The Functional Tasks of Shiite Women in the Safavid Era in the Structure of Social Action Based on Cybernetic Model Variables
Maryam Saeedyan1 | Zahra Sadat Keshavarz2
1. Associate Professor, Department of Islamic Studies, University of Isfahan, Isfahan, Iran. Email: [email protected] 2. Postdoctoral Researcher of Isfahan University and Support Fund for Researchers and Technologists of the Country. Email:
Article Info Abstract Paper Research:
Research Article Cybernetics, social system of action, model variables, transitional, traditional, post-traditional situation, the current research with a documentary strategy and in a descriptive-analytical way, and based on the existing historical data about women in the Safavid era, attempts to redraw the status of these women based on The model variables proposed in the structural functionalism theory of Talcott Parsons, which connects the science of history with other departments of social sciences. The main research question is how women in the Safavid era were able to be effective in the social system of their era. The hypothesis of the research is that women played an effective role in the transition of the society from the traditional to the post-traditional state, and this role was achieved through passing from attributive, emotional, general and qualitative roles to acquired, trans-emotional and specific roles. oriented and functional, they have provided to some extent and have helped to transform the society of the Safavid era into a semi-transitional and dynamic society. The results show that this preliminary transition has caused the transfer of energy and information from systems and sub-systems with the role of women, instead of only through assigned and specific roles, etc. Acquiring and generalizing roles, etc. should also take place, and the foundations of a new configuration of the cybernetics system of the Safavid era should be created.
Received:
3 July 2022
Accepted:
20 August 2022
Keywords:
Cybernetics, Social System of Action, Model
Variables, Transition State, Traditional, Post-
Traditional, Safavid Era.
How To Cite: Saeedyan, Maryam, & Keshavarz, Zahra Sadat (2022). The Functional Tasks of Shiite Women in the Safavid Era in the Structure of Social Action Based on Cybernetic Model Variables (Emphasis on Parsons’ Systemic Theory). Women in Culture & Art, 14(4), 599-626.
Publisher: University Of Tehran Press.
10.22059/jwica.2022.345326.1807 doi
Vol. 14, No. 4, Winter 2023, 599-626
لاکت فی درکراک ی
ش نانز ۀعی وفص رصع ی
عامتجا شنک راتخاس رد ی
غتم ساسارب یاهری
وگلا یی
كیتنربیاس
رم می عس نایدی زج
1ی زرواشک تاداس ارهز|
2
1 . شناد رای ملاسا فراعم هورگ
،ی ا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ناری
:همانایار . [email protected]
2 . رتکداسپ رگشهوژپ ی
امح قودنص تی ا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد و روشک ناروانف و نارگشهوژپ زا ناری
ون(
ۀدنسی )لوئسم :همانایار . [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
یفیصوت ۀویش هب و یدانسا شور هب رضاح شهوژپ -
دانتسا هب و ،یلیلحت هداد
اه دوجوم یخیرات ی صوصخرد
نانز
ار نانآ تیعضو ،هیوفص رصع رد ساسارب
ییوگلا یاهریغتم پ
توکلات یراتخاس ییارگدرکراک ۀیرظن رد هدشداهنشی
یم میسرتزاب زنوسراپ هب یخیرات رما کی یلیلحت نیرمت زا یتامدقم نینچمه .دنک نومزآ ار یتاضورفم ات دنک
دانتسا هداد اه و یخیرات ی ساسارب
یتنس هب ار صخشم یرظن ینابم م
نای هتشر ملع هک دزاس لدب یا هب ار خیرات
ریاس نامتراپد اه لصتم یعامتجا مولع ی م
ی .دنک تسا نآ شهوژپ یلصا لاؤس هک
نانز رد رصع یوفص هنوگچ
هتسناوت دنا رد متسیس یعامتجا رصع دوخ رثؤم یشقن نانز هک تسا نآ شهوژپ ۀیضرف .دنشاب رثؤم
ۀعماج راذگ رد
یتنساسپ هب یتنس تیعضو زا تقو هتشاد
دنا زا روبع اب ار شقن نیا و شقن
اه و یفطاع و یباستنا ی ماع
ارگ و
هب ،یتیفیک شقن
اه و یفطاعارف و یباستکا ی صاخ
ارگ ۀعماج لیدبت هب و دنتخاس مهارف یدودح ات ،یدرکلمع و
هبش ۀعماج کی هب یوفص رصع ناشن جیاتن .دندرک کمک ایوپ و یلاقتنا
م ی تسا هدش ببس یتامدقم راذگ نیا دهد
زا تاعلاطا و یژرنا لاقتنا هک ماظن
اه و هدرخ ماظن اه اب شقن رفآ ،نانز ینی هب اج هکنآ ی
ًافرص قیرط زا شقن اه ی
و یباستنا صاخ ارگ قیرط زا ،دریگب تروص ...و شقن
اه و یباستکا ی ماع
ارگ تامدقم و دریگب تروص زین ...و
پ هرکی زا یدیدج یدنب کیتنربیاس
داجیا یوفص رصع متسیس .دوش
:تفایرد خیرات 12 ریت 1411
خیرات شریذپ :
22 دادرم 1411
هژاو اه یدیلک ی :
س ،کیتنربیاس متسی
عامتجا ی
غتم ،شنک یاهری وگلا
،یی
عضو تی لاقتنا
،ی تنس
،ی
تنساسپ
،ی وفص رصع هی .
دانتسا ب :هلاقم نیا ه عس
نایدی زج ی
، و میرم زرواشک
، ارهز تاداس ( 1411 .) لاکت فی درکراک ی ش نانز ۀعی وفص رصع ی عامتجا شنک راتخاس رد ی
ساسارب
غتم یاهری وگلا یی کیتنربیاس رنه و گنهرف رد نز . ،
14 ( 4 ،) 922 - 222 .
رشان : سسؤم ۀ نارهت هاگشناد تاراشتنا
لاس 14 ۀرامش ، 4-599 ،1401 ناتسمز 626
ﻪﻣﺪﻘﻣ ار نﺎﯾﻮﻔﺻ ﻣ
ﯽ ﻦﯾﺮﺗزﺎﺘﻤﻣ ﺎﺑ ﯽﻧاﺪﻧﺎﺧ دﻮﺟﻮﻣ تاﺪﻨﺘﺴﻣ هاﻮﮔ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﺛﺄﺗ
رد تاﺮﯿ ﻪﺻﺮﻋ
ﺎﻫ ي
ﺲﺳﺆﻣ ار نﺎﻧآ ،ﻮﺳ ﺮﮕﯾد زا .ﺖﺴﻧاد ﯽﺳﺎﯿﺳ و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ،ﻦﯾد ،ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻪﻠﺴﻠﺳ
ا ﺎﺑ ي
دوﺪﺤﻣ ﺖﯾ و ﻢﮐاﺮﺘﻣ يﺎﻫﺎﻨﮕﻨﺗ و ﺎﻫ
ًﺎﻀﻌﺑ ﻦﯾا تاﺮﯿﺛﺄﺗ ،ﺮﻣا ﻦﯾا زا غرﺎﻓ ﺎﻣا ،دﺮﮐ داﺪﻤﻠﻗ صﺎﺧ
زا ﺶﯿﺑ ﺦﯾرﺎﺗ ياﺪﻨﻠﺑ ﺮﺑ ﻪﻠﺴﻠﺳ 500
ﻪﮐ ﯽﺒﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ؛ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ درﻮﻣ ﺮﺘﻤﮐ ناﺮﯾا ﮥﻟﺎﺳ
ﻊﯿﺸﺗ ﺐﻫﺬﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ نآ ﻖﯿﻤﻋ تاﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺧﺮﺑ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ناﺮﯾا ﯽﻤﺳر ﻦﯾد نﻮﻨﮐﺎﺗ
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد مواﺪﺗ
ﺎﺸﮔ ﺶﯾ رﺎﻬﻣ رد ﮏﯿﺗﺎﻤﻠﭙﯾد ﻂﺑاور هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ نآ ﯽﻧﺎﮔرزﺎﺑ و يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ ترﺪﻗ
ﺎﻫ ي ﻪﻘﻄﻨﻣ ا ي
ﺪﻨﻧﺎﻣ رﻮﺗاﺮﭙﻣا نﺎﻘﻘﺤﻣ زا يدﺎﯾز داﺪﻌﺗ ،ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ تﺎﺼﺘﺨﻣ ﺮﮕﯾد و ﯽﻠﻣ ﺖﯾﻮﻫ ﻦﯾﻮﮑﺗ و ﯽﻧﺎﻤﺜﻋ ي
رد ﻖﯿﻗﺪﺗ زا ﺮﯾﺰﮔﺎﻧ ار و
ﯽﮔﮋﯾ و ﺎﻫ ﺖﻬﺟ ﮔ يﺮﯿ ،يدﺎﺼﺘﻗا ،ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ﻂﯾاﺮﺷ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد نآ يﺎﻫ
و ﯽﺳﺎﯿﺳ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا
ﻪﺑ و ﯽﻃ هﮋﯾ ﻪﻫد ﺎﻫ رد ﯽﻨﻏ ﯽﻋﻮﺿﻮﻣ ةزﻮﺣ ﮏﯾ ﻪﺑ ار نآ و هدﺮﮐ ﺮﯿﺧا ي
نﺎﻤﺗرﺎﭘد ﺎﻫ .ﺖﺳا ﻪﺘﺧﺎﺳ لﺪﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا مﻮﻠﻋ ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد ي
ﺮﺼﻋ ﻦﯾا ﺎﺑ ﺦﯾرﺎﺗ ﻢﻠﻋ ﮥﻬﺟاﻮﻣ ،ﻦﯾا ﺮﺑ نوﺰﻓا ﺤﻄﺳﺪﻨﭼ
ﺮﯾﺎﺳ زا ﺶﯿﺑ ﺪﯾﺎﺷ ﯽ اﺮﮔ
ﺶﯾ و ﺎﻫ
ﻪﺘﺷر ﺎﻫ .ﺪﺷﺎﺑ ﮏﯿﻣدﺎﮐآ ي فﺮﺻ
ﺮﻈﻧ ﻪﭽﻧآ ،ﺮﻣا ﻦﯾا زا ﻪﺑ
ﻢﻏر ﯿﺧذ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﺮﯿﮕﻤﺸﭼ ﺶﻧاد ةﺮ
ﯽﻋﻮﺿﻮﻣ ةزﻮﺣ ﻦﯾا ﻣ
ﯽ ﺶﯿﭘ ار ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا يﺪﯾﺪﺟ ﻞﺼﻓ ﺪﻧاﻮﺗ راﺮﻗ نﺎﻘﻘﺤﻣ يور
ﮥﻬﺟاﻮﻣ ،ﺪﻫد ﺑ
ﻪﺘﺷرﺎﻨﯿ نورد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺎﺑ يا ﻪﺘﺷر
ا ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ ،ﺦﯾرﺎﺗ ي رﺎﻤﺷ
ﺖﺳا ﺶﻫوﮋﭘ ،سﺎﺳا ﻦﯿﻤﻫ ﺮﺑ . ﭘ
ﺶﯿ ور ﻪﻧﻮﻤﻧ ا زا ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ ﻦﯾﺮﻤﺗ ﮏﯾ زا ي هداد
ﺎﻫ ﺮﺼﻋ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ي
يدﺮﮑﯾور ﺮﺑ ﺎﻨﺑ ﻪﯾﻮﻔﺻ ﺑ
ﻪﺘﺷرﺎﻨﯿ و ﺦﯾرﺎﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا يا ﻪﻌﻣﺎﺟ
ﺳﺎﻨﺷ رد ،دﻮﺧ تاروﺪﻘﻣ دوﺪﺣ رد ار ﯽ
ﯽﻣ راﺮﻗ ﻢﻫ ﺎﺑ ﯽﻃﺎﻌﺗ ﺺﺨﺸﻣ يﺮﻈﻧ هﺎﮕﺘﺳد ﮏﯾ ﺮﻈﻨﻣ زا ﺦﯾرﺎﺗ ﻦﯾا ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ .ﺪﻫد
زا ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺳﺎﻨﺷ اﺮﮔدﺮﮐرﺎﮐ ﻪﺑ نآ ﮥﻨﯿﺸﯿﭘ ﻪﮐ ار ﯽ ،ﻢﯿﮐرود ﻞﯿﻣا ﯽﯾ
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺮﺑ ناراﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ زا ﯽﮑﯾ
لﺎﻧآ ﺐﺘﮑﻣ ﻣ
ﯽ ﯽﻣ راﺮﻗ ﯽﻃﺎﻌﺗ ﻦﯾا رﺎﮐوزﺎﺳ ،ﺪﺳر .ﺪﻫد
ﺦﯾرﺎﺗ ﯽﻧاﻮﺧزﺎﺑ ﻖﯾﺮﻃ زا ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ زا ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ
ﮥﭽﯾرد يرﻮﺌﺗ ﺤﻄﺳﺪﻨﭼ ﯽ
ﯽﺘﻠﺼﺧ ﻪﮐ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ تﻮﮑﻟﺎﺗ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﯾاﺮﮔدﺮﮐرﺎﮐ ﻬﺟوﺪﻨﭼ
ﺶﻨﮐ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا رﺎﺘﺧﺎﺳ ﮥﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﯽ
ا ،دراد ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽﺳﺎﯿﺳ ،يدﺎﺼﺘﻗا ،ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ هﻮﺟو زا ﻢﻋ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ا ﺦﯾرﺎﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا توﺎﻔﺘﻣ ي
ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ وراﺮﻓ ﯽﻣ راﺮﻗ .دﺮﯿﮔ ﺑ ﯽ نﺎﻤﮔ ﻓﺮﻇ ﺖﯿ ﮥﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ ﺑ
ﻪﺘﺷرﺎﻨﯿ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ رﺎﯿﺴﺑ ،ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﺮﻣا يا
نآ مﺎﺠﻧا ﻪﺑ ﻖﻓﻮﻣ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا يﺰﯿﭼ نآ هﺪﺷ
ﺪﻧا ،نﺎﯿﻣ ﻦﯾا رد ﯽﻧﻮﻧﺎﮐ ﮥﺘﮑﻧ .
