Evaluation the Implementation Components of Iran's Criminal Policy in Organizing of Actors in the Field of Prevention and Fight against Economic Corruptions
Hossein Gholami1
Associate Professor of Criminal Law and Criminology, Allameh Tabataba'i University,Tehran, Iran
Hasanali Moazenzadegan
Associate Professor of Criminal Law and Criminology, Allameh Tabataba'i University,Tehran, Iran
Saeed Marjani
Ph.D. Student in Criminal Law and Criminology, Allameh Tabataba'i University ,Tehran, Iran
(Received: 2019/06/28 -Accepted: 2019/11/02) Abstract
The implementation of public and criminal policies and the related challenges have always been among the concerns of executive directors and policymakers of the public sector. In Iran, there are many actors in the field of preventing and dealing with economic corruptions, which, according to the results of this study and the existing facts, do not demonstrate the required efficiency. This applied and nationwide study was carried out using a descriptive-survey method with a statistical population of 394 elites consisting of MPs, judges, faculty members, economic institutions' directors, and the managers and experts from 8 key actors involved in the issue, including the Financial Corruption Combating Headquarters, the General Inspection Organization, the Supreme Audit Court, the Ministry of Economic and Financial Affairs, the Ministry of Justice, the Security Offices, etc. The objective of the study was to identify the factors involved in the ineffective enforcement of Iran's criminal policy pertaining to organizing these actors.
The results show that five components, including the multiplicity and diversity of actors, the nature of duties, lack of interaction and synergy, the structural and political dependency, and weak supervision by higher bodies, have the greatest impact on the ineffective implementation of criminal policies of Iran in orchestrating the actors involved in the prevention and fight against economic corruptions. In the end, based on the findings of the study, necessary policy measures, including the elimination of non- professional and inefficient executive actors, the formation of a committee for the exchange of information on economic corruption, and the legalization of the position of policy-making supreme bodies... have been suggested.
Keywords
Components Evaluation, Action Research, Criminal Policy, Organizing of Executive Actors, Economic Corruptions.
Copyright © 2019 The Authors. Published by Faculty of Law & Political Science, University of Tehran.
This Work Is licensed under a CreativeCommons Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0)
1 - Corresponding Author’s Email: [email protected]
همانلصف یملع - یشهوژپ یراذگتسایس
،یمومع هرود 5 ، هرامش 3 زییاپ ، 1398
، تاحفص 163 - 140
هفّلؤم یبایزرا یهدنامزاس رد ناریا ییانج تسایس یارجا یاه
یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ ۀصرع نارگشنک
یملاغ نیسح
1
رایشناد قوقح ازج و مرج یسانش هاگشناد هملاع یئابطابط ناریا ،نارهت ،
نذؤم یلعنسح ناگداز
رایشناد قوقح ازج و مرج یسانش هاگشناد هملاع یئابطابط ناریا ،نارهت ،
یناجرم دیعس
یوجشناد یرتکد
قوقح ازج و مرج یسانش هاگشناد هملاع یئابطابط ناریا ،نارهت ،
:تفایرد خیرات(
7 / 4 / 98 - :شریذپ خیرات 11
/ 8 / 98 )
هدیکچ
شلاچ یاه
،یمومع یاهتس ایس یارجا هغدغد زا هراومه
شخب ناراذگتس ایس و ییارجا ناریدم یاه یتیمکاح
یم رامش هب دور
. دنراد تیلاعف یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ هزوح رد یددعتم ییارجا نارگشنک ،ناریا رد
تیعقاو و شهوژپ نیا جیاتن هب انب هک عون زا ریییضاح شهوژپ .دنتیییسین رادروخرب مزلا یدمآراک زا ،دوجوم یاه
یفیییصوت شور اب و هدوب یلم حطییس رد و یدربراک -
یرامآ هعماج اب و یییشیامیپ 394
ناگدنیامن( ناگبخن زا رفن
ناس انش راک و ناریدم و )یداص تقا یاهداهن ناریدم ،یملع تأیه یاض عا ،دش را تاض ق ،سلجم 8
ییارجا رگش نک
هفلؤم ییاس انش ،قیقحت نیا زا فده .تس ا هدیدرگ ماجنا عوض وم رد لیخد یلص ا دمآراکان یارجا رب رثؤم یاه
گشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس یم روکذم نار
یم ناشن شهوژپ جیاتن .دشاب هک دهد
5 ددعت هفلؤم
مه و لماعت مدع ،فیاظو تیهام ،نارگش نک عونت و یاهداهن فعض و یحانج و یراتخاس یگتس باو ،مزلا ییازفا
رد لیخد ییارجا نارگییشنک یهدنامزاییس رد ناریا ییانج یراذگتییسایییس دمآراکان یارجا رد ریثأت نیرتییشیب ،یلاع یگش یپ .دنراد یداص تقا دس افم اب هلباقم و یر نایاپ رد
اب هب هجوت هیص وت ،قیقحت جیاتن هلمج زا مزلا یتس ایس یاه
ندش ینوناق ،یداص تقا داس ف تاعلاطا لدابت هتیمک لیکش ت ،دمآراکان و یص ص ختریغ ییارجا نارگش نک فذح هاگیاج و راذگتسایس یلاع یاهداهن .تسا هدش هئارا ...
:یدیلک ناگژاو
هفلؤم یبایزرا ،ییارجا نارگش نک یهدنامزاس ،ییانج یراذگتس ایس ،یهوژپارجا ،اه
.یداصتقا دسافم
1 - لوئسم هدنسیونEmail:[email protected]
همدقم تسایس یارجا یم بوسحم یمومع یراذگتسایس یلصا تاعوضوم زا یکی ،یمومع یاه
دوش
یم نوناق یارجا ینعم هب ماع موهفم رد هک دشاب
(Lester & Stewart, 2000: 104)
یکی یکسپیل .
زا نیودت گرزب تابلاطم تسا دقتعم ارجا ملع نادنمشناد میمصت یاهداهن رد هدش
رد ریگ
یم بآ رب شقن )تسایس یارجا عجرم( دنلکوا رد ،)تسایس بیوصت عجرم( نتگنشاو دنوش
(Hill & Hupe, 2002, p.32)
،یمومع یراذگتسایس رد یهوژپارجا هزوح رد مهم ثحابم زا یکی .
اب تیمکاح ةهجاوم ةوحن هخاشریز زا یکی یلصا عوضوم هک تسا هنامرجم ةدیدپ
موسوم نآ یاه
هب
« ییانج یراذگتسایس »
یم لیکشت ار ییانج مولع زین و یمومع یراذگتسایس زا هخاش نیا .دهد
« هرهب اب ات تسا نآ یپ رد هیرظن زا یریگ
تسایس عضو هب مرج اب طبترم یاه هک دزادرپب ییاه
ن شهاک رب ار ریثأت نیرتشیب .دراد مرج خر
( »
Malekmohammadi, 2017: 129
کی ،رظن هب .)
