماج

کتطم داکیا نیا تسا نکرم ،دش یرلع ة

یاتنعم رد هتک تفگ دیاب ؟دراد ینهه وچراچ یانعم اب یتوافت هچ میاداراپ زا یانعم نیا هک دوش چ ،یرلع ةعماج یاتعا ،ینهه وچرا ه

ی چ هاگ میاداراپ کییغت تیاهن رد و ناکحب کیگرد ترن

ی دنوتش ،

ِنهه اکیز تخت

ِدنب اهنآ هب ار یناکحب ةلئسم کط ناکما ،یقوقح رن

ی دهد یاتنعم هب میاداراپ رد اما ،

ناهها ،لوبقم عماج

ة رلع هب ی هزادنا ا هک دنراد تیاکف ی ناکحب

اه کییغت هب یهتنم ی .دننک داجیا

اداراپ ی م سانش ناریا رد اهدادرارق قوقح ی

و ککتشم یبوچراچ یانعم هب یریاداراپ شکگن قیبطت بحاص

وه ی ت دکتکیور کتب دیکأت اب هتبلا ،

شور تخانش لوتحت شقن ،اهدادراکق قوقح هصاخ ،ناکیا یندم قوقح رد ،ی اداراتپ

ی ر نتشور ار ی

م ی دنک نوچره( ار یندم نوناق بیوصت کگا . کب ینتبم یقوقح ماظن ی زا راذگ ،)یوسناکف ماظن

تتینیقع کتب ینتبم ماظن هب یعارتجا و ینید تنس ناتسنا

اکگ ی هتنا ،یباهتش( مینادتب 1390

: 2 ؛

،یباهش 1397 : 61 - 58 و هدتش تتما نیبگیاج تلم موهفم هک تسا یعیبط .) أتشنم

مابتلا روآ ی

کییغت مدکم ۀدارا هب عراش ۀدارا زا دعاوق م

ی ی دبا ( ق عارتجا دادراک یاتج یعکتش دتعاوق و هقف و )ی

یم یفکع قوقح هب ار دوخ و دهد

م ی ناوت ،تیمدآ( تفگ نخس یقوقح هتینردم زا 1354

: 227 ؛

،هلودلاراشتسم 1386

: 38 ،ییابطابط ؛ 1386

: 207 و 652 کییغت یانعم هب هاگدید نیا شکیذپ .)

رد نابم ی اداراپ ی م

ِزاس تسه ی سانش ،ی ناسنا سانش و ی کعم تتف تسانش یتقنا ،کتما نتیا و تتسا ی

ار نردتم قوقح میاداراپ هب یمیسا یتنس هقف میاداراپ زا میاداراپ کییغت و یقوقح ماظن رد یرلع هجیتن م ی دهد ،یباهش(

1388 : 71 .)

هلئسم یندم نوناق ایآ هک تسا نیا م

ی دناوت ۀدتعاق ناتیب رابتبا ًافکص هن و یقوقح ۀدعاق داجیا راببا

دشاب یقوقح نوناق هکنیا کب دیکأت ؟

هب ناونع ،یتلود راببا رن

ی دتناوت رد کتییغت و یزاتسانبم یاتنعم هتب

تی لتح یاکتب یتشیت عتقاورد ،دتشاب یقوتقح یاتهراجنه و دعاوق رابتعا یانبم قطس هلئتسم

رد

ةلئسم نیا ات تسا یتنس هقف میاداراپ وچراچ ناکحب

زاس .دنکن مهاکف ار یریاداراپ راذگ ةنیمز ،

دورو هرابگ اه ۀدام( هدارا تیرکاح لصا نوچ یی 10

ۀدام( قح موهفم و ،)یندم نوناق 959

ار )یندم نوناق م

ی ناوت قوقح میاداراپ زا سبتقم نردم

زا یرایسب ،نیا دوجو اب ؛تسناد نافلؤم

عدم ی دنا و هدوترن قتیبطت یمیتسا نیزاوتم اب ،ار یموبکیی یاهداهن ،یندم نوناق ناگدنراگن هک

رد سپس نوناق بلاق

هدروآرد دنا ،یدترحا یتماکهب(

1390 : 35 ،فیکتشلا ؛ 1392

: 521 و 540 ؛

،یکظتنم 1409

:ق 3 نیا اکیز ،تسا در لباق ،اعدا نیا ؛) هرابگ

اه یاوتل تتحت و یکتگید تفاب زا

جاکختسا یصاخ توافتم ینابم هدش

دنا ،تناک( )نردم قوقح(

1370 : 48 - 57 چیه و ) ناوخره ی

راپ و تفاب نآ نیب لتصا .داد یاتج یتهقف میاداراتپ رد ار اتهنآ ،ناوتب هک درادن دوجو یهقف میادا

ینابم رد هشیر ،قح موهفم و هدارا تیرکاح اداراپ

ی م ِزاتس ۀدتس رد یکگنتشور کتصع نافوتسلیف

(15)