ﻢﮐ ﺎﻤﺷ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﯾﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﺨﯾرﺎﺗ رﺎﺼﻋا رد نﺎﻧز زا دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃا ندﻮﺑر
دوﺪﺤﻣ ﺖﯾ ﯽﯾﺎﻫ هداد ا نﺎﻘﻘﺤﻣ و ﺖﺳا هدﺮﮐ دﺎﺠﯾا هزﻮﺣ ﻦﯾا رد تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ياﺮﺑ ار يدﺎﻨﺘﺳا و ي
ﺶﻫوﮋﭘ ﭘ ﺶﯿ ﻪﺑﺮﺠﺗ ًﺎﻘﯿﻤﻋ ار نآ ﺰﯿﻧ ور هدﺮﮐ
ﺪﻧا ﮏﯾ ةرﺎﺑرد تﺎﻋﻼﻃا دﻮﺒﻧ ﯽﻫﺎﮔ ﻪﮑﻨﯾا ﻦﻤﺿ .
ﻨﻌﯾ ﻪﻌﻣﺎﺟ زا ﻢﻬﻣ ﺶﺨﺑ دﻮﺧ ،نﺎﻧز ﯽ
ﻣ ﯽ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖﻟﻻد ﺎﻫ .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد نﺎﻧز ﺖﯿﻌﺿو زا ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ ﯽﯾ
ﻪﺑ ﻊﺒﺗ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ ةﻮﯿﺷ ﻪﺑ ،ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﯾا -
ﻦﯾا ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻠﺻا لاﺆﺳ ،ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ ﺖﺳا
ﻪﮐ نﺎﻧز رد ﺮﺼﻋ
يﻮﻔﺻ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ رد ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺮﺼﻋ دﻮﺧ ﺮﺛﺆﻣ لاﺆﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺪﻨﺷﺎﺑ حﺮﻄﻣ
هﺪﺷ ،
ﺖﺳا نآ ﺶﻫوﮋﭘ ﮥﯿﺿﺮﻓ ﻪﮐ
يﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ نﺎﻧز ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ
ﺪﻧا يﺎﻔﯾا ﻖﯾﺮﻃ زا يدوﺪﺣ ﺎﺗ ﺶﻘﻧ
ﺎﻫ ي
.ﺪﻨﻨﮐ ﮏﻤﮐ ﯽﺘﻨﺳﺎﺴﭘ ﻪﺑ ﯽﺘﻨﺳ ﺖﯿﻌﺿو زا ،ﺖﻗو ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻢﺘﺴﯿﺳ لﺎﻘﺘﻧا ﻪﺑ ،ﺾﻗﺎﻨﺘﻣ و ﻪﻧﺎﮔود
ﮏﯾ دﻮﺟو ،ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﮏﯿﺘﻧﺮﺒﯾﺎﺳ ﯽﻤﺘﺴﯿﺳ دﺮﮑﯾور رد ﻪﮐ ﺖﺳا يروﺮﺿ يﺪﯿﻠﮐ ﮥﺘﮑﻧ ﮏﯾ نﺎﯿﺑ ﯽﯾﻮﮕﻟا ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺑ
ﺎﻬﻨﺗ ﯽﯾ ﻤﻧ ﯽ ﺘﯿﻌﺿو ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﺮﻇﺎﻧ ،ﮏﯿﺗﺎﻤﺘﺴﯿﺳ تﺎﺒﺳﺎﻨﻣ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺪﻨﮐ ﺖﻟﻻد ﯽﻟﺎﻘﺘﻧا ﯽ
ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﯾﻮﮕﻟا يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﯽﻣﺎﻤﺗ دﻮﺟو ﺮﺑ ﻣ
ﯽ ﻢﻫاﺮﻓ ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻟﺎﻘﺘﻧا ﺖﯿﻌﺿو ﮏﯾ تﺎﻣﺪﻘﻣ نﺪﺷ
،لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ ﺮﮔا ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺪﻨﮐ ﺖﻟﻻد
ًﺎﻓﺮﺻ هﺪﻨﺴﺑ هرود ﻦﯾا نﺎﻧز ﯽﺑﺎﺴﺘﮐا/ﯽﺑﺎﺴﺘﻧا ﯽﯾﻮﮕﻟا ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺑ
،ﺖﺳا هﺪﺷ
ًﺎﻌﻄﻗ ردﺎﻗ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ .ﺪﻨﻨﮐ داﺪﻤﻠﻗ ﯽﻟﺎﻘﺘﻧا ﺖﯿﻌﺿو ﮏﯾ ﺮﺑ ﯽﻫاﻮﮔ ار نآ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺒﻧ
ﻪﮑﻨﯾا ﻮﮔ ﻪﭼ ﺎﺴﺑ و ﺮﮕﯾد راودا رد ﻪﻠﺴﻠﺳ
ﺎﻫ ﺰﯿﻧ ﻪﯾﻮﻔﺻ زا ﻞﺒﻗ ي هداد
ﺎﻫ ﯽﺒﺴﻧ رﻮﺒﻋ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ ﯽﯾ
يﻮﺳ ﮏﯾ زا نﺎﻧز ﺒﻄﻗ
ﺖﯿ ﻦﯾا مود ﮥﯾﻮﺳ ﻪﺑ ﯽﯾﻮﮕﻟا يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ يﺎﻫ ﺒﻄﻗ
ﺖﯿ رد ﺎﻣا ،ﺪﺷﺎﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﺎﻫ
و راودا نآ ﻪﻠﺴﻠﺳ
ﺎﻫ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ، زا ﯽﺒﺴﻧ رﻮﺒﻋ ،ﻪﯾﻮﻔﺻ نارود
ﻮﺳ ﻪﯾ ﯽﻣﺎﻤﺗ لوا يﺎﻫ ﺒﻄﻗ
ﺖﯿ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﯽﯾﻮﮕﻟا يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﻮﺳ
ﻪﯾ هﺪﻫﺎﺸﻣ مود يﺎﻫ ﻤﻧ
ﯽ نﺎﻧز رﻮﺒﻋ فﺮﺻ ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ .دﻮﺷ ﻪﺑ
رﻮﻃ ﯽﺒﺴﻧ
نﺎﮑﻣا ﺎﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺴﯿﻧ ﯽﺑﺎﺴﺘﮐا ﻪﺑ ﯽﺑﺎﺴﺘﻧا ﺖﯿﻌﺿو زا ﻣ
ﯽ ﯽﺘﯿﻌﺿو رد ار ﻪﯾﻮﻔﺻ نﺎﻧز ﮥﻌﻣﺎﺟ ﺪﻫد
ﯽﻓﺮﻌﻣ لﺎﻘﺘﻧا و راﺬﮔ ياﺮﺑ ﯽﺗﺎﻣﺪﻘﻣ ﻪﮑﻠﺑ ،ﻢﯿﻨﮐ
ًﺎﻨﻤﺿ زا ﯽﺒﺴﻧ رﻮﺒﻋ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ يﺪﻫاﻮﺷ ﺮﺑ هوﻼﻋ و
صﺎﺧ ﺖﯿﻌﺿو زا رﻮﺒﻋ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ ﺰﯿﻧ يﺪﻫاﻮﺷ ،ﯽﺑﺎﺴﺘﮐا ﻪﺑ ﯽﺑﺎﺴﺘﻧا ﺖﯿﻌﺿو مﺎﻋ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﯾاﺮﮔ
و ﻪﻧﺎﯾاﺮﮔ
ﻪﺑ ﯽﻔﻃﺎﻋ ﺖﯿﻌﺿو زا رﻮﺒﻋ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ يﺪﻫاﻮﺷ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺑ
ﯽ .دراد دﻮﺟو ...و ﯽﻔﻃﺎﻋ ﯽﻓﺮﻃ
ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﻫ
ﭻﯿ ﻦﯾا زا ماﺪﮐ ﺎﻫرﻮﺒﻋ
ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ،ﺪﻨﻨﮐ ﺖﻟﻻد ﯽﻟﺎﻘﺘﻧا ﺖﯿﻌﺿو ﮏﯾ ﺮﺑ ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ ردﺎﻗ ﯽﯾ
عﻮﻤﺠﻣ ﯽﻟو نآ
ﺎﻫ ﻢﻫاﺮﻓ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﮥﯾﺮﻈﻧ ﻖﺒﻃ ار ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ نﺎﮑﻣا ﻦﯾا ﻣ
ﯽ .دزﺎﺳ
صﻮﺼﺧرد و تاﺪﻨﺘﺴﻣ ناﺰﯿﻣ
هداد ﺎﻫ ي ﻪﺋارا هﺪﺷ .ﺖﺳا يروﺮﺿ ﻪﺘﮑﻧ ود ﺮﮐذ ﺰﯿﻧ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا رد
ياﺮﺑ شﻼﺗ و ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺖﻣﺮﻓ ﺖﯾﺎﻋر ﻪﮑﻨﯾا ﺖﺴﺨﻧ ﺪﺷدوﺪﺤﻣ
ﮥﺋارا نﺎﮑﻣا ،ﻪﻟﺎﻘﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻢﺠﺣ ﻪﺑ ن
هداد ﺎﻫ مود ﻞﻣﺎﻋ ﺎﻣا ،دﺮﮐ ﻎﯾرد هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ زا ار ﺮﺘﺸﯿﺑ ي صﻮﺼﺧرد
ﯽﮔﮋﯾو ﻪﺑ ،تاﺪﻨﺘﺴﻣ داﺪﻌﺗ
طﻮﺑﺮﻣ ﯽﺘﺴﺴﮔ ﺮﻫ ﯽﻗﺎﻘﺸﻧا ﻣ
ﯽ ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ .دﻮﺷ