نآ اب هلباقم و یریگشیپ هک یمئارج زا هتسد تسایس و یمومع یراذگتسایس تبارق دنمزاین ،اه
یم یداصتقا دسافم ،تسا ییانج اب هلباقم و یرادا ماظن تملاس ءاقترا نوناق بیوصت اب .دشاب
لاس رد داسف 1390
یخرب رظن هب هک ،
« تسا دوجوم ییانج تسایس یرگنزاب رهاظم زا »
(
Ebrahimi and Safaie Atashgah, 2015: 26
هدام فلا دنب رد ،) 1
نایب و داسف فیرعت هب نآ
نیب تیفافش نامزاس .تسا هدش هتخادرپ یلیثمت تروص هب نآ قیداصم یللملا
( )TI
ار داسف
« ءوس یصخش عفن بسک یارب هدش راذگاو تردق زا هدافتسا »
(Yahong, Zhang & Lavena,
Cecilia, 2015: xiii)
یم فیرعت .دنک
« ویسناونک ن (داسف اب هزرابم یارب للم نامزاس
UNCAC
)
تسا هداد رارق یصوصخ و یتلود شخب ود لماش ار داسف و هدادن هئارا داسف زا یفیرعت »
(
Dadkhodaei, 2011: 30
.) زا شیب ناریا رد 10
ریگشیپ هزوح رد ییارجا رگشنک اب هلباقم و ی
صصخت مدع ،دحاو بتارم هلسلس نادقف هلمج زا یلیلاد هب هک دنراد تیلاعف یداصتقا دسافم حانج زا یریذپریثأت ،یفاک یاوق زا یکی هب یگتسباو و یراتخاس للاقتسا نتشادن و یسایس یاه
هس ض صوصخ رد .دنرادن مزلا یدمآراک یلام داسف زا قیقحت و فشک ،یریگشیپ رد ،هناگ ترور
هب یداصتقا دسافم اب یدج هلباقم و یریگشیپ موزل هک تفگ یتسیاب قیقحت هلأسم هب نتخادرپ هک اج نآ زا و ،هتشگ لیدبت هصرع نیا ییارجا نارگشنک زا مدرم یلصا تابلاطم زا یکی
« راکفا
یم افیا فلتخم یاهروشک رد ییانج تسایس نیودت و میسرت رد یدیلک شقن یمومع دنک
»
(
Najafi Abrandabadi, 2018: 881
یم ،) یارجا یبایزرا هب یشهوژپ هزوح رد هک دبلط
تیمها نینچمه .دوش هتخادرپ هصرع نیا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس هک تسا تهج نیا زا شهوژپ هلأسم داوم هب هجوت اب
6 و 36 هزرابم ىارب للم نامزاس نویسناونک
داسف اب و دام ب دنب زین ه
11 هتشاگن نآ زا ماهلا اب ،رظن هب هک یرادا ماظن تملاس ءاقترا نوناق
،هدش وضع یاهروشک -
ناریا هلمج زا -
دیدج یاهداهن سیسأت صوصخ رد یتسیاب حلاصا ای و
میمصت اهنآ .دننک یریگ
ترابع زین قیقحت نیا یساسا فادها هفلؤم ییاسانش :زا دنا
راذگریثأت یاه
ییانج تسایس یارجا رب جارختسا ،یداصتقا دسافم اب هلباقم ةصرع نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا
شلاچ یاهداهنشیپ هئارا قیرط زا داسف اب هزرابم رد ناریا هاگیاج ءاقترا ،دوجوم یتسایس یاه
.مزلا یتسایس شیپ ةلاقم
تسا شسرپ ود نیا هب خساپ یپ رد ور تسایس یلعف یوگلا ًلاوا :هک
نامزاس رد ناریا ییانج ات یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد لیخد ییارجا نارگشنک یهد
ًایناث ؟تسا دمآراک هزادنا هچ یهدنامزاس رد ییانج یراذگتسایس یارجا یدمآراکان تروص رد
هفلؤم هچ ،ینونک ت نازیم و هدوب راذگرثا نآ یدمآراکان زورب رد ییاه
رادقم هچ مادک ره ریثأ
یم ؟دشاب ا شهوژپ نیا رد زین و یهوژپارجا درکیور ز
لدم زا یکی یاه
یلصا یراذگتسایس رد
یمومع ینعی
« لدم یداهن
» یم هتفرگ هرهب هک حیضوت نیا اب .دوش
« طابترا نیب یراذگتسایس
یمومع و یاهداهن یتموکح رایسب
کیدزن هب .تسا روط
،یتنس تفایهر یداهن هجوت یدایز هب
طابترا نایم راتخاس یتموکح یاهداهن و
یاوتحم یراذگتسایس یمومع
ناشن یمن هتبلا .دهد
تفایهر یداهن ًاموزل دودحم ای یفیصوت یم .تسین میناوت
میسرپب هچ هطبار یا نیب یداهن تابیترت
و یاوتحم یراذگتسایس یمومع
دوجو دراد ( »
Thomas Dye, 2008: 47-45
مه ؟) لاؤس اب وس
اصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ هزوح رد ،ریخا یم ید
یاهداهن ندومن لیخد ایآ :هک دیسرپ ناوت
هب فشک ،یریگشیپ رب یتبثم ریثأت ،ددعتم ییارجا رد یداصتقا داسف یصصخت قیقحت و عقوم
؟تسا هتشاد ناریا هیضرف ،شهوژپ یرظن ینابم هب هجوت اب
یم هئارا ریز یاه :ددرگ
:لوا هیضرف
هلباقم و یریگشیپ رد لیخد نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج تسایس یارجا یلعف یوگلا .تسین یدمآراک یوگلا ،یداصتقا دسافم اب :مود هیضرف
ةفلؤم جنپ
« دایز عونت و ددعت
» ،
« تیهام
هفیظو
» ،
« فیعض لماعت
» ،
« یحانج و یراتخاس یگتسباو »
زین و ییارجا نارگشنک
« یاهداهن فعض
یلاع » تسایس یارجا یدمآراکان رب ریثأت نیرتشیب روکذم نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج
اجنیا رد .دنراد یخرب
زا ییانبم و یدیلک میهافم دروم
رد هدافتسا هلاقم
یم نییبت ددرگ :
هفلؤم یبایزرا اه
نآ یبایزرا ،ییانج تسایس ره یارجا زا سپ یدنچ یم مهارف ار ناکما نیا اه
ات دزاس راکشآ
تسایس ایآ هک دوش هنیزه هب هجوت اب ،هدش ذاختا یاه
نآ یارب هک ییاه تخادرپ اه
،تسا هدش
هتشاد ار هنیزه نآ شزرا ( دنا
Najafi Abrandabadi, 2018: 809
عون هس زا یلک یهاگن زا .)
یم یبایزرا :درک دای ناوت
1 - شور یبایزرا 2
- تاریثأت یبایزرا 3
- ارف یبایزرا
(
Malekmohammadi, 2017: 86
،رگید یخرب .) یبایزرا
تسایس ار هب هس ةتسد
،یرادا ییاضق
و یسایس میسقت یم یبایزرا ...دننک
،یسایس تواضق نادنورهش ةرابرد
تسایس اه ار رد رب یم دریگ
(
Howlett and Ramesh, 2001, 280-273
زا شهوژپ نیا رد .)