هب یکتم ،لقتسم ،دازآ ،نیون ناسنا هب دقتعم هک دنراد کی مهدجه سفن

دنا ور ار وا داتقن ۀوق و

ینوبف هب م

ی نناد د ،موکتف( دتنراد متسیلاکبیل و یتیاکگدکف کب هیکت و 1394

: 120 - 119 ،تتناک ؛

1370 : 57 - 48 ،یلدگیب ؛ 1394

: 133 اتتک رد نهوتک سماتت هتک تسور نیره زا .) راتخاتس

یقنا اه یرلع ی کب ، ق ی سا ذپان ی ک ی اداراپ ی م اه یرلع ی کأت ی د دراد

(Kuhn, 1970: 150)

یتتعب و

تلع نیره هب ناکصاعم کأت

ی د د هک دنرا هراگنا اه ی قوقح ی ا و دتنراد دوتجو میاداراپ ی رد هک ی

نآ یناتبم هب یکتم اداراتپ

ی م دتنا و دتیابن ، ترن

ی دتنناوت دنوتش متهف و کتطم ،کتگید میاداراتپ رد

ترکح(

،ینیرظاک و این 1389

: 11 - 9 ،ناکتیا یندتم قوتقح هک دکک اعدا ناوتب دیاش نیاکبانب .)

کیگرد ،یندم نوناق بیوصت زا سپ میاداراپ ود ۀکطیس تحت و هدش صقان ِیریاداراپ تفیش یعون

،متلع تی رد هتک دکتکیور نیا هاختا دنچکه .تسا هتفکگ راکق ،دنرادن مه اب یتیخنس هک یزاوم هب روط تسا نکرم ،دشاب هتشاد دوجو میاداراپ دنچ ای ود ،نامبره هلصاف

گ ی ک نتیا هاگتساخ زا ی

یعیبط مولع رد شکگن هب

اسح دیآ

(Kuhn, 1970 :150)

کما نیا اما ب

ی هقباس متلع رد و هدوتبن

،یغلبم( تسا هدش هراشا نارود ی رد میاداراپ دنچ ای ود دوجو هب بین هقف 1383

: 273 .)

نوتچره یلوتصا بیوتصت و یمیسا یقنا عوقو اب هک دوش هتفگ تسا نکرم 2

، 4 و 94 نوناتق

پ ،نابهگن یاروش نوچره یداهن دوجو اب و یساسا کتگید و تتسا یتهقف میاداراتپ ناره ،مکاح میادارا

رن ی ناوت ،نیتنقت ماتقم رد ،هتتفگ نیا .تفگ نخس یزاوم میاداراپ دوجو زا تم

ی دتناوت و دتشاب بئاتص

هداوناتخ تتیارح نوناتق نوتچره ینیناوتق بیوتصت و یمیتسا یتقنا زا سپ یندم نوناق تاحیصا وصم 1391 ابن اما .تسا نآ دیؤم ،تاتتق( قوتقح متلع ناکگیزاب بلیا هک دش لفای هتکن نیا زا دی

شزوتمآ دتنیاکف هلرج زا نوئش کیاس رد اما ،دنرادن یتلاخد نینقت ماقم رد هچکگا )نایهاگشناد و یکو ماقم رد و قیقحت و اتق

نیازا ؛دنراد لاعف شقن ، دنیاکف ور

داهن ی هن زاتس یناتبم و اتهوگلا هتب عاتجرا و ی

هب ،میاداراپ م

یقوقح لئاسم لح روظن

(Kuhn, 1970: 47)

تحت ، ثأت ی ک .تسا نردم قوقح میاداراپ

تراتبع .تتسا سوتسحم میاداراتپ کییغت و ناکحب بین ناکیا یاهدادراکق قوقح رد

« دادراکتق

هب تسا نوناق ةبایم

» کگید ینابم هب یکتم و کگید یریاداراپ زا ،عقاو رد و هسناکف یندم قوقح زا ،

یزوپ دیاش هک ت ،مسیویت

لک ی هژاود ا قوتقح دراو ،ت دشاب کگید میاداراپ نیا فِّکعم دناوتب هک دشاب ی

،یباهش( تسا هدش ناکیا یندم 1393

: 59 لتصا ،تراتبع نتیا زا یوسناکف نیکتکد لیلحت رد .)

موبل هب ناونع یقلت یدادراکق ةطبار کتکب لصا م

ی ش د هتره زا و یدادراکق لوصا کیاس و متهم

کتت ،

تین نسح لصا ادتیپ اتنعم لتصا نتیا لیه ،فاصنا لصا و

تم ی دتندکک یعوتن زا هتک یکیتسفت .

تیاکح نآ دافم و دادراکق رابتعا یانبم قطس رد یتلود مسیویتیزوپ م

ی دکک هجیتن ،لاح که رد ؛

موبل لصا یاتسار رد یموهفم و انعم ،کیخا لصا ود نیا هک دوب نیا م

ی ی دتنتفا و ترن ی دنتتسناوت

مز ی هن زاس ت ةلئسم لح یروتئت کتب هتیکت اتب دادراکتق کتب مکاتح لاوتحا و عاتبوا نیداتینب کتییغ

پ ی ش بی ن ی ( دنتشاب لاوتحا و عاتبوا نتیا ندوتب کیذپان

Cartier-Marraud (Marie-Laure) osan

Akyurek, 2009: 3; Mazaud, D., 2007: 1113- 1114

هب ،لوحت نیا هکاکچ ؛) اتی لودتع ةلبنم