ًﺎﺳﺎﺳا هداد ﺎﻫ ﯽﺒﺴﻧ ﺖﺴﺴﮔ ﮏﯾ ﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﯾ
ﺖﻟﻻد ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﻣ
ﯽ ﺶﻘﻧ ،ﺪﻨﻨﮐ هداد
ﺎﻫ ﻢﮐ ي ﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻧراد ار يرﺎﻤﺷ رد ﻮﮐﻮﻓ لﺎﺜﻣ يا
ﺎﺑ ﯽﻧﺎﮕﯾ ،ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻢﻏر ﻢﮐ و ،نﺎﺸﻧدﻮﺑرﺎﻤﺷ ﻗد
ًﺎﻘﯿ ﻪﺑ ﻟد ﻢﮐ ﻞﯿ ،نﺎﺸﻧدﻮﺑرﺎﻤﺷ نآ
ﺎﻫ و ﺪﻧور زا ﺖﺴﺴﮔ ﺮﺑ لاد ار
لاور ﺎﻫ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ي ﻣ
ﯽ اﺮﯾز ؛ﺪﻧاد
» ﻮﮐﻮﻓ سﺎﺳاﺮﺑ مواﺪﺗ ﯽﭘ رد ،ﯽﻧﻮﮔژاو ﻞﺻا ﭘ
ﯽﮕﺘﺳﻮﯿ نﺎﯿﻣ ﺎﻫ
ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺴﯿﻧ ﺎﻫداﺪﯾور ﻣ
ﯽ ﺎﺗ ﺪﺷﻮﮐ ﺖﺴﺴﮔ ﺎﻫ و ﭘﺎﻧ ﯽﮕﺘﺳﻮﯿ ر ﯽﯾﺎﻫ ﺪﻧور رد ﻪﮐ ا ﺖﮐﺮﺣ
ﺎﻫ ي
رﺎﯿﺴﺑ ﯽﺨﯾرﺎﺗ و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺮﺛﺆﻣ
هدﻮﺑ ﺪﻧا زا و نآ ﺎﻫ ﺪﻫد نﺎﺸﻧ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﻠﻔﻏ «
،ﯽﻓﺎﮐ) 1393 :
307 ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا ﻪﮑﻨﯾا ﻦﻤﺿ .(
ًﺎﻓﺮﺻ ﺮﺑ ﻢﻫاﺮﻓ زﺎﺳ و ﺖﺳا هداد يأر ،لﺎﻘﺘﻧا و راﺬﮔ ﮏﯾ تﺎﻣﺪﻘﻣ ي
.مﺎﻤﺗ و مﺎﺗ يﺮﻣا مﺎﻘﻣ رد ﯽﻟﺎﻘﺘﻧا ﺖﯿﻌﺿو ﻪﻧ
ﭘ ﮥﻨﯿﺸﯿ ﺶﻫوﮋﭘ
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﻊﻄﻘﻨﻣ روﺮﻣ ﻪﺑ ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺘﺧادﺮﭘ
ﺪﻧا تروﺮﺿ ﺮﺑ ﺎﻨﺑ ،ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد .
شور ود نﺎﯿﻣ زا ،ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ ﯽﺳرﺮﺑ ندﻮﺑﺪﻨﻤﺷور ﺻﻮﺗ
ﻪﯿ روﺮﻣ و ﯽﺘﯾاور روﺮﻣ ﯽﻨﻌﯾ ،لﻮﺳﺮﮐ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ
ﮏﯾ ﻪﺑ ﻪﮐ ﮏﯿﺗﺎﻤﺘﺴﯿﺳ روﺮﻣ شور زا ،ﮏﯿﺗﺎﻤﺘﺴﯿﺳ ﺦﻨﺳ
ﺪﻨﺑ مﺎﻋ ي صﻮﺼﺧرد ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
اﻮﺧ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﯿﻣﺎﺠﻧا ﺪﻫ رد ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﯽﯾﺎﻤﻧﺎﺟ ﺎﺗ دﻮﺷ
ﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺘﺴﺑ ﻪﻨﯿﺸﯿ
ﻣ ﺮﺴﯿ ﻮﺷ ﻪﻣادا رد .د
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ اﺪﺘﺑا ﺎﻫ
ﯽﯾ ﭘ زا ﻪﻨﯿﺸﯿ ﺦﻨﺳ ﻪﺑ ﺲﭙﺳ و ﺪﻨﺑ
ي ﻪﺑ ﺖﺳد نآ زا هﺪﻣآ هرﺎﺷا ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺮﮐذ نﺎﯾﺎﺷ .دﻮﺷ
ﺎﯾ ﺎﻤﻧرود ﻢﯿﺳﺮﺗ نﺎﮑﻣا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺼﯿﺼﺧ ﻦﯾا رد ﮏﯿﺗﺎﻤﺘﺴﯿﺳ روﺮﻣ زﺎﯿﺘﻣا ﻪﮐ ﺖﺳا ﺸﭼ
ﻢ زاﺪﻧا زا ي
ار ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎﺳاﺮﺑ
ﻢﻫاﺮﻓ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ ﮥﺸﻘﻧ ﻣ
ﯽ اﺮﯾز ؛ﺪﻨﮐ
» ﻦﯾا نﺎﻣزﺎﺳ ﻫد ردﺎﻗ ار ﻖﻘﺤﻣ ﯽ
ﻣ ﯽ ﮥﻌﻟﺎﻄﻣ ﺪﺑﺎﯾرد ﻪﮐ دزﺎﺳ ﭘ
ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮕﭼ هﺪﺷدﺎﻬﻨﺸﯿ ﺶﻫوﮋﭘ
ﺎﻫ ﻪﻓﺎﺿا يﺰﯿﭼ ﯽﻠﺒﻗ ي ﻣ
ﯽ ﻂﺴﺑ ار نآ ،ﺪﻨﮐ
ﻣ ﯽ راﺮﮑﺗ ﺎﯾ ﺪﻫد ﻣ
ﯽ ﺸﯿﭘ ﮥﺸﻘﻧ ﮏﯾ ﯽﺣاﺮﻃ ،ﺮﻣا ﻦﯾا ياﺮﺑ ﺪﯿﻔﻣ دﺮﮑﯾور ﮏﯾ .ﺪﻨﮐ ﺖﺳا ﻪﻨﯿ
« ،لﻮﺳﺮﮐ)
1391 : 84 .(
ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ﻪﮐ ﯽﯾ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ بﺎﺘﮐ ﻪﻠﻤﺟ زا ،ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﯾﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ رد نﺎﻧز هﺎﮕﯾﺎﺟ ﺖﺧﺎﻨﺷ
،ﻪﻔﯿﻌﺿ نز ﯽﻧاﺮﯾا رد ﺮﺼﻋ يﻮﻔﺻ ﻪﺸﻔﻨﺑ ﺮﺛا زﺎﺠﺣ
ي ) 1381 ﮥﻟﺎﻘﻣ ،(
» ﯽﻫﺎﮕﻧ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﺑ ﯽ
ﻪﯾﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ رد نﺎﻧز ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ «
رذآ ﺮﺛا ﻠﻗ ﯽ ) هداز 1383 بﺎﺘﮐ ،(
،نز ﺖﺳﺎﯿﺳ و اﺮﺴﻣﺮﺣ رد ﺮﺼﻋ يﻮﻔﺻ
ﺪﯿﺠﻤﻟاﺪﺒﻋ ﮥﺘﺷﻮﻧ ) عﺎﺠﺷ
1384 بﺎﺘﮐ ،(
نز ﯽﻧاﺮﯾا د زا هﺎﮔﺪﯾ ﻪﻣﺎﻧﺮﻔﺳ ﻮﻧ نﺎﺴﯾ ﮕﻧﺮﻓ ﯽ اﺮﺘﯿﻣ ﺮﺛا
دﺎﺑآﺮﻬﻣ ي ) 1386 بﺎﺘﮐ ،(
نز رﺎﺗ رد ﺦﯾ يرﺎﮕﻧ ﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ ي
ﯽﻠﻘﺳﺎﺒﻋ ﺮﺛا رﺎﻔﻏ
ي ) دﺮﻓ 1388 ،(
ﻟﺎﻘﻣ ﮥ
» ةرود رد نﺎﮐدﻮﮐ و نﺎﻧز ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا هﺎﮕﯾﺎﺟ ﯽﺳرﺮﺑ هﺎﺷ
ﺐﺳﺎﻤﻬﻃ يﻮﻔﺻ سﺎﺳاﺮﺑ ﺒﻄﺗ ﻖﯿ هرﺎﮕﻧ ﺎﻫ ي
ﮥﻣﺎﻨﻫﺎﺷ ﺦﺴﻧ و ﯽﺒﺳﺎﻤﻬﻃ ﺖﻔﻫ
ﮓﻧروا ﯽﻣﺎﺟ « زﺎﻨﻬﻣ ﮥﺘﺷﻮﻧ ﺎﺷ
ﻪﺘﺴﯾ و ﺮﻓ ) نارﺎﮑﻤﻫ 1393
ﮥﻟﺎﻘﻣ ،(
» ﮏﺒﺳ ﯽﮔﺪﻧز نز ﯽﻧاﺮﯾا زا هﺎﮕﻧ ﻪﻣﺎﻧﺮﻔﺳ ﻮﻧ نﺎﺴﯾ ﯽﻧاﺮﯾاﺮﯿﻏ ﺮﺼﻋ يﻮﻔﺻ « ﻦﯿﺴﺣ ﺮﺛا ﺿﺎﻗ
ﯽ ﯽﻧﺎﺧ و
ﺎﺿرﺪﻤﺤﻣ ﻧارﺎﺑ
ﯽ ) 1393 ،(
ﻟﺎﻘﻣ ﮥ
» تﺮﻄﻓ ﮥﻨﯿﻔﺳ رد يﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ نﺎﻧز ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﯽﮔﺪﻧز بﺎﺗزﺎﺑ «
ﮥﺘﺷﻮﻧ
ﺖﻫﺰﻧ ﺪﻤﺣا ي ) 1394 ﮥﻟﺎﻘﻣ ،(
» ﻪﯾﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ رد نﺎﻧز ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ﺶﻘﻧ ﯽﺳرﺮﺑ «
و ﻢﺋﺎﻘﻟاﺮﻈﺘﻨﻣ ﺮﻐﺻا ﺮﺛا
ﺐﻨﯾز ﻧﺎﺒﻌﺷ ﯽ ) 1398 ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ ﯽﮕﻤﻫ ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ( ﺳر
هﺪﯿ ،ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ،ﯽﺳﺎﯿﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﮐ ﺪﻧا
و هﺎﮕﯾﺎﺟ ﺮﺑ ﯽﺒﻫﺬﻣ و ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ﺶﻘﻧ
ﺎﻫ راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﯾﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ نﺎﻧز ي هدﻮﺑ
ﺪﻧا ،فاﺮﺷا و يرﺎﺑرد نﺎﻧز و
دوﺪﺤﻣ ﺖﯾ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا تﺎﻘﺒﻃ ﺮﯾﺎﺳ نﺎﻧز زا يﺮﺘﺸﯿﺑ يﺎﻫ ﻪﺘﺷاد
ﺪﻧا .