« شور یبایزرا »
و
« یبایزرا
یسایس » تروص هب .تسا هدش هدافتسا یقیفلت
ییانج و یمومع یرا گتسایس رد یهوژپارجا تسایس یارجا یملع تایبدا یمومع یاه
یریبعت هب ای ،
"
یهوژپ ارجا
"
، کت و عونت زا یدایز رث
تسایس یارجا هعلاطم .تسا رادروخرب تسا هدوب کیروئت هدمع شیارگ ود ریثات تحت اه
: گ شیار
یرظن
"
نییاپ هب لااب
"
یارگ و
" ش لااب هب نییاپ
"
. راوتسا ضرف نیا رب تسخن یوگلا ا
هک تس
هلسلس یماظن یط و ذاختا لااب زا یتسایس تامیمصت پ حوطس یوس زا یتیریدم و یبتارم
نییا رت
هاگتسد یم رد ارجا هب یرادا یاه .دیآ
نییاپ هدر نانکراک شقن رب ،اما ،مود یوگلا و
ریغ تیهام
هلسلس تسایس یارجا یبتارم یاه
هک یتاروتسد هک تساعدا نیا رب و دراد دیکأت یمومع ا
لااب ز
یم رداص یم دوش
نییاپ زا ارجا تیهام ًاساسا و هتفرگ رارق فرصت و لخد دروم دناوت ب
لااب ه
( دراد یرتشیب یراذگریثأت
Ashtarian et al., 2017: 15-17
.) لدم هک اج نآ زا هتبلا هب لااب یاه
اب لااب هب نییاپ و نییاپ یرادا یاهراتخاس
- ینادنچ یناوخمه ناریا یسایس ،درادن
ت یدایز دح ا
هدش جراخ شهوژپ تیروحم زا .دنا
ینعم هب ییانج یراذگتسایس
« هویش هعومجم شور و اه
ییاه
نآ هب لسوت اب عامتجا تأیه هک خساپ اه
م نامزاس ار )هنامرجم( ییانج ةدیدپ هب یاه ی
دشخب »
(
Delmas-Marti, 2014: 103
) یم یمومع یراذگتسایس مهم تابعش زا هک ، هب دوخ دشاب
هنوگ یم میسقت ییاه نآ زا یکی هک ددرگ
یم ییارجا ییانج تسایس اه .دشاب
جم هوق تسایس هیر
مرج لرتنک هنیمز رد س ،تسا دوجوم ییاضق هیور و نیناوق یارجا یگنوگچ رب رظان هک
تسای
یم لیکشت ار ییارجا ییانج ( دهد
Najafi Abrandabadi, 1993: 263
.)
یهدنامزاس
« لماوع ،نارگشنک زا یرایسب ریثأت تحت هک تسا لماغ و یسایس یدنیآرف ،یراذگتسایس
هداد و دراد رارق فلتخم یاه »
Ministry of Healths, 2016: 16) )
یارجا یلصا هوجو زا یکی.
صتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد ییانج و یمومع تسایس تسایس ذاختا ،یدا
رد حیحص یاه
دروم
« یهدنامزاس »
یم عوضوم رد لیخد یاهداهن نامزاس تیوقت ریظن ،دشاب
فذح ،دمآراک یاه
.دیدج نامزاس داجیا موزل تروص رد و دئاز یاهداهن
« یم هتفگ یدارفا هعومجم هب نامزاس دوش
یم یراکمه ،کرتشم یفادها هب لین یارب هک دننک
(Schermerhorn, 2012: 10)
رگید ترابع هب .
« نامزاس تیدوجوم ،اه یم یدنمفده یعامتجا یاه
دنتسه طابترا رد ینوریب طیحم اب هک دنشاب »
(Daft, 2008: 11)
هلیسو ار راتخاس زین یخرب .
یم ینامزاس فادها هب یبایتسد یارب یا دنناد
(Drucker, 2012: 445)
یازجا زا یکی ناونع هب یهدنامزاس ،عومجم رد .
یراذگتسایس مهم
،ییانج و یمومع
« میمصت نآ یط هک تسا یدرگارف یم یریگ
شخب هنوگچ هک دوش فلتخم یاه
تیلاعف ،نامزاس دسافم اب هلباقم و یریگشیپ لثم[ کرتشم فده کی هب لین یارب ار دوخ یاه
تخاس دنهاوخ گنهامه ]یداصتقا ( »
Pourezzat and Taheri Attar, 2014: 11
.)
رجا نارگشنک ییا
دنتسه ییانج یراذگتسایس ةصرع نارگیزاب زا هتسد نآ ،ییارجا نارگشنک زا روظنم ک
غراف ه
و فشک ،یریگشیپ رد شقن یافیا هب ،)مکح رودص و بیقعت(ییاضق و ینینقت هجو ود زا ت
قیقح
یم یداصتقا دسافم ن هب ییارجا نارگشنک ندومن روصحم یانعم هب نیا هتبلا ،دنزادرپ
نورد یاهداه
انج تسایس نارگشنک هب ییارجا هجو ندومن هفاضا زا یلصا فده هکلب تسین هیرجم ةوق هب یی
یم رب ناشیا شنک تیهام و اوتحم هیئاضق ةوق هب تسا نکمم ینامزاس ظاحل هب و ددرگ
و ةوق ای
.دنشاب بستنم یماظتنا ای یماظن یاهورین ای و هننقم
شهوژپ هنیشیپ نامه یخرب هک روط هب
ایوجشناد ن هیصوت یم دننک هب هزوح ییاه دنزادرپب هک یتایبدا جو دو درادن
(Glaser, 1998: 73)
ن تروص یقیقحت ًامیقتسم نونکات زین رضاح هلاقم ناونع هب عجار ، هتفرگ
دنچره تاقیقحت هب عجار ی تسایس یارجا رب رثؤم یراتخاس لماوع ریاس
پ رد یتلود یاه یریگشی
جنا یداصتقا داسف اب هلباقم و نآ زا یخرب هب ریز رد هک ،هدش ما
یم هراشا اه :ددرگ
هرامش لودج 1
- شهوژپ هنیشیپ
شهوژپ ناونع رگشهوژپ
خیرات شهوژپ هلأسم
جیاتن
؛یهوژپارجا شلاچ یارجا یاه
یراذگتسایس یمومع
ناریا رد و نایرتشا
ناراکمه 2017
یلماوع شقن یسررب رثکت نوچمه
تسایس یشخب ،اه ییارگ
راتخاس و رب یرادا
تسایس یارجا اه
م نییبت تسایس یارجا عناو :هلمج زا اه
دوجو مدع بسانم ییارجا راتخاس
،
مهرد فیاظو یگدینت و
یشخب ییارگ
هاگتسد اه ، ددعت و رثکت نیناوق
دصاقم و
ناراذگتسایس ،
یراکمه و تکراشم مدع
هاگتسد اه
نییعت لماوع هدننک
تایبدا یسررب :داسف دیدج دهاوش و و ویدادلس
2006 ناه رثؤم یلصا لماوع نییبت
یداصتقا داسف رد یخرب
لماوع یتیریدم و ینامزاس زا لیبق
فلاتخا رد
،تردق و ینامزاس راتخاس
لماوع ار یتراظن رد زورب داسف یلام رثوم
یم دنناد .