روﺮﻣ ﮏﯿﺗﺎﻤﺘﺴﯿﺳ نﺎﺸﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﮥﻨﯿﺸﯿﭘ
ﻣ ﯽ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ مﻮﻤﻋ ﺪﻫد ترﻮﺻ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻖﯿﻘﺤﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﺎﺑ
،ﺮﺿﺎﺣ ﻞﺑﺎﻗ ﺴﻘﺗ هﺪﻤﻋ هوﺮﮔ ود ﻪﺑ ﻢﯿ ﺖﺳا
رادﻮﻤﻧ ﻪﮐ 1 ﻦﯾا يﺎﯾﻮﮔ ﺦﻨﺳ
ﺪﻨﺑ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و مﺎﻋ ي
ﮏﯿﺗﺎﻤﺘﺴﯿﺳ روﺮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ نﺎﯾﺎﺷ .ﺖﺳا ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﯽﯾﺎﻤﻧﺎﺟ ترﻮﺻ
ﻪﺘﻓﺮﮔ سﺎﺳاﺮﺑ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ
ترﻮﺻ ﻒﯿﺻﻮﺗ و ﻞﯿﻠﺤﺗ نﻮﭽﻤﻫ ﯽﯾﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﺮﺑ ﺎﻨﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ ،ﯽﯾﺎﯾﻮﭘ ،ﯽﯾﺎﺘﺴﯾا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻣﺎﻋ تروﺮﺿ و ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا
نداد ﻦﯾا ﺺﺨﺸﻣ ار ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻣ
ﯽ .ﺪﻨﮐ
رادﻮﻤﻧ 1 . ﺦﻨﺳ يﺪﻨﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ
نﺎﻤﻫ رﻮﻃ رادﻮﻤﻧ يﺮﺼﺑ ﺖﯾاور رد ﻪﮐ 1
ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻫﺎﺸﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﮏﯿﺗﺎﻤﺘﺴﯿﺳ روﺮﻣ ،ﺖﺳا
ﺮﺑ ًﺎﻓﺮﺻ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﯽﺸﺨﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ يﺎﯾﻮﮔ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ ﻪﺒﻨﺟ
ﺎﻫ ﻢﻫ نآ ،ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ ي
ﮥﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ًﺎﻓﺮﺻ ،تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا يﺮﮕﯾد ﺶﺨﺑ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺎﺘﺴﯾا يﺮﻈﻨﻣ زا ﻪﺒﻨﺟ
ﺎﻫ ي
ﺎﻘﻣ ﻪﺴﯾ ،تاروﺪﻘﻣ دوﺪﺣ رد ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ .ﺖﺳا هﺪﯾزرو تردﺎﺒﻣ ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ ًﺎﺘﺒﺴﻧ يﺮﻈﻨﻣ زا يا
ﻪﺒﻨﺟ ﺎﻫ و و ﯽﮔﮋﯾ ار ﻪﯾﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ زا ﯽﯾﺎﻫ ﻪﺑ
ﺑﺎﺜﻣ ﮥ ﻓﺮﻇ ﺖﯿ و ﺎﻫ ﺴﻧﺎﺘﭘ ﻞﯿ زا راﺬﮔ ياﺮﺑ ﯽﯾﺎﻫ ﯽﺘﯿﻌﺿو
،ﯽﻨﯿﺴﭘ ﯽﺘﯿﻌﺿو ﻪﺑ ﯽﻨﯿﺸﯿﭘ سﺎﺳاﺮﺑ
ﺮﻈﻧ ﻪﯾ راﺮﻗ ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ ﮥﻗاﺪﻣ درﻮﻣ ،ﺺﺨﺸﻣ و ﯽﻣﺎﻤﻀﻧا يا
ﯽﻣ ﻢﻫ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻊﻄﻘﻣ طﻮﻄﺧ .ﺪﻫد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﺶﺨﺑ ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻧﺎﺷﻮﭘ
ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ ﺚﯿﺣ زا ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ .ﺖﺳا ندﻮﺑ
ﺮﻈﻧ بﻮﭼرﺎﭼ ي
زا ﯽﮑﯾ هزﻮﺣ ﺎﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻢﯿﮐرود ﻞﯿﻣا ﻪﺑ ﺐﺴﺘﻨﻣ ﯽﯾاﺮﮔدﺮﮐرﺎﮐ لﺎﻧآ ﺐﺘﮑﻣ ﺮﺑ راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ ي
ترﻮﺻ ﺪﻨﺑ ﻦﯾﻮﮑﺗ ي يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﯾاﺮﮔدﺮﮐرﺎﮐ نآ ﮥﺘﻓﺎﯾ ﻪﻌﻣﺎﺟ
سﺎﻨﺷ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ تﻮﮑﻟﺎﺗ ،ﺮﺻﺎﻌﻣ ﺖﺳا
.
ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺑ ﺰﮐﺮﻤﺘﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﯾﻮﭘ يﺎﻫ
(ﮏﯿﻣﺎﻨﯾد) ﺦﻨﺳ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺪﻨﺑ
ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺑ ﺰﮐﺮﻤﺘﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ
ﺎﺘﺴﯾا (ﮏﯿﺗﺎﺘﺳا) ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
يا (ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ)
زا غرﺎﻓ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺮﺼﻋ يﺎﻫ صﻮﺼﺧ رد ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ًﺎﻓﺮﺻ ،لﻮﺤﺗ و ﺮﯿﯿﻐﺗ
ﻒﯿﺻﻮﺗ ﻪﺑ ﯽﮔﮋﯾو رد نآ يﺎﻫ
ﺎﺘﺴﯾا يﺮﻣا مﺎﻘﻣ ﻪﺘﺧادﺮﭘ .ﺪﻧا زا غرﺎﻓ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺮﺼﻋ يﺎﻫ صﻮﺼﺧ رد ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ
،لﻮﺤﺗ و ﺮﯿﯿﻐﺗ ًﺎﻓﺮﺻ
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻪﺑ يا
يﺮﻣا مﺎﻘﻣ رد نآ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ
.ﺪﻧا ﺮﺿﺎﺣ ﮥﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺮﺑ ﺰﮐﺮﻤﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ
،لﻮﺤﺗ و ﺮﯿﯿﻐﺗ صﻮﺼﺧرد ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﺮﺼﻋ ﻪﺑ ﯽﮔﮋﯾو ﻞﯿﻠﺤﺗ مﺎﻘﻣ رد نآ ﯽﻟﺎﻘﺘﻧا يﺎﻫ
ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺎﯾﻮﭘ يﺮﻣا .ﺪﻧا
ﻪﺑ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧاﻮﻨﻋ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﯾاﺮﮔدﺮﮐرﺎﮐ ﯽﻣ دﻮﺧ رﺎﮐ
ﺪﻫد اﺮﯾز ؛
» هراﻮﻤﻫ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﺪﯿﮐﺄﺗ
و ﺖﺳا ﻢﻈﻧ و تﺎﺒﺛ ﺮﺑ ﯾﺮﻈﻧ ﺖﻘﯿﻘﺣ رد
ﮥ ﻪﮐ لاﺆﺳ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ ياﺮﺑ ﺖﺳا ﯽﺸﺷﻮﮐ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا
نﺎﮑﻣا ﻪﻧﻮﮕﭼ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻢﻈﻧ ﺖﺳا ﺮﯾﺬﭘ
) « نﻮﺘﻠﯿﻤﻫ ، 1379 : 53 - 54 .(
ﺮﻈﻨﻣ ﻦﯾا زا ﻣ
ﯽ نﺎﮑﻣا ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﯾﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا مﺎﻈﻧ ﻪﮐ لاﺆﺳ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ رد ناﻮﺗ
نﺎﻧز ﻪﻠﻤﺟ زا ﻢﺘﺴﯿﺳ نآ ياﺰﺟا ﺶﻘﻧ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺿوﺮﻔﻣ ،ﺖﻓﺎﯾ ﺎﻘﺑ و مواﺪﺗ ،ﺖﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد يﺪﺟ ار
ﺮﮔا ﯽﺘﺣ ﺶﻘﻧ
ﺎﻫ ﺖﺷاﺪﻬﮕﻧ و نﻮﮑﺳ ﻦﯿﻤﻫ ﮥﯿﺣﺎﻧ زا ًﺎﻘﯿﻗد .ﺪﺷﺎﺑ هدﻮﺑ ﯽﻟﺎﻌﻔﻧا ًﺎﻣﻮﻤﻋ نﺎﻧز ي
ﻦﯿﻨﭼ نﺎﮑﻣا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ مﺎﻈﻧ ود رد نﺎﻧآ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﮕﭼرﺎﭙﮑﯾ ﻆﻔﺣ و ﺎﻫﻮﮕﻟا اﺮﯾز ؛ﺖﺳا هﺪﺷ ﻢﻫاﺮﻓ ﯽﻣواﺪﺗ
»ﭘ ﺰﻧﻮﺳرﺎ ﻂﺴﺑ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺸﯾﺪﻧا
ﮥ ﺟا مﺎﻈﻧ مﻮﻬﻔﻣ ﻪﺑ ﺶﻨﮐ ﯽﻋﺎﻤﺘ
،
ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا مﺎﻈﻧ ار
شزرا و ﺎﻫرﺎﺠﻨﻫ لﻮﺣ ﻣ ﯽﯾﺎﻫ
ﯽ ﺪﻨﯿﺑ ﮐ ﻂﯿﺤﻣ زا ﯽﺸﺨﺑ ﻪﮐ ﺸﻨ
ﻞﯿﮑﺸﺗ ار ناﺮﮕ
ﯽﻣ ﻫد ﺪ « ،ﺐﯾاﺮﮐ) 1378 : 56 .(
ﺎﻨﺒﻣ ندادراﺮﻗ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﮏﯾ ياﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﮥﻟﺎﻘﻣ رد ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﮥﯾﺮﻈﻧ ﯽﺳﺎﺳا و ﻢﻬﻣ ﺶﺨﺑ
ﻪﮐ ﺖﺳا نآ زا ﯽﺷﺎﻧ
» ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ جوا يﺮﮑﻓ
رﺎﭼ ﯽﺣاﺮﻃ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﻣ بﻮﭼ
ﻮ ﻪﺑ مﻮﺳ
يدﺮﮐرﺎﮐرﺎﻬﭼ ﻢﯾادارﺎﭘ ﺎﯾ AGIL
ﺖﺳا 1
ﺎﻨﺒﻣﺮﺑ ﻪﮐ ي ﺶﻨﮐ ﯽﯾﻮﮕﻟا يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ راﺮﻗ 2
ﺪﻧراد «
) نﻮﺘﻠﯿﻤﻫ ، 1379 : 24 - 23 .(
اﺮﺑ ﻦﯾ سﺎﺳا ﯽﻤﺘﺴﯿﺳ ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ وا زا ﻢﻋا
،ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ،ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا
دﺮﮐ ﺺﺨﺸﻣ ار يرﺎﺘﻓر و ﯽﺘﯿﺼﺨﺷ .ﺖﺳا ه
ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا رد يو
، رﺎﻬﭼ زا ﻞﮑﺸﺘﻣ ار ﺶﻨﮐ مﺎﻈﻧ
ءﺰﺟ ﻪﻠﻤﺟ زا مﺎﻈﻧ ،ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا مﺎﻈﻧ ،ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ مﺎﻈﻧ يدﺎﻘﺘﻋا
ﯽﻣ ﯽﺘﺴﯾز مﺎﻈﻧ و ﺪﻧاد
وا . ﻦﯾا ياﺮﺑ
هدﺮﺧ ﻢﺘﺴﯿﺳ ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ ﯽﯾﻮﮕﻟا ﺎﻫ ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ AGIL
ﻢﺘﺴﯿﺳ ﮏﯾ يﺎﻘﺑ و ﻆﻔﺣ ياﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
مزﻻ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻧراد هرﺎﺷا ﻪﻌﻣﺎﺟ يﺎﻘﺑ ﺖﻬﺟ رد ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺮﻫ يﺎﻫدﺮﮐرﺎﮐ ﻪﺑ و ﺪﻧا
،ﺖﯿﻤﺳا) ﺪ 1383
:
57 .(
ﮕﯾد ﺪﻌﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﮥﻟﺎﻘﻣ رد ﻪﮐ وا ﮥﯾﺮﻈﻧ زا يﺮ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ و ﺶﻘﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ يراﺰﺑا
راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺶﻨﮐ رﺎﺘﺧﺎﺳ يدﺮﮐرﺎﮐ ﻒﯿﻟﺎﮑﺗ ﻖﻘﺤﺗ رد نﺎﻧز هﺎﮕﯾﺎﺟ ﻪﮐ ﺖﺳا عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا ﺮﺑ ﺮﻇﺎﻧ ،ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻫ
» ﺪﯾﺎﺑ ﺪﻨﮐ اﺪﯿﭘ ﺎﻘﺑ ﻪﮑﻨﯾا ياﺮﺑ ﯽﺤﻄﺳ ﺮﻫ رد ﯽﻣﺎﻈﻧ
ﺶﯿﭘ ﺎﯾ زﺎﯿﻧ رﺎﻬﭼ زﺎﯿﻧ
ﺪﻨﮐ هدروآﺮﺑ ار .
نآ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﺶﯿﭘ ار ﺎﻫ
طﺮﺷ ﯽﻣ يدﺮﮐرﺎﮐ يﺎﻫ ﻦﯾا .ﺪﻣﺎﻧ
ﺶﯿﭘ طﺮﺷ ترﺎﺒﻋ ﺎﻫ زا ﺪﻧا :
(ﻒﻟا قﺎﺒﻄﻧا يﺮﯾﺬﭘ ﺪﻨﮐ اﺪﯿﭘ قﺎﺒﻄﻧا دﻮﺧ ﻂﯿﺤﻣ ﺎﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻣﺎﻈﻧ ﺮﻫ ؛3
؛
(ب فﺪﻫ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺧ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺞﯿﺴﺑ ياﺮﺑ ﯽﻠﯾﺎﺳو ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻣﺎﻈﻧ ﺮﻫ ؛4
فﺪﻫ ﺖﺳد دﻮﺧ يﺎﻫ ﺪﻨﮐ ﻞﺻﺎﺣ ﺖﯾﺎﺿر و ﺪﺑﺎﯾ
؛
1. AGIL Frameworkor Four-Function Paradigm 2. pattern variable of action
3. adaptation 4. goal attainment
(پ ﯽﮕﭼرﺎﭙﮑﯾ : 1
هﻮﯿﺷ و ﺪﻨﮐ ﻆﻔﺣ ار دﻮﺧ ياﺰﺟا ﯽﻧورد ﯽﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻣﺎﻈﻧ ﺮﻫ يﺎﻫ
ﻪﺑ ار فاﺮﺤﻧا ﺎﺑ درﻮﺧﺮﺑ دروآ دﻮﺟو
. ﻪﺑ دراد ﻪﮕﻧ ﻢﺠﺴﻨﻣ ار دﻮﺧ ﺪﯾﺎﺑ ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ
؛
(ت ﺖﺷاﺪﻬﮕﻧ و نﻮﮑﺳ ) ﻮﮕﻟا
ﻆﻔﺣ هرﺎﮕﻧا ﺎﻫ
2( : ﺖﻟﺎﺣ رد ار دﻮﺧ ﻦﮑﻤﻣ ﺪﺣ ﺎﺗ ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻣﺎﻈﻧ ﺮﻫ
راد ﻪﮕﻧ لدﺎﻌﺗ د
« ،ﺐﯾاﺮﮐ) 1378 : 59 .(
رادﻮﻤﻧ 2 . رﺎﻬﭼ ﺶﯿﭘ زﺎﯿﻧ ﺎﯾ ﺶﯿﭘ طﺮﺷ يﺎﻫ دﺮﮐرﺎﮐ ي ﻋﺎﻤﺘﺟا مﺎﻈﻧ ﯽ
د زا ﺪﯾ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ
ﭘ هﻮﯿﺷ ،ﺶﻨﮐ ﻞﯿﻠﺤﺗ ياﺮﺑ ﺰﻧﻮﺳرﺎ ﯽﺣاﺮﻃ ار ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ﯽﯾﻮﮕﻟا يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ار نآ و
ﯽﻣ ﺒﻨﺟ ود ﯽﯾﻮﮕﻟا يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ .ﺪﻣﺎﻧ ﮥ
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ رﺎﻨﮐ رد ار ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ رﺎﮐ زا ﻒﻠﺘﺨﻣ :ﺪﻨﻫد
ﯾﺮﻈﻧ ﮥ ﯾﺮﻈﻧ و ﺶﻨﮐ ﮥ
مﺎﻈﻧ ﺶﻨﮐ ﻢﻫ .ﺎﻫ نﺎﻣزﺎﺳ ﻢﻫ و يدﺮﻓ يﺎﻫ
ﯽﻣ ار مﺎﻈﻧ يﺪﻨﺑ ﻋﻮﻧ ناﻮﺗ
ﯽ
ﻞﯾﺪﺑ نﺎﯿﻣ زا بﺎﺨﺘﻧا ﻤﻫ .دﺮﮐ ﯽﻘﻠﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﮥ ﺶﻨﮐ بﺎﺨﺘﻧا ﻦﯾا ﻦﻤﻀﺘﻣ ﺎﻫ ﺖﻔﺟ رﺎﻬﭼ و ﺪﻧا
دراد دﻮﺟو ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﯽﻠﺻا ﻞﯾﺪﺑ :
1.
صﺎﺧ ﯽﯾاﺮﮔ / مﺎﻋ ﯽﯾاﺮﮔ : ﯽﻣ ﻪﺑﺮﺼﺤﻨﻣ و صﺎﺧ يﺰﯿﭼ ار ءﯽﺷ ﮏﯾ ناﻮﺗ
ًﻼﺜﻣ) دﺮﻓ (ناﺪﻧزﺮﻓ
ﻘﺒﻃ ﮏﯾ زا يﺪﺣاو ﺎﯾ ﮥ
ﯽﻣﻮﻤﻋ )
ًﻼﺜﻣ (ﯽﺼﺼﺨﺗ ﻞﻏﺎﺸﻣ ﻪﺑ
رﺎﻤﺷ دروآ
؛
2.
ﯽﻔﻃﺎﻋ / ﯽﺑ ﯽﻔﻃﺎﻋ ﯽﻓﺮﻃ :
ﻄﺑار ﮏﯾ رد ﮥ
(ناﺪﻧزﺮﻓ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار) تﺎﺳﺎﺴﺣا ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺎﺑ ﺎﯾ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا
ﯽﺑ ﺎﯾ ﯽﻣ ﻪﻧﺎﻓﺮﻃ ﺪﺷ دراو ناﻮﺗ
)
ًﻼﺜﻣ
؛(ﻪﺒﺴﮐ
3.
ﺖﯿﻔﯿﮐ / دﺮﮑﻠﻤﻋ : ﯽﻣ ﻪﺑ ءﯽﺷ ﮏﯾ ياﺮﺑ ناﻮﺗ ﺎﯾ (ناﺪﻧزﺮﻓ) ﺪﺷ ﻞﺋﺎﻗ شزرا شدﻮﺧ ﺮﻃﺎﺧ
ﻪﺑ ﯽﻣ ﻪﮐ يرﺎﮐ ﺮﻃﺎﺧ داد مﺎﺠﻧا نآ ﺎﺑ ناﻮﺗ
) ترﺎﻬﻣ ﻫ ﺎ؛(
4.