بیسآ یسانش یتراظن یاهراتخاس
رد ناریا یفیرش
2004 بیسآ لیلحت
یاه
رب بترتم یاهراتخاس
ناریا رد یتراظن تراظن یاههاگتسد نیب
و هدننک
تراظن رد بسانم یراکمه هدنوش هنیمز
درادن دوجو تاعلاطا لدابت .
هب داسف اب هزرابم روپاگنس کبس هاوک ناج
2008 سرد نییبت
یاه هبرجت
داسف اب هزرابم یداصتقا
روپاگنس رد یارب د رگی
اهروشک ی سآ ییای 1 اس : ز ام ن دض اسف د یتسیاب لقتسم زا
سیلپ و رین و اه ی یسایس دشاب .
2 : اس ز ام ن دض اسف د یتسیاب اسف د ریذپان
.دشاب
رد ییاضق نیطباض اب یداصتقا روما ترازو شقن رب دیکأت
تاعلاطا یدنمجرا
2013 و تیحلاص یسررب
نیطباض ینوناق فیاظو دسافم اب هلباقم رد
یداصتقا نیطباض یفاک صصخت مدع و یدمآراکان
و عوضوم رد لیخد نارگشنک
دض یلم تاحلاصا سیسمات داسف
2004 براجت یسررب
رد فلتخم یاهروشک یداصتقا داسف اب هلباقم تیرومأم لخادت و نارگشنک ددعت
هب دیابن اه
تصرف هک دشاب دایز یدح و قیقحت یاه
نیب زا یلصا نارگشنک یارب ییاضق بیقعت .دورب
شهوژپ یموهفم لدم نآ یاهرّیغتم و
یرقت هک تسا هدیچیپ هدیدپ کی داسف ًاب
یمن هداد حیضوت تلع کی اب تقو چیه دوش
(Salifu, 2006)
. میسقت و تاعلاطم یدنب
داسف زورب رد رثوم لماوع هنیمز رد یددعتم یاه یرادا
- اب اًضعب هک تسا هدش ماجنا یلام هیواز زا مادک ره اما هتشاد یناشوپمه رگیدمه
نیا صاخ یا
هدومن یسررب ار هلئسم ناشن زین رما نیا .دنا
رس رب یکدنا قفاوت هک تسا نآ هدنهد د
داسف لیلا
یداصتقا دراد دوجو
(Robinson, 2004) .
ادتبا نیققحم ،شهوژپ نیا رد و یتیریدم لماوع
س ینامزا راذگریثأت داسف زورب رد
یداصتقا
ار ییاسانش و یروآدرگ سپس هدرک
هب عاجرا اب
،ناگبخن و نارظنبحاص ختسا هب مادقا
جار لماوع
هفلؤم ای ا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس یدمآراکان رب رثؤم یاه هصرع ییارج
و یریگشیپ یداصتقا دسافم اب هلباقم
دومن جنپ هب روکذم لماوع .دن هفلؤم
یلک ره هک یاراد مادک
یم یرصانع ای ءازجا قت دنشاب
یم میس دنوش . لت اب شهوژپ یموهفم یوگلا اتسار نیا رد و قیف
لکش تروص هب فلتخم تاعلاطم یسررب هرامش
1 دیدرگ هیهت ه
نومزآ یانبم هک اه
یرامآ ی رارق
تسا هتفرگ :
لکش 1 - ققحم و یموهفم لدم نآ یاهرّیغتم و شهوژپ هتخاس
.
شور شهوژپ یسانش یانبم رب شهوژپ نیا رد قیقحت شور و فده
تهج شهوژپ یریگ
، و یدربراک عون زا
هعسوت یژتارتسا یانبم رب ،یا یشیامیپ عون زا یگتسبمه قیقحت شور رب قبطنم شهوژپ
، ب ظاحل ه
عمج شور یشیامیپ عون زا یفاشتکا تاقیقحت وزج ،تاعلاطا یروآ
ژپ ورملق یانبم رب و شهو
کت عون زا لاس( یعطقم
1397 و ) یلم حطس رد یم
.دشاب چمه نین زا رظن اک هب یاهرازبا
،هتفر ر
یم ناوت نیا قیقحت ار کی شهوژپ یمک هب دروآ رامش هک ارچ
زا همانشسرپ رازبا افتسا
هد هدش
.تسا شهوژپ یرامآ هعماج :
،رضاح شهوژپ رد
،یملاسا یاروش سلجم ناگدنیامن دیتاسا
نارظنبحاص و روکذم ییارجا نارگشنک یخرب ناسانشراک و ناریدم ،دشرا تاضق ،یهاگشناد
هلاسر عوضوم اب طبترم هب
هدش هتفرگ رظن رد شهوژپ یرامآ هعماج ناونع قباطم هکنیا نمض .دنا
نارگید و دمرس اب (
2007: 177
اب ) دروم رصانع قیقد رادقم و دودح ندوبن صخشم هب هجوت
یسررب یم یقلت دودحمان ،یرامآ هعماج ، . دوش
هنومن شور :یریگ
یدیشروخ اب قباطم (
2007: 133
) شهوژپ نیا جیاتن هک نیا هب هجوت اب
رظن زا هدافتسا تروص رد طقف یم ناسانشراک و ناصصختم ،ناریدم
ناوت د رادروخرب مزلا رابتعا زا
رب ،شهوژپ نیا رد ،دشاب م
هنومن شور یانب دنمفده یریگ
.تسا هدش مادقا1
مجح هبساحم شور و یرامآ هنومن :
قیقحت نیا رد شور زا ،هنومن مجح نییعت تهج
سا هدش هدافتسا نارکوک هنومن مجح دروآرب ت
یرامآ هعماج یعقاو دادعت هک نیا هب هجوت اب .
( )N
هعماج درادناتسا فارحنا و هدوب مولعمان لومرف زا اذل ،هدوب مولعمان نآ عبت هب زین (S)
رب ینتبم
تسا هدش هدافتسا یرامآ هنومن مجح دروآرب تهج هنومن درادناتسا فارحنا روذجم .
نیا رد
هعماج درادناتسا فارحنا ندوب مولعمان هب هجوت اب اتسار ،(S)
هنومن یدادعت شنیزگ اب ات دوب زاین
ییعت یارب تهج نیمه هب .دوش مادقا هنومن درادناتسا فارحنا دروآرب هب تبسن یرامآ ن
مجح
هنومن ادتبا ،هنومن یا
40 نومزآ ساسا رب و دش شنیزگ هرفن نمض ،خابنورک یافلآ
جارختسا
نازیم اب ربارب افلآ 847
/ 0 یتامدقم همانشسرپ یلااب دامتعا تیلباق و ییایاپ هدنهد ناشن هک یم
دشاب ،
هنومن درادناتسا فارحنا
(
σ
)اب ربارب 31423 / 0 دمآ تسد هب .