ﺖﯿﻌﻣﺎﺟ /و ﯾ ﮔﮋ ﯽ ) :(ﺰﯾﺎﻤﺗ/ﯽﮕﺘﺨﯿﻣآ ﯽﻣ
ﻄﺑار رد ناﻮﺗ ﮥ
ﻤﻫ ﺎﺑ ﻞﻣﺎﮐ ﮥ
ﻪﺒﻨﺟ عﻮﺿﻮﻣ ﮏﯾ يﺎﻫ
ﺧادﺮﭘ ﻪﻄﺑار ﻦﯾا رد ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﮏﯾ ﻪﺑ ﻂﻘﻓ ﺎﯾ (ناﺪﻧزﺮﻓ) ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ (...و ترﺎﺠﺗ ،يراﺪﻣاد) ﺖ
،نﻮﺘﮕﻨﯿﻠﯿﺑ) 1380
: 61 .(
1.integration
2.latent pattern maintenance
فﺪﻫ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد (ﺖﺳﺎﯿﺳ) ﻂﯿﺤﻣ ﺎﺑ قﺎﺒﻄﻧا
(دﺎﺼﺘﻗا)
ﺖﺷاﺪﻬﮕﻧ و نﻮﮑﺳ ﻮﮕﻟا (ﮓﻨﻫﺮﻓ) ﯽﮕﭼرﺎﭙﮑﯾ
(عﺎﻤﺘﺟا)
ﯽﯾﻮﮕﻟا يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ
، ﺖﻬﺟ عاﻮﻧا ﮔ ﯿﺮ ي ﺎﻫ ﺶﻘﻧ ،ﺶﻨﮐ ﻪﺑ ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻂﺑاور ﺎﯾ ﺎﻫ
ﯽ ﺪﻧا ﺰﮔ ﺪﻨﭼ ﻪﮐ ﯾﻨ
ﮥ
ﻣ رﺎﯿﺘﺧا رد ﺖﯿﻌﺿو ﮏﯾ ﻪﺑ ندادﺎﻨﻌﻣ ياﺮﺑ ار ﯽﺸﺨﺑود ﯽ
ﺪﻧراﺬﮔ ) ﺖﯾﻮﺗوآ ،رﻮﻣﺎﺗﺎﺑ و 1392 : 97 .(
ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد ﻪﭽﻧآ ،قﻮﻓ دراﻮﻣ ﻦﻤﺿ رد ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ رد نﺎﻧز ﺖﯿﻌﺿو ﻞﯿﻠﺤﺗ رد يﺮﻈﻧ ﯽﯾﺎﻨﺒﻣ
ﺮﺼﻋ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﻮﻔﺻ ﻪﻠﺴﻠﺳ
ﺐﺗاﺮﻣ مﺎﻈﻧ ﺎﻫ نآ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا ار
ﮏﯿﺘﻧﺮﺒﯾﺎﺳ ﯽﻣ1
ﺪﻣﺎﻧ ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ . ﺎﻨﻌﻣ ﻦﯾﺪﺑ ﮏﯿﺘﻧﺮﺒﯾﺎﺳ
ا ﻪﺑ ﯽﻣﺎﻈﻧ ﺮﻫ ﻪﮐ ﺖﺳ ﺳو
ﯿﻠ ﮥ هدﺮﺧ ﯽﻣﺎﻈﻧ
ﯽﻣ لﺮﺘﻨﮐ ﻦﯿﯾﺎﭘ رد يژﺮﻧا ﺮﻈﻧ زا و ﺢﻄﺳ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ رد تﺎﻋﻼﻃا ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ دﻮﺷ
ﺖﺳا ﺢﻄﺳ ﻦﯾﺮﺗ
؛
ﯽﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ هدﺮﺧ رد ناﻮﺗ
مﺎﻈﻧ ﻪﻠﺴﻠﺳ ﯽﻋﻮﻧ ﺎﻫ ﻪﮐ دﺮﮐ دﺎﺠﯾا ﺐﺗاﺮﻣ
ﻦﯿﯾﺎﭘ نآ ﻦﯾﺮﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﻫ
يژﺮﻧا
، ﺪﺑ .دراد ار تﺎﻋﻼﻃا ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺎﻣا ﯾ
ﻦ ﺗﺮﺗ ﯿ ﺐ هدﺮﺧ مﺎﻈﻧ ﻦﯿﯾﺎﭘ يﺎﻫ ﺮﺗ
، ﻻﺎﺑ ﻪﺑ ار يژﺮﻧا
ﯽﻣ هدﺮﺧ و ﺪﻨﺘﺳﺮﻓ مﺎﻈﻧ
ﺎﻫ ي لﺮﺘﻨﮐ ﺪﻨﻨﮐ ة ﯽﻣ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻪﺑ ﻻﺎﺑ زا ار تﺎﻋﻼﻃا ،ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻨﺘﺳﺮﻓ
،ﺐﯾاﺮﮐ) ﺪ
1378 : 63 .(
ﻦﯾﺪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻟﺎﻌﻓ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺮﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺶﻨﮐ مﺎﻈﻧ ﯽﺑ شدﺮﮔ ﻞﺤﻣ
ﻔﻗو ﮥ و يژﺮﻧا
ﺎﻨﺒﻣﺮﺑ .ﺖﺳا تﺎﻋﻼﻃا ي
ﺖﺳا ﮓﻨﻫﺮﻓ ﺮﺑ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﯽﺳﺎﺳا و ﻪﯿﻟوا ﺪﯿﮐﺄﺗ ،ﮏﯿﺘﻧﺮﺒﯾﺎﺳ يﻮﮕﻟا .
ﯽﻣ ﻦﯿﻌﻣ ار ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺮﻫ ﯽﯾﺎﻏ فاﺪﻫا ،ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻪﺑ ﮓﻨﻫﺮﻓ .ﺪﻨﮐ
ﻟﺰﻨﻣ ﮥ و ﻪﻌﻣﺎﺟ ،لﺮﺘﻨﮐ هﺎﮕﺘﺳد ﮏﯾ
مﺎﻈﻧ ﺮﯾﺎﺳ ﯽﻣ ﺖﯾاﺪﻫ ار ﺎﻫ يدورو ﮓﻨﻫﺮﻓ .ﺪﻨﮐ
زا ار ﻦﯾدﺎﻤﻧ تﺎﻋﻼﻃا و ﺎﻫ ،ﺐﻫﺬﻣ ،هداﻮﻧﺎﺧ ﻖﯾﺮﻃ
و ﻪﺳرﺪﻣ ...
ﯽﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ دراو ﻦﯾا ﻪﺑ و ﺪﻨﮐ
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻞﻤﻋ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻞﮐ ﺖﯾاﺪﻫ ﺖﻬﺟ رد
ﯽﻣ ﮐ ﺪﻨ ،ﺖﯿﻤﺳا) 1383 : 57 .(
زا راﺬﮔ رد ار نرﺪﻣ ﻪﺑ ﯽﺘﻨﺳ ﮥﻌﻣﺎﺟ لﺎﻘﺘﻧا ﺎﯾ رﻮﺒﻋ ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا ﻮﺳ
ﻪﯾ لوا يﺎﻫ
ﺒﻄﻗ ﺖﯿ ﻪﺑ ﯽﯾﻮﮕﻟا يﺎﻫ ﻮﺳ
ﻪﯾ مود يﺎﻫ ﻣ
ﯽ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻣادا رد ،ﺖﺴﻧاد ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺎﻫ و ﺾﻗﺎﻨﺘﻣ ي
ﯽﺑﺎﺴﺘﮐا ﺚﯿﺣ زا نﺎﻧز ﺖﯿﻌﺿو زا لﺎﮑﯿﺴﮐودارﺎﭘ -
ﯽﺑﺎﺴﺘﻧا اﺮﮔ مﺎﻋ ،ندﻮﺑ -
صﺎﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ،ندﻮﺑاﺮﮔ -
ﯽﮕﺘﺨﯿﻣآ و ندﻮﺑدﺮﮑﻠﻤﻋ -
،يﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ نﺎﻧز ﮥﻌﻣﺎﺟ ،ﺰﯾﺎﻤﺗ ﻪﻌﻣﺎﺟ
ا ﻪﺒﺷ ي ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﯽﻟﺎﻘﺘﻧا
ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺐﺒﺳ ﺎﺸﮔ ﺶﯾ ﺮﺼﻋ رد ﻖﯿﻤﻋ تﻻﻮﺤﺗ و ﺎﻫ ﻪﺑ راﺬﮔ لﺎﺣ رد ،ﻪﯾﻮﻔﺻ
ﻮﺳ ﻪﯾ مود يﺎﻫ
،رﺎﺟﺎﻗ ﺎﺗ يﺪﻌﺑ راودا تاﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﮑﻨﯾا ﻮﮔ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺖﯿﺒﻄﻗ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ ،ﻪﯾﻮﻔﺻ زا ﺪﻌﺑ راودا
نﺎﻧز ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و رﻮﻀﺣ ﻣ
ﯽ .دراﺬﮕﺑ ﻪﺤﺻ ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾا ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺳ رﺎﻬﭼ ﻢﺘﺴﯿ دﺮﮐرﺎﮐ ي ﺳ) ﻢﺘﺴﯿ ﺳ
،ﯽﺳﺎﯿ ﻋﺎﻤﺘﺟا
،ﯽ دﺎﺼﺘﻗا ي ﮕﻨﻫﺮﻓ و ﯽ (
ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد و
ﯽﮔﮋﯾ يﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ رد ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺶﻨﮐ رﺎﺘﺧﺎﺳ يﺎﻫ سﺎﺳاﺮﺑ
،ﯽﺳﺎﯿﺳ مﺎﻈﻧ رﺎﻬﭼ
ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ و يدﺎﺼﺘﻗا ،ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻣ
ﯽ يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺢﻄﺳ رد دﻮﺧ ﻪﯾﻮﻔﺻ ﮥﻠﺴﻠﺳ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ رﻮﮐﺬﻣ
2
1. cybernetic
2 . ﻤﺳر ﺖﯿ ﻦﺘﻓﺎﯾ ﺸﺗ
،ﻊﯿ ﻮﮕﻟا ي د
،ﯽﺳﺎﻤﻠﭙﯾ ﻮﮕﻟا ي د ﻞﻣﺎﻌﺗ ﺖﻧﺎﯾ ﺳ و
،ﺖﺳﺎﯿ ﻮﮕﻟا ي ﻟﻮﺗ ﺪﯿ د ﻢﻠﻋ لﻮﺤﺗ و
،ﯽﻨﯾ رادا رﺎﺘﺧﺎﺳ ي و
د
،ﯽﻧاﻮﯾ د دﺎﺼﺘﻗا مﺎﻈﻧ ﯽﻨﯾ
ﭘ ،(ﻒﻗو) ﺖﻓﺮﺸﯿ ﻧﺎﮔرزﺎﺑ ﯽ زروﺎﺸﮐ و ي د ﮓﻨﻫﺮﻓ مﺎﻈﻧ ،ﺖﻌﻨﺻ و ﯽﻨﯾ
وﺪﻬﻣ)
،ﺖﯾ ﻧﺪﻤﺗ ﺮﻨﻫ ،(ارﻮﺷﺎﻋ ﯽ
ﻗﺮﺗ و ﯽ ﻟﺎﻌﺗ و ﯽ رﺎﻤﻌﻣ و ﺮﻨﻫ ي ﻮﮕﻟا و ي ﻠﺒﺗ تﺎﻐﯿ ﺒﻫﺬﻣ
،ﯽ ﺳﺄﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﺴﯿ ﻤﺳر ﯽ ﺎﻣا ﻪﮐﺮﺒﺘﻣ عﺎﻘﺑ ،سراﺪﻣ ،ﺪﺟﺎﺴﻣ) و (نﺎﮔداﺰﻣ
ﻏ ﯽﻤﺳرﺮﯿ ﺎﮑﺗ)