ازیم ینیزگیاج اب شیپ ن
دروآرب
هنومن درادناتسا فارحنا
(
σ
)ضرف اب و نارکوک لومرف رد ققحم رظن دروم تقد
(
𝜀
)اب ربارب
04 / 0 نانیمطا حطس و 95
نانیمطا بیرض نآ یط هک دصرد
(
𝑧 𝛼 2 ⁄
)ربارب 96 / 1 یم رد دشاب
اب ربارب هنومن مجح نازیم ،هجیتن 237
.دمآ تسد هب رفن لماوع میهافم و نارکوک لومرف
لیکشت
ریز رد نآ تابساحم هوحن و لومرف هدنهد تسا هدیدرگ صخشم
:
𝑛 = [ 𝑧 𝛼 2 ⁄ × σ
𝜀 ]
2≅ [ 1.96 × 0.31423
0.04 ]
2≅ 237
ن نتفرگ رظن رد زا لبق دهاوخب دودحمان یرامآ هعماج تلاح رد ققحم هک یتروص رد جیات
ساسا رب یتسیاب دیامن هنومن دادعت ای مجح دروآرب هب مادقا هنومن هعماج زا لصاح ف
رگید لومر
هظفاحم رثکادح اب و رایعم فارحنا نودب هک نارکوک ت رد یراک
یم هبساحم دادعت نییع و دوش
نآ هجیتن 384
یم یرامآ هنومن رفن تشیب ناقتا تهج رضاح شهوژپ رد .دیامن لمع دشاب
جیاتن ر
ینعی ،رتشیب هنومن مجح ،نآ 384
ادعت هب هجوت اب ًاتیاهن و هتفرگ رارق کلام رفن رپ د
همانشس یاه
هب شهوژپ نیا یرامآ هعماج مجح ،هدش دییأت 394
.تفای شیازفا رفن
1 - Judgment
هنومن دنیارف یریگ
: هنومن دنیارف قیقد ماجنا تهج ،یریگ
هب شهوژپ یرامآ هعماج 2
هتسد
یلک
« ناگبخن » بحاص و عوضوم رد رظن
« ییارجا نارگشنک ناسانشراک و ناریدم »
رد لیخد
هعومجمریز و دیدرگ میسقت یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ هتسد ود نیا زا مادک ره یاه
:دندیدرگ صخشمریز لودج حرش هب یلک
لودج 2 - همانشسرپ تیعضو یزوت یاه
یروآ عمج و هدش ع کیکفت هب رابتعادقاف و دییأت دروم هدش
ک رگشن
تسا رکذ هب مزلا یگنهامه اب
تروص هاگتسد ناریدم اب هتفرگ اهن نیلوئسم زین و اه
یاهد
تسارح ریظن اهداهن یلخاد یتراظن تسشن و تاسلج یرازگرب زین و اه
ددعتم یهیجوت یاه اب
هفسلف و داعبا نییبت و ناشیا دنچ رد یروضح هعجارم هب مادقا ،یشهوژپ نینچ ماجنا
تبون نی
زا مادکره هب 12
هب یروضح هبحاصم زین و همانشسرپ لیمکت و عیزوت و روکذم رگشنک لمع
.دمآ هب طوبرم تایئزج همانشسرپ دادعت
عیزوت یاه عمج ،هدش
یروآ قاف و هدشدییأت ،هدش رابتعا د
نامزاس کیکفت هب لودج رد هدننک یراکمه یاه
هرامش 2 .تسا هدمآ
هداد لیلحت و هیزجت اه
لیلحت و هیزجت هداد
یاه شهوژپ اب هدافتسا زا مرن یاهرازفا
SPSS 22 و
Lisrel 8.8
نا ماج
.تسا هدش
« تلاداعم شور رد یراتخاس
جیاتن زا قیرط یبایزرا لدم هزادنا یریگ و لدم یراتخاس
شجنس دروم رارق
یم ریگ د لدم
،یراتخاس راتخاس
یّلع نیب یاهریغتم ناهنپ
ار صخشم یم دنک
و لدم هزادنا یریگ طباور نیب یاهریغتم ناهنپ
و یاهریغتم هدهاشم
هدش ار فیرعت یم دیامن »
(Schumacker and Lomax, 2012: 12) .
هزادنا لدم ای رازبا یبایزرا یریگ
نایاش عمج یارب هک تسا رکذ تاعلاطا یروآ
مهم هک نیا هب هجوت اب ،یرامآ و نیرت
لومعم هدش هدرب راک هب شور نیرت همانشسرپ رد
داسف هب طوبرم یاه یداصتقا
درکیور ،
« داسف
کاردا هدش » تسا (
Rafipour, 2007 and Lambsdorff, 1999
) همانشسرپ زا زین شهوژپ نیا رد
ققحم کاردا داسف درکیور اب هتخاس دیدرگ هدافتسا ،هدش
رد قباطم همانشسرپ نیا ش لکش
هرام 1 ،
هفلؤم یارجا رب رثؤم یاه ارجا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج تسایس دمآراکان
لیخد یی
جنپ هب ،یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد هتسد
یلک میسقت هدیدرگ هدیکچ هک هیوگ زا یا
اه
.تسا هدمآ زین هفلؤم ره لیذ تلااؤس ای لودج
3
، ریغتم اه و هرامش تلااوس هدافتسا ش ار هد
ناشن یم :دهد
لودج -3 اهریغتم و هرامش تلااؤس هفلؤم یبایزرا نارگشنک یهدنامزاس رب رثؤم یاه
یداصتقا دسافم اب هلباقم هصرع
هزادنا رازبا ناونع هب همانشسرپ یبایزرا صوصخ رد هک تفگ یتسیاب شهوژپ نیا رد یریگ
ای ییایاپ همانشسرپ رابتعا ققحم
خابنورک یافلآ اب هیلوا نومزآ رد هتخاس 847
/ 0 همانشسرپ ییاور و
اوتحم ییاور قیرط زا ییاهن همانشسرپ رد سپس .تفرگ رارق دییأت دروم یلماع لیلحت نومزآ و
ن لودج اب قباطم هک تفرگ تروص مادقا نیمه زی 4
همانشسرپ ،یرتلااب ییایاپ و ییاور اب دروم اه
:دنتفرگ رارق دییأت لودج
4 - نومزآ هصلاخ همانشسرپ ییایاپ و ییاور شجنس یارب هدش ماجنا یاه
نومزآ عون لباق تیعضو
لو ق لیلحت تیعضو
همانشسرپ یرامآ نومزآ هجیتن
نومزآ هجیتن ریامرزیک
(KMO) زا رتگرزب
0.7 0.861
خساپ دادعت تیافک ناگدنهد
یرادانعم حطس (sig)
تلتراب نومزآ زا رنمک (BT)
0.05 0.000
هداد ندوب بسانم یارب اه
نومزآ ماجنا یطابنتسا یاه
:یلماع لیلحت نومزآ (
هفلؤم دروآرب شور یاه
رب یلصا سیرتام ساسا نارود و یگتسبمه
یراو سکام 5
)هفلؤم(روتکاف و همانشسرپ ییاور دییأت
لماوع دادعت ییاسانش هعومجمریز
خابنورک یافلآ زا رتگرزب
0.7 0.885
همانشسرپ ییایاپ دییأت
یراتخاس لدم یبایزرا یارب ییوگخساپ هب
تلااوس شهوژپ و هجیتن یریگ زا یاهشور یرامآ و نومزآ یاه ،توافتم
زا مرن رازفا
SPSS 22 و
Lisrel 8.8
هب یوحن هک رکذ یم
،دوش هدافتسا هدیدرگ تسا : تهج یسررب
لامرن ندوب هداد اه زا نومزآ
𝜒
2، نینچمه زا نومزآ لیلحت یلماع یدییأت
(CFA)
تهج دییأت
ییاور تلااوس و صخشم یزاس لماوع یدیلک ره هفلوم و زا لدم یبای تلاداعم یراتخاس
( )SEM
تهج شزارب لدم شهوژپ اب هداد یاه عمج یروآ هدش هدافتسا هدیدرگ تسا .
لدم یبای و لیلحت تلاداعم یراتخاس
هئارا(
)لدم
یارب یسررب ریثات ره مادک زا )رصانع و ءازجا ،داعبا لماش( شهوژپ یاهریغتم رب
ر یو
تروصب رگیدکی
،نامزمه زا لدم یبای تلاداعم یراتخاس هدافتسا
یم دوش . شرازگ ییاهن ا لدم ز
یراتخاس تلاداعم
(SEM)
هک قیقحت زا جرختسم طسوت
مرن رازفا
Lisrel 8.8
د ،هدش هئارا ر
لکش
2 هدمآ :تسا
لکش 2 - یراتخاس تلاداعم لدم
(SEM)
.درادناتسا تلاح رد شهوژپ
بیارض ریسم اهریغتم رد تلاح درادناتسا و
حطس یاطخ 05 / 0 رد لودج ریز تسا هدمآ :
لودج 5 - بیارض ریسم رد تلاح تیولوا و درادناتسا هفلؤم یدنب
اه
)ریغتم( هفلؤم
یراصتخا مان
بیارضریسم
حطسینعمیراد
هفلؤم تیولوا
هجیتن
نارگشنک عونت و ددعت ییارجا taadod
1.00 0.00 1
یراذگتسایس دمآراکان یارجا رب ناریا ییانج
اب هلباقم رد لیخد نارگشنک یهدنامزاس رد .تسارثؤم یداصتقا دسافم
نارگشنک هفیظو تیهام ییارجا maheat
0.86 0.00 یراذگتسایس دمآراکان یارجا رب 4
ناریا ییانج
تسا رثؤم نارگشنک یهدنامزاس رد
مه و لماعت فعض ییازفا
ییارجا نارگشنک نایم taamol
1.00 0.00 یراذگتسایس دمآراکان یارجا رب 2
ناریا ییانج
تسا رثؤم نارگشنک یهدنامزاس رد
و یراتخاس یگتسباو ییارجا نارگشنک یحانج esteqlal
0.79 0.00 یراذگتسایس دمآراکان یارجا رب 5
ناریا ییانج
تسا رثؤم نارگشنک یهدنامزاس رد
یاهداهن تیقفوم مدع نورب یلاع و ینامزاس
نورد ینامزاس nahadha
0.94 0.00 یراذگتسایس دمآراکان یارجا رب 3
ناریا ییانج
رد تسا رثؤم نارگشنک یهدنامزاس
تردق تسا رکذ هب مزلا هطبار
نیب لماع ریغتم(
)ناهنپ و ریغتم لباق هدهاشم هب و هلیس راب
یلماع ناشن هداد یم دوش . راب یلماع یرادقم نیب رفص و کی تسا . رگا راب یلماع رتمک زا
0.3
،دشاب هطبار فیعض رد رظن هدش هتفرگ و
زا نآ رظن فرص یم
دوش . راب یلماع نیب تا 0.3 0.6
لباق لوبق تسا و رگا رتگرزب زا یلیخ دشاب0.6
بولطم تسا
،نیلاک(
1994 یاهراب .) ع
یلما
ای بیارض ریسم نیا
،شهوژپ رتگرزب
زا هب 0.79
تسد هدمآ دنا هک نیا ناشن عضو هدنهد تی
یلیخ بولطم رد ،تسا
،هجیتن ره کی زا بیارض ریسم رد تلاح درادناتسا ینعم
راد تسا اریز
یمامت ریداقم ینعم حطس
،یراد زا رتمک 0.05
؛دنتسه نینچمه راب
یلماع اهریغتم رد اح تل
درادناتسا نومزآ
t-value
زا و هدوب رتشیب1.96
بیارض ریسم زین زا رتگرزب0.6
نتسه د . نیاربانب
یم ناوت تفگ اهریغتم یمامت رب
ناریا ییانج یراذگتسایس دمآراکان یارجا دنامزاس رد
یه
یم رثؤم یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد لیخد ییارجا نارگشنک دنشاب
.
یسررب صخاش
اه ی شزارب لدم
ینامز هک لدم یاراد یگژیو یاه یدننامه دشاب
ناکما نومزآ نآ و یبایزرا لدم هارف م
یم دوش . هطبار رد اب
تردق شزارب و رابتعا
،لدم صخاش یاه یفلتخم دروم یبایزرا رارق هتفرگ
هک نامه روط لودج رد 5
،هدمآ مامت صخاش یاه دروم یسررب ناشن یم دهد هک لدم زا زارب ش
رادروخرب یوق تسا
: لودج
6 - شزارب لدم
صخاش NFI
RFI IFI
PNFI CFI
RMSEA
شهوژپ لدم یجورخ 0.94
0.92 0.96
0.78 0.96
0.07
لوبق لباق نازیم
> 0.9
> 0.9
> 0.9
> 0.5
> 0.9
< 0.10
رد لودج
،قوف رعت درادناتسا یاهرتماراپ هب هجوت اب ناهنپ یاهریغتم یلماع راب رد هدش فی
رازفا مرن
Lisrel 8.8
میسرت هدیدرگ تسا . جیاتن تسدب هدمآ زا لیلحت قوف یلماع و
رب یسر
یریگراب هیوگ اه یکاح زا دییأت راتخاس یرظن و یلصا لدم قوف یم دشاب . رد لودج 5 لاخ هص یا
زا یجورخ یاه مرن رازفا رد هطبار اب بیارض ره کی زا اهریسم ناشن هداد هدش تسا . نب نیاربا
بیارض ره ریسم ناشن ةدنهد طابترا نازیم ره
کی زا داعبا یور ریغتم ناهنپ یم دشاب .