،ﺎﯾ ﻪﻧﺎﺧروز هﻮﻬﻗ ،ﺎﻫ ﻪﻧﺎﺧ (ﺎﻫ ...و و زا ﻪﻤﻫ ﯽﮔﮋﯾ ﻢﻬﻣ يﺎﻫ ﻮﻔﺻ ﺖﻣﻮﮑﺣ نﺎﯾ
.ﺖﺳا
قﺮﻃ زا ﺖﺴﻧاﻮﺗ ،تﺎﺒﺛ ،ﺶﻣارآ ،ﺖﯿﻨﻣا
) هﺎﻓر ﺮﯾﺎﺳ و ﯽﻠﻣ ﺖﯾﻮﻫ ،(يدﺎﺼﺘﻗا ﻖﻧور و
ﯽﮔﮋﯾ مزﻻ يﺎﻫ
ﻢﻫاﺮﻓ ار ﯽﺘﻨﺳﺎﺴﭘ ًﺎﺘﺒﺴﻧ ﺖﯿﻌﺿو ﻪﺑ دﻮﺧ زا ﺶﯿﭘ ﯽﺘﻨﺳ ﺖﯿﻌﺿو زا ﻪﯿﻟوا و ﯽﺒﺴﻧ راﺬﮔ ياﺮﺑ ار ﯽﺸﻘﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﯽﺒﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻪﻧﺎﮔرﺎﻬﭼ يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ رد هﺪﺷدﺎﯾ تاﺮﻤﺛ ﺮﺑ ﺎﻨﺑ نﺎﻧز .ﺪﻨﮐ ﺮﺛﺆﻣ لوا ﮥﯾﻮﺳ زا لﺎﻘﺘﻧا و رﻮﺒﻋ رد ﺒﻄﻗ
ﺖﯿ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﮔرﺎﻬﭼ يﺎﻫ ﻮﺳ
ﻪﯾ مود يﺎﻫ اﺮﯾز ؛ﺪﻨﻨﮐ ﺎﻔﯾا نآ
سﺎﺳاﺮﺑ ،ﺰﻧﻮﺳرﺎﭘ ﮥﯾﺮﻈﻧ ﻪﭼﺮﮔا
ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ ﻪﺑ يژﺮﻧا لﺎﻘﺘﻧا ﻪﺑ ماﺪﻗا ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺢﻄﺳ رد ناﺮﮕﺸﻨﮐ
ﻣ ﯽ ﺪﻧراد هﺪﻬﻋ ﻪﺑ ار ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ و تﺎﻋﻼﻃا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ يرﺎﺘﺧﺎﺳ حﻮﻄﺳ ﻦﯾا ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ،ﺪﻨﻨﮐ
و ﻣز ﻪﻨﯿ ﻢﻫاﺮﻓ ار نﻼﻣﺎﻋ يﺮﮕﺸﻨﮐ يﺎﻫ ﻣ
ﯽ .ﺪﻧزﺎﺳ اﺮﺑ ﻦﯾ زا ﯽﺧﺮﺑ سﺎﺳا ﮑﻣ
ﻧﺎ ﻢﺴﯿ ﻖﻘﺤﺗ يﺎﻫ
هﺎﻓر ،تﺎﺒﺛ ،ﺶﻣارآ ،ﺖﯿﻨﻣا ﻟوا
ﻪﯿ ) ﻪﻧﺎﮔرﺎﻬﭼ يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻠﻣ ﺖﯾﻮﻫ و (يدﺎﺼﺘﻗا ﻖﻧور
:ﺖﺳا ﺮﯾز راﺮﻗ ﻪﺑ نﺎﯾﻮﻔﺻ
ﻊﯿﺸﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ و ﺐﻫاﺬﻣ ﺮﯾﺎﺳ زا ﺶﯿﺑ يﻮﻔﺻ ﺖﻣﻮﮑﺣ ﯽﻤﺳر ﺐﻫﺬﻣ ﺮﻃ
ﺖﻘﯾ ﯽﻣﻼﺳا يﺎﻫ
يدﺎﯾز ﺖﯿﻓﺮﻇ ياراد دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ و ﺞﯾار ﯽﻣﻼﺳا نارود ناﺮﯾا رد ﻪﮐ رد
ﻮﻫ ﺖﯾ ﻪﺑ يزﺎﺳ
و ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ و يدﺎﺼﺘﻗا ،ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ،ﯽﺳﺎﯿﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻬﺟ عﻮﻤﺠﻣرد
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﯽﻠﻣ ﺖﯾﻮﻫ
ﯽﻧﺎﺟﺎﻣرآ) ،1
1972 : 91 ﺖﯿﻤﺳر يرﻮﯿﺳ ﺮﺟار .(
ﻪﻌﯿﺷ ﺐﻫﺬﻣ ار
ﺳﺎﺳا ﯽ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯾﺮﺗ ﻮﻫ
ﺖﯾ ﯽﺑﺎﯾ رد
ﻌﻣﺎﺟ ﮥ و ﯽﻧاﺮﯾا ﻞﻣﺎﻋ ﺺﺨﺸﺗ و ﺰﯾﺎﻤﺗ ﺶﺨﺑ
ﻪﺘﺴﻧاد نﺎﯿﻧاﺮﯾا
2ﺖﺳا ﺳ)
،يرﻮﯿ 1378 : 28 - 29 .(
ﻪﭼ ﺴﺑ ﺎ ﻖﯿﺒﻄﺗ نﺎﮑﻣا ،ﯽﻌﯿﺷ ﻪﻘﻓ رد يدﺎﻬﺘﺟا ﺖﻠﺼﺧ ﻪﮐ ﺐﺒﺳ ﻦﯾا ﻪﺑ هزﻮﻣآ
ﺎﻫ ﻂﯾاﺮﺷ ﺎﺑ ﯽﻨﯾد ي
.ﺖﺳا ﻪﺘﺧﺎﺳ ﻢﻫاﺮﻓ ار ﺖﻗو لﻮﺤﺗ ﻪﺑ ور
ﺎﺑ دﻮﺧ ﯽﺨﯾرﺎﺗ تﺎﯿﺣ لﻮﻃ رد يﻮﻔﺻ ﺖﻟود مﺎﻈﻧ ﺮﯿﯿﻐﺗ) ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ يﺰﮐﺮﻣ ﺖﻣﻮﮑﺣ دﺎﺠﯾا
ﯽﺳﺎﯿﺳ - ﯽﺳﺎﯿﺳ ﺖﻣﺪﺧ نﻼﻣﺎﻋ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ،يرادا -
،ﯽﻣﺎﻈﻧ حﻮﺘﻓ ،(ﮏﯾژﻮﻟﻮﺋﺪﯾا و ﯽﻣﺎﻈﻧ ،يرادا
ﺖﻣﻮﮑﺣ ﺎﺑ راﻮﺠﻤﻫ يﺎﻫزﺮﻣ رد وﺮﻤﻠﻗ ﺖﯿﺒﺜﺗ و شﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ و ﻪﯾﺎﺴﻤﻫ ﺐﯿﻗر يﺎﻫ
و هﮋﯾ يراﺮﻗﺮﺑ
يدﺎﺼﺘﻗا و ﯽﺳﺎﯿﺳ ﺖﯿﻨﻣا ﻘﺤﺗ ياﺮﺑ ار هار ،ناﺮﯾا مدﺮﻣ نﺎﯿﻣ رد
ﺎﻫوزرآ و لﺎﻣآ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﻖ
.دروآ ﻢﻫاﺮﻓ ناﺮﯾا ﯽﻨﯿﻣزﺮﺳ تاﺪﺣﺮﺳ ﺖﯿﺒﺜﺗ
ﻪﺑ ﺳو ﯽﺳﺎﻤﻠﭙﯾد و ﺮﯿﺑﺪﺗ ﮥﻠﯿ و نﺎﯿﻧﺎﻤﺜﻋ ﺎﺑ ﺮﺛﺆﻣ 3
1. armajany
. 2
ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺖﻟود يﻮﻔﺻ ﻪﻧ ﺎﻬﻨﺗ رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺖﻣﻮﮑﺣ يﺎﻫ ﺶﯿﭘ زا
،نآ ﮥﻄﻘﻧ ﯽﻋوﺮﺷ ياﺮﺑ ﺖﯾدﻮﺟﻮﻣ ﮏﯾ
،ﻪﻌﻣﺎﺟ ﮓﻨﻫﺮﻓ و
ﺖﯾﻮﻫ ﺪﯾﺪﺟ ﯽﻘﻠﺗ
،ﺪﺷ ﻪﮑﻠﺑ ﯽﺘﻣﻮﮑﺣ ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ ﺎﺑ ﯽﻧﻮﮔﺮﮔد يﺎﻫ ﺮﯿﮕﻤﺸﭼ ﯽﺳﺎﯿﺳ و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا رد ناﺮﯾا ار ﺎﺑ ﺖﻧﺎﻤﺿ يﺎﻫ
يرﺎﺘﺧﺎﺳ و يدﺎﻬﻧ رد ﻞﺑﺎﻘﻣ مدﺮﻣ و ﯽﺘﺣ ﮥﻌﻣﺎﺟ ﯽﻧﺎﻬﺟ دﺎﺠﯾا دﺮﮐ .
3 زا . ﻪﻔﻟﺆﻣ يﺎﻫ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﯿﺳ
،نﺎﯾﻮﻔﺻ يﺎﻫراﺰﺑا ﺎﺑ ﯽﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﯿﺳ ناﻮﻨﻋ
يﺎﻫراﺰﺑا
،ﯽﻣﺎﻈﻧ يدﺎﺼﺘﻗا و ﯽﺳﺎﻤﻠﭙﯾد
دﻮﺑ ﻪﮐ ﺖﻟود ﻪﯾﻮﻔﺻ زا نآ ﺎﻫ هﺮﻬﺑ ﺖﻓﺮﮔ . ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ راﺰﺑا ﯽﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﯿﺳ
،نﺎﯾﻮﻔﺻ ﯽﺳﺎﻤﻠﭙﯾد دﻮﺑ . نﺎﯾﻮﻔﺻ ﻪﺑ ﻦﯾا راﺰﺑا ﺶﯿﺑ زا
يﺎﻫراﺰﺑا ﺮﮕﯾد ﺖﯿﻤﻫا ﯽﻣ ﺪﻧداد و ﯽﺘﺣ رد ﺪﻧور هﺮﻬﺑ يﺮﯿﮔ زا ﺮﮕﯾد
،ﺎﻫراﺰﺑا زا نآ ﺰﯿﻧ دﻮﺳ ﯽﻣ
؛ﺪﻨﺘﺴﺟ اﺮﯾز ﯽﻧﺎﺒﻣ ﺖﺳﺎﯿﺳ
ﯽﺟرﺎﺧ نﺎﯾﻮﻔﺻ رد ﺪﻌﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ يا
، ﻌﺳﻮﺗ ﮥ تﺎﺒﺳﺎﻨﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﻞﻣاﻮﻋ ﮓﻨﺟ و
،ﺢﻠﺻ دﺎﺤﺗا و ﻞﻣﺎﻌﺗ ﺎﺑ نﺎﮕﯾﺎﺴﻤﻫ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻆﻔﺣ
لﻼﻘﺘﺳا و ﺖﯿﻣﺎﻤﺗ ﯽﺿرا
،رﻮﺸﮐ ﻆﻔﺣ يﺎﻫزﺮﻣ ﯽﺘﻨﺳ و ﯽﺨﯾرﺎﺗ و يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ زا زوﺎﺠﺗ و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﯽﺒﻠﻃ نﺎﮕﯾﺎﺴﻤﻫ دﻮﺑ . ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﯽﻧﺎﺒﻣ ﺖﺳﺎﯿﺳ ﯽﺟرﺎﺧ نﺎﯾﻮﻔﺻ رد ﺪﻌﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣاﺮﻓ يا ) ﯽﻧﺎﻬﺟ ( رد ﺖﺴﺟ و يﻮﺟ ﯽﻧاﺪﺤﺘﻣ ﻦﯿﺑ ﯽﻠﻠﻤﻟا ياﺮﺑ ﺐﺴﮐ ترﺪﻗ ﺮﺘﺸﯿﺑ رد
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ هﮋﯾو ﻪﯿﻠﻋ يرﻮﺗاﺮﭙﻣا
،ﯽﻧﺎﻤﺜﻋ شﺮﺘﺴﮔ ترﺎﺠﺗ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺐﺴﮐ توﺮﺛ و هﺎﻓر يدﺎﺼﺘﻗا رﻮﺸﮐ و ﻆﻔﺣ ﻂﺑاور ﮏﯿﺗﺎﻤﻠﭙﯾد
زا نﺎﯿﻧﺎﻤﺜﻋ و نﺎﮑﺑزا ﺖﺳد ﻊﻄﻗ ﻪﺑ و ﺪﯿﻣﺎﺠﻧا ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﯿﻨﻣا شﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ نﺎﯿﯾﺎﭘورا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ ناﺮﯾا يﺎﻫزﺮﻣ
ﺑ ﯽﺳﺎﯿﺳ يﺎﻫدادراﺮﻗ ﺪﻘﻋ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ نﺎﯾﻮﻔﺻ ﺳﺎﻣآ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻧﺎﻤﺜﻋ ﺖﻟود ﺎ
ﻪﯿ ) 962 ﻫ ق.