هیضرف نومزآ جیاتن اه
:تسا هدیدرگ یحارط هیضرف ود یانبم رب رضاح شهوژپ ییارجا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس :هک نیا زا تسا ترابع لوا هیضرف نامزاس یوس زا هدش هئارا یاهرامآ .تسا دمآراکان یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد لیخد
نیب تیفافش اثم ناونع هب .تسا ییاعدا نینچ هاوگ ،هزوح نیا رد ناریا بولطمان هبتر زا للملا
ل
هبتر نیرتدیدج رد یدنب
1CPI
لاس رد نامزاس نیا طسوت هک ، 2019
رد ناریا ،هدیدرگ رشتنم
لاس 2018 اب 8 هبتر ،لبق لاس هب تبسن طوقس هلپ 138
ار رد نیب 180 روشک کاردا رظنم زا
بسک داسف رد هک دومن
نایم یاهروشک اقیرفآ لامش و هنایمرواخ
اهنت زا گنج یاهروشک ةدز
هیروس ( ةبتر 178 ) (نمی ، 175 (یبیل ،) 171 و ) قارع ( 169 ) تسا هتشاد یرتهب تیعضو
(Transparency International, 2019)
یم طابنتسا رضاح ینادیم شهوژپ جیاتن زا نینچمه.
ددرگ
نامزاس و اهراتخاس هک یداصتقا داسف زا قیقحت و فشک ،یریگشیپ رد ،روشک ینونک یاه
رامآ .دنرادن ار مزلا یدمآراک شهوژپ یرامآ هعماج کاردا رگنایب ریز لودج رد جردنم یفیصوت
یارجا یدمآراک نازیم زا طبترم ییارجا نارگشنک ناسانشراک و ناریدم و ناگبخن فیط ود رد دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد لیخد ییارجا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس یم یداصتقا :دشاب
لودج 7 نومزآ- یراذگتسایس دمآراک یارجا نازیم زا یرامآ هعماج کاردا( لوا هیضرف ج
)ناریا ییان
عمج یلیخ دایز دایز طسوتم مک
مک یلیخ نایوگخساپ
165 2
6 27 53
یناوارف 77 ،سلجم ناگدنیامن( ناگبخن
تأیه ،دشرا تاضق
)...و یملع 100
1.2% % 3.6
% 16.4
% 32.1 46.7% %
دصرد
1 - CPI« ای صخاش کرد
،داس ف لماک نیرت صخاش یّمک داس ف رد نایم اهروش ک یم دش اب نیا صخاش هب ةلیس و یمیت زا
ناققحم رد هاگییشناد نِگنیتوگ (Gottingen University) فرودزبمل ناهوی تییسایر هب
(Johann Lambsdorff) نییعت
یم .ددرگ و یمومع هجدوب زا سلاتخا ،یمومع تامدخ هییسورپ رد عورییشمان غلابم تفایرد ،هوییشر لوبق لامتحا نازیمCPI
نانکراک و نارادمتس ایس یوس زا ار هباش م مئارج باکترا یم یبایزرا ار یتلود
.دیامن (Jens Chr. Andvig and Odd-»
Helge Fjeldstad, 2001: PP. 26-27)
229 3
6 49 78
یناوارف 93 نارگشنک ناسانشراک و ناریدم
ییارجا 100
1.3% % 2.6
% 21.4
% 34.1 40.6% %
دصرد
394 5
12 76 131 یناوارف 170
لک عمج 100
1.3% % 19.3 3%
% 33.2 43.1% %
دصرد
نامه هداد زا هک روط لودج رد جردنم یاه
7 یم طابنتسا زا شیب ددرگ
78 اج زا دصرد هعم
و ناگبخن یرامآ زا شیب
74 ب و ییارجا نارگشنک ناسانشراک و ناریدم هورگ زا دصرد زا شی
76
دنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس دمآراک یارجا نازیم ،هورگ ود عومجم زا دصرد یه
ایزرا مک یلیخ و مک ار یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ هصرع ییارجا نارگشنک هدومن یب
.دنا
زا شیب رگید ترابع هب رد ناریا ییانج یراذگتسایس ،شهوژپ یرامآ هعماج مراهچ هس
ا نی
یم دمآراکان ار هصرع ودج رد روکذم هفلؤم جنپ هک تسا نیا قیقحت مود هیضرف .دنناد
ل 8 ،
نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس دمآراکان یارجا رب ریثأت نیرتشیب ییارجا
دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد لیخد هداد .دنراد یداصتقا
ریز لودج رد جردنم یاه ک
لصاح ه
ناشن تسا شهوژپ یطابنتسا یرامآ لیلحت یم قیقحت مود هیضرف قوقش هیلک دییأت ةدنهد
:دشاب
لودج 8 - مود هیضرف نومزآ جیاتن
هیضرف tرامآ
حطس رد(
یرادانعم )0.05 ریسم بیرض
رد(
ح Standardiتلا
zed (Soloution یسررب هجیتن
دمآراکان یارجا رب نارگشنک عونت و ددعت ریثأت 15.82
1.00 هیضرف دییأت
دمآراکان یارجا رب نارگشنک هفیظو تیهام ریثأت 12.97
0.86 هیضرف دییأت
دمآراکان یارجا رب نارگشنک نایم لماعت فعض ریثآت 15.06
1.00 هیضرف دییأت
یارجا رب نارگشنک یحانج و یراتخاس یگتسباو ریثأت آراکان
11.37 دم 0.79
هیضرف دییأت
دمآراکان یارجا رب یلاع یاهداهن تیقفوم مدع ریثأت 13.91
0.94 هیضرف دییأت
هتفای شهوژپ یاه
تلفغ هلمج زا یهوژپارجا تاعلاطم نادقف ناریا رد یمومع یراذگتسایس رد گرزب یاه
کی یارجا هلوقم هک تسا هدشن هجوت مهم هتکن نیا هب ییوگ .تسا تسایس
، عوضوم کی دوخ
ترورض و ارجا یژولدتم هب ناس نیمه هب .تسا هعلاطم یارب لقتسم یارجا تائاضتقا و اه
تسایس هزوحرد ارجا ینوگانوگ و اه تسا هدشن یهجوت زین فلتخم یاه
(
Ashtarian et al.,
2017: 60
.) رد یهوژپارجا هزوح رد هک یتاعوضوم زا یکی هک تسا نآ تیعقاو نیاربانب صوصخ
هفّلؤم هعلاطم ،تسا هدش تلفغ نآ یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس یارجا رب رثؤم یاه
یم یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ هصرع نارگشنک جارختسا جیاتن لیلد نیمه هب ،دشاب
ینعی یهوژپارجا دیدج و یتنس یاهدرکیور و اهوگلا اب یلماک تقباطم شهوژپ نیا زا هدش
« لااب
نییاپ هب
» ،
« لااب هب نییاپ »
و
« یبیکرت » هفلؤم یخرب زین یصاخ هوجو رد دنچ ره درادن جارختسا یاه