/ 1555 م ( ) لوا لﻮﺒﻧﺎﺘﺳا ، 999
ﻫ /ق.
1591 م ( ) مود و 1022 ﻫ /ق.
1613 م ( ) بﺎﻫز و 1049
ﻫ /ق.
1639 م ( ﻪﻧ رﺬﮕﻫر ﻦﯾا زا ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ يﺎﻫزﺮﻣ و ﻆﻔﺣ ار رﻮﺸﮐ ﯽﺿرا ﺖﯿﻣﺎﻤﺗ و لﻼﻘﺘﺳا ﺎﻬﻨﺗ
ر رﻮﺸﮐ ﺖﯿﻨﻣا ﻪﮑﻠﺑ ،ﺪﻨﻨﮐ ﺖﯿﺒﺜﺗ ار دﻮﺧ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ و ﯽﺳﺎﯿﺳ و تﺎﻤﺟﺎﻬﺗ زا و ﻦﯿﻣﺄﺗ ﺰﯿﻧ ا
ﺮﮕﻧاﺮﯾ و
ترﺎﺴﺧ زوﺮﺑ ﺎﻫ
ي يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ناواﺮﻓ ،تﺎﯿﺑ) ﺪﻨﻨﮐ
1338 : 161 ،ﻮﻠﻣور ؛ 1349 ، ج 3 : 1375 ،يﺪﺑﺎﻨﺟ ؛
1378 : 551 و 556 ،هﺎﺷرﻮﺧ ؛ 1379
: 186 ؛ هﺎﺷ ﺐﺳﺎﻤﻬﻃ ، 1343 ق : 21 ،نﺎﮔرﻮﻣ ؛ 1373
: 94 -
95 ؛ ﺣو ﺪﯿ وﺰﻗ ،ﯽﻨﯾ 1329 : 50 (.
ﻮﮔ ﻪﮑﻨﯾا لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ رد
لﻮﻃ ﺖﻨﻄﻠﺳ هﺎﺷ نﺎﻤﯿﻠﺳ سﺎﺳاﺮﺑ
ةﺪﻫﺎﻌﻣ
،بﺎﻫذ ﺢﻠﺻ و ﺖﯿﻨﻣا و تﺎﺒﺛ رد ﮥﯿﻠﮐ يﺎﻫزﺮﻣ ناﺮﯾا و ﯽﻧﺎﻤﺜﻋ دﻮﺟو ،ﯽﺣﺎﯾر) ﺖﺷاد
1368 : 45 ﺶﯿﭘ .(
زا نآ هﺎﺷ سﺎﺒﻋ لوا ﻦﻤﺿ رﺎﻬﻣ ﺶﺒﻨﺟ ﺎﻫ ي
،ﯽﻠﺧاد اﺪﺘﺑا ﺎﺑ نﺎﯿﻧﺎﻤﺜﻋ زا رد
ﺢﻠﺻ ﺪﻣآﺮﺑ و يﺎﻫزﺮﻣ ﯽﻗﺮﺷ رﻮﺸﮐ ار ﻪﺑ ﻦﯾا ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺖﯿﺒﺜﺗ .دﺮﮐ ﺲﭙﺳ ماﺪﻗا ﻪﺑ نﺪﻧارﺎﺗ نﺎﮑﺑزا زا
نﺎﺳاﺮﺧ دﺮﮐ و رد
،ﻪﻣادا نﺎﯿﻧﺎﻤﺜﻋ ار ﺰﯿﻧ زا ﻖﻃﺎﻨﻣ لﺎﻐﺷا هﺪﺷ ﯽﻨﻌﯾ ناﺪﻤﻫ و نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ ﺐﻘﻋ
ﺪﻧار
) نﺎﻤﮐﺮﺗ و
،ﻪﻟاو 1317 : 231 ( . عﻮﻤﺠﻣرد راﺪﺘﻗا
و ﯽﺳﺎﻤﻠﭙﯾد بﻮﻠﻄﻣ
نﺎﯾﻮﻔﺻ ﺐﺒﺳ ﺪﺷ تﺎﺒﺛ و
،ﺢﻠﺻ ﺐﯾﺮﻗ ﻪﺑ ﮏﯾ هﺪﺳ نﺎﯿﻣ ود رﻮﺸﮐ ناﺮﯾا و ﯽﻧﺎﻤﺜﻋ راﺮﻗﺮﺑ ﺪﺷﺎﺑ .
ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ﺮﺘﺴﺑ رد ﺪﯾﺎﺑ ار ﻪﯾﻮﻔﺻ نارود رد ﺐﻫﺬﻣ ﯽﺨﯾرﺎﺗ و ﺪﻣآرﺎﮐ ﺶﻘﻧ ﻦﯾ
يارو رد ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ﺶﺒﻨﺟ ﻦﯾا ﯽﻠﺻا ناﺮﺒﻫر .دﺮﮐ ﭘ
يزوﺮﯿ و ﯽﺳﺎﯿﺳ يﺎﻫ ﺎﻤﺣ
ﺖﯾ و ﯽﻠﮑﺷ يﺎﻫ
ﻦﯿﻃﻼﺳ تﻮﻋد ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﺒﻫﺬﻣ نﺎﻤﻟﺎﻋ و ناﺪﻨﻤﺸﯾﺪﻧا ،ﺐﻫﺬﻣ زا يﻮﻔﺻ ﻦﯿﻃﻼﺳ ﯽﺤﻄﺳ زا يﻮﻔﺻ ﻣزﺮﺳ ﻦﯿ يﺎﻫ بﺮﻋ نﺎﺑز ﺎﻣ ،نﺎﯾﺮﻔﻌﺟ) ﻞﻣﺎﻋ ﻞﺒﺟ و ﻦﯾﺮﺤﺑ ،قاﺮﻋ ﺪﻨﻧ 1389
، ج 1 : 121 ؛
Hourani, 1986: 137; Arjomand, 1984: 126-127
يﺎﻤﻠﻋ .ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﻣآ ناﺮﯾا ﻪﺑ (
ﻞﺒﺟ و ﯽﻣﻼﺳﻻارﺪﺻ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺒﺻﺎﻨﻣ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﯽﻠﻣﺎﻋ ﺷ
ﺦﯿ ﺐﺼﻨﻣ ﻪﺑ ،ﯽﻣﻼﺳﻻا ﭘ
ﺶﯿ رﺎﺑرد زﺎﻤﻧ
فﻼﺧا و نﺎﻧآ .ﺪﻨﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳد ﺎﻫﺮﻬﺷ ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ و يﻮﻔﺻ ﯽﻧاﺮﯾا
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ نﺎﺷ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﻞﯿﮐو
ﻟﻼﺣ ،نﺎﯿﺘﻔﻣ ،نﺎﯿﺿﺎﻗ ،تﺎﯿ ﻢﻈﻋارﺪﺻ
فﺎﻗوا رﻮﻣا ﯽﻟﻮﺘﻣ ﯽﺘﺣ و ﻪﻌﻤﺟ نﺎﻣﺎﻣا ،نﺎﺳرﺪﻣ ،ناﺮﯾزو /
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻣ ﯽ ﺪﻧدﺮﮐ )1
ﺑا ﯽ ،ﺐﻌﺻ 1396 : 93 .(
ﻪﺑ و هﮋﯾ هﺎﺷ ﺖﻨﻄﻠﺳ زا يﻮﻔﺻ رﺎﺑرد ﻪﺑ ﺎﻬﻘﻓ دورو ،يﻮﻔﺻ ﺐﺳﺎﻤﻬﻃ
ﺮﺑ نوﺰﻓا .ﺖﻓﺎﯾ ﯽﻧوﺰﻓ
ﻦﯾا ﺮﻈﻧ ﯽﮐﺮﮐ ﻖﻘﺤﻣ ﻪﯾ
ﯽﻋﺮﺷ ﺖﺠﺣ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ يا ار رﺎﺑرد رد ﺎﻤﻠﻋ
ﺖﺧﺎﺳ حﺮﻄﻣ .
،يﺮﻈﻧ ﮥﺒﻨﺟ زا
و ﻪﻧﺎﺘﺳود ﺎﺑ ﺖﻟود يﺎﻫ ﯽﯾﺎﭘورا دﻮﺑ ﻪﮐ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ بﻮﭼرﺎﭼ يﺎﻫ
ًﺎﺘﺒﺴﻧ راﺪﯾﺎﭘ رد ﻦﻄﺑ شور يﺎﻫ راﺰﺑا ﯽﺳﺎﻤﻠﭙﯾد ﯽﯾﺎﻤﻧدﻮﺧ
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ ) ﺮﮕﻧﻮﻠﭼ و ﺎﺸﮐ ،زرو 1400 : 421 و 431 - 430 .(
1 . ﺪﻧﻮﯿﭘ نﺎﯿﻣ دﺎﻬﻧ ترﺪﻗ و نﺎﻤﻟﺎﻋ ﯽﻨﯾد ﺎﺗ طﻮﻘﺳ يﻮﻔﺻ ﻪﻣادا ﺖﻓﺎﯾ . ﺪﻨﭼﺮﻫ رد ﻦﯾا ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﺧﺮﺑ زا نآ ﺎﻫ رد
،ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ ﻪﺑ
ﯽﯾﻮﺟدروﺎﻤﻫ ﺎﺑ ﺖﻨﻄﻠﺳ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ ) ﺖﻔﺻ ﻞﮔ ، 1381 : 598
؛ ندرﺎﺷ ، 1345
، ج 3 : 1145 - 1146 اﺎﺑ .(
ﻦﯾ
،لﺎﺣ ﻪﻧﺎﺸﻧ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﮐ ﺮﺑ
ﻊﻄﻗ ﻂﺑاور نﺎﯿﻣ نآ ﺎﻫ ﯽﻫاﻮﮔ
،ﺪﻫد ﻪﺑ ﺖﺳد هﺪﻣﺎﯿﻧ ﺖﺳا .