مه و لماعت فعض ریظن شهوژپ زا هدش و ییارجا نارگشنک هفیظو تیهام ،نارگشنک ییازفا
یوگلا اب اهنآ یحانج یگتسباو
« لااب هب نییاپ »
هفلؤم و
« نورب یلاع یاهداهن تیقفوم مدع زاس
ینام »
درکیور اب
« نییاپ هب لااب »
یم ادیپ ریسفت تیلباق و یبسن قابطنا ،یهوژپارجا تایبدا رد رد .دننک
جیاتن ،لاح ره لیلحت زا لصاح
هداد نیا رد اه هناهوژپارجا قیقحت
یکاح زا نآ تسا هک رد نایم
هفلؤم یبایزرا یاه اعت فعض زین و ییارجا نارگشنک عونت و ددعت ةفلؤم ود ،هدش
مه و لم ییازفا
هفلؤم ریاس هب تبسن ،ییارجا نارگشنک نایم یراذگتسایس یدمآراکان رب یرتشیب یراذگریثأت اه
هبتر رد رگید هفلؤم هس و دنراد هزوح نیا رد ناریا ییانج رد .دنتسه یراذگرثا یدعب یاه
همادا
هب عجار و جیاتن هتفای یاه هب ،شهوژپ هفلؤم کیکفت
جنپ یاه ش هئارا هناگ یموهفم لدم رد هد
یم ثحب ،ریثأت تّدش بیترت هب و قیقحت :دوش
ییارجا نارگشنک عونت و ددعت :لوا هفّلؤم اب هجوت هب هداد یاه لودج 4 بیرض ، ریسم نیب
« ییارجا نارگشنک عونت و ددعت
» و
«ن یدمآراکا
هلباقم و یریگشیپ رد لیخد ییارجا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس دسافم اب
یداصتقا
» ینعم راد یبایزرا هدش تسا . ارچ هک حطس ینعم یراد نآ زا هک هدوب 0.00
0.05
کچوک رت یم دشاب . نینچمه بیرض ریسم نآ ربارب اب هک هدوب1.00
یم ناوت تفگ
« ت و ددعت عون
ییارجا نارگشنک
» رب
« ا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج تسایس دمآراکان یارجا ییارج
یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد لیخد »
ار ریثأت نیرتشیب دراد
. هک نانچمه م
یخرب قباط
گنه ،روپاگنس ریظن(صخاش یاهروشک تیقفوم زین نیشیپ تاقیقحت زا رد )ایلارتسا ،گنک
هلباقم
تشاد لیلد هب هکلب ،عونتم و ددعتم ییارجا نارگشنک تلاخد زا یشان هن ار داسف اب امزاس کی ن
ن
یم یداصتقا داسف اب هلباقم لقتسم دحاو دنناد
(Hin, KohTeck, 2010: 96; UNDP, 2005: 5;
Tamesis, 2004: 6)
. مه ،ناگدنسیون یخرب رظن هب ،روکذم جیاتن اب وس
« هداس ییادتبا و نیرت نیرت
ریا ییانج تسایس ماظن ندرک هدیچیپ ،یداصتقا میارج اب رگراکیپ عجارم عونت هجیتن و نا
نچ تسا میارج نیا لابق رد نآ ندومن یگتسدد ( »
Tavasolizadeh, 2013: M
.)
مه و لماعت فعض :مود هفّلؤم نارگشنک ییازفا
اب هجوت هب تاعلاطا لودج
4
، بیرض ریسم نیب
« مه و لماعت فعض جا نارگشنک ییازفا
ییار
»
و
« لیخد ییارجا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس یدمآراکان گشیپ رد
و یری
یداصتقا دسافم اب هلباقم
» ینعم راد یبایزرا هدش
،تسا ارچ هک حطس ینعم یراد نآ هک هدوب0.00
زا کچوک0.05
رت یم دشاب . نینچمه بیرض ریسم نآ ربارب اب تسا1.00
. ات روکذم هجیتن ح
د
آ یط هک دراد تقباطم ناراکمه و نایرتشا ینادیم قیقحت زا هبستکم هجیتن اب یدایز ن
60 دصرد
خساپ زا هناخترازو( ناعفنیذ یراکمه نازیم نایوگ نامزاس ،اه
)مدرم و یصوصخ شخب ،اه رد
همانرب یارجا ،مک یلیخ و مک ار مراهچ و موس یاه
27 و طسوتم دصرد 10
ز دصرد اد دای هتسن دنا
(
Ashtarian et al., 2017: 130
نیاربانب .) نیا رد هتفرگ تروص تاقیقحت ریاس اب قباطم
ح هزو
یم ناوت تفگ هفلؤم
« مه و لماعت فعض ییارجا نارگشنک ییازفا
» یب ،یلبق ةفلؤم زا سپ نیرتش
ار ریثأت رب
« ییارجا نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس یدمآراکان خد
رد لی
یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ »
دراد . (
Sharifi, 2004; Attar and Khawaja Naini, 2015:
)4
نورب یلاع یاهداهن تیقفوم مدع :موس هفّلؤم نورد و ینامزاس
ینامزاس
هداد یاه لودج 4 هک تسا نآ رگنایب ، بیرض
ریسم نیب
« یلاع یاهداهن تیقفوم مدع
نورب نورد و ینامزاس ینامزاس
» و
« نارگشنک یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس یدمآراکان
یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد لیخد ییارجا
» ینعم راد یم
،دشاب ارچ هک حطس ینعم یراد
نآ زا هک هدوب 0.00
کچوک 0.05
رت تسا . نینچمه بیرض ریسم نآ ربارب اب یم 0.94
دشاب .
نیاربانب یم ناوت تفگ هب هجوت اب هفلؤم ،شهوژپ نیا زا هلصاح یرامآ جیاتن
« تیقفوم مدع
یلاع یاهداهن »
رب یراذگریثأت ثیح زا
« یهدنامزاس رد ناریا ییانج یراذگتسایس دمآراکان یارجا
یداصتقا دسافم اب هلباقم و یریگشیپ رد لیخد ییارجا نارگشنک »
نیب رد موس هبتر یاراد
هفلؤم یم یسررب دروم یاه شاب
لیلحت .د هجیتن اب زین نیشیپ تاقیقحت زا یخرب رد هدش حرطم یاه
مه شهوژپ نیا زا لصاح یرامآ یم اتسار
هدمآ ینیئان هجاوخ و راطع شهوژپ رد هک نانچ دشاب
تسد تهج رد یتسایس یگنهامه یلصا تیلوئسم دیاب هک یداهن ًاساسا هاگ هک :تسا کی هب یبای
سایس هزوح کی رد ار دحاو تیعجرم ای و درادن یجراخ دوجو ،دشاب هتشاد هدهع رب نیعم یت
هزادنا هب نآ روضح مک یا
یم یتحار هب هک تسا فیعض و گنر تفرگ هدیدان ار نآ ناوت
(
Attar and Khaje Naini, 2015: 16
شیپ قیقحت تلااؤس عوضوم هک ییاهداهن نینچ هنومن ) ور
ن تملاس ءاقترا هورگراک :زا دنترابع هدوب نییآ هب انب هک یرادا ماظ
ماظن هلباقم و یریگشیپ همان دنم
